အမ်ိဳးသမီးႏွင့္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရး

အခုတပတ္ အမ်ိဳးသမီးအခြင့္အလမ္း အစီအစဥ္မွာ ကမၻာတ၀ွမ္းလံုးမွာ ယေန႕ရင္ဆိုင္ေနရတဲ့ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ ျပႆနာေတြရဲ႕ အမ်ိဳးသမီးမ်ားအေပၚ သက္ေရာက္မွဳေတြနဲ႕ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးလုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြမွာ အမ်ိဳးသမီးမ်ားရဲ႕ အခန္းက႑ကို စီစဥ္တင္ဆက္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။



ယေန႕ေခတ္ကမၻာမွာ ၾကံဳေတြ႕ေနရတဲ့ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာျပႆနာေတြကို ပညာရွင္ေတြက ေရ၊ ေျမ၊ ေလ ဆိုျပီး၊ အမ်ိဳးအစားသံုးမ်ိဳး ခြဲျခားေဖာ္ျပေလ့ရွိပါတယ္။ ေလထုနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ျပႆနာေတြကေတာ့ ကမၻာၾကီး ပူေႏြးလာမွဳ၊ ရာသီဥတုေျပာင္းလြဲ ေဖာက္ျပန္မွဳ၊ ေလထုညစ္ညမ္းမွဳ၊ အက္ဆစ္မိုး၊ အိုဇုန္းလႊာပါးလႊာမွဳ စတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ေရ နဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ျပႆနာေတြကေတာ့ ညစ္ညမ္းေရ၊ စိုစြတ္ေျမေလ်ာ့နည္းမွဳ၊ စနစ္တက်မရွိတဲ့ ငါးဖမ္းမွဳေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ပြားရတဲ့ ပင္လယ္သတၱ၀ါမ်ား မ်ိဳးျပဳန္းမွဳအႏၱရာယ္ စတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ေျမထုနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ျပႆနာေတြကေတာ့ သစ္ေတာျပဳန္းတီးမွဳ၊ အစားအစာထုတ္လုပ္မွဳမွာ ၾကိဳးကိုင္ခ်ယ္လွယ္မွဳ၊ ေျခာက္ေသြ႕ေျမျပဳန္းတီးမွဳ စတာေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီျပႆနာေတြအျပင္ အဆိပ္သင့္ေစတတ္တဲ့ ဓာတုပစၥည္း အႏၱရာယ္ေတြ၊ နယူးကလီးယားလက္နက္၊ နယူးကလီးယား ပါ၀ါတို႕ရဲ႕ အႏၱရာယ္ေတြကလဲ ၂၁ ရာစုကမၻာၾကီးကို တစတစ ျခိမ္းေခ်ာက္လာပါတယ္။

ယေန႕ေခတ္ကမၻာမွာ ရာသီဥတု ေျပာင္းလြဲေဖာက္ျပန္မွဳေတြဟာ တစတစ မ်ားျပားလာပါတယ္။ ေရၾကီးမွဳ၊ မိုးေခါင္ေရရွားမွဳ၊ မုန္တိုင္းက်ေရာက္မွဳေတြဟာ လူသားေတြရဲ႕ အသက္ဇီ၀ိန္ေတြကို ဖ်က္ဆီးပစ္ရံုသာမက အသက္ရွင္ က်န္ရစ္ေနတဲ့ လူသားေတြရဲ႕ က်န္းမာေရး၊ ပညာေရး၊ အစာအာဟာရ ဖူလံုေရးေတြကို ထိခိုက္ေစခဲ့ပါတယ္။ ပညာရွင္မ်ားရဲ႕ ခန္႕မွန္းခ်က္အရ ပင္လယ္ေရ မ်က္ႏွာျပင္ျမင့္တက္လာမွဳနဲ႕ ရာသီဥတုေျပာင္းလြဲေဖာက္ျပန္မွဳေတြေၾကာင့္ လူဦးေရ (၃၄၄) သန္းဟာ ဆိုင္ကလုန္းမုန္တိုင္းဒဏ္ကို ခံစားရႏိုင္ဖြယ္ ရွိေနပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ေရးရာ ျပႆနာေတြဟာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ ရွင္သန္ျဖစ္တည္မွဳကို တိုက္ရိုက္ျခိမ္းေခ်ာက္ေနတဲ့ အေရးၾကီး ျပႆနာျဖစ္ပါတယ္။ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ စြမ္းအင္ေအဂ်င္စီမွ ထိပ္တန္းေဘာဂေဗဒပညာရွင္ Faith Birol က သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္နဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ျပႆနာေတြကို ကိုင္တြယ္ဖို႕ လိုအပ္တဲ့ မူ၀ါဒေတြကိုသာ အလ်င္အျမန္ မခ်မွတ္ခဲ့ရင္၊ အခုလက္ရွိျဖစ္ေပၚေနတဲ့ ျပႆနာေတြထက္ ႏွစ္ဆပိုၾကီးတဲ့ ျပႆနာၾကီးေတြကို ရင္ဆိုင္ရဖြယ္ ရွိႏိုင္ေၾကာင္း သံုးသပ္ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။

