ကၽြန္မႏွင့္ သခ်ၤာ

အထက္တန္းေက်ာင္းတုန္းက ဘယ္ဘာသာကို အၾကိဳက္ဆံုးလဲ။

ဒီေမးခြန္းကို ခဏခဏ အေမးခံရေလ့ရွိပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ password ေတြ set up လုပ္ရတဲ့အခါ တြဲပါလာတတ္တဲ့ လံုျခံဳေရးေမးခြန္းေတြမွာ ဒီေမးခြန္းေလးေတြ ပါလာတတ္ပါတယ္။ အရင္တုန္းကေတာ့ ဒီလို ေမးခံလိုက္ရတဲ့ အခါတိုင္း ကၽြန္မမွာ ရုတ္တရက္ ျပန္စဥ္းစားရေလ့ရွိတယ္။ သခ်ၤာကို ေျဖရမလား၊ အီကို ကို ေျဖရမလား၊သမိုင္းကို ေျဖရမလား ဆိုတာကိုပါ။ သမိုင္းကိုက်ေတာ့ သံုး၊ ေလးႏွစ္ ကေလးအရြယ္မွာ အဖိုးေျပာျပခဲ့တဲ့ စစ္ေအးတိုက္ပြဲေတြ၊ ဒုတိယကမၻာစစ္ေတြ၊ ျပည္တြင္းစစ္ေတြကေန စျပီး စိတ္၀င္စားခဲ့ပါတယ္။ အီကို ကိုက်ေတာ့ ေျခာက္သိန္းနဲ႕ ေပး၀ယ္ထားတဲ့ ကားေတြကက တႏွစ္ေက်ာ္အတြင္း သိန္းသံုးဆယ္ေက်ာ္ ျဖစ္သြားတာေတြ၊ ၂၅ သိန္းတန္ ေျမကြက္က သံုးႏွစ္ေလာက္အတြင္း သိန္းရာေက်ာ္သြားတာေတြကို အံ့ၾသစြာနဲ႕ ေတြ႕ျမင္မိရာကေန ေငြေၾကးေဖာင္းပြႏွဳန္းဆိုတဲ့ စကားလံုးေလးက အစျပဳျပီး စိတ္၀င္စားလာခဲ့ပါတယ္။ သခ်ၤာကိုက်ေတာ့ စိတ္၀င္စားတယ္၊ မ၀င္စားဖူး ဆိုတာထက္ တြက္ခ်က္ေနရတာ၊ အေျဖရွာေနရတာကို ေက်နပ္ျပီး ႏွစ္သက္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုေတြ ျပန္စဥ္းစားၾကည့္မိရင္း ေနာက္ပိုင္းက်ေတာ့ တျဖည္းျဖည္းနဲ႕ ဘယ္ဘာသာ အၾကိဳက္ဆံုးလဲလို႕ အေမးခံရရင္ သခ်ၤာလို႕ ႏွဳတ္က အလိုလို အေျဖေပးမိျပီးသား ျဖစ္လာပါေတာ့တယ္။



