Actuarial Profession အေၾကာင္း သိေကာင္းစရာ
က်ြန္မဆီကို ႏိုင္ငံျခားတိုင္းျပည္တစ္ခုမွာ ေရာက္ေနတဲ့ ျမန္မာတေယာက္က career ေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ေဆာင္းပါးေလးေတြေရးဖို႕အၾကံေပးလာပါတယ္။ က်ြန္မ expert တေယာက္ မဟုတ္ပါ။ ဒါေပမယ့္ သိသမွ်ေလးေတြကို ျပန္လည္မွ်ေ၀ေပးပါမယ္။ ျပည္ပေရာက္ျမန္မာမ်ားအတြက္ ျပည္ပေရာက္ေနစဥ္ကာလတေလွ်ာက္မွာလဲ အလုပ္အကိုင္အတြက္ အဆင္ေျပႏိုင္၊ ေနာင္တခ်ိန္ ဒီမိုကေရစီတိုက္ပြဲေအာင္ျမင္ျပီးတဲ့အခါ တိုင္းျပည္တည္ေဆာက္ေရးမွာလည္း ျပန္လည္အက်ိဳးု ျဖစ္ေစႏိုင္မယ့္ professional career ေလးေတြကို ေဖာ္ျပေပးပါမယ္။ အခုပထမဦးဆံုးအေနနဲ႕ Actuarial Profession ေလးနဲ႕ စၾကရေအာင္ပါ။
က်ြန္မတို႕ ျမန္မာအမ်ားစုက သခ်ၤာဘာသာရပ္မွာ ထူးခ်ြန္ၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံျခားတကၠသိုလ္တခုမွာ ေက်ာင္းတက္တဲ့ ျမန္မာအမ်ားစုဟာ တျခားဘာသာရပ္မွာသာ အနည္းငယ္ပိုၾကိဳးစားတတ္ရေပမယ့္ သခ်ၤာမွာေတာ့ သူမ်ားေရွ႕က ဦးေဆာင္ႏိုင္ၾကေၾကာင္း ေက်ာင္းသားအမ်ားစုက တညီတညြတ္တည္း ျပန္ေျပာတတ္ၾကပါတယ္။ ဒီလိုအတြက္အခ်က္ပိုင္းမွာ ထူးခ်ြန္ၾကတာေၾကာင့္လည္း၊ ျပည္ပမွာ ဘြဲ႕ၾကိဳ၊ ဘြဲ႕လြန္ရ ျမန္မာအင္ဂ်င္နီယာ၊ ျမန္မာ ကြန္ပ်ဴတာ ပညာရွင္ေတြ အမ်ားၾကီး ေပၚေပါက္ေနပါတယ္။ ကမၻာ႕အဆင့္အတန္းမွီ လုပ္ငန္းၾကီးေတြမွာ အမ်ားနဲ႕တန္းတူ တာ၀န္ထမ္းေနၾကပါတယ္။ တကယ္လို႕မ်ား ျပည္ပေရာက္ျမန္မာတေယာက္အေနနဲ႕ အတြက္အခ်က္ပိုင္းေတြလဲ စိတ္၀င္စားတယ္၊ အင္ဂ်ီနီယာ၊ ကြန္ပ်ဴတာပိုင္းကိုသာ ၀ါသနာမပါဘူးဆိုရင္ေတာ့ Actuarial Profession ကို ေ၇ြးခ်ယ္ဖို႕ အၾကံျပဳခ်င္ပါတယ္။
Actuary ဆိုတာ ဘာလဲ
Actuary ဆိုတာ လက္ရွိႏိုင္ငံတကာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြကို အက်ိဳးျပဳေနသူမ်ားျဖစ္ၾကပါတယ္။ အသြင္သ႑ာန္ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႕ပါ။ ျပႆနာေျဖရွင္းသူေတြ၊ အၾကံေပးပုဂၢိဳလ္ေတြ၊ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း ဆန္းစစ္သူေတြနဲ႕ ဘ႑ာေရးဆိုင္ရာ risk ေတြကို ဆန္းစစ္သူမ်ား ျဖစ္ၾကပါတယ္။ လက္ရွိသတင္းအခ်က္အလက္ေတြနဲ႕ ယခင္ကျဖစ္ခဲ့တဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြေပၚ မူတည္ျပီး၊ အနာဂတ္ကို ပံုေဖာ္သူမ်ား ျဖစ္ၾကပါတယ္။ ဘ႑ာေရးဆိုင္ရာနဲ႕ စာရင္းအင္းဆိုင္ရာ သီအိုရီမ်ားကို အသံုးျပဳျပီး၊ မေသခ်ာမေရရာတဲ့ အနာဂတ္ထဲမွာ ျဖစ္ပ်က္လာႏိုင္မယ့္ အေၾကာင္းအရာေတြကို ဆန္းစစ္သူမ်ားျဖစ္ပါတယ္။
ဒီ Profession ဟာ မူလအစတုန္းက consultancy က႑၊ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွဳက႑၊ အသက္အာမခံက႑နဲ႕ အေထြေထြအာမခံက႑၊ ပင္စင္က႑ေတြကေန စတင္လာခဲ့ရာက၊ အခုဆိုရင္ ဘ႑ာေရးက႑၊ ပ်က္စီးဆံုးရွံဳးမွဳက႑၊ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွဳက႑ နဲ႕ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ risk analysis က႑မ်ားအထိ က်ယ္က်ယ္ျပန္ျပန္႕ တိုးခ်ဲ႕၀င္ေရာက္လာတာမို႕ actuary ေတြကို ကမၻာ့စီးပြားေရးအေျခအေနေတြက တန္ဖိုးထားေတာင္းဆိုလာပါတယ္။
