ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ႏွင့္ ျမန္မာျပည္

ျပည္တြင္းေရး ပဋိပကၡ (intra-state conflict) ေတြမွာ ျဖစ္ျဖစ္၊ ႏိုင္ငံအခ်င္းခ်င္းအၾကားမွာ ျဖစ္ပြားတဲ့ ပဋိပကၡ (inter-state conflict) ေတြမွာပဲျဖစ္ျဖစ္ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ဆိုတဲ့ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးအေျဖရွာျခင္းကို ပဋိပကၡေျဖရွင္းေရးနည္းလမ္း တခုအေနနဲ႕ အသံုးျပဳေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးအယူအဆကြဲျပားမွဳ၊ လူမ်ိဳးေရး ကြဲျပားမွဳ၊ ဘာသာေရး အယူ၀ါဒ ကြဲျပားမွဳ စတာေတြကေန ပဋိပကၡေတြ ျဖစ္ပြားလာတဲ့အခါ တဘက္နဲ႕တဘက္ ရန္သူလို သေဘာထားလာၾကတဲ့ ပဋိပကၡ ၀န္းက်င္အတြင္းမွာ တူညီတဲ့ ဘံုသေဘာထားေတြ ရွာေဖြဖို႕နဲ႕ ကြဲျပားျခားနားမွဳေတြအၾကား ညွိႏွိဳင္းေဆြးေႏြး အေျဖရွာဖို႕ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ေတြ ျပဳလုပ္ၾကရပါတယ္။ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ေတြ ျပဳလုပ္ရင္းနဲ႕ ပဋိပကၡျဖစ္ပြားရတဲ့ အေျခခံ အေၾကာင္းရင္းေတြထဲက လိုအပ္ခ်က္ (needs) ေတြနဲ႕ အက်ိဳးစီးပြား (interests) ေတြကို ေဖာ္ထုတ္ျပီး ပဋိပကၡမဟုတ္တဲ့ တျခား ဘယ္လိုနည္းနဲ႕ ဒါေတြကို ေျဖရွင္းႏိုင္မလဲဆိုတာကို ရွဳေထာင့္သစ္ေတြကေန သံုးသပ္ျပီး ေဆြးေႏြးအေျဖရွာၾကပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံလို ႏိုင္ငံေရး၊ လူမ်ိဳးေရး၊ ဘာသာေရးပဋိပကၡေတြ ရွိေနတဲ့ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံအတြက္ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ေတြဟာ မျဖစ္မေန လိုအပ္ခ်က္ပါပဲ။




ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ ပဋိပကၡ အေမြဆိုးမ်ား

ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ပဋိပကၡ အေမြဆိုးေတြ ဆက္ဆံထားတဲ့ ႏိုင္ငံေလးတခုျဖစ္ပါတယ္။ သက္ဦးဆံပိုင္ ဘုရင္စနစ္နဲ႕ လူမ်ိဳးၾကီး၀ါဒ အေမြဆိုးေတြေၾကာင့္ မ်ိဳးဆက္ေတြ တဆက္ျပီးတဆက္ လက္ဆင့္ကမ္း သယ္ေဆာင္လာၾကတဲ့ လူမ်ိဳးေရး ပဋိပကၡေတြ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ရွိေနပါတယ္။ ပေဒသရာဇ္စနစ္ အေမြဆိုးေတြေၾကာင့္ လူမ်ိဳးစုတခုနဲ႕တခုအၾကား နယ္ေျမလုရာကေန စတင္လာတဲ့ ပဋိပကၡေတြလဲ ရွိပါတယ္။ ကိုလိုနီနယ္ခ်ဲ႕စနစ္ အေမြဆိုးေတြေၾကာင့္ ေတာင္ေပၚေျမျပန္႕ နယ္ေျမေပၚမွာ အေျခခံျပီး ျဖစ္ပြားလာတဲ့ ပဋိပကၡေတြလဲ ရွိပါတယ္။ ကမာၻစစ္မွာ ၾကားညပ္ခဲ့တဲ့ အေတြ႕အၾကံဳေၾကာင့္ ဘက္လိုက္ရင္း ကြဲျပားမွဳကေန စတင္လာတဲ့ လူမ်ိဳးေရးပဋိပကၡေတြ ရွိေနပါတယ္။ စစ္ေအး တိုက္ပြဲနဲ႕အတူ ၾကီးထြားလာခဲ့တဲ့ အေတြးအေခၚေရးရာ ပဋိပကၡေတြလဲ ရွိပါတယ္။ ႏိုင္ငံၾကီးေတြရဲ႕ ေနာက္ကြယ္က စြက္ဖက္မွဳေတြနဲ႕ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံေတြရဲ႕ လႊမ္းမိုးမွဳေတြကေန ေပၚထြက္လာတဲ့ ပဋိပကၡေတြလဲ ရွိပါတယ္။ ဘိန္းကုန္ကူးမွဳကေန က်ယ္ျပန္႕လာခဲ့တဲ့ စီးပြားေရးအားျပိဳင္မွဳ၊ ႏိုင္ငံေရး ၾကိဳးကိုင္ခ်ယ္လွယ္မွဳဆိုင္ရာ ပဋိပကၡေတြလဲ ရွိပါတယ္။

ဒီပဋိပကၡေတြကို စစ္အာဏာရွင္စနစ္ရဲ႕ အေမြဆိုးေတြက မီးေလာင္ရာ ေလပင့္ လုပ္ခဲ့ျပန္ပါတယ္။ လက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ေရးနယ္ေျမက ျပည္သူလူထုေတြကို ႏိွပ္စက္သတ္ျဖတ္ျခင္း၊ ရြာမီးရွိဳ႕ျခင္း၊ အတင္းအၾကပ္ေျပာင္းေရႊ႕ေနရာခ်ျခင္း စတာေတြကို ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကတဲ့အတြက္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးေတြ အၾကားက ပဋိပကၡေတြက ပိုျပီးၾကီးထြားလာခဲ့ပါတယ္။ စစ္အင္အားတိုးခ်ဲ႕ျခင္း၊ သံတမန္ေရးရာ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ား ေဖာက္ဖ်က္ျခင္း၊ မူးယစ္ေဆး၀ါး ကုန္ကူးမွဳအား ေနာက္ကြယ္မွ ေထာက္ခံအားေပးျခင္း စတာေတြေၾကာင့္ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံမ်ားနဲ႕ ပဋိပကၡေတြကလဲ ၾကီးထြားလာခဲ့ပါတယ္။ အေတြးအေခၚေရးရာမွာလဲ တိတိပပမရွိပဲ လည္သူစားစတမ္းလုပ္ေနတာေၾကာင့္ ႏိုင္ငံၾကီးေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး အားျပိဳင္မွဳအၾကားမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံက ၾကားညပ္ေနရျပန္ပါတယ္။ ဘာသာေရးပဋိပကၡကို ႏိုင္ငံေရးပဋိပကၡ ေျဖရွင္းနည္း တခုအေနနဲ႕ အသံုးခ်တာေၾကာင့္ မလိုလားအပ္တဲ့ ျပႆနာေတြကလဲ ေပၚထြက္ေနပါတယ္။

