ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳအား တိုင္းတာျခင္း

တိုင္းျပည္တခုရဲ႕ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ အတိမ္အနက္ကို သိရွိဖို႕ သင့္ေလ်ာ္တဲ့ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳဆိုင္ရာ အတိုင္းအတာ (Measures of poverty) မ်ားနဲ႕ တိုင္းတာသတ္မွတ္ဖို႕ လိုပါတယ္။ ဒါမွလဲ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရး မဟာဗ်ဴဟာမ်ား ခ်မွတ္ေရးဆြဲ အေကာင္အထည္ေဖာ္ရာမွာ အေျခအေနမွန္နဲ႕ လိုက္ေလ်ာညီေထြတဲ့ မဟာဗ်ဴဟာေတြ ပါ၀င္လာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။



ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳကို တိုင္းတာျခင္းအားျဖင့္ ရရွိမယ့္ အက်ိဳးေက်းဇူးေတြကို ေလ့လာသူပညာရွင္ေတြက အမ်ိဳးအစားေလးမ်ိဳး ခြဲျခားေဖာ္ျပေပးခဲ့ၾကပါတယ္။ ပထမအက်ိဳးေက်းဇူးကေတာ့ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳဆိုင္ရာ တိုင္းတာသတ္မွတ္ခ်က္ေတြဟာ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး အာဂ်င္ဒါမွာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳအေရးကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားေစျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဖြံ႕ျဖိဳးေရးေလ့လာသူ ပညာရွင္ Ravallion က ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳကို တိုင္းတာသတ္မွတ္ထားျခင္းအားျဖင့္ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမွဳေရးဆိုင္ရာ မူ၀ါဒ ခ်မွတ္သူေတြအေနနဲ႕ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူေတြကို လ်စ္လ်ဴရွဳထားလို႕ မရႏိုင္ပဲ၊ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ အေရးဟာ မူ၀ါဒေရးရာမွာ အစဥ္အျမဲ ထည့္သြင္းစဥ္းစားရမယ့္ အခ်က္တခ်က္ ျဖစ္လာတယ္လို႕ ဆိုထားခဲ့ပါတယ္။

ဒုတိယအက်ိဳးေက်းဇူးကေတာ့ အစိုးရတာ၀န္ရွိသူမ်ားနဲ႕ ႏိုင္ငံတကာအစိုးရမ်ား၊ ႏိုင္ငံတကာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားက ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားကို ၀င္ေရာက္အကူအညီေပးႏိုင္ျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္သူေတြ ဘယ္ေနရာမွာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳဒဏ္ကို ဘယ္လိုဘယ္ပံု ၾကံဳေတြ႕ေနရတယ္ဆိုတာကို အတိုင္းအတာ၊ ကိန္းဂဏာန္းေတြ တိတိက်က် မပါပဲ အကူအညီေပးႏိုင္ဖို႕ ခဲယဥ္းႏိုင္ပါတယ္။ ပထ၀ီ၀င္ အေနအထား (ျပည္နယ္၊ တိုင္း၊ ေဒသ၊ ေတာင္ေပၚ ေျမျပန္႕ စသည္မ်ား) နဲ႕ အိမ္ေထာင္စု သြင္ျပင္လကၡဏာမ်ား (ပညာေရး၊ အိမ္ေထာင္စု၀င္ အေရအတြက္ စသည္မ်ား) ေတြေပၚ မူတည္ျပီး၊ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ သ႑ာန္ေတြကို ေလ့လာခြဲျခားႏိုင္မွသာ လိုအပ္တဲ့ အကူအညီေတြကို ထိထိေရာက္ေရာက္ ေပးႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဥပမာအားျဖင့္ အမ်ိဳးသမီးဦးေဆာင္တဲ့ အိမ္ေထာင္စုမ်ား (households headed by women) ေတြရဲ႕ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ရာခိုင္ႏွဳန္းဟာ အမ်ိဳးသားဦးေဆာင္တဲ့ အိမ္ေထာင္စုမ်ားထက္ ပိုျပီး မ်ားျပားေနတယ္ဆိုရင္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ေလွ်ာ့ခ်ေရး မူ၀ါဒေတြမွာ က်ားမကြဲျပားမွဳေပၚ အေျခခံတဲ့ မူ၀ါဒေတြ ထည့္သြင္းခ်မွတ္ဖို႕ လိုပါတယ္။ အထက္တန္းျပီးသူမ်ားပါ၀င္တဲ့ အိမ္ေထာင္စုေတြက မူလတန္းျပီးဆံုးသူမ်ားသာ ပါ၀င္တဲ့ အိမ္ေထာင္စုမ်ားထက္ ပိုျပီး ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ေလ်ာ့နည္းတယ္ဆိုရင္ သက္ဆိုင္ရာေဒသမွာ ပညာေရးအခြင့္အလမ္း တိုးျမွင့္ေပးတဲ့ မူ၀ါဒေတြ ထည့္သြင္းခ်မွတ္ဖို႕ လိုလာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ သ႑ာန္ေတြကို တိုင္းတာသတ္မွတ္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။

ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္းမ်ားအေနနဲ႕လဲ ႏိုင္ငံရဲ႕ ဘယ္ေဒသမွာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူ ရာခိုင္ႏွဳန္း ပိုမ်ားတယ္၊ ဘယ္လို အိမ္ေထာင္စုေတြက ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ အကဲျဖတ္လိုင္း (poverty line) ထက္ေလ်ာ့နည္းတဲ့ ၀င္ေငြေတြကို ရရွိေနၾကတယ္၊ ဆင္းရဲခ်မ္းသာကြာဟမွဳႏွဳန္းက မည္၍မည္မွ် ျဖစ္ေနတယ္ဆိုတာကို သိရွိမွသာ သက္ဆိုင္ရာႏိုင္ငံအလိုက္ အကူအညီေပးမွဳ၊ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္မွဳေတြကို ျပဳလုပ္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳကို တိုင္းတာျခင္းအားျဖင့္ ရရွိေစႏိုင္တဲ့ တတိယ အက်ိဳးေက်းဇူးကေတာ့ ခ်မွတ္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေနတဲ့ ပေရာဂ်က္မ်ားနဲ႕ မူ၀ါဒမ်ားဟာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳကို အမွန္တကယ္ ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ျခင္း ရွိမရွိ ေလ့လာဆန္းစစ္ႏိုင္တာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ စာရြက္ေပၚက မူ၀ါဒေတြဟာ လက္ေတြ႕မွာ အမွန္တကယ္ ထိေရာက္ခ်င္မွ ထိေရာက္ႏိုင္မွာပါ။ ဒီလိုဆန္းစစ္ျခင္းအားျဖင့္ မူ၀ါဒေတြရဲ႕ ထိေရာက္ႏိုင္မွဳရွိမရွိ အက်ိဳးဆက္ေတြကို သိရွိႏိုင္သလို၊ အရင္းအျမစ္မ်ားကို အကူအညီေပးမွဳဟာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားကို အမွန္တကယ္ အက်ိဳးရွိမရွိ၊ ၾကားျဖတ္အလြဲသံုးစားျပဳမွဳမ်ား ရွိမရွိ စတာေတြကိုလဲ သံုးသပ္ႏိုင္ပါတယ္။

စတုတၳအက်ိဳးေက်းဇူးကေတာ့ အစိုးရမ်ားနဲ႕ ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္းမ်ားရဲ႕ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ေလွ်ာ့ခ်ေရး ပန္းတိုင္ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ရာမွာ ထိေရာက္ျခင္း ရွိမရွိဆိုတဲ့ အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ားရဲ႕ ထိေရာက္မွဳ အေျခအေနကို ဆန္းစစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ထိေရာက္ႏိုင္မွဳ ကိန္းဂဏာန္း တိုင္းတာ သတ္မွတ္ခ်က္ေတြ တိတိက်က်မရွိပဲ အစိုးရတရပ္ဟာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရး ေဆာင္ရြက္ေန ပါတယ္လို႕ ဘယ္သူမွ ေရေရရာရာ ေျပာႏိုင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။

ဒီလို အက်ိဳးေက်းဇူးေတြေၾကာင့္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳဆိုင္ရာ အတိုင္းအတာမ်ားစြာကို အသံုးျပဳျပီး တိုင္းတာသတ္မွတ္မွဳေတြ သက္ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံအလိုက္ ျပဳလုပ္ၾကပါတယ္။ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳဆိုင္ရာ အတိုင္းအတာေတြမွာ headcount index (P0)၊ poverty gap index (P1)၊ squared poverty gap (“poverty severity”) index (P2)၊ Sen-Shorrocks-Thon index၊ Watts Index စသည္ျဖင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ကြဲျပားပါတယ္။

