အေရးပါပုဂိၢဳလ္မ်ား၏ လံုျခံဳေရးကို တာ၀န္ယူသူမ်ားအေနျဖင့္ Foot Protection ဆိုင္ရာ အေျခခံစည္းမ်ဥ္းမ်ား၊ လုပ္နည္းလုပ္ဟန္မ်ားကို ကၽြမ္းကၽြမ္းက်င္က်င္ ေလ့လာသိရွိထားရန္ လိုအပ္ပါသည္။ အနီးကပ္လံုျခံဳေရးအဖြဲ႕တြင္ ပါ၀င္သူမ်ားသည္ အေရးပါ ပုဂၢိဳလ္၏ အသက္အႏၱရာယ္လံုျခံဳေရးကို အမ်ားျပည္သူေရွ႕တြင္ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ရသူမ်ား ျဖစ္သည့္အတြက္ public image ကို မထိခိုက္ေစရန္ သတိျပဳရမည္ ျဖစ္သကဲ့သို႕၊ အေျခအေနမ်ား ရွဳပ္ေထြးလာခ်ိန္တြင္ သင့္ေလ်ာ္ေသာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားကို ျမန္ျမန္ ဆန္ဆန္ ခ်မွတ္လုပ္ေဆာင္ႏိုင္သူမ်ားလည္း ျဖစ္ရပါမည္။
အေျခခံစည္းမ်ဥ္းမ်ား
လံုျခံဳေရးတာ၀န္ယူေပးရမည့္သူ (principal) ႏွင့္ အသက္အႏၱရာယ္ကို ျခိမ္းေခ်ာက္သူ (threat) အၾကားတြင္ ၾကားခံအျဖစ္ တာ၀န္ယူရန္။
အဖြဲ႕၀င္မ်ားအခ်င္းခ်င္း တာ၀န္ခြဲေ၀၍ ပတ္၀န္းက်င္ကို (၃၆၀ ဒီဂရီ) စဥ္ဆက္မျပတ္ေစာင့္ၾကည့္ရန္။
Team parameter သတ္မွတ္၍ အေရးပါပုဂၢိဳလ္အနီးသို႕ မည္သူမွ် ရုတ္ျခည္း ခ်ဥ္းကပ္ျခင္း မျပဳႏိုင္ေအာင္ တာ၀န္ယူရန္။
အေရးပါပုဂၢိဳလ္အား အႏၱရာယ္ျပဳႏိုင္ေခ်ရွိသည္ဟု သံသယျဖစ္ဖြယ္ လူေတြ႕ပါက အဖြဲ႕၀င္မ်ားအား alert လုပ္ရန္
မည္သည့္ေနရာသို႕သြားသြား အ၀င္လမ္း၊ အထြက္လမ္းမ်ားကို ေလ့လာရန္၊ အေရးေပၚ ပစၥည္းမ်ား (ေရွးဦးသူနာျပဳ၊ မီးသတ္ေဆးဗူးမ်ား) ထားရွိသည့္ ေနရာမ်ားအား ေလ့လာရန္။
အေျခအေန ရွဳပ္ေထြးမွဳမ်ား (ဥပမာ- ရန္ပြဲမ်ား၊ ပစ္ခတ္မွဳမ်ား) ျဖစ္ပြားလာပါက အခင္းျဖစ္ပြားရာေနရာမွ
အျမန္ဆံုး ထြက္ခြာႏိုင္မည့္ နည္းလမ္းမ်ားကို ရွာေဖြရန္။
လံုျခံဳေရးအဖြဲ႕ေခါင္းေဆာင္၏ ညႊန္ၾကားခ်က္မ်ားကို လိုက္နာေဆာင္ရြက္ရန္။
