ဟင္းတခြက္

ကၽြန္မ ဒီေန႕ ဟင္းတခြက္ ခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။ ဟင္းတခြက္ခ်က္တယ္ဆိုတာ အျမဲခ်က္ေနသူေတြ အဖို႕ေတာ့ အဆန္းတၾကယ္ မဟုတ္ေပမယ့္ ကၽြန္မလို တလေနမွ တခါေလာက္ေတာင္ ဟင္းမခ်က္သူေတြ အတြက္ေတာ့ ထူးထူးျခားျခား အလုပ္တခုပါ။ ကၽြန္မရဲ႕ ဟင္းခ်က္ပ်င္းမွဳကို ေထာက္ကူေပးေနတာေတြကေတာ့ ဂလိုဘယ္လိုင္ေဇးရွင္းေခတ္မွာ တကမၻာလံုး ပ်ံ႕ႏွံ႕ေနတဲ့ ႏိုင္ငံစံု အစားအစာေတြရႏိုင္တဲ့ စားေသာက္ဆိုင္မ်ိဳးစံုပဲ ျဖစ္ပါေတာ့တယ္။



ကၽြန္မေနတဲ့ ျမိဳ႕ေလးက ပင္လယ္ကမ္းေျချမိဳ႕ေလးျဖစ္ျပီး၊ စားေသာက္ဆိုင္ေတြ အလြန္မ်ားတဲ့ ျမိဳ႕ပါ။ ကၽြန္မအိမ္ကေန ငါးမိနစ္ေလာက္ေလွ်ာက္ျပီး လမ္းမေပၚ ထြက္လိုက္တာနဲ႕ တရုတ္ဆိုင္၊ အိႏၵိယဆိုင္၊ Scottish စားေသာက္ဆိုင္၊ သီရိလကၤာဆိုင္၊ ဗီယက္နမ္ဆိုင္ စတဲ့ ဆိုင္ေတြအားလံုးေပါင္းလိုက္ရင္ ဆယ္ဆိုင္ေက်ာ္ ရွိပါတယ္။ ဒီဆိုင္ေတြကလဲ ကိုယ္တိုင္သြားစရာေတာင္မလိုပဲ ဖုန္းေလးဆက္လိုက္တာနဲ႕ အခမဲ့ အိမ္တိုင္ ယာေရာက္ လာပို႕ေပးတဲ့ ၀န္ေဆာင္မွဳေတြ ရွိပါတယ္။ ဒီဆိုင္ေလးေတြက အစားအစာေတြကို ရိုးအီသြားရင္လဲ တျမိဳ႕လံုးမွာ ပ်ံ႕ႏွံ႕ေနတဲ့ ဆိုင္ေတြကေန အိမ္တိုင္ယာေရာက္ လာပို႕ခ အနည္းငယ္ ေပးျပီး ဖုန္းဆက္ မွာယူလို႕ ရပါတယ္။

အိမ္ကို မွာမစားပဲ စားေသာက္ဆိုင္မွာ စားခ်င္တယ္ဆိုရင္လဲ မိနစ္အစိတ္ေလာက္ လမ္းေလွ်ာက္ထြက္လိုက္ရင္ ပင္လယ္ကမ္းေျခက တသီတတန္း ဆိုင္ေပါင္းမ်ားစြာကို ေရာက္သြားႏိုင္ျပီး၊ အစားအစာမ်ိဳးစံုကို စိတ္တိုင္းက် စားႏိုင္ပါေတာ့တယ္။ ဒီလိုနဲ႕ အစကတည္းက ဟင္းခ်က္ပ်င္းတဲ့ ကၽြန္မတေယာက္ ဓားတခ်က္မ၀င့္ရပဲ၊ ဖုန္းတခ်က္ႏွိပ္ရျခင္းနဲ႕ လေပါင္းမ်ားစြာ၊ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေနသားက်လိုက္ပံုမ်ား သားေပါက္စေလးေတာင္ ေက်ာင္းက ျပန္ေရာက္ျပီဆိုတာနဲ႕ စားေသာက္ဆိုင္ menu ေတြ အပံုလိုက္ထဲက တခုကို ေရြးထုတ္ျခင္း၊ တယ္လီဖုန္း ယူလာေပးျပီး မွာဖို႕ ေျပာျခင္း စတဲ့ အတတ္ပညာေတြကို ကၽြမ္းက်င္လာ ပါပေကာလား။

တခါတေလ ဆိုင္အစားအစာေတြကို မစားခ်င္တဲ့အခါေလးေတြ ဆိုရင္ေတာ့ freezer ထဲ ထည့္ထားတဲ့ အသင့္ျပင္ဆင္ျပီးသား အစားအစာေတြကို မီးဖိုထဲ ပစ္ထည့္ျပီး၊ မိနစ္ႏွစ္ဆယ္၊ နာရီ၀က္ေလာက္ ေစာင့္လိုက္ရင္ စားစရာေတြက ရလာပါေရာ။ ရံဖန္ရံခါေလးေတြမွာေတာ့ ဟင္းခ်က္နည္း စာအုပ္ေလးေတြကို ေဘးမွာ ခ်ျပီး ဟင္းေလးေတြ ခ်က္စားၾကည့္မိပါရဲ႕။ ဒါေပမယ့္လဲ အေတာ္ပဲ လက္၀င္လွသကိုး။

