(တကယ္ေတာ့ ဒီဇင္ဘာလဆိုတာ ေက်ာင္းသားလွဳပ္ရွားမွဳသမိုင္းရဲ႕ မွတ္တိုင္ေလးေတြနဲ႕ ျပည့္ႏွက္ေနတဲ့ လေလးတခုပါပဲ။ ၁၉၉၁ မွာ 10D လွဳပ္ရွားမွဳ ရွိခဲ့သလို၊ ၁၉၉၆ က်ေတာ့လဲ ေက်ာင္းသားမ်ားဦးေဆာင္တဲ့ ဒီမိုကေရစီအေရးလွဳပ္ရွားမွဳေတြ ထပ္မံေပၚေပါက္ခဲ့ဖူးပါတယ္။ ၁၉၉၆ ဒီဇင္ဘာလွဳပ္ရွားမွဳကို ဂုဏ္ျပဳေရးဖြဲ႕ထားတဲ့ ၀တၳဳတိုေလးကို ျပန္တင္လိုက္ပါတယ္)
ေသြးစြန္းလက္ (၀တၳဳတို)
(၁)
၂ဝဝ၄ခုႏွစ္၊စက္တင္ဘာ(၁၆)ရက္။
အလုပ္မွျပန္ေရာက္ေရာက္ခ်င္း ကြန္ပ်ဴတာခလုတ္ကို သူမဖြင့္လိုက္သည္။ ဒါကလဲ သူမအျမဲလုပ္ေနက်။ ဒီလိုတိုးတက္လွေသာ နည္းပညာေခတ္ၾကီးတြင္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားႏွင့္္ မ်က္ေခ်ျပတ္ေနလို႔မရ။ အထူးသျဖင့္ ႏိုင္ငံတစ္ခု၏ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ကို ေျပာင္းလဲရန္ ၾကိဳးစားေနၾကေသာ သူမတို႔လို ေတာ္လွန္ေရးသမားမ်ားအတြက္ သတင္းတစ္ခု၏ တန္ဖိုးသည္ အဖိုးမျဖတ္ႏိုင္ေအာင္ ၾကီးမားလွသည္။ အီးေမးလ္ထဲသ္ို႔ဝင္ျပီး ေပးပို႔ထားေသာ သတင္းတစ္ပုဒ္ကို သူမဖတ္ၾကည့္လိုက္မိသည္။
သတင္းေခါင္းစဥ္က “ဝန္ၾကီးခ်ဳပ္ကိုတိုင္းမွဴးကအလဲထိုးႏိုင္သလား” တဲ့။ အလာခ်ည္းပါလား။ သူမဆက္ဖတ္ၾကည့္သည္။
‘ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီးခင္ညြန္႔ ညီလာခံျပီးရင္ ေရြးေကာက္ပြဲဝင္ဖို႔ လွ်ိဳ႔ဝွက္ရံပံုေငြရွာေပးေနတဲ့ နယ္စပ္ကုန္သြယ္ေရးအဖြဲ႔(နစက)ကို ဖ်က္ေတာ့မယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ၾကားရပံုကေတာ့ ကြတ္ခိုင္နဲ႔မူဆယ္ၾကားမွာရွိတဲ့ နမ့္ဖကာစစ္ေဆးေရးဂိတ္မွာ နစကအဖြဲ႔တကကေဇာ္မိုးနဲ႔ တကကခင္ေအးတို႔ကို ၁၂၊၉၊၂ဝဝ၄ရက္ေန႔မွာ စဖမ္းျပီးေနာက္ပိုင္းၾကားရတာပဲ။ အဲဒီေန႔မွာပဲ ရန္ကုန္က နစကခ်ဳပ္ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ျမင့္ေဇာ္နဲ႔ စစ္မဟာဗ်ဴဟာေလ့လာေရးရံုးက ဗိုလ္မွဴးၾကီးစန္းပြင့္တို႔ မူဆယ္ေရာက္လာတယ္။ ျပီးေတာ့ဖမ္းထားသူအားလံုးကို လားရွိဳးတိုင္းမွဴးရံုးကို ေခၚသြားတယ္။ အခုထိ ဖမ္းထားသူအားလံုး (၁၅)ရက္ေန႔ထိ (၅ဝ)ေက်ာ္ေနျပီ။ ဒီလိုလုပ္ဖို႔ တုိင္းမွဴးဗိုလ္ခ်ဳပ္ျမင့္လွိဳင္က