ဒီလို သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ျပႆနာေတြရဲ႕ ဆိုးက်ိဳးေတြကို အမ်ားဆံုးရင္ဆိုင္ၾကရတာကေတာ့ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ ပညာရွင္ မာဆာက ရာသီဥတုေျပာင္းလြဲမွဳေၾကာင့္ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ေဘးအႏၱရာယ္ၾကီးေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ေလ့လာခဲ့ရာမွာ ေသဆံုးသူမ်ားရဲ႕ (၈၅) ရာခိုင္ႏွဳန္းေက်ာ္ဟာ အမ်ိဳးသမီးမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း ေထာက္ျပေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ အာရွဆူနာမီမွာလဲ ေသဆံုးသူအမ်ားစုဟာ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ တျခားျပႆနာေတြျဖစ္တဲ့ သစ္ေတာျပဳန္းတီးမွဳ၊ သန္႕ရွင္းေရ မရရွိမွဳ၊ ခ်က္ျပဳတ္သံုးစြဲရန္ စြမ္းအင္ရွားပါးမွဳ စတာေတြလဲ အိမ္မွဳကိစၥေရးရာမ်ားမွာ အမ်ားဆံုးတာ၀န္ရွိေနတဲ့ အမ်ိဳးသမီးမ်ားအတြက္ ၾကီးစြာေသာ အခက္အခဲေတြျဖစ္ေနပါတယ္။

အခ်ိဳ႕ေသာ ေဒသက အမ်ိဳးသမီးမ်ားမွာဆိုရင္ ေသာက္သံုးေရ ရရွိဖို႕ ငါးနာရီေလာက္ အခ်ိန္ေပးၾကရပါတယ္။ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ျပႆနာမ်ားနဲ႕ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳဟာ တိုက္ရိုက္ဆက္ႏြယ္ေနတာေၾကာင့္ တကမၻာလံုး ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားရဲ႕ ခုနစ္ဆယ္ရာခိုင္ႏွဳန္းကို ကိုယ္စားျပဳေနတဲ့ အမ်ိဳးသမီးမ်ားကို ပိုမိုထိခိုက္မွဳ ရွိေနပါတယ္။ “တိတ္ဆိတ္ေသာဆူနာမီ”လို႕ ေခၚေ၀ၚေျပာဆိုေလ့ရွိၾကတဲ့ အစာေရစာရွားပါးမွဳ ျပႆနာဆိုးရဲ႕ ဒဏ္ကို အမ်ားဆံုးခံေနၾကရသူမ်ားဟာလဲ အမ်ိဳးသမီးနဲ႕ ကေလးမ်ားပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဓာတုေဗဒ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးမ်ားဟာ အမ်ိဳးသားမ်ားထက္စာရင္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားအေပၚ ပိုမိုထိခိုက္မွဳရွိတာေၾကာင့္ စက္မွဳဇုန္မ်ားမွာ ေနထိုင္သူ၊ အလုပ္လုပ္ကိုင္သူ အမ်ိဳးသမီးမ်ားရဲ႕ က်န္းမာေရးကို ထိခိုက္ေစပါတယ္။

ဒီလိုသဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ ျပႆနာမ်ားရဲ႕ ဆိုးက်ိဳးေတြကို အမ်ားဆံုးခံစားရင္ဆိုင္ေနၾကရတာဟာ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ျဖစ္ေနတာေၾကာင့္၊ ဒီျပႆနာေတြကို ေျဖရွင္းဖို႕၊ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ကို စီမံခန္႕ခြဲဖို႕၊ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ဖို႕ အေရးေတြမွာ အမ်ိဳးသမီးမ်ားပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ခြင့္၊ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္ႏိုင္ခြင့္ အခြင့္အလမ္းေတြဟာ အလြန္ပဲ အေရးၾကီးလွပါတယ္။

