ၾကိဳးစင္။
ဒီစကားလံုးကို ၾကားရသည့္အခါတိုင္း ရုရွားသူရဲေကာင္းမေလး ဇိုယာက ကၽြန္မရဲ႕ အေတြးအိမ္ထဲသို႕ ၀င္ေရာက္လာတတ္သည္။ ခုနစ္တန္း ေက်ာင္းသူဘ၀၊ ျပင္ပ စာေပမ်ား၊ ဗဟုသုတမ်ားကို သဲသဲမတ္မတ္ လိုက္ရွာေနခ်ိန္မွာ ဇိုယာက ကၽြန္မႏွလံုးသားထဲသို႕ ရုတ္ျခည္း ၀င္ေရာက္လာခဲ့တာျဖစ္သည္။ လည္ပင္းမွာ ၾကိဳးကြင္းစြပ္ခံထားရခ်ိန္တြင္ ဇိုယာ ေျပာၾကားလိုက္ေသာ စကားလံုးမ်ားက ကၽြန္မ ေသြးေၾကာမ်ား အတြင္းသို႕ တစံုတရာ အင္အားတို႕ကို စီး၀င္သြားေစခဲ့သည္။
ရဲေဘာ္တို႕။ ေသရမွာကို ငါမေၾကာက္ဘူး။ ဖက္ဆစ္ေတြကို သတိၱရွိရိွနဲ႕ တိုက္ပြဲ၀င္ၾက
ၾကိဳးေပးသတ္တာကို ၀ိုင္းၾကည့္ေနၾကတဲ့ ပရိသတ္အေပါင္းကို ၾကိဳးစင္ေပၚကေန ျပန္အားေပးသြားခဲ့တဲ့ သူရဲေကာင္းမေလး ဇိုယာအေၾကာင္းကို သိရျပီး မ်ားမၾကာမီေသာ အခ်ိန္ကာလတခုမွာပင္ ဂ်ဴးလီးယက္ ဖူးခ်စ္ကိုလဲ ကၽြန္မ ရင္းႏီွးခြင့္ ရသြားခဲ့ျပန္သည္။ ကားေမာင္းသမားကို ျမိဳ႕ပတ္ေမာင္းခိုင္းျပီး၊ ေခ်ာင္ၾကိဳေခ်ာင္ၾကား စာအုပ္အငွားဆိုင္ မ်ားကို ရွာေဖြေတြ႕ရွိရင္း မည္သူမည္၀ါဟု မမွတ္မိေတာ့သည့္ ဦးေလးၾကီးမ်ား၊ အစ္ကိုၾကီးမ်ား၏ ဖတ္သင့္ေသာ စာအုပ္မ်ားကို လမ္းညႊန္ေပးတာေတြ ၾကံဳခဲ့ရသည္။ ဦးေလးၾကီးတေယာက္က ငွားဖို႕ ထားတာ မဟုတ္ပဲ သိမ္းထားတဲ့ စာအုပ္ ဆိုျပီး စာအုပ္တအုပ္ ေပးဖတ္ဖူးသည္။ စာအုပ္ငွားခလဲ မယူပဲ ေပးဖတ္ခဲ့သည္။ ထိုစာအုပ္ကား ဂ်ဴးလီယက္ဖူးခ်စ္၏ ၾကိဳးစင္ေပၚမွ မွတ္တမ္းမ်ား။
“ က်ေနာ္၏ ျပဇာတ္သည္လဲ အဆံုးသို႕ တိုင္လွေပျပီ။ ထိုဇာတ္သိမ္းခဏ္းကိုကား က်ေနာ္မေရးခဲ့ေတာ့။ သိလဲ မသိေတာ့။ ထိုဇာတ္သိမ္းခဏ္းကား ျပဇာတ္မဟုတ္ေတာ့။ ဘ၀ ပင္ ျဖစ္ေလသည္။
ဘ၀တြင္ကား ပြဲၾကည့္သူ ဟူ၍ မရွိ။
ကားလိပ္လဲ ပြင့္ေလျပီ။
လူအေပါင္းတို႕
ခင္ဗ်ားတို႕အား က်ေနာ္ ခ်စ္ခဲ့သည္။
ႏိုးႏိုးၾကားၾကား ရွိၾကေလာ့"
ဂ်ဴးလီးယက္ဖူးခ်စ္၏ ေနာက္ဆံုးစကားလံုးမ်ားက ကၽြန္မအား ဘ၀ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေမးခြန္းမ်ားကို ေပးအပ္လာခဲ့သည္။
"ဘ၀တြင္ကား ပြဲၾကည့္သူ ဟူ၍မရွိ" “ ႏိုးႏိုးၾကားၾကား ရွိၾကေလာ့"
ဒီစကားလံုးေလးကို ကၽြန္မ အၾကိမ္ၾကိမ္ ျပန္လည္ေရရြတ္မိဘူးသည္။ နီးစပ္ရာ လူၾကီးမ်ားကို လိုက္ေမးၾကည့္မိသည္။ ဒႆန အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ အေျဖထုတ္ခဲ့ၾကသည္။ ေတြးစရာမ်ားက အမ်ားအျပား။ ၾကိဳးစင္မ်ား၊ ေထာင္နံရံမ်ားကို ကၽြန္မ စိတ္၀င္စားလာသည္။ ႏိုင္ငံတကာ ေတာ္လွန္ေရး ရုပ္ရွင္ကားမ်ားကို လိုက္ၾကည့္မိသည္။ ဆရာစံကို ၾကိဳးေပးသတ္ခဲ့ေသာ သာယာ၀တီေထာင္ကို ျမင္ဖူးခ်င္လာသည္။ ေထာင္ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ စာမ်ားကို လိုက္ရွာဖတ္ျဖစ္သည္။ ၾကိဳးမိန္႕ေပး ခံထားရေသာ အက်ဥ္းသားတေယာက္ရဲ႕ စိတ္အေျခအေန၊ ၾကိဳးစင္ေပၚသို႕ သြားရာ ေျခလွမ္းမ်ား၊ ေသျခင္းတရားကို ရင္ဆိုင္ပံုရင္ဆိုင္နည္းမ်ား စသည္မ်ားပါေသာ ေထာင္၊ ၾကိဳးတိုက္၊ ၾကိဳးစင္ စာမ်ားကို လိုက္ရွာ ျဖစ္ခဲ့သည္။
ေနာင္သံုးႏွစ္ေလာက္အၾကာမွာ ဆယ္တန္းေအာင္ေတာ့ ေမြးရပ္ဇာတိကို ေခတၱခြာ၍ ရန္ကုန္မွာ ခဏတာ သြားေနျဖစ္ခ်ိန္မွာ စာအုပ္အေဟာင္းဆိုင္မ်ားမွ ဦးၾကီးမ်ားႏွင့္ ခင္မင္သြားခဲ့သည္။ စာအုပ္အေဟာင္းမ်ားေရြးရင္း ဆိုင္ရွင္ႏွင့္ စကားအျပန္အလွန္ ေျပာရင္းမွ ေဘးမွ နားေထာင္ေနတဲ့ ဦးေလးၾကီးတေယာက္ႏွင့္လဲ မိတ္ေဆြ ျဖစ္ခဲ့ဘူးသည္။ သူက ကၽြန္မကို ကေလးမလို႕ ေခၚသည္။ ကၽြန္မနာမည္ကို မေမးခဲ့။ သူ႕နာမည္ကိုလဲ ဦး....လို႕သာ မွတ္ထားလိုက္လို႕ ဆိုသည္။ ထိုေန႕က ကၽြန္မ ရွာေနေသာ စာအုပ္ကို သူ႕ဆီမွာ လာယူဖို႕ ေျပာသည္။ ေျမနီကုန္းမွ လက္ဖရည္ဆိုင္ တဆိုင္မွာ ခ်ိန္းသည္။ မျမင္ဖူး၊ မေတြ႕ဖူးသည့္ သူစိမ္းတေယာက္ကို လက္ဖရည္ဆိုင္မွာ သြားေတြ႕ရေလာက္ေအာင္ အသက္ ဆယ့္ခုနစ္ႏွစ္အရြယ္ မိန္းကေလးတေယာက္မွာ ဘယ္လို အင္အားရွိခဲ့ေလသည္မသိ။ ေသခ်ာသည္ကေတာ့ ကၽြန္မ သြားျဖစ္ခဲ့ပါသည္။
ေနာက္ပိုင္းမွာလဲ ဦးေလးၾကီးႏွင့္တခါတရံ ေတြ႕ျဖစ္ခဲ့သည္။ ဆူးေလဘုရားအနီးမွာ၊ ေျမနီကုန္းမွာ၊ လွည္းတန္းမွာ ကၽြန္မတို႕ ဆံုျဖစ္ခဲ့ၾကသည္။ ဦးေလးၾကီးက တကၠစီစီးလာေသာ ကၽြန္မကို သကၤန္းကၽြန္း၊ ေရႊေပါက္ကံ၊ သာေကတသို႕ သြားေသာ ဘတ္စ္ကားမ်ားစီးၾကည့္ရန္ တိုက္တြန္းခဲ့သည္။ ကမ္းနားမွ အလုပ္သမားမ်ား၊ ကုန္စိမ္းေစ်းမ်ားသို႕ သြားၾကည့္ခိုင္းခဲ့သည္။ ပဲခူးအေရွ႕ျခမ္း၊ အေနာက္ျခမ္း ေဒသမ်ား၊ ျမစ္၀ကၽြန္းေပၚေဒသမ်ားဘက္သို႕ ခရီးထြက္ရန္ တိုက္တြန္းခဲ့သည္။ ရွမ္းျပည္ဘက္အသြားအျပန္မွာ ရထားကို ရိုးရိုးတန္းမွ စီးၾကည့္ရန္ ဆိုခဲ့သည္။
အခါအခြင့္သင့္တဲ့ အခါမ်ားမွာ သူေျပာသည္မ်ားကို ကၽြန္မလိုက္လုပ္ျဖစ္ခဲ့ပါသည္။ ဦးေလးၾကီးက ထိုအေတြ႕အၾကံဳမ်ားကို ေပးခဲ့သည္မကပဲ၊ ဗဟုသုတ ျဖစ္ဖြယ္အေၾကာင္းအရာမ်ားကိုလဲ ေျပာျပခဲ့ျပန္သည္။ ကၽြန္မ ေမးေသာ ဖူးခ်စ္၏ စကားလံုးမ်ားကိုလဲ ကၽြန္မလက္ခံႏိုင္ေသာ အေတြးအေခၚ မ်ားျဖင့္ ရွင္းျပခဲ့သည္။ ေထာင္၊ ၾကိဳးတိုက္၊ ၾကိဳးစင္ အေၾကာင္းမ်ားကလဲ တစြန္းတစ။ ျပီးေတာ့ ဗိုလ္ၾကီးအုန္းေက်ာ္ျမင့္၊ ဆလိုင္းတင္ေမာင္ဦး စေသာ အမည္မ်ား။
ဦးေလးၾကီးေျပာျပလို႕ အမည္မ်ားကို ၾကားဖူးခဲ့ေပမယ့္ ျဖစ္စဥ္မ်ားကို အေသးစိတ္ မသိခဲ့ရ။ နယ္မွ အဖြားက လြမ္းသည္ဆိုျပီး အတင္း ျပန္ေခၚတာမို႕ သတ္မွတ္ခ်ိန္ထက္ ေစာျပန္ခဲ့ရသည္။ ဦးေလးၾကီးကို ႏွုတ္မဆက္ျဖစ္ခဲ့။ အဆက္အသြယ္ ျပတ္သြားခဲ့တာမို႕ အေသးစိတ္ ထပ္မေမးျဖစ္ခဲ့တာလဲ ပါမည္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ၾကိဳးစင္၊ ဦးေန၀င္းကို လုပ္ၾကံရန္ ၾကိဳးပမ္းခဲ့ေသာ ဗိုလ္ၾကီးအုန္းေက်ာ္ျမင့္၊ ဦးသန္႕ အေရးအခင္းႏွင့္ ဆလိုင္းတင္ေမာင္ဦး စေသာ အမည္မ်ားကေတာ့ ကၽြန္မရဲ႕ အေတြးအိမ္ထဲမွာ တြဲခိုေနခဲ့သည္။
ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ အေတြးရိပ္မ်ားတြင္ အမည္နာမတခုအျဖစ္ ရွိေနခဲ့ဖူးေသာ ဆလိုင္းကိုတင္ေမာင္ဦး၏ ၾကိဳးစင္ေပၚသို႕ ရဲရဲ၀ံ့၀ံ့သြားခဲ့ေသာ ေျခလွမ္းမ်ား၊ ေျပာဆိုခဲ့ေသာ စကားလံုးမ်ားကို အေသးစိတ္ သိခြင့္ ရလာခဲ့ပါေတာ့သည္။ ၾကိဳးစင္ေပၚသို႕ ဦးတည္ေသာ ေျခလွမ္းမ်ားမွာ ဆလိုင္းကိုတင္ေမာင္ဦး ေျပာၾကားခဲ့သည္က
မင္းတို႕ ငါ့ကို သတ္လို႕ ရေပမယ့္၊ ငါ့ရဲ႕ ခံယူခ်က္နဲ႕ စိတ္ဓာတ္ကိုေတာ့ ဘယ္ေတာ့မွ သတ္လို႕ မရဘူး။
မင္းတို႕ စစ္ဖိနပ္ေအာက္မွာ ငါဘယ္ေတာ့မွ ဒူးမေထာက္ဘူး။ 
ေတာ္လွန္ေရးသူရဲေကာင္းတို႕၏ ၾကိဳးစင္ေပၚမွ စကားမ်ားသည္ ေတာ္လွန္ေရး စိတ္ဓာတ္၊ ေတာ္လွန္ေရး၀ိဥာဥ္တို႕ကို ေနာင္မ်ိဳးဆက္မ်ား၏ ေသြးေၾကာမ်ားတြင္းသို႕ စီး၀င္ေစ စျမဲ။ ႏွလံုးအိမ္တို႕ကို ကိုင္လွဳပ္ႏိုင္စြမ္း ရွိစျမဲ။
ကၽြန္မ ယံုၾကည္သည္။
ၾကိဳးစင္ေပၚသို႕ ရဲရဲ၀ံ့၀ံ့ ေလွ်ာက္လွမ္းရဲေသာ ေျခလွမ္းမ်ား၊ ေသျခင္းတရားကို မတုပ္မလွဳပ္ ရင္ဆိုင္ရဲေသာ တည္ၾကည္ခိုင္မာမွဳမ်ားႏွင့္ စစ္ဖိနပ္ေအာက္မွာ ဒူးမေထာက္ေသာ စိတ္ဓာတ္မ်ား၏ အရွိန္အဟုန္မ်ား ေပါင္းဆံုသြားေသာ တေန႕မွာ ….........................................။
ခင္မမမ်ိဳး (၂၆၊ ၆၊ ၂၀၁၁)
(ဆလိုင္းကိုတင္ေမာင္ဦးကဲ့သို႕ ဒူးမေထာက္၊ လက္မေျမွာက္ပဲ ၾကိဳးစင္ေပၚသို႕ ရဲ၀ံ့စြာ တက္ခဲ့ၾကသည့္
ကမၻာ့ေတာ္လွန္ေရး၊ ျမန္မာ့ေတာ္လွန္ေရး သူရဲေကာင္းမ်ားအား ေလးစားဦးညြတ္လ်က္)
ၾကိဳးစင္ေပၚမွ စကားမ်ား
Sunday, June 26, 2011
အာဏာရွင္စနစ္၊ ဒို႔တာ၀န္ အေရးသံုးပါးႏွင့္ ကၽြႏ္ုပ္တို႔တာ၀န္ (အပိုင္း - ၂)
ဒို႔တာ၀န္ အေရးသံုးပါး
စစ္အာဏာရွင္စနစ္နဲ႔ ယေန႔ လက္ရွိ ေရြးေကာက္ခံ အာဏာရွင္စနစ္ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေနၾကသူမ်ားဟာ ဒို႕တာ၀န္ အေရးသံုးပါးကို ဦးထိပ္ထားတယ္လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။ သို႔ေပမယ့္ လက္ေတြ႔မွာ အမွန္တကယ္ ဒီ မူ၀ါဒေတြကို က်င့္သံုးပါရဲ႕လားဆိုတာ ဆန္းစစ္ၾကည့္ရေအာင္ပါ။
(၁) ျပည္ေထာင္စု မျပိဳကြဲေရး
ျပည္ေထာင္စု ဆိုတဲ့ စကားလုံးဟာ ႏိုင္ငံေတာ္ တည္ေထာင္မွဳ (state - formation) ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံေရး အစီအမံမ်ား (political arrangements) ေတြနဲ႕ ဆက္ႏြယ္ပါတယ္။ လူတဦးခ်င္းဆီမွာ ႏိုင္ငံေရးတန္ဖိုး (political values) ေတြ တူတိုင္း၊ ႏိုင္ငံေရး အစီအမံ (political arrangements) ေတြ မတူညီပါဘူး။ ႏိုင္ငံေရး တန္ဖိုးေတြ မတူေပမယ့္လဲ ႏိုင္ငံေရး အစီအမံမွာ က်ေတာ့ တူသြားတတ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးမွာ အျမဲတမ္းရန္သူ၊ အျမဲတမ္း မိတ္ေဆြ ဆိုတာ မရွိဘူး ဆိုတဲ့ အေတြးအေခၚဟာ ဒီအခ်က္ေတြကေန ျမစ္ဖ်ားခံလာတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ႏိုင္ငံေတာ္တည္ေထာင္မွဳမွာ ျပည္ေထာင္စု အသြင္သ႑ာန္နဲ႔ တည္ေထာင္မွဳ ဆိုရင္ ႏိုင္ငံေရးအရ တန္းတူညီမွ်မွဳ (political equality) နဲ႔ ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္ (self- determination) ေတြက အလြန္အေရးၾကီးပါတယ္။ ဒါေတြ မရွိရင္ ႏိုင္ငံေတာ္တည္ေထာင္မွဳ ဆိုင္ရာ ပဋိပကၡ (state – formation conflicts) ျဖစ္ျပီး ျပည္တြင္းစစ္ ေသခ်ာေပါက္ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္တည္ေထာင္မွဳမွာ တျပည္ေထာင္စနစ္ (unitary state system)၊ ဖယ္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စုစနစ္ (federal state system)၊ သီးျခားခြဲထြက္၍ တိုင္းျပည္တည္ေထာင္ေရးစနစ္ (separate state system) စသည္ျဖင့္ ကြဲျပားပါတယ္။ အျခားသ႑ာန္မူကြဲေတြလဲ ရွိပါေသးတယ္။
unitary state system မွာ ႏိုင္ငံေရး အစီအမံေတြအားလံုးဟာ ဗဟိုမွာပဲ ခ်ဳပ္ကိုင္ထားပါတယ္။ separation of powers က အလ်ားလိုက္ သ႑ာန္အေနနဲ႕ ရွိျပီး၊ ေဒါင္လိုက္ သ႑ာန္ မရွိပါဘူး။ အစိုးရတရပ္ပဲ ရွိပါတယ္။ လႊတ္ေတာ္ တရပ္ပဲ ရွိျပီး၊ တရားစီရင္ေရး စနစ္ ကြဲျပားမွဳေတြ မရွိပါဘူး။ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံရဲ႕ ႏိုင္ငံ တည္ေထာင္ထားမွဳ စနစ္က unitary state system ျဖစ္ပါတယ္။ federal state system မွာ ႏိုင္ငံေရး အစီအမံေတြက ဗဟိုမွာပဲ ခ်ဳပ္ကိုင္ထားျခင္း မရွိပါဘူး။ separation of powers က အလ်ားလိုက္ သ႑ာန္အေနနဲ႕ေရာ၊ ေဒါင္လိုက္ သ႑ာန္ပါ ရွိပါတယ္။ ဖယ္ဒရယ္ အစိုးရနဲ႕ သက္ဆိုင္ရာ ျပည္နယ္အစိုးရေတြ ရွိပါတယ္။ ဖယ္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္နဲ႕ လူမ်ိဳးစု လႊတ္ေတာ္မ်ား ရွိပါတယ္။ တရားစီရင္ေရး စနစ္ေတြ ကြဲျပားမွဳ ရွိႏိုင္ပါတယ္။ ဖဒရယ္ျပည္ေထာင္စု ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံေရး အစီအမံမ်ားမွာ အိႏိၵယႏိုင္ငံကဲ့သို႕ quasi- federal arrangements၊ ဂ်ာမဏီႏိုင္ငံကဲ့သို႕ေသာ unitarian federal arrangements စတာေတြကေန အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ constitutional federal arrangements ေတြအထိ သ႑ာန္ အမ်ိဳးမ်ိဳး၊ အာဏာ ခြဲေ၀မွဳ (division of powers) အမ်ိဳးမ်ိဳး ကြဲျပားၾကပါတယ္။
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ အာဏာခြဲေ၀မွဳမွာေတာ့ ဖဒရယ္ အစိုးရအတြက္ သတ္မွတ္ထားတဲ့ delegated powers (ျပည္တြင္းႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာ ကုန္သြယ္ေရးကို regulate လုပ္ရန္၊ ေငြ စကၠဴ ထုတ္လုပ္မွဳ စစ္ေၾကျငာမွဳ၊ လက္နက္ကိုင္တပ္မ်ား ထားရွိမွဳ၊ စာပို႔ စနစ္၊ စာခ်ဳပ္စာတမ္းမ်ား လက္မွတ္ေရးထိုးမွဳ)၊ ျပည္နယ္အစိုးရမ်ားအတြက္ သတ္မွတ္ထားတဲ့ reserved powers (ျပည္တြင္းကုန္သြယ္ေရးကို regulate လုပ္ေရး၊ ေက်ာင္းမ်ား တည္ေထာင္ေရး၊ သက္ဆိုင္ရာ ျပည္နယ္အလိုက္ ဥပေဒမ်ား ျပဌာန္းေရးနဲ႔ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား က်င္းပေရး)၊ ဖဒရယ္အစိုးရနဲ႔ ျပည္နယ္အစိုးရမ်ားက ရွယ္ယာလုပ္ရန္ သတ္မွတ္ထားတဲ့ concurrent powers (အခြန္ေကာက္ေရး၊ တရားရံုးမ်ား တည္ေထာင္ေရးနဲ႔ ေခ်းေငြ ရယူေရး) စတာေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။
separate state system ဆိုတာကေတာ့ လူမ်ိဳးေရး၊ ၀ါဒေရး၊ ဘာသာေရး စတာေပၚမွာ အေျခခံျပီး သီးျခားႏိုင္ငံအျဖစ္ ခြဲျခားတည္ေထာင္ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ- အိႏိၵယ ႏိုင္ငံမွ လြတ္လပ္ေသာ သီးျခား ႏိုင္ငံအျဖစ္ ပါကစၥတန္ ႏိုင္ငံအျဖစ္ ခြဲျခားတည္ေထာင္ျခင္း စတာမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို ကြဲျပားသြားတဲ့ ႏိုင္ငံေတြဟာ နယ္နိမိတ္ခ်င္း ထိစပ္ေနတဲ့ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံေတြ အေနနဲ႔ ခြဲထြက္ျပီး ႏိုင္ငံ တည္ေထာင္မွဳ သ႑ာန္ ျဖစ္ပါတယ္။ တိုင္းျပည္တျပည္ရဲ႕ အသြင္ကူးေျပာင္းကာလေတြ ျဖစ္တဲ့ တိုင္းတပါး လက္ေအာက္ခံကေန လြတ္လပ္ေရးရစ ကာလ (ဥပမာ- ကိုလိုနီ ႏိုင္ငံမ်ား) ေတြနဲ႕ အင္အားၾကီး အာဏာထိန္းခ်ဳပ္မွဳ တစံုတရာ ေပ်ာက္ကြယ္သြားေသာ ကာလ (ဥပမာ- ဆိုဗီယက္ယူနီယံ၊ ယူဂိုစလားဗီးလား) စတာေတြမွာ ဒီလို separate state ဆိုင္ရာ အေရးေတြ ေပၚထြက္တတ္ပါတယ္။
သမိုင္းေၾကာင္းအရ၊ ယဥ္ေက်းမွဳ ဓေလ့ထံုးတမ္းစဥ္လာအရ၊ ဘာသာေရးအရ၊ လူမ်ိဳးေရးအရ ကြဲျပားမွဳေတြ ရွိေနတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ အသြင္ကူးေျပာင္းကာလ ဆိုတာ ႏိုင္ငံေတာ္ တည္ေထာင္မွဳ (state- formation) လို႔ သတ္မွတ္ေလ့ရွိၾက ပါတယ္။ ဒီလို အေျခအေန၊ အခ်ိန္အခါေတြမွာ တန္းတူညီမွ်မွဳ ဆိုင္ရာ၊ ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္ဆိုင္ရာ အေရးေတြကို ျငိမ္းခ်မ္းစြာ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြး အေျဖရွာႏိုင္ေရးအတြက္ ႏိုင္ငံေရး ေခါင္းေဆာင္မ်ားအၾကား အျပန္အလွန္ယံုၾကည္မွဳ၊ ကတိတည္မွဳ၊ အျပန္အလွန္ ေလးစားမွဳ၊ ပဋိပကၡေရးရာ ကၽြမ္းက်င္သူမ်ားရွိမွဳ၊ confidence-building measures မ်ား ေဖာ္ေဆာင္ထားမွဳ စတာေတြကို ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္ တည္ေဆာက္ထားႏိုင္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။
ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕ ကံၾကမၼာကို တဦး၊ တဖြဲ႕၊ တပါတီ တည္းေပၚမွာ အလံုးစံု ပံုအပ္ျပီး၊ အသြင္ကူးေျပာင္းကာလအတြက္ ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္ တည္ေဆာက္ထားမွဳေတြ အားနည္းခဲ့ရင္၊ အာဏာရ အစိုးရဘက္က တန္းတူညီမွ်မွဳနဲ႕ ကိုယ္ပိုင္ ျပဌာန္းခြင့္ေတြကို မေလးစားပဲ အာဏာအလြဲသံုးစားလုပ္ျပီး ဖိအားေပးမွဳေတြ ျဖစ္ရင္ ျပည္တြင္းစစ္ ေသခ်ာေပါက္ ျဖစ္ပါတယ္။ ကၽြႏ္ုပ္တို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ လြတ္လပ္ေရးရကာစ အေျခအေနဟာ အသြင္ကူးေျပာင္းကာလအတြက္ ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္ တည္ေဆာက္ထားမွဳ အားနည္းခ်က္ေတြရဲ႕ ရလဒ္ေတြပါပဲ။ နယ္ခ်ဲ႕ဆန္႔က်င္ေရး၊ ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရး၊ လြတ္လပ္ေရး ရရွိေရးအတြက္ တႏိုင္ငံလံုးမွာ ရွိတဲ့ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးေပါင္းစံု၊ ႏိုင္ငံေရး ၀ါဒေပါင္းစံုရွိတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေပါင္းစံုက လက္တြဲခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ လြတ္လပ္ေရးရရွိေရး ဆိုတဲ့ political values ေတြ တူညီခဲ့ၾကပါတယ္။
သို႕ေပမယ့္ နယ္ခ်ဲ႕လက္ေအာက္ မေရာက္ခင္က ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးအစီအမံေတြမွာ စစ္အႏိုင္တိုက္ျပီး စုစည္းသိမ္းသြင္းမွဳေပၚမွာ အေျခခံတဲ့ state formation သ႑ာန္ ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးစုေတြအၾကားမွာ political values တူေပမယ့္၊ political arrangements စဥ္းစားထားပံုေတြ မတူညီပါဘူး။ ႏိုင္ငံေရး၀ါဒေပါင္းစံု လက္ကိုင္စြဲထားတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေပါင္းစံုမွာလဲ လြတ္လပ္ေရးရရွိေရး ဆိုတဲ့ political values တူေပမယ့္၊ political arrangements စဥ္းစားထားပံုေတြ မတူညီပါဘူး။ အခ်ိဳ႕က unitary state၊ အခ်ိဳ႕က federal state၊ အခ်ိဳ႕ကေတာ့ separate state အထိ စဥ္းစားထားမွဳေတြ ရွိၾကပါတယ္။
ဒီလို မတူညီမွဳေတြကို ပင္လံုစာခ်ဳပ္နဲ႕ ညွိႏွိဳင္းယူခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ဟာ တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးစုအားလံုးကို ကိုယ္စားျပဳႏိုင္ျခင္း မရွိခဲ့ပါဘူး။ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ နိဒါန္းမွာ "ၾကားျဖတ္ျမန္မာ အစိုးရႏွင့္ ခ်က္ျခင္း ပူးေပါင္းျခင္းအားျဖင့္ ရွမ္း၊ ကခ်င္ႏွင့္ ခ်င္းတို႔သည္ လြတ္လပ္ေရးကို ပိုမို လ်င္ျမန္စြာ ရလိမ့္မည္ဟု အစည္းအေ၀း တက္ေရာက္သူ အဖြဲ႕၀င္တို႔က ကန္႔ကြက္သူမရွိဘဲ - - - သေဘာတူညီ ၾကေလသည္˝ လို႕ ပါရွိပါတယ္။ ဒါကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ ပင္လံုညီလာခံဟာ all inclusive dialogue လုပ္ေပးႏိုင္ခဲ့တဲ့ ညီလာခံ မဟုတ္ပါဘူး။ ကရင္နီ၊ မြန္၊ ကရင္၊ ရခိုင္ အပါအ၀င္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္းမွာ မွီတင္းေနထိုင္ၾကတဲ့ လူမ်ိဳးစုအားလံုးကို ကိုယ္စားျပဳျခင္း မရွိႏိုင္ခဲ့ပါဘူး။
