အၾကမ္းဖက္မွဳ (Terrorism) ဆိုတဲ့ စကားလံုးေလးဟာ ႏွစ္ဆယ္ရာစုေႏွာင္းပိုင္းနဲ႕ ႏွစ္ဆယ့္တစ္ရာစု ကာလတေလွ်ာက္မွာ ေရပန္းအေတာ္စားလာတဲ့ စကားလံုးေလးျဖစ္ပါတယ္။ ဒီစကားလံုးနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး အဓိပၸာယ္အမ်ိဳးမ်ိဳး ဖြင့္ဆိုခဲ့ၾကသလို၊ အၾကမ္းဖက္မွဳပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးကိုလဲ ေလ့လာသူေတြက ေလ့လာသံုးသပ္ခဲ့ၾကတယ္။ အခ်ိဳ႕ေသာ ပညာရွင္မ်ားက သမိုင္းရွဳေထာင့္က ေလ့လာၾကသလို၊ တခ်ိဳ႕ကလဲ အေတြးအေခၚပိုင္းကေန ေလ့လာသံုးသပ္ၾကတယ္။ ႏိုင္ငံေရးေဘာဂေဗဒ ပညာရွင္မ်ားကလဲ ဂိမ္းသီအိုရီေတြ၊ time series analysis, econometric analysis နည္းလမ္းေတြကို အသံုးျပဳျပီး၊ အၾကမ္းဖက္မွဳေခ်မွဳန္းေရးဆိုင္ရာ ေပၚလစီမ်ားရဲ႕ ထိေရာက္မွဳစတာေတြကို ဆန္းစစ္ခဲ့ၾကတယ္။
လူမွဳေရး၊ စိတ္ပညာ ပညာရွင္ေတြကလဲ သူတို႕ တတ္က်ြမ္းတဲ့ နည္းပညာေတြကို အသံုးျပဳျပီး အၾကမ္းဖက္သမားေတြရဲ႕ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အေတြးအေခၚေတြ၊ သြင္ျပင္လကၡဏာေတြကိုပါ ေလ့လာေနၾကတယ္။ ႏိုင္ငံေပါင္းစံုက အစိုးရေတြရဲ႕ မဟာဗ်ဴဟာေလ့လာေရးဌာနေတြ၊ အၾကမ္းဖက္ႏွိမ္နင္းေရး အဖြဲ႕အစည္းေတြမွာလဲ အၾကမ္းဖက္မွဳေလ့လာေရးဆိုင္ရာ က်ြမ္းက်င္သူေတြ အမ်ားအျပား ခန္႕အပ္ေဆာင္ရြက္ၾကရတယ္။ အခ်ိဳ႕ေသာ တကၠသိုလ္ေတြအေနနဲ႕ကလဲ လိုအပ္လာတဲ့ ပညာရွင္အေရအတြက္ႏွဳန္းကို ပံ့ပိုးေပးႏိုင္ဖို႕ အၾကမ္းဖက္မွဳေလ့လာေရးဆိုင္ရာ ဘြဲ႕လြန္ ေအာင္လက္မွတ္အထူးသင္တန္းေတြ ဖြင့္လွစ္ၾကရျပန္တယ္။
စစ္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ စိတ္ပညာ၊ ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရး၊ ဥပေဒေရးရာ စတဲ့ ဘာသာရပ္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားနဲ႕ ဆက္စပ္ေနတဲ့ multidisciplinary subject တခုျဖစ္တဲ့ အၾကမ္းဖက္မွဳေလ့လာေရးဟာ ယေန႕ေခတ္ကမၻာရဲ႕ အေရးအၾကီးတဲ့ ပညာရပ္တခုအေနနဲ႕ တစတစ ေနရာယူစိုးမိုးလာခဲ့ပါတယ္။ ပညာရပ္အေနနဲ႕တင္မကပဲ ႏိုင္ငံတိုင္းရဲ႕ အမ်ိဳးသားလံုျခံဳေရး ရည္မွန္းခ်က္ (National security objectives) ေတြအထဲမွာလဲ ထိပ္ဆံုးက ေနရာယူလာပါတယ္။ အခုဒီေဆာင္းပါးမွာ အၾကမ္းဖက္မွဳ၊ ႏိုင္ငံေတာ္အၾကမ္းဖက္မွဳနဲ႕ ျမန္မာေရးရာ အေျခအေနမ်ားကို ေရးသားတင္ျပလိုပါတယ္။
