ေရြးေကာက္ပြဲ ရလဒ္မ်ားအား သပိတ္ေမွာက္ ကန္႕ကြက္ျခင္း

နိဒါန္း

ႏွစ္ဆယ္ရာစုေႏွာင္းပိုင္း ကာလက အစျပဳျပီး အာဏာရွင္စနစ္က်င့္သံုးတဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ေရြးေကာက္ပြဲေတြ ထြက္ေပၚလာခဲ့ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ ေရြးေကာက္ပြဲေတြက်ေတာ့ စစ္မွန္တဲ့ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳကို ဦးတည္ျပီး ေပၚထြက္လာခဲ့တာပါ။ တခ်ိဳ႕ေရြးေကာက္ပြဲေတြက်ေတာ့ မတရားမွဳ၊ မဲခိုးမဲလိမ္မွဳေတြကို အေျခခံျပီး အာဏာရွင္စနစ္ကို ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႕ အကာအကြယ္ယူထားတဲ့ ေရြးေကာက္ခံ အာဏာရွင္စနစ္ (electoral authoritarianism) ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႕အတြက္ ေပၚထြက္လာတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲတခုဟာ စစ္မွန္တဲ့ ဒီမိုကေရစီကို ေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္ျခင္း မရွိပဲ၊ ေရြးေကာက္ခံအာဏာရွင္စနစ္ကို ဦးတည္ေနခဲ့တယ္ဆိုရင္ ေရြးေကာက္ပြဲ မတိုင္ခင္မွာ သပိတ္ေမွာက္ေလ့ ရွိၾကသလို၊ ေရြးေကာက္ပြဲၾကီး ျပီးဆံုးသြားတဲ့ အခ်ိန္မွာလဲ ေရြးေကာက္ခံ အာဏာရွင္စနစ္ကို က်င့္သံုးေနတဲ့ ေရြးေကာက္ခံ အာဏာရွင္အစိုးရကို ဆက္လက္ ဆန္႕က်င္ေလ့ ရွိၾကပါတယ္။



ဒီလိုဆန္႕က်င္ၾကတဲ့ နည္းလမ္း အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိတဲ့အနက္ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ေတြကို ကန္႕ကြက္ သပိတ္ေမွာက္တဲ့ နည္းလမ္းကို ႏိုင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ အသံုးျပဳခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီလို အသံုးျပဳတဲ့ အခါမွာ ေရြးေကာက္ပြဲဥပေဒ၊ ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပပံုနဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္တို႕ရဲ႕ မတရားမွဳေတြကို နည္းမ်ိဳးစံုနဲ႕ ေဖာ္ထုတ္ျခင္း၊ တရားမွ်တမွဳမရွိေသာ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ျဖင့္ တက္လာေသာ အစိုးရသစ္၏ တရား၀င္မွဳ (legitimacy) ကို အသိအမွတ္မျပဳျခင္း၊ ဆႏၵျပျခင္း၊ သပိတ္ေမွာက္ျခင္း စတာေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။ လူထုလွဳပ္ရွားမွဳမ်ား အေကာင္အထည္ေဖာ္တဲ့အခါ အတိုက္အခံ ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြ အေနနဲ႕ ဦးေဆာင္ပါ၀င္ျခင္း (သို႕မဟုတ္) သြယ္၀ိုက္ ေဖာ္ေဆာင္ျခင္း (သို႕မဟုတ္) ေဖာ္ေဆာင္သည့္ လူပုဂၢိဳလ္ႏွင့္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားအား ကူညီအားေပးျခင္း တို႕ကို ျပဳလုပ္ၾကပါတယ္။

ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ ကန္႕ကြက္သပိတ္ေမွာက္ျခင္းႏွင့္ ဒီမိုကေရစီ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွဳ

အာဏာရွင္ေရြးေကာက္ပြဲေတြကို သပိတ္ေမွာက္တဲ့အခါမွာ မဲမေပးေရး၊ ပယ္မဲျဖစ္ေရး နည္းလမ္းေတြကို အသံုးျပဳတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲအၾကိဳကာလ လွဳပ္ရွားမွဳနဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ေတြကို သပိတ္ေမွာက္ ကန္႕ကြက္ေရး လွဳပ္ရွားမွဳဆိုျပီး ႏွစ္မ်ိဳးရွိပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲအၾကိဳကာလမွာ နည္းမ်ိဳးစံုနဲ႕ သပိတ္ေမွာက္ၾကေပမယ့္ အာဏာရွင္အစိုးရေတြက ေရြးေကာက္ပြဲကို မျဖစ္ျဖစ္ေအာင္ ျပဳလုပ္ျပီး၊ မတရားတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ေတြကို ေၾကညာေလ့ရွိပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲအလြန္ ကာလမွာ ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႕ တက္လာတဲ့ ေရြးေကာက္ခံ အာဏာရွင္အစိုးရကို ဆက္ျပီး ဖြဲ႕စည္းေလ့ရွိၾကပါတယ္။