ငယ္ငယ္တုန္းကေတာ့ ေက်ာင္းစာမွာ အမွတ္မ်ားမ်ား ရလိုေဇာနဲ႕ သခ်ၤာေတြ တြက္ခဲ့မိတာလားေတာ့ မသိပါဘူး။ သံုးေလးတန္းေလာက္တုန္းက စျပီး ဆရာေတြ၊ ဆရာမေတြ တြက္ျပတဲ့ သခ်ၤာတြက္နည္းေတြ ကို တျခားနည္းေတြ ရွိမလားဆိုျပီး လိုက္ရွာတတ္တဲ့ အက်င့္ကေတာ့ အစပ်ိဳးလာခဲ့ပါတယ္။ ကိုယ္တိုင္ရွာေဖြထားတဲ့ တြက္နည္းကို အေျဖရတာခ်င္း တူေနပါရက္နဲ႕ မွားတယ္ေျပာလို႕ က်ဴရွင္ဆရာတေယာက္နဲ႕ပါ ျပႆနာတက္ခဲ့ဖူးပါေသးတယ္။ ဒီလိုနဲ႕ သခ်ၤာပုစာၦေတြဟာ စိတ္အပန္းေျဖ လာစရာေတြ ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ စာက်က္ရင္း ပ်င္းလာရင္ သခ်ၤာထိုင္တြက္ေတာ့တာပဲ။ စာေပဗိမာန္ကထုတ္တဲ့ ျမန္မာ့ရိုးရာ ကိန္းဂဏန္း သခ်ၤာ စာအုပ္ေလး ရေတာ့လဲ စာအုပ္နဲ႕ မ်က္ႏွာ မခြာမိေတာ့။ သစ္တန္တြက္နည္း စာအုပ္ရေတာ့လဲ ကားေမာင္းသမားကို အႏိုင္က်င့္ျပီး သစ္ထုတ္လုပ္ေရး၀ိုင္းထဲ လိုက္ပို႕ခိုင္းနဲ႕ လုပ္ပါေတာ့တယ္။

ဒီလိုနဲ႕ ဆယ္တန္းေျဖျပီး ေနာက္တေန႕မွာ သခ်ၤာကို စြဲစြဲလန္းလန္း ဘယ္ေလာက္ျဖစ္ေနသလဲဆိုတာ ကိုယ့္ဘာသာကို စျပီး သတိထားမိေတာ့တာပါပဲ။ အဲဒီေန႕က နံနက္ အိပ္ယာထျပီး အခ်ိန္ကတည္းက ဘာလုပ္ရမွန္းကို မသိပဲ မေနႏိုင္၊ မထိုင္ႏိုင္ ျဖစ္ေနခဲ့တယ္။ အိမ္မွာ ရွိသမွ် စာအုပ္ေတြကလဲ အကုန္ဖတ္ျပီးသားေတြ၊ စာအုပ္အငွားဆိုင္ကလဲ ညေနမွဖြင့္တာ ဆိုေတာ့ ဘာလုပ္ရမွန္းကို မသိဘူး။ ေနာက္ဆံုးေတာ့ မေနႏိုင္ေတာ့ပဲ သင္ရိုးစာအုပ္ေဟာင္းေတြ သိမ္းထားတဲ့ ေသတၱာၾကီးကို သြားေမႊပါေတာ့တယ္။ အဲဒီထဲကေန သူငယ္တန္းကေန ဆယ္တန္းအထိ သခ်ၤာသင္ရိုးစာအုပ္ေတြကို ေရြးထုတ္လိုက္ပါတယ္။ မေက်ညက္ခဲ့တဲ့ ပုစာၦေတြ၊ မမွတ္မိေတာ့တာေတြကို ေရြးထုတ္လိုက္ပါတယ္။ ျပီးတာနဲ႕ သီခ်င္းေခြေတြ ဆက္တိုက္ဖြင့္ျပီး သခ်ၤာေတြ ထိုင္တြက္ေတာ့တာပါပဲ။ အိမ္က မိသားစုက မ်က္လံုးျပဴးေနပါတယ္။ ဆယ္တန္းေျဖျပီး ေနာက္တရက္ စာအုပ္ပံုနဲ႕၊ အၾကမ္းစာရြက္ေတြနဲ႕ အလုပ္ရွဳပ္ေနတာကိုး။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ကၽြန္မကေတာ့ ေပ်ာ္ေနခဲ့ပါတယ္။

