အမ်ိဳးသမီးႏွင့္ႏိုင္ငံေရး၊ ဥပေဒေရးအခြင့္အလမ္း

က်ြန္မတို႕ ကမၻာေပၚမွာ မွီတင္းေနထိုင္ၾကတဲ့ လူသားေတြအၾကားမွာ လူမ်ိဳးေတြ ဘယ္လိုပဲကြဲျပားကြဲျပား၊ ယဥ္ေက်းမွဳထံုးတမ္းစဥ္လာေတြ ဘယ္လိုပဲ ျခားနားျခားနား၊ တူညီတာတခုေတာ့ ရွိပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ လူသားတိုင္းမွာရွိတဲ့ ေမြးရာပါ လူ႕အခြင့္အေရးပါ။ လူသားတိုင္းဟာ မိမိတို႕ ကံၾကမၼာကို ကိုယ္တိုင္စီမံဖန္တီးခြင့္၊ လြတ္လပ္စြာ ေတြးေခၚခြင့္နဲ႕ လြတ္လပ္စြာေျပာဆိုခြင့္ေတြကို ရရွိခံစားရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ သက္ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံအစိုးရမ်ားရဲ႕ အဓိကလုပ္ငန္းတာ၀န္ေတြထဲမွာလဲ လူသားတို႕ရဲ႕ ရပိုင္ခြင့္ေတြကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ရမယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္တခ်က္ ပါ၀င္ပါတယ္။ က်ြန္မတို႕ လူသားေတြအားလံုးဟာ ေမြးရာပါလူ႕အခြင့္အေရးေတြကို အျပည့္အ၀ အသံုးခ်ႏိုင္မွာသာ လူ႕စြမ္းအားေတြ တိုးတက္လာမွာျဖစ္ပါတယ္။ လူ႕စြမ္းအားေတြ တိုးတက္လာတာနဲ႕အမွ် လူ႕အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ စားေသာက္ေနထိုင္ေရး အဆင့္အတန္းေတြကလဲ “ေရျမင့္ရင္ ၾကာတင့္” ဆိုသလိုပဲ တိုးတက္ျမင့္မားလာမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း ရွင္သန္တိုးတက္ေရးအတြက္ လူ႕အခြင့္အေရးဟာ ပဓာနက်ပါတယ္။ လူ႕အခြင့္အေရးဆိုတာမွာလဲ အမ်ိဳးသားေတြေရာ၊ အမ်ိဳးသမီးေတြေရာ တန္းတူအခြင့္အေရး ရႏိုင္ဖို႕က အေရးၾကီးလာပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႕လဲဆိုေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္လူဦးေရေတြရဲ႕ တ၀က္ေက်ာ္ဟာ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ျဖစ္ေနလို႕ပါပဲ။



အမ်ိဳးသမီးေတြ လူ႕အခြင့္အေရး အျပည့္အ၀ မရရွိျခင္းဟာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတခုလံုးရဲ႕ စြမ္းအားေတြ က်ဆင္းတာနဲ႕ အတူတူပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ကိုယ့္ၾကမၼာကိုယ္ဖန္တီးႏိုင္မယ့္ အခြင့္အေရးေတြရရွိဖို႕လိုအပ္လွပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႕ “အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ အစိတ္အပိုင္းေတြျဖစ္တယ္” ဆိုတာ သိရွိလက္ခံလာၾကတာနဲ႕အမွ် ကမၻာတ၀ွမ္းမွာ အမ်ိဳးသမီးအခြင့္အေရးလွဳပ္ရွားမွဳေတြ အမ်ားအျပား ေပၚေပါက္ခဲ့ပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးလွဳပ္ရွားမွဳေတြဟာ ၁၇ ရာစုနဲ႕ ၁၈ ရာစုႏွစ္ေတြမွာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုနဲ႕ ဥေရာပတိုင္းျပည္ေတြမွာ အစျပဳခဲ့ရာက ၂၀ရာစုေရာက္တဲ့အခါမွာ အာရွနဲ႕ အာဖရိကတိုက္က ႏိုင္ငံမ်ားကို ပ်ံ႕ႏွံ႕သြားခဲ့ပါတယ္။ အခုဒီအစီအစဥ္မွာ အမ်ိဳးသမီးနဲ႕ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ ဥပေဒေရးဆိုင္ရာ အခြင့္အေရးေတြၾကားက ဆက္ႏြယ္မွဳေတြကို တင္ျပေပးပါမယ္။

