အက္ေဆးမ်ားေရးသားျခင္း (၁)
ျမန္မာေက်ာင္းသားေတြ ႏိုင္ငံရပ္ျခားမွာ ပညာသင္ယူတဲ့အခါ ရင္ဆိုင္ရတတ္တဲ့ အခက္အခဲေလးေတြ ရွိပါတယ္။ ဒီအထဲမွာ ျမန္မာျပည္ပညာေရး နဲ႔ ျခားနားမွဳ အရွိဆံုးျဖစ္ျပီး ေက်ာင္းသားေတြ အနည္းငယ္ ပ်ာၾကရတာကေတာ့ ဘာသာရပ္အလိုက္ ေရးတင္ရတတ္တဲ့ အက္ေဆးမ်ားပါပဲ။ က်ြန္မတို႔ ယူေကႏိုင္ငံက တကၠသိုလ္ေတြမွာ အက္ေဆးမ်ားဟာ စာေမးပြဲရဲ႕ ႏွစ္ဆယ္ရာခိုင္ႏွဳန္းကေန ေလးဆယ္ရာခိုင္ႏွဳန္းအထိ အေရးပါတာမို႔၊ အက္ေဆးမေရးရင္ စာေမးပြဲေအာင္ဖို႔ဆိုတာ မျဖစ္ႏိုင္သလိုပါပဲ။
မ်ားေသာအားျဖင့္ ဘာသာရပ္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို ေနာက္ဆံုးစာေမးပြဲတခုတည္းနဲ႔ မဆံုးျဖတ္ပဲ coursework ကို ၂၀%(သို႔မဟုတ္) ၄၀% စစ္ေဆးေလ့ရွိျပီး၊ coursework ေအာင္မွ စာေမးပြဲၾကီးကို ေျဖခြင့္ေပးေလ့ရွိပါတယ္။ အဲဒီ coursework ကို စစ္ေဆးပံုကေတာ့ ဘာသာရပ္ေပၚမူတည္ျပီး အနည္းငယ္ ကြဲျပားပါတယ္။ သခ်ၤာလို၊ စက္မွဳလို ဘာသာရပ္ေတြကလြဲရင္ မ်ားေသာအားျဖင့္ စစ္ေဆးေလ့ရွိတဲ့ ပံုစံကေတာ့ အက္ေဆးမ်ားေရးခိုင္းျခင္းပါပဲ။ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံ၊စီးပြားေရး၊ လူမွဳေရး၊ ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရး၊ စိတ္ပညာလို ဘာသာရပ္မ်ိဳးေတြမွာ က်ေတာ့ ပိုလို႔ဆိုးပါတယ္။
ပထမႏွစ္ေက်ာင္းသားတစ္ေယာက္ဟာ semester တခုမွာ 20 credit ဘာသာရပ္ (၃)ခု ယူရတတ္ပါတယ္။ ဒါမွလဲ semester ႏွစ္ခုဆိုရင္ 120 credits ျဖစ္မွာပါ။ ယူေကပညာေရးမွာက တႏွစ္ကို 120 credits ရွိရပါမယ္။ ဒီလိုနဲ႔ semester တခုဆိုတဲ့ ေလးလတာကာလမွာတင္ ေရးရမယ့္ အက္ေဆးက အနဲဆံုး (၃) ပုဒ္ ရွိလာတတ္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ဘာသာရပ္ေတြဆို ႏွစ္ပုဒ္တင္ရတာမို႔ (၆)ပုဒ္မ်ား ျဖစ္သြားခဲ့ရင္ ပ်ာယာခတ္ၾကရပါေရာ။ Tutorial ေတြမွာ presentation လုပ္ဖို႔ စာဖတ္ရ၊ အက္ေဆးတပုဒ္ျပီး တပုဒ္ကလဲ deadline ေတြ နီးလာၾက၊ စာၾကည့္တိုက္ေတြေျပးရ၊ ဘာသာရပ္ဆိုင္ရာ Journal article ေတြေျပးရ၊ လက္ခ်ာအမွီသြားရ နဲ႔ ရွဳပ္ရွက္ခတ္ေနတတ္ပါတယ္။
