Game မ်ားကစားျခင္း
သူငယ္ခ်င္းသစ္ေတြရတဲ့အခါတိုင္း က်ြန္မကစားတတ္တဲ့ game ေလးတခု ရွိတယ္။ အဲဒါကေတာ့ Divide a dollar Game လို႔ေခၚတဲ့ Negotiation game ေလးတခုပါ။ dollar game ဆိုေပမယ့္ ယူေကမွာက စတာလင္ေပါင္သံုးတာေၾကာင့္ pound game လို႔ ဆိုရေတာ့မွာပါပဲ။
ကစားပံုကေတာ့ စတာလင္ေပါင္ဆယ္တန္တရြက္ကို ထုတ္ျပီး ခြဲေ၀ခိုင္းတာပါ။ က်ြန္မက mediator လုပ္ျပီး၊ ကစားမယ့္ player 1 နဲ႔ player 2 က သူတို႔ရဲ့ demand ကို စာရြက္ေလးေပၚမွာလွ်ိဳ႕၀ွက္ေရးျပီး က်ြန္မကိုေပးရပါတယ္။ demand ကို ၁ ကေန ၁၀ အတြင္း ဘယ္ဂဏန္းကိုမဆို ေရြးႏိုင္ပါတယ္။
Bargaining protocol ကေတာ့ ႏွစ္ေယာက္ေရးထားတဲ့ တန္ဖိုးစုစုေပါင္းဟာ ၁၀ ထက္ မေက်ာ္ရင္ သူတို႔ေရးထားတဲ့ demand အတိုင္း ခြဲေ၀ယူလို႔ရပါတယ္။ ၁၀ ေက်ာ္သြားရင္ေတာ့ ဘယ္သူမွ ဘာမွ မရပါဘူး။
စာဖတ္သူမ်ားကေတာ့ ေျပာမွာပဲ။ လြယ္လြယ္ေလး။ တေယာက္တ၀က္စီ ၅ လို႔ ေရးမွာေပါ့။ ဘာထူးဆန္းလို႔လဲ ဆိုျပီးေတာ့ေလ။
ဒါေပမယ့္ ထူးတယ္ရွင့္။ က်ြန္မစမ္းသပ္ဖူးတာ အၾကိမ္ၾကိမ္ အခါခါရွိျပီ။ မွတ္မွတ္ရရ၊ တခါပဲ က်ြန္မအိတ္ထဲက ပိုက္ဆံထြက္ဖူးေသးတယ္။ ဘာလို႔လဲ။ အေျဖကေတာ့ လူေတြဟာ ေလာဘသားေတြခ်ည္းပဲမဟုတ္ဘူးလားရွင္။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ အမ်ားဆံုးကိုေတာ့ လိုခ်င္ၾကတာပဲမဟုတ္လား။
တခါကလဲ က်ြန္မမိတ္ေဆြတေယာက္နဲ႔ lab ထဲမွာ Investment game တခု ကစားၾကည့္ဖူးတယ္။ လူအေယာက္ (၃၀)ကို ကြန္ပ်ဴတာတလံုးစီေပးျပီး၊ ႏွစ္ေယာက္တတြဲနဲ႔ random ကစားခိုင္းတာပါ။ ကိုယ္နဲ႔ ဘယ္သူတြဲက်တယ္ဆိုတာ မသိႏိုင္ပါဘူး။ တၾကိမ္ျပီးတာနဲ႔ computer program ကအတြဲသစ္ထပ္တြဲေပးပါတယ္။ ဒီကစားပြဲမွာ တေယာက္က investment decision ခ်တဲ့လူ၊ ေနာက္တေယာက္က response လုပ္တဲ့လူ။ decision ခ်သူက Invest or Non-Invest ႏွစ္ခုကို ေရြးရပါတယ္။ Non-Invest ေရြးရင္ ႏွစ္မွတ္ရမွာ ျဖစ္ျပီး၊ တဘက္လူက ဘာမွ လုပ္စရာ မလိုေတာ့ဘူး။ Invest ေရြးရင္ေတာ့ အမွတ္ (၁၀)ေပၚမွာ response လုပ္မယ့္သူက (၁၀)မွတ္လံုး Keep လုပ္မွာလား၊ share နဲ႔ (၅)မွတ္ဆီ ခြဲယူမွာလား ဆံုးျဖတ္ရတယ္။ Keep လုပ္လိုက္ရင္ေတာ့ မူလ decision maker က သုညပဲရတယ္။ ဘာေတြ႔တယ္ ထင္ပါသလဲ။ Invest ကို ေရြးလိုက္သူတိုင္းဟာ အမွတ္ သုညေတြပဲ ရေတာ့တယ္။ တဘက္က share မလုပ္ပဲ အကုန္ Keep လုပ္လိုက္တာခ်ည္းပဲ။ ႏွစ္ပြဲသံုးပြဲလဲျပီးေရာ၊ decision-maker ေတြက Invest မလုပ္ေတာ့ဘူးရွင့္။ Non-Invest ပဲ ေရြးျပီး ရတဲ့ ႏွစ္မွတ္ကိုပဲ ယူလိုက္ၾကေတာ့တယ္။ လူေတြရဲ့ Behavior ဟာ စိတ္၀င္စားစရာပဲေနာ္။
ကဲ-ဒီလို ျဖစ္သြားသူေတြ Invest ျဖစ္လာေအာင္ ဘယ္လို incentive ေတြေပးမလဲ။ က်ြန္မထပ္ေဆာ့ၾကည့္ရဦးမွာမို႔ အေျဖရလာတဲ့အခါ ေျပာျပဦးမယ္ေနာ္။ ဒီအထဲကေန ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမွဳေရး၊ ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးဆိုင္ရာ သင္ခန္းစာေတြ အမ်ားၾကီးယူစရာ ရွိပါတယ္။ ယူတတ္သလို ယူၾကပါ။ အေသးစိတ္ကို စိတ္၀င္စားရင္ေတာ့ Game Theory ကို ေလ့လာၾကည့္ပါ။ ကစားစရာေတြ အမ်ားၾကီးပဲ။ Ratification game, prisoners’ dilemma game, entry deterrence game, Cournot oligopoly game ။ အမ်ားၾကီးပဲရွင့္။ စိတ္ေျပလက္ေပ်ာက္လဲျဖစ္၊ ပညာလဲ ရတာမို႔ အက်ိဳးရွိမယ္ထင္ပါတယ္။ ကစားၾကည့္ပါ။
ခင္မမမ်ိဳး (၂၈၊၁၁၊၂၀၀၇)