အေရးပါပုဂၢိဳလ္အား အခ်ိဳ႕လံုျခံဳေရး အဖြဲ႕၀င္မ်ားမွ ေဘးကင္းရာသို႕ ဆြဲထုတ္သြားခ်ိန္တြင္ အခ်ိဳ႕လံုျခံဳေရး အဖြဲ႕၀င္မ်ားက တိုက္ခိုက္လာသူအား အခ်ိန္ဆြဲထားရန္။
သံသယျဖစ္ဖြယ္ရာမ်ား
ကုပ္အက်ၤ ီရွည္ၾကီးမ်ားအား အခ်ိန္အခါႏွင့္ မကိုက္ညီပဲ ၀တ္ဆင္ထားသူမ်ား
ပူအိုက္ေသာေန႕မ်ားတြင္ အေႏြးထည္ ၀တ္ဆင္ထားသူမ်ား
ပါဆယ္ထုပ္ ကိုင္ေဆာင္ထားသူမ်ား
ပတ္၀န္းက်င္တ၀ိုက္တြင္ လမ္းသလားေနသူမ်ား
သဘာ၀မက်ေသာ လွဳပ္ရွားမွဳမ်ားႏွင့္ အေနအထားမ်ား
လက္မ်ားကို ၀ွက္ထားသူမ်ား
အႏၱရာယ္ကို ေရွာင္ရွားရန္ နည္းလမ္းမ်ား
ပတ္၀န္းက်င္တြင္ သဘာ၀မက်ေသာ လွဳပ္ရွားမွဳမ်ား၊ အေနအထားမ်ားႏွင့္ သံသယျဖစ္ဖြယ္လူမ်ား ရွိေနပါက လံုျခံဳေရးအဖြဲ႕ေခါင္းေဆာင္သည္ မူလအစီအစဥ္မွ ေသြဖည္ေသာ second split decision ခ်မွတ္ျပီး၊ လံုျခံဳေရးအဖြဲ႕၀င္မ်ားအား လိုအပ္ေသာ ညႊန္ၾကားခ်က္မ်ား ေပးအပ္ရန္ လိုသည္။
(၁) အရွိန္ျမွင့္ရန္
လမ္းေလွ်ာက္သည့္ အရွိန္ကိုျမွင့္ျပီး သတ္မွတ္ေနရာ (သို႕မဟုတ္) လံုျခံဳရာေနရာသို႕ အျမန္ဆံုးေရာက္ေအာင္သြားရမည္။ ယင္းသို႕သြားရာလမ္းတေလွ်ာက္တြင္ ပစၥည္းသယ္ယူလာသူမ်ား၊ မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္မွ လမ္းေလွ်ာက္လာသူမ်ား၊ ၾကားမွ ျဖတ္၀င္လာသူမ်ားႏွင့္ တိုးတိုက္မိျခင္း မရွိေစရန္ ဂရုစိုက္ရမည္။ Team parameter အတြင္းသို႕ အျပင္လူေရာက္လာျပီး၊ လံုျခံဳေရးအဖြဲ႕၀င္မ်ားႏွင့္ အေရးပါပုဂၢိဳလ္အၾကားသို႕ မေရာက္သြားေစရန္ အထူးဂရုစိုက္ရမည္။
(၂) လမ္းေၾကာင္းေျပာင္းရန္
မူလ ေလွ်ာက္ေနေသာ လမ္းေၾကာင္းအတိုင္းဆက္မသြားပဲ လမ္းေၾကာင္းေျပာင္းျပီး၊ သံသယျဖစ္ဖြယ္ရာရွိေသာ ပတ္၀န္းက်င္မွ ေရွာင္ထြက္ရမည္။