ျပင္ေနတာၾကာျပီ။ အခုမွ ဝန္ၾကီးခ်ဳပ္ရန္ကုန္မွာ မရွိတုန္းထလုပ္ပစ္တာ။ ဒီေန႔ထိၾကားရတဲ့ သတင္းကေတာ့ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ျမင့္ေဇာ္နဲ႔ ဗိုလ္မွဴးၾကီးစန္းပြင့္က တိုင္းမွဴးဗိုလ္ခ်ဳပ္ျမင့္လွိဳင္ကို နစကအဖြဲ႔ဖ်က္သိမ္းေပးဖို႔ ဝန္ၾကီးခ်ဳပ္ကို သူတို႔ကိုယ္တိုင္ေျပာပါ့မယ္ ကတိေပးျပီး၊ (၁၅)ရက္ေန႔က ရန္ကုန္ျပန္သြားၾကတယ္။ အခုဖမ္းထားသူေတြထဲမွာ မူဆယ္က ဗိုလ္ၾကီးစည္သူေအာင္လဲ ပါတယ္လို႔သိရပါတယ္’
ကြန္ပ်ဴတာဖန္သားျပင္ကို ၾကည့္ေနသည့္ သူမမ်က္လံုးမ်ား ျပာေဝသြားသည္။ ရင္ထဲတြင္ ကတုန္ကရင္ျဖစ္လာသျဖင့္ ေရတစ္ခြက္ကို သူမထေသာက္မိသည္။
‘ဘယ္လိုလဲ။ဘယ္လိုျဖစ္ကုန္တာလဲ’
သာမန္ျဖစ္ရိုးျဖစ္စဥ္ သတင္းတစ္ပုဒ္မဟုတ္တာေတာ့ ေသခ်ာသည္။နစကဆိုတာက နအဖဝန္ၾကီးခ်ဳပ္ရဲ့ လက္ရံုးတစ္ခုျဖစ္သလို ဗိုလ္ၾကီးစည္သူေအာင္ဆိုတာကလဲ စစ္ေထာက္လွမ္းေရးကေန နစကတပ္ထဲ ေရာက္သြားခဲ့သူပဲ။
‘မယံုႏိုင္စရာပါပဲလားကိုကိုရယ္’
သူမတီးတိုး ေရရြတ္လိုက္မိသည္။
ကိုကို(သို႔မဟုတ္)ဗိုလ္ၾကီးစည္သူေအာင္။
တသက္တခါ၊ တလႊာတပြင့္ရယ္လို႔ သူမစြဲလမ္းျမတ္ႏိုးခဲ့ဖူးသူ။
ကုလားထိုင္ကို ေနာက္မွီထိုင္လိုက္ရင္း သူမအေတြးမ်ားက အတိတ္သို႔ အလိုလိုေရာက္သြားသည္။ ေရွ႔တည့္တည့္မွ ကြန္ပ်ဴတာဖန္သားျပင္ကိုလဲ မျမင္ႏိုင္ေတာ့။
(၂)
‘သိပ္မၾကိဳးစားပါနဲ႔ နႏၵာရယ္။ နင့္မ်က္ႏွာက ေတာ္ေတာ္ေခ်ာင္ေနျပီသိလား။ စာေမးပြဲကျဖင့္ အေဝးၾကီးလိုေသးတယ္’
‘မလိုေတာ့ပါဘူးဟာ၊ တရက္ျပီးတရက္နီးနီးလာျပီဟ၊ ေျခာက္လဆိုတဲ့အခ်ိန္ဟာ မထင္နဲ႔ေနာ္၊ ဟိုလွည့္ဒီလွည့္နဲ႔ ကုန္သြားမွာ’
‘ေအးပါဟာ၊ နင္က ေဆးေက်ာင္းသြားမွာဆိုေတာ့ ပိုၾကိဳးစားရမွာေပါ့။ ငါက နင္ေနမေကာင္းျဖစ္မွာ စိုးရိမ္လို႔ပါ’
‘ေအာင္မယ္၊ နင္ကေကာ မသြားမွာလိုက္လို႔၊ စာသာမက်က္ခ်င္တာ၊ ဂ်ဴတီကုတ္ေတာ့ ဝတ္ခ်င္တယ္ဆို နင္ပဲေျပာျပီးေတာ့’
ေျပာေျပာဆိုဆိုႏွင့္ ရယ္သံေလးမ်ား လြင့္ပ်ံေနသည့္ေနရာက မႏၱေလးျမိဳ႔၊ အမွတ္(၁၆) အေျခခံပညာအထက္တန္းေက်ာင္းမွ စာသင္ခန္းေလးတစ္ခု။
‘ေျပာသာေျပာရတယ္ၾကဴမာရယ္၊ ငါသခ်ၤာသိပ္္မရဘူးဟ၊ ဂုဏ္ထူးရမွာေတာ့ ေသခ်ာပါတယ္ဟာ။ဒါေပမယ့္(၁ဝဝ)ရခ်င္တယ္။ အမွတ္ေတြေပါင္းလိုက္ရင္ သခ်ၤာအမွတ္က အရမ္း carry လုပ္တယ္ဟ။’