ဒီလို ဟင္းမခ်က္စားသူ ကၽြန္မတေယာက္ ဒီကေန႕ေတာ့ ဟင္းတခြက္ ခ်က္ရတဲ့ ဘ၀ ေရာက္ပါေတာ့တယ္။ အျဖစ္က ဒီလိုပါ။ သားအမိႏွစ္ေယာက္ လမ္းေလွ်ာက္ထြက္ျပီး အျပန္မွာ ထံုးစံအတိုင္း လမ္းထိပ္က ကုန္စံုဆိုင္ေလးဆီမွာ ေရခဲမုန္႕နဲ႕ ေခ်ာကလက္ ၀ယ္ၾကပါတယ္။ အဲဒီမွာ ကၽြန္မက baby wipes ေလးကုန္ေနတာ သတိရျပီး၊ သြားယူပါတယ္။ သားေလးကို ျပန္ေတြ႕ေတာ့ ၾကက္သားရင္ပံု ပက္ကင္ထုတ္ေလးကို ကိုင္ရက္သား။ ကၽြန္မက ျပန္ထားဖို႕ ေျပာေတာ့လဲ မရဘူး။ မရမက ယူမယ္ေျပာတာေၾကာင့္ ၀ယ္ခဲ့ရပါေတာ့တယ္။ ၾကက္သြန္နီပါ ထပ္၀ယ္ရပါေသးတယ္။ ေတာ္ၾကာ အိမ္ေရာက္မွ တူတူဟင္းခ်က္မယ္လို႕ ေက်းဇူးရွင္ေလးက ေျပာလာရင္ မခက္ရေအာင္ပါ။ ဘယ္နဲ႕ သားေလး တေယာက္ေမြးထားမိပါတယ္။ သူက အေမေတာင္ ျပန္ျပီး ဟိုဟာခိုင္း၊ ဒီဟာခိုင္းနဲ႕။

ဒီလိုနဲ႕ အိမ္ျပန္ေရာက္ေတာ့ ထင္တဲ့အတိုင္းပဲ တူတူဟင္းခ်က္ရေအာင္လို႕ ေခၚျပီး၊ ေစြ႕ကနဲ မီးဖိုထဲ ေရာက္ေနတာေၾကာင့္ ကၽြန္မမွာ စိတ္မပါတပါနဲ႕ ၾကက္သြန္နီကိုလွီးျပီး၊ ဘီဒိုေတြထဲက ဟင္းခ်က္စရာ အမွဳန္႕မ်ိဳးစံုကို ထုတ္ရပါေတာ့တယ္။ expiry date ကိုလဲ ၾကည့္ရေသးရဲ႕။ ေနာက္ေတာ့ ၾကက္ရင္ပံုသားေလးေတြကို အတံုးေသးေသးေလးျဖစ္ေအာင္ ဓားကိုင္ျပီး လွီးျဖတ္ရပါေတာ့တယ္။ ၾကက္သြန္နီ၊ ဂ်င္းမွဳန္႕၊ ၾကက္သြန္ျဖဴမွဳန္႕၊ ငရုတ္သီးမွဳန္႕ေတြကို မီးအပူနဲ႕ ဆီသတ္ျပီး လွီးျဖတ္ထားတဲ့ အသားေတြကို ထပ္ထည့္ရပါတယ္။ ဆီပူလွိမ့္ျပီးမွ ေနာက္ေတာ့ ေရေႏြး အနည္းငယ္ေရာျပီး မီးေအးေအးနဲ႕ က်က္ေအာင္ ျပန္တည္ရပါတယ္။ ဒီလိုေတြ လုပ္ေနရင္း ကၽြန္မ အေတြးထဲကို ေတာင္အာဖရိက ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရး ျဖစ္စဥ္က အမွတ္တမဲ့နဲ႕ ၀င္ေရာက္လာပါတယ္။

ေတာင္အာဖရိက ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရး ျဖစ္စဥ္မွာတုန္းက ၁၉၅၀ ကနဦးကာလေတြမွာ အၾကမ္းမဖက္ ဥပေဒေဘာင္တြင္း လွဳပ္ရွားမွဳအေနနဲ႕ လူမ်ိဳးေပါင္းစံု တန္းတူညီမွ်ေရးကို ေတာင္းဆိုျပီး၊ ေထာင္ထဲ၀င္ၾကတဲ့ ႏိုင္ငံေရး အန္တုမွဳ ကင္ပိန္းေတြ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ေတာင္အာဖရိက အမ်ိဳးသားကြန္ဂရက္ (ေအအင္စီ)နဲ႕ အျခား မဟာမိတ္ေတြက လူမ်ိဳးေပါင္းစံုတန္းတူညီမွ်ေရး၊ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး စတာေတြ ပါ၀င္တဲ့ Freedom Charter ကို ေတာင္အာဖရိကအစိုးရဆီ တင္သြင္းခဲ့ပါတယ္။ အစိုးရက ျငင္းဆန္ျပီး၊ မင္ဒဲလားအပါအ၀င္ ေခါင္းေဆာင္ေတြကို ဖမ္းဆီးခဲ့ပါတယ္။