(၃) ပုန္းေအာင္းေနရာယူရန္၊ ၀ပ္ေနရန္
ထြက္ေပါက္ပိတ္ေနျခင္း၊ ပစ္ခတ္ေနျခင္း၊ က်ည္ဆံမ်ား မည္သည့္ေနရာမွ ေပၚထြက္လာသည္ကို မသိႏိုင္သည့္ အေျခအေနမ်ားတြင္ အေရးပါပုဂၢိဳလ္အား ထိခိုက္မွဳ ျဖစ္ႏိုင္ေခ် အနည္းဆံုးျဖစ္ေစရန္အတြက္ ပုန္းေအာင္ရမည့္ေနရာမ်ား၊ အကာအကြယ္မ်ား ကို ရွာေဖြရမည္။ သတ္ကြင္းျဖစ္ႏိုင္မည့္ ေနရာမ်ားကို သတိျပဳရမည္။
(၄) ထြက္ခြာရန္
အနီး၀န္းက်င္တြင္ ယာဥ္၊ အေဆာက္အဦးႏွင့္ လံုျခံဳေရးအစီအမံေကာင္းေသာ ေနရာမ်ား ရွိေနပါက အဆိုပါေနရာမ်ားသို႕ အျမန္ဆံုး ထြက္ခြာသြားႏိုင္ရန္ ၾကိဳးပမ္းရမည္။
လုပ္နည္းလုပ္ဟန္မ်ား
အေရးပါပုဂၢိဳလ္၏ လံုျခံဳေရးအဖြဲ႕တြင္ အဖြဲ႕၀င္ႏွစ္ဦး ပါ၀င္ပါက (သို႕မဟုတ္) အဖြဲ႕၀င္ႏွစ္ဦးသာ ေခၚေဆာင္သြားရန္ အေျခအေနျဖစ္ပါက
အဆိုပါ အဖြဲ႕၀င္ႏွစ္ဦးသည္ အေရးပါပုဂၢိဳလ္၏ ေရွ႕ မွ ေနသည့္ (point) တာ၀န္ ႏွင့္ ေနာက္မွ ေနသည့္ (tail) တာ၀န္မ်ားကို ယူရမည္ျဖစ္ျပီး၊ လိုအပ္လာပါက ဘယ္ဘက္ႏွင့္ ညာဘက္တြင္ ေနရမည္။ လူအုပ္ထဲတြင္ ျဖစ္ပါက အေရးပါပုဂၢိဳလ္၏ ေရွ႕ဗယ္ဘက္ျခမ္းတြင္ တဦးေန၍၊ ေနာက္ညာဘက္ျခမ္းတြင္ တဦးေနရမည္ျဖစ္သည္။
လံုျခံဳေရးအဖြဲ႕တြင္ အဖြဲ႕၀င္သံုးဦး ပါ၀င္ပါက (သို႕မဟုတ္) အဖြဲ႕၀င္သံုးဦးသာ ေခၚေဆာင္သြားရန္ အေျခအေနျဖစ္ပါက ၾတိဂံသ႑ာန္ (Triangle Formation)
(အေရးပါပုဂၢိဳလ္၏ ေရွ႕တြင္တေယာက္၊ ေနာက္ဗယ္ဘက္ျခမ္းတြင္ တေယာက္၊ ေနာက္ညာဘက္ျခမ္းတြင္ တေယာက္) ႏွင့္ ေျပာင္းျပန္ၾတိဂံသ႑ာန္ (Inverse Triangle Formation) (အေရးပါပုဂၢိဳလ္၏ ေရွ႕ဗယ္ဘက္ျခမ္းတြင္ တေယာက္၊ ေရွ႕ညာဘက္ျခမ္းတြင္ တေယာက္၊ ေနာက္ဘက္တြင္ တေယာက္) စသည့္ သ႑ာန္မ်ားကို ပတ္၀န္းက်င္အေနအထားေပၚ မူတည္၍ ေနရာယူရမည္။