‘နင္ေျပာမွငါသတိရတယ္။ ငါ့ဆီမွာ သခ်ၤာဂုဏ္ထူးတန္း ေနာက္ဆံုးႏွစ္တက္ေနတဲ့ အစ္ကိုဝမ္းကြဲတစ္ေယာက္ရွိတယ္။ သူ႔ကိုသင္ခိုင္းရင္ မေကာင္းဘူးလား။’
ဒီလိုႏွင့္ပင္ ၾကဴမာရဲ႔ မိတ္ဆက္ေပးခ်က္အရ သူမနဲ႔ ကိုစည္သူတို႔ စတင္ေတြ႔ဆံုခဲ့ၾကသည္။ အပတ္စဥ္ တနဂၤေႏြေန႔ဆိုလွ်င္ ဘုရားၾကီးနားမွာရွိေသာ ကိုကိုတို႔အိမ္သို႔ သူမတို႔ေရာက္ေနက်။ ကိုကိုသင္ေပးသည့္ သခ်ၤာပုစၦာမ်ားကို တြက္ခ်က္ရင္း၊ ကိုကို႔အေမ ခ်က္ေက်ြးသည့္ ထမင္းဟင္းမ်ားကို အေဆာင္ေက်ာင္းသူေတြ ပီသစြာ အလုအယက္၊ ငတ္ၾကီးတက်စားရင္း အလြန္ေပ်ာ္စရာ ေကာင္းခဲ့ေသာအခ်ိန္မ်ားပါေပ။
တခါတရံ ညေနအျပန္ မဟာျမတ္မုနိဘုရားၾကီးအား ဝင္ဖူးရင္း ဘုုရားေစ်းတန္းမွ မုန္႔မ်ားဝင္စားရသည္မွာလဲ အစားၾကိဳက္သူ သူမအဖို႔အမွတ္တရပါပဲ။
‘နႏၵာကစာေမးပြဲျပီးရင္ ရွမ္းျပည္ျပန္ေနမွာလား’
‘ျပန္မွာေပါ့အစ္ကို။ ဆယ္တန္းကို အမွတ္မ်ားမ်ားနဲ ႔ေအာင္ခ်င္လို႔သာ ျမိဳ႔ၾကီးမွာ ေက်ာင္းလာတက္ေနရတာ။ နယ္မွာလိုမေပ်ာ္ဘူး။’
‘မေပ်ာ္လို႔ ဘယ္ရမလဲေလ၊ တကၠသိုလ္တက္ရင္ ျပန္လာရဦးမွာ။ေနာက္ဆို အျမဲေနသြားရမယ့္ေနရာလဲ ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္သြားမွာေပါ့။’
သူမအား စူးစူးစိုက္စိုက္ၾကည့္ရင္း ကိုကိုက ေျပာသည္။ဆယ္တန္းစာေမးပြဲေျဖဖို႔ (၁ဝ)ရက္ခန္႔အလိုမွာ ဦးေႏွာက္ေဆးသည့္အေနျဖင့္ ေတာင္သမန္သို႕ အလည္သြားခဲ့ၾကသည္။ေတာင္သမန္အင္းေဘး စားေသာက္ဆိုင္ေလးမွာ ထိုင္ရင္း စကားလက္ဆံုက်ေတာ့ ဆရာပီပီ ခပ္တည္တည္ေနတတ္သူက မေနာက္စဖူးေနာက္လိုက္သည့္မို႔ သူမနဲနဲအေနခက္သြားသည္။ ပညာေရးကိုသာ မ်က္စိမွိတ္ စိတ္ႏွစ္ထားေပမယ့္ သူမလဲ ဆယ္ေက်ာ္သက္ ရင္ခုန္သံကို ခံစားတတ္သူပဲေလ။ၾကဴမာက “ေယာင္းမ’ေခၚျပီး ကိုကိုနဲ႔ စသည္ကိုလဲ အနဲငယ္ေက်နပ္မိသလို၊ ညစာက်က္ခ်ိန္ေလးေတြမွာ မသိမသာ ဝင္ေရာက္ေနရာယူတတ္တဲ့၊ စတစ္ေကာ္လာျဖဴ၊ ပုဆိုးကြက္စိပ္ေလး အျမဲဝတ္တတ္တဲ့ သူ႔ကိုလဲ “ကိုကုိ’ရယ္လို႔ ရင္ထဲကေန တိတ္တခိုး ေခၚေဝၚသံုးစြဲေနတတ္ခဲ့ျပီပဲ။