၁၉၆၀ ခုႏွစ္ေရာက္ေတာ့ ဒီလို normative leverage လုပ္ေနရံုနဲ႕ပဲ ေအာင္ပြဲရမွာ မဟုတ္ဘူးဆိုတာကို ေအအင္စီေခါင္းေဆာင္ေတြ သေဘာေပါက္လာၾကပါတယ္။ ႏွစ္ေပါင္း (၅၀) ၾကာေအာင္ ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ ေတာင္းဆိုခ်က္ေတြ၊ လက္မွတ္ထိုးေတာင္းဆိုမွဳေတြဟာ Apartheid အစိုးရ ရပ္တည္မွဳကို ေရြ႕လ်ားေအာင္ မလုပ္ႏိုင္ခဲ့ဖူးဆိုတာကို သိျမင္လာၾကပါတယ္။ ဒါနဲ႕ ႏိုင္ငံနဲ႕အ၀ွမ္း ဆႏၵျပပြဲေတြကို ေအအင္စီေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႕ မဟာမိတ္ေတြ စုေပါင္းျပီး အေကာင္အထည္ေဖာ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႕ (၁၉၆၀) The Sharpeville Massacreမွာ ဆႏၵျပသူ (၆၉) ဦးက်ဆံုးျပီး၊ (၁၈၀) ေက်ာ္ ဒဏ္ရာရခဲ့ပါတယ္။ တိုင္းျပည္တ၀ွမ္းက ႏိုင္ငံေရးလွဳပ္ရွားသူ လူႏွစ္ေထာင္ေက်ာ္ကိုလဲ အစိုးရက လိုက္လံဖမ္းဆီးပါေတာ့တယ္။

ဒီအခါမွာ ေခါင္းေဆာင္ေတြအေနနဲ႕က ေရြးစရာလမ္း သိပ္မက်န္ေတာ့ပါဘူး။ လူထုတိုက္ပြဲတခုတည္းနဲ႕ မရ၊ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးနဲ႕ပါ ေပါင္းစပ္ရမယ္လို႕ အျမင္ရွိလာတာေၾကာင့္ မင္ဒဲလားနဲ႕ ေအအင္စီဟာ ဇူးလူးဘာသာစကားနဲ႕ “Spear of the Nation.” လို႕ အမည္ရတဲ့ military wing ကို တည္ေထာင္ပါေတာ့တယ္။ စစ္ေရးနဲ႕ ေတာင္အာဖရိက စစ္တပ္ကို ယွဥ္ႏိုင္ဖို႕ မလြယ္ကူပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးနဲ႕ ေပါင္းစပ္ျခင္းအားျဖင့္ ေတြ႕ဆံုညွိႏွိဳင္းေရး စားပြဲေပၚကို အစိုးရဆီ တြန္းပို႕ႏိုင္လာမယ္လို႕ ယူဆခဲ့ၾကပါတယ္။

(၁၉၆၂) ခုႏွစ္မွာေတာ့ မင္ဒဲလားနဲ႕ ေခါင္းေဆာင္အခ်ိဳ႕ကို ေတာင္အာဖရိက လံုျခံဳေရးတပ္ေတြက ဖမ္းဆီးမိသြားပါတယ္။ ေခါင္းေဆာင္ေတြ အဖမ္းခံရျပီးေနာက္ပိုင္းမွာ အစိုးရဆန္႕က်င္ေရးအရွိန္က ေႏွးက်သြားခဲ့ ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတြင္းလွဳပ္ရွားမွုေတြ အားေလ်ာ့ျပီး၊ ႏိုင္ငံျပင္ပက မင္ဒဲလားလြတ္ေျမာက္ေရး လွဳပ္ရွားမွဳ၊ ႏိုင္ငံတကာကင္ပိန္းေတြရဲ႕ အရွိန္ကသာ ၾကီးထြားလာခဲ့ပါတယ္။ အစိုးရထဲကို ၀င္ပူးျပီး (change from within) လုပ္မွပဲ ရေတာ့မယ္ဆိုတဲ့ ႏိုင္ငံေရးသေဘာတရားေတြက ပ်ံ႕ႏွံ႕ေနရာယူလာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဖိႏွိပ္မွဳရွိသမွ် ထၾကြပုန္ကန္မွဳ၊ ႏိုင္ငံေရးအန္တုမွဳ ဆိုတာ ရွိေနမွာပဲဆိုတဲ့ ေတာ္လွန္ေရးဥပေဒသေတြဟာ ေတာင္အာဖရိကမွာလဲ မွန္ကန္ခဲ့ပါတယ္။ မ်ိဳးဆက္သစ္ ေခါင္းေဆာင္ေတြ ထပ္မံေပၚထြက္လာခဲ့ျပီး၊ ၁၉၆၀ ေႏွာင္းပိုင္းေတြမွာ The Black Consciousness Movement (BCM) စတာေတြ ေပၚေပါက္လာပါတယ္။