အဲဒီအခါမွာ အာဏာရွင္ဆန္႕က်င္ေရး အဖြဲ႕အစည္းေတြကလဲ ဒုတိယလွဳပ္ရွားမွဳ ျဖစ္တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ ကန္႕ကြက္သပိတ္ေမွာက္ျခင္းကို ဆက္လက္ျပဳလုပ္ၾကရပါတယ္။ လူအခ်ိဳ႕ကေတာ့ တက္လာတဲ့ အစိုးရသစ္ဟာ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္နဲ႕ တက္လာတဲ့ အစိုးရသစ္ျဖစ္တာေၾကာင့္ ေတာ္လွန္ေရး ဆက္လုပ္လို႕ မရႏိုင္ေတာ့ဘူးလို႕ ယူဆတတ္ၾကပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကို ကန္႕ကြက္သပိတ္ေမွာက္ျခင္းေၾကာင့္ ဒီမိုကေရစီ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွဳကို ထိခိုက္ေစႏိုင္မလားဆိုျပီး ေတြေ၀တတ္ၾကပါတယ္။ လက္ေတြ႕မွာ ဒီလို မဟုတ္ပါဘူး။

ႏိုင္ငံတခုမွာ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္နဲ႕ တက္လာတဲ့ အစိုးရတိုင္းကို ဒီမိုကေရစီ အစိုးရလို႕ မေခၚတြင္ႏိုင္ပါဘူး။ တရားမွ်တမွဳမရွိတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲကို ခုတံုးလုပ္၊ ဒီမိုကေရစီကို အမည္ခံျပီး တက္လာတဲ့ ေရြးေကာက္ခံ အာဏာရွင္အစိုးရေတြလဲ ကမၻာေပၚမွာ အမ်ားအျပားရွိပါတယ္။ ဒီလို အစိုးရေတြနဲ႕ ေရြးေကာက္ခံအာဏာရွင္စနစ္ကို ဆန္႕က်င္ဖို႕အတြက္ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ေတြကို ကန္႕ကြက္သပိတ္ေမွာက္တဲ့ လွဳပ္ရွားမွဳေတြ ေပၚထြက္လာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကို ကန္႕ကြက္ သပိတ္ေမွာက္ျခင္းအားျဖင့္ ဒီမိုကေရစီေရးရာ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲျခင္းေတြကို အက်ိဳးသက္ေရာက္မွဳ ရွိႏိုင္ေၾကာင္းကိုလဲ ေရြးေကာက္ပြဲေရးရာ သုေတသီမ်ားက ေလ့လာ ေတြ႕ရွိခဲ့ၾကပါတယ္။

၁၉၉၀ခုႏွစ္ကေန၊ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္ကာလအထိ ကမၻာတ၀ွမ္းမွာ ေပၚထြက္ခဲ့တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ေတြကို ပညာရွင္မ်ားက ေလ့လာၾကည့္ၾကရာမွာ အာဏာရွင္ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားကို ေရြးေကာက္ပြဲအၾကိဳကာလမွာ သပိတ္ေမွာက္ ျခင္းေၾကာင့္ ဒီမိုကေရစီျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွဳအေပၚမွာ အက်ိဳးသက္ေရာက္မွဳ ေျခာက္ရာခိုင္ႏွဳန္းပဲ ရွိခဲ့ျပီး၊ ေရြးေကာက္ပြဲအၾကိဳကာလသပိတ္၊ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ သပိတ္ႏွစ္မ်ိဳး စလံုးကို အသံုးျပဳတဲ့အခါမွာေတာ့ ဒီမိုကေရစီျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲမွဳအေပၚမွာ အက်ိဳးသက္ေရာက္မွဳ ၂၈ ရာခိုင္ႏွုန္း ရွိေၾကာင္း ေတြ႕ရွိခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီလို အက်ိဳးသက္ေရာက္မွဳ တိုးတက္လာျခင္း အေၾကာင္းရင္းေတြထဲမွာ ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႕ လူထုလွဳပ္ရွားမွဳတို႕အၾကားက ဆက္ႏြယ္မွဳေတြနဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲအလြန္ကာလ အတိုက္အခံႏိုင္ငံေရး အဖြဲ႕မ်ားရဲ႕ ႏိုင္ငံေရး လမ္းစဥ္ေတြက အဓိက က်ပါတယ္။