ဒီလိုႏွင့္ စာေမးပြဲၾကီးျပီးသြားသည္ႏွင့္အမွ် အရာအားလံုးလဲ ျပီးသြားခဲ့ျပန္သည္။ မႏၱေလးျမိဳ႔ၾကီးမွ ခြဲခြာျပီး၊ေမြးဖြားရာ ဇာတိျမိဳ႔ေလးမွာ မိဘလက္ငုတ္လက္ရင္း ပြဲရံုေလးမွာ ျပန္ကူညီေနရသျဖင့္ ကုန္စာရင္းမ်ား၊ေငြစာရင္းမ်ားႏွင့္သာ လံုးခ်ာလည္ လိုက္ေနသည့္အျဖစ္။ ၾကဴမာလဲ သူ႔မိဘမ်ားရွိရာ မိုးကုတ္သို႔ ျပန္သြားသျဖင့္ တခါတရံစာေရးျဖစ္သည္မွအပ မေတြ႔ျဖစ္ၾကေတာ့။ ကိုကိုဆီမွ စာေလးမ်ားေတာ့ တခါတရံ ေရာက္လာတတ္သည္။ ေက်ာင္းျပီးျပီး၊ ဗထူးတြင္ဗိုလ္သင္တန္း တက္ေနသည္ဆိုပဲေလ။လူၾကံဳရွိသျဖင့္ ရွမ္းပဲပုတ္ေထာင္းေၾကာ္ေလးမ်ား၊ ဆီတို႔ဖူး၊ မုန္ညင္းခ်ဥ္ေလးမ်ား ပို႔ေပးျဖစ္သည္။ကိုကို႔ဆီက ေက်းဇူးတင္စာရေတာ့ သူမမွာ ဝမ္းသာလိုက္သည္ျဖစ္ျခင္း။ ေက်ာင္းဆင္းပြဲ ဖိတ္စာႏွင့္အတူ၊ပခံုးေပၚမွာ ရာထူးၾကယ္ပြင့္ေလး လာတပ္ေပးဖို႔၊ သူ႔ေမတၱာကို လက္ခံေပးဖို႔ ကိုကို႔ဆီက စာေရာက္လာေတာ့ သူမမွာ တအံ့တၾသ။ သူမမိဘမ်ားကို ဘယ္လိုေျပာျပီးသြားရပါမည္လဲ။ျမိဳ႔ၾကီးမွာ ေက်ာင္းတစ္ႏွစ္သြားထားလိုက္တာ၊ ရည္စားပါရလာသည္ဟု စြပ္စြဲတာ သူမမခံႏိုင္။ ျပီးေတာ့ သူမအသက္ကလဲ ငယ္ေသးပါသည္ေလ။ ေက်ာင္းဖြင့္ခ်ိန္ကလဲ နီးလာျပီဆိုေတာ့ ကိုကိုနဲ႔ေတြ႔မွပဲ အေၾကာင္းစံု ရွင္းျပေတာ့မည္ဟု သူမဆံုးျဖတ္လိုက္မိသည္။
(၃)
‘ေမွ်ာ္လင့္ေတြ႔ခ်င္ေနသူ တစ္ေယာက္ကို မေမွ်ာ္လင့္တဲ့အခ်ိန္မွာမွ ျပန္ေတြ႔ရတာအတြက္ေတာ့
သူမရဲ့ ဆိုးဝါးလွေသာ ကံၾကမၼာကိုပင္ အျပစ္တင္ရမည္လား’
ေက်ာင္းေတြျပန္ဖြင့္ေတာ့ သူမရည္မွန္းထားသည့္အတိုင္းပင္ ေဆးတကၠသိုလ္တက္ခြင့္ရသည္။ ၾကဴမာလဲ ေဆးေက်ာင္းေရာက္လာသျဖင့္ သူငယ္ခ်င္းႏွစ္ေယာက္ အရမ္းေပ်ာ္သြားၾကသည္။ ၾကဴမာ ေပ်ာ္သည္ထက္ သူမက ပိုေပ်ာ္မည္ထင္ပါသည္။ ၾကဴမာဆီကေန ကိုကို႔အေၾကာင္းၾကားရမည္ မဟုတ္ပါေလာ။
‘ၾကီးၾကီးမ်ိဳးက၊ အစ္ကိုေအာင္ သင္တန္းသြားကတည္းက မိုးကုတ္ ျပန္ေျပာင္းလာတယ္ဟ၊ေက်ာင္းဆင္းပြဲတုန္းက တေခါက္ပဲ ရွမ္းျပည္တက္သြားတယ္။ အစ္ကိုေအာင္လဲ သူ႔တပ္ကိစၥေတြ ရွဳပ္ေနတယ္ထင္ပါရဲ့။ အဆက္အသြယ္ျပတ္ေနတယ္’
သဲလြန္စက ေတြ႔ရမည္လိုလိုႏွင့္ ေပ်ာက္သြားျပန္သည္။ ဘယ္ေရာက္ေနလဲ ကိုကိုရယ္။ေရွ့တန္းမွာမ်ားလားဆိုတာ ေတြးမိေတာ့ စိတ္ပူသြားမိေသးသည္။