ဒီလိုပဋိပကၡေပါင္းစံု အျမစ္တြယ္ပ်ံ႕ႏွံ႕ေနတဲ့ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံဟာ ကမၻာဖြံ႕ျဖိဳးမွဳ ေနာက္အက်ဆံုး ႏိုင္ငံေတြထဲမွာ ပါ၀င္ေနတာ အဆန္းေတာ့ မဟုတ္ပါ။ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးရွဳေထာင့္ကို အေျခခံျပီး သံုးသပ္သူေတြက ႏိုင္ငံေရးတည္ျငိမ္မွဳကို အေလးမထားပဲ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးကိုပဲ ဦးစားေပးရမယ္လို႕ ဆိုတတ္ၾကပါတယ္။ ဒီအဆိုဟာ မွားယြင္းပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးတည္ျငိမ္မွဳရေအာင္ ၾကိဳးစားေနခ်ိန္မွာ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးကို ဦးစားမေပးသင့္ဟု မဆိုလိုပါ။ တျပိဳင္တည္း ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးကိုလဲ လုပ္ေဆာင္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္ ႏိုင္ငံေရးတည္ျငိမ္မွဳကိုေတာ့ ေရရွည္အက်ိဳးစီးပြား တရပ္အေနနဲ႕ မလြဲမေသြ ဦးစားေပးရမွာပါ။ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး ပေရာဂ်က္ငယ္ေလးေတြအတြက္ ေထာက္ပံ့ေၾကးေငြ အနည္းငယ္ကို အသာထားဦး။ တကမာၻလံုးက ေခ်းေငြေတြ၊ အလွဴေငြေတြအားလံုး ျမန္မာႏိုင္ငံကို စုျပံဳေရာက္ခဲ့ရင္ေတာင္ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူမွဳ၊ အလြဲသံုးစားမွဳ ဗဟိုဘဏ္မွ ထိေရာက္ေသာ monetary policy, fiscal policy မူ၀ါဒမ်ား မခ်မွတ္ႏိုင္မွဳ၊ ဘိန္းကုန္ကူးသမားမ်ားအား စစ္လက္နက္ပစၥည္းမ်ား ၀ယ္ယူသည့္ ေငြမ်ားကို ေခတၱစိုက္ခိုင္းထားျပီး ႏိုင္ငံေတာ္မွ ျပန္လည္ေပးေခ်သည့္နည္းလမ္းျဖင့္ ေငြမည္းေငြျဖဴေျပာင္းမွွဳ စသည္မ်ားျဖင့္ မတည္မျငိမ္ျဖစ္ေနေသာ ေငြေၾကးေစ်းကြက္မွာ စီးပြားေရးဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳကို ေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္မွာ မဟုတ္ပါ။

တကယ္ေတာ့ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးအတြက္ အန္ဂ်ီအိုအသြင္နဲ႕ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္မွဳဟာ အေမွာင္ထဲမွာ ဖေယာင္းတိုင္ ထြန္းေပးတာနဲ႕ တူပါတယ္။ ဒီဖေယာင္းတိုင္ အလင္းေရာင္ေလးေတြဟာ ႏိုင္ငံေရး မတည္ျငိမ္မွဳဆိုတဲ့ ေလနဲ႕ေတြ႕တဲ့အခါ အၾကိမ္ၾကိမ္ မီးျငိမ္းသြားတတ္ပါတယ္။ မီးမျငိမ္းရင္လဲ ဖေယာင္းတိုင္ အလင္းေရာင္ျဖစ္တဲ့အတြက္ က်ယ္ျပန္႕တဲ့၊ ေရရွည္ခံတဲ့ အလင္းေရာင္ကို မေပးႏိုင္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေရးတည္ျငိမ္မွဳရွိေရးဆိုတဲ့ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အားေပး စက္ရံုၾကီးေတြ တည္ေဆာက္ျပီး အလင္းေရာင္ ေပးႏိုင္ဖို႕လိုပါတယ္။ ဒီလိုလုပ္ေဆာင္မွဳဟာ ဖေယာင္းတိုင္ထုတ္လုပ္တာ၊ မီးညွိေပးတာ ေလာက္ေတာ့ လြယ္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ျပီးမွာလဲ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါကို အေၾကာင္းမရွိ အေၾကာင္းရွာျပီး အန္ဂ်ီအိုလုပ္သူေတြနဲ႕ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြ အၾကား သူသာတယ္၊ ငါသာတယ္နဲ႕ အျငင္းပြားေနလို႕လဲ မရပါဘူး။

ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးမွာ လူမ်ိဳးေရးပဋိပကၡ၊ အေတြးအေခၚေရးရာ ပဋိပကၡေတြအျပင္ ဒီလို ကယ္တင္ရွင္ ပဋိပကၡေတြကလဲ ရွိေနပါေသးတယ္။ စစ္တပ္ကလဲ ျပည္တြင္းစစ္၊ က်ဴးေက်ာ္စစ္ေတြကို ဆင္ႏႊဲခဲ့တဲ့ သမိုင္းအစဥ္အလာကို ျပျပီး တိုင္းျပည္ရဲ႕ ကယ္တင္ရွင္လို႕ ယူဆပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြကလဲ ေတာ္လွန္ေရးျဖတ္သန္းမွဳ အစဥ္အလာကို ျပျပီး တိုင္းျပည္ၾကီးကို မျဖစ္မေန ကယ္တင္ရေတာ့မယ့္ ကယ္တင္ရွင္လို႕ သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။ civil society အားေကာင္းေအာင္ ခ်ဲ႕ထြင္ရမယ့္ အန္ဂ်ီအို လုပ္သူေတြကလဲ လူထုလူတန္းစားေတြအၾကားမွာ ကူညီေဆာင္ရြက္ေပးရင္း တိုင္းျပည္ရဲ႕ အနာဂတ္ကံၾကမၼာကို ဆံုးျဖတ္ေပးရေတာ့မယ့္ လူေတြကို သူတို႕ဘာသူတို႕ ထင္လာၾကျပန္ပါတယ္။ တကယ္တမ္းက်ေတာ့ ျမန္မာျပည္အနာဂတ္ကို လူတဦးတေယာက္တည္း၊ တဖြဲ႕တည္းက မဆံုးျဖတ္ေပးႏိုင္ပါဘူး။ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ကယ္တင္ရွင္အစစ္အမွန္ဟာ ႏိုင္ငံေရးတည္ျငိမ္မွဳ ပါပဲ။ ႏိုင္ငံေရးတည္ျငိမ္မွဳရွိမွ စီးပြားေရးဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳကို ထိထိေရာက္ေရာက္ အေကာင္အထည္ ေဖာ္လို႕ရပါတယ္။ လူေနမွဳအဆင့္အတန္း ျမင့္မားေအာင္ ျပဳလုပ္လို႕ရပါတယ္။ တိုင္းျပည္ရဲ႕ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး အဆင့္အတန္းကို ျပည့္ျပည့္၀၀ ျမွင့္တင္လို႕ရပါတယ္။

ဒီလိုႏိုင္ငံေရးတည္ျငိမ္မွဳ ပန္းတိုင္အတြက္ အေရးၾကီးဆံုးအခ်က္က အမ်ိဳးသားညီညြတ္ေရး (National Unity) ပါပဲ။ ဒီ အမ်ိဳးသားညီညြတ္ေရးကိုလဲ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး (National Reconciliation) ကိုေဖာ္ေဆာင္ျပီးမွ တည္ေဆာက္ယူလို႕ ရပါတယ္။ အဲဒီအမ်ိဳးသား ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးကိုလဲ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္နည္းလမ္းကို အသံုးျပဳျပီး ေဖာ္ေဆာင္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုေတြ၊ ဒီမိုကေရစီေတာ္လွန္ေရးအင္အားစုေတြနဲ႕ စစ္တပ္အၾကားမွာ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပြဲေလးေတြကအစ ညီလာခံၾကီးေတြ အထိ အဆင့္ဆင့္ကို ျဖတ္သန္းၾကရဦးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီေနရာမွာ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုဆိုတာမွာလဲ လူမ်ိဳးစုတခုခ်င္းမွာတင္ ေဒသခံေခါင္းေဆာင္၊ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ျပီး အပစ္ရပ္ထားတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေခါင္းေဆာင္၊ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေနဆဲ ေခါင္းေဆာင္၊ ျပည္ပအေျခခ်ေခါင္းေဆာင္၊ ၉၀ ေရြးေကာက္ပြဲ ေရြးေကာက္ခံ ကိုယ္စားလွယ္ (ျပည္တြင္း၊ ျပည္ပ) ေတြဆိုျပီး ေခါင္းေဆာင္ေတြ အမ်ားအျပားရွိပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီ ေတာ္လွန္ေရး အင္အားစုေတြမွာလဲ ေျမေပၚပါတီ၊ ေျမေအာက္ပါတီ၊ ျပည္ပေရာက္အဖြဲ႕အစည္းေတြဆိုျပီး အမ်ိဳးမ်ိဳး ကြဲျပားေနပါတယ္။ စစ္တပ္ဆိုတာမွာလဲ ေဘာင္းဘီ၀တ္စစ္အုပ္စု၊ ေဘာင္းဘီခၽြတ္စစ္အုပ္စု စတာေတြအျပင္ hardliners ဂိုဏ္း၊ softliners ဂိုဏ္း စတာေတြကလဲ ရွိပါေသးတယ္။ စစ္တပ္ကို အေတြးအေခၚနဲ႕ လုပ္နည္းလုပ္ဟန္အရ ၀န္းရံေပးထားတဲ့ အရပ္သားပညာသည္ အုပ္စု စတာေတြကလဲ ရွိပါေသးတယ္။ ဒီလိုကြဲျပားေနတဲ့ အစုအဖြဲ႕ေတြအၾကားမွာ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးကို ဦးတည္တဲ့ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပြဲေလးေတြကေန ညီလာခံၾကီးေတြအထိ မျဖစ္လာမခ်င္း အမ်ိဳးသားျပန္လည္ သင့္ျမတ္ေရးကို ေဖာ္ေဆာင္လို႕ မရပါဘူး။