လူအမ်ား ပူးေပါင္းပါ၀င္တဲ့ လူထုတိုက္ပြဲေတြ စတင္အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႕အတြက္ ဟန္ခ်က္ညီ ခ်ိတ္ဆက္လွဳပ္ရွားမွဳေတြ လိုအပ္ပါတယ္။ လူထုတိုက္ပြဲ ေအာင္ျမင္ဖို႕ ဆိုတာက လူအမ်ားက တခ်ိန္တည္းမွာ သူတို႕ရဲ႕ လိုလားခ်က္ေတြကို တျပိဳင္နက္ ေတာင္းဆိုႏိုင္မွ ျဖစ္ႏိုင္တာပါ။ ဒီလိုေတာင္းဆိုမွဳေတြ လုပ္ႏိုင္ဖို႕အတြက္ လူထုလူတန္းစား အလႊာအသီးသီးမွာ ပါ၀င္ေနတဲ့ အစုအဖြဲ႕ေတြအၾကား ခ်ိတ္ဆက္လွဳပ္ရွားေပးႏိုင္မယ့္ coordination mechanism ေတြ ရွိရပါမယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲေတြဟာ ဒီလို coordination mechanism ေတြ ေပၚထြက္လာေရးကို လုပ္ေဆာင္ေပးႏိုင္ပါတယ္။

ေယဘုယ်အားျဖင့္ ေရြးေကာက္ပြဲအခ်ိန္ကာလဆိုတာက ျပည္သူလူထုရဲ႕ ႏိုင္ငံေရး ေရခ်ိန္ တက္ေနတဲ့ ကာလျဖစ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ေတြ ထြက္ေပၚလာခ်ိန္၊ အစိုးရသစ္ေတြ ဖြဲ႕စည္းလာခ်ိန္မွာ ေရြးေကာက္ပြဲမသမာမွဳေတြ၊ ဒီမိုကေရစီ အမည္ခံတဲ့ အာဏာရွင္အစိုးရေတြ တက္လာတာကို လူထုက မ်က္၀ါးထင္ထင္ ေတြ႕ၾကရပါေတာ့တယ္။ စစ္မွန္တဲ့ ဒီမိုကေရစီ ေျပာင္းလဲမွဳ မဟုတ္ဘူးဆိုတာကို လူအမ်ားက နားလည္သိရွိလာပါေတာ့တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ကာလေတြကို အာဏာရွင္ဆန္႕က်င္ေရး လွဳပ္ရွားေနၾကတဲ့ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြက စနစ္တက် အသံုးခ်တတ္ရင္ လူထုလွဳပ္ရွားမွဳရဲ႕ ဆံုခ်က္ (focal point) ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကို ကန္႕ကြက္သပိတ္ေမွာက္ျခင္းဟာ ေရြးေကာက္ပြဲအလြန္ကာလ ႏိုင္ငံေရး အခင္းအက်င္းအတြက္ အလြန္အေရးၾကီးပါတယ္။

ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ ကန္႕ကြက္သပိတ္ေမွာက္ျခင္းႏွင့္ ညီညြတ္ေရး တည္ေဆာက္မွဳ

ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကို ကန္႕ကြက္သပိတ္ေမွာက္ျခင္းအားျဖင့္ ကြဲျပားတဲ့ အျမင္နဲ႕ အယူအဆေတြ ရွိခဲ့တဲ့ အတိုက္အခံ ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြ အၾကားက ညီညြတ္ေရးကိုလဲ တည္ေဆာက္လာႏိုင္ပါတယ္။ အာဏာရွင္ေတြက ေရြးေကာက္ပြဲေတြ က်င္းပတဲ့အခါ ေရြးေကာက္ပြဲျဖစ္စဥ္ေပၚ မူတည္ျပီး အတိုက္အခံ ႏိုင္ငံေရး အဖြဲ႕အစည္းေတြအၾကားမွာ ကြဲျပားျခားနားတဲ့ အျမင္နဲ႕ တုန္႕ျပန္မွဳေတြ ေပၚထြက္လာတတ္ပါတယ္။

ေရြးေကာက္ပြဲျဖစ္စဥ္အရ ပထမအဆင့္အေနနဲ႕ အာဏာရွင္ေတြက ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပဖို႕ စတင္ျပင္ဆင္ပါတယ္။ ဒီလိုျပင္ဆင္မွဳေတြကို ျပဳလုပ္တဲ့အခါမွာ အာဏာရွင္ေတြရဲ႕ ကိုယ္စားျပဳ အဖြဲ႕အစည္း (သို႕မဟုတ္) ၾကိဳးကိုင္ထားေသာ အဖြဲ႕အစည္းက ေသခ်ာေပါက္ ႏိုင္ႏိုင္မယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲဆိုင္ရာ မသမာမွဳေတြကို စတင္ျပဳလုပ္လာေလ့ရွိပါတယ္။ ျပီးေတာ့ ဒုတိယအဆင့္အေနနဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပမယ္ဆိုတာကို တရား၀င္ေၾကျငာပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးပါတီ မွတ္ပံုတင္ ေလွ်ာက္ထားခြင့္၊ ရွိျပီးသား ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြအေနနဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ပါ၀င္ဖို႕ မွတ္ပံုတင္ခြင့္ ဆိုင္ရာ ေရြးေကာက္ပြဲဥပေဒေတြကို ထုတ္ျပန္ပါတယ္။

