အမ်ိဳးသမီးႏွင့္ ျငိမ္းခ်မ္းေရး

စစ္ပြဲမ်ားနဲ႕ အမ်ိဳးသမီးမ်ားအေရးဟာ ဆက္စပ္ေနတာေၾကာင့္ စစ္မက္ေရးရာေတြမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ေျပာေရးဆိုခြင့္ရရွိဖို႕ဟာ အေရးၾကီးသလို၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရးေဆာင္ရြက္မွဳမ်ားမွာလဲ အမ်ိဳးသမီးမ်ားရဲ႕ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ခြင့္၊ ေဆြးေႏြးေျပာဆိုခြင့္ေတြဟာ အေရးၾကီးလွပါတယ္။ စစ္နဲ႕ ျငိမ္းခ်မ္းေရးဆိုတာကို တခ်ိဳ႕က လံုး၀ဆန္႕က်င္ဘက္လို႕ ယူဆၾကေပမယ့္၊ ဒီႏွစ္ခုဟာ အျမဲတမ္း ျခားနားေနတာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ျငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ တိုက္ရတဲ့ စစ္ပြဲေတြလဲ ကမၻာတလႊားမွာ အေျမာက္အျမား ရွိခဲ့ဖူးပါတယ္။ စစ္ေရး၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရးဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံေပၚ အေျခခံျပီး ကြဲျပားျခားနားတဲ့ အမ်ိဳးသမီး၀ါဒေတြကို ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္ ေမရီဘားကူးစ္က သံုးမ်ိဳးခြဲျခားျပီး ေဖာ္ျပခဲ့ဖူးပါတယ္။ ပစိဖိတ္အမ်ိဳးသမီး၀ါဒီမ်ားက အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ပင္ကိုယ္စိတ္ျဖစ္တဲ့ မိခင္စိတ္ဟာ ျငိမ္းခ်မ္းေရးဆိုင္ရာ ေဆာင္ရြက္မွဳမ်ားအတြက္ သင့္ေလ်ာ္တယ္လို႕ အဆိုျပဳခဲ့ၾကျပီး၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရးလမ္းစဥ္မ်ားအတြက္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားကို အသံုးျပဳဖို႕ ေတာင္းဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။ လစ္ဘရယ္အမ်ိဳးသမီး၀ါဒီမ်ားကေတာ့ အမ်ိဳးသမီးမ်ားနဲ႕ အမ်ိဳးသားမ်ားဟာ တန္းတူညီမွ်ခြင့္ရွိရမွာျဖစ္တဲ့အတြက္ စစ္မက္ေရးရာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားမွာပါ အမ်ိဳးသားမ်ားနဲ႕ အမ်ိဳးသမီးမ်ား တန္းတူရည္တူ ပါ၀င္ဆံုးျဖတ္ႏိုင္ခြင့္ကို ေတာင္းဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။ စစ္မက္ဆန္႕က်င္ေရး အမ်ိဳးသမီး၀ါဒီမ်ားကေတာ့ လက္နက္ကိုင္စစ္ပြဲမ်ားနဲ႕ လံုျခံဳေရးကို စစ္ေရးရွဳေထာင့္က ရွဳျမင္သံုးသပ္ခ်က္အားလံုးကို ဆန္႕က်င္ေျပာဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။ အခုတပတ္ “အမ်ိဳးသမီးနဲ႕ ႏိုင္ငံေရး” အစီအစဥ္မွာ အမ်ိဳးသမီးနဲ႕ ျငိမ္းခ်မ္းေရးက႑ကို ေဆြးေႏြးတင္ျပသြားပါမယ္။