အဆိုးဆံုးကေတာ့ ယံုၾကည္မွဳ တည္ေဆာက္ထားမွဳ အေျခအေနပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ ျဖစ္ေပၚလာျခင္း အစမွာကတည္းက အျပန္အလွန္ယံုၾကည္မွဳဟာ အင္စတီက်ဴးရွင္းေပၚမွာ အေျခခံ တာထက္ အမ်ိဳးသားေခါင္းေဆာင္ၾကီး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းအေပၚမွာ တိုင္းရင္းသား ေခါင္းေဆာင္ မ်ားရဲ႕ ယံုၾကည္ေလးစားမွဳ အေပၚမွာ အေျခခံထားခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းနဲ႕ အာဇာနည္ ေခါင္းေဆာင္ၾကီးမ်ား လုပ္ၾကံခံရမွဳဟာ တိုင္းျပည္အတြက္ အစားထိုးလို႕ မရႏိုင္တဲ့ ဆံုးရွံဳးမွဳၾကီး တခုျဖစ္ျပီး၊ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ပဋိပကၡမ်ား ၾကီးထြားလာေစခဲ့တဲ့ ကံဆိုးမိုးေမွာင္က်ေစေသာ အေၾကာင္း တရားၾကီး တခုဆိုရင္လဲ မမွားပါဘူး။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္တို႕သာ ရွိခဲ့မယ္ဆိုရင္ လြတ္လပ္ေရး မရခင္ အခ်ိန္ကာလတိုေလး အတြင္းမွာ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးအားလံုးနဲ႕ ညွိႏွိဳင္းေဆြးေႏြးမွဳေတြ ျပဳလုပ္ႏိုင္ခဲ့မွာ ျဖစ္သလို၊ ျပည္တြင္းစစ္ကို တားဆီးႏိုင္မယ့္ အသြင္ကူးေျပာင္းကာလဆိုင္ရာ ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္ တည္ေဆာက္မွဳေတြလဲ လုပ္ထားႏိုင္ခဲ့မွာပါ။
သို႕ေပမယ့္ ျမန္မာတို႕ရဲ႕ ကံဆိုးမိုးေမွာင္က်မွဳလို႕ပဲ ဆိုရေလမလား၊ ေခါင္းေဆာင္တဦးတည္းကိုပဲ အားကိုးၾကျပီး၊ အင္စတီက်ဴးရွင္း တည္ေဆာက္မွဳ အားနည္းျခင္းရဲ႕ အက်ိဳးဆက္လို႕ပဲ ဆိုရေလမလား မသိ။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း က်ဆံုးျပီးသည္ႏွင့္ ျပည္ေထာင္စုပံုသ႑ာန္ အစိုးရႏွင့္ အာဏာခြဲေ၀မွဳ၊ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားရဲ႕ တန္းတူညီမွ်ခြင့္၊ ပင္လံုစိတ္ဓာတ္ စတာေတြက တစထက္တစ ေလ်ာ့ပါးေပ်ာက္ကြယ္လာခဲ့ပါေတာ့တယ္။ ပင္လံုစာခ်ဳပ္လက္မွတ္ေရးထိုးစဥ္က ဗိုလ္ခ်ဳပ္ကိုယ္စားျပဳခဲ့တဲ့ ဖဆပလ အစိုးရမွာလဲ တျပည္ေထာင္စနစ္ (unitary system) ကို ႏိုင္ငံတည္ေထာင္မွဳဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံေရးအစီအမံအျဖစ္ လက္ခံယံုၾကည္သူမ်ားက ၾကီးစိုးခဲ့ပါတယ္။
အသြင္ကူးေျပာင္းကာလတိုင္းမွာ အာဏာရအစိုးရရဲ႕ အေတြးအေခၚ၊ အယူအဆေတြဟာ အခရာက်ပါတယ္။ ျငိမ္းခ်မ္းစြာႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရးကို ဦးတည္ေဖာ္ေဆာင္မွဳ၊ အာဏာကို အသံုးျပဳ၍ အင္အားသံုးေျဖရွင္းမွဳ ဆိုတဲ့ နည္းလမ္းေတြအနက္ လြတ္လပ္ေရးရကာစ ဖဆပလ အစိုးရက အမ်ားဆံုးအသံုးျပဳခဲ့တဲ့ နည္းလမ္းကေတာ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာနဲ႕ စစ္တပ္ကို အသံုးျပဳျပီး အင္အားသံုးေျဖရွင္းမွဳေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အျပန္အလွန္ ယံုၾကည္မွဳ တည္ေဆာက္ထားတာ အားနည္းေနတဲ့ အခ်ိန္ကာလ၊ သံသယမ်ား ၾကီးထြားေနေသာကာလ၊ ညီညြတ္ေရးဆိုရာမွာလဲ လူမ်ိဳးစုအားလံုးကို ကိုယ္စားျပဳထားျခင္း မရွိေသးေသာ ပင္လံုစာခ်ဳပ္တခုသာ ရွိေနေသာ ကာလ၊ တနည္းဆိုရင္ ႏိုင္ငံေရးအရ political sensitivity အျမင့္မားဆံုး ျဖစ္ေနေသာ ကာလေတြမွာ ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြနဲ႕ တိုင္းရင္းသားေတြကို လက္နက္နဲ႕ ဖိအားေပးမွဳေတြ ရွိလာခဲ့ပါတယ္။ အတင္းအၾကပ္ လက္နက္သိမ္းမွဳေတြ ရွိလာခဲ့ပါတယ္။
လက္နက္နဲ႕အင္အားသံုးေျဖရွင္းမွဳဆိုတာ အေျခအေန၊ အခ်ိန္အခါေပၚမွာ မူတည္ျပီးမွ ထိေရာက္မွဳ ရွိပါတယ္။ အေျခအေန၊ အခ်ိန္အခါနဲ႕ မေလ်ာ္ညီရင္ ပိုမိုဆိုးရြားတဲ့ အေျခအေနကို ေရာက္သြားေစ တတ္ပါတယ္။ ဥပမာ- လူႏွစ္ဦးမွာ တဦးနဲ႕ တဦး မယံုၾကည္မွဳေတြ၊ သံသယေတြ ရွိေနခ်ိန္မွာ တဦးက လူသူစုေဆာင္းျပီး တုတ္၊ ဓား ေတြနဲ႕ အျခားလူတဦးထံကို ေရွ႕ရွဳသြားမယ္ဆိုရင္ သြားသူမ်ားက တိုက္ခိုက္ဖို႕ ရည္ရြယ္သည္ျဖစ္ေစ၊ မရည္ရြယ္သည္ျဖစ္ေစ တဘက္နဲ႕ တဘက္ တိုက္ခိုက္မွဳ ျဖစ္ကို ျဖစ္ပါတယ္။
ဖဆပလ အစိုးရ လက္ထက္မွာ ျပည္တြင္းစစ္မီးေတြ ေတာက္ေလာက္လာျခင္းဟာ နဂိုရွိရင္းစြဲ ႏိုင္ငံေတာ္ တည္ေထာင္မွဳ (state formation) ဆိုင္ရာ အားနည္းခ်က္ေတြေပၚမွာ လက္နက္နဲ႕ ဖိအားေပးမွဳေတြ၊ လက္နက္အတင္းအၾကပ္ လိုက္လံ သိမ္းဆည္းမွဳေတြက ထပ္ေဆာင္းသြားခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ confidence-building measures ေတြ အားနည္းခဲ့ၾကပါတယ္။ ၀ါဒေရးရာ ပဋိပကၡေတြအျပင္ ပင္လံုစာခ်ဳပ္မွာ ပါ၀င္လက္မွတ္ေရးထိုးထားျခင္း မရွိေသးတဲ့ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုေတြနဲ႕ ပဋိပကၡေတြကလဲ စတင္ေပၚထြက္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါက ပင္လံုစာခ်ဳပ္တခုတည္းဟာ ျပည္ေထာင္စုအေရးအတြက္ လံုေလာက္ေသာ ျပင္ဆင္မွဳ မဟုတ္ခဲ့ဘူးဆိုတာ ျပသတဲ့ လကၡဏာ တရပ္ပါပဲ။
ဖဆပလ အစိုးရလက္ထက္မွာ ျပည္တြင္းစစ္ ျဖစ္ရျခင္းရဲ႕ အေျခခံ အေၾကာင္းတရားျဖစ္တဲ့ ျပည္ေထာင္စုအေရးကို ျငိမ္းခ်မ္းစြာ ေျဖရွင္းဖို႕ ၾကိဳးပမ္းမွဳထက္ တျပည္ေထာင္စနစ္နဲ႕ လက္နက္အင္အားသံုး ေျဖရွင္းမွဳကို ပိုျပီး ေဇာင္းေပးခဲ့ပါတယ္။ ျငိမ္းခ်မ္းေရးထက္ စစ္ဆင္ေရးၾကီးမ်ားနဲ႕ ေခ်မွဳန္းႏိုင္ေရးကို ဦးစားေပးခဲ့ၾကပါတယ္။ ျငိမ္းခ်မ္းေရးဆိုတာ လက္ခုပ္ ႏွစ္ဘက္တီးမွ ျမည္တဲ့ အရာ ျဖစ္ပါတယ္။ အာဏာရသူမ်ားနဲ႔ ႏိုင္ငံေရးအရျဖစ္ေစ၊ စစ္ေရးအရ ျဖစ္ေစ အတိုက္အခံ ျပဳေနသူမ်ားဘက္က ျငိမ္းခ်မ္းေရးရဖို႔ မည္မွ်ပဲ ျပင္ဆင္ေနသည္ျဖစ္ေစ၊ ေတာင္းဆိုေနသည္ ျဖစ္ေစ၊ အာဏာလက္၀ယ္ ရထားတဲ့ အစိုးရဘက္က ျငိမ္းခ်မ္းေရးဆိုတာကို လက္နက္ျဖဳတ္သိမ္းျပီးမွ တည္ေဆာက္လို႕ ရမည့္အရာ၊ ႏိုင္ငံေရးအရ အျပီးတိုင္ ေခ်မွဳန္းျပီးမွ တည္ေဆာက္လို႕ ရမည့္အရာ၊ အာဏာရသူမ်ားရဲ႕ သတ္မွတ္ခ်က္မ်ားအတိုင္း အတိုက္အခံမ်ားဘက္မွ လိုက္နာေဆာင္ရြက္ရမည့္ အရာလို႕ သတ္မွတ္ေနသမွ် ကာလပတ္လံုး စစ္မွန္တဲ့ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ဘယ္ေတာ့မွ တည္ေဆာက္ႏိုင္မွာ မဟုတ္ပါ။ ျငိမ္းခ်မ္းေရးဆိုတာ ဒူးေထာက္အညံ့ခံေရး မဟုတ္ပါ။
ေနာက္ဆံုးမွာေတာ့ ဖဆပလရဲ႕ တျပည္ေထာင္စနစ္ကို တိုင္းရင္းသားမ်ားက ျပည္ေထာင္စုသ႑ာန္ ေတာင္းဆိုမွဳေတြ ေပၚထြက္လာပါေတာ့တယ္။ ဒီအခါမွာ ဖဆပလ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္က ျပည္ေထာင္စုအေရးကို ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းျခင္း မျပဳပဲ ႏိုင္ငံေတာ္အာဏာကို ဗိုလ္ေန၀င္းဆီ ထိုးအပ္လိုက္ပါေတာ့တယ္။ ဗိုလ္ေန၀င္းက အရပ္သားအစိုးရကို အာဏာျပန္လႊဲ ေပးထားစဥ္ကာလမွလဲ တိုင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ အေျမာ္အျမင္ၾကီးစြာနဲ႕ (၁၉၆၁) ခုႏွစ္မွာ ေတာင္ၾကီးျမိဳ႕မွာ ညီလာခံတရပ္ က်င္းပျပီး၊ စစ္မွန္ေသာ ဖယ္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စု ကိုေတာင္းဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ ဦးႏုက ေရြးေကာက္ပြဲ၀င္စဥ္က ကတိအတိုင္း အမ်ိဳးသားႏွီးေႏွာဖလွယ္ပြဲ က်င္းပ ေပးခဲ့ပါတယ္။ ဆယ္စုႏွစ္ေက်ာ္ ကာလတေလွ်ာက္ ျပည္ေထာင္စုသ႑ာန္ အေကာင္အထည္ဖို႕ အားနည္းခဲ့ရာက ျပည္ေထာင္စုသ႑ာန္ အခင္းအက်င္းအတြက္ ပထမဆံုး ေျခလွမ္းလို႕ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ federal arrangements မျဖစ္သြားရင္ေတာင္ အနည္းဆံုး quasi- federal arrangements ျဖစ္သြားေစႏိုင္တဲ့ ႏိုင္ငံေရး အခင္းအက်င္းေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။ Unitary state ကေန Federal State အေနနဲ႕ တစတစ အသြင္ကူးသြားေစႏိုင္တဲ့ local autonomy, provincial autonomy စနစ္ေတြကိုလဲ ႏွီးေႏွာဖလွယ္ပြဲေတြက တဆင့္ အျမင္ေတြ ခ်ျပေဆြးေႏြးႏိုင္ခဲ့ၾကမွာပါ။ (၁၉၆၂) ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္၀ါရီလဟာ ႏိုင္ငံေတာ္ၾကီးက ျပည္ေထာင္စုသ႑ာန္ကို ပထမဆံုးေျခလွမ္း စလွမ္းစ ကာလပါ။
သို႔ေပမယ့္ ဗိုလ္ေန၀င္းေခါင္းေဆာင္တဲ့ စစ္အုပ္စုက (၁၉၆၂) ခုႏွစ္၊ မတ္လ (၂) ရက္ေန႔မွာ ႏိုင္ငံေတာ္အာဏာကို သိမ္းယူလိုက္ပါေတာ့တယ္။ ျပည္ေထာင္စု မျပိဳကြဲေရးလို႕ ဆိုပါတယ္။ လက္ေတြ႕မွာက်ေတာ့ တျပည္ေထာင္စနစ္ မျပိဳကြဲေရး၊ ဗဟိုအစိုးရမွ အာဏာကို အျပည့္အ၀ ခ်ဳပ္ကိုင္ထားႏိုင္ေရး ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ျပည္ေထာင္စုသ႑ာန္ ေဖာ္ေဆာင္ေရး ေျခလွမ္းကို ရိုက္ခ်ိဳးျခင္း ျဖစ္တဲ့အတြက္ ျပည္ေထာင္စု ျပိဳကြဲေရးပဲ ျဖစ္ပါေတာ့တယ္။
ဒီလို ျပည္ေထာင္စု မျပိဳကြဲေရး လို႕ အမည္ခံတဲ့ ျပည္ေထာင္စုျပိဳကြဲေရး လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြကို ေတာ္လွန္ေရး ေကာင္စီေခတ္၊ မဆလေခတ္၊ န၀တေခတ္၊ နအဖ ေခတ္ ကာလတေလွ်ာက္လံုးမွာ စစ္အာဏာရွင္ အဆက္ဆက္က အေမြခံ က်င့္သံုးခဲ့ၾကပါတယ္။ ဖယ္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စု စနစ္ ဆိုတာကို ျပည္ေထာင္စု ျပိဳကြဲေစတဲ့ စနစ္လို႕ သတ္မွတ္ ေျပာဆိုပါတယ္။ စစ္အာဏာသိမ္းယူမွဳေတြကို ျပည္ေထာင္စု မျပိဳကြဲေရးအတြက္ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ရျခင္း၊ တိုင္းျပည္ ေခ်ာက္ထဲက်မည့္ အေရးကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ရျခင္းလို႔ ၀ါဒျဖန္႕ခ်ိေရးေတြ လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ေက်ာင္းသင္ခန္းစာမ်ား၊ ေရဒီယို၊ ရုပ္ျမင္သံၾကားမ်ားမွာ ထည့္သြင္းခဲ့ပါတယ္။ အေတြးအျမင္၊ အသိဥာဏ္ ပိတ္ပင္မွဳေတြ လုပ္ပါတယ္။
ဦးေႏွာက္ေဆးျခင္း၊ ၀ါဒျဖန္႕ခ်ိျခင္းနဲ႕ စိတ္ဓာတ္စစ္ဆင္ေရး လက္နက္ေတြ ဆိုတာက စစ္ေျမျပင္မွာ လက္နက္ၾကီး မိုးရြာခံရတာထက္ ပိုျပီး ေၾကာက္စရာေကာင္းတဲ့ လက္နက္ေတြျဖစ္ပါတယ္။ လူတေယာက္ကို ေျခာက္လခန္႕ စနစ္တက် ဦးေႏွာက္ေဆးျပီး၊ အယူအဆအမွားေတြကို ရိုက္သြင္းလို႕ ရပါတယ္။ စိတ္ဓာတ္စစ္ဆင္ေရးနဲ႕ စုစည္းခိုင္မာေနတဲ့ အင္အားစုၾကီးကို ႏွစ္အနည္းငယ္အတြင္း ဖရိုဖရဲ တစစီ ျပန္႕က်ဲေအာင္ လုပ္ေဆာင္လို႔ ရႏိုင္ပါတယ္။ ၀ါဒျဖန္႕ခ်ိေရး လက္နက္နဲ႕ အမွန္ေတြအမွားျဖစ္၊ အမွားေတြ အမွန္ျဖစ္ျပီး၊ အမွန္နဲ႔ အမွား မသဲကြဲေတာ့တာေတြ ျပဳလုပ္လို႔ ရပါတယ္။ စစ္အာဏာရွင္ အဆက္ဆက္ဟာ ဒီလက္နက္ေတြကို စနစ္တက် အသံုးခ်ခဲ့ၾကပါတယ္။
သူရဲေကာင္း၀ါဒ၊ စစ္ဘုရင္၀ါဒ၊ ဗမာဘုရင္မ်ားက အစိတ္စိတ္အျမြာျမြာ ကြဲျပားေနတဲ့ ႏိုင္ငံကို စစ္ေရး အင္အားသံုးျပီး ျပန္လည္စုစည္းယူထားတဲ့ သမိုင္းေၾကာင္း၊ နယ္ခ်ဲ႕ ဆန္႕က်င္ေရး၊ ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရး သမိုင္းေၾကာင္းနဲ႕ တပ္မေတာ္ရဲ႕ အခန္းက႑၊ ရန္ကုန္အစိုးရလို႕ အေခၚခံခဲ့ရရာကေန ခဲရာခဲဆစ္ အသက္၊ ေသြး၊ ေခၽြး စေတးျပီး ႏိုင္ငံေတာ္ၾကီးကို ကာကြယ္ထားရတဲ့ သမိုင္း၊ တိုင္းရင္းသားေတြက ဖယ္ဒရယ္စနစ္ကို ေတာင္းဆိုျပီး ျပည္ေထာင္စုျပိဳကြဲေရး ျပဳလုပ္လာတဲ့ အႏၱရာယ္ကို တပ္မေတာ္မွ ကာကြယ္လိုက္ရျခင္း၊ လူသတ္ေခါင္းျဖတ္ျပီး မင္းမဲ့စရိုက္မ်ား စိုးမိုးေနခ်ိန္မွာ ေခ်ာက္ထဲက်မည့္ အေရးမွ တိုင္းျပည္ကို ကယ္တင္ထားရျခင္း စတဲ့ အေျခခံပညာေရး သင္ရိုးညႊန္းတမ္းမ်ားကို အာဂံုေဆာင္က်က္မွတ္ျပီး ၾကီးျပင္းလာရတဲ့ လူငယ္မ်ားကို တပ္သားသစ္သင္တန္းမ်ားမွာ ေျခာက္လခန္႕၊ ဗိုလ္သင္တန္းမ်ားမွာ သံုးႏွစ္ခန္႕ သင္တန္းေပးမွဳ၊ ရဲတပ္ဖြဲ႕၀င္မ်ားကို သင္တန္းေပးမွဳ၊ အရပ္သားမ်ားကို ၀န္ထမ္း သင္တန္းမ်ားမွာ သင္တန္းေပးမွဳ၊ ၾကံ့ဖြတ္အဖြဲ႔၀င္မ်ားကို စီမံခန္႔ခြဲေရးသင္တန္းေတြမွာ သင္တန္းေပးမွဳ စတဲ့ အခ်ိန္ကာလေတြဟာ လူတေယာက္ကို ဦးေႏွာက္ေဆးဖို႔ လံုေလာက္တဲ့ အခ်ိန္ကာလ တခု ျဖစ္ပါတယ္။
ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာေနျပီျဖစ္တဲ့ လက္ဆင့္ကမ္းအေမြေတြကို ထိန္းသိမ္းၾကရင္း ဖယ္ဒရယ္မူ ဆိုတာကို ျပည္ေထာင္စု ျပိဳကြဲေရး မူလို႕ လက္ခံထားၾကသူ တပ္မေတာ္သားမ်ားနဲ႕ အရပ္သားမ်ား မည္၍ မည္မွ် ရွိခဲ့ပါသလဲ။ လက္နက္ကိုင္ အင္အားစုမ်ားကို ေသာင္းက်န္းသူမ်ားဟု အမွန္တကယ္ ယံုၾကည္လက္ခံေနသူ တပ္မေတာ္သားမ်ားနဲ႕ အရပ္သားမ်ား မည္၍ မည္မွ် ရွိခဲ့ပါသလဲ။ တိုင္းရင္းသားမ်ားကို ျပည္ေထာင္စုမွ ခြဲထြက္ေရး ၾကိဳးပမ္းေနၾကတယ္လို႕ ထင္မွတ္ေနသူ တပ္မေတာ္သားမ်ားနဲ႕ အရပ္သားမ်ား မည္၍ မည္မွ် ရွိခဲ့ပါသလဲ။ အဖိႏွိပ္ခံ ျပည္သူတို႕ရဲ႕ တိတ္တဆိတ္ ရင္ထဲက ငိုေၾကြးသံေတြ စုျပံဳထြက္လာတဲ့ လူထုအေရးေတာ္ပံုမ်ားကို သူပုန္မ်ား ျမိဳ႕ထဲ ၀င္စီးေနျပီဟု အမိန္႕ေပးခံရ၍ ေမာင္းျပန္ ေသနတ္မ်ားျဖင့္ ပစ္ခတ္ခဲ့သူ တပ္မေတာ္သားမ်ား မည္၍မည္မွ် ရွိခဲ့ပါသလဲ။ သံဃာေတာ္မ်ား ေမတၱာပို႕ ဆုေတာင္းျခင္းကို သံဃာတုမ်ားျဖင့္ ျပည္ေထာင္စု ျပိဳကြဲေရး လာလုပ္ေနျပီဟု တပ္လွန္႕ပစ္ခတ္သတ္ျဖတ္ခိုင္းမွဳမ်ား မည္၍ မည္မွ် ရွိခဲ့ပါသလဲ။
မည္သို႕ဆိုေစ၊ ေသခ်ာသည္ကေတာ့ ျပည္ေထာင္စု မျပိဳကြဲေရးဆိုေသာ ေခါင္းစဥ္ေအာက္မွ ျပည္ေထာင္စုျပိဳကြဲေရး လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကို တပ္မေတာ္သားမ်ား၊ ရဲတပ္ဖြဲ႕၀င္မ်ား၊ အရပ္သားမ်ားမွ မိမိတို႕လုပ္လိုက္တဲ့ အလုပ္ရဲ႕ အတိုင္းအဆ ပမာဏကို မသိပဲ စစ္အာဏာရွင္တို႕ အလိုက် လိုက္လံလုပ္ေဆာင္ေပးေနၾကျပီး၊ ျပည္ေထာင္စု မျပိဳကြဲရန္ ကာကြယ္ေနတယ္လို႕ ထင္မွတ္မွားမွဳေတြ ရွိေနခဲ့ၾကတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ယေန႕ လက္ရွိ ဗိုလ္သိန္းစိန္ အစိုးရ လက္ထက္မွာလဲ စစ္အာဏာရွင္ အဆက္ဆက္တို႕ရဲ႕ လက္ဆင့္ကမ္းအေမြေတြကို ဆက္လက္ ေစာင့္ထိန္းေနၾကဆဲပါ။ လူမ်ိဳးစုေဒသေတြမွာ သက္ဆိုင္ရာ လႊတ္ေတာ္ေတြ ရွိျပီး၊ ျပည္နယ္ အစိုးရအဖြဲ႕ေတြ ဖြဲ႕စည္းထားေပမယ့္ လက္ေတြ႕မွာေတာ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာ၊ ဥပေဒျပဳအာဏာနဲ႕ တရားစီရင္ေရးအာဏာ က်င့္သံုးမွဳဆိုင္ရာ အာဏာအပိုင္းအျခားေတြကလဲ စာရြက္ေပၚမွာသာ ရွိျပီး၊ ဗဟို အစိုးရရဲ႕ ခ်ဳပ္ကိုင္မွဳေအာက္မွာပဲ ရွိေနပါတယ္။ အာဏာခြဲေ၀မွဳ (Division of Power) ကိုလဲ က်င့္သံုးႏိုင္မွဳ မရွိပါ။
ရွမ္း၊ ကခ်င္၊ ကရင္ ျပည္နယ္တို႕မွာ အစိုးရစစ္တပ္ ထိုးစစ္ဆင္ေနမွဳမ်ား၊ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားမွ ခုခံေနရမွဳမ်ား၊ ေဒသတြင္း စစ္ေျပးဒုကၡသည္မ်ားရဲ႕ အေျခအေန စတာေတြနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး သက္ဆိုင္ရာ ျပည္နယ္ေတြရဲ႕ လႊတ္ေတာ္တြင္းမွာ ေဆြးေႏြးျပီး၊ ထိုးစစ္ေတြ ရပ္ဆိုင္းဖို႔ ျပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး တာ၀န္ရွိသူေတြက စစ္တပ္အၾကီးအကဲေတြထံ ေတာင္းဆိုရမယ့္ တာ၀န္ေတြကိုလဲ ထမ္းေဆာင္ႏိုင္ျခင္း မရွိၾကေသးပါဘူး။ ေသနတ္ေျပာင္းေတြနဲ႔ ဓားမိုးထားမွုေတြ ေအာက္မွာ ႏွုတ္ဆိတ္ေနၾကရပါတယ္။ အစိုးရအဖြဲ႕ဆိုတာ လႊတ္ေတာ္ကို တာ၀န္ခံရမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ား စုစည္းျပီး ကာကြယ္ေရး၀န္ၾကီးကို ျပည္တြင္းစစ္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ေမးခြန္းထုတ္မွဳ၊ ထိုးစစ္မ်ား ရပ္ဆိုင္းရန္ ေတာင္းဆိုမွဳေတြကိုလဲ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ား ျပဳလုပ္ႏိုင္ျခင္း မရွိၾကေသးပါဘူး။ ႏွဳတ္ဆိတ္ေနၾကရပါတယ္။
ျငိမ္းအဖြဲ႔မ်ားလို႔ အမ်ားေခၚေ၀ၚ သံုးစြဲထားတဲ့ လူမ်ိဳးစုလက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး အဖြဲ႔အစည္းမ်ားနဲ႔ စစ္အာဏာရွင္တို႔ အၾကားမွာ ၁၉၉၀ အလြန္ကာလေတြက ျဖစ္တည္ခဲ့တဲ့ ျငိမ္းခ်မ္းေရးဟာလဲ စစ္မွန္ေသာ ျငိမ္းခ်မ္းေရး အသြင္မေဆာင္ခဲ့ပါဘူး။ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး၊ နယ္ေျမဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး၊ စီးပြားေရး လုပ္ေဆာင္ႏိုင္မွဳ အတိုင္းအတာ အထိသာ ရွိခဲ့ျပီး၊ စစ္အာဏာရွင္တို႕ဘက္မွ နယ္ေျမ စိုးမိုးေရး၊ ရင္ဆိုင္ထိန္းခ်ဳပ္ေရး၊ ဖိအားေပးေရး၊ သပ္လွ်ိဳျဖိဳခြဲေရး စတာေတြကို ဦးစားေပး လုပ္ေဆာင္ခဲ့ၾကပါတယ္။
၁၉၉၀ အလြန္ကာလေတြနဲ႕ ၂၁ ရာစု ကနဦးပိုင္းေတြမွာ ဖိအားေပးမွဳမ်ား အသြင္သ႑ာန္ အမ်ိဳးမ်ိဳးႏွင့္ ရွိခဲ့ရာက ၂၀၀၈ ျပည္သူ႕ဆႏၵခံယူပြဲ ျပီးခ်ိန္ေနာက္ပိုင္းမွာ အာဏာရွင္တို႕ဘက္မွ နယ္ျခားေစာင့္တပ္ အသြင္ေျပာင္းေရးကို အစဥ္တစိုက္ ဖိအားေပးျပီး၊ ေျခကုပ္ယူတပ္စြဲမွဳေတြ၊ ရင္ဆိုင္ထိန္းခ်ဳပ္မွဳေတြ၊ ၾကိဳၾကား ထိေတြ႕မွဳေတြ၊ အင္အားအလံုးအရင္းျဖင့္ နယ္ေျမအနီးသို႕ ခ်ဥ္းကပ္၀န္းရံမွဳေတြ၊ အင္အားျပျခိမ္းေခ်ာက္မွဳေတြ၊ တိုင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္မ်ားအား ေမာက္ေမာက္ မာမာ ဆက္ဆံမွဳေတြ ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ တပ္မေတာ္ဘက္က အလံုးစံုေခ်မွဳန္းေရးနဲ႕ စစ္ဆင္ေရးၾကီးမ်ား ဆင္ႏႊဲျခင္း မရွိလာရင္ေတာင္ တပ္မေတာ္နဲ႕ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္အင္အားစုမ်ား အၾကားမွာ နယ္ျခားေစာင့္တပ္လုပ္ဖို႕၊ လက္နက္ခ်ဖို႕ ဖိအားေပးလိုက္၊ စစ္ေရးအင္အားျပလိုက္၊ ထိေတြ႔မွဳျဖစ္လိုက္၊ mediator မ်ားက ၾကား၀င္လာျပီး အပစ္အခတ္ ရပ္စဲလိုက္နဲ႕ သံသရာလည္ေနမွဳဟာ ျပည္ေထာင္စုသ႑ာန္ တည္ေဆာက္မွဳ ႏိုင္ငံေရး အခင္းအက်င္းေတြ မျဖစ္ေပၚလာေသးသမွ် ကာလပတ္လံုး ျဖစ္ေနမွာေတာ့ အေသအခ်ာပါပဲ။ စစ္မွန္ေသာ ေရရွည္ခံ ျငိမ္းခ်မ္းေရးကေတာ့ ေပၚထြက္လာျခင္း ရွိမွာ မဟုတ္ပါ။