၁၉၇၆ ခုႏွစ္မွာေတာ့ The Soweto uprising ေပၚထြက္လာပါတယ္။ ဒီလူထုအေရးေတာ္ပံုၾကီးကို လူငယ္ေက်ာင္းသားေတြက ဦးေဆာင္ခဲ့ၾကတာပါ။ အေရးေတာ္ပံုၾကီးျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ပထမ ႏွစ္လအတြင္းမွာ လူငယ္ ႏွစ္ေထာင္ေက်ာ္ ေသဆံုးခဲ့ျပီး၊ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာ ဖမ္းဆီးခံခဲ့ရပါတယ္။ ဒီလူထု အေရးေတာ္ပံုၾကီးကို ျပည္ပမွာ ရွိေနတဲ့ မ်ိဳးဆက္ေဟာင္းေတြက အခ်ိန္ကိုက္ တိုင္မင္ေပးျပီး လွဳပ္ရွားေစခဲ့တာလဲ မဟုတ္သလို၊ ျပည္တြင္းမွာ ရွိေနတဲ့ မ်ိဳးဆက္ေဟာင္း ေခါင္းေဆာင္ေတြက တိုက္ပြဲေခၚယူခဲ့တာလဲ မဟုတ္ပါဘူး။

မတရား အဖိႏွိပ္ခံထားရတဲ့ လူထုလူတန္းစား အဖြဲ႕အစည္းဆိုတာ အခ်ိန္မေရြးေပါက္ကြဲႏိုင္တဲ့ ယမ္းအိုးၾကီးတခုလိုပါပဲ။ တခါတရံမွာ သာမန္အခ်ိန္ဆို ေရးၾကီးခြင္က်ယ္ လုပ္စရာ မဟုတ္တဲ့ ျဖစ္ရပ္ေလးတခုကလဲ triggering event ၾကီးတခု ျဖစ္သြားတတ္ပါတယ္။ အေရးၾကီးတာက ဒီလိုအခ်ိန္ေတြအတြက္ လူထုလူတန္းစား အလႊာအသီးသီးအၾကားမွာ အမာခံ တည္ေဆာက္ထားႏိုင္မွဳ၊ တိုက္ပြဲျဖစ္လာခဲ့ရင္ ႏိုင္ငံေရး ေရခ်ိန္ကို ေရရွည္ထိန္းထားႏိုင္မွဳ၊ အေျပာင္းအလဲကာလမွာ စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ အာဏာလႊဲေျပာင္းရယူႏိုင္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရး လက္ဦးမွဳ ရယူေရးတို႕အတြက္ ညွိႏွိဳင္းထားမွဳ၊ ခ်ိတ္ဆက္ထားမွဳ စတာေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ လူထုအေရးေတာ္ပံုဆိုတာက တိုက္ပြဲေခၚတိုင္းလဲ ျဖစ္ခ်င္မွ ျဖစ္တာပါ။ တိုက္ပြဲမေခၚပဲလဲ အခ်ိန္မေရြး ထျဖစ္သြားႏိုင္ပါတယ္။

၁၉၇၆ ခုႏွစ္၊ ေတာင္အာဖရိက လူထုအေရးေတာ္ပံုၾကီးကလဲ ဒီလိုပဲ ရုတ္ျခည္း ထျဖစ္သြားခဲ့တာပါ။ အစိုးရက လူမည္းေက်ာင္းသားေတြကို လူျဖဴ Boers ေတြရဲ႕ ဘာသာစကားကို အတင္းအၾကပ္ သင္ခိုင္းပါတယ္။ ဒါကို မေက်နပ္တဲ့ ေက်ာင္းသားေတြက ဆႏၵျပၾကပါတယ္။ လံုျခံဳေရးတပ္ေတြေၾကာင့္ ေက်ာင္းသားေလးတေယာက္ ေသသြားပါတယ္။ ဒါကို မေက်နပ္တဲ့အတြက္ Soweto မွာ အဓိကရုဏ္းျဖစ္ျပီး၊ တႏိုင္ငံလံုးကို ပ်ံ႕ႏွံ႕သြားခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏွစ္ႏွစ္ေက်ာ္ၾကာေအာင္ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ဒီလူထုအေရးေတာ္ပံုၾကီးမွာ လူေပါင္း တစ္ေသာင္းေက်ာ္ခန္႕ ေသဆံုးခဲ့ပါတယ္။

