ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရး၊ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လံုျခံဳေရးႏွင့္ ျမန္မာျပည္ေရးရာ
“Emancipation ဆိုတာ လူတဦးတေယာက္ကို ျဖစ္ေစ၊ အုပ္စုတခုကိုျဖစ္ေစ လြတ္လပ္စြာ ေရြးခ်ယ္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္မွဳကို ပိတ္ပင္တားဆီးေနတဲ့ ကာယ၊ ဥာဏပိုင္းဆိုင္ရာ တားျမစ္ခ်က္ေတြကေန လြတ္ေျမာက္ေစျခင္းျဖစ္တယ္။ လံုျခံဳေရးနဲ႕ Emancipation ဆိုတာဟာ ဒဂၤါးျပားတေစ့ရဲ႕ ေခါင္းနဲ႕ပန္းလိုပဲ။ တကယ္တန္းက်ေတာ့ ပါ၀ါက်င့္သံုးမွဳနဲ႕ အမိန္႕ေပးမွဳေပၚမွာ အေျခမခံတဲ့ emancipation ကသာ မွန္ကန္ေသာ လံုျခံဳေရးကို ေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္မွာျဖစ္တယ္”
( ကင္ဘုဒ္၊ ၁၉၉၁)
နိဒါန္း
ဟိုတေလာက ေအာက္စဖို႕ဒ္တကၠသိုလ္မွာ က်င္းပတဲ့ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လံုျခံဳေရးဆိုင္ရာ အလုပ္ရံု ေဆြးေႏြးပြဲတခုကို တက္ေရာက္ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီပြဲမွာ ယူေကႏိုင္ငံမွ မဟာဗ်ဴဟာေလ့လာေရးနဲ႕ လံုျခံဳေရးအထူးျပဳ သုေတသနဌာနေတြျဖစ္တဲ့ King's College London, Brunel University, University of Aberystwyth, Scottish Center for War Studies, University of Aberdeen, Defence College of Management and Technology (DCMT), Joint Services Command and Staff College တို႕ေတြက ပညာရွင္မ်ားနဲ႕ သုေတသန ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားမ်ား တက္ေရာက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ေဆြးေႏြးပြဲအေၾကာင္းအရာမ်ားက စံုလင္လွပါတယ္။ Analyst's view, practitioner's view, policy maker's view စသည္ျဖင့္ ရွဳေထာင့္အျမင္မ်ားကလဲ စံုလင္လွပါတယ္။ ဘယ္လိုပဲအျမင္ေတြ၊ သံုးသပ္ပံုေတြ၊ ခ်ဥ္းကပ္နည္းလမ္းေတြ ကြဲျပားေပမယ့္ အားလံုးမလြဲမေသြ လက္ခံထားရတဲ့ သေဘာတရားတခုကေတာ့ ရွိေနပါတယ္။ ဒါကဘာလဲဆိုေတာ့ လံုျခံဳေရး၀န္းက်င္ (security environment) ဟာ တစတစ က်ယ္၀န္းနက္နဲလာတယ္ဆိုတာပါပဲ။
လံုျခံဳေရးကိစၥရပ္ဆိုတာနဲ႕ လူအမ်ားက စစ္ပြဲေတြ၊ ဗံုးေပါက္ကြဲမွဳ စတာေတြကိုပဲ ျမင္ေယာင္မိ တတ္ၾကပါတယ္။ စစ္ေရးအင္အား၊ တရားဥေပေဒစိုးမိုးေရး စတာေတြကိုပဲ စဥ္းစားမိတတ္ၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ႏွစ္ဆယ့္တစ္ရာစုရဲ႕ လံုျခံဳေရးဆိုတာမွာက်ေတာ့ ဒါေတြတင္မကပဲ လူသားလံုျခံဳေရး (Human Security)၊ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းလံုျခံဳေရး (Societal Security)၊ စီးပြားေရးရာလံုျခံဳေရး (Economic Security)၊ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္လံုျခံဳေရး (Environmental Security)၊ အိတ္ခ်္အိုင္ဗီြ၊ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ဆိုင္ရာလံုျခံဳေရး (HIV/ AIDS Security) ဆိုတာေတြက ပိုမိုအေရးၾကီးလာပါတယ္။ ဒါတင္မကပဲ က်ားမခြဲျခားဆက္ဆံမွဳ၊ လူအမ်ားအျပား ေသေၾကပ်က္စီးႏိုင္တဲ့ လက္နက္ပစၥည္းမ်ား (weapons of mass destruction)၊ အၾကမ္းဖက္မွဳ (Terrorism)၊ ကာကြယ္ေရးကုန္သြယ္မွဳ (Defence Trade)၊ ကေလးစစ္သားမ်ား (Child soldiers) အသံုးျပဳမွဳ၊ ႏိုင္ငံျဖတ္ေက်ာ္ရာဇ၀တ္မွဳမ်ား (Transnational crimes)၊ လူကုန္ကူးမွဳမ်ား၊ မူးယစ္ေဆး၀ါး ထုတ္လုပ္ေရာင္းခ်မွဳမ်ား စတဲ့ ကိစၥရပ္မ်ားကလဲ ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရးနဲ႕ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာလံုျခံဳေရးကို ျခိမ္းေခ်ာက္ေနပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရးဆိုတာကုိ အရင္ေလ့လာၾကည့္ၾကရေအာင္ပါ။
ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရး (National Security)
ႏိုင္ငံေတာ္ဆိုတာက ေရေျမပိုင္နက္ေပၚမွာ အေျချပဳထားတဲ့ entity တခုျဖစ္ပါတယ္။ ဒီ entity တခုမွာ အုပ္ခ်ဳပ္မယ့္အစိုးရ ရွိရမယ့္အျပင္ အျခားႏိုင္ငံမ်ားမွလည္း ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳ ခံထားရပါမယ္။ ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရးမွာ အေရးၾကီးတဲ့ အခ်က္ႏွစ္ခုက ေတာက္ေလွ်ာက္လႊမ္းမိုး လာခဲ့ပါတယ္။ ပထမတခ်က္က ႏိုင္ငံတကာေရးရာဇာတ္ခံုမွာ ႏိုင္ငံမ်ားဟာ ဗဟိုခ်က္မသရုပ္ေဆာင္မ်ား ျဖစ္တယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္နဲ႕ အေရးၾကီးဆံုးအခ်က္ဟာ ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရးဆိုတာပါပဲ။
ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရး ဆိုတာမွာ အခ်က္ေလးခ်က္ပါ၀င္ပါတယ္။ ပထမအခ်က္က အႏၱရာယ္ကင္းရွင္းေရး (Safety)၊ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး (autonomy)၊ အမ်ိဳးသားဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး (Development) နဲ႕ အုပ္စိုးမွဳ (rule) တို႕ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအခ်က္ေလးခ်က္ဟာ ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရးရဲ႕ အေျခခံက်ေသာ အခ်က္မ်ားျဖစ္ပါတယ္။
အႏၱရာယ္ကင္းရွင္းေရးဆိုရာမွာ တိုက္ခိုက္ခံရမွဳမွ ကင္းေ၀းေရးျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံသားမ်ားအေနနဲ႕ အႏၱရာယ္ ကင္းရွင္းစြာနဲ႕ မိမိတို႕ဘ၀ကံၾကမၼာကို ကိုယ္တိုင္ဖန္တီးႏိုင္ေရးျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအတြက္ ႏိုင္ငံေတာ္ကို ကာကြယ္ေပးဖို႕ တပ္မေတာ္ဆိုတာ ရွိရပါတယ္။ ျပည္တြင္းရာဇ၀တ္မွဳမ်ား ေလ်ာ့ပါးေစဖို႕ ဥပေဒဘက္ေတာ္သား ရဲတပ္ဖြဲ႕၀င္ေတြရွိရပါတယ္။ ဒုတိယအခ်က္ျဖစ္တဲ့ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဆိုရာမွာ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရဟာ ျပည္ပၾသဇာလႊမ္းမိုးမွဳကင္းတဲ့ အစိုးရတရပ္ျဖစ္ရပါမယ္။ အစိုးရတရပ္မွာ ေအာ္တိုေနာ္မီက်ဆင္းလာျပီဆိုရင္ ျပည္သူလူထုအေနနဲ႕ အစိုးရလုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ားအေပၚမွာ ယံုၾကည္မွဳတစတစ ကင္းမဲ့လာမွာျဖစ္ပါတယ္။ ေတာ္လွန္ပုန္ကန္မွဳမ်ားလည္း ေပၚေပါက္လာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ- တရုတ္အင္ပါယာၾကီးကို ၁၉၁၁ ခုႏွစ္မွာ ပ်က္သုဥ္းေစခဲ့တဲ့ ေတာ္လွန္ေရးဟာ အစိုးရရဲ႕ ေအာ္တိုေနာ္မီ က်ဆင္းလာမွဳေၾကာင့္ျဖစ္ပါတယ္။
ေနာက္တခ်က္ျဖစ္တဲ့ အမ်ိဳးသားဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး ဆိုတာက စီးပြားေရး၊ လူမွဳေရး၊ ပညာေရးနဲ႕ ႏိုင္ငံေရး တိုးတက္မွဳမ်ားကို ဆိုလိုတာျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္အုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ားဟာ ႏိုင္ငံသားမ်ားရဲ႕ လူေနမွဳအဆင့္အတန္းတိုးတက္ေရး၊ ပညာရည္ျမင့္မားေရး၊ ႏိုင္ငံေတာ္ဂုဏ္သိကၡာမက်ဆင္းေရး တို႕အတြက္ တတ္ႏိုင္သမွ် ၾကိဳးစားလုပ္ေဆာင္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ဆံုးတခ်က္ကေတာ့ ႏိုင္ငံအုပ္စိုးမွဳပါ။ အစိုးရတရပ္မွာ ႏိုင္ငံေတာ္အုပ္ခ်ဳပ္ႏိုင္တဲ့ စြမ္းရည္ရွိရမွာျဖစ္ပါတယ္။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာ၊ တရားဥပေဒျပဳေရးအာဏာ၊ တရားစီရင္ေရးအာဏာသံုးရပ္ကို စနစ္တက် က်င့္သံုးေဆာင္ရြက္မွဳ ရွိရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္လည္း national security agenda ခ်မွတ္တဲ့အခါမွာ စစ္အင္အား (military power) သာမက အျခားေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားျဖစ္တဲ့ စီးပြားေရးအေဆာက္အအံု၊ ကုန္သြယ္ေရးစနစ္၊ ေျမပိုင္နက္၊ ေရပိုင္နက္၊ မဟာမိတ္ဖြဲ႕မွဳ၊ အမ်ားလက္ခံက်င့္သံုးတဲ့ ႏိုင္ငံေရးစနစ္ စတာေတြကို ထည့္သြင္းၾကရပါတယ္။ အတိုခ်ဳပ္ဆိုရရင္ေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရးဆိုတာဟာ ႏိုင္ငံေတာ္အတြင္းမွာ မီွတင္းေနထိုင္ၾကတဲ့ ျပည္သူအမ်ားကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ဖို႕၊ အမ်ိဳးသားဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးရွိဖို႕ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္သူအစိုးရတရပ္ဟာ ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရးကို ေကာင္းမြန္စြာ မေဆာင္ရြက္ႏိုင္ေတာ့တဲ့ အခါက်ရင္ ဒီဂယက္ဟာ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာလံုျခံဳေရးကို ထိခိုက္လာေစ ပါေတာ့တယ္။
အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာလံုျခံဳေရး
စစ္ေအးတိုက္ပြဲကာလတုန္းက အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာလံုျခံဳေရးမွာ high politics ကိစၥရပ္ေတြျဖစ္တဲ့ စစ္နဲ႕ျငိမ္းခ်မ္းေရး၊ န်ဴကလီးယား deterrence၊ summit သံတမန္ေရးရာ၊ လက္နက္ထိန္းခ်ဳပ္ေရး၊ မဟာမိတ္ႏိုင္ငံေရး ဆိုတာေတြက လႊမ္းမိုးခဲ့ပါတယ္။ စစ္ေအးတိုက္ပြဲ ျပီးဆံုးသြားတဲ့ ေနာက္ပိုင္းမွာက်ေတာ့ low politics ကိစၥရပ္ေတြျဖစ္တဲ့ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္၊ ရွားပါးသယံဇာတ၊ လူဦးေရေပါက္ကြဲမွဳထိန္းခ်ဳပ္ေရး၊ စြမ္းအင္ေရးရာ၊ ကူးစက္ေရာဂါ၊ က်ားမေရးရာ ကိစၥရပ္ေတြက ေနရာယူ လႊမ္းမိုးလာခဲ့ပါတယ္။