အစဥ္အလာ ဓေလ့ထံုးစံေတြအရ အမ်ိဳးသားေတြဟာ အမ်ိဳးသမီးေတြကို ျငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲေတြ၊ ေစ့စပ္ညွိႏွိဳင္းပြဲေတြကေန ဖယ္ရွားထားတတ္ၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ အသံေတြဟာ ျငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲေတြဆီကို တစထက္တစ ေရြ႕လ်ားေနရာယူလာခဲ့ပါတယ္။ (၁၈၇၀) ခုႏွစ္မွာတုန္းက ဖရန္ကို-ပါရွန္းစစ္ပြဲနဲ႕ အေမရိကန္ ျပည္တြင္းစစ္ေတြကို ဆန္႕က်င္ျပီး၊ မိခင္ေတြဟာ တျခားမိခင္ေတြရဲ႕ သားေတြကို သတ္ျဖတ္ဖို႕အတြက္ သူတို႕သားေတြကို ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္ခဲ့တာ မဟုတ္ဘူး လို႕ အဆိုျပဳခဲ့တဲ့ Julia Howe ဆိုတဲ့ အမ်ိဳးသမီးၾကီးဟာ အမ်ိဳးသမီးနဲ႕ ျငိမ္းခ်မ္းေရးဆိုင္ရာ ေလ့လာမွဳေတြမွာ နာမည္ေက်ာ္ၾကားလွပါတယ္။ ဆယ့္ကိုးရာစုေႏွာင္းပိုင္းနဲ႕ ႏွစ္ဆယ္ရာစုအစပိုင္း ကာလမ်ားေရာက္တဲ့အခါက်ေတာ့ အမ်ိဳးသမီးမ်ားဦးေဆာင္တဲ့ ကေလးသူငယ္အခြင့္အေရး ဆိုင္ရာလွဳပ္ရွားမွဳေတြ၊ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွဳဆိုင္ရာ လွဳပ္ရွားမွဳေတြ အမ်ားအျပား ေပၚေပါက္လာပါတယ္။ ၁၉၁၅ ခုႏွစ္မွာ က်င္းပတဲ့ Hague ျငိမ္းခ်မ္းေရးကြန္ဖရင့္မွာ အမ်ိဳးသမီး တစ္ေထာင္ေက်ာ္တက္ေရာက္ခဲ့ျပီး၊ စစ္ပြဲေတြမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြကို ကာကြယ္ေပးရမယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ကို တညီတညြတ္တည္း ျငင္းဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။ စစ္ပြဲျဖစ္မွ အမ်ိဳးသမီးေတြကို ကာကြယ္တာထက္ စစ္မျဖစ္ေအာင္ ျငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ရမယ္ဆိုတာကို လက္ခံအတည္ျပဳခဲ့တာေၾကာင့္ အစိုးရ ဆယ့္ေလးခုဆီကို ျငိမ္းခ်မ္းေရးစကားေျပာဆိုဖို႕ အမ်ိဳးသမီးကိုယ္စားလွယ္မ်ား ေရြးခ်ယ္ေစလႊတ္ ခဲ့ၾကပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ကာလကစျပီး အမ်ိဳးသမီးျငိမ္းခ်မ္းေရးလွဳပ္ရွားမွဳမ်ား စတင္ခဲ့ရာက ၁၉၈၀ျပည့္လြန္ ကာလမ်ားေရာက္ေတာ့ ကမၻာ့ျငိမ္းခ်မ္းေရး လွဳပ္ရွားမွဳမ်ားအတြက္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ဦးေဆာင္ဖြဲ႕စည္းခဲ့ၾကတဲ့ အစိုးရမဟုတ္ေသာ အဖြဲ႕အစည္းေတြ ေပၚေပါက္လာခဲ့ပါတယ္။

အာရွတိုက္မွာဆိုရင္ ဖိလစ္ပိုင္အမ်ိဳးသမီးမ်ားဟာ ကေလးငယ္ေတြကို အကာအကြယ္ေပးမယ့္ ျငိမ္းခ်မ္းေရးဇုန္ေတြကို ျပဳလုပ္ေပးႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ အထင္ရွားဆံုးဥပမာတခုကေတာ့ အိုင္ယာလန္ေျမာက္ပိုင္းက အမ်ိဳးသမီးမဟာမိတ္အဖြဲ႕ပါ။ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး၊ ကေလးသူငယ္ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္ေရး၊ မိုင္ခရိုအင္တာပရိုက္စ္စတဲ့ ေရးရာေလးေတြဟာ တဘက္နဲ႕တဘက္ရန္သူလို တိုက္ခိုက္ေနၾကတဲ့ ကက္သလစ္နဲ႕ ပရိုတက္စတင့္ ဘာသာ၀င္အမ်ိဳးသမီးေတြကို ညီညြတ္စြာျပႆနာေျဖရွင္းေရးအတြက္ ပူးေပါင္းမိေစခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီကစတင္ျပီး အိုင္းရစ္အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ ျငိမ္းခ်မ္းေရးလွဳပ္ရွားမွဳမ်ားကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေဆာင္ရြက္ျပီး၊ အိုင္ယာလန္ျငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္မွာ တက္တက္ၾကြၾကြ ပါ၀င္ခဲ့ၾကပါတယ္။