အဖြဲ႕၀င္သံုးဦးပါ၀င္ေသာ လံုျခံဳေရး အဖြဲ႕သည္ ပံုမွန္လွဳပ္ရွားသြားလာမွဳမ်ား (ဥပမာ- ေစ်း၀ယ္ထြက္ျခင္း၊ စားေသာက္ဆိုင္ သြားျခင္း၊ ခ်ိန္းဆိုထားေသာ ေနရာမ်ားသို႕ သြားျခင္း) စသည္မ်ားအတြက္ သင့္ေလ်ာ္ေသာ အေရအတြက္ ျဖစ္သည္။ အဆိုပါအဖြဲ႕တြင္ အဓိကလူ၊ ဒုတိယလူႏွင့္ တတိယလူ ဟူသည့္ တာ၀န္သတ္မွတ္ခ်က္ သံုးရပ္ရွိရမည္။ အဓိကလူသည္ အေရးပါပုဂၢိဳလ္အနီးတြင္ အခ်ိန္ျပည့္ေနရမည္။ အေရးေပၚအေျခအေနတြင္ လွဳပ္ရွားရန္ လိုအပ္ပါက ဒုတိယလူႏွင့္ တတိယလူက တိုက္ခိုက္လာသူမ်ားကို အခ်ိန္ဆြဲထားရမည္ျဖစ္ျပီး၊ အဓိကလူက အေရးပါပုဂၢိဳလ္အား ေခၚထုတ္သြားရမည္။
လံုျခံဳေရးအဖြဲ႕တြင္ အဖြဲ႕၀င္ေလးဦး ပါ၀င္ပါက diamond formation
(အေရးပါပုဂၢိဳလ္၏ ေရွ႕တြင္တေယာက္၊ ေနာက္တြင္တေယာက္၊ ညာဘက္ျခမ္းတြင္တေယာက္၊ ဗယ္ဘက္တြင္တေယာက္) သ႑ာန္ျဖင့္ အေရးပါပုဂၢိဳလ္အား ေစာင့္ေရွာက္ရမည္။
လိုအပ္လာပါက အဆိုပါ diamond formation မွ Box formation (အေရးပါပုဂၢိဳလ္၏ ေရွ႕ဗယ္ဘက္ ျခမ္းတြင္တေယာက္၊ ေရွ႕ညာဘက္ျခမ္းတြင္တေယာက္၊ ေနာက္ဗယ္ဘက္ျခမ္းတြင္တေယာက္၊ ေနာက္ညာဘက္ ျခမ္းတြင္တေယာက္) သ႑ာန္သို႕ ေျပာင္းလဲရမည္။
လံုျခံဳေရးအဖြဲ႕ေခါင္းေဆာင္သည္ ေနာက္ဗယ္ဘက္ျခမ္း (သို႕မဟုတ္) ေနာက္ညာဘက္ျခမ္း တာ၀န္ကို ယူရမည္ျဖစ္သည္။ သို႕မွသာ အဖြဲ႕ႏွင့္ အေရးပါပုဂၢိဳလ္ကို မ်က္ေခ်မျပတ္ ေစာင့္ၾကည့္ႏိုင္ မည္ျဖစ္ျပီး၊ ပတ္၀န္းက်င္အေျခအေန၊ အေနအထားကို အကဲျဖတ္ႏိုင္မည္။
ဧည့္သည္တဦးတေယာက္ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုရမည့္အေျခအေန (သို႕မဟုတ္) သတင္းေထာက္မ်ားႏွင့္ စကားေျပာရမည့္ အေျခအေနတြင္မူ ေရွ႕ဗယ္ဘက္ျခမ္းတြင္တေယာက္၊ ေရွ႕ညာဘက္ျခမ္းတြင္တေယာက္၊ ေနာက္ညာဘက္ျခမ္းတြင္ တေယာက္၊ ေနာက္ဘက္ ခပ္လွမ္းလွမ္းတြင္တေယာက္ (အဖြဲ႕ေခါင္းေဆာင္) က တာ၀န္ယူေစာင့္ေရွာက္ရမည္။
လံုျခံဳေရးအဖြဲ႕တြင္ ငါးဦး ပါ၀င္ပါက
အေရးေပၚအေျခအေနမ်ားအတြက္ ပိုမိုစိတ္ခ်ရသည္။ Box Formation (ေရွ႕ဗယ္ဘက္ ျခမ္းတြင္တေယာက္၊ ေရွ႕ညာဘက္ျခမ္းတြင္ တေယာက္၊ အနီးကပ္ ေနာက္ညာဘက္ျခမ္းတြင္ တေယာက္၊ ခပ္လွမ္းလွမ္းမွ ေနာက္ဗက္ဘက္ျခမ္းတြင္ တေယာက္၊ ေနာက္ညာဘက္ျခမ္းတြင္ တေယာက္) သ႑ာန္ျဖင့္ တာ၀န္ယူရမည္။
လိုအပ္လာပါက Diamond Formation (ေရွ႕တြင္ တေယာက္၊ ေနာက္ တေယာက္၊ ညာဘက္တြင္ တေယာက္၊ ဗယ္ဘက္တြင္ တေယာက္ႏွင့္ အနီးကပ္ ေနာက္ညာဘက္ျခမ္းတြင္ တေယာက္) သ႑ာန္ျဖင့္ တာ၀န္ယူရမည္။
တံခါးေပါက္တခုထဲသို႔ ၀င္ပါက အဖြဲ႔၀င္ႏွစ္ေယာက္မွ ၾကိဳတင္၀င္ျပီး ဗယ္ဘက္ျခမ္းႏွင့္ ညာဘက္ျခမ္း အေျခအေနကို ေစာင့္ၾကည့္ရမည္။ ျပီးမွ အေရးပါပုဂၢိဳလ္ႏွင့္ အနီးကပ္ေနာက္ညာဘက္ျခမ္းမွ တေယာက္ ပူးတြဲ၀င္၍ ေနာက္တြင္ က်န္ခဲ့သူႏွစ္ေယာက္မွ အျပင္ဘက္ ဗယ္ဘက္ျခမ္းႏွင့္ ညာဘက္ျခမ္း အေျခအေနကို ေစာင့္ၾကည့္ရမည္။
အေျခအေန၊ အခ်ိန္အခါအရ လိုအပ္လာပါက လံုျခံဳေရးအဖြဲ႕၀င္ ခုနစ္ဦးအထိ တိုးျမွင့္ျပီး Circle Formation (အေရးပါပုဂၢိဳလ္ႏွင့္ အနီးကပ္ေနာက္ညာဘက္ျခမ္းတြင္ တေယာက္ရွိျပီး၊ က်န္လူေျခာက္ဦးမွ ၀န္းရံေပးထားမွဳ) သ႑ာန္ျဖင့္ တာ၀န္ယူရမည္။
အေဆာက္အဦးႏွစ္ခုအၾကား (သို႕မဟုတ္) လူသြားလမ္းၾကားတခုအတြင္းသို႕ သြားရမည္ဆိုပါက တဘက္ထိပ္တြင္ ေနာက္ခ်န္အဖြဲ႕၀င္တေယာက္ ရွိရန္လိုအပ္ျပီး၊ အျခားတဘက္ထိပ္သို႕ အဖြဲ႕၀င္တေယာက္မွ ၾကိဳသြားကာ ေနရာယူရမည္။ ျပီးလွ်င္ အေရးပါပုဂၢိဳလ္၏ ေရွ႕ဗယ္ဘက္ျခမ္းတြင္ တေယာက္၊ ေနာက္ညာဘက္ျခမ္းတြင္ တေယာက္၊ ေနာက္ဘက္ ခပ္လွမ္းလွမ္းမွ ဗယ္ဘက္ျခမ္းတြင္ တေယာက္ (အဖြဲ႕ေခါင္းေဆာင္)က တာ၀န္ယူ၍ သြားရမည္။