ႏိုင္ငံေရးအခြင့္အေရးဆိုတာ မဲေပးပိုင္ခြင့္၊ ေရြးေကာက္ပြဲေတြမွာ ၀င္ေရာက္ယွဥ္ျပိဳင္ အေရြးခံႏိုင္ခြင့္နဲ႕ တရားမွ်တေသာ ေရြးေကာက္ပြဲ စတာေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး၊ ဥပေဒေရးဆိုင္ရာ အခြင့္အေရး ဆိုတာကေတာ့ မွ်တေသာ တရားစီရင္ေရးစနစ္၊ ေျမယာပိုင္ဆိုင္မွဳအခြင့္အေရးစတာေတြနဲ႕ ပတ္သက္ပါတယ္။ ကမၻာတ၀ွမ္းမွာရွိတဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ မဲေပးပိုင္ခြင့္အတြက္ ခက္ခက္ခဲခဲ လွဳပ္ရွားျပီးမွ ေအာင္ျမင္မွဳေတြ ရရွိခဲ့ရပါတယ္။ နယူးဇီလန္ႏိုင္ငံဟာ အမ်ိဳးသမီးမ်ား မဲေပးပိုင္ခြင့္ကို (၁၈၉၃) ခုႏွစ္မွာ ပထမဦးဆံုး ခြင့္ျပဳေပးခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံတခုပါ။ ၂၀ရာစုကာလတေလွ်ာက္ ႏိုင္ငံေပါင္းမ်ားစြာမွာ လွဳပ္ရွားမွဳေတြ ဆက္တိုက္ေပၚေပါက္ ေအာင္ပြဲဆင္ ႏိုင္ခဲ့ၾကေပမယ့္ အခ်ိဳ႕ေသာ ႏိုင္ငံမ်ားက အမ်ိဳးသမီးေတြမွာေတာ့ ဒီအခြင့္အေရးကို အခုထိမရၾကေသးရွာပါဘူး။ ဘရူႏိုင္းနဲ႕ ဗာတီကန္စင္တီးတို႕မွာ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ မဲေပးပိုင္ခြင့္ကို ကန္႕သတ္ထားပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ေရြးေကာက္ပြဲ၀င္ေရာက္ ယွဥ္ျပိဳင္ႏိုင္ခြင့္မွာလဲ ဒီအတိုင္းပါပဲ။ အိႏၵိယ၊ အင္ဒိုနီးရွား၊ သီရိလကၤာ၊ နယူးဇီလန္၊ ဖိလစ္ပိုင္ စတဲ့ ႏိုင္ငံေပါင္းမ်ားစြာမွာ အမ်ိဳးသမီးႏိုင္ငံေတာ္ အၾကီးအကဲေတြ ေပၚေပါက္ခဲ့ေပမယ့္၊ အမ်ိဳးသမီးမ်ားကို ႏိုင္ငံေရးဇာတ္ခံုေပၚ မေရာက္ေအာင္ ပိတ္ပင္တားဆီးေနတဲ့ ႏိုင္ငံမ်ားစြာလဲ ရွိေနပါေသးတယ္။

အမ်ိဳးသမီးေတြကို မဲေပးပိုင္ခြင့္ ေပးျခင္းအားျဖင့္ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရရဲ႕ လူထုကို ကိုယ္စားျပဳမွဳ အရည္အေသြးဟာ ျမင့္တက္လာပါတယ္။ အစိုးရတရပ္ဟာ လူထုကို ကိုယ္စားျပဳရမွာျဖစ္တဲ့အတြက္ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ မဲေပးပိုင္ခြင့္နဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲပါ၀င္ခြင့္ေတြကို ကန္႕သတ္ထားတဲ့အစိုးရကို လူထုအားလံုးကို ကိုယ္စားျပဳတဲ့အစိုးရလို႕ မသတ္မွတ္ႏိုင္ပါဘူး။ မဲေပးပိုင္ခြင့္အျပင္ အမ်ိဳးသမီးေတြကို ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ပါ၀င္ယွဥ္ျပိဳင္ခြင့္၊ ႏိုင္ငံေရးဇာတ္ခံုမွာ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ခြင့္ေပးျခင္းဟာလဲ ၾကီးစြာေသာ အက်ိဳးေက်းဇူးေတြ ရရွိေစႏိုင္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးရာမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြ ပါ၀င္လာတာဟာ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြရဲ႕ အရည္အေသြးကို ျမင့္တက္လာေစႏိုင္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံပညာရွင္ ေနာ္ဒါလ္ဗာလ္ ဆိုခဲ့သလိုပဲ အမ်ိဳးသမီးေတြ ႏိုင္ငံေရးဇာတ္ခံုမွာ ပါ၀င္ေစတာဟာ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ အျမင္သစ္ေတြ၊ အရည္အခ်င္းေတြနဲ႕ စြမ္းေဆာင္ရည္ေတြကို အသံုးျပဳခြင့္ရရွိလာတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုကြဲျပားတဲ့အျမင္ေတြကို ေဖာ္ထုတ္ခြင့္ေပးတာဟာ ၾကံဆတီထြင္တာကို အားေပးတဲ့အတြက္ တိုးတက္မွဳကို ဦးတည္ေစတဲ့ လကၡဏာတရပ္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါတြင္မကပဲ တျခားေသာ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ စိတ္အင္အားကို တိုးျမွင့္ေပးတာေၾကာင့္ ၾကိဳးစားခ်င္စိတ္၊ တိုးတက္ခ်င္စိတ္ေတြ ျဖစ္ေပၚလာေစပါေတာ့တယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ လူဦးေရ တ၀က္ေက်ာ္မွာ တိုးတက္ေအာင္ ၾကိဳးစားခ်င္စိတ္ေတြ ျဖစ္ေပၚလာတာဟာ လူ႕ေဘာင္တခုလံုးရဲ႕ တိုးတက္ျမင့္မားေရးကို ေထာက္ကူေပးျခင္းသာျဖစ္ပါတယ္။