ေနာက္ပိုင္းက်ေတာ့ ႏိုင္ငံျခားေက်ာင္းေတြမွာ သင္တဲ့ သခ်ၤာသင္ရိုးစာအုပ္ေတြ လက္ထဲ ေရာက္လာတာေၾကာင့္ သခ်ၤာနဲ႕ အပန္းေျဖခ်ိန္ေတြ ပိုရလာပါတယ္။ တေန႕တာ အလုပ္ေတြ၊ ေက်ာင္းစာေတြနဲ႕ ဘယ္ေလာက္ပဲ ပင္ပန္းပင္ပန္း၊ သီခ်င္းေလးေတြ နားေထာင္ရင္း သခ်ၤာပုစာၦေလးေတြ အေျဖရွာတြက္ခ်က္ေနရရင္ လန္းဆန္းတက္ၾကြလာပါေတာ့တယ္။ တျဖည္းျဖည္းနဲ႕ သခ်ၤာဟာ ဘ၀ ျဖစ္လာသလို၊ ေန႕စဥ္ျဖတ္သန္းေနရတဲ့ လူ႕ဘ၀၊ လူ႕ေလာကၾကီးမွာ သခ်ၤာရဲ႕ အေရးပါပံုေတြကိုလဲ တစတစ သိျမင္လာရပါတယ္။ ေနရပ္လိပ္စာ၊ တယ္လီဖုန္း၊ ဘဏ္ကတ္၊ ပိုက္ဆံ၊ ကားနံပါတ္၊ ေစ်း၀ယ္ထြက္ျခင္း၊ အိပ္ယာထခ်ိန္၊ အိမ္ယာ၀င္ခ်ိန္ စတာေတြအားလံုးမွာ သခ်ၤာကိန္းဂဏန္းေတြက လူေတြနဲ႕အတူ အရိပ္လို တကပ္ကပ္။ ဘယ္ေနရာသြားသြား သခ်ၤာနဲ႕ မလြတ္ႏိုင္တာကို ေတြ႕ျမင္လာရပါတယ္။

အဆင့္ျမင့္ ပညာေရးကို ဆက္လက္ ဆည္းပူးတဲ့အခါက်ေတာ့ သခ်ၤာပညာရဲ႕ အေရးပါပံုကို ပိုျပီး သတိျပဳမိလာပါတယ္။ စာရင္းအင္း ပညာရပ္၊ ေဘာဂေဗဒ၊ ဘ႑ာေရး စီမံခန္႕ခန္႕မွဳဘာသာရပ္ေတြ ေလ့လာျဖစ္ေတာ့ သခ်ၤာဘာသာမွာ ေလ့လာမွဳ အားေကာင္းခဲ့တာေၾကာင့္ ပိုမို လြယ္ကူေနသလို ျဖစ္ေနပါတယ္။ ပထ၀ီ ဘာသာရပ္နဲ႕ ေက်ာင္းျပီးျပီး Geographic Information Systems (GIS) ကၽြမ္းက်င္ ပညာရွင္ျဖစ္ေနတဲ့ သူငယ္ခ်င္းတေယာက္ကလဲ သခ်ၤာဘာသာကို ေလ့လာမွဳအားေကာင္းခဲ့တဲ့ အက်ိဳးေက်းဇူးကို ျပန္ခံစားရတယ္ ေျပာပါတယ္။ ျပည္သူ႕က်န္းမာေရးပညာ၊ စက္မွဳပညာ၊ အိုင္တီပညာ၊ မဟာဗ်ဴဟာေလ့လာေရး၊ ဘ႑ာေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမွဳေရး သိပၸံ စတဲ့ နယ္ပယ္ေပါင္းစံုမွာလဲ သခ်ၤာဘာသာက အက်ိဳးျပဳေနပါတယ္။