အဲဒီအေျခအေနမွာ အာဏာရွင္ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ရွိျပီးသား အတိုက္အခံႏိုင္ငံေရးပါတီေတြက ပါ၀င္ယွဥ္ျပိဳင္ဖို႕မွတ္ပံုတင္ျခင္း၊ အတိုက္အခံ ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ားက ပါတီသစ္ေထာင္ျခင္း စတာေတြ ျပဳလုပ္ျပီး ၀င္ေရာက္ယွဥ္ျပိဳင္မွာလား (သို႕မဟုတ္) ေရြးေကာက္ပြဲကို သပိတ္ေမွာက္မွာလား ဆိုတာကို ေရြးခ်ယ္စရာ ျဖစ္လာပါတယ္။ ေရြးခ်ယ္မွဳေတြ ျဖစ္လာတဲ့အခါ အတိုက္အခံႏိုင္ငံေရး ပါတီေတြနဲ႕ အဖြဲ႕အစည္းေတြအၾကားမွာ အုပ္စုၾကီး ႏွစ္ခု ထြက္လာပါေတာ့တယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲကို ပါ၀င္ယွဥ္ျပိဳင္မယ့္ အုပ္စုနဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲကို ဆန္႕က်င္သပိတ္ေမွာက္မယ့္ အုပ္စုေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

ေရြးေကာက္ပြဲအၾကိဳကာလမွာ အုပ္စုၾကီး ႏွစ္ခုစလံုးက သူ႕လုပ္ငန္းစဥ္နဲ႕သူ အလုပ္လုပ္ၾကပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲ၀င္တဲ့ အုပ္စုက ေရြးေကာက္ပြဲ ေအာင္ႏိုင္ေရး လုပ္ငန္းစဥ္ေတြ ခ်မွတ္ျပီး အလုပ္လုပ္ၾကပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲကို သပိတ္ေမွာက္တဲ့ အုပ္စုက မဲမေပးေရး၊ ပယ္မဲျဖစ္ေရး၊ ေရြးေကာက္ပြဲ မသမာမွဳမ်ား ေဖာ္ထုတ္ေရး စတဲ့ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြကို ခ်မွတ္ျပီး အလုပ္လုပ္ၾကပါတယ္။ ဒီလို ေဖာ္ေဆာင္ၾကရင္း အုပ္စုၾကီးႏွစ္ခုအၾကားမွာ အားျပိဳင္မွဳေတြ၊ တဘက္နဲ႕တဘက္ ေ၀ဖန္တိုက္ခိုက္မွဳေတြကလဲ ေပၚထြက္လာတတ္ပါေသးတယ္။

ဒီလိုနဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲျဖစ္စဥ္ တတိယအဆင့္ကို ေရာက္လာပါတယ္။ အတိုက္အခံေတြအေနနဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ပါ၀င္သည္ျဖစ္ေစ၊ သပိတ္ေမွာက္သည္ျဖစ္ေစ အာဏာရွင္အစိုးရေတြကေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲကို မျဖစ္ျဖစ္ေအာင္ ျပဳလုပ္ေလ့ရွိပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲအၾကိဳကာလ မသမာမွဳေတြအျပင္ ေရြးေကာက္ပြဲေန႕ မသမာမွဳေတြကိုပါ က်ဴးလြန္ေလ့ရွိပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ အတိုက္အခံေတြက ေရြးေကာက္ပြဲကို သပိတ္ေမွာက္ထားခဲ့ရင္ ေရြးေကာက္ပြဲမဲေပးသူ အေရအတြက္ ရာခိုင္ႏွဳန္းကို တိုးျမွင့္ေျပာေလ့ ရွိပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အတိုက္အခံေတြက ပါ၀င္ယွဥ္ျပိဳင္ခဲ့ရင္လဲ ေနာက္ဆံုးရလဒ္မွာ အာဏာရွင္ လက္ကိုင္တုတ္အဖြဲ႕အစည္းေတြကသာ မဲအမ်ားဆံုးရရွိေအာင္ မဲခိုးတာ၊ မဲလိမ္တာ၊ ၾကိဳတင္မဲရယူတာေတြ လုပ္ထားေလ့ရွိပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲေန႕ မသမာမွဳေတြကို က်ဴးလြန္ျပီးတဲ့အခါ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကို အာဏာရွင္ေတြက ေၾကျငာပါေတာ့တယ္။