က်ြန္မတို႕ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ တရား၀င္မဲေပးခြင့္ရွိပါတယ္။လြတ္လပ္ေရး ရျပီးစကာလက ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးမ်ားဟာ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ားအျဖစ္၊ ႏိုင္ငံေရးတာ၀န္ေတြ ထမ္းေဆာင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေန၀င္းစစ္အုပ္စုက ႏိုင္ငံေတာ္အာဏာသိမ္းပိုက္ျပီး ေနာက္ပိုင္းမွာက်ေတာ့ အမ်ိဳးသမီးမ်ားရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးအခြင့္အေရးေတြ ဆံုးရွံဳးသြားခဲ့ရပါတယ္။ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္မွာ မဲေပးခြင့္နဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲ ၀င္ေရာက္ယွဥ္ျပိဳင္ႏိုင္ခြင့္ေတြ ရွိခဲ့ျပန္ေတာ့လဲ အႏိုင္ရတဲ့ ေရြးေကာက္ခံ ကိုယ္စားလွယ္ေတြကို စစ္အုပ္စုက အာဏာမလႊဲေပးခဲ့ျပန္ပါဘူး။ စစ္အုပ္စုက်င္းပခဲ့တဲ့ အမ်ိဳးသားညီလာခံမွာလဲ ကိုယ္စားလွယ္ ၁၀၈၀ ေယာက္မွာ အမ်ိဳးသမီး (၆၇) ေယာက္သာ ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။ ကမၻာတ၀ွမ္းက အစိုးရအဖြဲ႕၀င္ေတြမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြ ပါ၀င္ေနေပမယ့္ ျမန္မာႏိုင္ငံကို အုပ္ခ်ဳပ္ေနတဲ့ စစ္အစိုးရထဲမွာ အမ်ိဳးသမီးအစိုးရအဖြဲ႕၀င္ မရွိပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးေတြဟာ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ အခြင့္အေရးေတြျဖစ္တဲ့ မဲေပးပိုင္ခြင့္၊ ေရြးေကာက္ပြဲ၀င္ေရာက္ယွဥ္ျပိဳင္ခြင့္၊ တရားမွ်တေသာ ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႕ အစိုးရအဖြဲ႕၀င္အျဖစ္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခြင့္ စတာေတြကို ပီပီျပင္ျပင္ ခံစားခြင့္မရခဲ့ၾကဘူးဆိုတာ ထင္ရွားေနပါတယ္။ ဒီလိုအခြင့္အေရးေတြ ဆံုးရွံဳးေနတာဟာ ျမန္မာ့လူ႕ေဘာင္ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးကို အမ်ားၾကီး ေႏွာင့္ေႏွးေစပါတယ္။