အတန္းၾကီးလာတာနဲ႔အမွ် အက္ေဆးေရးရမယ့္ စာလံုးအေရအတြက္ကလည္း ပိုမ်ားလာတတ္ပါတယ္။ ပထမႏွစ္မွာ 1500 words ကေန ေနာက္ဆံုးႏွစ္ေရာက္ရင္ 3000 words ေလာက္ျဖစ္သြားျပီး၊ မဟာဘြဲ႔ေရာက္ေတာ့ 3000-5000 words အထိျဖစ္သြားတတ္ပါတယ္။ ဘြဲ႕ၾကိဳ Dissertation, ဘြဲ႔လြန္ Dissertation, PhD Dissertation ေတြက်ေတာ့ စာလံုးေရေတြ ေသာင္းနဲ႔ခ်ီ ပါတယ္။ Dissertation work က ေတာ့ သုေတသန ဘက္ကိုဦးတည္ပါတယ္။ ဘာေတြပဲျဖစ္ျဖစ္ အေျခခံကေတာ့ အက္ေဆးပါပဲ။ အက္ေဆးကို မေၾကာက္သူေတြဟာ Dissertation ေတြကိုလဲ မေၾကာက္ေတာ့ပါဘူး။ ေက်ာင္းေတြျပီးလို႔ လုပ္ငန္းခြင္ေတြထဲေရာက္တဲ့အခါမွာလဲ project ေတြ၊ report ေတြ တင္ရတဲ့အခါ ေအးေအးသာသာျဖစ္ေလ့ရွိၾကပါတယ္။ အခုဒီေဆာင္းပါးေလးမွာ အက္ေဆးမ်ားေရးသားျခင္းနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး အနည္းငယ္ ေဆြးေႏြးလိုပါတယ္။
အက္ေဆးေရးျခင္း အက်ိဳးေက်းဇူး
ဘယ္အေၾကာင္းအရာပဲလုပ္လုပ္ အဲဒီအလုပ္ရဲ႕ တန္ဖိုးကို သိမွ အဲဒီအလုပ္အေပၚမွာ တန္ဖိုးထားမွဳရွိျပီး မိမိကိုယ္တိုင္လဲ ယံုၾကည္မွဳ ရွိေနမွာျဖစ္ပါတယ္။ ကိုယ္တိုင္က စိတ္၀င္စားမွဳ မရွိတဲ့၊ တန္ဖိုးရွိမယ္လို႔ မထင္တဲ့ အလုပ္ဆိုရင္ မလုပ္တာအေကာင္းဆံုးပါပဲ။ ကိုယ္တိုင္ယံုၾကည္မွဳမရွိမွေတာ့ တစိုက္မတ္မတ္အားထုတ္မွဳ ဆိုတာ မျဖစ္လာႏိုင္သလို တစိုက္မတ္မတ္ အားမထုတ္ပဲလဲ ေအာင္ျမင္မွဳဆိုတာ ရမွာ မဟုတ္ဘူးလို႔ က်ြန္မ ျမင္မိပါတယ္။ ေက်ာင္းမွာ စာေမးပြဲေအာင္ဖို႔ အက္ေဆးေတြေရးရတဲ့အခါ ေအာင္ရင္ျပီးေရာ ဆိုတဲ့စိတ္မဟုတ္ပဲ ဒီအက္ေဆးေလးေတြဟာ ကိုယ့္ဘ၀အတြက္ အက်ိဳးတကယ္ရွိမယ္ဆိုတာ သိျပီး ေရးလိုက္ရင္ အက္ေဆးေလးေတြရဲ႕ အရည္အေသြးေတြ အရမ္းတက္သြားမွာပါ။ အလုပ္တခုကို လုပ္ရမွာမို႔ လုပ္တာဆိုရင္ စိတ္ဖိစီးမွဳမ်ားပါတယ္။ လုပ္ခ်င္စိတ္ရွိလို႔ကို လုပ္တာဆိုရင္ေတာ့ ဘယ္ေလာက္ပင္ပန္းပင္ပန္း ေပ်ာ္စရာ ျဖစ္သြားပါတယ္။ လုပ္ခ်င္စိတ္ရွိလာဖို႔ကလဲ အက်ိဳးေက်းဇူးကို သိရပါမယ္။
အက္ေဆးေလးေတြက ဘာအက်ိဳးေက်းဇူးေပးမလဲ- က်ြန္မတို႔ ၾကည့္ၾကရေအာင္ပါ။ အက္ေဆးေတြ ေရးျခင္းျဖင့္ ကိုယ္ပိုင္ အေတြးအေခၚေလးေတြ ရင့္သန္လာႏိုင္ပါတယ္။ အေၾကာင္းအရာေတြအေပၚမွာ ကိုယ္ပိုင္ရွဳျမင္သံုးသပ္ႏိုင္တဲ့ အရည္အခ်င္းေတြလဲ တက္လာေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒါတြင္မက စာေရးသားျခင္းဟာ အိုင္ဒီယာအသစ္ေတြ၊ အေတြ႕အၾကံဳသစ္ေတြကို ျဖစ္ထြန္းေစႏိုင္ပါတယ္။ အေၾကာင္းအရာတရပ္အေပၚမွာ စိတ္ကိုႏွစ္ျပီး ေလ့လာရတာျဖစ္တဲ့အတြက္ စိတ္ပ်ံ့လြင့္မွဳကိုလဲ ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဗဟုသုတေတြလဲ ပိုတိုးပြားေစႏိုင္ပါတယ္။ အက်ိဳးအရွိဆံုးကေတာ့ Expressing yourself လုပ္ႏိုင္တာပါပဲ။ ဒီအရည္အခ်င္းဟာ ဘ၀အတြက္ အရမ္းအေရးၾကီးပါတယ္။ အက္ေဆးေတြ ေရးျခင္းအားျဖင့္ ဒီအရည္အခ်င္းကို တိုးတက္ေစႏိုင္ပါတယ္။
ဥပမာအားျဖင့္ ေရးရမယ့္ အေၾကာင္းအရာေလးက ကမာၻၾကီးေပၚမွာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ေလွ်ာ့ခ်ေရးနဲ႔ ပတ္သက္တယ္ ဆိုပါစို႔။ အေၾကာင္းအရာေလးနဲ႔ သင့္ေလ်ာ္တဲ့ စာရြက္စာတမ္းေတြ စဖတ္ကတည္းက လူသားခ်င္းစာနာနားလည္မွဳ၊ ေဖးဖကူညီလိုမွဳ ေမတၱာတရားေလးေတြ ေပါင္းစပ္ပါ၀င္လာမယ္။ ဘာေၾကာင့္ဒီလိုျဖစ္ရတာလဲ အေၾကာင္းရင္းေတြကို စဥ္းစားမိလာမယ္။ ကမာၻၾကီးရဲ့ တခုေသာေနရာဆီက ဆာေလာင္မြတ္သိပ္ေနတဲ့ ကေလးငယ္ေလးရဲ့ ငိုယိုသံေတြကို ၾကားေယာင္မိလာမယ္။ အဲဒီအခါမွာ ဒီအေၾကာင္းအရာေလးအေပၚမွာ ခံစားမွုဳေလးနက္လာမယ္။ စိတ္၀င္စားမွဳနဲ႔အတူ ေလ့လာမွဳ ပိုမ်ားလာမယ္။ ကိုယ့္အျမင္ကိုယ့္အေတြးေလးေတြ ေပါက္ဖြားလာမယ္။ ဒါေတြအားလံုး ေပါင္းစပ္သြားရာကေန ထြက္ေပၚလာမယ့္ စာသားေတြဟာ အက္ေဆးေကာင္းေလးတပုဒ္ကို တည္ေဆာက္ေပးမွာ အေသအခ်ာပါပဲ။