ေဆးတကၠသိုလ္ ပထမႏွစ္သင္တန္းမွာ ဆယ္တန္းတုန္းက သင္ခဲ့ရသည့္ ဘာသာရပ္မ်ားကိုသာ အဆင့္ျမွင့္သင္ၾကားျခင္းျဖစ္သျဖင့္ ဆယ္တန္းစာေက်ျပီးသား သူမတို႔အဖို႔ သိပ္မခက္ခဲလွ။ လက္ေတြ႔ သင္ခန္းစာမ်ားမွလြဲ၍ က်န္ဘာသာရပ္မ်ားမွာ သိျပီးသားမ်ားျဖစ္သျဖင့္ စိတ္ဝင္စားစရာလဲ မေကာင္းလွ။ အမွန္တကယ္ စိတ္ဝင္စားစရာေကာင္းသည္က တကၠသိုလ္တံတိုင္းကို ေက်ာ္ျပီးဝင္လာတတ္သည့္ ထူးျခားေသာစကားလံုးေလးမ်ား။ ဒီမိုကေရစီ၊ လူ႔အခြင့္အေရး၊ အာဆီယံစသည္မ်ား။ရွစ္ေလးလံုးအေရးအခင္းကို သိေသာ္လဲ အသက္ငယ္ေသးသည္က တေၾကာင္း၊စစ္တပ္မ်ား ဝန္းရံထားေသာ နယ္ျမိဳ႔ေလးမွာျဖစ္သည္ကတေၾကာင္းတို႔ေၾကာင့္ အဆက္အစပ္ သိပ္မရွိလွ။ အခု မႏၱေလးမွာက်ေတာ့ အဆက္အစပ္က နဲနဲရွိလာျပီ။ ေနာက္ဆံုးႏွစ္အပိုင္း(က)မွာ တက္ေနသည့္ ရွမ္းအသင္းေခါင္းေဆာင္မွတဆင့္ မႏၱေလးတကၠသိုလ္ထဲမွ ေက်ာင္းသားမ်ားႏွင့္ သူမေတြ႔ဆံုျဖစ္ခဲ့ျပီ။စာဖတ္ဝါသနာပါသူ သူမအတြက္ ျပင္ပစာအုပ္ဆိုင္မ်ားတြင္ မရႏိုင္ေသာ စာအုပ္စာတမ္းမ်ားကိုလဲ ဖတ္ခြင့္ရခဲ့ျပီ။ ေလးနက္ေသာစာေပမ်ား၊ ဗဟုသုတမ်ားေၾကာင့္ ဆယ္ေက်ာ္သက္ ရင္ခုန္သံမ်ားကိုပင္ ေမ့သလိုျဖစ္သြားခဲ့ရသည္။သူမဘဝတေလွ်ာက္လံုး ႏိုင္ငံေရးမ်က္စိကန္းခဲ့သမွ် အခုမွ အမွန္တရားမ်ားကို သိလာရသည္။ အမွန္တရားမ်ားကို သိလာရေလေလ၊ ယံုၾကည္ခ်က္ဆိုသည္က ေပါက္ဖြားလာေလေလ။ သမိုင္းေပးတာဝန္ျဖစ္သည့္ လုပ္သင့္လုပ္ထိုက္သည္မ်ားကို သူမဘဝတိုးတက္ေရးထက္ ပိုမိုဦးစားေပးတတ္လာခဲ့ျပီ။
ဒီလိုႏွင့္ပဲ ၁၉၉၆ခုႏွစ္၊ ေက်ာင္းသားအေရးအခင္းတြင္ သူမတက္ၾကြစြာ ပါဝင္ျဖစ္ခဲ့သည္။ဆႏၵျပအေရး ဆိုသူမ်ားမွာ ေက်ာင္းသားလူငယ္မ်ားပင္ျဖစ္ေသာ္လဲ ’ျပည္သူကိုရင္ဝယ္သားလို’ သေဘာထားပါသည္” ဆိုေသာစစ္အစိုးရ၏ တုန္႔ျပန္မွဳက ေၾကာက္ခမန္းလိလိ။ အေျပာႏွင့္ အလုပ္မညီေၾကာင္းကို သက္ေသထူလိုက္သည္။ ေက်ာင္းသားအမ်ားအျပား အဖမ္းခံရသလို တိမ္းေရွာင္သြားသူေတြလဲ မနည္းလွ။ သူမလဲ အေဆာင္မွထြက္၍ သူငယ္ခ်င္းမ်ားအိမ္၌ တလွည့္စီ ပုန္းေအာင္းေနခဲ့ရသည္။
‘အိမ္္ရွင္တို႔တံခါးဖြင့္ပါ။ ဧည့္စာရင္း စစ္စရာရွိလို႔’
နန္းေရွ႔မွ သူငယ္ခ်င္းအိမ္တြင္ ပုန္းေအာင္းေနသည့္ သန္းေခါင္ယံညတည။ မဖိတ္ေခၚထားသည့္ ဧည့္သည္မ်ားက ဆိုင္းမဆင့္၊ ဘံုမဆင့္ေရာက္ရွိလာခဲ့သည္။