အၾကမ္းဖက္မွဳဆိုရာ၀ယ္
အၾကမ္းဖက္မွဳဆိုတာနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ႏိုင္ငံေရးေလ့လာသူေတြ၊ သတင္းနဲ႕ စာနယ္ဇင္းသမားေတြ၊ အစိုးရေတြက အဓိပၸာယ္မ်ားစြာ ဖြင့္ဆိုခဲ့ၾကတယ္။ အၾကမ္းဖက္မွဳေလ့လာေရးဆိုင္ရာမွာ နာမည္ၾကီးပညာရွင္တေယာက္ျဖစ္တဲ့ Walter Laquer က အၾကမ္းဖက္မွဳဆိုတာကို ႏိုင္ငံေရး၊ ဘာသာေရး၊ ယံုၾကည္သက္၀င္မွဳဆိုင္ရာ ရည္မွန္းခ်က္မ်ားျပည့္မွီဖို႕အတြက္ တရားမ၀င္လက္နက္ အင္အား အသံုးျပဳျပီး အျပစ္မဲ့ျပည္သူေတြကို ဦးတည္တိုက္ခိုက္မွဳလို႕ အနက္ဖြင့္ဆိုခဲ့တယ္။ အၾကမ္းဖက္မွဳေလ့လာေရးသင္တန္းအားလံုးမွာ မရွိမျဖစ္သင္ရိုးညႊန္းတမ္းျဖစ္တဲ့ 'Inside Terrorism' ဆိုတဲ့ စာအုပ္ကိုေရးသားခဲ့တဲ့ Bruce Hoffman ကလဲ အၾကမ္းဖက္မွဳဆိုတာမွာ ႏိုင္ငံေရးရည္မွန္းခ်က္ဆိုင္ရာ လွံဳ႕ေဆာ္ခ်က္ေတြ၊ အၾကမ္းဖက္မွဳရဲ႕ သားေကာင္ေတြ (သို႕) ပစ္မွတ္ေတြကိုသာမပဲ အမ်ားျပည္သူကိုပါ ထိတ္လန္႕ေစႏိုင္တဲ့ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ထိခိုက္ေစမွဳေတြ၊ အၾကမ္းဖက္တဲ့နည္းနဲ႕ ေျဖရွင္းမွဳေတြ ပါ၀င္ေၾကာင္း ေရးသားထားခဲ့ပါတယ္။
အၾကမ္းဖက္မွဳဆိုတာထဲမွာ လက္နက္အင္အားသံုးေျဖရွင္းတဲ့ အေျခခံသေဘာတရားပါ၀င္တာေၾကာင့္ အၾကမ္းဖက္မွဳ ျပဳလုပ္သူမ်ား ကိုင္စြဲတဲ့ လက္နက္ေတြဟာလဲ အမ်ိဳးမ်ိဳး ကြဲျပားျခားနားပါတယ္။ ေခတ္သစ္အၾကမ္းဖက္မွဳကို ေလ့လာတဲ့ လက္နက္က်ြမ္းက်င္ ပညာရွင္မ်ားကေတာ့ ဒါေတြကို စစ္သံုးလက္နက္အမ်ိဳးအစားေတြ၊ ေပါက္ကြဲေစႏိုင္တဲ့ ဗံုးေတြ၊ အမ်ားအျပားေသေက်ပ်က္စီးေစတဲ့ လက္နက္ေတြနဲ႕ အေသခံဗံုးေဖာက္ခြဲသူေတြဆိုျပီး ခြဲျခားေဖာ္ျပခဲ့ၾကပါတယ္။
စစ္သံုးလက္နက္ေတြျဖစ္တဲ့ ပစၥတိုေတြ၊ ေအေက- ၄၇၊ အမ္- ၁၆ တို႕လို ေခ်မွဳန္းေရးရိုင္ဖယ္ေသနတ္ေတြ၊ အစၥေရးလုပ္အူဇီ၊ အေမရိကန္လုပ္ Ingramလို စက္ေသနတ္ေတြ၊ အာရ္ပီဂ်ီလို႕ အတိုေကာက္ေခၚၾကတဲ့ Rocket-propelled Grenades ေတြ၊ အေမရိကန္လုပ္ Stingerနဲ႕ ဆိုဗီယက္လုပ္ Grail တို႕လို Precision Guided Munitions လက္နက္မ်ိဳးစံုက္ု အၾကမ္းဖက္မွဳေတြမွာ အသံုးျပဳၾကပါတယ္။ ဥပမာ- မၾကာေသးခင္ကမွ ျဖစ္သြားတဲ့ မြန္ဘိုင္းတိုက္ခိုက္မွဳမွာဆိုရင္ ဒီအမ်ိဳးအစားလက္နက္ေတြကို အသံုးျပဳသြားခဲ့ၾကတာပါ။