လက္ရွိအျပည္ျပည္ဆိုင္ရာလံုျခံဳေရးကို ႏိုင္ငံေရးဆန္းစစ္တရပ္ျဖစ္တဲ့ Three Levels of Analysis နဲ႕ အတိုခ်ဳံး တင္ျပေပးပါမယ္။ structural level ဆန္းစစ္ခ်က္အရဆိုရင္ အေမရိကန္ဟာ ကမၻာ့ေရးရာမ်ားမွာ ပါ၀ါလႊမ္းမိုးမွဳ ရွိေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။ New Powers မ်ားျဖစ္တဲ့ တရုတ္၊ အိႏၵိယနဲ႕ ရုရွားႏိုင္ငံမ်ား အင္အားၾကီးမားလာမွဳဟာ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာစနစ္ရဲ႕ ပါ၀ါခ်ိန္ခြင္လွ်ာမွာ အနည္းနဲ႕အမ်ားေတာ့ သက္ေရာက္မွဳရွိလာပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရး agenda မွာ လံုျခံဳေရး၊ ကုန္သြယ္ေရးနဲ႕ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ အခ်က္ေတြကို ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံခ်င္းစီရဲ႕ ဦးစားေပးမွဳကြဲျပားပါတယ္။
Domestic institutional level ဆန္းစစ္ခ်က္အရဆိုရင္ ဒီမိုကေရစီနဲ႕ တံခါးဖြင့္စီးပြားေရး အရင္းရွင္စနစ္ဟာ ႏိုင္ငံအမ်ားစုမွာ ပ်ံ႕ႏွံ႕ေနျပီ ျဖစ္ပါတယ္။ တရုတ္ႏိုင္ငံက လုပ္ေဆာင္ျပသေနတဲ့ အာဏာရွင္ အရင္းရွင္စနစ္ 'authoritarian capitalism' အေပၚမွာ ႏိုင္ငံတခ်ိဳ႕က စိတ္၀င္စားမွဳရွိေနေပမယ့္ လက္ရွိျဖစ္ေပၚေနတဲ့ ကမၻာ့ေငြေၾကးဂယက္ဟာ တရုတ္ႏိုင္ငံအေပၚမွာ ဆိုး၀ါးစြာ သက္ေရာက္မွဳေတြ ရွိေနတာေၾကာင့္ စိတ္၀င္စားမွဳ ေလ်ာ့နည္းလာၾကပါတယ္။
ေနာက္ဆံုးတဆင့္ျဖစ္တဲ့ Individual level ဆန္းစစ္ခ်က္အရ ဆိုရင္ေတာ့ လူ႕အခြင့္အေရး ကိစၥရပ္မ်ားဟာ တကမၻာလံုးက ျပည္သူလူထုအတြက္ အေရးၾကီးေနဆဲပါပဲ။ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး၊ အႏၱရာယ္ကင္းေ၀းေရး၊ ေရာဂါဘယကင္းရွင္းေရးတို႕ဟာ လူပုဂၢိဳလ္တဦးခ်င္းအတြက္ အေရးပါေသာ ကိစၥရပ္မ်ားျဖစ္ေနပါတယ္။ အာဖရိက၊ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းနဲ႕ လက္တင္အေမရိကတို႕မွာ လူသားလံုျခံဳေရး (Human Security) သေဘာတရားက တစတစ ေနရာယူလႊမ္းမိုးေနပါတယ္။
ဒီလိုကိစၥေတြၾကားထဲမွာ wildcards လို႕ က်ြန္မတို႕ လံုျခံဳေရးအသိုင္းအ၀ိုင္းအတြင္းမွာ ေခၚၾကတဲ့ ကိစၥရပ္ေတြကလည္း တစတစ က်ယ္ျပန္႕လာပါတယ္။ ပထမတခ်က္က နည္းပညာအဆမတန္ တိုးတက္ျမင့္မားေနမွဳပါ။ သတင္းႏွင့္နည္းပညာ ေတာ္လွန္ေရး (IT Revolution) က အရွိန္အဟုန္နဲ႕ ျဖစ္ပြားေနပါတယ္။ ဇီ၀နည္းပညာ ေတာ္လွန္ေရး (Biotechnology Revolution) က စတင္ေနပါျပီ။ နာႏိုနည္းပညာ ေတာ္လွန္ေရး (Nanotechnology Revolution) က အရွိန္စယူေနပါျပီ။ အခုလက္ရွိအခ်ိန္မွာ တကၠသိုလ္ သုေတသနဌာနအမ်ားစုမွာ Nanotechnology သုေတသီမ်ားကို ဦးစားေပး ခန္႕အပ္လာေနၾကပါတယ္။ ပီအိတ္ခ်္ဒီစေကာလားရွစ္မ်ားေပးျပီး လူသားအရင္းအျမစ္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွဳကို လုပ္လာၾကပါတယ္။ ဒီနည္းပညာက တိုးတက္ျပန္႕ပြားလာရင္ အသံုး၀င္မွဳေတြအမ်ားၾကီးရွိလာမွာျဖစ္သလို တဘက္ကလဲ လံုျခံဳေရးအျမင္အရ နယူးကလီးယား လက္နက္လိုပဲ ေၾကာက္စရာေကာင္းပါတယ္။ ဥပမာ- ရုရွားထုတ္ 'Father of All Bombs' ဆိုတဲ့ ဗံုးဟာ နွ်ဴကလီးယားလက္နက္မဟုတ္ေပမယ့္ ပ်က္စီးေစမွဳစြမ္းရည္ (destruction capabilities) မွာက်ေတာ့ န်ဴကီးယားလက္နက္နဲ႕ အတူတူပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုနည္းပညာေျပာင္းလဲမွဳေတြဟာ ႏိုင္ငံေရးတည္ျငိမ္မွဳ၊ စစ္အသံုးစရိတ္နဲ႕ စီးပြားေရး၊ ကုန္သြယ္ေရးစတာေတြမွာ အက်ိဳးသက္ေရာက္မွဳေတြရွိေနသလို အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လံုျခံဳေရးအေပၚမွာလည္း ၾကီးစြာေသာ သက္ေရာက္မွဳျဖစ္ေနပါတယ္။
ေနာက္ထပ္ wildcard တခုကေတာ့ စြမ္းအားအရင္းအျမစ္ (Energy resources) ေတြနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ျပိဳင္ဆိုင္မွဳေတြ၊ အျငင္းပြားမွဳေတြ၊ ပ႗ိပကၡေတြျဖစ္ပါတယ္။ အဓိက စြမ္းအင္ေဒသေတြျဖစ္တဲ့ ပါရွန္းပင္လယ္ေကြ႕၊ ေကာ္ေကးဆပ္နဲ႕ အာရွအလယ္ပိုင္း၊ ဆိုင္ေဘးရီးယားအေရွ႕ဖ်ားပိုင္းေတြဟာ ျငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႕ တည္ျငိမ္မွဳအတြက္ အခက္ခဲဆံုး ေဒသေတြ ျဖစ္လို႕ေနပါတယ္။ ဒီေဒသေတြအေပၚမွာ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲ economies ေတြျဖစ္တဲ့ တရုတ္နဲ႕ အိႏၵိယတို႕မွ ၀င္ေရာက္ျခယ္လွယ္ရန္ ၾကိဳးပမ္းမွဳေတြကလည္း ပိုမိုမ်ားျပားလာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ စြမ္းအင္အေရးဟာ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လံုျခံဳေရးကို တိုက္ရိုက္ျခိမ္းေခ်ာက္လာႏိုင္တဲ့ အေရးၾကီးကိစၥရပ္တရပ္ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီလိုပဲ ေနာက္ထပ္အေရးၾကီးတဲ့ ကိစၥတရပ္ကေတာ့ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမွဳ (Climate Change) ကိစၥရပ္ပါ။ ကမၻာၾကီးပူေႏြးလာမွဳဟာ ၾကိဳတင္ေမွ်ာ္မွန္း တြက္ဆထားတဲ့ႏွဳန္းေတြထက္ ပိုမိုျမန္ဆန္လို႕ ေနပါတယ္။ သစ္ေတာျပဳန္းတီးမွဳ၊ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲေဖာက္ျပန္မွဳ၊ အပင္ေသမ်ားနဲ႕ သမုဒၵရာၾကမ္းျပင္မွ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္နဲ႕ မီသိန္းဓာတ္ေငြ႕ထုတ္လႊတ္မွဳ စတဲ့ global biosphere response က ခန္႕မွန္းရ အလြန္ခက္ခဲတဲ့ အေျခအေနမွာ ေရာက္ေနပါတယ္။