အာဏာရွင္ေတြက ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကို ေၾကျငာျပီးခ်ိန္မွာ အတိုက္အခံေတြဘက္က တုန္႕ျပန္မွဳ ျပဳလုပ္ရပါတယ္။ ဒါက ေရြးေကာက္ပြဲျဖစ္စဥ္ရဲ႕ စတုတၳ အဆင့္ပါပဲ။ အဲဒီအဆင့္မွာတင္ အတိုက္အခံေတြမွာ အုပ္စု ငါးခု ကြဲသြားပါေတာ့တယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ၀င္ေရာက္ယွဥ္ျပိဳင္တဲ့ အုပ္စုၾကီးမွာ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကို လက္ခံတဲ့ အုပ္စုနဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကို သပိတ္ေမွာက္တဲ့ အုပ္စု ႏွစ္စု ထပ္ျပီး ကြဲပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲကို သပိတ္ေမွာက္ခဲ့တဲ့ အုပ္စုၾကီးမွာ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကို လက္ခံတဲ့ အုပ္စု၊ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကို သပိတ္ေမွာက္တဲ့ အုပ္စုနဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကိုလဲ လက္မခံ၊ သပိတ္ေမွာက္ လွဳပ္ရွားမွဳေတြလဲ မလုပ္ေတာ့တဲ့ အုပ္စု ဆိုျပီး သံုးစု ထပ္ျပီး ကြဲပါတယ္။

ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ၀င္ေရာက္ယွဥ္ျပိဳင္ျပီး ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကို လက္ခံတဲ့ အုပ္စုနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြကေတာ့ ထူးထူးျခားျခား မရွိပါဘူး။ အႏိုင္ရသူေတြက ေရြးေကာက္ခံ အာဏာရွင္စနစ္ရဲ႕ ယႏၱရားထဲကို ေရာက္သြားျပီး၊ အာဏာရွင္တို႕ အလိုက် လက္ညွိဳးေထာင္၊ ေခါင္းျငိမ့္ လုပ္ရေလ့ရွိပါတယ္။ ဒုတိယတမ်ိဳးျဖစ္တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲကို ၀င္ေရာက္ယွဥ္ျပိဳင္ျပီး၊ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကို သပိတ္ေမွာက္တဲ့ အုပ္စုကေတာ့ အာဏာရွင္ ေရြးေကာက္ပြဲရဲ႕ မသမာမွဳမ်ားကို ေဖာ္ထုတ္ျခင္း၊ အာဏာရွင္အစိုးရသစ္ရဲ႕ တရား၀င္မွဳကို အသိအမွတ္မျပဳျခင္း၊ ဆႏၵျပသပိတ္ေမွာက္မွဳမ်ား ျပဳလုပ္ျခင္း လုပ္ငန္းစဥ္ေတြကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္လာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေရြးေကာက္ပြဲပါ၀င္ယွဥ္ျပိဳင္တဲ့ ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြ ကိုယ္တိုင္က ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကို ကန္႕ကြက္သပိတ္ေမွာက္လာမွာကို အာဏာရွင္အစိုးရေတြကလဲ စိုးရိမ္ေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ သက္ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႕ အေရးပါသူေတြ ပါ၀င္အေရြးခံၾကတဲ့ ေဒသအခ်ိဳ႕မွာ အာဏာရွင္လက္ကိုင္ဒုတ္ အဖြဲ႕အစည္းေတြကို ပါ၀င္ယွဥ္ျပိဳင္ေစျခင္း မရွိပဲ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္အျဖစ္ အလိုအေလ်ာက္သတ္မွတ္ေပးမွဳေတြနဲ႕ အာဏာရွင္ လက္ကိုင္ဒုတ္ အဖြဲ႕အစည္းက ကိုယ္စားလွယ္ေတြကို တမင္တကာ အရွံဳးေပးထားမွဳေတြ ျပဳလုပ္လာတတ္ပါတယ္။ ဒီလို လုပ္ျခင္းအားျဖင့္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ပါ၀င္ယွဥ္ျပိဳင္တဲ့ ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြ အေနနဲ႕လဲ ေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ အေရးပါသူေတြ ကိုယ္တိုင္က ေရြးေကာက္ခံ အာဏာရွင္အစိုးရသစ္ ယႏၱရားထဲမွာ ပါ၀င္ရေတာ့မွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကို သပိတ္ေမွာက္ဖို႕ ခဲယဥ္းသြားေစပါတယ္။

ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ပါ၀င္ယွဥ္ျပိဳင္တဲ့ ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြက အဖြဲ႕အစည္းအလိုက္ ရလဒ္ကို သပိတ္ေမွာက္ျခင္း မရွိခဲ့ရင္ေတာင္ သပိတ္ေမွာက္လိုတဲ့ အစုအဖြဲ႕ေလးေတြ၊ လူပုဂၢိဳလ္ေတြ ေပၚထြက္လာတတ္ပါတယ္။ ဒီလို အစုအဖြဲ႕ေလးေတြနဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲ အၾကိဳကာလမွာကတည္းက သပိတ္ေမွာက္ခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံေရးအင္အားစုေတြ ခ်ိတ္ဆက္ေပါင္းစည္းျပီး ညီညြတ္ေရးကို တည္ေဆာက္ႏိုင္ ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ သပိတ္ေမွာက္ေရး လုပ္ငန္းစဥ္ေတြကို ပူးေပါင္း အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလို အေကာင္အထည္ေဖာ္ၾကရာမွာလဲ ေရြးေကာက္ပြဲ အၾကိဳကာလမွာ သပိတ္ေမွာက္ခဲ့တဲ့ အတိုက္အခံ ႏိုင္ငံေရးအင္အားစုေတြ အားလံုးက ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကို သပိတ္ေမွာက္မယ္လို႕ မယူဆႏိုင္ျပန္ပါဘူး။ ဒီအင္အားစုေတြမွာလဲ အုပ္စုက သံုးမ်ိဳး ကြဲတတ္ျပန္ပါေသးတယ္။