ႏိုင္ငံေရးျဖစ္စဥ္ ေျပာင္းလဲမွဳေတြအတြက္ လွဳပ္ရွားေဆာင္ရြက္ၾကရာမွာ ျပည္ပအေျခစိုက္အဖြဲ႕နဲ႕ ျပည္တြင္း အေျခစိုက္အဖြဲ႕ေတြဟာ ခ်ိတ္ဆက္လို႕ပဲရပါတယ္။ ေပါင္းစည္းလို႕ မရပါဘူး။ ေျမေပၚအဖြဲ႕ အစည္းေတြနဲ႕ ေျမေအာက္အဖြဲ႕အစည္းေတြလဲ ဒီအတိုင္းပါပဲ။ ခ်ိတ္ဆက္ျပီး ဟန္ခ်က္ညီ လွဳပ္ရွားလို႕ပဲရပါတယ္။ ေပါင္းစည္းလို႕ မရပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ျပည္ပမွာလုပ္တဲ့ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပြဲ၊ လက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ေရးနယ္ေျမမွာလုပ္တဲ့ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပြဲ၊ ျပည္တြင္းမွာေျမေပၚအဖြဲ႕ေတြ လုပ္တဲ့ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပြဲ၊ ျပည္တြင္းမွာ ေျမေအာက္အဖြဲ႕ေတြလုပ္တဲ့ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပြဲ၊ လူမ်ိဳးစုေတြအၾကားက ေဆြးေႏြးပြဲ၊ လူမ်ိဳးစုေတြနဲ႕ စစ္တပ္အၾကားက ေဆြးေႏြးပြဲ၊ စစ္တပ္နဲ႕ နီးစပ္ရာ တိုင္းရင္းသား ေခါင္းေဆာင္ေတြအၾကားက ေဆြးေႏြးပြဲ၊ ေတာ္လွန္ေရးအင္အားစုေတြအၾကားက ေဆြးေႏြးပြဲ၊ ေတာ္လွန္ေရးနဲ႕ လူမ်ိဳးစုေခါင္းေဆာင္ေတြအၾကားက ေဆြးေႏြးပြဲ စတဲ့ ေဆြးေႏြးပြဲေတြအားလံုးဟာ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး ျဖစ္စဥ္ (National Reconciliation Process) ထဲက ၾကိဳးပမ္းမွဳ အဆင့္ဆင့္ေတြပဲ ျဖစ္ျပီး၊ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးကို အုတ္ျမစ္ခ်ႏိုင္တဲ့ Highly Inclusive Dialogue ျဖစ္လာမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီလို ဒိုင္ယာေလာ့ခ္မ်ိဳး ျဖစ္ေပၚလာဖို႕ ဆိုတာကလဲ အသြင္ကူးေျပာင္းကာလ ၾကားျဖတ္အစိုးရ (Interim Government) အသြင္တမ်ိဳးမ်ိဳး မေပၚထြက္လာပဲနဲ႕ ျဖစ္ႏိုင္ေခ် မရွိပါဘူး။ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ကို စဥ္းစားရင္ ဒီအခ်က္ကို အေလးအနက္ စဥ္းစားဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။

ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ႏွင့္ အသြင္ကူးေျပာင္းကာလ ၾကားျဖတ္အစိုးရ

ဒိုင္ယာေလာ့ခ္နဲ႕ ပတ္သက္ရင္ ေတာင္အာဖရိကႏိုင္ငံရဲ႕ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳက နာမည္ၾကီးလွပါတယ္။ လူအမ်ားရဲ႕ ႏွဳတ္ဖ်ားမွာ မင္ဒဲလားနဲ႕ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္က ေရပန္းစားလွပါတယ္။ အမွန္တကယ္ ေတာင္အာဖရိကရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးသမိုင္းကို ေျပာင္းလဲေပးလိုက္တဲ့ အခ်က္ၾကီး တခ်က္ကေတာ့ လူအမ်ားၾကားမွာ ေရပန္းမစားလွပါဘူး။ အဲဒါကေတာ့ ၁၉၈၀ ေႏွာင္းပိုင္းကာလမွာ ေတာင္အာဖရိကႏိုင္ငံရဲ႕ ပဋိပကၡအဆင့္ဟာ ႏွစ္ဘက္စလံုးက မရွံဳးမႏိုင္ေတာ့တဲ့ အေျခအေန (mutually hurtling stage) ကို ေရာက္ေနခဲ့ျပီဆိုတာပါပဲ။ ေတာင္အာဖရိကအစိုးရအေနနဲ႕ အာဏာကိုသာ ဆုပ္ကိုင္ထားႏိုင္ေပမယ့္ ျပည္ပတရား၀င္မွဳကို လံုး၀မရႏိုင္ေတာ့တဲ့အေျခအေနပါ။ ဒီမိုကေရစီ အေရးဘက္မွာက ျပည္တြင္းျပည္ပ ေထာက္ခံအားေပးမွဳကို ရေနေပမယ့္ အစိုးရကို ျဖဳတ္ခ်ႏိုင္မယ့္ အဆံုးသတ္အခြင့္အလမ္း မရွိႏိုင္ေတာ့တဲ့ အေျခအေနပါ။

ဒါကို ေတာင္အာဖရိက အစိုးရဖက္က မဟာဗ်ဴဟာေလ့လာေရးကၽြမ္းက်င္သူေတြကလဲ သတိထားမိၾကသလို၊ အတိုက္အခံေတြကလဲ တြက္ခ်က္မိၾကပါတယ္။ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ေနတာထက္စာရင္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြး အေျဖရွာဖို႕ကို စဥ္းစားလာၾကတယ္။ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္လမ္းေၾကာင္းေပၚကို ႏွစ္ဘက္စလံုးက စစ္မွန္တဲ့ အေတြးအေခၚနဲ႕ တက္လာၾကတာပါ။ ဒီလိုတက္လာတဲ့အခါမွာလဲ de Klerk အစိုးရက အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳဆိုင္ရာ ၾကားျဖတ္အစိုးရ အသြင္ေလးမ်ိဳးထဲက တမ်ိဳးျဖစ္တဲ့ incumbent-led caretaker government အသြင္ကို ယူျပီးမွ မင္ဒဲလားနဲ႕ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပြဲေတြ စလုပ္ခဲ့တာပါ။ ျပီးေတာ့မွ ျငိမ္းခ်မ္းေရးစာခ်ဳပ္ကို ပဋိပကၡမွာ ပါ၀င္ပတ္သက္ေနတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေတြအၾကား လက္မွတ္ထိုးၾကျပီး၊ ေနာက္တဆင့္အေနနဲ႕ ဒီမိုကရက္တစ္ညီလာခံကို က်င္းပႏိုင္ခဲ့တာပါ။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံမွာလဲ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္မွာ အိမ္ေစာင့္အစိုးရက ဦးေဆာင္ျပီးမွ ႏိုင္ငံေရးပါတီ ၁၉ ခုနဲ႕ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ ေပၚထြက္လာခဲ့တာပါ။