‘ေစာနႏၵာ၊ ဒီမွာရွိတယ္လို႔ အတိအက် သတင္းရထားတယ္’
အိမ္ေရွ႔မွ အသံမ်ားေၾကာင့္ အခန္းထဲမွ သူမထြက္သြားလိုက္သည္။ သူမတာဝန္ကို သူမယူရမည္ေလ။မဆိုင္သူမ်ားကို သူမအတြက္ ဒုကၡမေရာက္ေစလိုပါ။သူမအသံၾကားသည္ႏွင့္ သူငယ္ခ်င္းျဖဴျဖဴသန္႔ကို ထိုးခ်ိန္ထားသည့္ ပစၥတိုေျပာင္းဝက သူမဘက္လွည့္လာသည္။ လက္နက္မဲ့ ေက်ာင္းသူတစ္ေယာက္ကို လာဖမ္းတာမ်ား လက္နက္ေတြ အျပည့္အစံုနဲ႔ပါလား ေထာက္လွမ္းေရး ေယာက်္ားသားၾကီးေတြရယ္။ေတြးမိရင္း ရယ္ခ်င္သြားသည့္ သူမရဲ့ စိတ္တို႔သည္ ေသနတ္ကိုင္ထားသူ၏ မ်က္ႏွာကို ျမင္ရသည့္အခါမွာေတာ့---။ ခ်စ္ခဲ့ဖူးသူတစ္ေယာက္နဲ႔ ျပန္ဆံုရတဲ့ ကံၾကမၼာဟာ ဒါမ်ိဳးတဲ့လားကြာ။
(၄)
‘လွမ်ိဳးဘယ္မွာလဲ။ ငါေမးေနတယ္ေလ။ အဓိပၸာယ္မဲ့ အသားအနာမခံစမ္းနဲ႔’
‘ mainေရွ႔မွာ စုၾကတဲ့ လူေတြရဲ့ နာမည္ေတြေရးစမ္း’
‘ငါေမးတာမွန္မွန္ေျဖစမ္း၊ ေကြ႔ေကာက္ေနရင္ ဘာျဖစ္မယ္ဆိုတာ မင္းနားမလည္ဖူးလား’
‘ေခါင္းမာတယ္ဆိုတာ မေကာင္းဘူးကြ။ အခုမင္းေရာက္ေနမယ့္ေနရာက ေခါင္းမာလို႔မရဘူး။ မႏၱေလး ေထာက္လွမ္းေရး(၁)လို႔ေခၚတယ္။ ဒီမွာပဲေရဝတဆိုတဲ့ ဘုန္းၾကီးေခါင္းမာမွဳနဲ႔ ေသြးပြက္ပြက္အန္ဖူးတယ္ ဘာမွတ္ေနလဲ။ ရိုက္လို႔ေသသြားရင္ေတာင္ အရိုးရိုက္စစ္မယ့္ေနရာကြ။ သိတာအကုန္ေျပာ’
ကိုကို႔မ်က္ႏွာကို မျမင္ရေပမယ့္ ကိုကို႔အသံမွန္းေတာ့ သိေနခဲ့ပါသည္။ ကိုကိုလူမွ ဟုတ္ေသးရဲ့လားဟု ေတြးလိုက္မိသည္။ မေကာင္းဆိုးဝါးမ်ားဝင္စီးေနတာလား။ ဟုတ္ပါျပီ။ ကိုကိုတို႔ရဲ႔ စိတ္ေတြကို၊မေကာင္းဆိုးဝါး စစ္အာဏာရွင္စနစ္က ဝင္စီးေနတာပါ။
စစ္အစိုးရအာဏာရူးေတြရယ္။
တိုင္းျပည္ရဲ႔ အဖိုးတန္လူငယ္ေတြကို ရာထူးဂုဏ္၊မက္လံုးေတြေပးျပီး မ်က္ကန္းမ်ိဳးခ်စ္ဝါဒရိုက္သြင္းလို႔ လူလူခ်င္းရက္စက္တတ္ေအာင္ သင္ေပးေနတာေတြကို ရပ္တန္းကရပ္ပါေတာ့။ ကိုကိုတို႔ လူငယ္ေတြကေရာ ပညာတတ္ေတြျဖစ္ရက္နဲ႔ ဘာလို႔ဆင္ျခင္တံုတရား၊ အသိဥာဏ္ေတြ မရွိရတာလဲ။