အခုလို တကမၻာလံုးနဲ႕ဆိုင္တဲ့ ျပႆနာေတြ ဘက္ေပါင္းစံုက ျဖစ္ပြားျပီး အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လံုျခံဳေရးကို ျခိမ္းေခ်ာက္ေနခ်ိန္မွာ ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရးကို စနစ္တက် စီမံေဆာင္ရြက္ႏိုင္ျခင္းမရွိတဲ့ အစိုးရမ်ားေၾကာင့္ ကမၻာ့လံုျခံဳေရးအေျခအေနဟာ တစတစ ဆိုးရြားလာရပါတယ္။ ဆက္လက္ျပီး ျမန္မာျပည္အစိုးရအမည္ကို ဓားျပတိုက္ယူထားတဲ့ စစ္အုပ္စုေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရးနဲ႕ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လံုျခံဳေရးအေပၚမွာ ဆိုးက်ိဳးသက္ေရာက္ေနမွဳမ်ားကို ေရးသားတင္ျပပါမယ္။
ျမန္မာျပည္ႏွင့္ ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရး
ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ လက္ရွိလံုျခံဳေရးေပၚလစီက စစ္မွန္တဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရး သေဘာတရားေပၚမွာ အေျခမခံပဲ သန္းေရႊနဲ႕ အေပါင္းအပါ စစ္အုပ္စုမ်ား လံုျခံဳေရးအေပၚမွာ အေျခခံထားပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရးရဲ႕ အေျခခံစည္းမ်ဥ္းေလးခ်က္ကို နားမလည္သူမ်ားကို မွားယြင္းတဲ့ သေဘာတရား ေရးရာမ်ား သြတ္သြင္းျပီး၊ ရာထူးအာဏာ အခြင့္အလမ္းမ်ားေပးကာ လက္ကိုင္တုတ္မ်ားအျဖစ္ ေမြးျမဴထားပါတယ္။ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ အျမစ္တြယ္ေရးကို ၾကိဳးပမ္းတည္ေဆာက္ေနပါတယ္။ state formation (ႏိုင္ငံတည္ေထာင္မွဳပံုစံ) မွားယြင္းမွဳေၾကာင့္ ျပည္တြင္းမွာ ျဖစ္ပြားေနတဲ့ intra-state conflicts မ်ားနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးစနစ္ (political system) မွားယြင္းမွဳေၾကာင့္ ျဖစ္ပြားေနတဲ့ ႏိုင္ငံေရးလွဳပ္ရွားမွဳမ်ားကို လက္ညွိဳးထိုးျပီး တပ္မေတာ္အခန္းက႑ကို အတင္းကာေရာ တိုးျမွင့္ေနၾကပါတယ္။ တကယ္တန္းက်ေတာ့ လက္ရွိျဖစ္ပြားေနတဲ့ intra-state conflict အမ်ိဳးအစားဟာ ဖယ္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု ပံုစံနဲ႕မွသာ တည္ျငိမ္မွဳရွိသြားမွာျဖစ္ပါတယ္။ စစ္ေရးအင္အားသံုးျပီး လက္နက္ခ်ခိုင္းထားရံုနဲ႕ အမ်ိဳးသားစည္းလံုးညီညြတ္ေရး (national unity) ကို မတည္ေဆာက္ ႏိုင္ပါဘူး။ ဒီလိုပါပဲ။ ႏိုင္ငံေရးစနစ္မွားယြင္းေနမွဳကိုလည္း လမ္းျပေျမပံုခ်ရံု၊ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပေပးရံုေလာက္နဲ႕ မေျဖရွင္းႏိုင္ပါဘူး။ ျပည္သူလူထုက ေတာင္းဆိုေနတဲ့ စစ္မွန္ေသာ ဒီမိုကေရစီ ေျပာင္းလဲမွဳျဖစ္စဥ္ မစတင္မခ်င္း ႏိုင္ငံေရးလွဳပ္ရွားမွဳေတြက ရွိေနျမဲ ျဖစ္မွာပါပဲ။ ႏိုင္ငံေရးတက္ၾကြလွဳပ္ရွားသူမ်ားကို ဖမ္းဆီးေထာင္ခ်လိုက္ရံုနဲ႕ ဒီျပႆနာဟာ ေျပလည္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီလိုမေျပလည္ႏိုင္မယ့္ ကိစၥႏွစ္ရပ္ကိုပဲ မီးေမာင္းထိုးျပီး၊ ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရး ကိစၥရပ္အေနနဲ႕ သတ္မွတ္ထားၾကပါတယ္။ တကယ္တန္းက်ေတာ့ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ ခ်ဳပ္ျငိမ္းသြားျပီး ဒီမိုကေရစီနဲ႕ ဖဒရယ္ျပည္ေထာင္စုကို ေဖာ္ေဆာင္လိုက္တာနဲ႕စစ္မဟာဗ်ဴဟာပညာရွင္ ကားလ္ဗြန္ ကေလာ့၀တ္ဆိုခဲ့တဲ့ “အစိုးရရယ္၊ စစ္တပ္ရယ္၊ ျပည္သူရယ္” ဆိုတဲ့ “eternal trinity” သေဘာတရား အတိုင္း အလိုအေလ်ာက္ သူ႕ေနရာနဲ႕သူ ျပန္လည္ တည္ျငိမ္သြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ယခုလက္ရွိ ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရး ျပႆနာဆိုတာေတြဟာ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ရွိေနလို႕သာ ျဖစ္ပြားေနတာျဖစ္ပါတယ္။
နအဖစစ္အုပ္စုဟာ ဒီလိုမွားယြင္းတဲ့ သေဘာတရားေရးရာေတြကို သြတ္သြင္းေနရံုမကပဲ၊ စစ္အုပ္စုပီပီ military power စစ္အင္အားကို ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရး မူ၀ါဒမွာ ထိပ္ဆံုးက ထည့္သြင္းျပန္ပါေတာ့တယ္။ “တပ္မေတာ္အင္အားရွိမွ တိုင္းျပည္အင္အားရွိမည္” လို႕ဆိုၾကျပန္ပါတယ္။ တကယ္တမ္းက်ေသာ ေခတ္မီဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေသာ တပ္မေတာ္တရပ္ တည္ေဆာက္ေရးဆိုတာမွာက တိုင္းျပည္အင္အား အေပၚမွာ အမ်ားၾကီးမူတည္ပါတယ္။ တိုင္းျပည္ဖြ႕ံျဖိဳးတိုးတက္မွ တပ္မေတာ္အင္အားကိုလည္း တည္ေဆာက္ႏိုင္မွာပါ။ စစ္အသံုးစရိတ္ခြဲေ၀ခ်ထားရာမွာ % of GDP ဆိုတာက အေရးၾကီးပါတယ္။ အာရွႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ စစ္အသံုးစရိတ္ႏွင့္ စီးပြားေရးဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳဆိုင္ရာ သုေတသန တခုကို စာေရးသူ ျပဳလုပ္ခဲ့ဖူးပါတယ္။ အဲဒီမွာ ဘာသြားေတြ႕လဲဆိုေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ စစ္အသံုးစရိတ္ % of GDPဟာ ေၾကာက္မက္ဖြယ္ေကာင္းေအာင္ ျမင့္မားေနတယ္ဆိုတာပါပဲ။ အာရွတိုက္ရဲ႕ အျမင့္မားဆံုးႏိုင္ငံမ်ားမွာ ပါ၀င္ပါတယ္။