အီရတ္အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးျဖစ္စဥ္မွာလဲ ကမၻာ့ကုလသမဂၢက ဦးေဆာင္ျပီး ဖြဲ႕စည္းေပးတဲ့ international interim government ရဲ႕ အခန္းက႑က အေရးပါခဲ့ပါတယ္။ ဆိုမာလီးယားႏိုင္ငံမွာလဲ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္မွာ Siad Barre regime ျပိဳလဲသြားတဲ့အခါ အတိုက္အခံေတြက ဦးေဆာင္တဲ့ၾကားျဖတ္အစိုးရ opposition-led provisional government ကို ဖြဲ႕စည္းျပီး၊ ေနာက္ေျခာက္လအၾကာမွာ reconciliation meeting ကို ေခၚခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီလိုေခၚဆိုမွဳမွာေတာင္ Highly inclusive dialogue မျဖစ္ခဲ့တဲ့အတြက္ ေနာက္ထပ္ၾကားျဖတ္အစိုးရေတြ ထပ္ေပၚလာျပီး ႏိုင္ငံခြဲထြက္ေရးေတာင္းဆိုမွဳေတြ၊ အာဏာရွင္ ေဟာင္းရဲ႕ ေနာက္လိုက္ေတြ ပုန္ကန္မွဳေတြ ကေန state collapse အထိ ျဖစ္ခဲ့ဖူးပါတယ္။ ဆယ့္တႏွစ္ေက်ာ္ၾကာ ျပည္တြင္းစစ္ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ Burundi ႏိုင္ငံမွာလဲ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္မွာ လူမ်ိဳးစုေတြအၾကား ပါ၀ါခြဲေ၀ယူတဲ့ ၾကားျဖတ္အစိုးရ (power-sharing interim government) ေပၚထြက္လာျပီးမွ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးအတြက္ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ေတြ ျပဳလုပ္လာၾကပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးျဖစ္စဥ္ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္တဲ့အခါမွာ ေတြ႕ဆံု ေဆြးေႏြးပြဲေတြ၊ ညီလာခံေတြ ေထာင္ေသာင္းခ်ီျပီး လိုအပ္တာမွန္ေပမယ့္ အုတ္ျမစ္ကို တကယ္ခ်ႏိုင္မယ့္ Highly inclusive Dialogue ျဖစ္လာဖို႕အတြက္ကေတာ့ အတိုက္အခံဦးေဆာင္တဲ့ ၾကားျဖတ္အစိုးရ (opposition-led provisional government)၊ ပါ၀ါခြဲေ၀ယူေသာ ၾကားျဖတ္အစိုးရ (power-sharing interim government) ႏိုင္ငံတကာၾကားျဖတ္အစိုးရ (international interim government) နဲ႕ အာဏာရွင္ဦးေဆာင္ အိမ္ေစာင့္အစိုးရ (incumbent-led caretaker government) စတဲ့ အသြင္ကူးေျပာင္းကာလ ၾကားျဖတ္အစိုးရ အသြင္တမ်ိဳးမ်ိဳး ေပၚထြက္လာေရးဟာ လိုအပ္ခ်က္တရပ္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအခ်က္ဟာ အလြန္အေရးၾကီးပါတယ္။ ဒီအခ်က္ကို အာရံုမစိုက္ရင္ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ ေပၚထြက္လာေရးအတြက္ မရွိမျဖစ္လိုအပ္တဲ့ တြန္းအား (leverage) နဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ မဟာဗ်ဴဟာ ေရြးခ်ယ္မွဳေတြမွာ မွားယြင္းေစႏိုင္ပါတယ္။ political deadlock ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။

ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ႏွင့္ တြန္းအား (leverage)

တြန္းအားဆိုတာမွာ အၾကမ္းဖ်င္းအားျဖင့္ normative leverage, coercive leverage နဲ႕ walk-away leverage ဆိုျပီး သံုးမ်ိဳးရွိပါတယ္။ normative leverage ဆိုတာက ကမာၻတ၀ွမ္းမွာ လူအမ်ားလက္ခံထားၾကတဲ့ လူမွဳေရးစံႏွဳန္းေတြ (social norms)၊ သိပၸံနည္းက်စံႏွုန္းေတြ (scientific norms) ကို အသံုးျပဳျဖင့္ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ျဖစ္လာေအာင္ တြန္းအားေပးတာပါ။ ဥပမာ- ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕ ပညာေရး၊ စီးပြားေရး၊ က်န္းမာေရးအဆင့္အတန္း တိုးတက္ျမင့္မားေအာင္ ၾကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ေရးဟာ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရရဲ႕ တာ၀န္တရပ္ပါ။ ဒီတာ၀န္ကို ထိေရာက္ေအာင္ အားစိုက္ေဆာင္ရြက္မွဳ မရွိဘူးဆိုရင္ ဒီအခ်က္ကို ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအ၀ိုင္းက သိလာေအာင္ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြက မီးေမာင္းထိုးျပၾကရပါတယ္။ တိုးတက္မွဳ ေႏွာင့္ေႏွးေစတဲ့ ျပႆနာအေၾကာင္းရင္း အေျခခံ (root causes) ေတြကို ေဖာ္ထုတ္ျပီး ဒီလိုျပႆနာေတြကို collaborative problem solving ခ်ဥ္းကပ္နည္းလမ္းနဲ႕ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးအေျဖရွာျပီး ၀ိုင္း၀န္းေျဖရွင္းၾကဖို႕ ႏိုင္ငံတကာက ေထာက္ခံအားေပးမွဳအတြက္ ကင္ပိန္းေတြ လုပ္ၾကရပါတယ္။

ဒါဟာ normative leverage strategy ကို အသံုးျပဳျခင္းပါပဲ။ လူ႕အခြင့္အေရး၊ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး၊ လူသားတို႕ရဲ႕ အေျခခံလိုအပ္ခ်က္မ်ား ျပည့္စံုေရး၊ တရားမွ်တမွဳရွိေရး၊ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ား လြတ္ေျမာက္ေရး စတာေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ႏိုင္ငံတကာမွာ ခ်မွတ္ထားတဲ့ စံႏွဳန္းေတြနဲ႕ ႏိုင္ငံတကာ အသိုင္းအ၀ိုင္းရဲ႕ သံတမန္ေရးရာ ပိတ္ဆို႕အေရးယူမွဳ၊ စီးပြားေရး ပိတ္ဆို႕အေရးယူမွဳစတဲ့ အေရးယူမွဳ သ႑ာန္ေတြ အမ်ားအျပား ရွိတဲ့အတြက္ ဒီ normative leverage strategy ကို အသံုးျပဳမွဳဟာ ထိေရာက္မွဳေလးေတြ ရွိပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္ ဘယ္အတိုင္းအတာအထိ ထိေရာက္ႏိုင္မလဲ ဆိုတာမွာကေတာ့ အသြင္ကူးေျပာင္းကာလမွာ ဘယ္လိုၾကားျဖတ္အစိုးရ ေပၚေပါက္လာေရးကို ဦးတည္ေမွ်ာ္လင့္သလဲ၊ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္အတိုင္း ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရွိမရွိ ဆိုတာေပၚမွာ မူတည္ပါတယ္။

အသြင္ကူးေျပာင္းကာလမွာ ႏိုင္ငံတကာအစိုးရေတြက လူသားခ်င္းစာနာမွဳျဖင့္ ၀င္ေရာက္က်ဴးေက်ာ္မွဳ (Humanitarian Intervention) ကေန ေပၚထြက္လာတဲ့ ၾကားျဖတ္အစိုးရ (International interim-government) ကို ဦးတည္ ေမွ်ာ္လင့္တယ္ဆိုရင္ normative leverage strategy တခုတည္းပဲ က်င့္သံုးဖို႕ သင့္ေလ်ာ္ပါတယ္။ အာဏာရွင္နဲ႕ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြအၾကားက တိုက္ပြဲဗဟိုခ်က္မက ႏိုင္ငံတကာအသုိင္းအ၀ိုင္းရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေပၚမွာ မူတည္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာကင္ပိန္းကိုပဲ အရွိန္ျမွင့္ ေဆာင္ရြက္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးပထ၀ီ၀င္ အေနအထားအရ ဒီမဟာဗ်ဴဟာ တခုတည္းပဲ က်င့္သံုးရင္ ေနာင္ႏွစ္ေပါင္း ငါးဆယ္၊ တရာအထိ ေအာင္ျမင္ဖို႕ မလြယ္ကူပါဘူး။