ဥပေဒဆိုင္ရာအခြင့္အေရးမ်ားအေၾကာင္းကို ဆက္လက္တင္ျပပါမယ္။ ဥပေဒေရးရာ အခြင့္အေရးမ်ား ကေတာ့ ထိခိုက္နစ္နာမွဳနဲ႕ဆိုင္တဲ့ အခြင့္အေရးေတြ၊ ျငိမ္းခ်မ္းစြာ ဆႏၵျပႏိုင္တဲ့ အခြင့္အေရးေတြနဲ႕ ရံုးေတာ္မွာ တရားမွ်တစြာ ၾကားနာစစ္ေဆးခံႏိုင္ခြင့္ စတာေတြနဲ႕ ပတ္သက္ပါတယ္။ လူတိုင္းလူတိုင္းမွာ မိမိတို႕ ဆႏၵကို ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္၊ စည္းရံုးလွံဳ႕ေဆာ္ခြင့္နဲ႕ လြတ္လပ္စြာ စုေ၀းေဟာေျပာခြင့္ေတြ ရရွိရမွာျဖစ္ပါတယ္။ အခုဆိုရင္ ကမၻာတ၀ွမ္းက ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳပေပ်ာက္ေရး၊ ကေလးငယ္မ်ား အစာအဟာရ ဖူလံုစြာရရွိေရး၊ စီးပြားေရးဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးစတာေတြနဲ႕ဆိုင္တဲ့ လွဳပ္ရွားမွဳေတြမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ အင္တိုက္အားတိုက္ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ေနၾကပါတယ္။ အမ်ားသမီးေတြ ခ်ိတ္ဆက္လွဳပ္ရွားတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေတြဟာလဲ ကမၻာ့လူေဘာင္တခုလံုး ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး၊ တန္းတူညီမွ်ေရးနဲ႕ ျငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းေတြမွာ တတပ္တအား တာ၀န္ယူေဆာင္ရြက္ေနၾကပါတယ္။ ဒါဟာ အမ်ိဳးသမီးေတြ လြတ္စြာထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္၊ စည္းရံုးလွံဳ႕ေဆာ္ခြင့္နဲ႕ စုေ၀းေဟာေျပာခြင့္ေတြ ရရွိခံစားႏိုင္မွဳကေန ထြက္ေပၚလာတဲ့ အက်ိဳးေက်းဇူးေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

က်ြန္မတို႕ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးေတြမွာေတာ့ ျငိမ္းခ်မ္းစြာ မိမိတို႕သေဘာဆႏၵကို ထုတ္ေဖာ္ေဟာေျပာခြင့္ေတြ အျပည့္အ၀ မရရွိၾကပါဘူး။ ႏိုင္ငံေရးရာ ေျပာဆိုခြင့္ေတြကို ပိတ္ပင္တားျမစ္ခံရတဲ့အျပင္ ၾကီးေလးေသာ ေထာင္ဒဏ္မ်ားကိုလဲ ခ်မွတ္ခံေနၾကရပါတယ္။ တရားမွ်တစြာ ၾကားနာစစ္ေဆးခြင့္ကိုလဲ မရရွိၾကပါဘူး။ ျမန္မာစစ္အစိုးရလက္ထက္ တရားစီရင္ေရးစနစ္မွာ ႏိုင္ငံေရးျပစ္မွဳေတြျဖစ္တိုင္း တဘက္သတ္စစ္ေဆး အမိန္႕ခ်မွတ္မွဳေတြကို ၾကံဳၾကရသလို၊ တျခားျပစ္မွဳေတြမွာလဲ “ေငြမ်ားတရားႏိုင္”ဆိုတဲ့ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူမွဳေတြကသာ လႊမ္းမိုးေနပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ထိခိုက္နစ္နာမွဳေတြကို တင္ျပဖို႕ဆိုတာမွာလဲ ၾကီးေလးတဲ့ မုဒိမ္းမွဳ၊ လိမ္လည္ကာမရယူမွဳ စတာေတြမွာေတာင္ ျပစ္မွဳက်ဴးလြန္သူေတြဟာ ထိေရာက္တဲ့ အေရးမယူမခံရပဲ လြတ္ေျမာက္သြားတာေတြ အမ်ားအျပားျဖစ္ပါတယ္။ ဥပေဒေရးရာေတြမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ အခြင့္အေရးေတြကို ထိေရာက္ေအာင္ ကာကြယ္ေပးဖို႕ ခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္ေတြ ရွိေနတာရယ္၊ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ ဓေလ့ထံုးစံစတာေတြရယ္ေၾကာင့္ ေရတိမ္နစ္ခဲ့ရတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြ အမ်ားအျပားျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒီလိုအမ်ိဳးသမီးေတြမွာ နစ္နာမွဳ ျဖစ္ေစတာဟာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းကို လုပ္အားနဲ႕ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ မ်ိဳးဆက္သစ္ေမြးဖြားေပးျခင္းနဲ႕ပဲျဖစ္ျဖစ္ အက်ိဳးျပဳေပးႏိုင္တဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ဘ၀လံုျခံဳေရးနဲ႕ တိုးတက္ေရးကို ထိခိုက္တာျဖစ္တဲ့အတြက္၊ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတခုလံုးကိုပါ နစ္နာမွဳျဖစ္ေစတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာ့လူ႕အဖြဲ႕အစည္း တိုးတက္ေရးအတြက္ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံေရး၊ ဥပေဒေရးဆိုင္ရာ အခြင့္အေရးေတြကို ျမွင့္တင္ၾကပါစို႕လို႕ ေျပာၾကားရင္း နိဂံုးခ်ဳပ္ပါရေစရွင္။

ခင္မမမ်ိဳး (၂၀၀၉)