သို႕ေပမယ့္ တခုစိတ္ပ်က္စရာ ေကာင္းတာက ရာခိုင္ႏွဳန္းျမင့္မားေနေပမယ့္ ပမာဏကေတာ့ အျခားအိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံမ်ားကို မမွီတာပါပဲ။ ေငြတဆယ္ရွိသူက ငါးဆယ္ရာခိုင္ႏွဳန္းျဖစ္တဲ့ ငါးက်ပ္ကို ကစားစရာ ေသနတ္၀ယ္ဖို႕သံုးျပီး၊ ေငြတသိန္းရွိသူက ၁၀ ရာခိုင္ႏွဳန္းျဖစ္တဲ့ ေငြတေသာင္းနဲ႕ ရိုင္ဖယ္ေသနတ္တလက္ ၀ယ္သလိုမ်ိဳးျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေခတ္မီတပ္မေတာ္တရပ္ တည္ေဆာက္မယ္ဆိုရင္ စီးပြားေရးဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳကို ကနဦးဦးစားေပး ျပဳလုပ္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ စစ္ေရးအင္အားနဲ႕ စီးပြားေရးအင္အား တြဲစပ္မွသာ ႏိုင္ငံေတာ္ဂုဏ္သိကၡာကို တည္ေဆာက္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ႏွစ္ဆယ့္တစ္ရာစုမွာ ႏိုင္ငံတိုင္းလိုလို ေခတ္မီတပ္မေတာ္တည္ေဆာက္ေနၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေျမျပင္စစ္ထက္စာရင္ sea power၊ Air Power ကို ဦးစားေပးတည္ေဆာက္ေနၾကတာပါ။ ျမန္မာျပည္ကေတာ့ Land warfare ကိုပဲ အာရံုစိုက္ေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လတ္တေလာျဖစ္သြားတဲ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နဲ႕ ေရပိုင္နက္ပ႗ိပကၡမွာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ေရတပ္၊ ေလတပ္နဲ႕ ယွဥ္ျပိဳင္ႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ျမန္မာတပ္မေတာ္မွာ sea power, Air power မရွိတာေၾကာင့္ လက္ေျမွာက္တပ္ဆုတ္ခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဟာ စစ္အသံုးစရိတ္ရာခိုင္ႏွဳန္းမွာ ျမန္မာ % of GDP ေလာက္ မျမင့္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ သံုးစြဲႏိုင္မွဳ ပိုမိုမ်ားျပားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ထိပ္တိုက္ဆံုေတြ႕ခ်င္မွာ ကေလးကစားစရာ ေသနတ္နဲ႕ ရိုင္ဖယ္ေသနတ္လို အင္အားကြာဟေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ တိုင္းျပည္အင္အားရွိမွသာ တပ္မေတာ္က အင္အားရွိမွာျဖစ္ပါတယ္။ တိုင္းျပည္က ျပည္သူလူထုကို ကေလးကစားစရာ ေသနတ္နဲ႕ အႏိုင္က်င့္ ဗိုလ္က်ျပေနရံုနဲ႕ ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရးရဲ႕ အေျခခံစည္းမ်ဥ္းထဲက အမ်ိဳးသားဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးမွာပါ၀င္တဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္ ဂုဏ္သိကၡာမက်ဆင္းေရးကို မေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္ပါဘူး။
ဒါေၾကာင့္ စစ္အင္အားတိုးတက္ဖို႕ အမ်ိဳးသားဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး ရွိဖို႕ လိုအပ္လွပါတယ္။ အမ်ိဳးသားဖြံ႕ျဖိဳးေရးအတြက္ စီးပြားေရး၊ လူမွဳေရး၊ ပညာေရး၊ ႏိုင္ငံေရး တိုးတက္မွဳေတြလိုအပ္ပါတယ္။ ဒီလိုလုပ္ဖို႕ဟာ တပ္မေတာ္နဲ႕ ဘာမွမဆိုင္ပါဘူး။ အစိုးရနဲ႕သာ ဆိုင္ပါတယ္။ ျပည္သူကေရြးေကာက္ တင္ေျမွာက္တဲ့ အစိုးရက ေဆာင္က်ဥ္းရမွာပါ။ ျပည္သူ႕အစိုးရက တာ၀န္ေပးတဲ့ က်ရာေနရာကေနသာ တပ္မေတာ္အေနနဲ႕ အက်ိဳးျပဳလုပ္ငန္းေတြမွာ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ရမွာပါ။
ဒီလိုမဟုတ္ပဲ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱရားကို မတန္မရာ ေနရာ၀င္ယူလိုက္ေတာ့ eternal principle ျဖစ္တဲ့ အစိုးရရယ္၊ ျပည္သူရယ္၊ တပ္မေတာ္ရဲ႕ဆိုတာက ပ်က္ယြင္းသြားပါတယ္။ ျပည္သူလူထုနဲ႕ အစိုးရဓားျပ စစ္တပ္တို႕ ထိပ္တိုက္ျဖစ္လာၾကပါတယ္။ ထိပ္တိုက္ျဖစ္လာေတာ့ လူထုကို နည္းမ်ိဳးစံုသံုးျပီး ႏိွမ္နင္းပါေတာ့တယ္။ ဒီလိုႏွိပ္နင္းျပန္ေတာ့ ျပည္သူလူထု ေဘးအႏၱရာယ္ကင္းေ၀းေရး ဆိုတဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရး အေျခခံအခ်က္ကို ခ်ိဳးေဖာက္လိုက္ပါေလေရာ။ တဆက္တည္းမွာပဲ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာ၊ တရားစီရင္ေရးအာဏာ၊ တရားဥပေဒျပဳေရးအာဏာေတြမွာ မမွန္မကန္ က်င့္သံုးေဆာင္ရြက္မွဳေတြ ျဖစ္လာေတာ့တယ္။ တခါ လူထုကို ျခိမ္းေခ်ာက္ဖို႕ စစ္အင္အား တိုးခ်ဲ႕မွဳေတြကို ျပည္သူ႕ဘ႑ာကေန အလြန္အက်ြံသံုးစြဲမွဳေတြ ျဖစ္လာတာရယ္၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱရား အက်င့္ပ်က္လာဘ္စားမွဳေတြရယ္၊ ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္စနစ္ေတြရယ္၊ ေဆြေတာ္မ်ိဳးေတာ္ေကာင္းစားေရး ၀ါဒေတြရယ္ေၾကာင့္ တိုင္းျပည္စီးပြားေရး၊ လူမွဳေရး၊ ပညာေရးက အဘက္ဘက္က ဆက္တိုက္ က်ဆင္းလာေတာ့တယ္။ မတရားဖိႏိွပ္မွဳေတြမ်ားလာေတာ့ ႏိုင္ငံတကာက မေနႏိုင္ပဲ ၀င္ေရာက္ေျပာဆိုမွဳေတြက ထပ္ျဖစ္လာျပန္တယ္။ အဲဒီအခါမွာ ႏိုင္ငံတကာဖိအားကို အေလးမျပဳပဲ ေနႏိုင္ေရးအတြက္ အားကိုးရာရွာရေတာ့တယ္။ ရွာရင္း ေပါက္ေဖာ္ၾကီးနဲ႕ နအဖသတို႕သမီးတို႕ ဆံုေတြ႕ၾကရာက တရုတ္ၾကိဳးဆြဲ ရုပ္ေသးေလးဘ၀ကို ေရာက္သြားျပန္တယ္။ အဲဒီမွာတင္ ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရးရဲ႕ အေျခခံအခ်က္တခုျဖစ္တဲ့ ေအာ္တိုေနာ္မီဟာ က်ဆင္းလာပါေတာ့တယ္။ ဒီလိုနဲ႕ ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရး အေျခခံအခ်က္ေလးရပ္လံုးကို ေအာင္ျမင္ေအာင္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္စြမ္းမရွိပဲ ျဖစ္လာျပီး၊ ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရးသာမက အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာလံုျခံဳေရး အေပၚမွာပါ သက္ေရာက္မွဳေတြ ရွိလာပါတယ္။
ျမန္မာျပည္ႏွင့္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာလံုျခံဳေရး
ပထမဦးဆံုး လူသားလံုျခံဳေရး (Human Security) က႑ကို အရင္ၾကည့္ၾကရေအာင္ပါ။ ၁၉၉၄ခုႏွစ္ ကမၻာ့ကုလသမဂၢဖြံ႕ျဖိဳးေရးအစီအစဥ္ (UNDP) က ထုတ္ေ၀တဲ့ အစီရင္ခံစာမွာ လူသားလံုျခံဳေရး ဆိုတာကို လူသားတဦးခ်င္းဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးကို ပိတ္ပင္တားဆီးေနတဲ့ အႏၱရာယ္မ်ားမွ ကင္းေ၀းေရး အေျခအေနတရပ္အေနနဲ႕ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ လူသားမ်ားဘ၀မွာ ေရရွည္ျခိမ္းေခ်ာက္မွဳမ်ား ျဖစ္ေနတဲ့ ငတ္မြတ္ေခါင္းပါးျခင္း၊ ေရာဂါဘယကူးစက္ျပန္႕ပြားျခင္းနဲ႕ အဖိႏွိပ္အခ်ဳပ္ခ်ယ္ခံရျခင္း စတာေတြက ကင္းေ၀းဖို႕ ျဖစ္ပါတယ္။ လက္ရွိျမန္မာျပည္မွာက အမ်ိဳးသားဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး တရွိန္ထိုးက်ဆင္းျပီး၊ စီးပြားေရးတိုးတက္မွဳ ေႏွာင့္ေႏွးေနတာေၾကာင့္ လူအမ်ား ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳဒဏ္ကို မရွဳမလွ ခံေနၾကရပါတယ္။ ထမင္းနပ္မွန္ေအာင္ မစားႏိုင္သူ အေရအတြက္က တစတစ မ်ားျပားလာပါတယ္။ အစာေရစာမလံုေလာက္မွဳေၾကာင့္ အသက္ဆံုးရွံဳးရတဲ့ သက္ၾကီးရြယ္အိုမ်ား၊ ကေလးငယ္မ်ား အမ်ားအျပား ျဖစ္ေနပါတယ္။ ေရာဂါဘယမ်ားကို စနစ္တက်ကုသရန္ ေငြေၾကးမလံုေလာက္မွဳေၾကာင့္ အသက္ဆံုးရွံဳး ရသူမ်ားမွာလည္း ဒုနဲ႕ေဒးျဖစ္လာပါတယ္။ ပိုျပီးဆိုး၀ါးတာကေတာ့ နအဖစစ္အုပ္စုရဲ႕ ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္မွဳပါ။ စကားဟဟမေျပာရဲ၊ ထမင္း၀၀ မစားရတဲ့ ဘ၀ကို ျပည္သူမ်ား ေရာက္ရွိေနပါတယ္။ လူအမ်ားစုကို အေၾကာက္တရားသြင္းျပီး ဖိႏွိပ္မွဳေတြေၾကာင့္ လူတဦးခ်င္းဆီရဲ႕ စိတ္ဓာတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳအေပၚမွာ မ်ားစြာ ထိခိုက္ေနပါတယ္။ တိုင္းရင္းသား ျပည္သူမ်ားအေပၚ ရန္သူလိုသေဘာထားျပီး လူမ်ိဳးတုန္း စစ္ပြဲမ်ားဆင္ႏႊဲေနတာေၾကာင့္ အခုဆိုရင္ Internally Displaced persons (အိုင္ဒီပီ) အေရအတြက္ဟာ သန္းနဲ႕ခ်ီျပီး ရွိေနပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာမွာ ႏိုင္ငံေရးခိုလွံဳခြင့္ ေလွ်ာက္ထားသူမ်ားကလဲ တစတစ မ်ားျပားလာပါတယ္။
ဒါနဲ႕အတူ ဆက္စပ္ျပီး ႏိုင္ငံျဖတ္ေက်ာ္ ရာဇ၀တ္မွဳတခုျဖစ္တဲ့ လူကုန္ကူးမွဳကပါ ေနာက္ဆက္တြဲလာပါတယ္။ ျမန္မာျပည္ႏိုင္ငံေရး မတည္ျငိမ္မွဳေပၚမွာ အခြင့္အေရးယူျပီး ၀င္ေငြရွာတဲ့ မသမာသူ ႏိုင္ငံေရးအေရျခံဳမ်ားကလဲ စီးပြားျဖစ္ လူကုန္ကူးမွဳေတြ လုပ္ကိုင္လာၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံတခုမွာ လူသားလံုျခံဳေရးကို အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြက တာ၀န္မယူႏိုင္တဲ့အခါ ဒီလိုျဖစ္ရပ္ေတြက ေပၚေပါက္စျမဲပါပဲ။ ျပႆနာရဲ႕ အရင္းအျမစ္က နအဖသာ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံသာ ဒီမိုကေရစီနဲ႕ လူ႕အခြင့္အေရး အျပည့္အ၀ရွိတဲ့ ဖယ္ဒရယ္ႏိုင္ငံတရပ္ အျဖစ္ ေပၚထြက္လာခဲ့ရင္ ဒီလိုအခြင့္အေရးသမားေတြဟာ အလိုအေလ်ာက္ ကြယ္ေပ်ာက္သြားမွာပါ။ ႏိုင္ငံေရးအေရျခံဳမ်ားနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ားကို ခြဲျခားရွဳျမင္ဖို႕ လိုအပ္လွပါတယ္။