ဒီလူထု အေရးေတာ္ပံုၾကီးဟာ ေတာင္အာဖရိက ႏိုင္ငံေရးသမိုင္းမွာေတာ့ သမိုင္းတေကြ႕ကို ခ်ိဳးပစ္လိုက္ပါေတာ့တယ္။ ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ အတြင္းက ပူးျပီးမွ ေျပာင္းလဲမွဳ လုပ္ေဆာင္ရမယ္ဆိုတဲ့ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြရဲ႕ ပါးစပ္ေတြကို ပိတ္ပစ္လိုက္ပါတယ္။ သူတို႕ရဲ႕ စကားေတြကို လူထုက အယံုအၾကည္ မရွိေတာ့ပါဘူး။ ေထာင္ထဲကို ေရာက္သြားတဲ့ မ်ိဳးဆက္သစ္ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႕ မ်ိဳးဆက္ေဟာင္းေခါင္းေဆာင္ေတြ ေထာင္ထဲမွာ ေပါင္းစည္းမိသြားၾကပါတယ္။ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာ လူေတြက ထြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္ျပီး ေအအင္စီနဲ႕ ပီေအစီအဖြဲ႕တို႕ရဲ႕ military wing ေတြမွာ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္လာၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးတက္ၾကြလွဳပ္ရွားသူ မ်ိဳးဆက္သစ္ေတြ ထပ္ျပီး ေပၚထြက္လာ ပါတယ္။

(၁၉၈၃) မွာ အစိုးရက ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒသစ္ ေရးဆြဲျပဌာန္းျပီး၊ လူထုရဲ႕ တိုက္ပြဲေရခ်ိန္ကို ေလွ်ာ့ခ်ဖို႕နဲ႕ ေတာ္လွန္ဆန္႕က်င္သူေတြကို ျဖိဳခြဲဖို႕ ၾကိဳးစားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မေအာင္ျမင္ခဲ့ပါဘူး။ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြထဲမွာ အာဏာနဲ႕ အခြင့္အေရးကို အေခ်ာင္လိုခ်င္သူေတြက နည္းေနခဲ့ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲကို ညီညီညာညာ ဆန္႕က်င္ခဲ့ၾကတာေၾကာင့္ အစိုးရစိတ္တိုင္းက် မျဖစ္ခဲ့ပါဘူး။ အထိနာေစခဲ့ပါတယ္။ (၁၉၈၅) ခုႏွစ္မွာ The Sharpeville Massacre ႏွစ္ဆယ့္ငါးႏွစ္ေျမာက္ ႏွစ္ပတ္လည္ကို လူထုလွဳပ္ရွားမွဳ အသြင္နဲ႕ က်င္းပၾကတာေၾကာင့္ အစိုးရက ႏိုင္ငံေတာ္ကို အေရးေပၚအေျခအေန ေၾကျငာ လိုက္ရပါေတာ့တယ္။

ဒီအခါမွာ လူေပါင္း ႏွစ္သန္းေက်ာ္ကို ကိုယ္စားျပဳတဲ့ အဖြဲ႕အစည္း ခုနစ္ေထာင္ေက်ာ္က ႏိုင္ငံေရးအန္တုမွဳ လွဳပ္ရွားမွဳၾကီးကို စတင္ၾကပါေတာ့တယ္။ လွဳပ္ရွားမွဳတခုမွာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားတာက အေၾကာင္းမဟုတ္ပါ။ ဒီအဖြဲ႕အစည္းေတြအားလံုးဆီမွာ ခိုင္မာတဲ့ တိုက္ပြဲ၀င္စိတ္ဓာတ္ ရွိေနဖို႕ကသာ အေရးၾကီးတာပါ။ ဒီစိတ္ဓာတ္ရွိရင္ အေရးၾကံဳလာခ်ိန္မွာ အလိုအေလ်ာက္ ေပါင္းစည္းအား ထြက္သြားစျမဲပါပဲ။ ဒီအဖြဲ႕အစည္း ခုနစ္ေထာင္ေက်ာ္ဟာ Mass Democratic Movement (MDM) ေခါင္းစီးေအာက္မွာ လွဳပ္ရွားခဲ့ၾကပါတယ္။

တိုက္ပြဲမရွိပဲ တပ္ေပါင္းစုေတြ ဖြဲ႕လိုက္၊ ကြဲလိုက္၊ ျပဲလိုက္၊ ျပန္တည္ေထာင္လိုက္နဲ႕ သံသရာ လည္ေနတာထက္စာရင္ ဒီလို တိုက္ပြဲရွိခ်ိန္မွာ ကိုယ့္အဖြဲ႕အစည္း၊ သူ႕အဖြဲ႕အစည္းစတာေတြကို ေခါင္းစီးမတင္ပဲ တပ္ေပါင္းစု လွဳပ္ရွားမွဳသ႑ာန္ ေခါင္းစီးၾကီးတခု ေအာက္မွာ ညီညြတ္ေရး ျဖစ္တည္လာတာက ပိုျပီး ထိေရာက္မွဳ ရွိတယ္ဆိုတာ ေတာင္အာဖရိကရဲ႕ MDM လွဳပ္ရွားမွဳၾကီးက သက္ေသျပခဲ့ပါတယ္။