စစ္ေအးတိုက္ပြဲျပီးဆံုးသြားခဲ့ေပမယ့္ အေနာက္အုပ္စုနဲ႕ တရုတ္ႏိုင္ငံတို႕အၾကားက စစ္ေရး၊ စီးပြားေရး အင္အားခ်ိန္ခြင္လွ်ာ ညွိမွဳေတြက ၂၁ ရာစုကာလမွာ က်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕ ထင္ရွားေနပါျပီ။ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ တရုတ္ျပည္ရဲ႕ စစ္ေရး အခ်က္အခ်ာေဒသျဖစ္သလို၊ အိႏၵိယသမုဒၵရာ စိုးမိုးေရး ဆိုင္ရာ maritime strategy တခုျဖစ္တဲ့ ပုလဲသြယ္စီမံခ်က္ (String of Pearls) ထဲမွာ ပါ၀င္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံတခုျဖစ္ပါတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ တရုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ စြမ္းအင္လံုျခံဳေရး (energy security) အတြက္ အေမရိကန္ေရတပ္ထိန္းခ်ဳပ္နယ္ေျမမွာရွိတဲ့ မလကၠာေရလက္ၾကားကို ေရွာင္ကြင္းျပီး တရုတ္ျပည္၊ ယူနန္နယ္ထဲအေရာက္ ေရနံနဲ႕ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ေတြ ပို႕ေပးႏိုင္မယ့္ ပိုက္လိုင္းက ျမန္မာႏိုင္ငံကို မလြဲမေသြ ျဖတ္ကို ျဖတ္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာျပည္ဟာ တရုတ္ျပည္အတြက္ စစ္ေရး၊ စီးပြားေရး မဟာဗ်ဴဟာတန္ဖိုး (strategic value) ျမင့္မားေနတဲ့ ႏိုင္ငံတခုပါ။ ဒီႏိုင္ငံထဲကို အေနာက္အုပ္စုဦးေဆာင္တဲ့ ႏိုင္ငံတကာစစ္တပ္ေတြ ေရာက္လာမယ့္ အေျခအေနကို တရုတ္ျပည္ဟာ ဘယ္လိုအေျခအေနမ်ိဳးမွာမွ ခြင့္ျပဳမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ အေနာက္အုပ္စုႏိုင္ငံေတြအေနနဲ႕ကလဲ တရုတ္နဲ႕ စစ္ေရးအရ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ျပီး ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီအေရးကို ၀င္ေရာက္ကူညီမွဳ လုပ္မယ့္ အေျခအေနေတြ မရွိေသးပါဘူး။ ျဖစ္လာခဲ့ရင္လဲ ကိုးရီးယားစစ္ပြဲလို proxy war ပဲ ျဖစ္လာျပီး၊ ျမန္မာျပည္ စစ္ေျမျပင္ျဖစ္သြားမွာပါ။ ဒါေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအ၀ိုင္းက ျမန္မာျပည္ကို လူသားခ်င္းစာနာမွဳနဲ႕ စစ္ေရးအရ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္မွဳကို ေမွ်ာ္လင့္ျပီး ခ်မွတ္တဲ့ normative leverage strategy ဟာ လက္ေတြ႕က်တဲ့ ႏိုင္ငံေရး မဟာဗ်ဴဟာ ျဖစ္လာမွာ မဟုတ္ပါဘူး။

ေနာက္ထပ္ ၾကားျဖတ္အစိုးရအသြင္တမ်ိဳးျဖစ္တဲ့ အာဏာရွင္က အသြင္ကူးေျပာင္းဖို႕ ဦးေဆာင္ဖြဲ႕စည္းတဲ့ အိမ္ေစာင့္အစိုးရ (incumbent-led caretaker government) ကို ဦးတည္ျပီး မဟာဗ်ဴဟာ ခ်မွတ္တဲ့ အခါမွာေတာ့ normative leverage strategy ကိုသာမက coercive leverage strategy ကိုပါ အသံုးျပဳဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ coercive leverage strategy ကို အသံုးျပဳမွဳမွာ လူထုတိုက္ပြဲနဲ႕ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးလမ္းစဥ္ေတြ ပါ၀င္လာပါတယ္။ normative leverage strategy ကို အသံုးျပဳမွဳကေန ေပၚထြက္လာတဲ့ ႏိုင္ငံတကာဖိအားနဲ႕ ျပည္တြင္းက ျပည္သူလူထုရဲ႕ mass rolling actions ေတြကို ေပါင္းစပ္ျပီး အာဏာရွင္ေတြကို မျဖစ္မေန ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ လုပ္အားေအာင္ တြန္းအားေပးမွဳျဖစ္ပါတယ္။ အာဏာရွင္ေတြရဲ႕ အာဏာကို ဆက္လက္ဆုပ္ကိုင္ထားရင္ ေပးဆပ္ရမွဳ (costs of staying in power) ကို ၾကီးထြားလာေအာင္ လုပ္ျပီး၊ အသြင္ကူးေျပာင္းလိုတဲ့ အိမ္ေစာင့္အစိုးရအသြင္ေဆာင္လာေအာင္ လုပ္ေဆာင္မွဳျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို normative leverage နဲ႕ coercive leverage ကို ေပါင္းစပ္အသံုးျပဳမွဳကလဲ ထိေရာက္မွဳေတြရွိပါတယ္။

သို႕ေပမယ့္ ဘယ္အတိုင္းအတာအထိ ထိေရာက္မလဲ ဆိုတာကေတာ့ အာဏာရွင္ေတြရဲ႕ Strategic Doctrine အေပၚမွာ မူတည္ပါတယ္။ ျမန္မာစစ္အုပ္စု အဆက္ဆက္တို႕ရဲ႕ အတိုက္အခံႏိုင္ငံေရးေလာကအေပၚမွာ ခ်မွတ္က်င့္သံုးခဲ့တဲ့ Strategic Doctrine က ေခ်မွဳန္းေရးကို အေျခခံတဲ့ containment ေပၚလစီ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေပၚလစီက ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရး နဲ႕ အေပးအယူျပဳလုပ္ညွိႏွိဳင္းေရး ကိုအေျခခံတ့ဲ appeasement ေပၚလစီနဲ႕ အျမစ္ျပတ္ေခ်မွဳန္းေရးကို အေျခခံတ့ဲ rollback ေပၚလစီၾကားမွာရိွတ့ဲ ေပၚလစီျဖစ္ပါတယ္။ အတိုက္အခံေတြကို ေခ်မွဳန္းတာ မွန္ေပမယ့္ အျမတ္ျပတ္ေခ်မွဳန္းေရးအထိ ဆက္မလုပ္ပဲ တစတစ အင္အားခ်ိနဲ႕လာေစျပီး အတိုင္းအတာတခုမွာပင္ ရပ္ေနလိုက္ျခင္းမ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။ ျပီးေတာ့မွ ျငိမ္းခ်မ္းေရး၊ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရးဆိုတာကို သူတို႕ ခ်မွတ္ထားတဲ့ စည္းကမ္းေဘာင္ေတြအတြင္းက ျပဳလုပ္ျပီး ပါ၀င္သြားတဲ့ အတိုက္အခံမ်ားကို ႏိုင္ငံေရးအရ သင္းကြပ္ျခင္းကို ဆက္လက္ျပဳလုပ္ေလ့ရွိပါတယ္။ သူတို႕ စည္းေဘာင္အတြင္းကို မ၀င္လာတဲ့ အတိုက္အခံေတြကို rollback ေပၚလစီသံုးျပီး အျပဳတ္တိုက္ေရး ဆက္လုပ္ေလ့ရွိပါတယ္။ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးသမို္င္းမွာ ဒီလို ျဖစ္စဥ္ေတြ အမ်ားအျပား ရွိခဲ့ျပီး ျဖစ္ပါတယ္။