ဒုတိယအေနနဲ႕ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း လံုျခံဳေရး (societal security) ကို ၾကည့္ၾကရေအာင္ပါ။ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းလံုျခံဳေရးကို စစ္ေရးႏိုင္ငံေရး ျခိမ္းေခ်ာက္မွဳမ်ားနဲ႕ တင္ျပခ်င္ပါတယ္။ စစ္ေရးျခိမ္းေခ်ာက္မွဳ ဆိုတာက လူ႕အဖြဲ႕အစည္းထဲမွ လူနည္းစုတိုင္းရင္းသားမ်ားကို အာဏာသိမ္း စစ္တပ္မွ လက္နက္အင္အားနဲ႕ အႏိုင္ယူဗိုလ္က်စိုးမိုးျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ လက္ရွိျမန္မာျပည္မွာ ျဖစ္ပြားေနတဲ့ တိုင္းရင္းသားရြာငယ္မ်ားကို မီးရွိဳ႕ဖ်က္ဆီးမွဳ၊ တိုင္းရင္းသူမ်ားကို မုဒိန္းက်င့္မွဳ၊ အစုလိုက္အျပံဳလိုက္ သတ္ျဖတ္မွဳ၊ တိုင္းရင္းသားတပ္မ်ားကို အႏိုင္က်င့္ လက္နက္ခ်ခိုင္းမွဳမ်ားဟာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းကို စစ္ေရးနည္းျဖင့္ ျခိမ္းေခ်ာက္မွဳျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးျခိမ္းေခ်ာက္မွဳဆိုတာကလဲ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာကို ရယူထားတဲ့ လူတစုကေန ျပည္သူအမ်ားကို မတရားဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္ျခင္းျဖင့္ ျခိမ္းေခ်ာက္မွဳျဖစ္ပါတယ္။ လက္ရွိျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ျပည္သူလူထုကို ဖိႏွိပ္ထားရံုမက လူမိုက္လက္ကိုင္တုတ္မ်ားေမြးျပီး၊ လူထုရဲ႕ လြတ္လပ္ခြင့္ကို ပိတ္ပင္ထားတာေၾကာင့္ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း အေပၚမွာ ႏိုင္ငံေရးျခိမ္းေခ်ာက္မွဳရွိေနပါတယ္။ ဒီလို လူ႕ေဘာင္အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ လံုျခံဳေရးကို ျခိမ္းေခ်ာက္ေနျခင္းဟာ ႏိုင္ငံတကာအတြက္ စိုးရိမ္ဖြယ္ရာအေျခအေနျဖစ္လာပါတယ္။
ဒီလိုနဲ႕ ျမန္မာ့ လူသားလံုျခံဳေရး၊ လူ႕အဖြဲ႔စည္းလံုျခံဳေရးနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ကိစၥရပ္ေတြဟာ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လံုျခံဳေရးကို လူဦးေရေရြ႕လ်ားမွဳ၊ ႏိုင္ငံေရး ခိုလွံဳခြင့္၊ အိုင္ဒီပီ၊ ငတ္မြတ္ေခါင္းပါးမွဳ ရွဳေထာင့္မ်ားကေန ဂယက္ရိုက္လာပါတယ္။ ကမၻာ့ႏိုင္ငံေရးဇာတ္ခံုေပၚမွာ ႏိုင္ငံေတြဟာ အဓိက ဇာတ္ေကာင္ေတြျဖစ္တယ္ဆိုေပမယ့္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လံုျခံဳေရးသေဘာတရားအရ state-centric security နဲ႕ လူသားလံုျခံဳေရး (Human security) တို႕မွာ Human security ကို ဦးစားေပးရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာျပည္သူ ျပည္သားမ်ား လံုျခံဳေရးအတြက္ ကုလသမဂၢလံုျခံဳေရးေကာင္စီမွာ ေဆြးေႏြးၾကရတဲ့ အထိပါပဲ။ ကုလသမဂၢရဲ႕ ဖြဲ႕စည္းပံုဆိုင္ရာအားနည္းခ်က္ (Structural failure) ေၾကာင့္သာ တရုတ္နဲ႕ ရုရွားတို႕ရဲ႕ ဗြီတိုအာဏာ က်င့္သံုးမွဳေၾကာင့္ မေအာင္ျမင္ခဲ့ပါ။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ျမန္မာ့ေရးရာကေတာ့ ကမၻာ့လံုျခံဳေရးအေပၚမွာ ဂယက္ရိုက္္မွဳေတြ ရွိေနခဲ့ပါျပီ။
တတိယပိုင္းအခ်က္အေနနဲ႕ စီးပြားေရးရာ လံုျခံဳေရး (economic security ) က႑ကေန ေလ့လာၾကည့္ရေအာင္ပါ။ လက္ရွိျမန္မာျပည္မွာ စီးပြားေရးတိုးတက္မွဳေႏွာင့္ေႏွးျခင္း၊ ေငြေၾကးေဖာင္းပြမွဳ၊ အလုပ္အကိုင္ရွားပါးမွဳ စတာေတြေၾကာင့္ စား၀တ္ေနေရးအခက္အခဲေတြ ၾကံဳေနၾကရပါတယ္။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းအမ်ားစုကိုလဲ စစ္အုပ္စုနဲ႕ အေပါင္းအပါမ်ားကသာ ၾကီးစိုးလုပ္ကိုင္ေနၾကပါတယ္။ တိုင္းျပည္တခုမွာ စီးပြားေရးရာလံုျခံဳေရးအတြက္ ေထာက္ပံ့ေရးလံုျခံဳေရး၊ ေစ်းကြက္၀င္ေရာက္မွဳ လံုျခံဳေရး၊ ေငြေၾကးစနစ္ခိုင္မာေတာင့္တင္းမွဳလံုျခံဳေရး၊ နည္းပညာစြမ္းရည္လံုျခံဳေရး၊ လူမွဳစီးပြား paradigm လံုျခံဳေရး၊ နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္ လံုျခံဳေရး၊ စီးပြားေရးစနစ္လံုျခံဳေရး၊ မဟာမိတ္ျပဳလံုျခံဳေရးဆိုတဲ့ economic security typologies ရွစ္မ်ိဳးနဲ႕ ျပည့္စံုရပါတယ္။
ဒီရွစ္မ်ိဳးလံုးနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ျမန္မာျပည္မွာ အားနည္းခ်က္ေတြ ရွိေနပါတယ္။ ကုန္ပစၥည္းတင္သြင္းမွဳေတြကို နည္းမ်ိဳးစံုနဲ႕ ကန္႕သတ္ထားမွဳေတြ ရွိေနပါတယ္။ ျပည္တြင္းကုန္စည္စီးဆင္းမွဳ၊ ျဖန္႕ခ်ိေရး၊ ေထာက္ပံ့ေရး လမ္းေၾကာင္းမ်ားမွာလဲ အဆင့္ဆင့္လိုင္းေၾကးေပးျပီးမွ လုပ္ေဆာင္ေနၾကရပါတယ္။ ေစ်းကြက္ ၀င္ေရာက္ႏိုင္မွဳမွာလည္း ေစ်းကြက္ကို နအဖဦးပိုင္နဲ႕ အေပါင္းအပါမ်ားကသာ ၾကီးစိုးေနၾကပါတယ္။ ဘယ္လိုေစ်းကြက္ပဲ၀င္၀င္ ပါမစ္ရဖို႕လာဘ္ေပးလာဘ္ယူျခင္းက စတင္ရပါတယ္။ ေငြေၾကးစနစ္မွာလည္း ခိုင္မာမွဳမရွိပါဘူး။ ဘဏ္လုပ္ငန္းမ်ား စိတ္ခ်ယံုၾကည္ရမွဳမရွိပါဘူး။ ေငြေၾကးေဖာင္းပြႏွဳန္းက အရွိန္အဟုန္နဲ႕ ျမင့္တက္ေနပါတယ္။ နည္းပညာစြမ္းရည္ပိုင္းမွာလည္း High tech လုပ္ငန္းမ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္ကြပ္ကဲမွဳမ်ား