ပထမတမ်ိဳးကေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲကို သပိတ္ေမွာက္ေပမယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကို လက္ခံတဲ့ အုပ္စုပါ။ အာဏာရွင္အစိုးရနဲ႕ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ျခင္း မလုပ္လိုတဲ့ ႏိုင္ငံေရးအင္အားစုေတြက ဒီအုပ္စုမွာ ပါ၀င္လာေလ့ရွိပါတယ္။ ၁၉၉၅ ခုႏွစ္ အယ္လ္ဂ်ီးရီးယားမွာ အတိုက္အခံႏိုင္ငံေရး ပါတီၾကီးတခုက ဦးေဆာင္ျပီး ေရြးေကာက္ပြဲကို သပိတ္ေမွာက္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ေတြ ေပၚထြက္လာတဲ့ အခါက်ေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကို သပိတ္ဆက္မေမွာက္ေတာ့ပဲ ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႕ တက္လာတဲ့ အစိုးရသစ္ကို အသိအမွတ္ျပဳျပီး အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးအတြက္ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ေခၚေပးဖို႕ ေတာင္းဆိုမွဳေတြ လုပ္လာပါေတာ့တယ္။

ဒီလို ေရွ႕ေနာက္မညီတဲ့ လုပ္ရပ္ေတြေၾကာင့္ ေရြးေကာက္ပြဲကို သပိတ္ေမွာက္ခဲ့တဲ့ ျပည္သူလူထုမွာလဲ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကိုပဲ သပိတ္ဆက္ေမွာက္ရေတာ့မလိုလို၊ အသိအမွတ္ျပဳ ရေတာ့မလိုလိုနဲ႕ အစိုးရသစ္ကိုလဲ မယံုၾကည္၊ အတိုက္အခံႏိုင္ငံေရးသမားေတြကိုလဲ စိတ္ပ်က္လာၾကရာက ႏိုင္ငံေရး ပဋိပကၡရွည္ၾကာမွဳေတြ ျဖစ္ခဲ့ရပါတယ္။ တခါတရံမွာလဲ အာဏာရွင္အစိုးရေတြ ကိုယ္တိုင္က ႏိုင္ငံေရးျပႆနာေတြကို ေရြးေကာက္ပြဲကေန တက္လာတဲ့ အစိုးရသစ္နဲ႕ ေျဖရွင္းမယ့္ ႏိုင္ငံေရးအရိပ္အေယာင္ေတြျပျပီး ဒီလိုအုပ္စုေတြ ေပၚထြက္လာေအာင္ လမ္းေၾကာင္းေပးတာေတြ ရွိပါတယ္။ ျဖစ္ႏိုင္ျခင္း၊ မျဖစ္ႏိုင္ျခင္းကေတာ့ အတိုက္အခံေတြရဲ႕ ဦးေႏွာက္နဲ႕ ႏိုင္ငံေရးရာ ကၽြမ္းက်င္မွဳေပၚမွာပဲ မူတည္ တြက္ခ်က္ဖို႕ လိုပါလိမ့္မယ္။

ေရြးေကာက္ပြဲအၾကိဳကာလမွာ သပိတ္ေမွာက္ခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံေရးအင္အားစုေတြအၾကားမွာ ေရြးေကာက္ပြဲ ရလဒ္ ေပၚထြက္လာတဲ့အခါ လက္ခံျခင္း၊ ကန္႕ကြက္ျခင္း လံုး၀မလုပ္ေတာ့ပဲ အတိုက္အခံႏိုင္ငံေရးကို သက္တမ္းတိုးခ်ဲ႕တဲ့ အုပ္စုတမ်ိဳးလဲ ေပၚထြက္လာတတ္ပါတယ္။ ဒီလို အုပ္စုေတြက ေရြးေကာက္ပြဲကို လူအမ်ား သပိတ္ေမွာက္ၾကတာ၊ မဲမေပးၾကတာဟာ သူတို႕ရဲ႕ လုပ္ရပ္ေတြအေနနဲ႕ ဂုဏ္ယူ၀မ္းေျမာက္တတ္ၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကို အာဏာရွင္အစိုးရေတြက ေၾကျငာလာတဲ့ အခါက်ေတာ့လဲ အာဏာရွင္ေတြဘက္က တဘက္သတ္လုပ္မွာကိုသိရက္နဲ႕ ရသမွ် အင္အားေလးနဲ႕ တိုက္ခဲ့ရတဲ့အတြက္ အတိုက္အခံႏိုင္ငံေရးအင္အားစုအေနနဲ႕ တာ၀န္ေက်တယ္လို႕ ယူဆၾကပါတယ္။ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မွဳလုပ္ရင္ အာဏာရွင္ေတြဘက္က အေရးယူမွဳေတြ ျပဳလုပ္လာမွာကို စိုးရိမ္ျပီး ပိုေနျမဲ၊ က်ားေနျမဲ အာဏာရွင္အသိအမွတ္ျပဳ အတိုက္အခံအေနနဲ႕ ရပ္တည္ရေရးကိုပဲ ၾကိဳးပမ္းေလ့ရွိပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကို သပိတ္ေမွာက္ေရးကိုလဲ ဆက္လက္အေကာင္အထည္ ေဖာ္ျခင္း မရွိသလို၊ တက္လာတဲ့ အစိုးရသစ္ကို ဆက္လက္ေတာ္လွန္မယ့္ လမ္းစဥ္ေတြလဲ ခ်မွတ္ျခင္း မရွိပါဘူး။ အတိုက္အခံအေနနဲ႕ ရပ္တည္ျပီး ငုတ္တုပ္ထိုင္ေနမယ့္ အုပ္စုျဖစ္ပါတယ္။