အက်ိဳးခံစားခြင့္အေနနဲ႕အပိုင္းမွာက်ေတာ့ qualified actuary တေယာက္ရဲ႕ အေျခခံလစာဟာ တႏွစ္ကို ပ်မ္းမွ်ေဒၚလာေျခာက္ေသာင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ယူေကႏိုင္ငံ Remuneration Economics က salary survey လုပ္တဲ့အခါမွာ လုပ္သက္ ငါးႏွစ္အထက္ actuary မ်ားရဲ႕ တႏွစ္တာ ပ်မ္းမွ်လစာဟာ စတာလင္ေပါင္ ေျခာက္ေသာင္း (ေဒၚလာတစ္သိန္းေက်ာ္) ရွိပါတယ္။
Actuary တေယာက္ျဖစ္ေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္မလဲ
Physician တေယာက္ျဖစ္ဖို႕အတြက္ Royal College of Physicians (UK) စာေမးပြဲ (သို႕) အလားတူစာေမးပြဲမ်ားကို ေျဖဆိုျပီး MRCP ရေအာင္ လုပ္ယူရပါတယ္။ ေရွ႕ေနတေယာက္ျဖစ္ဖို႕အတြက္လည္း Legal Practice Course (LPC) (သို႕) Bar Vocational Course (BVC) နဲ႕ အလားတူ စာေမးပြဲေတြကို ေအာင္ျပီးမွသာ solicitor, Barrister ေတြအေနနဲ႕ အသက္ေမြးလို႕ရပါတယ္။ ဒီလိုပါပဲ။ Actuary တေယာက္ျဖစ္ဖို႕အတြက္မွာလဲ Institute of Actuaries (UK) (သို႕) အလားတူစာေမးပြဲမ်ားကို ေျဖဆိုေအာင္ျမင္ျပီး၊ သတ္မွတ္ထားတဲ့ လုပ္သက္နဲ႔ အေတြ႔အၾကံဳေတြ ျပည့္မွီရင္ ေပးအပ္တဲ့ FIA (UK) ဘြဲ႕ကို ရရွိဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။
တခုျခြင္းခ်က္ကေတာ့ FIA (UK) စာေမးပြဲကို ေျဖဆိုခြင့္ရႏိုင္ဖို႕၊ actuarial science ဘြဲ႕ မလိုအပ္ပါဘူး။ အခ်ိဳ႕ေသာ ေက်ာင္းသားမ်ားက ဒီဘြဲ႕ကို အရင္ၾကိဳတက္ထားတတ္ၾကပါတယ္။ ဒီလိုဆိုရင္ေတာ့ part- 1 ထဲက ဘာသာရပ္တခ်ိဳ႕ကို ေျဖဆိုစရာမလိုပဲ ကင္းလြတ္ခြင့္ရႏိုင္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ကေတာ့ MSc Actuarial Science ကို အရင္ၾကိဳတက္ထားတာလဲရွိပါတယ္။ သက္ဆိုင္ရာ တကၠသိုလ္ေပၚမူတည္ျပီး၊ part- 1 ထဲက ဘာသာရပ္တခ်ိဳ႕ကို ေျဖဆိုစရာမလိုပဲ ကင္းလြတ္ခြင့္ရႏိုင္ပါတယ္။
ဒီလို actuarial science ဘြဲ႕မလိုအပ္ေပမယ့္ အတြက္အခ်က္ဘာသာရပ္မ်ားအမ်ားဆံုးပါ၀င္တဲ့ ဘြဲ႕တခုကေတာ့ ရထားဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ေျဖဆိုခြင့္တင္ၾကသူေတြ ရထားေလ့ရွိတဲ့ ဘြဲ႕ဒီဂရီေတြကေတာ့ mathematics, statistics, Finance, Economics, Engineering, Physics စတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ရထားတဲ့ဘြဲ႕ဟာ ဂုဏ္ထူးဘြဲ႕ျဖစ္ရမွာျဖစ္ျပီး၊ ဘြဲ႕ရဖို႕ သင္ၾကားခဲ့ရတဲ့ ဘာသာရပ္စုစုေပါင္းရဲ႕ ေလးပံုသံုးပံုေလာက္မွာ credit မွတ္နဲ႕ ေအာင္ျမင္ထားရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ယူေကမွာဆိုရင္ေတာ့ (2:1) ဒီဂရီအဆင့္ျဖစ္ပါတယ္။