ဒီလိုျငိမ္းခ်မ္းေရးလွဳပ္ရွားမွဳမ်ားနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး၊ ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္ ဘားဂစ္ဘေရာ့ခ္က အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ျငိမ္းခ်မ္းေရးလွဳပ္ရွားမွဳမ်ားဟာ အၾကမ္းမဖက္လွဳပ္ရွားမွဳ၊ ပါတီႏိုင္ငံေရးမဟုတ္တဲ့ ႏိုင္ငံေရးလွဳပ္ရွားမွဳနဲ႕ လူသားေတြရဲ႕ အသက္ေတြ၊ ဘ၀ေတြကို ကယ္တင္မွဳစတဲ့ အခ်က္သံုးခ်က္ေပၚမွာ အေျခခံတယ္လို႕ အဆိုျပဳခဲ့တယ္။ သူ႕အဆိုကို အခ်ိဳ႕ကလက္ခံခဲ့ၾကေပမယ့္ အၾကမ္းမဖက္လွဳပ္ရွားမွဳဆိုတာနဲ႕ ပတ္သက္လို႕ကေတာ့ သက္ဆိုင္ရာႏိုင္ငံေတြရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ေတြေပၚမွာ မူတည္ေၾကာင္း ျငင္းဆိုမွဳေတြ ေပၚထြက္လာခဲ့တယ္။ တကယ္ေတာ့ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံမွာ ျငိမ္းခ်မ္းေရး၊ တရားဥပေဒစိုးမိုးမွဳရွိေရး၊ ႏိုင္ငံသူႏိုင္ငံသားမ်ားရဲ႕ ဘ၀လံုျခံဳတိုးတက္မွဳရွိေရးဆိုတာက အဲဒီႏိုင္ငံရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးစနစ္ေပၚမွာလဲ အမ်ားၾကီး မူတည္ေနတာေၾကာင့္၊ အခ်ိဳ႕ေသာ အမ်ိဳးသမီးမ်ားဟာ ေဖာက္ျပန္တဲ့ႏိုင္ငံေရးစနစ္ေတြ၊ ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္တဲ့ ႏိုင္ငံေရးစနစ္ေတြ၊ ႏိုင္ငံေတာ္အၾကမ္းဖက္မွဳ ျပဳလုပ္ေနတဲ့ အာဏာရွင္ေတြကို ေတာ္လွန္ဖို႕ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး ဆင္ႏႊဲရတာျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာဆိုသူေတြလဲ ေပၚေပါက္လာခဲ့တယ္။ ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္ ေကာ့ခ္ကေတာ့ အမ်ိဳးသမီး ေတာ္လွန္ေရးသမားမ်ားဟာ မိခင္စိတ္ရွိတဲ့ ျငိမ္းခ်မ္းေရးလိုလားသူမ်ား ျဖစ္တာအတြက္ေၾကာင့္ မတရားမွဳေတြေတြ႕လာတဲ့အခါမွာ လက္ပိုက္ၾကည့္မေနႏိုင္ေတာ့ပဲ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြ ျဖစ္လာရတာလို႕ ဆိုခဲ့ပါတယ္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ျငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ ေတာ္လွန္ေရးလုပ္တဲ့ အမ်ိဳးသမီး လွဳပ္ရွားမွဳမ်ားအပါအ၀င္၊ အမ်ိဳးသမီးျငိမ္းခ်မ္းေရးလွဳပ္ရွားမွဳ လွိဳင္းလံုးၾကီးဟာ ကမၻာတ၀ွမ္းလံုးမွာ တစတစ ျမင့္တက္လာခဲ့ပါတယ္။

အခုဆိုရင္ ကမၻာတလႊားက ျငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးပြဲေတြ၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရးတည္ေဆာက္မွဳ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ အခန္းက႑ဟာ တစတစ ၾကီးမားလာခဲ့ပါျပီ။ ကမၻာ့ကုလသမဂၢက ဦးစီးက်င္းပတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေရးရာကြန္ဖရင့္ၾကီးေတြမွာ ကမၻာတ၀ွမ္းက အမ်ိဳးသမီးအခြင့္အေရး လွဳပ္ရွားသူမ်ားဟာ သူတို႕ရဲ႕ အေတြ႕အၾကံဳေတြကို ႏွီးေႏွာဖလွယ္ခြင့္ရၾကျပီး၊ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ခ်ိတ္ဆက္လွဳပ္ရွားၾကတဲ့ ကြန္ယက္မ်ားကလဲ တစတစ က်ယ္ျပန္႔လာခဲ့ပါျပီ။ အမ်ိဳးသမီးအခြင့္အေရးဟာ လူ႕အခြင့္အေရးျဖစ္တယ္ဆိုတဲ့ အေျခခံသေဘာတရားကိုလဲ ႏိုင္ငံတကာအစိုးရအမ်ားစုက သေဘာတူလက္ခံခဲ့ၾကရပါျပီ။ ၂၀၀၈ခုႏွစ္၊ ေအာက္တိုဘာလ (၂၉) ရက္ေန႕မွာ က်င္းပခဲ့တဲ့ ကုလသမဂၢလံုျခံဳေရးေကာင္စီရဲ႕ ေျခာက္ေထာင့္ ငါးၾကိမ္ေျမာက္ အစည္းအေ၀းမွာ ကမၻာ့ကုလသမဂၢအမ်ိဳးသမီးမ်ား ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးရံပံုေငြအဖြဲ႕မွ အမွဳေဆာင္ဒါရိုက္တာ အိုင္ရင္းအယ္လ္ဘာတီက အမ်ိဳးသမီးမ်ားဟာ ပ႗ိပကၡေျဖရွင္းေရး၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႕ လံုျခံဳေရး လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားမွာ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ရမွာျဖစ္ေၾကာင္း တိုက္တြန္းေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။ က်ား၊မေရးရာနဲ႕ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ဘ၀တိုးတက္ျမင့္မားမွဳဆိုင္ရာမွာ ကုလသမဂၢအေထြေထြအတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ရဲ႕ အထူးအၾကံေပး ပုဂၢိဳလ္ျဖစ္တဲ့ ေရခ်ယ္ေမရန္ဂ်ာကလည္း ျငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႕ လံုျခံဳေရးဆိုင္ရာကိစၥရပ္ေတြမွာ အမ်ိဳးသမီးမ်ားမွ အမ်ိဳးသားမ်ားနည္းတူ တန္းတူရည္တူ ပါ၀င္ခြင့္ရေရးနဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ား ခ်မွတ္ေဆာင္ရြက္ခြင့္ရေရးဟာ ပ႗ိပကၡေျဖရွင္းေရးအတြက္ အေရးပါေသာ အခ်က္တခ်က္ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