ဥပမာဆိုရရင္ ျမန္မာျပည္စစ္အာဏာရွင္စနစ္ကို အုတ္ျမစ္ခ်ေပးစ ကာလလို႕ ဆိုႏိုင္တဲ့ ၁၉၅၅-၅၆ ခုႏွစ္၊ ႏိုင္ငံေရးအခင္းအက်င္းေတြ မွာတုန္းက ဖဆပလအစိုးရဟာ ပ်ဴေစာထီးစီမံကိန္းနဲ႕ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြကို ႏွိမ္နင္းဖို႕လုပ္သလို၊ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္အမိန္႕ထုတ္ျပန္ျပီး အတိုက္အခံအင္အားစုမ်ား အင္အားခ်ိလာေစေရးကိုလဲ ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးအတိုက္အခံအင္အားစုၾကီးျဖစ္တဲ့ ဗမာျပည္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီရဲ႕ ျပည္တြင္းစစ္ရပ္စဲေရး၊ ျပည္တြင္းျငိမ္းခ်မ္းေရး ၅၅ လမ္းစဥ္နဲ႕ အတိုက္အခံႏိုင္ငံေရးအင္အားစုေတြရဲ႕ ပမညတ တပ္ေပါင္းစုၾကီး ေပၚထြက္လာျပီး၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရးအသံေတြ ေပၚထြက္ေနခ်ိန္မွာ ေအာင္မာဃစစ္ဆင္ေရးကို ဆင္ႏႊဲျပီး ေခ်မွဳန္းေရးေတြ ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးအင္အားစုရဲ႕ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရး ကမ္းလွမ္းခ်က္ေတြကို ပုတ္ထုတ္ျပီး စစ္ေရးကို အရွိန္ျမွင့္ခဲ့ပါတယ္။ ျငိမ္းခ်မ္းေရးတံခါးေတြကို ပိတ္ပစ္ခဲ့ပါတယ္။ containment ေပၚလစီကေန ေနာက္ျပန္ဆုတ္ျပီး appeasement ေပၚလစီနဲ႕ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရး စားပြဲေပၚ တက္လာတဲ့ လုပ္နည္းလုပ္ဟန္ေတြကို ျမန္မာျပည္စစ္အာဏာရွင္စနစ္ အုတ္ျမစ္ခ်စ အဲဒီေခတ္ကာလကေန ယေန႕မ်က္ေမွာက္အခ်ိန္ကာလအထိ မေတြ႕ရေသးပါဘူး။ ရွစ္ေလးလံုးအေရးေတာ္ပံုကာလ၊ ၉၀ ေရြးေကာက္ပြဲအလြန္ကာလ၊ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ အပစ္ရပ္စဲမွဳမ်ား၊ အမ်ိဳးသားညီလာခံ၊ လမ္းျပေျမပံုခုနစ္ခ်က္၊ ၂၀၀၇ ေရႊ၀ါေရာင္ေတာ္လွန္ေရး၊ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ၊ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲ စတဲ့ စစ္အုပ္စုရဲ႕ ႏိုင္ငံေရး ျဖတ္သန္းမွဳေျခလွမ္းတိုင္းမွာ containment ေပၚလစီသေဘာတရားေတြကို အေျခခံထားပါတယ္။ ဒီေျခလွမ္းေတြအရ စစ္အုပ္စုဟာ ေျခလွမ္းေတြကို ေနာက္ျပန္ဆုတ္ျပီး၊ အာဏာရွင္က အသြင္ကူးေျပာင္းဖို႕ ဦးေဆာင္ဖြဲ႕စည္းတဲ့ အိမ္ေစာင့္အစိုးရ (incumbent-led caretaker government) အသြင္နဲ႕ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ လုပ္လာဖို႕ဆိုတာ ျဖစ္ႏိုင္ေခ် ရာခိုင္ႏွဳန္း ေတာ္ေတာ္နည္းပါတယ္။

အဲဒီလိုဆိုရင္ တိုင္းျပည္အတြက္ အေရးၾကီးတဲ့ Highly inclusive Dialogue ျဖစ္လာေအာင္ ဦးတည္လွဳပ္ရွားရမယ့္ ၾကားျဖတ္အစိုးရသ႑ာန္က ႏွစ္မ်ိဳးပဲ က်န္ပါတယ္။ အတိုက္အခံမ်ားက ဦးေဆာင္ေသာ ၾကားျဖတ္အစိုးရ (opposition-led provisional government) နဲ႕ ပါ၀ါခြဲေ၀ယူေသာ ၾကားျဖတ္အစိုးရ (power-share interim government) တို႕ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳကာလမွာ ဒီလိုအစိုးရေတြ ေပၚထြက္လာေရးက normative leverage strategy, coercive leverage strategy ေတြကို ၾကားျဖတ္အစိုးရတရပ္ ေပၚထြက္လာေရးအထိ ဦးတည္ျပီး စီမံခ်က္ေရးဆြဲ အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္မွဳ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒီအေျခအေနမွာ တိုက္ပြဲရဲ႕ ဗဟိုခ်က္မ ဟာ ျပည္တြင္းေတာ္လွန္ေရး အင္အားစုေတြဆီမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာကင္ပိန္းေတြ ဘယ္ေလာက္ပဲ လုပ္လုပ္ ျပည္တြင္းေတာ္လွန္ေရး အင္အားစုေတြက အားမေကာင္းရင္ မေအာင္ျမင္ ႏိုင္ပါဘူး။ ဒီအတြက္ ဘက္ေပါင္းစံုက ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္မွဳေတြ လိုအပ္ပါတယ္။ ေျမေပၚေျမေအာက္ ခ်ိတ္ဆက္မွဳေတြ လိုပါ တယ္။ တပ္မေတာ္တြင္းက လူထုဘက္ေတာ္သား တပ္မွဴး၊ တပ္သားမ်ားကို လွ်ိဳ႕၀ွက္ စည္းရံုးခ်ိတ္ဆက္မွဳေတြ လိုပါတယ္။ ရန္သူရဲ႕ ႏိုင္ငံေရး ေျခလွမ္းအမွားေတြကို တြက္ခ်က္ျပီး ဖြင့္ခ်ဖို႕ လိုပါတယ္။

အေရးၾကီးဆံုးက အခ်ိန္မက်ခင္မွာ ရန္သူ႕သတ္ကြင္းထဲ မ၀င္မိေအာင္ ေျခလွမ္းေတြကို သတိနဲ႕ ဆင္ျခင္တတ္ဖို႕ လိုပါတယ္။ အင္အားျပႏိုင္တိုင္း ရန္သူကို မေအာင္ျမင္ႏိုင္ပါဘူး။ မလိုအပ္ပဲ ကိုယ့္အင္အားကို ထုတ္ႏွဳတ္ျပီး၊ အင္အားျပဖို႕ ၾကိဳးစားရင္ သတ္ကြင္းထဲမွာ ျဖစ္ေနတဲ့အခါ အလဟႆ ျပဳန္းတီးႏိုင္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးစစ္ပြဲမွာျဖစ္ျဖစ္၊ စစ္ေရးအရ စစ္ပြဲမွာျဖစ္ျဖစ္ ထိုးစစ္ဆင္တဲ့အခါ ကြပ္ကဲမွဳ ဆိုတာ လိုအပ္ပါတယ္။ စတင္မယ့္ ရ- ရက္ ကို ခန္႕မွန္းေခ်ေလးပဲ ျဖစ္ျဖစ္ တဘက္ရန္သူကို အသိမေပးရပါ။ မီဒီယာ သတင္းမုဆိုးေတြ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာ ရွိေနတဲ့ ကမာၻ႕ဒီမိုကေရစီ ႏိုင္ငံၾကီးေတြမွာေတာင္ ရွိသမွ် စစ္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရး သတင္းအခ်က္အလက္မွန္သမွ် မီဒီယာကို သတင္းမထုတ္ျပန္ပါ။ လွံဳ႕ေဆာ္တာနဲ႕ စီမံခ်က္နဲ႕ကို ကြဲျပားဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ မီဒီယာက မီဒီယာသမား အလုပ္လုပ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးသမားက ႏိုင္ငံေရးသမားအလုပ္ လုပ္ရပါမယ္။ ေစာင့္စည္းရမယ့္ က်င့္၀တ္ေတြ မတူညီပါဘူး။ ဒါေတြကို မေရာစပ္မိဖို႕ အေရးၾကီးပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးပါတီ၊ အဖြဲ႕အစည္း တိုင္းမွာ mass media နဲ႕ ဆက္ဆံတဲ့ protocol ေတြ ရွိဖို႕ လိုပါတယ္။ အကယ္၍ ရန္သူ႕ေထာက္လွမ္းေရးမ်ားမွ အသံလႊင့္ မီဒီယာမ်ားတြင္ပါသည့္ ျပည္တြင္းလွဳပ္ရွားမွဳ သတင္းမ်ားကို နားေထာင္ျပီး၊ အတိုက္အခံ ဘေလာ့မ်ားတြင္ တင္ထားေသာ လွဳပ္ရွားမွဳဓာတ္ပံုမ်ား၊ ဗြီဒီယိုမ်ားမွတဆင့္ ေတာ္လွန္ေရးသမားမ်ားကို ေျခရာခံ ဖမ္းဆီးမိသြားပါက ရန္သူေတာ္၍လား၊ မိမိညံ့၍လားဆိုတာ ေမးစရာပင္ လိုမည္ မဟုတ္ပါ။