ေပါက္ကြဲေစတတ္တဲ့ ဗံုးေတြမွာလဲ စီဇက္က တီထြင္ခဲ့တဲ့ Semtex, အေမရိကန္က တီထြင္ခဲ့တဲ့ Composite-4 (C-4) တို႕လို ပလပ္စတစ္ေပါက္ကြဲေစတတ္တဲ့ ပစၥည္းေတြ၊ ခ်ိန္ကိုက္ဗံုး၊ ဆြဲမိုင္းစတဲ့ triggers ေတြ၊ မိုလိုေတာ့ဗ္လို႕အမ်ားက ေခၚတတ္ၾကတဲ့ ဓာတ္ဆီဗံုးေတြ၊ ပိုက္ဗံုးေတြ၊ ကားဗံုးေတြ၊ ေလထုဖိအားသံုးျပီး ေပါက္ကြဲေစတတ္တဲ့ ဘာရိုမက္ထရစ္ဗံုးေတြ စသည္ျဖင့္ ပါ၀င္ပါတယ္။ ေနာက္တမ်ိဳးကေတာ့ WMD လို႕အတိုေကာက္ေခၚၾကတဲ့ Weapons of Mass Destruction ပါ။ ဒီအထဲမွာ ဓာတုဆိုင္ရာ ေအးဂ်င့္ေတြ၊ ဇီ၀ဆိုင္ရာေအးဂ်င့္ေတြ၊ ဓာတ္ေရာင္ျခည္ဆိုင္ရာ ေအးဂ်င့္ေတြကေန နယူးကလီးယား လက္နက္ေတြအထိ ပါ၀င္ပါတယ္။ 9/11 ျဖစ္ရပ္ျပီးကတည္းက ဖြံ႕ျဖိဳးျပီးႏိုင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ဒီလက္နက္ေတြနဲ႕ တိုက္ခိုက္မွာကို စိုးရိမ္ေၾကာင့္ၾကမွဳေတြ အမ်ားအျပား ျဖစ္လာခဲ့ျပီး၊ CBRNE လို႕ ဒီေလာကထဲမွာ အတိုေကာက္ေခၚၾကတဲ့ chemical, biological, radiological, nuclear explosives ေတြနဲ႕ တိုက္ခိုက္မွဳေတြျဖစ္လာခဲ့ရင္ ျပဳလုပ္ရမယ့္ စီမံခ်က္ေတြကို ေရးဆြဲလာၾကရပါတယ္။
ဒီလို ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရးစီမံခ်က္ေတြ ေရးဆြဲေနၾကစဥ္မွာပဲ ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္းေတြ၊ ႏိုင္ငံေတာ္အၾကီးအကဲေတြ၊ ေပၚလစီေရးဆြဲေနသူေတြအတြက္ အခ်က္ၾကီးတခ်က္ကို ထည့္သြင္းစဥ္းစား လာၾကရျပန္ပါတယ္။ ဘာလဲဆိုေတာ့ အၾကမ္းဖက္မွဳကို က်ဴးလြန္သူေတြထဲမွာ non-state actors ေတြ ပါ၀င္သလို state actors ေတြလဲ ပါ၀င္ေနတဲ့ အခ်က္ပါ။ လူအမ်ား ေသေၾကပ်က္စီးႏိုင္တဲ့ လက္နက္ပစၥည္းေတြဟာ အျပစ္မဲ့ျပည္သူေတြကို တိုက္ခိုက္တတ္တဲ့ လူတစုလက္ထဲကို ေရာက္သြားတာနဲ႕ေတာင္ မလိုလားအပ္တဲ့ ဆိုးက်ိဳးေတြ ျဖစ္ႏိုင္ေစတယ္ဆိုရင္ ႏိုင္ငံေတာ္အၾကမ္းဖက္မွဳ က်ဴးလြန္ေနတဲ့ အာဏာရွင္အစိုးရေတြလက္ထဲ ဒီလက္နက္ပစၥည္းေတြ ေရာက္သြားတဲ့အခါ ေဒသဆိုင္ရာလံုျခံဳေရး၊ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာလံုျခံဳေရး အေပၚမွာ ဘယ္ေလာက္ထိခိုက္ေစမလဲ ဆိုတာက အေရးၾကီးတဲ့ အခ်က္တခ်က္ျဖစ္လာပါေတာ့တယ္။