ဒီလို တိုင္းတာသတ္မွတ္ခ်က္ေတြဟာ တိုင္းျပည္ရဲ႕ ပထ၀ီ၀င္အေနအထားကြဲျပားမွဳ၊ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း သြင္ျပင္လကၡဏာ ကြဲျပားမွဳ၊ အိမ္ေထာင္စု သြင္ျပင္လကၡဏာ ကြဲျပားမွုေတြေပၚမွာ အေျခခံတဲ့ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳသ႑ာန္ အမ်ိဳးမ်ိဳးကို ေလ့လာဆန္းစစ္တဲ့ country poverty profile အတြက္ အေထာက္အကူျပဳပါတယ္။ ျပည္နယ္ (ေအ)နဲ႕ ျပည္နယ္ (ဘီ) တို႕အၾကား၊ စာသင္ေက်ာင္းရွိတဲ့ရြာနဲ႕ စာသင္ေက်ာင္းမရွိတဲ့ ရြာတို႕အၾကား၊ အိမ္ေထာင္စု (စီ) နဲ႕ အိမ္ေထာင္စု (ဒီ) တို႕အၾကားေတြမွာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ သ႑ာန္ေတြက တူညီမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီလို မတူညီမွဳေတြ၊ ကြဲျပားမွဳေတြကို မူ၀ါဒခ်မွတ္သူမ်ားက ကြဲကြဲျပားျပား သိရွိဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။

၁၉၉၂ ခုႏွစ္မွာ ထုတ္ေ၀တဲ့ ကမၻာ့ဘဏ္ရဲ႕ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ေလွ်ာ့ခ်ေရး လက္စြဲစာအုပ္ထဲမွာ တိုင္းျပည္တခုခ်င္းစီအလိုက္ poverty profile ျပင္ဆင္ရာမွာ ထည့္သြင္းစဥ္းစားသင့္တဲ့ အခ်က္ေတြကို ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒီအခ်က္ေတြကေတာ့
(၁) တိုင္းျပည္ရဲ႕ ေဒသအသီးသီးမွာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳသ႑ာန္ ကြဲျပားမွဳ ရွိပါသလား။
(၂) လူဦးေရထူထပ္တဲ့ ေဒသမ်ားဟာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ား အမ်ားဆံုး ေနထိုင္ရာ ေဒသမ်ား ျဖစ္ပါသလား။
(၃) ၀င္ေငြနည္းပါးမွဳဟာ က်ားမ၊ အသက္အရြယ္၊ ျမိဳ႕ျပေက်းလက္၊ လူမ်ိဳး၊ လူမ်ိဳးစု သြင္ျပင္လကၡဏာမ်ားနဲ႕ ဆက္စပ္မွဳ ရွိေနပါသလား။
(၄) ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားရဲ႕ ၀င္ေငြရရွိႏိုင္တဲ့ main sources ေတြက ဘာေတြလဲ။
(၅) ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူေတြက သူတို႕ရဲ႕ အသက္ရွင္သန္ ရပ္တည္ေရးအတြက္ မွီခိုအားထားျပဳေနတဲ့ စီးပြားေရးက႑ေတြက ဘာေတြလဲ။
(၆) ဘယ္လို ကုန္ပစၥည္းနဲ႕ ၀န္ေဆာင္မွဳေတြကို ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူေတြက ေရာင္း၀ယ္ေဖာက္ကား ေနသလဲ။ ကမၻာ့ေစ်းကြက္ရဲ႕ ေစ်းႏွဳန္း အေျပာင္းအလဲနဲ႕ ေငြလဲလွယ္ႏွုန္း အေျပာင္းအလဲတို႕က ရိုက္ခိုက္ေစႏိုင္တဲ့ သြင္းကုန္၊ ထုတ္ကုန္ေတြကို ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူေတြက ေရာင္း၀ယ္ေဖာက္ကားေနသလား။
(၇) ေက်းလက္ေဒသ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူေတြဟာ လယ္ယာစိုက္ပ်ိဳးေရးမွာ ဘယ္လို ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္မွဳ အတိုင္းအတာေတြ ရွိသလဲ။
(၈) အလုပ္အကိုင္ရွားပါးမွဳက ဘယ္ေလာက္ဆိုးရြားေနသလဲ။
(၉) ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူေတြ အဓိက စားသံုးေနရတဲ့ စားေသာက္ကုန္၊ လူသံုးကုန္ေတြက ဘာေတြလဲ။
(၁၀) ၀င္ေငြနည္းပါးျခင္းနဲ႕ အာဟာရမျပည့္၀မွဳ၊ ပညာေရးအေျခအေနေတြက ဘယ္လို ဆက္စပ္ေနသလဲ။
(၁၁) ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူေတြရဲ႕ မ်ိဳးဆက္ျပန္႕ပြားမွဳ သြင္ျပင္လကၡဏာေတြက ဘယ္လုိရွိသလဲ။
(၁၂) ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူေတြရဲ႕ ျပည္သူ႕၀န္ေဆာင္မွဳေတြကို အသံုးျပဳႏိုင္တဲ့ အေျခအေနက ဘယ္လိုရွိသလဲ။ ျပည္သူ႕၀န္ေဆာင္မွဳ (လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး၊ မီးသတ္၊ ရဲ၊ စည္ပင္သာယာ စသည္မ်ား) အရည္အေသြးက မည္မွ်ရွိသလဲ။
(၁၃) ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားရဲ႕ ပညာေရးနဲ႕ က်န္းမာေရး အသံုးစရိတ္ေတြက ဘယ္ေလာက္ အေရးပါသလဲ။
(၁၄) ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားရဲ႕ ေခ်းေငြ ရရွိႏိုင္မွဳ အေျခအေနက ဘယ္လိုရွိသလဲ။
(၁၅) ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားရဲ႕ ေျမယာ၊ အေဆာက္အအံု ပိုင္ဆိုင္မွဳေတြက ဘာေတြလဲ။ ပိုင္ဆိုင္မွဳ အခြင့္အေရးမ်ား ရွိသလား။
(၁၆) သဘာ၀အရင္းအျမစ္ေတြကို အသံုးျပဳႏိုင္မွဳဟာ ဘယ္ေလာက္အထိ လံုျခံဳစိတ္ခ်ရသလဲ။
(၁၇) သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ပ်က္စီးမွဳဟာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳနဲ႕ ဆက္ႏြယ္မွဳရွိေနသလား။
(၁၈) ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားရဲ႕ ၀င္ေငြရရွိမွာ အတက္အက်၊ အေျပာင္းအလဲျဖစ္ႏိုင္တာေတြက ဘာေတြလဲ။
(၁၉) လူ႕အဖြဲ႕အစည္းမွာရွိတဲ့ ဘယ္လို အစုအဖြဲ႕ေတြဟာ တျခားအစုအဖြဲ႕ေတြထက္ ပိုျပီး ဆင္းရဲႏြမ္းပါးႏိုင္တဲ့ risk ေတြ ပိုမ်ားေနသလဲ။
စတာေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီလိုအခ်က္ေတြပါ၀င္တဲ့ poverty profile ဟာ သက္ဆိုင္ရာ ေဒသအလိုက္၊ အစုအဖြဲ႕အလိုက္၊ အိမ္ေထာင္စုအလိုက္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ေလွ်ာ့ခ်ေရးဆိုင္ရာ မူ၀ါဒမ်ား ခ်မွတ္ႏိုင္ဖို႕အတြက္ အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစပါတယ္။ အေရးၾကီးဆံုး တိုင္းတာမွဳကိန္းဂဏန္းေတြကေတာ့ ပညာေရးနဲ႕ က်န္းမာေရး အေျချပ ကိန္းဂဏန္းေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

