ေတာင္အာဖရိကအမ်ိဳးသမီး အခြင့္အေရး လွဳပ္ရွားမွဳ

ဒီမိုကရက္တစ္ ျမန္မာ့အသံ ပရိသတ္မ်ားရွင္။

အခုတပတ္အမ်ိဳးသမီး အခြင့္အလမ္းအစီအစဥ္မွာ ေတာင္အာဖရိကအမ်ိဳးသမီးမ်ားရဲ႕ လူ႕အခြင့္အေရး လွဳပ္ရွားမွဳေတြကို စီစဥ္တင္ဆက္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေတာင္အာဖရိကႏိုင္ငံဟာ အာဖရိကတိုက္ေတာင္ပိုင္း ေဒသက နယ္ေျမေဒသက်ယ္၀န္းတဲ့ ႏိုင္ငံၾကီးတႏိုင္ငံျဖစ္ပါတယ္။ ၁၇၉၅ ခုႏွစ္မွာ ကမၻာ့အေရွ႕ျခမ္းေဒသ ပင္လယ္ေရေၾကာင္း စိုးမိုးေရးဗ်ဴဟာအရ ျဗိတိသွ်အင္ပါယာရဲ႕ သိမ္းယူျခင္းကို ခံခဲ့ရပါတယ္။ ကိုလိုနီ လက္ေအာက္ခံဘ၀မွာ အသားအေရာင္ခြဲျခားေရး ျပႆနာၾကီးထြားလာခဲ့တာဟာ လြတ္လပ္ေရးရျပီး ေနာက္ပိုင္းမွာလဲ မကြယ္ေပ်ာက္သြားခဲ့ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္လဲ ၁၉၁၂ ခုႏွစ္ေရာက္ေတာ့ တန္းတူညီမွ်မွဳမရွိတာကို တိုက္ဖ်က္ဖို႕အတြက္ အာဖရိက အမ်ိဳးသားကြန္ဂရက္ ေပၚထြက္လာ ခဲ့ပါေတာ့တယ္။ ဒီလို ျပည္သူလူထု တရပ္လံုးအတြက္ တန္းတူညီမွ်ေရးလွဳပ္ရွားမွဳေတြနဲ႕အတူ ေတာင္အာဖရိက အမ်ိဳးသမီး အခြင့္အေရးလွဳပ္ရွားမွဳေတြလဲ စတင္ေပၚေပါက္လာခဲ့ပါတယ္။



ေတာင္အာဖရိက အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ တရားမွ်တမွဳမရွိတဲ့ ေျမယာဥေပဒကို ဆန္႕က်င္ခဲ့ၾကပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ကာလက ျပည္သူ႕လြတ္ေျမာက္ေရး လွဳပ္ရွားမွဳမွာ အမ်ိဳးသားေတြကသာ ဦးေဆာင္ေနခဲ့တာပါ။ ဓေလ့ထံုးစံေတြအရ အမ်ိဳးသမီးေတြကေတာ့ တြဲဘက္အဖြဲ႕၀င္ေတြအေနနဲ႕ပဲ သတ္မွတ္ခံခဲ့ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ လူတန္းစားမေရြးပါ၀င္ႏိုင္တဲ့ အမ်ိဳးသမီးအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ကို တည္ေထာင္ခဲ့ၾကျပီး အမ်ိဳးသမီးအခြင့္အေရးေတြနဲ႕အတူ ျပည္သူလူထု အခြင့္အေရးေတြ အတြက္ပါ ေပါင္းစပ္တိုက္ပြဲ၀င္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီလို လွဳပ္ရွားမွဳေတြကို အမ်ိဳးသားေခါင္းေဆာင္ေတြ ေတြ႕ျမင္လာတဲ့အခါက်ေတာ့ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ညီညြတ္မွဳအင္အားကို အသိအမွတ္ျပဳလာၾကရပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြကို အမ်ိဳးသားမ်ားနဲ႕ တန္းတူရည္တူ အဖြဲ႕၀င္ေတြအျဖစ္ ပါ၀င္ခြင့္ေပးလာၾကရပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႕ အမ်ိဳးသမီး တက္ၾကြလွဳပ္ရွားသူေတြဟာ ၁၉၅၆ ခု၊ ၾသဂုတ္လ အာဏာဖီဆန္ေရး လူုထုခ်ီတက္ပြဲနဲ႕ ၁၉၇၆ ခု လူထုလွဳပ္ရွားမွဳေတြမွာ တက္တက္ၾကြၾကြ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ တရားမွ်တမွဳ၊ လူ႕အခြင့္အေရးနဲ႕ တန္းတူညီမွ်မွဳေတြအတြက္ တိုက္ပြဲ၀င္ခဲ့ၾကပါတယ္။