တကယ္ေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရဆိုတာ ျပည္သူေတြအေပၚ က်ေရာက္လာမယ့္ အႏၱရာယ္ေတြကို ကာကြယ္ေပးဖို႕၊ ျပည္သူေတြရဲ႕ စား၀တ္ေနေရး ျပည့္စံုဖူလံုေစဖို႕၊ ပညာေရးတိုးတက္ျမင့္မားေစဖို႕၊ က်န္းမာေရးတိုးတက္ေကာင္းမြန္ေစဖို႕ လူထုက ေရြးခ်ယ္တာ၀န္ေပး၊ အာဏာအပ္ႏွင္းခံထားရတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းတရပ္ပါ။ ဒါေပမယ့္ တခ်ိဳ႕ေသာ ႏိုင္ငံေတြမွာ အာဏာဟာ လူထုက မသက္ဆင္းပဲ လူထုကို ျခိမ္းေခ်ာက္သတ္ျဖတ္ျပီး၊ မတရားအာဏာယူထားတဲ့ အစိုးရေတြ အုပ္ခ်ဳပ္ေနၾကပါတယ္။ ဒီလိုအစိုးရေတြဟာ အေၾကာက္တရားနဲ႔အုပ္ခ်ဳပ္ဖို႕အတြက္ ျပည္သူလူထုကို အႏၱရာယ္ ျပဳတတ္ၾကပါတယ္။ လူထုရဲ႕ ပညာရည္အဆင့္အတန္းေတြ တိုးတက္ျမင့္မားလာရင္ ေတြးေခၚမွဳအဆင့္အတန္းေတြ တိုးျမင့္လာျပီး ႏိုင္ငံရဲ႕ ပကတိအမွန္တရားကို သိျမင္လာတာနဲ႕အမွ် ေတာ္လွန္ပုန္ကန္မွဳေတြ ေပၚေပါက္လာတတ္တာ ဓမၼတာမို႕ ဒီလို အစိုးရေတြဟာ ပညာရည္အဆင့္အတန္း ျမင့္မားမွဳမရွိေအာင္ ပညာေရးကို စနစ္တက် ဖ်က္ဆီးထားတတ္ၾကပါတယ္။ က်န္းမာေရး၊ စား၀တ္ေနေရး ျပည့္စံုဖူလံုေရးကိုလည္း ေစတနာမွန္နဲ႕ ျဖည့္ဆည္းေဆာင္ရြက္ေပးမွဳ မရွိၾကေတာ့ပါဘူး။ အာဏာတည္ျမဲေရးအတြက္ အာဏာရဲ႕ ေဒါက္တိုင္အဖြဲ႕အစည္းေတြ အမ်ားအျပား ေပၚေပါက္လာဖို႕အေရးနဲ႕ အင္အားၾကီးမားလာဖို႕အေရးကိုသာ ေရွးရွဳလုပ္ေဆာင္တတ္ၾကပါတယ္။ ဒီလိုလုပ္ေဆာင္ရင္း လူထုကို ျခိမ္းေခ်ာက္အၾကမ္းဖက္မွဳေတြကလဲ တစတစ တိုးျမင့္လာပါတယ္။ ဒီလိုအေျခအေနမ်ိဳးကို ႏိုင္ငံေတာ္အၾကမ္းဖက္မွဳ (state terrorism) အမ်ိဳးအစားေတြထဲက state terrorism as domestic policy အျဖစ္ ပညာရွင္မ်ားက ေခၚဆိုသတ္မွတ္ၾကပါတယ္။
ႏိုင္ငံေတာ္အၾကမ္းဖက္မွဳဆိုရာ၀ယ္
ႏိုင္ငံေတာ္အၾကမ္းဖက္မွဳ (state terrorism) ဆိုတာကို အခ်ိဳ႕က "terrorism from above” လို႕ ေခၚဆိုသံုးႏွဳန္းၾကပါတယ္။ ဘာလို႕လဲဆိုေတာ့ ဒီအၾကမ္းဖက္မွဳအမ်ိဳးအစားက ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕ အာဏာကို ရယူထားတဲ့ အစိုးရေတြ၊ အစိုးရလက္ကိုင္တုတ္အဖြဲ႕အစည္းေတြက က်ဴးလြန္တာျဖစ္တဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ပါ။ ဒီလိုက်ဴးလြန္မွဳမွာ ပံုစံႏွစ္မ်ိဳးရွိပါတယ္။