တကယ္ေတာ့ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ သဘာ၀အရင္းအျမစ္မ်ား အသံုးျပဳမွဳ၊ အေျခခံ စားေသာက္ကုန္ သံုးစြဲမွဳမ်ားမွာ အဓိက လုပ္ေဆာင္ေနသူမ်ားက အမ်ိဳးသမီးမ်ားသာ ျဖစ္ပါတယ္။ ပတ္၀န္းက်င္စီမံခန္႕ခြဲမွဳမွာ အေရးၾကီးတဲ့ျဖစ္စဥ္တခုျဖစ္တဲ့ အေလအလြင့္နဲ႕ ပိုလွ်ံသံုးစြဲမွဳမ်ားကို ေလွ်ာ့ခ်ေရး၊ ျပန္လည္အသံုးျပဳေရး၊ ျပန္လည္ထုတ္လုပ္ေရး (reduce, reuse, recycle) ျဖစ္စဥ္ကို ပိုမိုထိေရာက္ေစဖို႕အတြက္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားရဲ႕ နားလည္သိရွိမွဳနဲ႕ ဆံုးျဖတ္လုပ္ကိုင္မွဳေတြ လိုအပ္လွပါတယ္။

သဘာ၀အရ လူသားေတြေမြးဖြားရွင္သန္ေစမွဳ၊ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္မွဳကို စြမ္းေဆာင္ႏိုင္သူမ်ားျဖစ္တဲ့ အမ်ိဳးသမီးမ်ားဟာ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ေရးရာ ျပႆနာမ်ားကို ကမၻာနဲ႕အ၀ွမ္း သိရွိနားလည္ေစေရးအတြက္လဲ အဓိကေနရာကေန ၾကိဳးပမ္းလုပ္ေဆာင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ (၁၉၆၈) ခုႏွစ္မွာတုန္းက ဆြီဒင္သံတမန္ အင္ဂါေတာ္စ္စန္ဟာ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ေရးရာ ျပႆနာမ်ားနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ညီလာခံတခုက်င္းပဖို႕ ကုလသမဂၢကို အၾကံျပဳခဲ့ဖူးပါတယ္။ ဒီလိုအၾကံျပဳခ်က္အေပၚမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံသား ကုလသမဂၢအတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ ဦးသန္႕က အသိအမွတ္ျပဳ နားေထာင္ျပီး၊ (၁၉၇၂) ခုႏွစ္မွာ စေတာ့ဟုမ္းကုလသမဂၢ လူမွဳပတ္၀န္းက်င္ညီလာခံကို က်င္းပဖို႕ စီမံေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီစေတာ့ဟုမ္း ညီလာခံေၾကာင့္ ကမၻာ့ကုလသမဂၢပတ္၀န္းက်င္အစီအစဥ္ ေပၚထြက္လာခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။

ယေန႕ေခတ္ကာလမွာဆိုရင္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားဟာ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ေရးရာေတြမွာ စည္းရံုးလွံဳ႕ေဆာ္သူမ်ား၊ တက္ၾကြလွဳပ္ရွားသူမ်ား၊ သိပၸံပညာရွင္မ်ား၊ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ေရးရာ ေဘာဂေဗဒပညာရွင္မ်ားတြင္သာမက ေဒသဆိုင္ရာအဆင့္၊ ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္၊ ႏိုင္ငံတကာအဆင့္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္သူမ်ားအျဖစ္ပါ ဦးေဆာင္ပါ၀င္ေနၾကျပီျဖစ္ပါတယ္။ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္နဲ႕ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳဆိုင္ရာ ကုလသမဂၢညီလာခံမ်ားကလဲ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ေရးရာေတြမွာ အမ်ိဳးသမီးနဲ႕ အမ်ိဳးသားမ်ား တန္းတူရည္တူ ဘက္ေပါင္းစံု ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ခြင့္မရွိရင္ ေရရွည္မွာ ေအာင္ျမင္ဖို႕ ခဲယဥ္းေၾကာင္း အသိအမွတ္ျပဳလက္ခံျပီး၊ ၂၁ရာစု ပတ္၀န္းက်င္ေရးရာ စီမံခန္႕ခြဲမွဳအဆင့္တိုင္းမွာ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ပါ၀င္ခြင့္ရရွိေရးကို ကမၻာနဲ႕အ၀ွမ္း ဦးစားေပးေဆာင္ရြက္ေနျပီျဖစ္ပါတယ္။