ဒီလို normative leverage strategy, coercive leverage strategy ေတြကို ေပါင္းစပ္အသံုးျပဳျပီး အတိုက္အခံေတြ ဦးေဆာင္တဲ့ ၾကားျဖတ္အစိုးရ (သို႕မဟုတ္) လူထုႏွင့္ ပူးေပါင္းလာေသာ တပ္မွဴးမ်ားနဲ႕ ပါ၀ါရွယ္ယာၾကားျဖတ္အစိုးရ ေပၚထြက္လာေရးအတြက္ ဦးတည္လွဳပ္ရွားတာကို တခ်ိဳ႕က ဒိုင္ယာေလာ့ခ္နဲ႕ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး လမ္းေၾကာင္းကို ေသြဖည္တာလို႕ ယူဆၾကပါတယ္။ လက္ေတြ႕မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ တြန္းအား (leverage) နဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ မဟာဗ်ဴဟာေတြထဲမွာ walk-away leverage strategy ဆိုတာလဲ ရွိပါေသးတယ္။ ဒါကို ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္ေတြက best alternative to a negotiated agreement (BATNA) လို႕ ေခၚေ၀ၚသံုးစြဲပါတယ္။ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရး မဟုတ္တဲ့ အျခားအေကာင္းဆံုး ေရြးခ်ယ္မွဳနည္းလမ္းကို ေခၚဆိုတာပါ။ ဒါကလဲ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ေတြ ေပၚထြက္လာေရးအတြက္ တြန္းအားတခုပါပဲ။ ဒီတြန္းအားက တိုင္းျပည္ရဲ႕ ကံၾကမၼာကို ဆံုးျဖတ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ အာဏာရွင္ေတြကလဲ ဒီလိုတြန္းအားမ်ိဳးကို ျပန္ျပီး အသံုးျပဳတတ္လို႕ပါပဲ။

ျပည္တြင္းေရး ပဋိပကၡေတြမွာ အာဏာရွင္ေတြအတြက္ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရး မဟုတ္တဲ့ BATNA ကေတာ့ political liberalization အေတြးအေခၚကို အေျခခံတဲ့ အာဏာရွင္ေရြးေကာက္ပြဲ (authoritarian election) မ်ား က်င္းပျခင္းနဲ႕ အာဏာရွင္ ရုပ္ေသးအစိုးရ တရပ္ ေပၚေပါက္လာေရးျဖစ္ျပီး၊ အတိုက္အခံေတြအတြက္ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးမဟုတ္တဲ့ BATNA ကေတာ့ Initial Transition အေတြးအေခၚကို အေျခခံတဲ့ လူထုတိုက္ပြဲ၊ လက္နက္ကိုင္ တိုက္ပြဲမ်ားမွ တဆင့္ ျပည္သူ႕အစိုးရ (၀ါ) ၾကားျဖတ္အစိုးရ တရပ္ ေပၚေပၚလာေရး ျဖစ္ပါတယ္။ အာဏာရွင္ေတြဘက္က ဒီလိုတြန္းအားကို သံုးျပီး ၊ ေရြးေကာက္ခံအာဏာရွင္စနစ္ရဲ႕ ေယာင္ျပေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပြဲတခုကို အတုအေယာင္ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႕ တက္လာတဲ့ အာဏာရွင္ရုပ္ေသးအစိုးရကို အသံုးခ်ျပီး ကမ္းလွမ္းေခၚယူတတ္တာေတြ ရွိပါတယ္။ ဒီလို ကမ္းလွမ္းမွဳေတြဟာ အစစ္အမွန္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပြဲမဟုတ္ပဲ အာဏာရွင္စိတ္တိုင္းက် conditions ေတြ ခ်မွတ္လုပ္မွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ပါ၀င္ေရး လုပ္မလုပ္ကို အလြန္သတိၾကီးၾကီးနဲ႕ စဥ္းစားဆံုးျဖတ္ၾကရမယ့္ ႏိုင္ငံေရးအခ်ိဳးအေကြ႕ျဖစ္ပါတယ္။ တကယ္လို႕ အာဏာရွင္ဘက္က ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးကို ေရွာင္ရွားႏိုင္မယ့္ BATNA ကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေနခ်ိန္အထိ အတိုက္အခံေတြဘက္မွာ BATNA မရွိပဲ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးကိုပဲ ေတာင္းဆိုေနခဲ့ရင္ေတာ့ အာဏာရွင္အလိုက် ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ ေပၚထြက္လာမွာ အေသအခ်ာပါပဲ။

ဒီလိုႏိုင္ငံေရးအခ်ိဳးအေကြ႕ကို လက္မခံႏိုင္ပဲ စစ္မွန္တဲ့ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ေပၚထြက္လာေရးကို ဦးတည္ေဆာင္ရြက္လိုရင္ေတာ့ အတိုက္အခံေတြဘက္မွာ အတိုက္အခံဦးေဆာင္ၾကားျဖတ္အစိုးရ (သို႕) ပါ၀ါရွယ္ယာၾကားျဖတ္အစိုးရေပၚထြက္ေရးအတြက္ ေတာ္လွန္ေရး BATNA ရွိေနဖို႕ လိုအပ္လာပါျပီ။ အဲဒီကေနတဆင့္ ေတာ္လွန္ေရးနဲ႕တက္လာတဲ့ ၾကားျဖတ္အစိုးရသစ္ဟာ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ေခၚယူျပီး အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးလမ္းေၾကာင္းေပၚကို တက္လွမ္းရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါက walk-away leverage strategy ကို အသံုးျပဳမွဳျပီး ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ျဖစ္လာေအာင္ ျပဳလုပ္ျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။


ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ အလားအလာ

လက္ရွိျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရး အေျခအေနကို သံုးသပ္ၾကည့္ရင္ သံုးပြင့္ဆိုင္ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ႏွစ္ခုနဲ႕ ႏွစ္ပြင့္ဆိုင္ဒိုင္ယာေလာ့ခ္တခု ေပၚထြက္လာႏိုင္ပါတယ္။ စစ္အုပ္စုက သူတို႕စိတ္တိုင္းက်ေရးဆြဲထားတဲ့ ဖြဲ႕စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒကို ကိုင္စြဲျပီး၊ ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပထားျပီး ျဖစ္ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲအႏိုင္ရပါတီကလဲ စစ္အုပ္စုက ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ လက္သပ္ေမြးၾကိဳးဆြဲထားခဲ့တဲ့ လက္ကိုင္ဒုတ္အဖြဲ႕အစည္းကို အသြင္ေျပာင္းထားျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အစိုးရအဖြဲ႕မွာ စစ္အုပ္စုရဲ႕ တိုက္ရိုက္အုပ္ခ်ဳပ္ခံ တပ္မေတာ္သားရာခိုင္ႏွဳန္း ၂၅ ရာခိုင္ႏွဳန္းပါ၀င္ျပီး၊ သြယ္၀ိုက္ၾကိဳးဆြဲရာခိုင္ႏွဳန္းကလဲ က်န္ ၇၅ ရာခိုင္ႏွဳန္းရဲ႕ ေလးပံုသံုးပံု ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးအေျခအေနမွာ စစ္အုပ္စုရဲ႕ စိတ္တိုင္းက်မျဖစ္ခဲ့ရင္ တရား၀င္ စစ္အာဏာသိမ္းဖို႕ အျမဳေတ စစ္ေကာင္စီကလဲ လံုျခံဳေရးေကာင္စီအသြင္သ႑ာန္နဲ႕ ပါေနျပီးသား ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို ေရြးေကာက္ခံ အာဏာရွင္စနစ္ကို က်င့္သံုးမယ့္ အစိုးရသစ္က လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ အမိန္႕ကို ထုတ္ျပန္ေၾကျငာျပီး၊ အတိုက္အခံ ႏိုင္ငံေရးအင္အားစုေတြကို ခြဲထုတ္ဖို႕ ၾကိဳးပမ္းလာႏိုင္ေခ်ရွိပါတယ္။ ျပီးတဲ့အခါ အစိုးရသစ္နဲ႕ စစ္အုပ္စုက ေရြးခ်ယ္တဲ့ တိုင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္၊ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေတြ စုေပါင္းျပီး ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ပြဲ တခု ေပၚထြက္လာႏိုင္ပါတယ္။ ဒီပြဲက စစ္အုပ္စုခ်မွတ္တဲ့ စည္းေဘာင္အတြင္းမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ စစ္မွန္တဲ့ အမ်ိဳးသားျပန္လည္ သင့္ျမတ္ေရးကို ေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။