ဗိုလ္သိန္းစိန္ အစိုးရရဲ႕ အခုလို ျပည္ေထာင္စုသ႑ာန္၊ ဒီမိုကေရစီ အသြင္သ႑ာန္ မရွိတဲ့ လက္နက္အင္အားသံုး ေျဖရွင္းမွဳမ်ားဟာ ျပည္တြင္းစစ္မီးကို ေမႊးေနတာနဲ႕ အတူတူပါပဲ။ တခ်ိန္ခ်ိန္မွာ ျပည္တြင္းစစ္မီးေတာက္ၾကီး အခ်ိန္မေရြး ထေတာက္သြားႏိုင္ပါတယ္။ ျပည္ေထာင္စုၾကီး အစိတ္စိတ္အျမြာျမြာ ျပိဳကြဲေရးကို ဦးတည္သြားႏိုင္ပါတယ္။ ျပည္ေထာင္စု မျပိဳကြဲေရးကို ဦးထိပ္ထားသည္ဟု အမည္ခံျပီး၊ ျပည္ေထာင္စုစနစ္ကို ေတာင္းဆိုေနၾကတဲ့ တိုင္းရင္းသားမ်ားကို တိုက္ခိုက္ေနျခင္းဟာ ျပည္ေထာင္စုကို ျဖိဳခြဲေနတာနဲ႕ အတူတူပါပဲ။ ျပည္ေထာင္စု သ႑ာန္ တည္ေဆာက္ေရး ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံေရး အခင္းအက်င္းမ်ားကို ဖ်က္ဆီးေႏွာင့္ယွက္ျခင္းဟာ ျပည္ေထာင္စု ျပိဳကြဲေရးလုပ္တာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ခင္မမမ်ဳိး
အပိုင္း(၃) ကို ဆက္လက္ တင္ျပပါမည္။
အာဏာရွင္စနစ္၊ ဒို႕တာ၀န္ အေရးသံုးပါးႏွင့္ ကၽြႏ္ုပ္တို႔ တာ၀န္ (အပိုင္း - ၁)
Friday, June 24, 2011
နိဒါန္း
ျပည္ေထာင္စု မျပိဳကြဲေရး.............................................................ဒို႕အေရး
တိုင္းရင္းသားစည္းလံုးညီညြတ္မွဳ မျပိဳကြဲေရး.....................................ဒို႕အေရး
အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ တည္တံ့ ခိုင္ျမဲေရး …........................................ဒို႕အေရး
ဆိုတဲ့ စာတမ္းေတြကို ျမိဳ႕အႏွံ႕၊ နယ္အႏွံ႕မွာ ဆိုင္းဘုတ္တင္ထားတာေတြ၊ တိုင္း၊ တပ္မ၊ တပ္ရင္းနဲ႔ အစိုးရဌာနဆိုင္ရာ အသီးသီးမွာ ဆိုင္းဘုတ္တင္ ခ်ိတ္ဆြဲ ထားတာေတြ၊ ရုပ္ျမင္သံၾကား၊ ေရဒီယိုနဲ႔ ေဖ်ာ္ေျဖေရး မီဒီယာေတြမွာ ထည့္သြင္းထားတာေတြကို ကၽြႏု္ပ္တို႔ အားလံုး ေတြ႕ျမင္ေနၾကရပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္မူ၀ါဒျဖစ္တဲ့ ဒီစကားလံုးေတြဟာ အႏွစ္သာရ အေနနဲ႕ ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ေကာင္းမြန္ပါတယ္။ သို႔ေပမယ့္ ဒီမူ၀ါဒေတြဟာ ႏိုင္ငံေတာ္အာဏာ သံုးရပ္ျဖစ္တဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာ၊ ဥပေဒျပဳအာဏာနဲ႔ တရားစီရင္ေရး အာဏာတို႔မွာ အမွန္တကယ္ က်င့္သံုးေနတဲ့ မူ၀ါဒေတြ ျဖစ္ပါရဲ႕လား။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာကို ရယူထားတဲ့ အစိုးရအဖြဲ႔နဲ႔ တပ္မေတာ္၊ ရဲတပ္ဖြဲ႕ေတြဟာ ဒို႔တာ၀န္အေရးသံုးပါး ဆိုတာကို ဦးထိပ္ထားျပီး အမွန္တကယ္ ေဆာင္ရြက္ေနတာ ျဖစ္ပါရဲ႕လား။
ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ အာဏာရွင္စနစ္
ဒီမိုကေရစီ သေဘာတရားမ်ားအရ အာဏာဟာ ျပည္သူထံမွ သက္ဆင္းရပါတယ္။ ျပည္သူထံမွ မသက္ဆင္းတဲ့ အာဏာဟာ သက္ဆင္းလာတဲ့ အရင္းခံေနရာကိုပဲ အက်ိဳးျပဳျပီး၊ ျပည္သူကို အက်ိဳး မျပဳႏိုင္ပါဘူး။ စစ္အာဏာဟာ အာဏာသိမ္းယူထားတဲ့ စစ္အုပ္စုကိုပဲ အက်ိဳးျပဳပါတယ္။ လူတစုကေန ဆင္းသက္လာတဲ့ အာဏာဟာ လူတစုကိုပဲ အက်ိဳးျပဳပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ သက္ဦးဆံပိုင္ဘုရင္စနစ္၊ စစ္အာဏာရွင္စနစ္နဲ႕ ေရြးေကာက္ခံ အာဏာရွင္စနစ္ (လြတ္လပ္မွဳႏွင့္ တရားမွ်တမွဳ မရွိေသာ အာဏာရွင္ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား က်င္းပျပီး အာဏာယူထားေသာ စနစ္) စတဲ့ စနစ္ဆိုးေတြကို ကမၻာတ၀ွမ္းမွာ ဆန္႕က်င္ခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ႏိုင္ငံေတာ္အာဏာသံုးရပ္ျဖစ္တဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာ၊ ဥပေဒျပဳ အာဏာနဲ႕ တရားစီရင္ေရး အာဏာတို႕မွာ သိသာထင္ရွားေသာ အာဏာအပိုင္းအျခား (separation of powers) ရွိျခင္းဟာ ဒီမိုကေရစီစနစ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒရဲ႕ ကြန္စတီးက်ဴးရွင္းဆိုင္ရာ စည္းမ်ဥ္း တရပ္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္အာဏာကို တဦးတေယာက္၊ တစု၊ တဖြဲ႕က ထိန္းခ်ဳပ္ထားျခင္း မရွိေစေရးအတြက္ အာဏာအပိုင္းအျခား ဆိုတဲ့ စည္းမ်ဥ္း ေပၚထြက္လာခဲ့တာ ျဖစ္ျပီး၊ ကမၻာ့ ဒီမိုကေရစီ ႏိုင္ငံအမ်ားစုမ်ား က်င့္သံုးေနၾကပါတယ္။
အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာဟာ အစိုးရအဖြဲ႕နဲ႕ တပ္မေတာ္၊ ရဲတပ္ဖြဲ႕ စတာေတြနဲ႕ သက္ဆိုင္ပါတယ္။ လြတ္လပ္၍ တရားမွ်တေသာ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အႏိုင္ရတဲ့ ပါတီဟာ အစိုးရအဖြဲ႕ကို ဦးေဆာင္ဖြဲ႕စည္း ရမွာ ျဖစ္ျပီး၊ အစိုးရအဖြဲ႕ဟာ အစိုးရမူ၀ါဒမ်ား ခ်မွတ္ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေဆာင္ရပါတယ္။ တပ္မေတာ္ကေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္ကာကြယ္ေရးတာ၀န္၊ ရဲတပ္ဖြဲ႕ကေတာ့ တရားဥပေဒ စိုးမိုးေရး တာ၀န္ေတြကို ထမ္းေဆာင္ျပီး အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ ရပါတယ္။ အစိုးရအဖြဲ႕ဟာ ျပည္သူလူထုက ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ထားတဲ့ အမတ္မ်ား ပါ၀င္တဲ့ ပါလီမန္ (လႊတ္ေတာ္) ကို တာ၀န္ခံမွဳ ရွိရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ သက္ဆိုင္ရာ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒေပၚမွာ မူတည္ျပီး ပါလီမန္ ပါ၀င္မွဳႏွင့္ ဖြဲ႕စည္းမွဳ သ႑ာန္ေတြ ကြဲျပားပါတယ္။ ဥပေဒျပဳအာဏာဟာ ပါလီမန္အမတ္မ်ားနဲ႕ သက္ဆိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ ပါလီမန္ အမတ္မ်ားကို တရားဥပေဒျပဳသူမ်ား (law-makers) ေတြလို႔ သတ္မွတ္ၾက ပါတယ္။ တရားစီရင္ေရးအာဏာကေတာ့ သက္ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံရဲ႕ တရားရံုးအဆင့္ဆင့္က တရားသူၾကီးမ်ားနဲ႕ သက္ဆိုင္ပါတယ္။ တရားသူၾကီးမ်ားဟာ ပါလီမန္က ခ်မွတ္လိုက္တဲ့ အက္ဥပေဒမ်ားအတိုင္း တရားစီရင္ေရးမွာ က်င့္သံုးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တရားစီရင္ေရးအာဏာဟာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာနဲ႕ ေရာေထြးျခင္း မရွိရပါဘူး။ တရားသူၾကီးမ်ားဟာ ႏိုင္ငံေရးနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ဘက္လိုက္မွဳေတြ၊ အဖြဲ႕အစည္းေရးနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ဘက္လိုက္မွဳေတြ၊ အဂတိ လိုက္စားမွဳေတြက ကင္းေ၀းရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာ ရယူထားတဲ့ အစိုးရအဖြဲ႕က တရားသူၾကီးမ်ားကို အသံုးျပဳျပီး ႏိုင္ငံေရးယံုၾကည္ခ်က္၊ အေတြးအေခၚ မတူသူမ်ားကို ျပစ္ဒဏ္ေပးဖို႕ အသံုးခ်ခြင့္ မရွိပါဘူး။
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ တိုင္းတပါးသားေတြ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့တဲ့ ကိုလိုနီနယ္ခ်ဲ့စနစ္နဲ႕ ဖက္ဆစ္ စနစ္ေတြကို ဖယ္ရွားလိုက္ရင္ သက္ဦးဆံပိုင္ ဘုရင္စနစ္ နဲ႔ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ ေတြကသာ ကာလအတန္ၾကာ ၾကီးစိုးခဲ့တယ္လို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ လြတ္လပ္ေရးရျပီးစ ပါလီမန္စနစ္က်င့္သံုးတဲ့ ကာလမွာကလဲ အာဏာ လုပြဲေတြနဲ႔ စစ္မက္ေတြ ျဖစ္ေနခဲ့တာေၾကာင့္ အာဏာအပိုင္းအျခား တိတိပပ မရွိခဲ့ပါဘူး။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အာဏာနဲ႔ ဥပေဒျပဳအာဏာ၊ တရားစီရင္ေရးအာဏာ တို႕အၾကားမွာ ေရာေထြးမွဳေတြ၊ တရားစီရင္ေရးမွာ ႏိုင္ငံေရးအရ ဘက္လိုက္မွဳေတြ၊ အဂတိလိုက္စားမွဳေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။
သက္ဦးဆံပိုင္ဘုရင္စနစ္မွာ အာဏာက ျပည္သူက သက္ဆင္းတာ မဟုတ္ပါဘူး။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အာဏာဟာ မင္းရိုးမင္းႏြယ္က ဆင္းသက္မွဳ၊ စစ္ပြဲမွာ အႏိုင္ရသူ စစ္ဘုရင္က တိုင္းျပည္အုပ္ခ်ဳပ္မွဳ စတာေတြကေန သက္ဆင္းလာပါတယ္။ ဥပေဒျပဳ အာဏာကလဲ ဘုရင္က ခန္႕အပ္မွဳေပၚမွာပဲ မူတည္ျပီး၊ ျပည္သူကို ကိုယ္စားျပဳျခင္း မရွိခဲ့ပါ။ တရားစီရင္ေရး အာဏာကလဲ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာကေန ထပ္မံသက္ဆင္းလာပါတယ္။
(၁၉၆၂) ခုႏွစ္၊ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီ အာဏာသိမ္းျပီး ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာ၊ ဥပေဒျပဳအာဏာနဲ႕ တရားစီရင္ေရး အာဏာ သံုးရပ္စလံုးဟာ ဗိုလ္ေန၀င္းနဲ႕ အေပါင္းအပါ စစ္အုပ္စုကေနပဲ သက္ဆင္းလာပါေတာ့တယ္။ မဆလ ပါတီ လက္ထက္မွာလဲ အာဏာ သံုးရပ္စလံုးဟာ ဗိုလ္ေန၀င္း စစ္အုပ္စုက ဦးစီးတဲ့ တပါတီအာဏာရွင္စနစ္ ကေနပဲ သက္ဆင္းလာခဲ့ပါတယ္။ (၁၉၈၈) စစ္အာဏာသိမ္းပြဲ အျပီးမွာလဲ အာဏာသံုးရပ္ဟာ စစ္အာဏာရွင္ေတြရဲ႕ န၀တ၊ နအဖ အဖြဲ႕အစည္းေတြ ကေနပဲ သက္ဆင္းလာပါတယ္။
ဒီလိုနဲ႕ နအဖက အမ်ိဳးသားညီလာခံ ေခၚယူျပီး၊ ႏိုင္ငံေတာ္ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ မူၾကမ္းကို ေရးဆြဲခဲ့ပါတယ္။ ဒီမူၾကမ္းကို (၂၀၀၈) ခုႏွစ္မွာ ျပည္သူ႕ဆႏၵခံယူပြဲ က်င္းပျပီး၊ အတည္ျပဳခဲ့ပါတယ္။ (၂၀၁၀) ခုႏွစ္မွာေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပျပီး၊ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အႏိုင္ရတဲ့ ၾကံ့ဖြတ္ပါတီက အစိုးရ ဦးေဆာင္ဖြဲ႕စည္းခဲ့ပါတယ္။ ဒီအစိုးရအဖြဲ႕ကို နအဖ စစ္အာဏာရွင္ ေဟာင္း ဗိုလ္သိန္းစိန္ကဦးေဆာင္ျပီး အရပ္သား အစိုးရလို႕ ေၾကျငာခဲ့ပါတယ္။ ဒီၤမိုကေရစီ စနစ္ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳလို႕ ဆိုခဲ့ပါတယ္။
သို႕ေပမယ့္ ဒီမိုကေရစနစ္မွာ အေရးပါတဲ့ အာဏာအပိုင္းအျခား (separation of powers) ကေတာ့ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒရဲ႕ constitutional principle မျဖစ္ခဲ့သလို၊ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လက္ရွိျဖစ္ေပၚေနတဲ့ ႏိုင္ငံေရးစနစ္မွာလဲ အာဏာအပိုင္းအျခား အသြင္သ႑ာန္ေတြ မရွိေနပါဘူး။ ဗိုလ္သိန္းစိန္ ဦးေဆာင္ ၾကံ့ဖြတ္ပါတီကို အႏိုင္ရရွိေစခဲ့တဲ့ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲကလဲ လြတ္လပ္၍ တရားမွ်တေသာ ေရြးေကာက္ပြဲ မဟုတ္ခဲ့ပါဘူး။
လူထုကို ကိုယ္စားျပဳတဲ့ ဒီမိုကေရစီ (Representative Democracy) စနစ္ အတြက္ ေရြးေကာက္ပြဲေတြဟာ လုံေလာက္တ့ဲ အေျခအေန (sufficient condition) မဟုတ္ရင္ေတာင္ လိုအပ္တ့ဲအေျခအေန (necessary condition) တခုျဖစ္ပါတယ္။ စစ္မွန္ေသာ ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေဆာင္ဖို႕အတြက္ ေရြးေကာက္ပြဲေတြဟာ စစ္မွန္ေသာ ေရြးေကာက္ပြဲ ျဖစ္ဖို႕လိုအပ္ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲတခုရဲ႕ စစ္မွန္ျခင္း၊ အတုအေယာင္ ျဖစ္ျခင္းေတြဟာ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပျပဳလုပ္ပံု ေပၚမွာ မူတည္ေနတာေၾကာင့္ လြတ္လပ္၍ တရားမွ်တေသာ ေရြးေကာက္ပြဲဆိုတဲ့ စကားလံုးကို အသံုးျပဳျပီး သတ္မွတ္ တိုင္းတာၾကပါတယ္။
လြတ္လပ္၍ တရားမွ်တေသာ ေရြးေကာက္ပြဲဆိုတာမွာ electoral process ကို တန္းတူညီမွ် အားလံုးပါ၀င္ခြင့္ ရွိမွဳ၊ မဲလံုျခံဳမွဳ နဲ႕ လြတ္လပ္စြာ မဲေပးခြင့္ စတာေတြနဲ႕ သက္ဆိုင္ပါတယ္။ မဲခိုးမွဳေတြ၊ မဲလိမ္မွဳေတြ၊ လြတ္လပ္စြာ မဲေပးခြင့္ မရွိေအာင္ အာဏာရွင္ ဘက္ေတာ္သားေတြက ျခိမ္းေခ်ာက္ ေႏွာင့္ယွက္မွဳေတြ၊ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြကေန ေရြးေကာက္ခံ ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းေတြကို လြတ္လြပ္ လပ္လပ္ ေရြးခ်ယ္ႏိုင္ခြင့္ မရွိေအာင္ ပိတ္ပင္တားျမစ္မွဳေတြ ရိွေနတ့ဲ ေရြးေကာက္ပဲြကို စစ္မွန္တ့ဲ ေရြးေကာက္ပြဲလို႕ မေခၚဆိုႏိုင္ပါဘူး။ (၂၀၁၀) ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ဒီလို အတုအေယာင္ ေရြးေကာက္ပြဲရဲ႕ သြင္ျပင္၊ လကၡဏာေတြ ရွိေနခဲ့တယ္ဆိုတာ ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပေရးေကာ္မရွင္၊ အစိုးရအဖြဲ႔၀င္မ်ား၊ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ား၊ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား အားလံုးက သိျပီး၊ ျမင္ျပီးသား ျဖစ္ပါတယ္။ ရာထူး၊ အာဏာ၊ အေၾကာက္တရား၊ ရွင္သန္ရပ္တည္မွဳ၊ အခ်ိန္အခါ စတာေတြကို ေထာက္ထားျပီး ႏွဳတ္ဆိတ္ေနၾကျခင္းသာ ျဖစ္ပါမယ္။
ဒီအခ်က္ေတြကို ေထာက္မယ္ဆိုရင္ အာဏာဆိုတာ ျပည္သူဆီက အျပည့္အ၀ သက္ဆင္းခဲ့ျခင္း မရွိဘူးဆိုတာ အေသအခ်ာပါပဲ။ တရားဥပေဒျပဳေရး အာဏာ ရရွိထားတဲ့ ပါလီမန္ရဲ႕ ၇၅ ရာခိုင္ႏွဳန္းမွာ ျပည္သူဆီက အာဏာသက္ဆင္းမွဳ အျပည့္အ၀ မရွိခဲ့သလို၊ ၂၅ ရာခိုင္ႏွဳန္းကေတာ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အာဏာကို ေစာင့္ေရွာက္ရမယ့္ တပ္မေတာ္ကေန ေအာ္တိုမက္တစ္ သက္ဆင္းလာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာ ရရွိထားတဲ့ အစိုးရအဖြဲ႕မွာကလဲ ျပည္သူဆီက အာဏာသက္ဆင္းမွဳ အျပည့္အ၀ မရွိခဲ့ပါဘူး။
တရားစီရင္ေရးအာဏာမွာလဲ ႏိုင္ငံေရးအရ ဘက္လိုက္မွဳေတြ ျဖစ္ေစတဲ့ ဥပေဒပုဒ္မေတြကို ျပင္ဆင္သတ္မွတ္ျခင္း၊ ပယ္ဖ်က္ျခင္း မျပဳလုပ္ထားပါဘူး။ စစ္အာဏာသိမ္း အစိုးရ လက္ထက္မွာ ျပဌာန္းထားတဲ့ ဥပေဒေတြကို ဆက္လက္ က်င့္သံုးဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အဆိုးဆံုးကေတာ့ ဒီအာဏာ သံုးရပ္လံုးကို ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရးေကာင္စီက ျပန္လည္ ထိန္းခ်ဳပ္ထားပါတယ္။ ဒီလို သြင္ျပင္လကၡဏာ ေတြဟာ ဒီမိုကေရစီစနစ္ ရဲ႕ သြင္ျပင္လကၡဏာေတြမဟုတ္ပဲ ေရြးေကာက္ခံ အာဏာရွင္စနစ္ (Electoral authoritarianism) ရဲ႕ သြင္ျပင္လကၡဏာေတြသာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ လက္ရွိျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးစနစ္ဟာ ဒီမိုကေရစီ စနစ္ မဟုတ္ပဲ အာဏာရွင္စနစ္ အမ်ိဳးအစား တမ်ိဳး ျဖစ္တဲ့ ေရြးေကာက္ခံ အာဏာရွင္ စနစ္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
အပိုင္း(၂) ကို ဆက္လက္ တင္ျပပါမည္။
ခင္မမမ်ဳိး
လူထုေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ ၆၆ ႏွစ္ေျမာက္ ေမြးေန႕ မဂၤလာ အထိမ္းအမွတ္ အမွတ္တရ စာစုမ်ား
Saturday, June 18, 2011
အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပျခင္း
" ဒီေန႕တေန႕လံုး အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပတာနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ငါစဥ္းစားေနခဲ့တယ္။ လူအမ်ားက ခႏၶာကိုယ္ အေၾကာင္းကို အေျပာ မ်ားၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ မယံုၾကည္ၾကဘူး "
ေဘာ္ဘီဆဲင္ဒ္ (၁၉၈၁ ခုႏွစ္)
(၁၉၈၁) ခုႏွစ္က အိုင္ယာလန္ေျမာက္ပိုင္းမွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ေထာင္တြင္း အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပပြဲၾကီးဟာ အိုင္ယာလန္ ႏိုင္ငံေရးသမိုင္းမွာ မွတ္တိုင္ၾကီးတခု ျဖစ္သြားခဲ့ပါတယ္။ ဒီဆႏၵျပပြဲမွာ ရီပတ္ပလင္ကန္ အက်ဥ္းသား ေဘာ္ဘီဆဲင္ဒ္ အပါအ၀င္ အက်ဥ္းသား ဆယ္ဦး ေသဆံုးခဲ့ပါတယ္။ ဒီအစာငတ္ခံ ဆႏၵျပပြဲနဲ႕ ေထာင္တြင္းတိုက္ပြဲေတြဟာ ျဗိတိသွ်အစိုးရရဲ႕ အက်ဥ္းေထာင္ဆိုင္ရာ မူ၀ါဒေတြ ျပင္ဆင္မွဳကို ဦးတည္ေစခဲ့ျပီး၊ ေျမာက္ပိုင္းအိုင္ယာလန္ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးအေျခအေနကို ကမၻာကို မီးေထာင္ထိုးျပခဲ့ပါတယ္။ အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပပြဲမွာ အဓိက သံုးခဲ့ၾကတဲ့ လက္နက္ကေတာ့ လူ႕ခႏၶာကိုယ္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
လူ႕ခႏၶာကိုယ္ကို လက္နက္အျဖစ္ အသံုးျပဳျခင္း (The body as a weapon) ဆိုတဲ့ သေဘာတရားဟာ ႏိုင္ငံေရးအန္တုမွဳ (political defiance) နဲ႕ လူမွဳေဗဒ (sociology)၊ မႏုႆေဗဒ (anthropology) ဘာသာရပ္ စတာေတြမွာ အေရးၾကီးတဲ့ သေဘာတရားတရပ္ျဖစ္ျပီး၊ အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပျခင္းကေန အေသခံ ဗံုးခြဲ တိုက္ခိုက္ျခင္းအထိ အက်ံဳး၀င္ပါတယ္။ အေသခံဗံုးခြဲ တိုက္ခိုက္မွဳမွာေတာ့ ျပည္သူလူထု အၾကားမွာ ဗံုးခြဲမွဳေတြက အၾကမ္းဖက္မွဳ (Terrorism) ျဖစ္ျပီး၊ တဘက္ရန္သူရဲ႕ ပစ္မွတ္ကို ေခ်မွဳန္းတာကေတာ့ လက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ေရး (Armed Struggle) ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒီေဆာင္းပါးမွာ ထည့္သြင္းေဆြးေႏြးျခင္း မျပဳပါဘူး။ အၾကမ္းမဖက္ တိုက္ပြဲနည္းနာ တခုျဖစ္တဲ့ အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပျခင္းကိုပဲ သီးျခားေဆြးေႏြးတင္ျပမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပျခင္း အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္မ်ား
အိုင္စီအာစီလို႕ လူသိမ်ားၾကတဲ့ International Committee of the Red Cross က Hern´an Reyes ဆိုသူက အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပျခင္းမွာ အစာျဖတ္ေတာက္ျခင္း၊ မိမိသေဘာဆႏၵျဖင့္ ျပဳလုပ္ျခင္းနဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္ ေဖာ္ျပျခင္းဆိုတဲ့ အပိုင္း (၃) ပိုင္း ပါ၀င္တယ္လို႕ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခဲ့ပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕အဆိုအရ အက်ဥ္းေထာင္မွာ အစားအစာ မစားသူမ်ားမွာ အစားအစာကို ျငင္းဆန္သူမ်ား (food refuser)မ်ား နဲ႕ အမွန္တကယ္ အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပသူမ်ား (real hunger strikers) ဆိုျပီး ႏွစ္မ်ိဳးကြဲျပားပါတယ္။