တကယ္ေတာ့ တပ္မေတာ္သားေတြမွာလဲ ဆက္စပ္ေနတဲ့ ျပည္သူလူထုေတြ မရွိဘူးလား။ရဲတပ္ဖြဲ႔ဝင္ေတြမွာေရာ၊ ၾကံ့ခိုင္ေရးအဖြဲ႔ဝင္ေတြမွာေရာ။ အားလံုးက ျပည္သူ႔ရင္ထဲက ေပါက္ဖြားလာၾကသူေတြခ်ည္းပါ။ အမိန္႔နဲ႔တာဝန္ဆိုတာကိုပဲ ရိုက္သြင္းျပီး ကိုယ့္မိဘ၊ကိုယ့္ညီအစ္ကို ေမာင္ႏွမေတြအေပၚ ျပန္ရက္စက္ခိုင္းတာ၊ ျဖဴစင္တဲ့ လက္ေခ်ာင္းေလးေတြကို ေသြးစက္ေတြ စြန္းထင္းခိုင္းေနတာ ဘယ္သူေတြလဲဆိုတာ အမွန္အတိုင္း သိျမင္သင့္ပါတယ္။ ေဒဝဒတ္ကို ဆရာတင္မိျပီး ခိုင္းသမွ် လိုက္လုပ္ခဲ့မိလို႔ အမွားၾကီးမွားခဲ့ရတဲ့ အဇာတသတ္အေၾကာင္းကို ေျပာျပခ်င္လိုက္တာ။
(၅)
ဒီတသက္ မဆံုေတာ့ဘူးဟု ထင္ထားျပီးကာမွ တိုက္တိုက္ဆိုင္ဆိုင္ လာဆံုရသည္။ မတရား ေထာင္ခ်မွဳမွ ွလြတ္ေျမာက္လာျပီး ေနာက္ပိုင္းကိုယ့္ျမိဳ႔ေလးသို႔ျပန္၍ မိဘလက္ငုတ္လက္ရင္း အလုပ္ေလးမ်ားကို ဆက္လုပ္ျဖစ္သည္။ ေထာင္မွလြတ္လာေသာ္လဲ ေထာက္လွမ္းေရးလက္မ်ားကေတာ့ မလြတ္ႏိုင္ေသး။ၾကာလာေတာ့လဲ မိဘမ်ားကစိတ္ပူလာၾကသည္။ လြတ္ေျမာက္ရာရွာဖို႔ အၾကံေပးၾကသည္။ေမြးရပ္ေျမျမန္မာျပည္သည္ သူမအတြက္ မလံုျခံဳေတာ့။ လံုျခံဳသည့္ေနရာကို သူမရွာၾကံရေတာ့မည္။
ဒီၾကားထဲ ေက်ာင္းတုန္းက သူငယ္ခ်င္းျဖစ္သူ ဇာျခည္က မႏၱေလးမွာ က်င္းပေသာ သူမမဂၤလာပြဲသို႔ ဖိတ္လာသည္။ ျမန္မာျပည္မွ မထြက္ခင္ သူငယ္ခ်င္းမ်ားႏွင့္ ေနာက္ဆံုးဆံုေတြ႔ျခင္းဟု သေဘာပိုက္ကာ မႏၱေလးဆီဒိုးနားမွာ က်င္းပေသာမဂၤလာပြဲသို႔ သူမတက္ေရာက္ျဖစ္ခဲ့သည္။ သူငယ္ခ်င္းမ်ားႏွင့္ ျပန္ေတြ႔ရေတာ့လဲ စိတ္ထဲမွာ လန္းဆန္းသြားသလိုပါပဲ။
‘နႏၵာ၊ ဒါဗိုလ္ၾကီးစည္သူေအာင္တဲ့၊ မူဆယ္က။ တို႔အမ်ိဳးသားနဲ ႔မိတ္ေဆြေတြေလ’
သူငယ္ခ်င္းမ တစ္ေယာက္က မိတ္ဆက္ေပးရင္း၊သူမေဘးခံုတြင္ ေနရာလာခ်ေပးသည္။
‘ေၾသာ္-ဟုတ္ကဲ့၊ ေတြ႔ရတာဝမ္းသာပါတယ္ ဗိုလ္ၾကီး။’
သူမအလိုက္သင့္ ျပန္ႏွဳတ္ဆက္လိုက္ပါသည္။
‘ဘယ္တုန္းကလြတ္လဲ’
ႏွစ္ေယာက္တည္း က်န္ခဲ့ေတာ့ ကိုကိုက ေမးသည္။
‘တစ္ႏွစ္ေလာက္ရွိျပီ’
‘အားလံုးအဆင္ေျပတယ္မလား’
‘ေျပပါတယ္’
‘အခု ကိုယ္ မူဆယ္နစကမွာ ေရာက္ေနတယ္’
‘ေၾသာ္’
‘ဘာအကူအညီေပးရမလဲ’
‘မလိုပါဘူး၊ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္’
ကိုကို႔စကားမ်ားကို အလိုက္သင့္ေျဖေနရသည္မွာ ပင္ပန္းလွပါသည္။ တခ်ိန္က စစ္ေၾကာေရးမ်ားကို ျပန္သတိရမိသည္။ စစ္ေထာက္လွမ္းေရးပီပီ အခုထိေမးခြန္းေတြ ေမးေနတုန္းပါပဲလား ကိုကိုရယ္။
‘ျပန္လြတ္လာျပီဆိုေတာ့ ထပ္မမိုက္နဲ႔ေတာ့ေနာ္’