အတိုက္အခံေတြဘက္မွာလဲ ႏွစ္ပြင့္ဆိုင္ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္တခုျဖစ္တဲ့ ပင္လံုညီလာခံတခု ေပၚထြက္လာေရးကို ေဆာင္ရြက္ေနၾကပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးအင္အားစုေတြနဲ႕ တိုင္းရင္းသားအင္အားစုေတြ အားလံုးပါ၀င္ႏိုင္မွာ မဟုတ္ေပမယ့္ အင္အားစုမ်ားမ်ား ပါ၀င္လာေအာင္ ဦးေဆာင္စည္းရံုးမွဳရွိလာခဲ့ရင္ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး ျဖစ္စဥ္ကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေဆာင္မွဳ ႏွစ္ပြင့္ဆိုင္ဒိုင္ယာေလာ့ခ္တခု အျဖစ္ တြင္က်န္ရစ္လာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ပဋိပကၡေတြကို အဆံုးသတ္ေပးျပီး၊ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးကို ေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္မယ့္ Highly inclusive Dialogue အတြက္ အေထာက္အကူျပဳလာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေျခလွမ္းတိုင္းမွာ ဆင္ျခင္တံုတရားနဲ႕ သတိကို လက္ကိုင္ျပဳဖို႕ေတာ့ လိုအပ္ပါတယ္။

ေနာက္ထပ္ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ကေတာ့ စစ္မွန္တဲ့ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးကို ေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္မယ့္ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ပါ။ ဒီဒိုင္ယာေလာ့ခ္ေပၚထြက္လာေရးကေတာ့ အတိုက္အခံေတြရဲ႕ ေရြးခ်ယ္မွဳနဲ႕ ျပင္ဆင္ေဆာင္ရြက္တတ္မွဳေတြအေပၚမွာပဲ မူတည္ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲအလြန္ကာလႏိုင္ငံေရးမွာ အတိုက္အခံေတြအတြက္ ေရြးခ်ယ္စရာ လမ္းစဥ္သံုးခုရွိပါတယ္။
(၁) ပထမတခုက စစ္အုပ္စုရဲ႕ စည္းေဘာင္အတြင္းကို အညံ့ခံ၀င္ေရးပါ။ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ ထုတ္ျပန္လာခဲ့ရင္ အခြင့္အေရးယူျပီး၊ စစ္အုပ္စုရဲ႕ ရုပ္ေသးအစိုးရသစ္က ေခၚမယ့္ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္မွာ ပါ၀င္ခြင့္ရေရးအတြက္ ၾကိဳးပမ္းမွဳပါ။
(၂) ဒုတိယလမ္းစဥ္က အေခ်မွဳန္းခံေရးပါ။ စစ္အုပ္စုဟာ သူတို႕ရဲ႕ BATNA ျဖစ္တဲ့ လမ္းျပေျမပံုခုနစ္ခ်က္ကို ကိုင္စြဲထားၾကျပီးပါျပီ။ containment strategy ကို အသံုးျပဳျပီး အတိုက္အခံမ်ား အင္အားေလ်ာ့ေရး၊ အေတြးအေခၚမ်ား ေ၀၀ါးေစေရးကိုလဲ လုပ္ေဆာင္ထားၾကပါျပီ။ သူတို႕စိတ္တိုင္းက်ျခယ္လွယ္ႏိုင္မယ့္ စည္းေဘာင္ထဲကို ေတာ္လွန္ေရး အင္အားစုေတြနဲ႕ တိုင္းရင္းသားအင္အားစုေတြကို က်ံဳးသြင္းဖို႕ကိုလဲ ျပင္ဆင္ထားၾကပါျပီ။ က်ံဳးသြင္းလို႕ မ၀င္ရင္ ေရွ႕တဆင့္တက္ျပီး roll back strategy နဲ႕ အျပဳတ္တိုက္ေခ်မွဳန္းေရးကိုလဲ စီမံေနၾကပါျပီ။ ဒီအေျခအေနမွာ ကိုယ္ပိုင္ BATNA မရွိပဲ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ပဲ ေတာင္းဆိုရင္ေတာ့ က်ံဳးသြင္းျပီး စည္းေဘာင္ထဲ အတင္းသြတ္သြင္းတာ ခံရရင္ခံရ၊ ဒါမွမဟုတ္ အျပဳတ္တိုက္ ေခ်မွဳန္းခံရဖို႕ပဲ ရွိပါတယ္။
(၃) တတိယလမ္းစဥ္က တန္ျပန္စုဖြဲ႕ေနရာယူျပီး၊ စနစ္တက်ျပင္ဆင္မွဳေတြနဲ႕ ေတာ္လွန္ေရးတရပ္ဆင္ႏႊဲဖို႕ပါ။ ဒီေတာ္လွန္ေရးဟာ ၾကားျဖတ္အစိုးရ (Interim Government) ေပၚထြက္လာေရးကို ဦးတည္တဲ့ အဆံုးသတ္ေတာ္လွန္ေရး ျဖစ္မွကို ရပါမယ္။ စစ္အုပ္စုက ေတာ္လွန္ေရးမျပီးခင္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရး ကမ္းလွမ္းလာခ်က္ေတြကို လက္ခံျပီး၊ ရန္သူကို ေလွ်ာ့တြက္လို႕ မရပါဘူး။ စစ္အုပ္စုဟာ စစ္မွန္တဲ့ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရးကို မလိုလားတဲ့အတြက္ သူတို႕ ျခယ္လွယ္ႏိုင္မယ့္ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ကို ႏိုင္ငံတကာဖိအားေတြၾကားက မျဖစ္မေန အေကာင္အထည္ေဖာ္ခဲ့ၾကတာပါ။ သူတို႕ဘက္မွာလဲ ရင္းႏွီးခဲ့ရတဲ့ အခ်ိန္ေတြနဲ႕ လက္ကိုင္ဒုတ္ေတြ အားေတာင့္လာေအာင္ ျပင္ဆင္ခဲ့ရတဲ့ ၾကိဳးပမ္းမွဳေတြ အမ်ားၾကီးပါ။ ႏိုင္ငံတကာက စတိတ္မင့္ေလးထုတ္ျပီး ကန္႕ကြက္ရံု၊ ယူအင္က ကိုယ္စားလွယ္ေလး လာေတြ႕ျပီး စံုစမ္းစစ္ေဆးရံု၊ လူအမ်ားက လမ္းေပၚထြက္လာရံုေလာက္နဲ႕ ေနာက္ဆုတ္ျပီး စစ္မွန္တဲ့ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရးလမ္းေၾကာင္းေပၚ တက္လာဖို႕ဆိုတာ ျဖစ္ႏိုင္ေခ် အလြန္နည္းပါတယ္။ စစ္အုပ္စုရဲ႕ ရုပ္ေသးအစိုးရကို ျဖဳတ္ခ်ျပီး ျပည္သူ႕အစိုးရ (၀ါ) ၾကားျဖတ္အစိုးရတရပ္နဲ႕ အစားထိုးႏိုင္မွသာ ေတာ္လွန္ေရးက ေအာင္ျမင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

နိဂံုး

ေတာ္လွန္ေရးတရပ္မွာ လမ္းစဥ္ေတြ အမ်ားအျပား ရွိတဲ့အနက္ အတိုက္အခံေတြရဲ႕ မွန္ကန္ေသာလမ္းစဥ္ ေရြးခ်ယ္ႏိုင္မွဳကသာ စစ္မွန္တဲ့ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ ေပၚထြက္လာေရးရဲ႕ ေအာင္ျမင္ေရးေသာ့ခ်က္ တခု ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ထပ္ေသာ့ခ်က္တခုကေတာ့ capabilities ပါပဲ။ ဘယ္ေလာက္ပဲ ေကာင္းမြန္တဲ့ vision ေတြကို ထုတ္ျပန္ေၾကညာခ်က္ေတြ ထုတ္ျပီး ေၾကညာထား၊ ေၾကညာထား၊ ဘယ္ေလာက္ပဲ မွန္ကန္တဲ့ intent ေတြကို လူအမ်ားသိေအာင္ ေျပာေျပာ၊ ေနာက္ဆံုးေတာ့လဲ capability မရွိရင္ ဘာမွလုပ္ႏိုင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ capability ရွိတယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ေကာက္ခါငင္ခါ ေပၚလာတဲ့ vision, intent ေတြကို ခ်က္ခ်င္း အေကာင္အထည္ ေဖာ္ႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။ ဒါေၾကာင့္ intent ေတြ တကယ္ျဖစ္လာဖို႕၊ capability ေတြရွိလာေအာင္ ျပင္ဆင္တည္ေဆာက္ရင္း ျမန္မာျပည္မွာ စစ္မွန္တဲ့ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ေပၚထြက္လာေရးကို ဦးတည္ၾကိဳးပမ္းသင့္ၾကပါေၾကာင္း တိုက္တြန္းေရးသားအပ္ပါတယ္။

ခင္မမမ်ိဳး (၂၃၊ ၁၁၊ ၂၀၁၀)