မွတ္မွတ္ရရ ဘဏ္လုပ္ငန္းတခုမွာ ဘ႑ာေရးအရာရွိ တာ၀န္ ထမ္းေဆာင္စဥ္တုန္းကပါ။ လုပ္ရတဲ့အလုပ္က portfolio construction က႑ပါ။ တေန႕ေတာ့ Accounts Management ဌာနမွာ ရာထူးတေနရာ လစ္လပ္ျပီး၊ လူသစ္မခန္႕ရေသးတာနဲ႕ သြားလုပ္ေပးရပါတယ္။ ပထမႏွစ္ရက္မွာ ျပႆနာ မရွိပါ။ တတိယရက္မွာ ျပႆနာတခုက စလာပါေတာ့တယ္။ ယူေကမွာ ေက်ာင္းသားဗီြဇာနဲ႕ ေနတဲ့ ေက်ာင္းသားတေယာက္ရဲ႕ ဘဏ္စာရင္းမွာ ေထာင္နဲ႕ ခ်ီတဲ့ ေငြပမာဏေတြ ၀င္လိုက္၊ ထြက္လိုက္ ျဖစ္ေနတာပါ။ ခ်က္ခ်င္းပဲ ဧရိယာမန္ေနဂ်ာကို သတင္းပို႕ပါတယ္။ မန္ေနဂ်ာကလဲ ခပ္ေပါ့ေပါ့ပါပဲ။ ေက်ာင္းလခေတြ၊ အေဆာင္ခေတြ သြင္းရလို႕ ျဖစ္မွာပါတဲ့။ တကယ္ဆို အဲဒီမွာတင္ ျပီးသြားသင့္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဘယ္လိုမွ ျပီးသြားျပီလို႕ သတ္မွတ္လို႕ မရဘူး ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒါနဲ႕ အခ်ိန္ခဏေလးေပးဖို႕ ေတာင္းပန္လိုက္ပါတယ္။ ကံေကာင္းခ်င္ေတာ့ ေငြလႊဲေျပာင္းလုပ္ထားတာေတြက ဘဏ္တခုတည္း ျဖစ္ေနပါတယ္။ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြက ကြန္ပ်ဴတာစနစ္ထဲကေန အားလံုး ရွာေဖြ ၾကည့္လို႕ရပါတယ္။

ခ်က္ခ်င္းပဲ တႏွစ္လံုးစာ အ၀င္အထြက္ေတြကို လိုက္ၾကည့္ျပီး၊ အသံုးမ်ားတဲ့ ဘဏ္အေကာင့္ေတြကို တခါ ထပ္ျပီး ဆက္စပ္ၾကည့္ပါတယ္။ အဲဒီလိုကေန တဆင့္ခ်င္း လိုက္ၾကည့္ေတာ့ Money Laundering နဲ႕ ပတ္သက္ျပီး သံသယျဖစ္စရာ ကြင္းဆက္တခုကို ေျခရာခံမိလာပါတယ္။ ဒီကိစၥက်ေတာ့ ဘ႑ာေရး မွဳခင္းကိစၥေတြနဲ႕ ပတ္သက္လာျပီမို႕ လုပ္ငန္းရဲ႕ Anti-money laundering ဌာနစိတ္ကို မန္ေနဂ်ာက ခ်က္ခ်င္းအေၾကာင္းၾကားျပီး သက္ဆိုင္ရာ အဖြဲ႕အစည္းေတြဆီ case ကို လႊဲေျပာင္းေပးရပါေတာ့တယ္။ တဘက္က ရာဇ၀တ္မွဳ က်ဴးလြန္သူေတြမွာ နစ္နာမွဳေတြ ရွိသြားေပမယ့္ professional တေယာက္ရဲ႕ က်င့္၀တ္ကို အျပည့္အ၀ လိုက္နာႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ သခ်ၤာပညာနဲ႕ စာရင္းအင္းပညာ (statistics) မွာ ေလ့လာခဲ့ရတဲ့ link analysis ရဲ႕ အက်ိဳးေက်းဇူးပါပဲ။