ဒီလို လွဳပ္ရွားမွဳၾကီး အရွိန္ေကာင္းလာတာနဲ႕အမွ် အစိုးရဆီမွာ အာဏာရွိတာနဲ႕ စစ္တပ္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားႏိုင္ရံုက လြဲလို႕ ဘာမွ မက်န္ေတာ့ပါဘူး။ ျပည္တြင္းျပည္ပ legitimacy မရွိပါဘူး။ အစိုးရဆန္႕က်င္သူေတြဘက္မွာေတာ့ အမ်ားျပည္သူရဲ႕ ေထာက္ခံအားေပးမွဳ၊ ႏိုင္ငံတကာ အသိအမွတ္ ျပဳမွဳ၊ ေအာင္ပြဲကို မေဆာင္က်ဥ္းႏိုင္ေပမယ့္ အရွိန္တခုရွိတဲ့ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး၊ အစိုးရဘက္က ႏွိမ္နင္းသမွ် ဖိေလၾကြေလ ျဖစ္လာတဲ့ ေရရွည္ ရပ္တည္ႏိုင္ေသာ တပ္ေပါင္းစု လွဳပ္ရွားမွဳၾကီး၊ ေငြေၾကးေတြ၊ အာဏာေတြနဲ႕ ေသြးေဆာင္ျဖားေယာင္းလို႕ မရႏိုင္တဲ့ ေခါင္းေဆာင္မ်ားရဲ႕ ေတာ္လွန္စိတ္ ခိုင္မာမွဳ စတာေတြရဲ႕ အားေတြကို ရရွိေနျပီ ျဖစ္ပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးအရွိန္ကို ေႏွာင့္ေႏွးေစခဲ့တဲ့ အတြင္းမွ ပူးသတ္မည္ဆိုသူမ်ားလဲ အေျခအေနမွန္ကို နားလည္သြားျပီး ပါးစပ္ပိတ္သြားသြားၾကပါျပီ။ ႏွစ္ဘက္စလံုးဟာ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ေနျပီး၊ ပါ၀ါခ်ိန္ခြင္လွ်ာ ညီလာတဲ့ အေျခအေနျဖစ္လာပါတယ္။

ဒီလိုအေျခအေနမွာ အစိုးရဘက္က မင္ဒဲလားရဲ႕ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးလိုေသာ ဆႏၵရွိမရွိကို ကနဦး အတည္ျပဳပါတယ္။ (၁၉၉၀) ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္၀ါရီလ (၂) ရက္ေန႕မွာ မင္ဒဲလားကို လႊတ္ေပးမည္ ျဖစ္ေၾကာင္းနဲ႕ ေအအင္စီႏွင့္ အျခားႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ားကို ban လုပ္ထားျခင္းကို ရုတ္သိမ္းမည္ျဖစ္ေၾကာင္း အစိုးရဘက္က စတင္ေၾကျငာခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ မင္ဒဲလားက ေဖေဖာ္၀ါရီလ (၁၁) ရက္ေန႕မွာ လြတ္ေျမာက္ခဲ့ပါတယ္။ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရး ေျခလွမ္းကို အစိုးရဘက္က စတင္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို စတင္ခဲ့ရျခင္းကလဲ ပါ၀ါခ်ိန္ခြင္လွ်ာ ညီမွ်လာျခင္းေၾကာင့္သာ ျပဳလုပ္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

ျပီးတဲ့အခါမွာ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးအတြက္ အေျခခံ လိုအပ္ခ်က္ေတြကို ႏွစ္ဘက္စလံုးက အေပးအယူ လုပ္လာခဲ့ၾကပါတယ္။ ေအအင္စီဘက္က လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးကို စြန္႕လႊတ္ျပီး၊ အစိုးရဘက္က အေရးေပၚ အေျခအေန ရုတ္သိမ္းမွဳ၊ ဥပေဒမ်ား ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွဳ၊ ျပည္ပေရာက္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြ ျပည္တြင္းကို လံုျခံဳစိတ္ခ်စြာ ျပန္လာႏိုင္မွဳ၊ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ား လႊတ္ေပးမွဳ စတာေတြ ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေနဆဲကာလမွာ ရာဇ၀တ္မွဳထူေျပာျခင္း၊ ႏိုင္ငံေရး အျမင္ေပၚမူတည္ျပီး လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတြင္းမွာ တိုက္ခိုက္မွဳမ်ား ရွိျခင္း၊ ဂိုဏ္းဂဏမ်ား ေပၚေပါက္လာျခင္း စတာေတြ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။