ေနာက္ဆံုးအုပ္စုတစုကေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကို ဆန္႕က်င္သပိတ္ေမွာက္တဲ့ အုပ္စုျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအုပ္စုက ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကို ဆန္႕က်င္သပိတ္ေမွာက္ျပီး လူထုရဲ႕ ႏိုင္ငံေရး ႏိုးၾကားမွဳရွိလာေအာင္ လွံဳ႕ေဆာ္ျခင္း၊ ေရြးေကာက္ပြဲအလြန္ကာလ ႏိုင္ငံေရးအခင္းအက်င္းကို ေတာ္လွန္ေရးအေတြးအေခၚေပၚ အေျခတည္တဲ့ အခင္းအက်င္းျဖစ္လာေစရန္ ဖန္တီးေဆာင္ရြက္ျခင္း၊ အသစ္တက္လာတဲ့ ေရြးေကာက္ခံ အာဏာရွင္ အစိုးရသစ္ကို ဆန္႕က်င္ျခင္း စတာေတြကို ျပဳလုပ္မယ့္ အုပ္စုျဖစ္ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲအလြန္ကာလ ႏိုင္ငံေရးဦးေဆာင္မွဳကို ဒီအုပ္စုကို ဦးစီးႏိုင္မွသာ စစ္မွန္တဲ့ ဒီမိုကေရစီ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွဳေတြကို ေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။

ဒီအုပ္စုငါးခုမွာ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကို လက္ခံလိုက္တဲ့ အုပ္စုႏွစ္ခုကို ဖယ္ရွားျပီး၊ က်န္တဲ့ အုပ္စုသံုးခုအၾကားမွာ ညီညြတ္ေရးတည္ေဆာက္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲကို လက္ခံခဲ့ျပီးမွ ရလဒ္ကို သပိတ္ေမွာက္တဲ့ အုပ္စုနဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲအၾကိဳကာလနဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကို သပိတ္ေမွာက္တဲ့ အုပ္စုေတြအၾကား ကြဲျပားတဲ့အျမင္ေတြကို ျပန္လည္ညွိႏွိဳင္းျပီး ႏိုင္ငံေရးပန္းတိုင္ သတ္မွတ္ဖို႕ လိုပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲကို သပိတ္ေမွာက္ျပီးမွ ရလဒ္ကို ဆက္လက္သပိတ္ေမွာက္ရဲျခင္း မရွိပဲ အတိုက္အခံေနရာမွာ ငုပ္တုတ္ထိုင္ေနမယ့္ အုပ္စုကိုလဲ ဒီလို လုပ္ျခင္းအားျဖင့္ ႏိုင္ငံေရးပဋိပကၡရွည္ၾကာျပီး တိုင္းျပည္ရဲ႕ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးကို ထိခိုက္ေစႏိုင္တယ္ဆိုတာကို ထိထိမိမိ မီးေမာင္းထိုး ရွင္းျပေပးျပီး၊ အာဏာရွင္ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ သပိတ္ေမွာက္ျခင္းနဲ႕ အစျပဳတဲ့ ေရြးေကာက္ခံအာဏာရွင္စနစ္ တိုက္ဖ်က္ေရး အေရးေတာ္ပံုၾကီးမွာ လက္တြဲပါ၀င္ဖို႕ တိုက္တြန္းၾကရန္ လိုအပ္ပါတယ္။