ကမၻာတ၀ွမ္းမွာ ဒီလိုေျပာင္းလဲမွဳေတြ ျဖစ္ေပၚေနဆဲမွာပဲ က်ြန္မတို႕ျမန္မာျပည္မွာေတာ့ အမ်ိဳးသမီးမ်ားကေန ျငိမ္းခ်မ္းေရးေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္ခြင့္ အခြင့္အေရးမ်ားကို ကန္႕သတ္ ခံထားရပါတယ္။ စစ္အာဏာပိုင္မ်ားဟာ လူထုေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို ကမၻာက ျငိမ္းခ်မ္းေရးႏိုဘယ္ဆု ေပးအပ္တာကိုေတာင္ အသိအမွတ္မျပဳခဲ့ပါဘူး။ ျငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပြဲမ်ားကိုလဲ ထပ္ခါတလဲလဲ လ်စ္လ်ဴရွဳထားခဲ့ပါတယ္။ ျငိမ္းခ်မ္းစြာဆႏၵျပခဲ့ၾကတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေက်ာင္းသူေခါင္းေဆာင္ မနီလာသိန္း၊ မမီးမီးစတဲ့ အမ်ိဳးသမီးမ်ားစြာကိုလည္း ႏွစ္ရွည္ေထာင္ဒဏ္မ်ား ခ်မွတ္ထားခဲ့ပါတယ္။ စစ္အုပ္စုမွ ေရးဆြဲထားတဲ့ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥေပေဒမွာလည္း ႏိုင္ငံေတာ္ကာကြယ္ေရး၊ လံုျခံဳေရးကိစၥရပ္မ်ားေတြမွာ အမ်ိဳးသားမ်ားနဲ႕ပဲ ဖြဲ႕စည္းထားတဲ့ တပ္မေတာ္ကသာ ဦးေဆာင္ႏိုင္ေရး ထည့္သြင္းထားတာေၾကာင့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားရဲ႕ အခန္းက႑ကို ကန္႕သတ္ထားသလို ျဖစ္ေနတယ္။ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးမ်ား အတြက္ေတာ့ ႏိုင္ငံတကာအမ်ိဳးသမီးမ်ားနည္းတူ ပ႗ိပကၡေျဖရွင္းေရး၊ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး၊ တိုင္းျပည္ထူေထာင္ေရးနဲ႕ ျငိမ္းခ်မ္းေရးေရရွည္တည္တံ့ခိုင္ျမဲေရး လုပ္ငန္းစဥ္ေတြကို ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္မယ့္ အခြင့္အလမ္းမ်ားဟာ အလြန္ပင္ရွားပါးေနဆဲပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးမ်ားရဲ႕ ျပည္တြင္းျပည္ပ ျငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္မ်ားမွာ တက္တက္ၾကြၾကြ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္မွဳ အခြင့္အေရးမ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားတဲ့ စစ္အုပ္စုကို ဖယ္ရွားပစ္ဖို႕ လိုအပ္လွပါေၾကာင္း တိုက္တြန္းေျပာၾကားလိုက္ပါတယ္။

ခင္မမမ်ိဳး (၂၀၀၉)