‘က်ြန္မမိုက္ခဲ့တယ္လို႔ ဆိုခ်င္တာလား’
သူမအသံ အနည္းငယ္ က်ယ္ေလာင္သြားသျဖင့္ ေဘးဝိုင္းက လွည့္ၾကည့္သည္။ ႏွဳတ္ခမ္းကို မသိမသာ ဖိကိုက္ရင္း ေဒါသႏွဳန္းကို ေလွ်ာ့ရသည္။
‘က်ြန္မမိုက္ခဲ့တာ မဟုတ္ဘူးကိုကို၊ အမွန္တရားနဲ႔ ျပည္သူ႔ဆႏၵဘက္က ရပ္တည္ခဲ့တာပါ။ တရားမွ်တမွဳ၊လူ႔ဂုဏ္သိကၡာနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရးေတြအတြက္ ေတာင္းဆိုခဲ့တာပါ’
‘ဒီေလာက္ႏွစ္ရွည္ ေထာင္ထဲမွာေနခဲ့ရတာေတာင္၊ ဒီစကားေတြ သံုးေနတုန္းပါလား။’
‘ဘာလဲဟင္၊ကိုကိုတို႔က ေထာင္ခ်လိုက္ရင္ ဒီယံုၾကည္ခ်က္ေတြ ေပ်ာက္သြားမယ္လို႔ ထင္ေနၾကတာလား။အဲဒါဆိုရင္ေတာ့ ကိုကိုတို႔မွားသြားျပီ။ ကိုကိုတို႔ ခ်ဳပ္ခ်ယ္လို႔ရတာ လူကိုယ္ခႏၶာကိုပဲရမယ္။ ရင္ထဲမွာ ကိန္းဝပ္ေနတဲ့ ယံုၾကည္ခ်က္ ႏွလံုးသားကိုေတာ့ ခ်ဳပ္ခ်ယ္ ကန္႔သတ္လို႔ မရဘူး ကိုကို။ က်ြန္မကို ခြင့္ျပဳပါဦးေနာ္’
ေျပာေျပာဆိုဆိုႏွင့္ သူမထရပ္လိုက္သည္။
‘ေၾသာ္ကိုကို၊ ေနာက္ဆံုးစကားတစ္ခြန္း ေျပာခဲ့ပါရေစ။ ကိုကို႔လက္မွာ ေသြးေတြစြန္းေနတာ ကိုကိုသတိထားမိရဲ႔လား။ ဒီအတိုင္းေဆးလို႔ေတာ့ မစင္ႏိုင္ဘူး ကိုကို။ မွန္ကန္ျဖဴစင္တဲ့ ႏွလံုးသား ရွိလာတဲ့အခါက်ရင္ေတာ့ ျပည္သူေတြက ေဆးေၾကာေပးလိ္မ့္မယ္’
အဆံုးသတ္ စကားေျပာရင္း တျခားသူငယ္ခ်င္းမ်ားဝိုင္းသို႔ သူမထြက္လာခဲ့သည္။ ကိုကို၊ေအာင့္သက္သက္နဲ႔ က်န္ခဲ့မွာ အေသအခ်ာပါပဲ။ ဒီစကားေတြအတြက္ ထပ္ဖမ္းမည္ဆိုလဲ သူမခံဝံ့ပါသည္ေလ။ လူတိုင္းမွာ Freedom of Expression လူ႔အခြင့္အေရးကို ခံစားပိုင္ခြင့္ရွိသည္ မဟုတ္ပါလား။
(၆)
‘မမ၊ျပန္ေရာက္ေနတာ ၾကာျပီလား။’
အေတြးေရယဥ္ေၾကာတြင္ မည္မွ်ေမ်ာေနသည္မသိ။ အတူေနညီမေလး ျပန္လာမွ သတိျပန္ဝင္လာရသည္။ အတိတ္သည္ အတိတ္မွာက်န္ခဲ့ျပီးသား။ လက္ရွိပစၥဳပၸန္ကို သူမအာရံုစိုက္ရေပဦးမည္။ အနာဂတ္ျမန္မာ ျပည္အတြက္ ၾကိဳတင္ေလ့လာ ဖတ္ရွဴထားရမည့္ စာတမ္းေတြ ဖတ္ရဦးမည္ပဲေလ။ တစ္ခုေတာ့ဆုေတာင္းမိပါသည္။ ကိုကိုတို႔လို စနစ္ဆိုးရဲ့ အသံုးခ်ခံသားေကာင္မ်ား၊ အျမန္ဆံုးအျမင္မွန္ရျပီး၊ ေသြးစြန္းလက္မ်ားကို ျပည္သူေမတၱာျဖင့္ ေဆးေၾကာႏိုင္ပါေစ ဟု။
ခင္မမမ်ိဳး (2005)