ဒီလို အေျခအေနကို ထိန္းႏိုင္ဖို႕အတြက္ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ စီးပြားေရးသမားေတြ ပူးေပါင္းျပီး National Peace Accord (NPA) ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ ခဲ့ၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံအလိုက္၊ ေဒသအလိုက္၊ ျမိဳ႕နယ္အလိုက္ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ေကာင္စီေတြ ဖြဲ႕စည္းျပီး သင့္ျမတ္ေရးနဲ႕ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေဆာင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ သင့္ျမတ္ေရး၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႕ သင့္ျမတ္ေရးႏွင့္ ျငိမ္းခ်မ္းေရး အမည္ခံ အရွံဳးေပးေရး၊ အညံ့ခံေရး ေတြက မတူညီပါဘူး။

အမည္ခံ အရွံဳးေပးေရး၊ အညံ့ခံေရး လမ္းစဥ္ မဟုတ္တဲ့ မွန္ကန္ေသာ ျငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႕ သင့္ျမတ္ေရး လွဳပ္ရွားမွဳေတြ ဆိုတာက ႏွစ္ဘက္ေခါင္းေဆာင္ေတြအားလံုး ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရး စားပြဲေပၚ ေရာက္ရွိေနျပီးမွ ႏိုင္ငံေရးအရ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ဖို႕အတြက္ မလိုအပ္ေတာ့တာေၾကာင့္ သင့္ျမတ္ေရး၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ေကာင္စီေတြကို လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတြင္းမွာ ဖြဲ႕စည္းလွဳပ္ရွားလာျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရး စားပြဲေပၚ မေရာက္ခင္မွာတုန္းကေတာ့ ႏိုင္ငံေရး အန္တုေရး၊ ထိပ္တိုက္ ရင္ဆိုင္ေရး၊ လူထုတိုက္ပြဲ၊ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး လမ္းစဥ္ေတြကိုပဲ ေတာင္အာဖရိက ဒိုင္ယာေလာ့ျဖစ္စဥ္မွာ အသံုးျပဳခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီလိုနဲ႕ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလမွာ Convention for a Democratic South Africa (CODESA) က်င္းပႏိုင္ခဲ့ျပီး၊ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္ ေရာက္မွ ေတာင္အာဖရိကရဲ႕ ပထမဦးဆံုး လြတ္လပ္၍ တရားမွ်တေသာ ေရြးေကာက္ပြဲ ေပၚထြက္လာခဲ့ပါတယ္။ ေခါင္းေဆာင္မ်ား ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေနစဥ္ကာလေတြမွာလဲ လူထုလွဳပ္ရွားမွဳေတြက မရပ္သြားပါဘူး။ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပြဲ စတင္လိုက္တာဟာ လူထုအတြက္ အက်ိဳးရွိေစမယ့္ ရလဒ္ေတြ ျဖစ္လာဖို႕ guaranteed မရွိပါဘူး။ တဘက္က အာဏာကို ရယူထားျပီး၊ စစ္တပ္ကို ၾကိဳးကိုင္ထားႏိုင္တဲ့ အစိုးရနဲ႕ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးတာမွာ လူထုေခါင္းေဆာင္ေတြ ဘက္မွာကလဲ ပါ၀ါခ်ိန္ခြင္လွ်ာအေနနဲ႕ လူထုလွဳပ္ရွားမွဳ အင္အား၊ ႏိုင္ငံတကာ ေထာက္ခံမွဳေတြ ရွိေနဖို႕ လိုပါတယ္။ ဒီလိုပါ၀ါခ်ိန္ခြင္လွ်ာ မညီမွ်မွာ စိုးရိမ္တဲ့အတြက္ ႏိုင္ငံတကာကလဲ ပိတ္ဆို႕အေရးယူမွဳကို ခ်က္ခ်င္း ျပန္ရုတ္သိမ္းျခင္း မရွိခဲ့ပါဘူး။ ဒါမွလဲ အာဏာရယူထားသူမ်ားဘက္မွ တဘက္သတ္ ႏိုင္ထက္စီးနင္း မေဆြးေႏြးႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေတာင္အာဖရိက ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပြဲျဖစ္စဥ္မွာ ေအအင္စီနဲ႕ အျခားႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕မ်ားဟာ လူထုဆႏၵျပပြဲမ်ား၊ သပိတ္မ်ားနဲ႕ အလုပ္မသြားေသာ ေန႕ရက္မ်ား စတဲ့ လွဳပ္ရွားမွဳေတြကို အသံုးျပဳျပီး ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပြဲစားပြဲအတြက္ coercive leverage ေတြ သံုးခဲ့ၾကပါတယ္။ အစိုးရထဲက ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပြဲကို မလိုလားသူမ်ားက ေနာက္ကြယ္ကေန ေငြေၾကးေထာက္ပံ့ျပီး ေအအင္စီ အဖြဲ႕၀င္မ်ားကို သတ္ျဖတ္ခိုင္းမွဳေတြလဲ ရွိခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၉၂ ခုႏွစ္၊ ဇြန္လ (၁၆) ရက္ေန႕မွာ အမ်ိဳးသမီးနဲ႕ ကေလးငယ္ေတြ အပါအ၀င္ ေအအင္စီ ေထာက္ခံသူ (၃၉) ေယာက္ကို Soweto uprising ႏွစ္ပတ္လည္ အခမ္းအနားတခုမွာ လုပ္ၾကံသတ္ျဖတ္မွဳ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။