အစားအစာကို ျငင္းဆန္သူမ်ားမွာ အေျခအေန အေၾကာင္းတစံုတရာေၾကာင့္ ရုတ္ျခည္း ျငင္းဆန္သူမ်ားနဲ႕ အစားအစာကို ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိ ျငင္းဆန္သူမ်ားဆိုျပီး ႏွစ္မ်ိဳး ထပ္ကြဲပါတယ္။ အက်ဥ္းေထာင္ရဲ႕ အစားအစာေၾကာင့္ျဖစ္ေစ၊ ေထာင္၀န္ထမ္းဆက္ဆံေရးေၾကာင့္ ျဖစ္ေစ၊ တစံုတရာ စိတ္ရွဳပ္ေထြးမွဳမ်ားနဲ႕ ေဒါသစိတ္ေၾကာင့္ျဖစ္ေစ အစားအစာကို ရုတ္ျခည္းျငင္းဆန္ လိုက္သူေတြ ရွိတတ္ပါတယ္။ ဒီလို အက်ဥ္းသားေတြဆီမွာ ရည္ရြယ္ခ်က္ တစံုတရာ မရွိတာေၾကာင့္ ဆာေလာင္မွဳေၾကာင့္ျဖစ္ေစ၊ အေျခအေနတခုေၾကာင့္ ျဖစ္ေစ အလြယ္တကူ အစာျပန္စားသြားေလ့ ရွိပါတယ္။
ေနာက္တမ်ိဳးကေတာ့ ေထာင္ထဲမွာ အျမန္ေသဆံုးသြားရင္လဲ ေသဆံုးသြားပါေစ သေဘာထားျပီး၊ ဘ၀ကို အရွံဳးေပးစိတ္နဲ႕ အစားအစာကို ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိ ျငင္းဆန္တာျဖစ္ပါတယ္။ ေရာဂါဘယ ခံစားရသူမ်ားနဲ႕ ဘ၀မွာ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေပ်ာက္ေနသူမ်ားမွာ ဒီလို ျငင္းဆန္မွဳေတြ ရွိလာတတ္ပါတယ္။ ဒီလို အစားအစာကို ျငင္းဆန္သူမ်ားမွာ တစံုတရာ ႏိုင္ငံေရး ဖိအားကို အသံုးျပဳမွဳ မရွိပါဘူး။ တခ်ိန္တည္းမွာ အမ်ားအျပားရွိႏိုင္ေပမယ့္ တဦးခ်င္းသီးျခား ျငင္းဆန္မွဳေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ အာဏာပိုင္မ်ားနဲ႕ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မွဳသ႑ာန္၊ တိုက္ပြဲသ႑ာန္ မပါ၀င္ပါဘူး။ အုပ္စုဖြဲ႕မွဳ မရွိပါဘူး။
အမွန္တကယ္ အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပသူမ်ားမွာလဲ ေနာက္ဆံုးအဆင့္ ေသဆံုးဖို႕အထိ ရည္ရြယ္သူမ်ား ရွိသလို၊ တိုက္ပြဲေရခ်ိန္ေပၚ မူတည္ျပီး အတိုးအေလွ်ာ့ လုပ္သူမ်ား ဆိုျပီး ႏွစ္မ်ိဳးထပ္ ကြဲျပားပါတယ္။ ဘယ္လိုကြဲျပားမွဳေတြ ရွိေပမယ့္ အမွန္တကယ္ အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပသူမ်ားမွာ ႏိုင္ငံေရး ရည္ရြယ္ခ်က္ ရွိပါတယ္။ အက်ဥ္းသားအခြင့္အေရး အျပည့္အ၀ ရရွိေရး၊ ႏွိပ္စက္ညွဥ္းပမ္းမွုမ်ား ေလွ်ာ့ခ်ေရး၊ အက်ဥ္းေထာင္ မတရားမွုမ်ား ေဖာ္ထုတ္ေရး စတာေတြကေန ႏိုင္ငံေရးေတာင္းဆိုခ်က္စသည္အထိ ရည္ရြယ္ခ်က္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိႏိုင္ပါတယ္။ အမွန္တကယ္ အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပသူမ်ားဟာ တစံုတရာ ႏိုင္ငံေရး ဖိအားကို အုပ္စုလိုက္ အသံုးျပဳၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။
အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပသူမ်ားဆိုင္ရာ ေၾကျငာစာတမ္း (Declaration on Hunger Strikers – Declaration of Malta) မွာေတာ့ World Medical Association က အစာငတ္ခံဆႏၵျပသူဆိုတာ အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပမယ္လို႕ မိမိကုိယ္ပိုင္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္နဲ႕ ဆံုးျဖတ္ျပီး၊ အစားအစာကို အခ်ိန္အတိုင္းအတာတခုအထိ ျငင္းဆန္တဲ့ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အရ က်န္းမာသူမ်ားလို႕ အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုထားခဲ့ပါတယ္။ အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပသူမ်ားရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္ႏိုင္ျခင္းစြမ္းရည္ (decision-making capacity) ကို ဒီဖြင့္ဆိုခ်က္က အဓိက မီးေမာင္းထိုးျပထားခဲ့ပါတယ္။
တုန္႕႔ျပန္မွဳမ်ားႏွင့္ ထည့္သြင္းစဥ္းစားေလ့ရွိေသာ အခ်က္အလက္မ်ား
အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပျခင္းနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ႏိုင္ငံေရးသမိုင္းေၾကာင္းေတြက ကမၻာမွာ က်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕ ရွိခဲ့ျပီး၊ အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပမွဳကို သက္ဆိုင္ရာႏိုင္ငံ အစိုးရေတြက တုန္႕ျပန္မွဳေတြက ရွဳျမင္သံုးသပ္ပံုေပၚ မူတည္ျပီး အမ်ိဳးမ်ိဳးကြဲျပားပါတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ အက်ဥ္းေထာင္ အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပမွဳနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး သံုးသပ္ေလ့ရွိတဲ့ ရွဳေထာင့္ေတြကေတာ့ အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပသူမ်ားဆီမွာ political expression ကို ေဖာ္ထုတ္ရန္ အခြင့္အေရးရွိသလား ဆိုတာနဲ႕ ပတ္သက္ပါတယ္။
ဒီမိုကေရစီ ေထာင္ေတြမွာေတာ့ ဒီအခြင့္အေရးကို အသိအမွတ္ျပဳျပီး ညွိႏွိဳင္းမွဳေတြ ရွိေပမယ့္၊ အာဏာရွင္ႏိုင္ငံေတြ မွာေတာ့ ဒီအခြင့္အေရးကို အသိအမွတ္မျပဳပဲ အတင္းအၾကပ္ အစာေကၽြးတာ၊ ညွဥ္းပန္းႏွိပ္စက္ တာေတြနဲ႕ တိုက္ပိတ္ျပစ္ဒဏ္ေပးတာေတြ လုပ္ေလ့ရွိပါတယ္။ ေနာက္တခ်က္ကေတာ့ အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပျခင္းရဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္ေတြဟာ ႏိုင္ငံနဲ႕ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း အက်ိဳးျပဳ မူ၀ါဒေတြနဲ႕ ကိုက္ညီမွဳ ရွိသလား၊ တရား၀င္မွဳ ရွိေစသလား ဆိုတဲ့ အခ်က္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
တခါတရံမွာ အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပသူေတြဘက္က အဖ်က္မူ၀ါဒေတြ ျဖစ္ေနတတ္ျပီး၊ တခါတရံမွာေတာ့ အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပသူေတြက ႏိုင္ငံနဲ႕ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း အက်ိဳးျပဳေရးကို လုပ္ေဆာင္ေနသူမ်ား ျဖစ္ျပီး၊ အာဏာပိုင္ေတြက ႏိုင္ငံကို ဖ်က္ဆီးေနသူမ်ားလဲ ျဖစ္ေနတတ္ျပန္ပါတယ္။ အမွန္အမွားကေတာ့ သက္ဆိုင္ရာႏိုင္ငံရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးစနစ္၊ အစိုးရအဖြဲ႕ရဲ႕ တရား၀င္မွဳ (legitimacy)၊ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး စတာေတြေပၚမွာပဲ မူတည္ပါတယ္။ ေနာက္တခ်က္ကေတာ့ အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပသူမ်ားဟာ အေသခံဖို႕အထိ ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိမရွိနဲ႕ အေသခံလိုက္တဲ့အခါ ႏိုင္ငံေရးအရ အေျခအေန မည္၍ မည္မွ် ျဖစ္သြားႏိုင္ျခင္း ရွိမရွိ ဆိုတာေတြနဲ႕ သက္ဆိုင္ပါတယ္။
အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပမွဳေတြမွာ အေျခအေနျပ အခ်က္အလက္ေတြကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပျခင္းဟာ တဦးခ်င္းအေနနဲ႕လား၊ အုပ္စုအေနနဲ႕လားဆိုတာကို အေျခအေနေပၚ မူတည္ျပီး တိုက္ပြဲသ႑ာန္ သတ္မွတ္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ အုပ္စုဖြဲ႕သ႑ာန္က ဆႏၵျပပြဲရဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႕ ခံယူခ်က္ေတြကို ပိုျပီး ထိထိမိမိ မီးေမာင္းထိုးျပႏိုင္ျပီး၊ credibility ကို တိုးျမွင့္ေပးႏိုင္ပါတယ္။ အုပ္စုဖြဲ႕ အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပျခင္း (collective hunger strikes) ေတြကို အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပသူေတြနဲ႕ အာဏာပိုင္ ႏွစ္ဘက္စလံုးက ေလးေလးနက္နက္ အာရံုစိုက္ၾကပါတယ္။ အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပျခင္းမွာ ပါ၀င္သူေတြရဲ႕ လူမ်ိဳး၊ ဘာသာ၊ အက်ဥ္းခ်ျခင္းခံရေသာ အမွဳ၊ အစာငတ္ခံဆႏၵျပျခင္းကို အေရးယူမွဳ အေျခအေန စတာေတြကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။
အစာငတ္ခံဆႏၵျပျခင္းဟာ ဥပေဒေရးရာ မူ၀ါဒေတြကို သက္ေရာက္မွဳ ရွိေစပါတယ္။ အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပျခင္းဟာ စာနယ္ဇင္းနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြရဲ႕ အာရံုစိုက္မွဳကို ခံရတာေၾကာင့္ ဥပေဒေရးရာ မူ၀ါဒေတြရဲ႕ strategic turning point ကို ျဖစ္ပြားေစပါတယ္။ ၁၉၈၁ ခုႏွစ္ အိုင္ယာလန္ အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပပြဲမွာ ရီပတ္ပလီကန္ပါတီက ေဘာ္လီဆဲင္ဒ္ဟာ ေျခာက္ဆယ့္ကိုးရက္တိတိ ဆႏၵျပခဲ့ျပီး၊ အျခားရဲေဘာ္ ကိုးေယာက္နဲ႕အတူ က်ဆံုးခဲ့ပါတယ္။ ဒီအေရးဟာ ျဗိတိသွ်အစိုးရရဲ႕ အက်ဥ္းေထာင္ ဆိုင္ရာ မူ၀ါဒေတြ ျပင္ဆင္မွဳကို ဦးတည္ေစခဲ့ပါတယ္။ အစာငတ္ခံဆႏၵျပျခင္းနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ အျခားအခ်က္ေတြကေတာ့ တဦးခ်င္းေရးရာ အခ်က္ေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအခ်က္ေတြမွာ အသက္အရြယ္၊ လူမ်ိဳး၊ ဘာသာ၊ ယဥ္ေက်းမွဳ၊ ဓေလ့ထံုးစံ စတာေတြနဲ႕ ဆက္စပ္ပါတယ္။ အာဏာပိုင္ေတြဘက္က တုန္႕ျပန္မွဳေတြမွာလဲ ဒီတဦးခ်င္းေရးရာ အခ်က္ေတြက လႊမ္းမိုးမွဳ ရွိပါတယ္။
ျမန္မာ့သမိုင္းမွ အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပျခင္းမ်ား
ျမန္မာ့သမိုင္းမွ အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပျခင္းမ်ားမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ လြတ္လပ္ေရး ၾကိဳးပမ္းမွဳရဲ႕ ရဲရဲေတာက္ သံဃာ့အာဇာနည္တပါးျဖစ္တဲ့ ဆရာေတာ္ ဦး၀ိစာရရဲ႕ အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပျခင္းဟာ သမိုင္းေမာ္ကြန္းတြင္ရစ္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၂၇ ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္၀ါရီ (၁) ရက္ေန႕တုန္းက နယ္ခ်ဲ႕အစိုးရမွ ရာဇသတ္ပုဒ္မ (၁၂၄) (က) အစိုးရအား အၾကည္ညိဳပ်က္ေအာင္ ေဟာေျပာမွဳ နဲ႕ သာယာ၀တီေထာင္မွာ မတရား ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားစဥ္မွာ ဆရာေတာ္ဦး၀ိစာရက သိမ္တခုခုမွာ ဥပုဒ္ျပဳခြင့္ေတာင္းခဲ့ပါတယ္။ ျငင္းဆိုခံခဲ့ရတဲ့ အတြက္ အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပခဲ့ရာမွာ ရန္ကုန္ေထာင္ကို ေျပာင္းေရႊ႕ခံခဲ့ရျပီး၊ ရက္ေပါင္း ေလးဆယ္အထိ ရန္ကုန္ေထာင္မွာ ဆက္လက္ဆႏၵျပမွဳေၾကာင့္ နယ္ခ်ဲ႕အစိုးရ အာဏာပိုင္ေတြက ဥပုဒ္ျပဳခြင့္ ျပဳခဲ့ရပါတယ္။
အမွဳစစ္ေဆးျပီး ေထာင္ခ်ခံခဲ့ရတာေၾကာင့္ အင္းစိန္ရံုးကေန ေထာင္ဘူး၀ျပန္အေရာက္မွာ အာဏာပိုင္ေတြက ေထာင္၀တ္စံု နံငယ္ပိုင္းကို လဲလွယ္ေစခဲ့ရာမွာလဲ သကၤန္းမွ လြဲ၍ မည္သည့္အ၀တ္မွ မ၀တ္ႏိုင္လို႕ ဆိုခဲ့တာေၾကာင့္ သကၤန္းဆြဲခၽြတ္ျပီး အ၀တ္ဗလာနဲ႕ တိုက္ပိတ္ခံရျပန္ပါတယ္။ ဒီအတြက္ေၾကာင့္ ၁၉၂၇ ခုႏွစ္၊ ေမလ (၈) ရက္ေန႕မွာ ဒုတိယအၾကိမ္ အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပခဲ့ပါတယ္။ အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပစဥ္ကာလေတြမွာ နယ္ခ်ဲ႕လက္ပါးေစေတြက ရိုက္ႏွက္ႏွိပ္စက္ျခင္း၊ ကန္ေက်ာက္ျခင္း၊ စိတ္ေရာဂါသည္မ်ားထားရွိရာေထာင္သို႕ ပို႕ေဆာင္ျခင္း၊ စိတ္ေရာဂါသည္မ်ားႏွင့္ အတူထားရွိျခင္း စတာေတြကို ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ဆံုးမွာေတာ့ နယ္ခ်ဲ႕အစိုးရ လက္ေလွ်ာက္ျပီး ဆရာေတာ္ကို သကၤန္း၀တ္ခြင့္ ျပန္ေပးခဲ့ရပါတယ္။
မၾကာခင္မွာပဲ သကၤန္းျပန္ခၽြတ္ျပန္တာေၾကာင့္ ဆရာေတာ္က တတိယအၾကိမ္ အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပတဲ့အတြက္ ေထာင္တြင္းတိုက္ပြဲျပင္းထန္လာတာေၾကာင့္ အိႏၵိယေထာင္သို႕ ေျပာင္းေရႊ႕ျခင္း ခံခဲ့ရပါတယ္။ ၁၉၂၉ မွာ ရန္ကုန္ေထာင္သို႕ ျပန္လည္ေရာက္ရွိျပီး၊ ေထာင္မွ လြတ္ေျမာက္ခဲ့ရာမွာ ေထာင္မွလြတ္ေျမာက္ျပီး မၾကာခင္မွာပဲ သံုးခြနယ္၊ ဖရံုကန္ရြာ တရားပြဲမွာ အစိုးရ အၾကည္အညိဳ ပ်က္ေစရန္ ေဟာေျပာမွဳနဲ႕ ထပ္မံ ဖမ္းဆီးခံခဲ့ရပါတယ္။ ရဟန္းေတာ္တို႕ ရသင့္ရထိုက္ေသာ အခြင့္အေရးမ်ားကို ေတာင္းဆိုရာမွာ မရတဲ့အတြက္ အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပျပီး ထပ္မံ ေတာင္းဆိုခဲ့ပါတယ္။ အစာငတ္တ္ခံဆႏၵျပရာမွ ရက္ေပါင္း (၁၆၆) ရက္ေျမာက္တဲ့ ၁၉၂၉ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလ (၁၉) ရက္ေန႕မွာ ဆရာေတာ္ ဦး၀ိစာရ ပ်ံလြန္ေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။ ဆရာေတာ္ေနာက္ဆံုးမိန္႕ၾကားခဲ့တဲ့ လိမ္မာရစ္ၾကပါ ဆိုတဲ့ စကားလံုးဟာ ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရးၾကိဳးပမ္းမွဳ အရွိန္ကို ျမွင့္တင္ေပးခဲ့ပါတယ္။
ျမန္မာျပည္ စစ္အာဏာရွင္ဆန္႕က်င္ေရး သမိုင္းမွတ္တိုင္မ်ားထဲက ကိုးကိုးကၽြန္းအစာငတ္ခံ ဆႏၵျပတိုက္ပြဲမ်ားဟာလဲ အာဏာရွင္ဆန္႕က်င္ေရး ျပည္သူ႕သူရဲေကာင္း စိတ္ဓာတ္ေတြ မ်ိဳးဆက္သစ္ ေတာ္လွန္ေရး သမားေတြဆီမွာ ပ်ံ႕ႏွံ႕လာေအာင္ စိတ္ဓာတ္အေမြေပးခဲ့ပါတယ္။ ကိုးကိုးကၽြန္း တိုက္ပြဲမ်ားရဲ႕ ပထမဦး ပြဲဦးထြက္ ငါးပိတိုက္ပြဲမွာတုန္းက ေထာင္အာဏာပိုင္မ်ားက ငါးပိပုပ္ေတြကို ေပးျပီး၊ ေပးတာယူ-ေကၽြးတာစား သေဘာမ်ိဳးနဲ႕ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြကို အကဲစမ္း အညႊန္႕ခ်ိဳးခဲ့တာေၾကာင့္ ေတာ္လွန္ေရးသမားမ်ားကို အစာငတ္ခံ တိုက္ပြဲနဲ႕ တုန္႕ျပန္ခဲ့ရာမွာ အာဏာပိုင္တို႕ လက္ေလွ်ာ့ေပးခဲ့ရပါတယ္။
ရဲနီဦးတင္ျငိမ္း ကိုးကိုးကၽြန္းမွာ ဆံုးပါးသြားတာနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ေနာက္ဆက္တြဲ ျဖစ္ပြားလာခဲ့တဲ့ ကိုးကိုးကၽြန္း ရက္ေလးဆယ္ တိုက္ပြဲၾကီးဟာလဲ ေတာင္းဆိုခ်က္ (၅) ရပ္နဲ႕အတူ အာဏာပိုင္ေတြကို တုန္လွဳပ္ေစခဲ့ပါတယ္။ ဒီေတာင္းဆိုခ်က္ (၅) ရပ္ကေတာ့ ရဲနီတင္ျငိမ္း အေလာင္း ျပည္မျပန္ပို႕ေပးေရး၊ နာတာရွည္ေရာဂါသည္ (သို႕မဟုတ္) ကၽြန္းမွာ ကုလို႕မရေသာ ေရာဂါသည္မ်ားကို ျပည္မျပန္ပို႕ေပးေရး၊ စည္သြတ္ဗူးအစား အသားစိုေပးေရး၊ တရား၀င္ထုတ္ေ၀ေသာ စာနယ္ဇင္းမ်ား ဖတ္ခြင့္ရရွိေရးနဲ႕ အိမ္ႏွင့္ စာေရးဆက္သြယ္ခြင့္ရရွိေရး စတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ပထမေတာင္းဆိုခ်က္ျဖစ္တဲ့ အေလာင္းကိုေတာ့ အာဏာပိုင္မ်ားက အတင္းအဓမၼလုယူျပီး သျဂိဳလ္လိုက္ပါတယ္။ ေနာက္ေတာင္းဆိုခ်က္ (၄) ခ်က္ကိုေတာ့ ရက္ေပါင္း (၄၀) အၾကာမွာ အာဏာပိုင္ေတြဘက္က လိုက္ေလ်ာခဲ့ရပါတယ္။
ေနာက္ထပ္ေပၚထြက္လာခဲ့တဲ့ (၅၃) ရက္ အစာငတ္ခံတိုက္ပြဲၾကီးကေတာ့ ေတာ္လွန္ေရးသမား ေတြကို ကိုးကိုးကၽြန္းကို ပို႕ျပီး၊ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ႏိွပ္စက္ျခင္း အေျခခံျဖစ္တဲ့ ကိုယ္ထူကိုယ္ထ မူ၀ါဒၾကီးကို ဆန္႕က်င္တိုက္ခိုက္ခဲ့တဲ့ သမိုင္းမွတ္တိုင္ၾကီး ျဖစ္ပါတယ္။ ကိုယ္ထူကိုယ္ထစနစ္ ဖ်က္သိမ္းေပးေရးနဲ႕ ျပည္မေထာင္အခြင့္အေရးမ်ား ကိုးကိုးကၽြန္းမွာလဲ ရရွိေရး ေတာင္းဆိုခ်က္မ်ားနဲ႕ တိုက္ပြဲ၀င္ခဲ့ၾကရာမွာ အသက္ေပးခဲ့ၾကေသာ ရဲေဘာ္မ်ားရဲ႕ အေလာင္းစင္ေတြေရွ႕က ပိုစတာေတြေပၚ ေထာင္ခဲ့ၾကတဲ့ သူတို႕ေျပာခဲ့တဲ့ စကားေတြမွာ သူတို႕ရဲ႕ ေတာ္လွန္ေရး စိတ္ဓာတ္နဲ႕ ယံုၾကည္ခ်က္ေတြကို ေတာ္လွန္ေရးလမ္းညႊန္သဖြယ္ မီးေမာင္းထိုးျပေနခဲ့ပါတယ္။
ဆံျခည္တမွ်င္ေတာင္မွ ေနာက္မဆုတ္နဲ႕။ ဆက္တိုက္။ (ရဲေဘာ္သိန္းၾကည္)
လယ္သမားဟာ ထယ္ထိုးတဲ့အခါ အငုတ္အျမစ္ပါ မက်န္ေအာင္ထိုးရသလို၊ ရန္သူကိုတိုက္ရာမွာလည္း အငုတ္အျမစ္ မက်န္ေအာင္ တိုက္ရမယ္။ (ရဲေဘာ္အုန္းေမာ္)
ခိုင္မာတဲ့ သႏၷိဌာန္သာရွိရင္ မိုးေအာက္ေျမျပင္မွာ မလုပ္ႏိုင္တာ မရွိဘူး။ (ရဲေဘာ္ခ်စ္ေဆြ)
ကၽြန္ေတာ္ကေတာ့ အလုပ္သမားလူတန္းစားရဲ႕ ဂုဏ္သိကၡာကို ညွိဳးႏြမ္းေအာင္ ဘယ္ေတာ့မွ မလုပ္ဘူး။ (ရဲေဘာ္စိန္ခ်င္း)
ရန္သူ႕ႏွလံုးအိမ္တြင္း စိုက္သြင္းထားတဲ့ ဓားေျမွာင္နီ (ရဲေဘာ္ေလးေမာင္)
ျပည္သူ႕သူရဲေကာင္း ရဲေဘာ္ရွစ္ေယာက္ အသက္ေပးခဲ့ရတဲ့ ၅၃ရက္ တိုက္ပြဲမွာလဲ အာဏာပိုင္ေတြက အေလွ်ာ့ေပးခဲ့ရပါတယ္။
နိဂံုး
မဆလ၊ န၀တ၊ နအဖ၊ ဦးသိန္းစိန္ ရုပ္ေသးအစိုးရ စတဲ့ အာဏာရွင္ အဆက္ဆက္တို႕ရဲ႕ အက်ဥ္းေထာင္ေတြထဲမွာလဲ အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပပြဲေတြ ဆက္လက္ျဖစ္ပြားခဲ့ျပီး၊ အာဏာပိုင္ေတြကို ဆန္႕က်င္အန္တုခဲ့ၾကပါတယ္။ မတရားမွဳဟာ ဥပေဒျဖစ္ေနသေရြ႕၊ အာဏာတည္ေနသေရြ႕၊ ဆန္႕က်င္ေတာ္လွန္သူဆိုတာ ရွိေနစျမဲပါပဲ။ ဒီလို ေတာ္လွန္သူေတြကို အက်ဥ္းေထာင္ေတြထဲမွာ၊ တိုက္ေတြထဲမွာ၊ ကၽြန္းေတြမွာ နည္းမ်ိဳးစံုနဲ႕ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားရင္လဲ ကိုယ္ခႏၶာကိုပဲ ခ်ဳပ္ေႏွာင္လို႕ရေပမယ့္ ေတာ္လွန္စိတ္ကိုေတာ့ ခ်ဳပ္ေႏွာင္လို႕ မရႏိုင္ပါဘူး။ ေတာ္လွန္စိတ္ကို မီးေမာင္းထိုးျပတဲ့ အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပပြဲေတြ၊ ေထာင္တြင္းတိုက္ပြဲေတြဟာ အခ်ဳပ္ခန္း၊ ေထာင္အေဆာင္မ်ား၊ တိုက္မ်ားနဲ႕ ကၽြန္းေတြကေန ေပၚထြက္ခဲ့၊ ေပၚထြက္ဆဲျဖစ္ျပီး၊ အာဏာရွင္စနစ္ အဆံုးမသတ္သေရြ႕ ဆက္လက္ ေပၚထြက္ေနဦးမွာပဲ ျဖစ္ပါေၾကာင္း ေရးသား တင္ျပအပ္ပါတယ္။
ခင္မမမ်ိဳး (၁၆၊ ၆၊ ၂၀၁၁)
ရည္ညႊန္းကိုးကား။ ။
ရန္ကုန္ျပည္သူမ်ား (၂၀၀၈) သံဃာ့အာဇာနည္ ဆရာေတာ္ဦး၀ိစာရ၊ http://burmesepeople.blogspot.com/2008_07_01_archive.html
ရဲေဘာ္ဖိုးသံေခ်ာင္း (၂၀၀၄) ေက်ာင္းသား၊ ေထာင္၊ ေတာ္လွန္ေရးသမား၊ Study Desk Publication, India
BAUMAN, Z. (1992) Survival as social construct. Theory, Culture and Society. 9(1): 1-36.