ရွိေနပါတယ္။ လူမွဳစီးပြား paradigm ပိုင္းမွာလည္း ကာကြယ္ေပးမွဳမရွိတာေၾကာင့္ အခုဆိုရင္ ျမန္မာျပည္ေစ်းကြက္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ဘိန္းကုန္ကူးသမားမ်ားလက္ထဲမွာ ေရာက္ေနပါတယ္။ နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္လံုျခံဳေရးဆိုတာမွာလဲ နယ္စပ္ကုန္သြယ္ေရးအဖြဲ႕မ်ား၊ ဥပေဒဘက္ေတာ္သား အမည္ခံမ်ားရဲ႕ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူမွဳ၊ ၾကီးစိုးျခယ္လွယ္မွဳမ်ားသာ ျဖစ္ပြားေနပါတယ္။ စီးပြားဖက္လံုျခံဳေရးအပိုင္းမွာလဲ နည္းဗ်ဴဟာပိုင္းဆိုင္ရာပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မွဳ (tactical cooperation) နဲ႕ ေတြ႕ဆံုညွိႏွိဳင္း ပူးေပါင္းဆာင္ရြက္မွဳ (negotiated cooperation) အပိုင္းေတြမွာ စည္းမ်ဥ္းနည္းလမ္းေပါင္းမ်ားစြာ ရွိေနပါတယ္။
ဒီလို စီးပြားေရးရာလံုျခံဳမွဳမရွိတဲ့အခါက်ေတာ့ လူငယ္အမ်ားအျပား တိုင္းျပည္မွ ထြက္ခြာသြားျပီး ဦးေႏွာက္ယိုစီးမွဳ ျပႆနာ စတင္ပါေတာ့တယ္။ brain drain ျပႆနာကို ေျပာျပီး၊ ႏိုင္ငံရပ္ျခားမွာ သြားေရာက္အလုပ္လုပ္ကိုင္တဲ့ ပညာတတ္လူငယ္မ်ားကို အျပစ္တင္ေျပာဆိုေပမယ့္ brain gain ျဖစ္ေအာင္ နအဖဘက္က ေဆာင္ရြက္ခ်က္ တစံုတရာမွ မရွိပါဘူး။ စစ္တပ္ပညာေတာ္သင္မ်ားကို ျပည္ပေစလႊတ္ပညာသင္ၾကားမွဳမ်ားပဲ ရွိပါတယ္။ ဒီလိုသင္ၾကားေစရာမွာလဲ အမ်ိဳးသားဖြံ႕ျဖိဳး တိုးတက္ေရးဆိုင္ရာ ပညာရပ္မ်ားမဟုတ္ပဲ စစ္အင္အား၊ စစ္အာဏာရွင္ယႏၱရား ကာကြယ္ေရးဆိုင္ရာ ပညာရပ္မ်ားကိုပဲ သင္ၾကားေစတာ ျဖစ္ပါတယ္။ စီးပြားေရးရာလံုျခံဳမွဳမရွိတဲ့အတြက္ ေနာက္တခ်က္ျဖစ္ပြားလာတဲ့ ျပႆနာကေတာ့ လူကုန္ကူးမွဳ၊ လိင္ေက်းက်ြန္ျပဳမွဳ စတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ လိင္လုပ္သားမ်ားအျဖစ္ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံမ်ားမွာ သြားေရာက္လုပ္ကိုင္သူမ်ားမွ အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီပိုးမ်ား ကူးစက္ပ်ံ႕ႏွံ႕မွဳေတြျဖစ္လာပါတယ္။ ဒီလို လူကုန္ကူးမွဳေတြ၊ ေရာဂါပိုးပ်ံ႕ပြားမွဳေတြဟာ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လံုျခံဳေရးကို ၾကီးစြာေသာ သက္ေရာက္မွဳေတြ ျဖစ္လာပါတယ္။
ဒါတြင္မက အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လံုျခံဳေရးကို တိုက္ရိုက္ျခိမ္းေခ်ာက္ေနတဲ့ အၾကီးမားဆံုး ျမန္မာ့ေရးရာ ျပႆနာတရပ္ကေတာ့ မူးယစ္ေဆး၀ါးကိစၥပါ။ နအဖစစ္အုပ္စုဟာ “ဘယ္သူေသေသ၊ ငေတမာရင္ျပီးေရာ” စိတ္ဓာတ္နဲ႕ မူးယစ္ေဆး၀ါးထုတ္လုပ္မွဳ၊ ေရာင္း၀ယ္ေဖာက္ကားမွဳေတြကို အားေပးေဆာင္ရြက္ေနပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာက ဖိအားေပးလာတဲ့အခါမွသာ ဟန္ျပဖ်က္ဆီးေရးပြဲမ်ား လုပ္ျပီး ကမၻာကို မ်က္လွည့္ျပေနတာပါ။ ႏိုင္ငံေရးတက္ၾကြလွဳပ္ရွားသူမ်ား သတင္းကို ေထာက္လွမ္းရယူႏိုင္ေအာင္ လူအင္အား၊ နည္းပညာအကူအညီ စတာေတြနဲ႕ အင္တိုက္အားတိုက္ လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ စစ္အုပ္စုဟာ တကယ္သာ ဒီလိုအင္အားေတြသံုးျပီး မူးယစ္ႏွိမ္နင္းေရး လုပ္ခဲ့မယ္ဆိုရင္ မူးယစ္ေဆး၀ါးထုတ္ေ၀မွဳ၊ ျဖန္႕ျဖဴးမွဳေတြကို မလြဲမေသြ ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္မွာပါပဲ။ မ်က္စိစံုမွိတ္ အားေပးေနလို႕သာ ျမန္မာျပည္ဟာ ကမၻာမွာ ဒုတိယအမ်ားဆံုး မူးယစ္ေဆး၀ါးထုတ္လုပ္တဲ့ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံအျဖစ္ တည္ရွိေနတာပါ။ ဒီျမန္မာ့မူးယစ္ေဆး၀ါးျပႆနာဟာ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လံုျခံဳေရးကို ထိခိုက္မွဳေတြ အမ်ားၾကီးျဖစ္ေနေစပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ နိဂံုးခ်ဳပ္ဆိုရရင္ေတာ့ “ေရႊသမင္ဘယ္ကထြက္၊ မင္းၾကီးတာကထြက္” ဆိုတဲ့အတိုင္း လက္ရွိျဖစ္ပြားေနတဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရးဆိုင္ရာ၊ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာလံုျခံဳေရးဆိုင္ရာ ျမန္မာ့ေရးရာ ျပႆနာမ်ားဟာ နအဖစစ္အုပ္စု တည္ရွိေနျခင္းေၾကာင္း ျဖစ္ပြားေနတာပါ။ စစ္အာဏာရွင္ၾကိဳးဆြဲ ရုပ္ေသးအရပ္သားအစိုးရ တက္လာရံုနဲ႕လဲ ေပ်ာက္ပ်က္သြားမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ အျပီးတိုင္ ခ်ဳပ္ျငိမ္းသြားမွသာ ေပ်ာက္ကြယ္သြားမွာ ျဖစ္တာေၾကာင့္ ျမန္မာ့ျပည္သူလူထု လံုျခံဳေရး၊ ကမၻာသူကမၻာသားမ်ား လံုျခံဳေရးတို႕အတြက္ နအဖစစ္အုပ္စုအား ပူးေပါင္းတိုက္ပြဲ၀င္ၾကပါစို႕။ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ ခ်ဳပ္ျငိမ္းေရးအတြက္ လက္တြဲလွဳပ္ရွားၾကပါစို႕၊ လို႕ တိုက္တြန္းလိုက္ရပါတယ္။
ခင္မမမ်ိဳး (၁၈၊ ၁၁၊ ၂၀၀၈)