နိဂံုးခ်ဳပ္ဆိုရရင္ တိုင္းျပည္ေတြရဲ႕ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ အေျခအေနမွန္ကို သိသာထင္ရွားတဲ့ တိုင္းတာသတ္မွတ္မွဳေတြ ျပဳလုပ္မွသာ သက္ဆိုင္ရာ အစိုးရေတြရဲ႕ မူ၀ါဒေရးရာေတြဟာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ေလွ်ာ့ခ်ေရးကို အေလးေပးေဆာင္ရြက္ျခင္း ရွိမရွိ၊ ခ်မွတ္ထားတဲ့ မူ၀ါဒေတြနဲ႕ စီမံကိန္းေတြဟာ ထိေရာက္ျခင္း ရွိမရွိ စတာေတြကို ေလ့လာဆန္းစစ္ႏိုင္ျပီး၊ တိုးတက္ေျပာင္းလဲမွဳေတြ ျပဳလုပ္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တိုင္းျပည္ရဲ႕ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳဆိုင္ရာ ပကတိ အေျခအေနမွန္ကို သိရွိမွသာ ႏိုင္ငံတကာအစိုးရမ်ားနဲ႕ ႏိုင္ငံတကာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားကလဲ ထိေရာက္တဲ့ အကူအညီေပးမွဳေတြ ျပဳလုပ္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါေၾကာင္း ေရးသားတင္ျပအပ္ပါတယ္။

ခင္မမမ်ိဳး (၇၊ ၆၊ ၂၀၁၁)


ရည္ညႊန္းကိုးကား။ ။

Ravallion, M. & Chen, S. (2001) Measuring Pro-Poor Growth, Development Research Group, World Bank
Ray, D. (1998) Development Economics, Princeton University Press, Princeton
World Bank. (1992) Poverty Reduction Handbook. Washington DC.
World Bank Institute (2005) Introduction to poverty analysis, Washington DC.