SANDS, B. (1998) Writings from Prison. Dublin: Mercier Press.
Reyes, H. (1998) Medical and Ethical Aspects of Hunger Strikes in Custody and the Issue of Torture, in Oehmichen, M., 19 MALTREATMENT AND TORTURE, RESEARCH IN LEGAL MEDICINE
World Med. Ass’n, Declaration on Hunger Strikers, Nov. 1991, rev. Oct. 2006, available at
www.wma.net/en/30publications/10policies/h31/index.html
Yuill, C. (2007) The Body As Weapon: Bobby Sands and the Republican Hunger Strikes, Sociological Research Online, Volume 12, Issue 2
ဟင္းတခြက္
Sunday, June 12, 2011
ကၽြန္မ ဒီေန႕ ဟင္းတခြက္ ခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။ ဟင္းတခြက္ခ်က္တယ္ဆိုတာ အျမဲခ်က္ေနသူေတြ အဖို႕ေတာ့ အဆန္းတၾကယ္ မဟုတ္ေပမယ့္ ကၽြန္မလို တလေနမွ တခါေလာက္ေတာင္ ဟင္းမခ်က္သူေတြ အတြက္ေတာ့ ထူးထူးျခားျခား အလုပ္တခုပါ။ ကၽြန္မရဲ႕ ဟင္းခ်က္ပ်င္းမွဳကို ေထာက္ကူေပးေနတာေတြကေတာ့ ဂလိုဘယ္လိုင္ေဇးရွင္းေခတ္မွာ တကမၻာလံုး ပ်ံ႕ႏွံ႕ေနတဲ့ ႏိုင္ငံစံု အစားအစာေတြရႏိုင္တဲ့ စားေသာက္ဆိုင္မ်ိဳးစံုပဲ ျဖစ္ပါေတာ့တယ္။
ကၽြန္မေနတဲ့ ျမိဳ႕ေလးက ပင္လယ္ကမ္းေျချမိဳ႕ေလးျဖစ္ျပီး၊ စားေသာက္ဆိုင္ေတြ အလြန္မ်ားတဲ့ ျမိဳ႕ပါ။ ကၽြန္မအိမ္ကေန ငါးမိနစ္ေလာက္ေလွ်ာက္ျပီး လမ္းမေပၚ ထြက္လိုက္တာနဲ႕ တရုတ္ဆိုင္၊ အိႏၵိယဆိုင္၊ Scottish စားေသာက္ဆိုင္၊ သီရိလကၤာဆိုင္၊ ဗီယက္နမ္ဆိုင္ စတဲ့ ဆိုင္ေတြအားလံုးေပါင္းလိုက္ရင္ ဆယ္ဆိုင္ေက်ာ္ ရွိပါတယ္။ ဒီဆိုင္ေတြကလဲ ကိုယ္တိုင္သြားစရာေတာင္မလိုပဲ ဖုန္းေလးဆက္လိုက္တာနဲ႕ အခမဲ့ အိမ္တိုင္ ယာေရာက္ လာပို႕ေပးတဲ့ ၀န္ေဆာင္မွဳေတြ ရွိပါတယ္။ ဒီဆိုင္ေလးေတြက အစားအစာေတြကို ရိုးအီသြားရင္လဲ တျမိဳ႕လံုးမွာ ပ်ံ႕ႏွံ႕ေနတဲ့ ဆိုင္ေတြကေန အိမ္တိုင္ယာေရာက္ လာပို႕ခ အနည္းငယ္ ေပးျပီး ဖုန္းဆက္ မွာယူလို႕ ရပါတယ္။
အိမ္ကို မွာမစားပဲ စားေသာက္ဆိုင္မွာ စားခ်င္တယ္ဆိုရင္လဲ မိနစ္အစိတ္ေလာက္ လမ္းေလွ်ာက္ထြက္လိုက္ရင္ ပင္လယ္ကမ္းေျခက တသီတတန္း ဆိုင္ေပါင္းမ်ားစြာကို ေရာက္သြားႏိုင္ျပီး၊ အစားအစာမ်ိဳးစံုကို စိတ္တိုင္းက် စားႏိုင္ပါေတာ့တယ္။ ဒီလိုနဲ႕ အစကတည္းက ဟင္းခ်က္ပ်င္းတဲ့ ကၽြန္မတေယာက္ ဓားတခ်က္မ၀င့္ရပဲ၊ ဖုန္းတခ်က္ႏွိပ္ရျခင္းနဲ႕ လေပါင္းမ်ားစြာ၊ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေနသားက်လိုက္ပံုမ်ား သားေပါက္စေလးေတာင္ ေက်ာင္းက ျပန္ေရာက္ျပီဆိုတာနဲ႕ စားေသာက္ဆိုင္ menu ေတြ အပံုလိုက္ထဲက တခုကို ေရြးထုတ္ျခင္း၊ တယ္လီဖုန္း ယူလာေပးျပီး မွာဖို႕ ေျပာျခင္း စတဲ့ အတတ္ပညာေတြကို ကၽြမ္းက်င္လာ ပါပေကာလား။
တခါတေလ ဆိုင္အစားအစာေတြကို မစားခ်င္တဲ့အခါေလးေတြ ဆိုရင္ေတာ့ freezer ထဲ ထည့္ထားတဲ့ အသင့္ျပင္ဆင္ျပီးသား အစားအစာေတြကို မီးဖိုထဲ ပစ္ထည့္ျပီး၊ မိနစ္ႏွစ္ဆယ္၊ နာရီ၀က္ေလာက္ ေစာင့္လိုက္ရင္ စားစရာေတြက ရလာပါေရာ။ ရံဖန္ရံခါေလးေတြမွာေတာ့ ဟင္းခ်က္နည္း စာအုပ္ေလးေတြကို ေဘးမွာ ခ်ျပီး ဟင္းေလးေတြ ခ်က္စားၾကည့္မိပါရဲ႕။ ဒါေပမယ့္လဲ အေတာ္ပဲ လက္၀င္လွသကိုး။
ဒီလို ဟင္းမခ်က္စားသူ ကၽြန္မတေယာက္ ဒီကေန႕ေတာ့ ဟင္းတခြက္ ခ်က္ရတဲ့ ဘ၀ ေရာက္ပါေတာ့တယ္။ အျဖစ္က ဒီလိုပါ။ သားအမိႏွစ္ေယာက္ လမ္းေလွ်ာက္ထြက္ျပီး အျပန္မွာ ထံုးစံအတိုင္း လမ္းထိပ္က ကုန္စံုဆိုင္ေလးဆီမွာ ေရခဲမုန္႕နဲ႕ ေခ်ာကလက္ ၀ယ္ၾကပါတယ္။ အဲဒီမွာ ကၽြန္မက baby wipes ေလးကုန္ေနတာ သတိရျပီး၊ သြားယူပါတယ္။ သားေလးကို ျပန္ေတြ႕ေတာ့ ၾကက္သားရင္ပံု ပက္ကင္ထုတ္ေလးကို ကိုင္ရက္သား။ ကၽြန္မက ျပန္ထားဖို႕ ေျပာေတာ့လဲ မရဘူး။ မရမက ယူမယ္ေျပာတာေၾကာင့္ ၀ယ္ခဲ့ရပါေတာ့တယ္။ ၾကက္သြန္နီပါ ထပ္၀ယ္ရပါေသးတယ္။ ေတာ္ၾကာ အိမ္ေရာက္မွ တူတူဟင္းခ်က္မယ္လို႕ ေက်းဇူးရွင္ေလးက ေျပာလာရင္ မခက္ရေအာင္ပါ။ ဘယ္နဲ႕ သားေလး တေယာက္ေမြးထားမိပါတယ္။ သူက အေမေတာင္ ျပန္ျပီး ဟိုဟာခိုင္း၊ ဒီဟာခိုင္းနဲ႕။
ဒီလိုနဲ႕ အိမ္ျပန္ေရာက္ေတာ့ ထင္တဲ့အတိုင္းပဲ တူတူဟင္းခ်က္ရေအာင္လို႕ ေခၚျပီး၊ ေစြ႕ကနဲ မီးဖိုထဲ ေရာက္ေနတာေၾကာင့္ ကၽြန္မမွာ စိတ္မပါတပါနဲ႕ ၾကက္သြန္နီကိုလွီးျပီး၊ ဘီဒိုေတြထဲက ဟင္းခ်က္စရာ အမွဳန္႕မ်ိဳးစံုကို ထုတ္ရပါေတာ့တယ္။ expiry date ကိုလဲ ၾကည့္ရေသးရဲ႕။ ေနာက္ေတာ့ ၾကက္ရင္ပံုသားေလးေတြကို အတံုးေသးေသးေလးျဖစ္ေအာင္ ဓားကိုင္ျပီး လွီးျဖတ္ရပါေတာ့တယ္။ ၾကက္သြန္နီ၊ ဂ်င္းမွဳန္႕၊ ၾကက္သြန္ျဖဴမွဳန္႕၊ ငရုတ္သီးမွဳန္႕ေတြကို မီးအပူနဲ႕ ဆီသတ္ျပီး လွီးျဖတ္ထားတဲ့ အသားေတြကို ထပ္ထည့္ရပါတယ္။ ဆီပူလွိမ့္ျပီးမွ ေနာက္ေတာ့ ေရေႏြး အနည္းငယ္ေရာျပီး မီးေအးေအးနဲ႕ က်က္ေအာင္ ျပန္တည္ရပါတယ္။ ဒီလိုေတြ လုပ္ေနရင္း ကၽြန္မ အေတြးထဲကို ေတာင္အာဖရိက ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရး ျဖစ္စဥ္က အမွတ္တမဲ့နဲ႕ ၀င္ေရာက္လာပါတယ္။
ေတာင္အာဖရိက ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရး ျဖစ္စဥ္မွာတုန္းက ၁၉၅၀ ကနဦးကာလေတြမွာ အၾကမ္းမဖက္ ဥပေဒေဘာင္တြင္း လွဳပ္ရွားမွဳအေနနဲ႕ လူမ်ိဳးေပါင္းစံု တန္းတူညီမွ်ေရးကို ေတာင္းဆိုျပီး၊ ေထာင္ထဲ၀င္ၾကတဲ့ ႏိုင္ငံေရး အန္တုမွဳ ကင္ပိန္းေတြ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ေတာင္အာဖရိက အမ်ိဳးသားကြန္ဂရက္ (ေအအင္စီ)နဲ႕ အျခား မဟာမိတ္ေတြက လူမ်ိဳးေပါင္းစံုတန္းတူညီမွ်ေရး၊ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး စတာေတြ ပါ၀င္တဲ့ Freedom Charter ကို ေတာင္အာဖရိကအစိုးရဆီ တင္သြင္းခဲ့ပါတယ္။ အစိုးရက ျငင္းဆန္ျပီး၊ မင္ဒဲလားအပါအ၀င္ ေခါင္းေဆာင္ေတြကို ဖမ္းဆီးခဲ့ပါတယ္။
၁၉၆၀ ခုႏွစ္ေရာက္ေတာ့ ဒီလို normative leverage လုပ္ေနရံုနဲ႕ပဲ ေအာင္ပြဲရမွာ မဟုတ္ဘူးဆိုတာကို ေအအင္စီေခါင္းေဆာင္ေတြ သေဘာေပါက္လာၾကပါတယ္။ ႏွစ္ေပါင္း (၅၀) ၾကာေအာင္ ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ ေတာင္းဆိုခ်က္ေတြ၊ လက္မွတ္ထိုးေတာင္းဆိုမွဳေတြဟာ Apartheid အစိုးရ ရပ္တည္မွဳကို ေရြ႕လ်ားေအာင္ မလုပ္ႏိုင္ခဲ့ဖူးဆိုတာကို သိျမင္လာၾကပါတယ္။ ဒါနဲ႕ ႏိုင္ငံနဲ႕အ၀ွမ္း ဆႏၵျပပြဲေတြကို ေအအင္စီေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႕ မဟာမိတ္ေတြ စုေပါင္းျပီး အေကာင္အထည္ေဖာ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႕ (၁၉၆၀) The Sharpeville Massacreမွာ ဆႏၵျပသူ (၆၉) ဦးက်ဆံုးျပီး၊ (၁၈၀) ေက်ာ္ ဒဏ္ရာရခဲ့ပါတယ္။ တိုင္းျပည္တ၀ွမ္းက ႏိုင္ငံေရးလွဳပ္ရွားသူ လူႏွစ္ေထာင္ေက်ာ္ကိုလဲ အစိုးရက လိုက္လံဖမ္းဆီးပါေတာ့တယ္။
ဒီအခါမွာ ေခါင္းေဆာင္ေတြအေနနဲ႕က ေရြးစရာလမ္း သိပ္မက်န္ေတာ့ပါဘူး။ လူထုတိုက္ပြဲတခုတည္းနဲ႕ မရ၊ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးနဲ႕ပါ ေပါင္းစပ္ရမယ္လို႕ အျမင္ရွိလာတာေၾကာင့္ မင္ဒဲလားနဲ႕ ေအအင္စီဟာ ဇူးလူးဘာသာစကားနဲ႕ “Spear of the Nation.” လို႕ အမည္ရတဲ့ military wing ကို တည္ေထာင္ပါေတာ့တယ္။ စစ္ေရးနဲ႕ ေတာင္အာဖရိက စစ္တပ္ကို ယွဥ္ႏိုင္ဖို႕ မလြယ္ကူပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးနဲ႕ ေပါင္းစပ္ျခင္းအားျဖင့္ ေတြ႕ဆံုညွိႏွိဳင္းေရး စားပြဲေပၚကို အစိုးရဆီ တြန္းပို႕ႏိုင္လာမယ္လို႕ ယူဆခဲ့ၾကပါတယ္။
(၁၉၆၂) ခုႏွစ္မွာေတာ့ မင္ဒဲလားနဲ႕ ေခါင္းေဆာင္အခ်ိဳ႕ကို ေတာင္အာဖရိက လံုျခံဳေရးတပ္ေတြက ဖမ္းဆီးမိသြားပါတယ္။ ေခါင္းေဆာင္ေတြ အဖမ္းခံရျပီးေနာက္ပိုင္းမွာ အစိုးရဆန္႕က်င္ေရးအရွိန္က ေႏွးက်သြားခဲ့ ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတြင္းလွဳပ္ရွားမွုေတြ အားေလ်ာ့ျပီး၊ ႏိုင္ငံျပင္ပက မင္ဒဲလားလြတ္ေျမာက္ေရး လွဳပ္ရွားမွဳ၊ ႏိုင္ငံတကာကင္ပိန္းေတြရဲ႕ အရွိန္ကသာ ၾကီးထြားလာခဲ့ပါတယ္။ အစိုးရထဲကို ၀င္ပူးျပီး (change from within) လုပ္မွပဲ ရေတာ့မယ္ဆိုတဲ့ ႏိုင္ငံေရးသေဘာတရားေတြက ပ်ံ႕ႏွံ႕ေနရာယူလာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဖိႏွိပ္မွဳရွိသမွ် ထၾကြပုန္ကန္မွဳ၊ ႏိုင္ငံေရးအန္တုမွဳ ဆိုတာ ရွိေနမွာပဲဆိုတဲ့ ေတာ္လွန္ေရးဥပေဒသေတြဟာ ေတာင္အာဖရိကမွာလဲ မွန္ကန္ခဲ့ပါတယ္။ မ်ိဳးဆက္သစ္ ေခါင္းေဆာင္ေတြ ထပ္မံေပၚထြက္လာခဲ့ျပီး၊ ၁၉၆၀ ေႏွာင္းပိုင္းေတြမွာ The Black Consciousness Movement (BCM) စတာေတြ ေပၚေပါက္လာပါတယ္။
၁၉၇၆ ခုႏွစ္မွာေတာ့ The Soweto uprising ေပၚထြက္လာပါတယ္။ ဒီလူထုအေရးေတာ္ပံုၾကီးကို လူငယ္ေက်ာင္းသားေတြက ဦးေဆာင္ခဲ့ၾကတာပါ။ အေရးေတာ္ပံုၾကီးျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ပထမ ႏွစ္လအတြင္းမွာ လူငယ္ ႏွစ္ေထာင္ေက်ာ္ ေသဆံုးခဲ့ျပီး၊ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာ ဖမ္းဆီးခံခဲ့ရပါတယ္။ ဒီလူထု အေရးေတာ္ပံုၾကီးကို ျပည္ပမွာ ရွိေနတဲ့ မ်ိဳးဆက္ေဟာင္းေတြက အခ်ိန္ကိုက္ တိုင္မင္ေပးျပီး လွဳပ္ရွားေစခဲ့တာလဲ မဟုတ္သလို၊ ျပည္တြင္းမွာ ရွိေနတဲ့ မ်ိဳးဆက္ေဟာင္း ေခါင္းေဆာင္ေတြက တိုက္ပြဲေခၚယူခဲ့တာလဲ မဟုတ္ပါဘူး။
မတရား အဖိႏွိပ္ခံထားရတဲ့ လူထုလူတန္းစား အဖြဲ႕အစည္းဆိုတာ အခ်ိန္မေရြးေပါက္ကြဲႏိုင္တဲ့ ယမ္းအိုးၾကီးတခုလိုပါပဲ။ တခါတရံမွာ သာမန္အခ်ိန္ဆို ေရးၾကီးခြင္က်ယ္ လုပ္စရာ မဟုတ္တဲ့ ျဖစ္ရပ္ေလးတခုကလဲ triggering event ၾကီးတခု ျဖစ္သြားတတ္ပါတယ္။ အေရးၾကီးတာက ဒီလိုအခ်ိန္ေတြအတြက္ လူထုလူတန္းစား အလႊာအသီးသီးအၾကားမွာ အမာခံ တည္ေဆာက္ထားႏိုင္မွဳ၊ တိုက္ပြဲျဖစ္လာခဲ့ရင္ ႏိုင္ငံေရး ေရခ်ိန္ကို ေရရွည္ထိန္းထားႏိုင္မွဳ၊ အေျပာင္းအလဲကာလမွာ စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ အာဏာလႊဲေျပာင္းရယူႏိုင္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရး လက္ဦးမွဳ ရယူေရးတို႕အတြက္ ညွိႏွိဳင္းထားမွဳ၊ ခ်ိတ္ဆက္ထားမွဳ စတာေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ လူထုအေရးေတာ္ပံုဆိုတာက တိုက္ပြဲေခၚတိုင္းလဲ ျဖစ္ခ်င္မွ ျဖစ္တာပါ။ တိုက္ပြဲမေခၚပဲလဲ အခ်ိန္မေရြး ထျဖစ္သြားႏိုင္ပါတယ္။
၁၉၇၆ ခုႏွစ္၊ ေတာင္အာဖရိက လူထုအေရးေတာ္ပံုၾကီးကလဲ ဒီလိုပဲ ရုတ္ျခည္း ထျဖစ္သြားခဲ့တာပါ။ အစိုးရက လူမည္းေက်ာင္းသားေတြကို လူျဖဴ Boers ေတြရဲ႕ ဘာသာစကားကို အတင္းအၾကပ္ သင္ခိုင္းပါတယ္။ ဒါကို မေက်နပ္တဲ့ ေက်ာင္းသားေတြက ဆႏၵျပၾကပါတယ္။ လံုျခံဳေရးတပ္ေတြေၾကာင့္ ေက်ာင္းသားေလးတေယာက္ ေသသြားပါတယ္။ ဒါကို မေက်နပ္တဲ့အတြက္ Soweto မွာ အဓိကရုဏ္းျဖစ္ျပီး၊ တႏိုင္ငံလံုးကို ပ်ံ႕ႏွံ႕သြားခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏွစ္ႏွစ္ေက်ာ္ၾကာေအာင္ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ဒီလူထုအေရးေတာ္ပံုၾကီးမွာ လူေပါင္း တစ္ေသာင္းေက်ာ္ခန္႕ ေသဆံုးခဲ့ပါတယ္။
ဒီလူထု အေရးေတာ္ပံုၾကီးဟာ ေတာင္အာဖရိက ႏိုင္ငံေရးသမိုင္းမွာေတာ့ သမိုင္းတေကြ႕ကို ခ်ိဳးပစ္လိုက္ပါေတာ့တယ္။ ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ အတြင္းက ပူးျပီးမွ ေျပာင္းလဲမွဳ လုပ္ေဆာင္ရမယ္ဆိုတဲ့ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြရဲ႕ ပါးစပ္ေတြကို ပိတ္ပစ္လိုက္ပါတယ္။ သူတို႕ရဲ႕ စကားေတြကို လူထုက အယံုအၾကည္ မရွိေတာ့ပါဘူး။ ေထာင္ထဲကို ေရာက္သြားတဲ့ မ်ိဳးဆက္သစ္ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႕ မ်ိဳးဆက္ေဟာင္းေခါင္းေဆာင္ေတြ ေထာင္ထဲမွာ ေပါင္းစည္းမိသြားၾကပါတယ္။ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာ လူေတြက ထြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္ျပီး ေအအင္စီနဲ႕ ပီေအစီအဖြဲ႕တို႕ရဲ႕ military wing ေတြမွာ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္လာၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးတက္ၾကြလွဳပ္ရွားသူ မ်ိဳးဆက္သစ္ေတြ ထပ္ျပီး ေပၚထြက္လာ ပါတယ္။
(၁၉၈၃) မွာ အစိုးရက ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒသစ္ ေရးဆြဲျပဌာန္းျပီး၊ လူထုရဲ႕ တိုက္ပြဲေရခ်ိန္ကို ေလွ်ာ့ခ်ဖို႕နဲ႕ ေတာ္လွန္ဆန္႕က်င္သူေတြကို ျဖိဳခြဲဖို႕ ၾကိဳးစားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မေအာင္ျမင္ခဲ့ပါဘူး။ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြထဲမွာ အာဏာနဲ႕ အခြင့္အေရးကို အေခ်ာင္လိုခ်င္သူေတြက နည္းေနခဲ့ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲကို ညီညီညာညာ ဆန္႕က်င္ခဲ့ၾကတာေၾကာင့္ အစိုးရစိတ္တိုင္းက် မျဖစ္ခဲ့ပါဘူး။ အထိနာေစခဲ့ပါတယ္။ (၁၉၈၅) ခုႏွစ္မွာ The Sharpeville Massacre ႏွစ္ဆယ့္ငါးႏွစ္ေျမာက္ ႏွစ္ပတ္လည္ကို လူထုလွဳပ္ရွားမွဳ အသြင္နဲ႕ က်င္းပၾကတာေၾကာင့္ အစိုးရက ႏိုင္ငံေတာ္ကို အေရးေပၚအေျခအေန ေၾကျငာ လိုက္ရပါေတာ့တယ္။
ဒီအခါမွာ လူေပါင္း ႏွစ္သန္းေက်ာ္ကို ကိုယ္စားျပဳတဲ့ အဖြဲ႕အစည္း ခုနစ္ေထာင္ေက်ာ္က ႏိုင္ငံေရးအန္တုမွဳ လွဳပ္ရွားမွဳၾကီးကို စတင္ၾကပါေတာ့တယ္။ လွဳပ္ရွားမွဳတခုမွာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားတာက အေၾကာင္းမဟုတ္ပါ။ ဒီအဖြဲ႕အစည္းေတြအားလံုးဆီမွာ ခိုင္မာတဲ့ တိုက္ပြဲ၀င္စိတ္ဓာတ္ ရွိေနဖို႕ကသာ အေရးၾကီးတာပါ။ ဒီစိတ္ဓာတ္ရွိရင္ အေရးၾကံဳလာခ်ိန္မွာ အလိုအေလ်ာက္ ေပါင္းစည္းအား ထြက္သြားစျမဲပါပဲ။ ဒီအဖြဲ႕အစည္း ခုနစ္ေထာင္ေက်ာ္ဟာ Mass Democratic Movement (MDM) ေခါင္းစီးေအာက္မွာ လွဳပ္ရွားခဲ့ၾကပါတယ္။
တိုက္ပြဲမရွိပဲ တပ္ေပါင္းစုေတြ ဖြဲ႕လိုက္၊ ကြဲလိုက္၊ ျပဲလိုက္၊ ျပန္တည္ေထာင္လိုက္နဲ႕ သံသရာ လည္ေနတာထက္စာရင္ ဒီလို တိုက္ပြဲရွိခ်ိန္မွာ ကိုယ့္အဖြဲ႕အစည္း၊ သူ႕အဖြဲ႕အစည္းစတာေတြကို ေခါင္းစီးမတင္ပဲ တပ္ေပါင္းစု လွဳပ္ရွားမွဳသ႑ာန္ ေခါင္းစီးၾကီးတခု ေအာက္မွာ ညီညြတ္ေရး ျဖစ္တည္လာတာက ပိုျပီး ထိေရာက္မွဳ ရွိတယ္ဆိုတာ ေတာင္အာဖရိကရဲ႕ MDM လွဳပ္ရွားမွဳၾကီးက သက္ေသျပခဲ့ပါတယ္။
ဒီလို လွဳပ္ရွားမွဳၾကီး အရွိန္ေကာင္းလာတာနဲ႕အမွ် အစိုးရဆီမွာ အာဏာရွိတာနဲ႕ စစ္တပ္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားႏိုင္ရံုက လြဲလို႕ ဘာမွ မက်န္ေတာ့ပါဘူး။ ျပည္တြင္းျပည္ပ legitimacy မရွိပါဘူး။ အစိုးရဆန္႕က်င္သူေတြဘက္မွာေတာ့ အမ်ားျပည္သူရဲ႕ ေထာက္ခံအားေပးမွဳ၊ ႏိုင္ငံတကာ အသိအမွတ္ ျပဳမွဳ၊ ေအာင္ပြဲကို မေဆာင္က်ဥ္းႏိုင္ေပမယ့္ အရွိန္တခုရွိတဲ့ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး၊ အစိုးရဘက္က ႏွိမ္နင္းသမွ် ဖိေလၾကြေလ ျဖစ္လာတဲ့ ေရရွည္ ရပ္တည္ႏိုင္ေသာ တပ္ေပါင္းစု လွဳပ္ရွားမွဳၾကီး၊ ေငြေၾကးေတြ၊ အာဏာေတြနဲ႕ ေသြးေဆာင္ျဖားေယာင္းလို႕ မရႏိုင္တဲ့ ေခါင္းေဆာင္မ်ားရဲ႕ ေတာ္လွန္စိတ္ ခိုင္မာမွဳ စတာေတြရဲ႕ အားေတြကို ရရွိေနျပီ ျဖစ္ပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးအရွိန္ကို ေႏွာင့္ေႏွးေစခဲ့တဲ့ အတြင္းမွ ပူးသတ္မည္ဆိုသူမ်ားလဲ အေျခအေနမွန္ကို နားလည္သြားျပီး ပါးစပ္ပိတ္သြားသြားၾကပါျပီ။ ႏွစ္ဘက္စလံုးဟာ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ေနျပီး၊ ပါ၀ါခ်ိန္ခြင္လွ်ာ ညီလာတဲ့ အေျခအေနျဖစ္လာပါတယ္။
ဒီလိုအေျခအေနမွာ အစိုးရဘက္က မင္ဒဲလားရဲ႕ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးလိုေသာ ဆႏၵရွိမရွိကို ကနဦး အတည္ျပဳပါတယ္။ (၁၉၉၀) ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္၀ါရီလ (၂) ရက္ေန႕မွာ မင္ဒဲလားကို လႊတ္ေပးမည္ ျဖစ္ေၾကာင္းနဲ႕ ေအအင္စီႏွင့္ အျခားႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ားကို ban လုပ္ထားျခင္းကို ရုတ္သိမ္းမည္ျဖစ္ေၾကာင္း အစိုးရဘက္က စတင္ေၾကျငာခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ မင္ဒဲလားက ေဖေဖာ္၀ါရီလ (၁၁) ရက္ေန႕မွာ လြတ္ေျမာက္ခဲ့ပါတယ္။ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရး ေျခလွမ္းကို အစိုးရဘက္က စတင္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို စတင္ခဲ့ရျခင္းကလဲ ပါ၀ါခ်ိန္ခြင္လွ်ာ ညီမွ်လာျခင္းေၾကာင့္သာ ျပဳလုပ္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။
ျပီးတဲ့အခါမွာ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးအတြက္ အေျခခံ လိုအပ္ခ်က္ေတြကို ႏွစ္ဘက္စလံုးက အေပးအယူ လုပ္လာခဲ့ၾကပါတယ္။ ေအအင္စီဘက္က လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးကို စြန္႕လႊတ္ျပီး၊ အစိုးရဘက္က အေရးေပၚ အေျခအေန ရုတ္သိမ္းမွဳ၊ ဥပေဒမ်ား ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွဳ၊ ျပည္ပေရာက္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြ ျပည္တြင္းကို လံုျခံဳစိတ္ခ်စြာ ျပန္လာႏိုင္မွဳ၊ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ား လႊတ္ေပးမွဳ စတာေတြ ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေနဆဲကာလမွာ ရာဇ၀တ္မွဳထူေျပာျခင္း၊ ႏိုင္ငံေရး အျမင္ေပၚမူတည္ျပီး လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတြင္းမွာ တိုက္ခိုက္မွဳမ်ား ရွိျခင္း၊ ဂိုဏ္းဂဏမ်ား ေပၚေပါက္လာျခင္း စတာေတြ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။
ဒီလို အေျခအေနကို ထိန္းႏိုင္ဖို႕အတြက္ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ စီးပြားေရးသမားေတြ ပူးေပါင္းျပီး National Peace Accord (NPA) ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ ခဲ့ၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံအလိုက္၊ ေဒသအလိုက္၊ ျမိဳ႕နယ္အလိုက္ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ေကာင္စီေတြ ဖြဲ႕စည္းျပီး သင့္ျမတ္ေရးနဲ႕ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေဆာင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ သင့္ျမတ္ေရး၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႕ သင့္ျမတ္ေရးႏွင့္ ျငိမ္းခ်မ္းေရး အမည္ခံ အရွံဳးေပးေရး၊ အညံ့ခံေရး ေတြက မတူညီပါဘူး။