ေရြ႕လ်ားစက္ေလွကား (escalators) ျဖင့္ သြားရမည္ဆိုပါက ေရွ႕ဆံုးမွ အဖြဲ႕၀င္သည္ စက္ေလွကားဗယ္ဘက္ျခမ္း၊ သူ႕ေနာက္မွ အဖြဲ႕၀င္က စက္ေလွကား၏ ညာဘက္ျခမ္း၊ ျပီးလွ်င္ အေရးပါပုဂၢိဳလ္အားၾကားညွပ္၍ ေနာက္ညာဘက္ျခမ္းမွ အဖြဲ႕၀င္က ညာဘက္ျခမ္း၊ သူ႕ေနာက္မွ ဗယ္ဘက္ျခမ္းတြင္ ရပ္ေနေသာ အဖြဲ႕၀င္က ေနာက္ဘက္အေျခအေန စသည္ျဖင့္ မ်က္ေခ်မျပတ္ တာ၀န္ယူေစာင့္ေရွာက္ရမည္။
ဓာတ္ေလွကားအတြင္းတြင္ အေရးပါပုဂၢိဳလ္၏ ေရွ႕ဗယ္ဘက္ျခမ္းတြင္ တေယာက္၊ ေရွ႕ညာဘက္ျခမ္းတြင္ တေယာက္၊ အနီးကပ္ ေရွ႕ဗယ္ဘက္ျခမ္းတြင္ တေယာက္၊ ေနာက္ညာဘက္ျခမ္းတြင္ တေယာက္၊ ေနာက္ဗယ္ဘက္ျခမ္းတြင္ တေယာက္ တာ၀န္ယူ ေစာင့္ေရွာက္ရမည္။
လုပ္ၾကံရန္ၾကိဳးစားသူမ်ား၏ ပစ္ကြင္းသို႕ ေရာက္သြားသည့္ အေျခအေနမ်ားတြင္ ပထမဆံုးေသနတ္သံ ထြက္ေပၚလာသည္ႏွင့္ အနီးကပ္တာ၀န္ယူရသူသည္ အေရးပါပုဂၢိဳလ္အား တြန္းလွဲခ်၍ ကိုယ္ခႏၶာျဖင့္ အကာအကြယ္ေပးထားျပီး ေျခေထာက္ျဖင့္ တြန္းေရႊ႕ကာ တေရြ႕ေရြ႕ ေရႊ႕သြားျပီး ပစ္ကြင္းမွ လြတ္ေျမာက္ရန္ ၾကိဳးပမ္းရမည္။ ေရွ႕ဆံုးမွ တာ၀န္ယူရသည့္ လံုျခံဳေရးအဖြဲ႕၀င္သည္ ကားဆီသို႕ အျမန္ေျပးရမည္ျဖစ္ျပီး၊ က်န္လူမ်ားမွာ အေရးပါပုဂၢိဳလ္အနီးတြင္ မုဆိုးဒူးေထာက္ထိုင္၍ အကာအကြယ္ေပးရမည္။
နိဂံုး
လံုျခံဳေရးအသိ၊ လံုျခံဳေရးသတိ ရွိေရးသည္ ႏိုင္ငံေရးရာ၊ စီးပြားေရးရာ အေရးပါပုဂၢိဳလ္မ်ား၏ အသက္အႏၱရာယ္ လံုျခံဳေရးအတြက္ အလြန္ပင္ အေရးၾကီးပါသည္။ အႏၱရာယ္ကို သတိမမူ၍ မရပါ။ မည္သည့္နည္းႏွင့္မွ် ဆံုးရွံဳး၍ မျဖစ္ႏိုင္ေသာ အစားထိုးမရႏိုင္သည့္ အေရးပါပုဂၢိဳလ္မ်ား၏ အသက္အႏၱရာယ္အတြက္ လံုျခံေရးအသိ၊ လံုျခံဳေရး သတိသည္ အစဥ္မျပတ္ ရွိေနရမည့္ အရာ ျဖစ္ပါေၾကာင္း ေရးသားတင္ျပအပ္ပါသည္။
ခင္မမမ်ိဳး (၂၆၊ ၇၊ ၂၀၁၁)