သက္ဆိုင္ရာ Institute ေတြကေန ေျဖဆိုခြင့္ လက္ခံလိုက္တာနဲ႕ အဆင့္ ေလးဆင့္ ရွိတဲ့ စာေမးပြဲကို စတင္ေလ့လာေျဖဆိုရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ပထမအဆင့္ကေတာ့ Core Technical Stage ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအဆင့္မွာ ဘာသာရပ္ ကိုးခုရွိပါတယ္။ ရွစ္ခုကိုေတာ့ ေအျပီလနဲ႕ စက္တင္ဘာလေတြမွာ က်င္းပေနက် စာေမးပြဲေတြမွာ ၀င္ေရာက္ေျဖဆိုရပါမယ္။ တဘာသာကို သံုးနာရီေမးခြန္းျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ဆံုးတခုကိုေတာ့ ၂ရက္ၾကာ residential course ကို တက္ေရာက္ရပါမယ္။ မတက္ေရာက္ခင္မွာ ဖတ္ၾကားလာရမယ့္ စာေတြကို ၾကိဳတင္ေပးထားမွာျဖစ္ျပီး၊ သင္တန္းအျပီးမွာ စာေမးပြဲ ေျဖဆိုရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီအဆင့္ကို ေခ်ာေမြ႕စြာ ျဖတ္ေက်ာ္ႏိုင္သြားျပီးရင္ Core Applications Stage ကို ေရာက္သြားပါတယ္။ ဒီအဆင့္မွာ ဘာသာရပ္ သံုးခုရွိျပီး၊ ပထမဆံုးဘာသာရပ္ကိုေတာ့ ေျခာက္နာရီၾကာ စာေမးပြဲနဲ႕ တတိယဘာသာရပ္ကိုေတာ့ သံုးနာရီၾကာ စာေမးပြဲေျဖဆိုရပါမယ္။ ဒုတိယဘာသာရပ္ကိုက်ေတာ့ residential course ႏွစ္ရက္ၾကာ တက္ေရာက္ရာမွာျဖစ္ျပီး၊ practical assessment ကို ေအာင္ျမင္ရပါမယ္။
ဒီအဆင့္ေအာင္ျမင္သြားရင္ေတာ့ တတိယအဆင့္ျဖစ္တဲ့ Specialist Technical Stage ကို ေရာက္ရွိပါမယ္။ ဒီေနရာမွာ ဘာသာရပ္ ခုနစ္ခုထဲကေန ဘာသာရပ္ႏွစ္ခုကိုသာ ေရြးခ်ယ္ေျဖဆိုရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ Banking sector, Corporate Finance Sector, Wealth Management Sector ေတြမွာ လုပ္ကိုင္ေနသူမ်ားက Finance and Investment ကိုေရြးခ်ယ္ေလ့ရွိၾကျပီး၊ အာမခံပိုင္းဆိုင္ရာ၊ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွဳပိုင္းဆိုင္ရာ၊ ပင္စင္ပိုင္းဆိုင္ရာ ေတြမွာ လုပ္ကိုင္ေနၾကသူမ်ားကလည္း မိမိတို႕နဲ႕ သက္ဆိုင္တာေတြကို ေရြးခ်ယ္ေလ့ရွိၾကပါတယ္။
တတိယအဆင့္ေအာင္ျမင္သြားရင္ေတာ့ စတုတၳအဆင့္ကို ေရာက္ျပီျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ ေနာက္ဆံုးအဆင့္ပါ။ Specialist Applications Stage ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအဆင့္မွာေတာ့ တဘာသာတည္းကိုပဲ ေရြးခ်ယ္ရေတာ့မွာပါ။ ေနာက္ဆံုးအဆင့္ျမင့္စာေမးပြဲၾကီးပါ။ ေအာင္ခ်က္နည္းပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီအဆင့္ကိုလဲ ျဖတ္ေက်ာ္ႏိုင္မယ္၊ သတ္မွတ္ထားတဲ လုပ္ငန္းခြင္ သက္တမ္းသံုးႏွစ္လဲရွိမယ္ဆိုရင္ FIA (UK) ဆိုတဲ့ ဘြဲ႕ၾကီးကို ဆြတ္ခူးႏိုင္ပါျပီ။