ေနာက္တခုအက်ိဳးေက်းဇူး ရွိတာကေတာ့ အခ်ိန္အတိုင္းအတာတခုအတြင္းမွာ လုပ္ရျခင္းပါပဲ။ Time constraint ျဖစ္လာတဲ့အတြက္ အခ်ိန္တိုင္းဟာ တန္ဖိုးရွိျပီး၊ စိတ္ပ်ံ႕လြင့္မွဳကို ေလ်ာ့နည္းေစပါတယ္။ ေက်ာင္းသားတေယာက္ရဲ့ ဘ၀မွာ စိတ္ေလစရာ အမ်ားအျပား ၾကံဳတတ္ပါတယ္။ မိေ၀းဖေ၀း၊ ေရေျမျခားမွာ culture မတူတာေလးေတြလည္း ရွိေတာ့ ၾကံဳလာေအာင္ ေစ့ေဆာ္မွဳေတြကလဲ ရွိတတ္ပါတယ္။ အက္ေဆးေလးေတြ ေရးစရာရွိေနတဲ့အခါက်ေတာ့ စာဖတ္ခ်ိန္ဖတ္၊ အားကစားလုပ္ခ်ိန္လုပ္၊ ေက်ာင္းက society ေတြ၊ ေက်ာင္းသားသမဂၢဆိုင္တာေတြ လုပ္စရာ ရွိတာလုပ္ျပီးရင္ ေရးရမယ့္အေၾကာင္းအရာ ေလးေတြအတြက္ စာေတြဖတ္ရင္း အခ်ိန္ကို အက်ိဳးရွိရွိ ကုန္လြန္လိုက္သလို ျဖစ္သြားပါတယ္။
ေနာက္တခုက deadline ေတြနဲ႔လုပ္ရတဲ့ အက်ိဳးေက်းဇူးပါ။ ဘယ္ေန႔မွာ အျပီးတင္ရမယ္ဆိုကတည္းက ဘယ္ႏွစ္ရက္အခ်ိန္ရတယ္၊ ဘယ္ရက္မွာ ဘာလုပ္ရမယ္ဆိုျပီး ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္ရတာျဖစ္တဲ့အတြက္ ကိုယ္ကိုကိုယ္ self-organizing လုပ္တဲ့ skill တက္လာပါတယ္။ လုပ္ငန္းခြင္ထဲမွာလဲ deadline ေတြနဲ႔ လုပ္ရတဲ့အခါ ၾကိဳတင္က်င့္သားရျပီးသား ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ သူမ်ားခ်ေပးလိုက္တဲ့ deadline တခုကို အခ်ိန္မွီျပီးလိုက္ႏိုင္တဲ့အတြက္လဲ ကိုယ့္ကိုကိုယ္ ယံုၾကည္မွဳတက္ေစႏိုင္ပါတယ္။ အေၾကာင္းအရာတခု ျပီးေျမာက္ေအာင္ျမင္သြားတာဟာ ေသးေသးၾကီးၾကီး ကိုယ္ရဲ့ေအာင္ျမင္မွဳတခုပါ။ အမွတ္မ်ားမ်ားရတာမရတာေတြထက္ ကို္ယ့္ဘက္က လုပ္စရာရွိတာကို ရွိသင့္တဲ့ အားစိုက္မွဳတခုနဲ႔ ျပီးေျမာက္မွဳဆိုတာကိုက ေက်နပ္အားရစရာမ်ိဳးပါ။ ေနာင္တခ်ိန္ဘ၀မွာ အခက္အခဲေတြ ရွိလာတဲ့အခါ ဒီေအာင္ျမင္မွဳေလးေတြကို