က်ြန္မတို႕ ျမန္မာျပည္မွာဆိုရင္ (၁၉၈၉) ခုႏွစ္တုန္းက ျမန္မာ့ေရေျမသဘာ၀ရဲ႕ (၇၅) ရာခိုင္ႏွဳန္းေက်ာ္ဟာ သစ္ေတာမ်ားျဖစ္ေပမယ့္၊ စစ္အုပ္စုအစိုးရလက္ထက္မွာ ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးကို စနစ္တက် ေဆာင္ရြက္ဖို႕ အားနည္းတာေတြ၊ လူအမ်ားကို ပညာေပးတဲ့ အစီအစဥ္မ်ား ထိထိေရာက္ေရာက္ မလုပ္တာေတြ၊ သစ္ထုတ္လုပ္မွဳကို ေရရွည္ထိန္းသိမ္းထုတ္လုပ္မွဳ စီမံခ်က္အေကာင္ အထည္ေဖာ္ေဆာင္ရြက္မွဳမရွိပဲ ေရတိုမွာ အေရအတြက္ မ်ားလာဖို႕ စစ္အာဏာရွင္အသုိင္းအ၀ိုင္းနဲ႕ ဆက္စပ္သူမ်ားရဲ႕ သစ္လုပ္ငန္းမ်ားမွ ၀င္ေငြတိုးပြားဖို႕ဆိုတာေတြကိုသာ အာရံုစိုက္တာေတြ စတဲ့ အေထြေထြ အားနည္းခ်က္မ်ားေၾကာင့္ အခုဆိုရင္ ျမန္မာ့ေရေျမရဲ႕ သစ္ေတာမ်ားဟာ (၅၀) ရာခိုင္ႏွဳန္းေအာက္ကို ေလ်ာ့နည္းသြားခဲ့ျပီျဖစ္ပါတယ္။ တျခားေသာ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ ျပႆနာမ်ားျဖစ္တဲ့ ေရၾကီးတာ၊ မိုးေခါင္ေရရွားတာ၊ ရာသီဥတု ေျပာင္းလြဲေဖာက္ျပန္တာ၊ မုန္တိုင္းက်တာ၊ စိုက္ပ်ိဳးျဖစ္ထြန္းတဲ့ ေျမဧက ေလ်ာ့နည္းလာတာ စတဲ့ ျပႆနာမ်ားလဲ ျဖစ္ပြားေနပါတယ္။

ဒီလို ပတ္၀န္းက်င္ေရးရာျပႆနာေတြကို ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းႏိုင္ဖို႕အတြက္ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးရဲ႕ ပူးေပါင္းပါ၀င္မွဳ၊ ျပႆနာမ်ားကို သိရွိနားလည္မွဳေတြ လိုအပ္လွပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လဲ ႏိုင္ငံေတာ္အုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ားဟာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ လြတ္လပ္စြာစုေ၀းခြင့္၊ ေဟာေျပာခြင့္ေတြကို ပိတ္ပင္ထားတာေၾကာင့္၊ ပတ္၀န္းက်င္ေရးရာ တက္ၾကြလွဳပ္ရွား အမ်ိဳးသမီးမ်ားရဲ႕ ျပည္သူလူထုကို အသိပညာေပးမွဳ အခြင့္အလမ္းကို ပိတ္ပင္တားဆီးထားသလို၊ အမ်ိဳးသမီးမ်ားရဲ႕ ပတ္၀န္းက်င္ေရးရာ သိရွိနားလည္ခြင့္ အခြင့္အလမ္းဟာလဲ ေလ်ာ့က်သြားပါတယ္။

ပတ္၀န္းက်င္စီမံခန္႕ခြဲမွဳေရးရာေတြမွာလဲ အမ်ိဳးသားမ်ားကသာ ဆံုးျဖတ္လုပ္ကိုင္ေနၾကျပီး၊ လူဦးေရရဲ႕ တ၀က္ေက်ာ္ကို ကိုယ္စားျပဳေနတဲ့ အမ်ိဳးသမီးမ်ားကို ပါ၀င္ဆံုးျဖတ္လုပ္ကိုင္ခြင့္ကို ကန္႕သတ္ထားပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ေရးရာေတြနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ အမ်ိဳးသမီးအခြင့္အလမ္းဆိုတာ အခုစစ္အုပ္စု လုပ္ျပေနသလို အမ်ိဳးသမီးေရးရာအဖြဲ႕က ဦးစီးက်င္းပတဲ့ သစ္ပင္စိုက္ပြဲေလးကို ဆိုလိုတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ေရးရာေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး အမ်ိဳးသမီးမ်ားကို ပညာေပးမွဳအားနည္းတာ၊ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ခြင့္မေပးတာ၊ ဆံုးျဖတ္လုပ္ကိုင္ခြင့္ မေပးတာေတြဟာ အမ်ိဳးသမီးမ်ားရဲ႕ အခြင့္အလမ္းကို ပိတ္ပင္တားဆီးေနတာျဖစ္သလို၊ စစ္အုပ္စုလက္ထက္မွာ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳကို ေႏွာင့္ေႏွးေစတဲ့ အခ်က္တခုလဲ ျဖစ္ပါေၾကာင္း တင္ျပလိုက္ရပါတယ္ရွင္။

ခင္မမမ်ိဳး (၂၀၀၉)