သခ်ၤာပညာဟာ ကၽြန္မ ထပ္မံ ဆည္းပူးခဲ့တဲ့ တျခားပညာရပ္နယ္ပယ္ေတြ၊ အလုပ္အကိုင္ေတြမွာလဲ အေထာက္အကူေတြ ျပဳေနခဲ့ပါတယ္။ အၾကမ္းဖက္မွဳေလ့လာဆန္းစစ္ေရးမွာ အဓိကက်တဲ့ crime mapping, investigative charting, VIA charts, geo-coding, temporal analysis, event matrix, activity flowchart, commodity flowchart စတာေတြက သခ်ၤာသေဘာတရားေတြေပၚမွာပဲ အေျခခံထားတာေတြ ျဖစ္ေနပါတယ္။ မဟာဗ်ဴဟာေလ့လာေရး၊ စစ္ေရးေလ့လာမွဳေတြမွာလဲ behaviour influence analysis, relational analytical tools, causal modelling, Bayesian approach ေတြ အသံုးျပဳရတာေၾကာင့္ သခ်ၤာသေဘာတရားေတြနဲ႕ မလြတ္ကင္းျပန္ပါဘူး။

သခ်ၤာကို တြက္ေနရရင္ကို ေပ်ာ္ေနတတ္သူတေယာက္အေနနဲ႕ သခ်ၤာ ပညာရဲ႕ အသံုး၀င္မွဳေတြကို ေတြ႕ျမင္ရေလေလ ဘာသာရပ္ကို ပိုျပီး တန္ဖိုးထားမိလာေလေလပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္လဲ ႏိုင္ငံေရးသုေတသနဘြဲ႕နဲ႕ ဥပေဒဘြဲ႕ေတြအတြက္ စာေတြ ပိေနတဲ့ၾကားကေန အေ၀းသင္တကၠသိုလ္က ေပးတဲ့ မဟာသိပၸံသခ်ၤာဘြဲ႕ ၀င္ခြင့္ကို ေကာက္ခါငင္ခါ သြားေျဖလိုက္ပါေသးတယ္။ ဘြဲ႕ၾကိဳသခ်ၤာဘာသာေတြနဲ႕ လုပ္ငန္းခြင္အသံုးခ်သင္တန္းေတြပဲ ေလ့လာဖူးတာေၾကာင့္ အဆင့္ျမင့္ ဘြဲ႕လြန္သခ်ၤာပညာကို ေလ့လာခ်င္စိတ္ေၾကာင့္ပါ။ ၀င္ခြင့္ရတာနဲ႕ သူငယ္ခ်င္းတေယာက္ကို အားပါးတရ ေျပာေတာ့ အခ်ိန္အားေရာ ရွိေသးလားလို႕ ေမးပါတယ္။ တျခားဘာသာ ဆိုရင္ေတာ့ ႏွစ္ခါ ျပန္စဥ္းစားမိမွာပဲ။ သခ်ၤာဆိုေတာ့ မစဥ္းစားျဖစ္ေတာ့ဘူး။ ႏိုင္ငံေရးသုေတသနအတြက္ စာေတြဖတ္လိုက္၊ ဥပေဒစာအုပ္ေတြ ကိုင္လိုက္ လုပ္ရင္း ရသမွ်အခ်ိန္ေလးမွာ သခ်ၤာေတြ ထိုင္တြက္ေနမယ္လို႕ ျပန္ေျဖျဖစ္ပါတယ္။ လူေတြဟာ ကိုယ္စိတ္၀င္တစား တန္ဖိုးထားတဲ့ အရာေတြအတြက္ဆိုရင္ အခ်ိန္မရွိဘူး၊ အလုပ္မ်ားတယ္ဆိုတဲ့ ဆင္ေျခေတြကို ေမ့ကုန္တတ္ၾကတယ္ ထင္ပါရဲ႕။ ဆရာမတေယာက္ကေတာ့ ေျပာဖူးတယ္။ ပန္းတိုင္မေရာက္ခင္မွာ မျဖစ္ႏိုင္ဘူး၊ ျဖစ္ပါ့မလားဆိုတဲ့ စကားလံုးေတြကို ပန္းတိုင္ကို တကယ္မေရာက္ခ်င္သူေတြကသာ သံုးတတ္ၾကပါတယ္တဲ့။

ခင္မမမ်ိဳး (၁၈၊ ၁၁၊ ၂၀၁၀)