ဒီအုပ္စုသံုးစုအၾကားမွာ ညီညြတ္ေရးတည္ေဆာက္ႏိုင္ဖို႕အတြက္ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကို ကန္႕ကြက္ သပိတ္ေမွာက္ျခင္းကေန အစျပဳဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါမွလဲ ေရြးေကာက္ပြဲ အလြန္ကာလမွာ ေရြးေကာက္ခံ အာဏာရွင္စနစ္ (electoral authoritarianism) တိုက္ဖ်က္ေရးအတြက္ လက္တြဲအလုပ္လုပ္ရမယ့္ ႏိုင္ငံေရးအင္အားစုေတြကို ကြဲကြဲျပားျပားထင္သာ ျမင္သာ ေပၚထြက္လာေစမွာျဖစ္ပါတယ္။

အေျခခံအေတြးအေခၚ မတူညီသူေတြအၾကားမွာ ညီညြတ္ေရး တည္ေဆာက္ဖို႕ ၾကိဳးပမ္းတာထက္စာရင္ လုပ္နည္းလုပ္ဟန္ကြဲျပားေပမယ့္ အေျခခံ အေတြးအေခၚ တူညီသူေတြအၾကားမွာပဲ ညီညြတ္ေရး တည္ေဆာက္တာက ေရရွည္ႏိုင္ငံေရးပန္းတိုင္အတြက္ ပိုျပီး သင့္ေတာ္ပါတယ္။ တိုက္ပြဲတပြဲမွာ စမတိုက္ခင္ကတည္းက လက္နက္ခ်ရင္ ေကာင္းမလား၊ အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရး လုပ္ရင္ ေကာင္းမလားလို႕ ေတြးေနတဲ့ ရဲေဘာ္အင္အား တရာထက္ ေအာင္ပြဲရတဲ့အထိ စစ္နည္းဗ်ဴဟာ မ်ိဳးစံုသံုးျပီး တိုက္ပြဲ၀င္သြားမယ္ဆိုတဲ့ ရဲေဘာ္ ဆယ္ေယာက္က ပိုျပီး တန္ဖိုးရွိေၾကာင္းကို စစ္ေရး နားလည္သူတိုင္း သိရွိၾကပါတယ္။ နည္းဗ်ဴဟာေတြက ကြဲျပားခ်င္ ကြဲျပားႏိုင္ေပမယ့္ အေျခခံအေတြးအေခၚ ညီညြတ္မွ ထိေရာက္မွဳ ရွိႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

နိဂံုး

ခ်ဳပ္၍ ဆိုရရင္ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္ကေန၊ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္အၾကားမွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲအၾကိဳကာလ သပိတ္နဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ သပိတ္ စုစုေပါင္း ၅၁ ခု ကို ပညာရွင္ေတြရဲ႕ ဆန္းစစ္ခ်က္အရ ေရြးေကာက္ပြဲ အၾကိဳကာလသပိတ္ တမ်ိဳးတည္းေၾကာင့္ ဒီမိုကေရစီ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲႏိုင္မွဳ ေျခာက္ရာခိုင္ႏွဳန္းသာ ရွိခဲ့ျပီး၊ ေရြးေကာက္ပြဲအၾကိဳကာလ သပိတ္နဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ သပိတ္ႏွစ္မ်ိဳးကို ေပါင္းစပ္အသံုးျပဳမွဳေၾကာင့္ ဒီမိုကေရစီ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲႏိုင္မွဳ ရာခိုင္ႏွဳန္း ၂၈ ရာခိုင္ႏွဳန္းအထိ တိုးတက္သြားခဲ့ေၾကာင္း ေလ့လာေတြ႕ရွိခဲ့ၾကရပါတယ္။ ဒါက ေရရွည္အက်ိဳးေက်းဇူးျဖစ္ပါတယ္။ ေရတိုအက်ိဳးေက်းဇူးအေနနဲ႕လဲ ေရြးေကာက္ပြဲအလြန္ ႏိုင္ငံေရး အခင္းအက်င္း အတြက္ လိုအပ္တဲ့ ညီညြတ္ေရးတည္ေဆာက္မွဳကို ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္အား ကန္႕ကြက္သပိတ္ေမွာက္ျခင္းျဖင့္ ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္ပါေၾကာင္း တင္ျပလိုက္ရပါတယ္။

ခင္မမမ်ိဳး (၇၊ ၁၁၊ ၂၀၁၀)

ရည္ညႊန္းကိုးကား။ ။

Algeria: “Opposition calls for reconciliation”, 1995. Middle East Economic Digest.

Beaulieu, Emily. (2007) “Election Boycotts as Bargaining Ploys for improving Democracy”, R&R

Francisco, Ronald A. (1993) “Theories of Protest and the Revolutions of 1989”, American Journal of Political Science 37(3): 663-680.

Kuzio, Taras. (2005) “The Opposition’s Road to Success”, Journal of Democracy 16(2): 117-130.

Schedler, Andreas. (2002) “The Nested Game of Democratization by Elections”, International Political Science Review 23(1): 103-122.

Schedler, Andreas. (2006) “Electoral Authoritarianism: The Dynamics of Unfree Competition” Boulder: Lynne Rienner Publishers.