ျပည္သူလူထုတရပ္လံုးရဲ႕ တက္တက္ၾကြၾကြ ညီညီညြတ္ညြတ္တိုက္ပြဲ၀င္မွဳနဲ႕ ႏိုင္ငံတကာ ကင္ပိန္း ေဖာ္ေဆာင္မွဳေတြ စနစ္တက်ေပါင္းစပ္သြားတာေၾကာင့္ ေတာင္အာဖရိက အစိုးရဟာ ဒီမိုကေရစီ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကို စတင္ေဖာ္ေဆာင္လာရပါတယ္။ ေစ့စပ္ညွိႏွိဳင္းေရးေတြ စတင္ျပဳလုပ္လာရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လဲ ကနဦးအစမွာ ေတာ္လွန္ေရးကာလတေလွ်ာက္ အမ်ိဳးသားမ်ားနဲ႕ တန္းတူလက္တြဲပါ၀င္လာခဲ့တဲ့ အမ်ိဳးသမီးမ်ားရဲ႕ ပါ၀င္ခြင့္ကို ကန္႕သတ္မွဳေတြ ထြက္ေပၚလာပါတယ္။ ေတာင္အာဖရိက အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ ဒီလို မတရားမွဳေတြကို ေခါင္းငံု႕ မခံခဲ့ၾကပါဘူး။

ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းေပါင္းစံုက အမ်ိဳးသမီးေတြ စုေပါင္းျပီး အမ်ိဳးသမီး မဟာမိတ္အဖြဲ႕ကို ဖြဲ႕စည္းခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီအဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ ညီညြတ္မွဳ၊ က်စ္လ်စ္ခိုင္မာမွဳ၊ မဆုတ္မနစ္ ၾကိဳးပမ္းအားထုတ္မွဳေတြေၾကာင့္ ေနာက္ဆံုးမွာ ႏိုင္ငံေရးဦးေဆာင္မွဳအခန္းက႑ကို အမ်ိဳးသားမ်ားကသာ ၾကီးစိုးဖို႕ ၾကိဳးပမ္းတာေတြကို ဖယ္ရွားႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးပြဲေတြမွာ ပါ၀င္ခြင့္ရခဲ့ျပီး လူထုတရပ္လံုးအတြက္ အေရးၾကီးတဲ့ တန္းတူညီမွ်မွဳဆိုင္ရာ ေတာင္းဆိုခ်က္ေတြကို ေတာင္းဆိုႏိုင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ေတာင္အာဖရိကအမ်ိဳးသမီးေတြဟာ အမ်ိဳးသားၾကီးစိုးေရး၀ါဒကို တိုက္ဖ်က္ေရး၊ ကြဲျပားျခားနားမွဳကို သေဘာတူလက္ခံေရး၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႕ လံုျခံဳေရးရာမ်ားမွာ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ခြင့္ ရရွိေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမွဳေရး၊ အစိုးရအုပ္ခ်ဳပ္ေရး က႑ဆိုင္ရာ စီမံခ်က္ေတြမွာ ကိုယ္တိုင္ပါ၀င္ေရးဆြဲခြင့္ ရေရး စတဲ့ အေျခခံစည္းမ်ဥ္းေတြကို ကိုင္စြဲျပီး လွဳပ္ရွားမွဳေတြကို ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။

အေျမာ္အျမင္ရွိတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ ထိေရာက္ေသာ တန္းတူညီမွ်မွဳဆိုင္ရာ အမ်ိဳးသမီး သေဘာတူစာခ်ဳပ္ကို ေရးဆြဲခဲ့ၾကျပီး၊ ပထမဆံုး ဒီမိုကေရစီအစိုးရျဖစ္တဲ့ မင္ဒဲလားအစိုးရထံကို တင္သြင္းခဲ့ၾကပါတယ္။ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္ ေတာင္အာဖရိကႏိုင္ငံ ဒီမိုကေရစီအစိုးရရဲ႕ သမၼတျဖစ္တဲ့ မင္ဒဲလားကလဲ အမ်ိဳးသမီး အခြင့္အေရး လွဳပ္ရွားမွဳေတြကို ေထာက္ခံခဲ့ပါတယ္။ ပါလီမန္အဖြင့္မိန္႕ခြန္းမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြကို ဖိႏိွပ္မွဳေတြ ရွိေနသမွ်ကာလပတ္လံုး ေတာင္အာဖရိကႏိုင္ငံမွာ စစ္မွန္တဲ့ လြတ္လပ္ခြင့္ ရွိမွာ မဟုတ္ဘူးလို႕ ထည့္သြင္း ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

၁၉၉၅ ခုႏွစ္မွာက်ေတာ့ ကမၻာ့အမ်ိဳးသမီးလွဳပ္ရွားမွုရဲ႕ သမိုင္းတေခတ္ကို ေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္ခဲ့တဲ့ ဘီဂ်င္းလွဳပ္ရွားမွု ပလက္ေဖာင္း ထြက္ေပၚလာပါတယ္။ ေတာင္အာဖရိကအစိုးရဟာ ဒီပလက္ေဖာင္းကို အေလးအနက္ထား အေကာင္အထည္ေဖာ္ခဲ့ၾကျပီး အမ်ိဳးသမီးေရးရာရံုးကို သမၼတရံုးခန္းအနီးမွာ တြဲဖက္ဖြင့္လွစ္ပါတယ္။ ပါလီမန္အတြင္းမွာလဲ အမ်ိဳးသမီးမ်ားရဲ႕ ဘ၀နဲ႕ အဆင့္အတန္းဆိုင္ရာ ေကာ္မတီတရပ္ ဖြဲ႕စည္းျပီး၊ က်ားမတန္းတူညီမွ်ေရး ေကာ္မရွင္တရပ္လဲ ထြက္ေပၚလာခဲ့ပါတယ္။