လုပ္ငန္းၾကီးေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားတိုင္းမွာေရာ၊ ႏိုင္ငံတကာအစိုးရမ်ားမွာပါ actuarial department ကို ထားရွိၾကျပီး၊ Student Actuary မ်ားကို ခန္႕အပ္ၾကပါတယ္။ ဘြဲ႕ရ Graduate Training ပရိုဂရမ္အရ ၀င္သူမ်ားလည္း ရွိသလို ပထမပိုင္းအဆင့္ ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္ေျဖဆိုေအာင္ျမင္ျပီးမွ အလုပ္ထဲ ၀င္ေရာက္သူမ်ားလဲရွိပါတယ္။ Qualified Actuary တေယာက္ျဖစ္မို႕ လုပ္သက္ကအေရးၾကီးတာမို႕ Student Actuary မ်ားကို FIA ရျပီးသား စီနီယာမ်ားက စနစ္တက် ၾကပ္မတ္သင္ၾကားေပးၾကပါတယ္။ လုပ္သက္သံုးႏွစ္ logbook မွာလဲ စီနီယာမ်ားက တာ၀န္ယူလက္မွတ္ေရးထိုးေပးၾကရတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ၾကိဳးစားရင္ ၾကိဳးစားသေလာက္ အရည္အခ်င္းေတာက္ေျပာင္ႏိုင္မယ့္ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းပညာရပ္တခု ျဖစ္ပါတယ္။ အလုပ္လုပ္ေနရင္း ပညာလဲရ၊ ဘ၀အာမခံခ်က္လဲရ ဆိုတဲ့ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းမ်ိဳးပါ။ ပံုမွန္အားျဖင့္ qualified actuary တေယာက္ျဖစ္လာဖို႕ သံုးႏွစ္ကေန ငါးႏွစ္ခန္႕ အခ်ိန္ေပးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
နိဂံုး
Actuarial science ဟာ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္း ပညာရပ္တခု ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီပညာရပ္ကို ေလ့လာသင္ယူျခင္းအားျဖင့္ မိမိဘ၀ရဲ႕ ခိုင္မာေသာ အနာဂတ္တခုကို တည္ေဆာက္ႏိုင္ရံုမက၊ တခ်ိန္မွာ တိုင္းျပည္က လိုအပ္လာတဲ့အခါ ထိေရာက္တဲ့ အက်ိဳးျပဳမွဳကိုလည္း လုပ္ေဆာင္ႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ Actuarial science ပညာရပ္ဟာ တိုင္းျပည္ဖြ႕ံျဖိဳးတိုးတက္ေအာင္တည္ေဆာက္ေရးမွာ အေရးၾကီးေသာ က႑မ်ားျဖစ္တဲ့ ဘဏ္လုပ္ငန္း၊ အာမခံလုပ္ငန္း၊ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွဳ၊ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွဳေတြအျပင္ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး risk analysis စတာေတြနဲ႕ပါ ဆက္စပ္ေနတာေၾကာင့္၊ တိုင္းျပည္တျပည္အတြက္ Actuary ပညာရွင္ေတြ အမ်ားအျပားလိုအပ္လွပါတယ္။ ေတာင္အာဖရိက စီးပြားေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွဳေတြမွာ Actuarial Society of South Africa မွ ပညာရွင္မ်ား က်ရာအခန္းက႑မွ ပါ၀င္အက်ိဳးျပဳႏိုင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ က်ြန္မတို႕ ျမန္မာျပည္မွာလဲ Democratization Process မွာ ျမန္မာ actuary ပညာရွင္မ်ားမွ Actuarial Society of Burma အေနျဖင့္ ႏိုင္ငံတကာအဆင့္မွီစြာ ပါ၀င္အက်ိဳးျပဳႏိုင္ၾကပါေစရန္ ေမွ်ာ္ရည္မိပါေၾကာင္း။
ခင္မမမ်ိဳး (၂၉၊ ၈၊ ၂၀၀၈)
(မွတ္ခ်က္။ ။ ယူေကႏိုင္ငံမွ ေပးအပ္ေသာ qualification ျဖစ္ေသာ္လည္း ႏိုင္ငံမ်ားစြာမ်ား exam centre ေတြရွိပါတယ္။ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားအတြက္ဆိုလွ်င္ စာေမးပြဲေၾကးမ်ားကိုေရာ၊ စာအုပ္စာတမ္းေစ်းႏွဳန္းမ်ားကိုပါ reduced rate သတ္မွတ္ထားပါတယ္)