အမည္ခံ အရွံဳးေပးေရး၊ အညံ့ခံေရး လမ္းစဥ္ မဟုတ္တဲ့ မွန္ကန္ေသာ ျငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႕ သင့္ျမတ္ေရး လွဳပ္ရွားမွဳေတြ ဆိုတာက ႏွစ္ဘက္ေခါင္းေဆာင္ေတြအားလံုး ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရး စားပြဲေပၚ ေရာက္ရွိေနျပီးမွ ႏိုင္ငံေရးအရ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ဖို႕အတြက္ မလိုအပ္ေတာ့တာေၾကာင့္ သင့္ျမတ္ေရး၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ေကာင္စီေတြကို လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတြင္းမွာ ဖြဲ႕စည္းလွဳပ္ရွားလာျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရး စားပြဲေပၚ မေရာက္ခင္မွာတုန္းကေတာ့ ႏိုင္ငံေရး အန္တုေရး၊ ထိပ္တိုက္ ရင္ဆိုင္ေရး၊ လူထုတိုက္ပြဲ၊ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး လမ္းစဥ္ေတြကိုပဲ ေတာင္အာဖရိက ဒိုင္ယာေလာ့ျဖစ္စဥ္မွာ အသံုးျပဳခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီလိုနဲ႕ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလမွာ Convention for a Democratic South Africa (CODESA) က်င္းပႏိုင္ခဲ့ျပီး၊ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္ ေရာက္မွ ေတာင္အာဖရိကရဲ႕ ပထမဦးဆံုး လြတ္လပ္၍ တရားမွ်တေသာ ေရြးေကာက္ပြဲ ေပၚထြက္လာခဲ့ပါတယ္။ ေခါင္းေဆာင္မ်ား ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေနစဥ္ကာလေတြမွာလဲ လူထုလွဳပ္ရွားမွဳေတြက မရပ္သြားပါဘူး။ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပြဲ စတင္လိုက္တာဟာ လူထုအတြက္ အက်ိဳးရွိေစမယ့္ ရလဒ္ေတြ ျဖစ္လာဖို႕ guaranteed မရွိပါဘူး။ တဘက္က အာဏာကို ရယူထားျပီး၊ စစ္တပ္ကို ၾကိဳးကိုင္ထားႏိုင္တဲ့ အစိုးရနဲ႕ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးတာမွာ လူထုေခါင္းေဆာင္ေတြ ဘက္မွာကလဲ ပါ၀ါခ်ိန္ခြင္လွ်ာအေနနဲ႕ လူထုလွဳပ္ရွားမွဳ အင္အား၊ ႏိုင္ငံတကာ ေထာက္ခံမွဳေတြ ရွိေနဖို႕ လိုပါတယ္။ ဒီလိုပါ၀ါခ်ိန္ခြင္လွ်ာ မညီမွ်မွာ စိုးရိမ္တဲ့အတြက္ ႏိုင္ငံတကာကလဲ ပိတ္ဆို႕အေရးယူမွဳကို ခ်က္ခ်င္း ျပန္ရုတ္သိမ္းျခင္း မရွိခဲ့ပါဘူး။ ဒါမွလဲ အာဏာရယူထားသူမ်ားဘက္မွ တဘက္သတ္ ႏိုင္ထက္စီးနင္း မေဆြးေႏြးႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ေတာင္အာဖရိက ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပြဲျဖစ္စဥ္မွာ ေအအင္စီနဲ႕ အျခားႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕မ်ားဟာ လူထုဆႏၵျပပြဲမ်ား၊ သပိတ္မ်ားနဲ႕ အလုပ္မသြားေသာ ေန႕ရက္မ်ား စတဲ့ လွဳပ္ရွားမွဳေတြကို အသံုးျပဳျပီး ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပြဲစားပြဲအတြက္ coercive leverage ေတြ သံုးခဲ့ၾကပါတယ္။ အစိုးရထဲက ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပြဲကို မလိုလားသူမ်ားက ေနာက္ကြယ္ကေန ေငြေၾကးေထာက္ပံ့ျပီး ေအအင္စီ အဖြဲ႕၀င္မ်ားကို သတ္ျဖတ္ခိုင္းမွဳေတြလဲ ရွိခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၉၂ ခုႏွစ္၊ ဇြန္လ (၁၆) ရက္ေန႕မွာ အမ်ိဳးသမီးနဲ႕ ကေလးငယ္ေတြ အပါအ၀င္ ေအအင္စီ ေထာက္ခံသူ (၃၉) ေယာက္ကို Soweto uprising ႏွစ္ပတ္လည္ အခမ္းအနားတခုမွာ လုပ္ၾကံသတ္ျဖတ္မွဳ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။
ေခါင္းေဆာင္ေကာင္းျဖစ္တဲ့ မင္ဒဲလားက အစိုးရကိုယ္တိုင္ ပါ၀င္ေနတဲ့ ဒီ Boipatong massacreကို လက္ပိုက္ၾကည့္မေနခဲ့ပါဘူး။ Convention for a Democratic South Africa (CODESA) ထဲကေန ေအအင္စီကို ခ်က္ခ်င္းဆြဲထုတ္ျပီး၊ သူ႔ျပည္သူေတြကို လံုျခံဳေရးေပးဖို႕နဲ႕ အစိုးရကိုယ္တိုင္က်ဴးလြန္တဲ့ ဒီအၾကမ္းဖက္ကို စံုစမ္း အေရးယူေပးဖို႕ ႏိုင္ငံတကာကို ေတာင္းဆိုပါေတာ့တယ္။ မင္ဒဲလားရဲ႕ ေတာင္းဆိုမွဳေၾကာင့္ ကမၻာ့ကုလသမဂၢက မစ္ရွင္ ဖြဲ႕ျပီး စံုစမ္းမွဳ ျပဳလုပ္ခဲ႕ပါတယ္။ ယူအင္မစ္ရွင္ဟာ ႏိုင္ငံတြင္းမွာ National Peace Accord က ဖြဲ႕စည္းတဲ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရး ေကာ္မရွင္နဲ႕ အတူ တြဲဖက္ျပီး၊ အမ်ားျပည္သူကို အၾကမ္းဖက္မွဳနဲ႕ ေႏွာင့္ယွက္မွဳေတြကို စံုစမ္းပါေတာ့တယ္။ အစိုးရအာဏာပိုင္ရဲ႕ ဘက္ေတာ္သားေတြ ပါ၀င္ေနေၾကာင္း ေတြ႕ရွိခဲ့ျပီး၊ ေကာ္မရွင္အစီရင္ခံ ထုတ္ျပန္ခဲ့တာေၾကာင့္ အစိုးရရဲ႕ အာဏာအလြဲသံုးစား လုပ္မွဳေတြကို ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္လာပါေတာ့တယ္။
ဒီလို ေတာင္အာဖရိက ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ျဖစ္စဥ္ကို ဟင္းခ်က္ေနရင္းနဲ႕ ျပန္ျပီး သတိရေနမိစဥ္မွာပဲ ဟင္းက်က္သြားတာေၾကာင့္ အိုးထဲကေန ပန္းကန္ေလးထဲ ထည့္ျပီး ထမင္းစားပြဲ၀ိုင္းေပၚ တင္လိုက္မိပါတယ္။ သားေပါက္စကေတာ့ chicken curry ဆိုျပီး ေအာ္ျမဴးေနေလရဲ႕။ သူလဲ တခါတေလ အေမခ်က္တဲ့ ဟင္းေလး စားခ်င္ရွာတယ္ ထင္ပါရဲ႕။ ကၽြန္မရဲ႕ ဟင္းခြက္ေလးကို ၾကည့္ရင္း ေတာင္အာဖရိက ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ ေအာင္ပြဲလို႕ ၾကီးၾကီးက်ယ္က်ယ္ သြားေတြးလိုက္မိေသးတယ္။ ဟင္းတခြက္ျဖစ္လာဖို႕ အသားစိမ္းေတြကို ဓားနဲ႕ ခုတ္ထစ္ လွီးျဖတ္ရတာက လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး၊ မီးျပင္းျပင္းနဲ႕ ဆီပူလွိမ့္ရတာက Mass Democratic Movement ၊ မီးေအးေအးေလးနဲ႕ က်က္ေအာင္ထားရတာက ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေနစဥ္ကာလ၊ ျပီးေတာ့မွ ဟင္းေလးတခြက္ ရလာရတာ မဟုတ္ပါလား။ ဒီဟင္းေလးမွာ အရသာ အစပ္အဟပ္ မညီတာေတြ ရွိခ်င္လဲ ရွိေနမွာပါ။ ဘယ္လိုပဲ ျဖစ္ျဖစ္ အသားစိမ္းၾကီးကို ဒီအတိုင္း ေရခဲေသတၱာထဲ အေအးခံျပီး ပုပ္သိုးနံေစာ္သြားေစတာထက္စာရင္ ဓားနဲ႕ လွီးျဖတ္လိုက္၊ မီးျပင္းမွာ ဆီပူလွိမ့္လိုက္၊ မီးေအးနဲ႕ က်က္ေအာင္ထားလိုက္လုပ္ျပီး ဟင္းတခြက္အျဖစ္ အသြင္ေျပာင္းလိုက္တာကေတာ့ အက်ိဳးနည္းနည္းပိုရွိမယ္ ထင္ပါရဲ႕။
ခင္မမမ်ိဳး (၁၂၊ ၆၊ ၂၀၁၁)
ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ျဖစ္ပြားေစေသာ အေၾကာင္းရင္းမ်ား
Thursday, June 9, 2011
ေကာင္းက်ိဳး၊ ဆိုးက်ိဳးစတဲ့ အက်ိဳးတရားေတြရဲ႕ ေနာက္ကြယ္မွာ ျဖစ္ပြားရတဲ့ အေၾကာင္းတရားေတြ ရွိပါတယ္။ စစ္ပြဲနဲ႕ ပဋိပကၡေတြ အဆံုးသတ္ႏိုင္ဖို႕ ျဖစ္ပြားေစခဲ့တဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြကို ျပန္လည္ရွာေဖြျပီး၊ သင့္ေလ်ာ္တဲ့ မဟာဗ်ဴဟာ အခင္းအက်င္းေတြ၊ ညွိႏိွဳင္းမွဳေတြကို ပဋိပကၡထဲမွာ ပါ၀င္ပတ္သက္တဲ့ ဘက္ေပါင္းစံုက ျပဳလုပ္ႏိုင္မွသာ ျငိမ္းခ်မ္းေရးကို ေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘက္တဘက္ထဲက ျငိမ္းခ်မ္းေရးကို လိုလားေတာင္းဆိုရံုနဲ႕ ျငိမ္းခ်မ္းေရးရလာမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရးမွာလဲ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳကို ျဖစ္ပြားေစခဲ့တဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြကို ကနဦး ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္ႏိုင္မွသာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူေတြအတြက္ အက်ိဳးေက်းဇူး ရွိလာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ျဖစ္ပြားေစေသာ အေၾကာင္းတရားေတြဟာ ရာသီဥတု အေျခအေန၊ ပထ၀ီ၀င္ အေနအထား စတာေတြန႕ ဆက္စပ္သလို ေကာင္းမြန္ေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး (good governance) အရည္အေသြး မျပည့္မီွမွဳေၾကာင့္လဲ ျဖစ္ပြားႏိုင္ပါတယ္။ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူမွဳေတြ၊ အာဏာအလြဲ သံုးစားျပဳမွဳေတြ၊ ေစ်းကြက္ကို အစိုးရဌာနဆိုင္ရာ တာ၀န္ရွိသူမ်ားနဲ႕ နီးစပ္သူမ်ားကသာ ထိန္းခ်ဳပ္ထားမွဳေတြ၊ လူ႕အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မွဳေတြ၊ အရပ္ဘက္လူ႕အဖြဲ႕အစည္း အားနည္းမွဳေတြနဲ႕ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ဖို႕အတြက္ အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ အစိုးရနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြက ဆႏၵမရွိမွဳေတြဟာ ေကာင္းမြန္ေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အားနည္းေနတဲ့ လကၡဏာေတြပါပဲ။
ဒီလို ဆိုးရြားေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး (bad governance) လကၡဏာရပ္ေတြဟာ ေရရွည္ခံ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးနဲ႕ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ေလွ်ာ့ခ်ေရးအတြက္ အတားအဆီးေတြ ျဖစ္လာတတ္ပါတယ္။ က်ားမခြဲျခားမွဳ၊ လူဦးေရအဆမတန္ တိုးပြားမွဳနဲ႕ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ျပႆနာေတြကလဲ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳကို ျဖစ္ပြားေစတဲ့ အေၾကာင္းတရားေတြ ျဖစ္သလို၊ လူငယ္လူရြယ္ေတြနဲ႕ ကေလးသူငယ္ေတြမွာ အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီ၊ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ ေရာဂါဆိုး ပ်ံ႕ပြားခံစားရျခင္း စတဲ့ က်န္းမာေရး ျပႆနာေတြကလဲ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ျဖစ္ပြားေစတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြထဲမွာ အပါအ၀င္ ျဖစ္ပါတယ္။
ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးဆိုင္ရာ ေလ့လာသူပညာရွင္မ်ားက ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ျဖစ္ပြားေစေသာ အေၾကာင္းရင္းမ်ားကို တိုင္းျပည္အဆင့္ အေၾကာင္းရင္းမ်ား၊ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း အဆင့္ အေၾကာင္းရင္းမ်ားနဲ႕ အိမ္ေထာင္စုအဆင့္ အေၾကာင္းရင္းမ်ားဆိုျပီး၊ အေၾကာင္းရင္း (၃) မ်ိဳး ခြဲျခားသတ္မွတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ တိုင္းျပည္အဆင့္မွာ တႏိုင္ငံလံုးအတိုင္းအတာအေနနဲ႕ သက္ေရာက္မွဳ ရွိေစတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။ ရာသီဦတု ဆိုးရြားမွဳ၊ မိုးေခါင္ေရရွားမွဳ၊ ျမစ္ေခ်ာင္းအင္းအိုင္ရွားပါးမွဳ၊ လယ္ယာကိုင္းက်ြန္း စိုက္ပ်ိဳးထြန္ယက္ျခင္းမ်ား ျဖစ္ထြန္းေအာင္ျမင္ႏိုင္မည့္ ေျမယာရွားပါးမွဳ စတဲ့ သဘာ၀ အေၾကာင္းတရားေတြဟာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳကို ျဖစ္ပြားေစပါတယ္။ ေ၀းလံေခါင္ဖ်ားတဲ့ ေဒသေတြမွာရွိတဲ့ စိုက္ပ်ိဳးထုတ္လုပ္သူမ်ားဟာ သူတို႕ရဲ႕ ထြက္ကုန္ေတြ ေစ်းေပါေပါနဲ႕ တန္ဖိုးျဖတ္ခံရေပမယ့္ လူသံုးကုန္၊ စားေသာက္ကုန္ေတြကို ျပန္လည္၀ယ္ယူတဲ့ အခါမွာေတာ့ သယ္ယူပို႕ေဆာင္ေရး စရိတ္ေတြေၾကာင့္ ေစ်းၾကီးၾကီးေပးျပီး ၀ယ္ယူၾကရပါတယ္။ ျပည္သူ႕၀န္ေဆာင္မွဳမ်ား အားနည္းျခင္း၊ လမ္းပန္း ဆက္သြယ္ေရး ဆိုး၀ါးျခင္းနဲ႕ ေစ်းကြက္ဖြံ႕ျဖိဳး တိုးတက္မွဳ မရွိျခင္း စတဲ့ အေၾကာင္းတရားေတြဟာ လူအမ်ားကို ဆင္းရဲတြင္းထဲ ပို႕ေဆာင္ေပးပါတယ္။
အျခားအေရးၾကီးတဲ့ တိုင္းျပည္အဆင့္ အေၾကာင္းရင္းေတြကေတာ့ ပတ္၀န္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရး မူ၀ါဒမ်ား ထိထိေရာက္ေရာက္ ခ်မွတ္ေဆာင္ရြက္ျခင္း မရွိမွဳ၊ စီးပြားေရးမတည္ျငိမ္မွဳ၊ ႏိုင္ငံေရး မတည္ျငိမ္မွဳ၊ ေစ်းကြက္ မတည္ျငိမ္မွဳ၊ ပညာရွင္မ်ားရဲ႕ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာၾကားခြင့္ ပိတ္ပင္တားဆီးခံရမွဳ၊ စစ္မက္ျဖစ္ပြားမွဳ၊ လူသားလံုျခံဳေရး (Human security) အားနည္းမွဳ၊ တရားစီရင္ေရးဆိုင္ရာ မမွ်တမွဳ စတာေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ထိေရာက္တဲ့ domestic institutions ေတြနဲ႕ social welfare system မရွိပဲ ေစ်းကြက္စီးပြားေရး အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳေတြဟာလဲ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ျဖစ္ပြားေစတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြ ထဲမွာ ပါ၀င္ပါတယ္။ လူမ်ိဳးေရး၊ ဘာသာေရး၊ က်ားမ ခြဲျခားမွဳေတြေၾကာင့္ တန္းတူညီမွ်မွဳ မရွိတာကလဲ poverty gap ေတြ ျဖစ္ပြားေစပါတယ္။
တိုင္းျပည္အဆင့္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳကို အဆိုးရြားဆံုး ျဖစ္ပြားေစတာကေတာ့ ျပည္တြင္းစစ္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ျပည္တြင္းစစ္ေၾကာင့္ လူအမ်ား ေသေၾကပ်က္စီးမွဳ၊ ရြာမ်ား ဖ်က္ဆီးမီးရွိဳ႕ခံရမွဳ၊ ေရႊ႕ေျပာင္းေနရာ ခ်ထားျခင္း ခံရမွဳ၊ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး ျပတ္ေတာက္မွဳ၊ ကုန္စီးဆင္းမွဳ မေခ်ာေမြ႕မွဳ၊ အလုပ္လုပ္ႏိုင္ေသာ လူငယ္လူရြယ္မ်ား စစ္ေျမျပင္မွာ ေရာက္ရွိေနမွဳ၊ ႏိုင္ငံေရး မတည္မျငိမ္ ျဖစ္မွဳ၊ စစ္အသံုးစရိတ္မ်ား ၾကီးမားမွဳ စတာေတြဟာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳကို ျဖစ္ပြားေစပါတယ္။
လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအဆင့္ (community-level) မွာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ျဖစ္ပြားေစတဲ့ အဓိက အေၾကာင္းရင္းကေတာ့ infrastructure နဲ႕ သက္ဆိုင္ပါတယ္။ ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ေရး လမ္းမၾကီးမ်ားႏွင့္ ဆက္သြယ္ေရးေကာင္းမြန္ျခင္း၊ ေဒသတြင္းမွာ ေက်ာင္းမ်ားနဲ႕ ေဆးရံု၊ ေဆးခန္းမ်ား ရွိျခင္း၊ ေျမယာခြဲေ၀မွဳ စနစ္တက်ရွိျခင္း၊ လူ႕စြမ္းအား အရင္းအျမစ္ ဖြံ႕ျဖိဳးျခင္း၊ အလုပ္အကိုင္အခြင့္အလမ္း မ်ားျပားျခင္း၊ လူမွဳကိုယ္စားျပဳမွဳ ရွိျခင္း စတာေတြဟာ Infrastructure Development ရဲ႕ သြင္ျပင္လကၡဏာေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုသြင္ျပင္လကၡဏာေတြ ခ်ိဳ႕တဲ့မွဳဟာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ျဖစ္ပြားေစေသာ အေၾကာင္းရင္းတခုပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအဆင့္မွာ ေနာက္ထပ္ အေရးပါတဲ့ အေၾကာင္းရင္းကေတာ့ ၂၁ ရာစုကမၻာမွာ က်ယ္ျပန္႕လာတဲ့ လူမွဳကြန္ယက္မ်ား (social networks) နဲ႕ လူမွဳအရင္းအႏွီး (social capital) ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ေလွ်ာ့ခ်ေရးအတြက္ လူမွဳအင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ား ေပၚထြက္လာဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ လူမွဳေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ လူမွဳကြန္ယက္မ်ား တည္ေထာက္ျခင္းျဖင့္ လူမွဳအရင္းအႏွီး တိုးပြားလာေစျပီး၊ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားရဲ႕ အေျခခံလိုအပ္ခ်က္မ်ားကို ျဖည့္ဆည္းေပးႏိုင္ပါတယ္။ လူမွဳကြန္ယက္မ်ားနဲ႕ လူမွဳေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ားဟာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း တိုးတက္ေရးအတြက္ အေရးၾကီးတဲ့ အျပန္အလွန္ ယံုၾကည္မွဳ၊ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မွဳေတြကို တိုးျမွင့္ေပးႏိုင္တာေၾကာင့္ ဖြံ႕ျဖိဳးေရးလုပ္ငန္း ေဆာင္တာေတြကို အေထာက္အကူျပဳပါတယ္။
အိမ္ေထာင္စု အဆင့္မွာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳကို ျဖစ္ပြားေစတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြကေတာ့ အိမ္ေထာင္စုအရြယ္အစား၊ အိမ္ေထာင္စု ဖြဲ႕စည္းမွဳသ႑ာန္၊ ၀င္ေငြ၊ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး အေျခအေနစတာေတြနဲ႕ သက္ဆိုင္ပါတယ္။ သက္ၾကီးရြယ္အိုနဲ႕ ငယ္ရြယ္သူ ကေလးသူငယ္မ်ား အမ်ားစု ပါ၀င္တဲ့ အိမ္ေထာင္စုေတြဟာ အလုပ္လုပ္ႏိုင္ေသာ အသက္အရြယ္ လူအမ်ားစုပါ၀င္တဲ့ အိမ္ေထာင္စုေတြထက္ ပိုျပီး ဆင္းရဲႏြမ္းပါးတတ္ပါတယ္။ လူငယ္မ်ား အိမ္ေထာင္ဦးစီးျပဳတဲ့ အိမ္ေထာင္စုေတြဟာ လူလတ္ပိုင္းမ်ား ဦးစီးတဲ့ အိမ္ေထာင္စုေတြထက္ ပိုျပီး ဆင္းရဲႏြမ္းပါးေလ့ရွိပါတယ္။ မွီခိုသူမ်ားတဲ့ အိမ္ေထာင္စုေတြဟာ အိမ္ရွိလူကုန္ အလုပ္လုပ္ၾကတဲ့ အိမ္ေထာင္စုေတြထက္ ပိုျပီး ဆင္းရဲႏြမ္းပါးေလ့ရွိပါတယ္။
အမ်ိဳးသမီးမ်ား ဦးစီးတဲ့ အိမ္ေထာင္စုေတြဟာလဲ အမ်ိဳးသားမ်ား ဦးစီးတဲ့ အိမ္ေထာင္စုေတြထက္ ပိုျပီး ဆင္းရဲႏြမ္းပါးေလ့ရွိပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ အိမ္ေထာင္စုရဲ႕ ဘ႑ာေရးစီမံခန္႕ခြဲမွဳေတြနဲ႕ အလုပ္တာ၀န္ ထမ္းေဆာင္မွဳေတြမွာ ၾကိဳးၾကိဳးစားစား လုပ္ေဆာင္တတ္ေလ့ရွိေပမယ့္ က်ားမတန္းတူ ညီမွ်မွဳ မရွိတဲ့ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းေတြမွာ ဘ၀ကို ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ တည္ေဆာက္ႏိုင္ခြင့္ အခြင့္အလမ္းေတြ ရွားပါးၾကပါတယ္။ ပညာအရည္အခ်င္း ကြာဟမွဳ၊ အိမ္ေထာင္ဘက္အမ်ိဳးသားမ်ားက အလုပ္လုပ္ခြင့္ မေပးမွဳ၊ လုပ္ခလစာ ေလ်ာ့နည္း ရမွဳ၊ ေျမယာပိုင္ဆိုင္မွဳ အခြင့္အလမ္း နည္းပါးမွဳ စတာေတြေၾကာင့္ ဆင္းရဲတြင္းထဲ ေရာက္ေနၾကရတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြ ကမၻာေပၚမွာ အမ်ားအျပား ရွိပါတယ္။
အိမ္ေထာင္စုအဆင့္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳကို ျဖစ္ပြားေစတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြဟာ က်န္းမာေရး၊ ပညာေရး၊ လူေနမွဳ အဆင့္အတန္း စတာေတြနဲ႕လဲ ဆက္စပ္ေနပါတယ္။ အိမ္ေထာင္စု၀င္မ်ားရဲ႕ က်န္းမာေရး ဆိုးရြားမွဳ အေျခအေနဟာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳကို ျဖစ္ပြားေစႏိုင္ပါတယ္။ ျပည္သူ႕က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မွဳ အားနည္းတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ ဆိုရင္ ေဆးရံု၊ ေဆးခန္းမ်ားနဲ႕ ကြာေ၀းမွဳ (ဥပမာ- နယ္မ်ားမွ ျမိဳ႕သို႕တက္၍ ေဆးကုရျခင္း)၊ အခမဲ့က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွဳ စနစ္ မရွိမွဳ စတာေတြေၾကာင့္ ေဆးကုသစရိတ္ကုန္က်မွဳနဲ႕ အိမ္ေထာင္စု၀င္ေငြဟာ အခ်ိဳးမညီႏိုင္ပဲ ဆင္းရဲတြင္းထဲ က်ဆင္းသြားၾက ရပါတယ္။
ပညာေရးစနစ္ အားနည္းခ်က္ေၾကာင့္ မလိုအပ္ပဲ ကုန္က်ရတဲ့ ေက်ာင္းလခ၊ ဆရာ-ဆရာမမ်ားကို ပူေဇာ္ခ၊ က်ဴရွင္လခ၊ ေမးခြန္းလိုက္ခ၊ စာေမးပြဲေအာင္ေၾကး၊ ေက်ာင္းခန္း ေရအိုးဖိုး၊ တံျမက္စည္းဖိုး စတာေတြကလဲ အိမ္ေထာင္စုရဲ႕ စား၀တ္ေနေရး အေျခအေနကို ထိခိုက္မွဳေတြ ရွိႏိုင္ပါတယ္။ ကုန္က်စရိတ္မ်ားေၾကာင့္ မိဘမ်ားက ေက်ာင္းမထားႏိုင္ပဲ အလုပ္ၾကမ္းမ်ား လုပ္ခိုင္းရတဲ့ အခါမွာလဲ ကေလးသူငယ္ေတြရဲ႕ ပညာေရးကို ထိခိုက္ေစျပန္ပါတယ္။ တခါ ပညာမတတ္တဲ့အတြက္ အလုပ္အကိုင္ ရွားပါးမွဳ ျပႆနာကို ရင္ဆိုင္ရျပန္ပါတယ္။ ဒီလို အေျခအေနေတြနဲ႕ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ သံသရာထဲကေန သားစဥ္ေျမးဆက္ ရုန္းမထြက္ႏိုင္တဲ့ အိမ္ေထာင္စုေတြ အမ်ားအျပား ရွိပါတယ္။
အိမ္ေထာင္စု၀င္ေတြရဲ႕ အရက္ေသစာ ေသာက္စားမွဳ၊ မူးယစ္ရမ္းကားမွဳ၊ ေလာင္းကစား ျပဳလုပ္မွဳ၊ အိမ္ေထာင္ေရးေဖာက္ျပန္မွဳ (မိန္းမလိုက္စားမွဳ) စတာေတြကလဲ အိမ္ေထာင္စုအဆင့္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ျဖစ္ပြားေစေသာ အေၾကာင္းရင္းေတြထဲမွာ ပါ၀င္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးယံုၾကည္ခ်က္ေၾကာင့္ျဖစ္ေစ၊ ရာဇ၀တ္မွဳခင္းမ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ေစ၊ ေထာင္သြင္းအက်ဥ္းခ်ခံထားရသူမ်ား အိမ္ေထာင္စုထဲမွာ ရွိေနရင္လဲ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ျဖစ္ပြားေစပါတယ္။ တရားမ မွဳခင္းမ်ားေၾကာင့္ တရားရံုးမွာ အမွဳရင္ဆိုင္ရမွဳမ်ားလဲ အခ်ိန္နဲ႕ အမွဳအခင္းကုန္က်စရိတ္မ်ားေၾကာင့္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ျဖစ္ေစတတ္ပါတယ္။
နိဂံုးခ်ဳပ္ဆိုရရင္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ တိုက္ဖ်က္ေရးဟာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ျဖစ္ပြားေစေသာ အေၾကာင္းရင္းမ်ားကို ခြဲျခားစိတ္ျဖာျပီး၊ ျပင္ဆင္မွဳမ်ား၊ ေရွာင္ၾကဥ္မွဳမ်ား၊ ျပဳျုပင္ေျပာင္းလဲမွဳမ်ား၊ ျဖည့္ဆည္းမွဳမ်ားကို စနစ္တက်ျပဳလုပ္ႏိုင္မွသာ ထိေရာက္ႏိုင္မွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ တိုင္းျပည္အဆင့္ အေၾကာင္းရင္းမ်ား၊ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအဆင့္ အေၾကာင္းရင္းမ်ားနဲ႕ အိမ္ေထာင္စုအဆင့္ အေၾကာင္းရင္းမ်ားကို ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ေလွ်ာ့ခ်ေရး မူ၀ါဒမ်ား၊ အရပ္ဘက္လူ႕အဖြဲ႕အစည္း လွဳပ္ရွားမွဳမ်ား၊ လူမွဳကြန္ယက္ခ်ိတ္ဆက္ေရး လွဳပ္ရွားမွဳမ်ား ထည့္သြင္းစဥ္းစားဖို႕ လိုအပ္လွပါေၾကာင္း ေရးသားတင္ျပအပ္ပါတယ္။
ခင္မမမ်ိဳး (၈၊ ၆၊ ၂၀၁၁)
ရည္ညႊန္းကိုးကား။ ။
Haughton, J. & Khandker, S. (2009) Handbook on Poverty and Inequality, World Bank, Washington DC.