ဒီလိုနဲ႕ ေတာင္အာဖရိကႏိုင္ငံဟာ ႏွစ္ေပါင္းအနည္းငယ္အတြင္း ဒီမိုကေရစီနဲ႕ တန္းတူညီမွ်ခြင့္ အျပည့္အ၀ရွိတဲ့ ႏိုင္ငံတရပ္အျဖစ္ ထြက္ေပၚလာတာဟာ ဒီလိုမွ်တပြင့္လင္းတဲ့ အစိုးရအုပ္ခ်ဳပ္ေရးနဲ႕ က်ားမ တန္းတူညီမွ်ေရးကို လက္ခံယံုၾကည္တဲ့ အမ်ိဳးသား၊ အမ်ိဳးသမီးေခါင္းေဆာင္မ်ားရဲ႕ စြမ္းေဆာင္မွဳအရည္အခ်င္းေတြေၾကာင့္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

အခုဆိုရင္ ေတာင္အာဖရိက အစိုးရကက္ဘိနက္မွာ အမ်ိဳးသမီး ေလးဆယ့္ငါး ရာခိုင္ႏွဳန္း ပါ၀င္ေနပါျပီ။ အမ်ိဳးသမီး ၀န္ၾကီးမ်ားစြာဟာလဲ ႏိုင္ငံျခားေရး၊ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး၊ ဆက္သြယ္ေရး၊ လယ္ယာစိုက္ပ်ိဳးေရး၊ လူထုအုပ္ခ်ဳပ္ေရး ၀န္ၾကီးဌာနမ်ားကို ဦးေဆာင္ေနၾကပါျပီ။ ပါလီမန္အမတ္ သံုးဆယ္ရာခိုင္ႏွဳန္းေက်ာ္ဟာ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ျဖစ္ေနပါျပီ။ အမ်ိဳးသားမ်ားကသာ ေနရာယူၾကီးစိုးခဲ့တဲ့ သံတမန္ေရးရာမွာဆိုရင္လဲ သံအမတ္ ရာခိုင္ႏွဳန္း ငါးဆယ္ေက်ာ္ဟာ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ျဖစ္လာခဲ့ပါျပီ။

အစိုးရအုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱရားမွာ အခုလို လူဦးေရတ၀က္ေက်ာ္ကို ကိုယ္စားျပဳေနတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြ ပါ၀င္လာတာေၾကာင့္ ႏိုင္ငံသူ၊ ႏိုင္ငံသား အားလံုးရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားကို ဘက္မလိုက္ပဲ မွန္မွန္ကန္ကန္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္လာခဲ့ျပီး တိုင္းျပည္တိုးတက္လာခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။


ဒီမိုကရက္တစ္ ျမန္မာ့အသံ ပရိသတ္မ်ားရွင္။

လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတခုကို တရားမွ်တမွဳ၊ လြတ္လပ္ပြင့္လင္းမွဳ၊ တန္းတူညီမွ်မွုေတြအေပၚမွာ အေျခခံတဲ့ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတခုအျဖစ္ အသြင္ကူးေျပာင္းႏိုင္ဖို႕ဆိုတာ မွန္ကန္တဲ့ ေခါင္းေဆာင္မွဳလိုအပ္ပါတယ္။ ဒီလိုျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ကာလမွာ အစဥ္အလာ၊ ဓေလ့ထံုးစံေတြထဲက ေခတ္စနစ္နဲ႕ မေလ်ာ္ညီတဲ့ အခ်က္ေတြကို ရဲဲရဲ၀ံ့၀ံ့ဆန္႕က်င္ျပီး၊ လူ႕ေဘာင္သစ္ကို ဦးေဆာင္တည္ေဆာက္ရဲတဲ့ အမ်ိဳးသမီး ေခါင္းေဆာင္ေတြ ထြက္ေပၚလာဖို႕ လိုအပ္လွပါတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ ဒီလိုလူ႕ေဘာင္သစ္ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳရဲ႕ အက်ိဳးေက်းဇူးေတြကို အမွန္တကယ္တန္ဖိုးထားတဲ့ စစ္မွန္တဲ့ အမ်ိဳးသား ေခါင္းေဆာင္ေတြလဲ ရွိေနဖို႕ လိုအပ္လွပါေၾကာင္း တင္ျပလိုက္ရပါတယ္ရွင္။

ခင္မမမ်ိဳး (၂၀၀၉)