ျပန္သတိရမိျပီး တြန္းအားျဖစ္လာတတ္ပါတယ္။ အက္ေဆးတခုကို သတ္မွတ္ခ်ိန္မွာျပီးေအာင္ ေသခ်ာေရးႏိုင္တာဟာလဲ အရည္အခ်င္းတခုျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအရည္အခ်င္းကို တိုးတက္ေအာင္ အက္ေဆးေလးေတြက ဖန္တီးေပးေနတာပါ။
ေနာက္အက်ိဳးေက်းဇူးတခုကေတာ့ Tutor ေတြဆီက ျပန္လာမယ့္ feedback ေတြပါ။ ဒီ feedback ေလးေတြကေန ကိုယ့္ရဲ့အားသာခ်က္၊ အားနည္းခ်က္ေလးေတြကို သိႏိုင္ပါတယ္။ ပိုမိုေကာင္းမြန္တဲ့ အက္ေဆးတခုျဖစ္ေအာင္ ဘာေတြျပဳျပင္ဖို႔လိုသလဲဆိုတာကိုလဲ သက္ဆိုင္ရာ ဆရာေတြနဲ႔ သြားေဆြးေႏြးလို႔ ရပါတယ္။ တပည့္တေယာက္အတြက္ တံခါးမဖြင့္ထားတဲ့ ဆရာဆိုတာမရွိပါဘူး။ ဆရာေတြကို ေၾကာက္ဖို႔မလိုပါ။ ေလးစားဖို႔ေတာ့လိုပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဆရာဆိုတာ ဘ၀စစ္ေျမျပင္ကို စစ္ထြက္ရေတာ့မယ့္ တက္သစ္စ လူသားေလးေတြကို လိုအပ္မယ့္ အရည္အခ်င္း၊ ခံႏိုင္ရည္၊ သက္လံုေကာင္းမွဳနဲ့ စစ္၀တ္တန္ဆာေတြ ျဖည့္ဆည္းေပးတဲ့ ဖန္ဆင္းရွင္ေတြပါ။ တပည့္တေယာက္ရဲ့ ဘ၀ကို အတတ္ႏိုင္ဆံုး ရုပ္လံုးပီျပင္ေအာင္ ထုဆစ္ေပးေနတဲ့ အနာဂတ္ဖန္ဆင္းရွင္ေတြပါ။ သူတို႔ေတြဆီက ျပန္လာတဲ့ feedback ေတြနဲ႔ အားသာခ်က္၊ အားနည္းခ်က္ေတြ သိရတဲ့အခါမွာ ေနာက္တခါက်ရင္ ဘယ္ေနရာမွ အာရံုစိုက္ရမလဲ ဆိုတာေတြသိလာပါတယ္။
ဒါကေတာ့ အက္ေဆး ေရးသားျခင္းရဲ့ အက်ိဳးေက်းဇူးေတြပါ။ အက္ေဆး ေမးခြန္းေတြကို ဘယ္လိုနားလည္ေအာင္ လုပ္မယ္၊ လိုအပ္တဲ့ references ေတြ ဘယ္လိုရွာမယ္၊ အက္ေဆး outline ကို ဘယ္လို plan ခ်မယ္၊ အက္ေဆးကို ဘယ္လိုေရးမယ္၊ references ေတြကို ဘယ္လို cite လုပ္မယ္။ Harvard system သံုးမယ္၊ Numeric system သံုးမယ္ စတာေတြနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့အေၾကာင္းအရာမ်ားကို ေနာက္ပိုင္း ေဆာင္းပါးမ်ားမွာ ဆက္လက္ေဖာ္ျပသြားပါမယ္။
ခင္မမမ်ိဳး (၃၁၊၁၀၊၂၀၀၇)