ေခါင္းေဆာင္ေကာင္းျဖစ္တဲ့ မင္ဒဲလားက အစိုးရကိုယ္တိုင္ ပါ၀င္ေနတဲ့ ဒီ Boipatong massacreကို လက္ပိုက္ၾကည့္မေနခဲ့ပါဘူး။ Convention for a Democratic South Africa (CODESA) ထဲကေန ေအအင္စီကို ခ်က္ခ်င္းဆြဲထုတ္ျပီး၊ သူ႔ျပည္သူေတြကို လံုျခံဳေရးေပးဖို႕နဲ႕ အစိုးရကိုယ္တိုင္က်ဴးလြန္တဲ့ ဒီအၾကမ္းဖက္ကို စံုစမ္း အေရးယူေပးဖို႕ ႏိုင္ငံတကာကို ေတာင္းဆိုပါေတာ့တယ္။ မင္ဒဲလားရဲ႕ ေတာင္းဆိုမွဳေၾကာင့္ ကမၻာ့ကုလသမဂၢက မစ္ရွင္ ဖြဲ႕ျပီး စံုစမ္းမွဳ ျပဳလုပ္ခဲ႕ပါတယ္။ ယူအင္မစ္ရွင္ဟာ ႏိုင္ငံတြင္းမွာ National Peace Accord က ဖြဲ႕စည္းတဲ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရး ေကာ္မရွင္နဲ႕ အတူ တြဲဖက္ျပီး၊ အမ်ားျပည္သူကို အၾကမ္းဖက္မွဳနဲ႕ ေႏွာင့္ယွက္မွဳေတြကို စံုစမ္းပါေတာ့တယ္။ အစိုးရအာဏာပိုင္ရဲ႕ ဘက္ေတာ္သားေတြ ပါ၀င္ေနေၾကာင္း ေတြ႕ရွိခဲ့ျပီး၊ ေကာ္မရွင္အစီရင္ခံ ထုတ္ျပန္ခဲ့တာေၾကာင့္ အစိုးရရဲ႕ အာဏာအလြဲသံုးစား လုပ္မွဳေတြကို ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္လာပါေတာ့တယ္။

ဒီလို ေတာင္အာဖရိက ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ျဖစ္စဥ္ကို ဟင္းခ်က္ေနရင္းနဲ႕ ျပန္ျပီး သတိရေနမိစဥ္မွာပဲ ဟင္းက်က္သြားတာေၾကာင့္ အိုးထဲကေန ပန္းကန္ေလးထဲ ထည့္ျပီး ထမင္းစားပြဲ၀ိုင္းေပၚ တင္လိုက္မိပါတယ္။ သားေပါက္စကေတာ့ chicken curry ဆိုျပီး ေအာ္ျမဴးေနေလရဲ႕။ သူလဲ တခါတေလ အေမခ်က္တဲ့ ဟင္းေလး စားခ်င္ရွာတယ္ ထင္ပါရဲ႕။ ကၽြန္မရဲ႕ ဟင္းခြက္ေလးကို ၾကည့္ရင္း ေတာင္အာဖရိက ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ ေအာင္ပြဲလို႕ ၾကီးၾကီးက်ယ္က်ယ္ သြားေတြးလိုက္မိေသးတယ္။ ဟင္းတခြက္ျဖစ္လာဖို႕ အသားစိမ္းေတြကို ဓားနဲ႕ ခုတ္ထစ္ လွီးျဖတ္ရတာက လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး၊ မီးျပင္းျပင္းနဲ႕ ဆီပူလွိမ့္ရတာက Mass Democratic Movement ၊ မီးေအးေအးေလးနဲ႕ က်က္ေအာင္ထားရတာက ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေနစဥ္ကာလ၊ ျပီးေတာ့မွ ဟင္းေလးတခြက္ ရလာရတာ မဟုတ္ပါလား။ ဒီဟင္းေလးမွာ အရသာ အစပ္အဟပ္ မညီတာေတြ ရွိခ်င္လဲ ရွိေနမွာပါ။ ဘယ္လိုပဲ ျဖစ္ျဖစ္ အသားစိမ္းၾကီးကို ဒီအတိုင္း ေရခဲေသတၱာထဲ အေအးခံျပီး ပုပ္သိုးနံေစာ္သြားေစတာထက္စာရင္ ဓားနဲ႕ လွီးျဖတ္လိုက္၊ မီးျပင္းမွာ ဆီပူလွိမ့္လိုက္၊ မီးေအးနဲ႕ က်က္ေအာင္ထားလိုက္လုပ္ျပီး ဟင္းတခြက္အျဖစ္ အသြင္ေျပာင္းလိုက္တာကေတာ့ အက်ိဳးနည္းနည္းပိုရွိမယ္ ထင္ပါရဲ႕။

ခင္မမမ်ိဳး (၁၂၊ ၆၊ ၂၀၁၁)