UNESCO (2002) Social Capital and Poverty Reduction: Which role for the Civil Society Organizations and the state?, Paris
ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳအား တိုင္းတာျခင္း
Wednesday, June 8, 2011
တိုင္းျပည္တခုရဲ႕ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ အတိမ္အနက္ကို သိရွိဖို႕ သင့္ေလ်ာ္တဲ့ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳဆိုင္ရာ အတိုင္းအတာ (Measures of poverty) မ်ားနဲ႕ တိုင္းတာသတ္မွတ္ဖို႕ လိုပါတယ္။ ဒါမွလဲ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရး မဟာဗ်ဴဟာမ်ား ခ်မွတ္ေရးဆြဲ အေကာင္အထည္ေဖာ္ရာမွာ အေျခအေနမွန္နဲ႕ လိုက္ေလ်ာညီေထြတဲ့ မဟာဗ်ဴဟာေတြ ပါ၀င္လာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳကို တိုင္းတာျခင္းအားျဖင့္ ရရွိမယ့္ အက်ိဳးေက်းဇူးေတြကို ေလ့လာသူပညာရွင္ေတြက အမ်ိဳးအစားေလးမ်ိဳး ခြဲျခားေဖာ္ျပေပးခဲ့ၾကပါတယ္။ ပထမအက်ိဳးေက်းဇူးကေတာ့ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳဆိုင္ရာ တိုင္းတာသတ္မွတ္ခ်က္ေတြဟာ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး အာဂ်င္ဒါမွာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳအေရးကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားေစျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဖြံ႕ျဖိဳးေရးေလ့လာသူ ပညာရွင္ Ravallion က ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳကို တိုင္းတာသတ္မွတ္ထားျခင္းအားျဖင့္ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမွဳေရးဆိုင္ရာ မူ၀ါဒ ခ်မွတ္သူေတြအေနနဲ႕ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူေတြကို လ်စ္လ်ဴရွဳထားလို႕ မရႏိုင္ပဲ၊ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ အေရးဟာ မူ၀ါဒေရးရာမွာ အစဥ္အျမဲ ထည့္သြင္းစဥ္းစားရမယ့္ အခ်က္တခ်က္ ျဖစ္လာတယ္လို႕ ဆိုထားခဲ့ပါတယ္။
ဒုတိယအက်ိဳးေက်းဇူးကေတာ့ အစိုးရတာ၀န္ရွိသူမ်ားနဲ႕ ႏိုင္ငံတကာအစိုးရမ်ား၊ ႏိုင္ငံတကာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားက ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားကို ၀င္ေရာက္အကူအညီေပးႏိုင္ျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္သူေတြ ဘယ္ေနရာမွာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳဒဏ္ကို ဘယ္လိုဘယ္ပံု ၾကံဳေတြ႕ေနရတယ္ဆိုတာကို အတိုင္းအတာ၊ ကိန္းဂဏာန္းေတြ တိတိက်က် မပါပဲ အကူအညီေပးႏိုင္ဖို႕ ခဲယဥ္းႏိုင္ပါတယ္။ ပထ၀ီ၀င္ အေနအထား (ျပည္နယ္၊ တိုင္း၊ ေဒသ၊ ေတာင္ေပၚ ေျမျပန္႕ စသည္မ်ား) နဲ႕ အိမ္ေထာင္စု သြင္ျပင္လကၡဏာမ်ား (ပညာေရး၊ အိမ္ေထာင္စု၀င္ အေရအတြက္ စသည္မ်ား) ေတြေပၚ မူတည္ျပီး၊ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ သ႑ာန္ေတြကို ေလ့လာခြဲျခားႏိုင္မွသာ လိုအပ္တဲ့ အကူအညီေတြကို ထိထိေရာက္ေရာက္ ေပးႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဥပမာအားျဖင့္ အမ်ိဳးသမီးဦးေဆာင္တဲ့ အိမ္ေထာင္စုမ်ား (households headed by women) ေတြရဲ႕ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ရာခိုင္ႏွဳန္းဟာ အမ်ိဳးသားဦးေဆာင္တဲ့ အိမ္ေထာင္စုမ်ားထက္ ပိုျပီး မ်ားျပားေနတယ္ဆိုရင္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ေလွ်ာ့ခ်ေရး မူ၀ါဒေတြမွာ က်ားမကြဲျပားမွဳေပၚ အေျခခံတဲ့ မူ၀ါဒေတြ ထည့္သြင္းခ်မွတ္ဖို႕ လိုပါတယ္။ အထက္တန္းျပီးသူမ်ားပါ၀င္တဲ့ အိမ္ေထာင္စုေတြက မူလတန္းျပီးဆံုးသူမ်ားသာ ပါ၀င္တဲ့ အိမ္ေထာင္စုမ်ားထက္ ပိုျပီး ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ေလ်ာ့နည္းတယ္ဆိုရင္ သက္ဆိုင္ရာေဒသမွာ ပညာေရးအခြင့္အလမ္း တိုးျမွင့္ေပးတဲ့ မူ၀ါဒေတြ ထည့္သြင္းခ်မွတ္ဖို႕ လိုလာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ သ႑ာန္ေတြကို တိုင္းတာသတ္မွတ္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။
ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္းမ်ားအေနနဲ႕လဲ ႏိုင္ငံရဲ႕ ဘယ္ေဒသမွာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူ ရာခိုင္ႏွဳန္း ပိုမ်ားတယ္၊ ဘယ္လို အိမ္ေထာင္စုေတြက ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ အကဲျဖတ္လိုင္း (poverty line) ထက္ေလ်ာ့နည္းတဲ့ ၀င္ေငြေတြကို ရရွိေနၾကတယ္၊ ဆင္းရဲခ်မ္းသာကြာဟမွဳႏွဳန္းက မည္၍မည္မွ် ျဖစ္ေနတယ္ဆိုတာကို သိရွိမွသာ သက္ဆိုင္ရာႏိုင္ငံအလိုက္ အကူအညီေပးမွဳ၊ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္မွဳေတြကို ျပဳလုပ္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳကို တိုင္းတာျခင္းအားျဖင့္ ရရွိေစႏိုင္တဲ့ တတိယ အက်ိဳးေက်းဇူးကေတာ့ ခ်မွတ္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေနတဲ့ ပေရာဂ်က္မ်ားနဲ႕ မူ၀ါဒမ်ားဟာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳကို အမွန္တကယ္ ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ျခင္း ရွိမရွိ ေလ့လာဆန္းစစ္ႏိုင္တာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ စာရြက္ေပၚက မူ၀ါဒေတြဟာ လက္ေတြ႕မွာ အမွန္တကယ္ ထိေရာက္ခ်င္မွ ထိေရာက္ႏိုင္မွာပါ။ ဒီလိုဆန္းစစ္ျခင္းအားျဖင့္ မူ၀ါဒေတြရဲ႕ ထိေရာက္ႏိုင္မွဳရွိမရွိ အက်ိဳးဆက္ေတြကို သိရွိႏိုင္သလို၊ အရင္းအျမစ္မ်ားကို အကူအညီေပးမွဳဟာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားကို အမွန္တကယ္ အက်ိဳးရွိမရွိ၊ ၾကားျဖတ္အလြဲသံုးစားျပဳမွဳမ်ား ရွိမရွိ စတာေတြကိုလဲ သံုးသပ္ႏိုင္ပါတယ္။
စတုတၳအက်ိဳးေက်းဇူးကေတာ့ အစိုးရမ်ားနဲ႕ ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္းမ်ားရဲ႕ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ေလွ်ာ့ခ်ေရး ပန္းတိုင္ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ရာမွာ ထိေရာက္ျခင္း ရွိမရွိဆိုတဲ့ အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ားရဲ႕ ထိေရာက္မွဳ အေျခအေနကို ဆန္းစစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ထိေရာက္ႏိုင္မွဳ ကိန္းဂဏာန္း တိုင္းတာ သတ္မွတ္ခ်က္ေတြ တိတိက်က်မရွိပဲ အစိုးရတရပ္ဟာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရး ေဆာင္ရြက္ေန ပါတယ္လို႕ ဘယ္သူမွ ေရေရရာရာ ေျပာႏိုင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။
ဒီလို အက်ိဳးေက်းဇူးေတြေၾကာင့္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳဆိုင္ရာ အတိုင္းအတာမ်ားစြာကို အသံုးျပဳျပီး တိုင္းတာသတ္မွတ္မွဳေတြ သက္ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံအလိုက္ ျပဳလုပ္ၾကပါတယ္။ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳဆိုင္ရာ အတိုင္းအတာေတြမွာ headcount index (P0)၊ poverty gap index (P1)၊ squared poverty gap (“poverty severity”) index (P2)၊ Sen-Shorrocks-Thon index၊ Watts Index စသည္ျဖင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ကြဲျပားပါတယ္။
ဒီလို တိုင္းတာသတ္မွတ္ခ်က္ေတြဟာ တိုင္းျပည္ရဲ႕ ပထ၀ီ၀င္အေနအထားကြဲျပားမွဳ၊ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း သြင္ျပင္လကၡဏာ ကြဲျပားမွဳ၊ အိမ္ေထာင္စု သြင္ျပင္လကၡဏာ ကြဲျပားမွုေတြေပၚမွာ အေျခခံတဲ့ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳသ႑ာန္ အမ်ိဳးမ်ိဳးကို ေလ့လာဆန္းစစ္တဲ့ country poverty profile အတြက္ အေထာက္အကူျပဳပါတယ္။ ျပည္နယ္ (ေအ)နဲ႕ ျပည္နယ္ (ဘီ) တို႕အၾကား၊ စာသင္ေက်ာင္းရွိတဲ့ရြာနဲ႕ စာသင္ေက်ာင္းမရွိတဲ့ ရြာတို႕အၾကား၊ အိမ္ေထာင္စု (စီ) နဲ႕ အိမ္ေထာင္စု (ဒီ) တို႕အၾကားေတြမွာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ သ႑ာန္ေတြက တူညီမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီလို မတူညီမွဳေတြ၊ ကြဲျပားမွဳေတြကို မူ၀ါဒခ်မွတ္သူမ်ားက ကြဲကြဲျပားျပား သိရွိဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။
၁၉၉၂ ခုႏွစ္မွာ ထုတ္ေ၀တဲ့ ကမၻာ့ဘဏ္ရဲ႕ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ေလွ်ာ့ခ်ေရး လက္စြဲစာအုပ္ထဲမွာ တိုင္းျပည္တခုခ်င္းစီအလိုက္ poverty profile ျပင္ဆင္ရာမွာ ထည့္သြင္းစဥ္းစားသင့္တဲ့ အခ်က္ေတြကို ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒီအခ်က္ေတြကေတာ့
(၁) တိုင္းျပည္ရဲ႕ ေဒသအသီးသီးမွာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳသ႑ာန္ ကြဲျပားမွဳ ရွိပါသလား။
(၂) လူဦးေရထူထပ္တဲ့ ေဒသမ်ားဟာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ား အမ်ားဆံုး ေနထိုင္ရာ ေဒသမ်ား ျဖစ္ပါသလား။
(၃) ၀င္ေငြနည္းပါးမွဳဟာ က်ားမ၊ အသက္အရြယ္၊ ျမိဳ႕ျပေက်းလက္၊ လူမ်ိဳး၊ လူမ်ိဳးစု သြင္ျပင္လကၡဏာမ်ားနဲ႕ ဆက္စပ္မွဳ ရွိေနပါသလား။
(၄) ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားရဲ႕ ၀င္ေငြရရွိႏိုင္တဲ့ main sources ေတြက ဘာေတြလဲ။
(၅) ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူေတြက သူတို႕ရဲ႕ အသက္ရွင္သန္ ရပ္တည္ေရးအတြက္ မွီခိုအားထားျပဳေနတဲ့ စီးပြားေရးက႑ေတြက ဘာေတြလဲ။
(၆) ဘယ္လို ကုန္ပစၥည္းနဲ႕ ၀န္ေဆာင္မွဳေတြကို ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူေတြက ေရာင္း၀ယ္ေဖာက္ကား ေနသလဲ။ ကမၻာ့ေစ်းကြက္ရဲ႕ ေစ်းႏွဳန္း အေျပာင္းအလဲနဲ႕ ေငြလဲလွယ္ႏွုန္း အေျပာင္းအလဲတို႕က ရိုက္ခိုက္ေစႏိုင္တဲ့ သြင္းကုန္၊ ထုတ္ကုန္ေတြကို ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူေတြက ေရာင္း၀ယ္ေဖာက္ကားေနသလား။
(၇) ေက်းလက္ေဒသ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူေတြဟာ လယ္ယာစိုက္ပ်ိဳးေရးမွာ ဘယ္လို ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္မွဳ အတိုင္းအတာေတြ ရွိသလဲ။
(၈) အလုပ္အကိုင္ရွားပါးမွဳက ဘယ္ေလာက္ဆိုးရြားေနသလဲ။
(၉) ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူေတြ အဓိက စားသံုးေနရတဲ့ စားေသာက္ကုန္၊ လူသံုးကုန္ေတြက ဘာေတြလဲ။
(၁၀) ၀င္ေငြနည္းပါးျခင္းနဲ႕ အာဟာရမျပည့္၀မွဳ၊ ပညာေရးအေျခအေနေတြက ဘယ္လို ဆက္စပ္ေနသလဲ။
(၁၁) ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူေတြရဲ႕ မ်ိဳးဆက္ျပန္႕ပြားမွဳ သြင္ျပင္လကၡဏာေတြက ဘယ္လုိရွိသလဲ။
(၁၂) ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူေတြရဲ႕ ျပည္သူ႕၀န္ေဆာင္မွဳေတြကို အသံုးျပဳႏိုင္တဲ့ အေျခအေနက ဘယ္လိုရွိသလဲ။ ျပည္သူ႕၀န္ေဆာင္မွဳ (လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး၊ မီးသတ္၊ ရဲ၊ စည္ပင္သာယာ စသည္မ်ား) အရည္အေသြးက မည္မွ်ရွိသလဲ။
(၁၃) ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားရဲ႕ ပညာေရးနဲ႕ က်န္းမာေရး အသံုးစရိတ္ေတြက ဘယ္ေလာက္ အေရးပါသလဲ။
(၁၄) ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားရဲ႕ ေခ်းေငြ ရရွိႏိုင္မွဳ အေျခအေနက ဘယ္လိုရွိသလဲ။
(၁၅) ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားရဲ႕ ေျမယာ၊ အေဆာက္အအံု ပိုင္ဆိုင္မွဳေတြက ဘာေတြလဲ။ ပိုင္ဆိုင္မွဳ အခြင့္အေရးမ်ား ရွိသလား။
(၁၆) သဘာ၀အရင္းအျမစ္ေတြကို အသံုးျပဳႏိုင္မွဳဟာ ဘယ္ေလာက္အထိ လံုျခံဳစိတ္ခ်ရသလဲ။
(၁၇) သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ပ်က္စီးမွဳဟာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳနဲ႕ ဆက္ႏြယ္မွဳရွိေနသလား။
(၁၈) ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားရဲ႕ ၀င္ေငြရရွိမွာ အတက္အက်၊ အေျပာင္းအလဲျဖစ္ႏိုင္တာေတြက ဘာေတြလဲ။
(၁၉) လူ႕အဖြဲ႕အစည္းမွာရွိတဲ့ ဘယ္လို အစုအဖြဲ႕ေတြဟာ တျခားအစုအဖြဲ႕ေတြထက္ ပိုျပီး ဆင္းရဲႏြမ္းပါးႏိုင္တဲ့ risk ေတြ ပိုမ်ားေနသလဲ။
စတာေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီလိုအခ်က္ေတြပါ၀င္တဲ့ poverty profile ဟာ သက္ဆိုင္ရာ ေဒသအလိုက္၊ အစုအဖြဲ႕အလိုက္၊ အိမ္ေထာင္စုအလိုက္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ေလွ်ာ့ခ်ေရးဆိုင္ရာ မူ၀ါဒမ်ား ခ်မွတ္ႏိုင္ဖို႕အတြက္ အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစပါတယ္။ အေရးၾကီးဆံုး တိုင္းတာမွဳကိန္းဂဏန္းေတြကေတာ့ ပညာေရးနဲ႕ က်န္းမာေရး အေျချပ ကိန္းဂဏန္းေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
နိဂံုးခ်ဳပ္ဆိုရရင္ တိုင္းျပည္ေတြရဲ႕ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ အေျခအေနမွန္ကို သိသာထင္ရွားတဲ့ တိုင္းတာသတ္မွတ္မွဳေတြ ျပဳလုပ္မွသာ သက္ဆိုင္ရာ အစိုးရေတြရဲ႕ မူ၀ါဒေရးရာေတြဟာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ေလွ်ာ့ခ်ေရးကို အေလးေပးေဆာင္ရြက္ျခင္း ရွိမရွိ၊ ခ်မွတ္ထားတဲ့ မူ၀ါဒေတြနဲ႕ စီမံကိန္းေတြဟာ ထိေရာက္ျခင္း ရွိမရွိ စတာေတြကို ေလ့လာဆန္းစစ္ႏိုင္ျပီး၊ တိုးတက္ေျပာင္းလဲမွဳေတြ ျပဳလုပ္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တိုင္းျပည္ရဲ႕ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳဆိုင္ရာ ပကတိ အေျခအေနမွန္ကို သိရွိမွသာ ႏိုင္ငံတကာအစိုးရမ်ားနဲ႕ ႏိုင္ငံတကာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားကလဲ ထိေရာက္တဲ့ အကူအညီေပးမွဳေတြ ျပဳလုပ္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါေၾကာင္း ေရးသားတင္ျပအပ္ပါတယ္။
ခင္မမမ်ိဳး (၇၊ ၆၊ ၂၀၁၁)
ရည္ညႊန္းကိုးကား။ ။
Ravallion, M. & Chen, S. (2001) Measuring Pro-Poor Growth, Development Research Group, World Bank
Ray, D. (1998) Development Economics, Princeton University Press, Princeton
World Bank. (1992) Poverty Reduction Handbook. Washington DC.
World Bank Institute (2005) Introduction to poverty analysis, Washington DC.
ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳဆိုင္ရာ ရွဳေထာင့္အမ်ိဳးမ်ိဳး
Monday, June 6, 2011
ေဘာဂေဗဒပညာရွင္ေတြက ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳဆိုင္ရာ ရွဳေထာင့္ (Dimensions) မ်ားစြာကို ခြဲျခားသတ္မွတ္ျပီး၊ ဒီရွဳေထာင့္ေတြနဲ႕ က်ားမကြဲျပားမွဳ (gender)၊ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ (environment) တို႕အၾကားက ဆက္ႏြယ္မွဳေတြကို ေလ့လာဆန္းစစ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳဆိုင္ရာ ရွဳေထာင့္မ်ိဳးစံုကို စီးပြားေရးစြမ္းရည္ (economic capabilities)၊ လူသားစြမ္းရည္ (human capabilities)၊ ႏိုင္ငံေရးစြမ္းရည္ (political capabilities)၊ လူမွဳ-ယဥ္ေက်းမွဳစြမ္းရည္ (socio-cultural capabilities) နဲ႕ ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္ေရးစြမ္းရည္ (protective capabilities) ဆိုျပီး ငါးမ်ိဳး ခြဲျခားသတ္မွတ္ၾကပါတယ္။
စီးပြားေရးစြမ္းရည္ ဆိုတာ ၀င္ေငြရရွိမွဳ၊ စားသံုးမွဳနဲ႕ ဥစၥာပစၥည္းပိုင္ဆိုင္မွဳ စတာေတြကို ဖန္တီးႏိုင္တဲ့ စြမ္းရည္နဲ႕ သက္ဆိုင္ပါတယ္။ လူသားေတြဆီမွာ စီးပြားေရးစြမ္းရည္ေတြရွိျခင္းဟာ အစားအစာ ဖူလံုေရး၊ ရုပ္၀တၳဳပစၥည္း တိုးပြားေရးနဲ႕ လူေနမွဳအဆင့္အတန္းျမင့္မားေရး တို႕အတြက္ အဓိကက်ပါတယ္။ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူေတြဟာ ဘ႑ာေရးအရင္းအျမစ္ (ေခ်းေငြရရွိသံုးစြဲႏိုင္မွဳႏွင့္ အလုပ္အကိုင္အခြင့္အလမ္း စသည္မ်ား) နဲ႕ သဘာ၀သယံဇာတ အရင္းအျမစ္ (ေျမယာ၊ သစ္ေတာ၊ ေရခ်ိဳေရငန္ ငါးဖမ္းမွဳ စသည္မ်ား) ကို အသံုးျပဳႏိုင္တဲ့ အခြင့္အလမ္းေတြ ရွိလာမွသာ ဆင္းရဲတြင္းကေန လြတ္ေျမာက္ လာႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
လူသားစြမ္းရည္ ဆိုတာကေတာ့ က်န္းမာေရး၊ ပညာေရး၊ အာဟာရျပည့္၀ေရး၊ သန္႕ရွင္းေသာ ေရနဲ႕ အမိုးအကာ ရရွိေရး စတာေတြနဲ႕ သက္ဆိုင္ပါတယ္။ ဒီအရာေတြဟာ လူသားေတြရဲ႕ ဘ၀ တိုးတက္ျမင့္မားေရးအတြက္ အေရးၾကီးတဲ့ အရာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ေရာဂါဘယနဲ႕ စာတတ္ေျမာက္မွဳ မရွိျခင္းဟာ ထုတ္လုပ္မွဳ လုပ္အားကို က်ဆင္းေစႏိုင္ျပီး၊ စီးပြားေရးစြမ္းရည္နဲ႕ အျခားစြမ္းရည္မ်ားကို ထိခိုက္ေစႏိုင္ပါတယ္။ လူသားေတြဆီမွာ စာအေရးအဖတ္စြမ္းရည္ေတြ ရွိျခင္းအားျဖင့္ အမ်ားနဲ႕ ဆက္ဆံေရးကို တိုးတက္ေစျပီး၊ လူမွဳေရးပါ၀င္ပတ္သက္မွဳနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးပါ၀င္ပတ္သက္မွဳ အခန္းက႑ကို ျမွင့္တင္ေပးႏိုင္ပါတယ္။ ပညာေရး (အထူးသျဖင့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားရဲ႕ ပညာေရး) အဆင့္အတန္း ျမင့္မားလာမွဳဟာ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ေရာဂါ ကူးစက္ျပန္႕ပြားမွဳ တိုက္ဖ်က္ေရး၊ သားဆက္ျခားေရး စတဲ့ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး စီမံခ်က္ေတြ ထိေရာက္ေရးကို အေထာက္အကူျပဳတဲ့အတြက္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ေရးအတြက္ အသံုး၀င္လွပါတယ္။
ႏိုင္ငံေရးစြမ္းရည္ ဆိုတာမွာေတာ့ လူ႕အခြင့္အေရး၊ ႏိုင္ငံေရးလြတ္လပ္ခြင့္ စတာေတြနဲ႕ ပတ္သက္ပါတယ္။ အေျခခံ ႏိုင္ငံေရးလြတ္လပ္ခြင့္မ်ားကို ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရက ခ်ိဳးေဖာက္ျခင္းဟာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ျဖစ္ရျခင္းရဲ႕ အဓိကအေၾကာင္းရင္း တခုပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ စစ္တပ္၊ ရဲတပ္ဖြဲ႕၀င္ေတြနဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးတာ၀န္ရွိသူေတြက မတရားမွဳေတြ၊ လူအခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မွဳေတြ ျပဳလုပ္ျခင္းဟာ အမ်ားျပည္သူေတြရဲ႕ အေၾကာက္တရားကို တိုးျမင့္ေစျပီး၊ လူ႕ဂုဏ္သိကၡာနဲ႕ မိမိကုိယ္ကို ယံုၾကည္ခ်က္ကို ထိခိုက္က်ဆင္းေစပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးအရ ဖိႏွိပ္မွဳဟာ အျခားလူမွဳေရး စြမ္းရည္၊ ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္ေရးစြမ္းရည္ေတြ အေပၚမွာပါ ဆိုးက်ိဳးသက္ေရာက္ေစႏိုင္ပါတယ္။
လူမွဳ-ယဥ္ေက်းမွဳစြမ္းရည္ေတြကေတာ့ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအတြင္းမွာ တန္ဖိုးရွိတဲ့ အဖြဲ႕၀င္အျဖစ္ ပါ၀င္ပတ္သက္ႏိုင္တဲ့ စြမ္းရည္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီစြမ္းရည္ေတြမွာ လူမွဳအဆင့္အတန္း၊ လူ႕ဂုဏ္သိကၡာနဲ႕ သက္ဆိုင္ရာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအလိုက္ တန္ဖိုးထားတဲ့ စံခ်ိန္စံညႊန္းေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ဆိုင္ရာ ေလ့လာဆန္းစစ္ခ်က္မ်ားအရ ပထ၀ီ၀င္အေနအထား အားနည္းခ်က္ေတြနဲ႕ လူမွဳအသိုင္းအ၀ိုင္းမွ ဖယ္ရွားခံထားရျခင္းဟာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ အေၾကာင္းတရားေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေရး စြမ္းရည္ေတြကေတာ့ စီးပြားေရးနဲ႕ အျခား external shocks မ်ားကို လူသားေတြက ခံႏိုင္ရည္ရွိရွိ ေတာင့္ခံႏိုင္တဲ့ စြမ္းရည္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေရး စြမ္းရည္ေတြဟာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳကို ကာကြယ္ေရးအတြက္ အေရးၾကီးပါတယ္။ လံုျခံဳမွဳမရွိျခင္းဟာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ေရးကို အတားအဆီးျဖစ္ေစပါတယ္။ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူေတြအတြက္ ငတ္မြတ္ေခါင္းပါးမွဳ၊ စား၀တ္ေနေရးမေျပလည္မွဳ၊ မွဳခင္းထူေျပာမွဳ၊ စစ္မက္ျဖစ္ပြားမွဳ စတာေတြဟာ စိုးရိမ္ပူပန္စရာ အေျခအေနေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သဘာ၀ေဘးအႏၱရာယ္ေတြ၊ စီးပြားပ်က္ကပ္ေတြနဲ႕ ပဋိပကၡေတြေၾကာင့္ လူအမ်ားက ဆင္းရဲတြင္းထဲကို က်သြားလိုက္၊ ျပန္တက္ရန္ ၾကိဳးစားလိုက္နဲ႕ သံသရာလည္ရင္း ရုန္းကန္လွဳပ္ရွားေနၾကရပါတယ္။
ကြဲျပားျခားနားတဲ့ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳဆိုင္ရာ ရွဳေထာင့္ေတြဟာ တခုနဲ႕တခု အျပန္အလွန္ ဆက္စပ္ေန ၾကသလို က်ားမကြဲျပားမွဳနဲ႕ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရး စသည္တို႕နဲ႕လဲ ဆက္ႏြယ္ေနပါတယ္။ က်ားမတန္းတူညီမွ်ေရးဟာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳကို ေလ်ာ့နည္းေစႏိုင္ျပီး၊ သေဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ေရးရာ အခ်က္ေတြကလဲ က်ားမဆက္ဆံေရးအေပၚမွာ သက္ေရာက္မွဳ ရွိေစပါတယ္။ က်ားမတန္းတူညီမွ်ေရးနဲ႕ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရးဟာ ကမၻာ့ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးဆိုင္ရာ အေရးၾကီး ရည္မွန္းခ်က္ပန္းတိုင္ေတြလဲ ျဖစ္ပါတယ္။
က်ားမ တန္းတူညီမွ်ျခင္းမရွိမွဳ (Gender inequality) ဟာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ရွဳေထာင့္မ်ိဳးစံုနဲ႕ သက္ဆိုင္ ပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ေသာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ အစဥ္အလာ ဓေလ့ထံုးစံေတြမွာ အမ်ိဳးသားေတြကို ပိုျပီး ဦးစားေပးမွဳနဲ႕ အမ်ိဳးသမီးေတြကို ခြဲျခားဆက္ဆံမွဳေတြ အျမစ္တြယ္ေန တတ္ပါတယ္။ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ျဖစ္ပြားေစေသာ အေၾကာင္းတရားေတြဟာ အမ်ိဳးသားေတြနဲ႕ အမ်ိဳးသမီးေတြကို ကြဲျပားစြာ သက္ေရာက္မွဳ ရွိေစျပီး၊ အမ်ိဳးသမီးေတြ အေပၚမွာ ပိုမို ထိခိုက္ေစပါတယ္။ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးတဲ့ မိသားစုေတြရဲ႕ စားေသာက္ကုန္၊ လူသံုးကုန္သံုးစြဲႏိုင္မွဳ အခ်ိဳးအစားဟာ အမ်ိဳးသမီးေတြ အတြက္ ပိုမိုေလ်ာ့နည္းပါတယ္။ ဓေလ့ထံုးစံအရ စားေသာက္ဖြယ္ရာေတြကို အမ်ိဳးသားကို ပိုမိုဦးစားေပးတာ၊ သမီးမိန္းကေလးကို ေက်ာင္းႏွုတ္ျပီး သားေယာက်္ားေလးကို ေက်ာင္းဆက္ထား တာေတြလဲ ရွိတတ္ပါတယ္။
အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ အိမ္ေထာင္ဘက္အမ်ိဳးသားေတြ၊ ဖခင္ေတြ၊ အစ္ကို-ေမာင္ေတြရဲ႕ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ေနာက္ဆက္တြဲ အိမ္တြင္းအၾကမ္းဖက္မွဳ သားေကာင္ဘ၀ကိုလဲ အလြယ္တကူ က်ေရာက္တတ္ ပါေသးတယ္။ အခ်ိဳ႕လူ႕အဖြဲ႕အစည္းေတြမွာဆိုရင္ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ စာတတ္ေျမာက္မွဳ ရာခိုင္ႏွုန္းက အမ်ိဳးသားေတြထက္ ပိုမိုနည္းပါးျပီး၊ ႏိုင္ငံေရးအရ၊ လူမွဳေရးအရ ႏွိမ့္ခ်ဆက္ဆံ ခံရတာေတြလဲ ရွိပါတယ္။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳကို ေက်ာ္လႊားႏိုင္ေသာ စြမ္းရည္ေတြဟာ အမ်ိဳးသားေတြထက္ ပိုမိုနည္းပါးေလ့ရွိတာေၾကာင့္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳရဲ႕ ဆိုးက်ိဳးေတြကို အမ်ိဳးသမီးေတြက ပိုမိုခံရေလ့ရွိပါတယ္။
တကယ္ေတာ့ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးတဲ့ အိမ္ေထာင္စုေတြရဲ႕ အသက္ရွင္ရပ္တည္ ေနထိုင္ေရးနဲ႕ အေျခခံ လူသားစြမ္းရည္ တိုးျမင့္လာေရးတို႕အတြက္ အေရးပါသူမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ၀င္ေငြရရွိႏိုင္မွဳ အခြင့္အလမ္းေတြ နည္းပါးျခင္းဟာ မိသားစု၀င္ေငြကို နည္းပါးေစသလို၊ တိုင္းျပည္ရဲ႕ စီးပြားေရးတိုးတက္မွဳကိုလဲ ထိခိုက္ေစႏိုင္ပါတယ္။ တိုင္းျပည္ရဲ႕ လူ႕စြမ္းအားေတြကို အျပည့္အ၀ အသံုးခ်ႏိုင္မွဳ ေလ်ာ့က်ေစပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ က်ားမ တန္းတူညီမွ်ျခင္း မရွိမွဳဟာ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳအျပင္၊ တိုင္းျပည္တခုလံုးရဲ႕ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳကို ျဖစ္ေစတဲ့ အေၾကာင္းတရားတခုပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ေရးရာေတြကလဲ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳနဲ႕ ဆက္ႏြယ္ေနပါတယ္။ သဘာ၀သယံဇာတ အရင္းအျမစ္မ်ားကို ထိထိေရာက္ေရာက္သံုးစြဲႏိုင္ေရးဟာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးတဲ့ မိသားစုမ်ားရဲ႕ အသက္ရွင္ ရပ္တည္ေရးကို သက္ေရာက္မွဳရွိေစပါတယ္။ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္နဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ အႏၱရာယ္ေတြကလဲ လူသားေတြအေပၚ က်ေရာက္ေစတတ္ပါတယ္။ ေက်းလက္ေဒသေတြမွာ ေျမဆီလႊာ ေျခာက္ခန္းမွဳ၊ သစ္ေတာျပဳန္းတီးမွဳနဲ႕ သားငါးရွားပါးမွဳေတြဟာ လူသားေတြရဲ႕ အသက္ရွင္ ရပ္တည္ေရးကို တစထက္တစ ျခိမ္းေခ်ာက္လာပါတယ္။
သန္႕ရွင္းေသာေရ မရရွိမွဳေၾကာင့္လဲ ၀မ္းပ်က္၀မ္းေလွ်ာေရာဂါဆိုးေတြ က်ေရာက္ေစႏိုင္ပါတယ္။ စိုက္ပ်ိဳးထြန္ယက္ေရး အတြက္ ေကာင္းမြန္တဲ့ လယ္ယာေျမနဲ႕ သန္႕ရွင္းေသာေရ ရရွိေရးဟာ လူမွဳေရးနဲ႕ ႏိုင္ငံေရး မတည္ျငိမ္မွဳေတြနဲ႕ ေဒသတြင္း ပဋိပကၡေတြကိုပါ ျဖစ္ပြားေစတတ္တဲ့အတြက္ သဘာ၀ အရင္းအျမစ္ေတြကို ေရရွည္ခံေအာင္ စနစ္တက် အသံုးျပဳႏိုင္မယ့္ နည္းလမ္းေတြကို အမ်ိဳးသားေရး လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြအေနနဲ႕ ပညာေပးျဖန္႕ျဖဴးဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။
သဘာ၀ေဘးအႏၱရာယ္ဆိုးေတြျဖစ္တဲ့ ေရၾကီးျခင္း၊ ေလမုန္တိုင္းတိုက္ခတ္ျခင္း၊ ရာသီဥတု ေျပာင္းလဲ ေဖာက္ျပန္ျခင္း စတာေတြကလဲ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳကို ျဖစ္ပြားေစတတ္တဲ့ အေၾကာင္းတရားေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ ဒီလိုသဘာ၀ ေဘးအႏၱရာယ္ဆိုးေတြ ျဖစ္ပြားလာခဲ့ ပိုျပီး ဆံုးရွံဳးမွဳ မ်ားတတ္ပါတယ္။ အေရးေပၚကယ္ဆယ္ေရး လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ားကို မကၽြမ္းက်င္မွဳ၊ ကယ္ဆယ္ေရး ေထာက္ကူကိရိယာမ်ားနဲ႕ လူ႕စြမ္းအား မလံုေလာက္မွဳ၊ ႏိုင္ငံေရးမတည္ျငိမ္မွဳ၊ လာဘ္စားမွဳ၊ အလြဲသံုးစားျပဳမွဳ စတာေတြဟာ လူအမ်ားကို ဆင္းရဲတြင္းထဲကို နက္သထက္နက္ေအာင္ တြန္းပို႕ေပးတတ္ပါတယ္။
နိဂံုးခ်ဳပ္ဆိုရရင္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳဆိုတာ စီမံကိန္းေတြကို သက္ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံအစိုးရေတြက ခ်မွတ္ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေဆာင္ရံုနဲ႕တင္ တိုက္ဖ်က္ႏိုင္တဲ့ အရာမဟုတ္ပါဘူး။ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳကို အန္တုႏိုင္ဖို႕အတြက္ စီးပြားေရးစြမ္းရည္၊ ႏိုင္ငံေရးစြမ္းရည္၊ လူမွဳ-ယဥ္ေက်းမွဳစြမ္းရည္၊ လူသားစြမ္းရည္နဲ႕ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေရး စြမ္းရည္ စတဲ့ ရွဳေထာင့္စံု စြမ္းရည္ေတြ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းမွာ ရွင္သန္ေပၚထြက္လာဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါတင္မကပဲ က်ားမ တန္းတူညီမွ်မွဳနဲ႕ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ကို စည္းကမ္းနည္းလမ္းတက် အသံုးျပဳႏိုင္မွဳဟာလဲ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ေရးအတြက္ အေရးၾကီးလွပါေၾကာင္း ေရးသားတင္ျပအပ္ပါတယ္။
ခင္မမမ်ိဳး (၆၊ ၆၊ ၂၀၁၁)
ရည္ညႊန္းကိုးကား။ ။
Allen, T. & Thomas, A. (eds.) (2000) Poverty and Development into the 21st century, Oxford University Press, Oxford
OECD (1998) DAC Source Book on Concepts and Approaches Linked to Gender Equality, OECD publications, Paris
OECD (2001) Poverty reduction: International Development, OECD publications, Paris
ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ (Poverty) ဆိုရာ၀ယ္
ေဘာဂေဗဒပညာရွင္ David Korten က ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ၊ လူမွဳယွက္ႏြယ္ဆက္စပ္ျခင္း သ႑ာန္မ်ား ပ်က္ယြင္းမွဳနဲ႕ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ပ်က္စီးမွဳ စတာေတြဟာ တကမၻာလံုးက အေလးထားရမယ့္ global threefold human crisis လို႕ အဆိုရွိခဲ့ဖူးပါတယ္။ ဒီအခ်က္သံုးခ်က္ထဲမွာ ပါ၀င္တဲ့ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳဆိုတာကလဲ လူသားတဦးခ်င္းဆီကေန တကမၻာလံုးအတိုင္းအတာအထိ ပ်ံ႕ႏွံ႕ ရိုက္ခတ္ေနတဲ့ သေဘာတရားတခုပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳဆိုတာကို ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး ေႏွာင့္ေႏွးျခင္းရဲ႕ လကၡဏာတရပ္အေနနဲ႕ ကမၻာ့ျပည္သူေတြက သတ္မွတ္ထားၾကျပီး၊ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး ဆိုတာကို ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ပေပ်ာက္ေရး၊ ဆင္းရဲတြင္းထဲမွ လူအမ်ားကို ကယ္ထုတ္ေရးလို႕လဲ ရွဳျမင္သံုးသပ္သူေတြ ရွိၾကပါတယ္။ ကမၻာ့ဘဏ္ရဲ႕ ကမၻာ့ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးအစီရင္ခံစာ (၁၉၉၀) မွာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ေလွ်ာ့ခ်ေရးကို စီးပြားေရး ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးရဲ႕ အေျခခံရည္မွန္းခ်က္အျဖစ္ ထည့္သြင္းေဖာ္ျပထားခဲ့ပါတယ္။
ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ဆိုတာနဲ႕ပတ္သက္ျပီး ေလ့လာသူပညာရွင္ေတြ၊ ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္းေတြ၊ အစိုးရေတြနဲ႕ အစိုးရမဟုတ္ေသာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားစြာက အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ေတြ အမ်ားအျပား ဖြင့္ဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳဆိုတဲ့ သေဘာတရားဟာလဲ ဒီမိုကေရစီ၊ လူမွဳတရားမွ်တမွဳ၊ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး စတဲ့ သေဘာတရားေတြလိုပဲ လူမွဳအသိုင္းအ၀ိုင္းကေန ၀ိုင္း၀န္းတည္ေဆာက္ျပီး ေပၚထြက္လာတဲ့ သေဘာတရား (social construct) ျဖစ္တဲ့အတြက္ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ေတြ၊ ျငင္းဆိုခ်က္ေတြ၊ ေျပာင္းလဲမွဳေတြနဲ႕ ျပည့္ႏွက္ေနေလ့ရွိပါတယ္။ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳကို အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုၾကရာမွာ ေယဘုယ်အားျဖင့္ cluster of meanings ေလးခုကို အေျခခံျပီး ဖြင့္ဆိုတတ္ၾကပါတယ္။
ပထမ cluster ကေတာ့ ၀င္ေငြ (income) မွာ အေျခခံပါတယ္။ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳဆိုတာကို ၀င္ေငြနည္းပါးမွဳအေနနဲ႕ ရွဳျမင္ပီး၊ ၀င္ေငြ မည္၍မည္မွ်ထက္ ေလ်ာ့နည္းရခဲ့ရင္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးတယ္လို႕ တိုင္းတာသတ္မွတ္ၾကပါတယ္။ ဒီလို ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ အကဲျဖတ္လိုင္း (poverty line) ေတြကို သက္ဆိုင္ရာႏိုင္ငံအလိုက္ သတ္မွတ္ထားျပီး၊ ဒီ အကဲျဖတ္လိုင္း (ဆင္းရဲႏြမ္းပါးေသာ ႏိုင္ငံမ်ားအေပၚ ကမၻာ့ဘဏ္သတ္မွတ္ခ်က္အရ ႏွစ္စဥ္ ၀င္ေငြ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၃၇၀) ထက္ ေလ်ာ့နည္းရသူမ်ားဟာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားအျဖစ္ သတ္မွတ္ခံရပါတယ္။ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ အကဲျဖတ္လိုင္းရဲ႕ေအာက္မွာ လူဦးေရရဲ႕ ရာခိုင္ႏွဳန္း မည္၍ မည္မွ် ရွိေနသလဲ ဆိုတာကို တြက္ခ်က္ၾကည့္ျခင္းျဖင့္ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳ အေျခအေနကို ေလ့လာဆန္းစစ္ႏိုင္ပါတယ္။
ဒုတိယ cluster ကေတာ့ ရုပ္၀တၳဳ ခ်ိဳ႕တဲ့ျခင္း (material deprivation) မွာ အေျခခံပါတယ္။ ၀င္ေငြနည္းပါးမွဳတင္ မကပဲ အမိုးအကာ၊ အ၀တ္အထည္၊ ပရိေဘာဂပစၥည္း၊ ေရဒီယို၊ တီဗြီစတဲ့ ေဖ်ာ္ေျဖေရး စက္ပစၥည္း စတဲ့ ရုပ္၀တၳဳေတြ ခ်ိဳ႕တဲ့မွဳကိုလဲ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ အေနနဲ႕ ထည့္သြင္းျပီး အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုၾကပါတယ္။ က်န္းမာေရး၀န္ေဆာင္မွဳ၊ သက္ၾကီးရြယ္အို ေစာင့္ေရွာက္မွဳ၊ ပညာေရး ၀န္ေဆာင္မွဳ စတာေတြကို ခံစားခြင့္ မရွိတာေတြဟာလဲ ရုပ္၀တၳဳ ခ်ိဳ႕တဲ့ျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
တတိယ cluster ကေတာ့ ေဘာဂေဗဒပညာရွင္ Amartya Sen မီးေမာင္းထိုးျပထားခဲ့တဲ့ စြမ္းရည္ ခ်ိဳ႕တဲ့ျခင္း (capability deprivation) ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ လူသားေတြဆီမွာ သူတို႕ကံၾကမၼာကို သူတို႕ကိုယ္တိုင္ ဖန္တီးႏိုင္မယ့္ စြမ္းရည္ေတြရွိလာဖို႕အတြက္ စီးပြားေရး၊ လူမွဳေရးနဲ႕ ႏိုင္ငံေရး လြတ္လပ္ခြင့္ (Economic, Social and Political Freedoms) လိုအပ္ပါတယ္။ ဒီလိုလြတ္လပ္ခြင့္ေတြ အျမစ္တြယ္ရွင္သန္ေနတဲ့ လူမွဳအင္စတီက်ဴးရွင္း (ႏိုင္ငံေတာ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ ေစ်းကြက္၊ ဘ႑ာေရးစနစ္၊ အလုပ္သမားသမဂၢ၊ အရပ္ဘက္လူ႕အဖြဲ႕အစည္း စသည္မ်ား) ဟာ လူတဦးခ်င္းစီရဲ႕ စြမ္းရည္၊ အခြင့္အလမ္းနဲ႕ ေရြးခ်ယ္ခြင့္ေတြအေပၚမွာ သက္ေရာက္မွဳရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လြတ္လပ္ခြင့္ (Freedom) ကို ခ်ဳပ္ခ်ယ္ခံရတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ တိုင္းသူျပည္သားေတြရဲ႕ မိမိတို႕ ကံၾကမၼာကို ဖန္တီးႏိုင္ခြင့္ စြမ္းရည္ေတြ က်ဆင္းေနတတ္ပါတယ္။ ဒီလို စြမ္းရည္ခ်ိဳ႕တဲ့မွဳဟာလဲ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ပါပဲ။
ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳကို အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုတဲ့ စတုတၳ cluster ကေတာ့ လူမွဳအသိုင္းအ၀ိုင္းမွ ဖယ္ရွားခံထားရျခင္း (social exclusion) ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ Social exclusion ဆိုတာမွာ အခြင့္အေရး (လူ႕အခြင့္အေရး၊ ဒီမိုကေရစီအခြင့္အေရး၊ ႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရး)၊ အရင္းအျမစ္ (လူ႕စြမ္းအား အရင္းအျမစ္၊ က်န္းမာေရးႏွင့္ ပညာေရးဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံေတာ္ ေထာက္ပံ့မွဳ၊ ေစ်းကြက္)နဲ႕ ဆက္ႏြယ္မွဳ (မိသားစု ကြန္ယက္၊ ေထာက္ပံ့ကူညီေရးကြန္ယက္) စတာေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း အတြင္းမွာ ရွိေနတဲ့ လူတဦးတေယာက္ (သို႕မဟုတ္) အစုအဖြဲ႕တခုဟာ ဒီမိုကေရစီနဲ႕ လူ႕အခြင့္အေရးေတြကို ခံစားခြင့္ မရွိျခင္း၊ အရင္းအျမစ္ေတြ ရွားပါးျခင္း စတာေတြကို ၾကံဳေတြ႕ေနရတယ္ဆိုရင္ ဒါဟာလဲ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳပါပဲ။
ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳဟာ စီးပြားေရး၊ ႏိုင္ငံေရးရာေတြ အေပၚမွာ ရိုက္ခတ္မွဳေတြ ရွိပါတယ္။ ဘယ္လို စီးပြားေရးစနစ္ကို က်င့္သံုးသည္ပဲ ျဖစ္ေစ၊ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေၾကာင့္ လုပ္အားထုတ္လုပ္မွဳ (labour productivity) ေလ်ာ့နည္းေစႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒီအခါမွာ စီးပြားေရးတိုးတက္မွဳ (economic growth) ကို ထိခိုက္ေစပါတယ္။ စီးပြားေရးတိုးတက္မွဳ က်ဆင္းမွဳေၾကာင့္ အလုပ္လက္မဲ့ ျပႆနာကို ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ အလုပ္လက္မဲ့ျပႆနာေၾကာင့္ ေစ်းကြက္မွာ စားသံုးသူေတြရဲ႕ ေငြေၾကးအသံုးျပဳႏိုင္မွဳ ေလ်ာ့နည္းေစျပီး၊ စီးပြားေရးတိုးတက္မွဳကို ေႏွာင့္ေႏွးေစပါတယ္။
ဒီလို ဆင္းရဲႏြမ္းပါးတဲ့ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းဟာ ထုတ္ကုန္အက္တာပရိုက္စ္ေတြမွာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွဳ မလုပ္ႏိုင္တာနဲ႕ physical infrastructure (လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး၊ စြမ္းအင္)၊ Social Infrastructure (က်န္းမာေရး၊ ပညာေရး၊ ေစ်းကြက္၊ ဘ႑ာေရးစနစ္) စတာေတြမွာ အားနည္းခ်က္ေတြေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတကာ ကုန္သြယ္ေရးမွာ အျခားႏိုင္ငံမ်ားနဲ႕ မယွဥ္ျပိဳင္ႏိုင္ပါဘူး။ ဒါဟာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳရဲ႕ တိုင္းျပည္စီးပြားေရးအေပၚမွာ ရိုက္ခတ္မွဳေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳဟာ ႏိုင္ငံေရးရာေတြအေပၚမွာလဲ ရိုက္ခတ္မွဳေတြ ရွိပါတယ္။ လူအမ်ားရဲ႕ ေဒါသစိတ္ ေတြကို ႏွိဳးဆြေပးႏိုင္ျပီး၊ တခါတရံမွာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေၾကာင့္ အၾကမ္းဖက္မွဳ (violence) ေတြ ျဖစ္ပြားေစတတ္ပါတယ္။ ဒီလို အၾကမ္းဖက္မွဳေတြဟာ ေယဘုယ်အားျဖင့္ မိသားစုတြင္း၊ အိမ္တြင္းမွာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒီအခါမွာ မိသားစုတြင္းဆက္ဆံေရးမွာ အားနည္းသူမ်ား (အမ်ိဳးသမီးမ်ားႏွင့္ ကေလးသူငယ္မ်ား၊ သက္ၾကီးရြယ္အိုမ်ား)ဟာ သားေကာင္မ်ား ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။ မိသားစုတြင္း အၾကမ္းဖက္မွဳတင္မကပဲ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအတြင္း ပ်ံ႕ႏွံ႕လာတဲ့ အၾကမ္းဖက္မွဳေတြလဲ ရွိပါတယ္။
ဒါတြင္မကပဲ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳဟာ လုယက္မွဳ၊ ဓားျပတိုက္မွဳ၊ ပစၥည္းယူ လူသတ္မွဳ၊ ခိုးယူမွဳ စတဲ့ စာရိတၱပ်က္စီးမွဳဆိုင္ရာ မွဳခင္းေတြရဲ႕ အေျခခံ ျဖစ္ပြားေစေသာ အေၾကာင္းတရားလဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးစနစ္ေၾကာင့္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳကို ျဖစ္ေစသလို၊ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳကလဲ ႏိုင္ငံေရးမတည္ျငိမ္မွဳေတြနဲ႕ စစ္ပြဲေတြကို ျပန္ျဖစ္ေစျပီး၊ သံသရာလည္ ေနတတ္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ ကမၻာ့ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး၊ သက္ဆိုင္ရာႏိုင္ငံအလိုက္ ႏိုင္ငံေရးတည္ျငိမ္ေရး၊ စီးပြားေရးဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး၊ လူေနမွဳဘ၀ ျမင့္မားေရး စတာေတြအတြက္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ေလွ်ာ့ခ်ေရးဟာ အလြန္ပဲ အေရးၾကီးပါတယ္။ ဒီလို ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ေရးအတြက္ ၀င္ေငြျမင့္မားမွဳ၊ ရုပ္၀တၳဳပစၥည္းတိုးတက္မွဳ စတာေတြအျပင္၊ စီးပြားေရး၊ လူမွဳေရး၊ ႏိုင္ငံေရးလြတ္လပ္ခြင့္ အျပည့္အ၀ရွိေသာ social institutions မ်ား ေပၚထြက္လာဖို႕ လိုအပ္လွပါေၾကာင္း ေရးသားတင္ျပအပ္ပါတယ္။
ခင္မမမ်ိဳး (၅၊ ၆၊ ၂၀၁၁)
ရည္ညြန္းကိုးကား။ ။
Korten, D. (1995) When Corporations Rule the World, Kumarian Press, San Francisco
Sen, A. (1985) Commodities and Capabilities, North Holland, Amsterdam
World Bank (1990) World Development Report, The World Bank, Washington DC.