ပထမတမ်ိဳးက ႏိုင္ငံေတာ္အၾကမ္းဖက္မွဳကို foreign policy domain ပံုသ႑ာန္နဲ႕ က်ဴးလြန္ၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုက်ဴးလြန္ရာမွာ တခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံမ်ားက sponsors အေနနဲ႕ ကူညီပံ့ပိုးေပးတာရွိသလို၊ တခ်ိဳ႕ကလဲ enablers ေတြအေနနဲ႕ပါ။ ဒီလိုပံ့ပိုးေပးၾကရမွာ အေတြးအေခၚပိုင္းဆိုင္ရာ ပံ့ပိုးမွဳ၊ ေငြေၾကးပံ့ပိုးမွဳ၊ စစ္အင္အားပ႔ံပိုးမွဳ၊ အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္မွဳကို ကနဦး အစပ်ိဳးေပးမွဳနဲ႕ အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္မွဳမွာ တိုက္ရိုက္ပါ၀င္မွဳဆိုျပီး အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိပါတယ္။ အခု ဒီေဆာင္းပါးမွာ domestic policy domain ကို အဓိကထား ေရးသားမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ အေသးစိတ္ မေဖာ္ျပေတာ့ပါဘူး။
ျပည္တြင္းေပၚလစီအေနနဲ႕ ႏိုင္ငံေတာ္အၾကမ္းဖက္မွဳျပဳလုပ္ရာမွာ အဓိက ပါ၀င္ေလ့ရွိတဲ့ အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႕အစည္းေတြကေတာ့ အာဏာရွင္မ်ားရဲ႕ လက္ကိုင္ဒုတ္ျဖစ္ေနတဲ့ စစ္တပ္၊ ရဲ၊ အာဏာရွင္စိတ္တိုင္းက်ေရးဆြဲထားတဲ့ ဥပေဒကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ေနၾကရတဲ့ ဥပေဒ ဘက္ေတာ္သားေတြနဲ႕ အျခားေသာ လံုျခံဳေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ားပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ႏိုင္ငံေတာ္က ပံ့ပိုးၾကိဳးကိုင္ထားတဲ့ ျပည္သူ႕စစ္အဖြဲ႕ေတြ၊ ေခ်မွဳန္းသုတ္သင္ေရးအဖြဲ႕ေတြလဲ ပါ၀င္ပါတယ္။ ျပည္တြင္းေပၚလစီအေနနဲ႕ ႏိုင္ငံေတာ္အၾကမ္းဖက္မွဳ ျပဳလုပ္ရျခင္းရဲ႕ အဓိကရည္ရြယ္ခ်က္ကေတာ့ အစိုးရရဲ႕ အာဏာကို ျပသဖို႕နဲ႕ အတိုက္အခံမ်ားကို အေႏွာင့္အယွက္ျပဳဖို႕၊ ဖယ္ရွားဖို႕ ျဖစ္ပါတယ္။
တကယ္ေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္တရပ္ရဲ႕ အစိုးရဆိုတာမွာ ျပည္သူလူထုအက်ိဳးအတြက္ လုပ္ပိုင္ခြင့္အာဏာေတြ ရရိွျပီးသား ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအတြက္ ျပည္သူလူထုက ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ျပီး ယံုၾကည္စြာနဲ႕ အာဏာကို အပ္ႏွင္းၾကတာပါ။ ဒါေပမယ့္ ျပည္သူလူထုက တရား၀င္ ေရြးေကာက္ထားတာမဟုတ္ရင္၊ ေရြးေကာက္ေအာင္ အတင္းအၾကပ္ ဖိအားေပးထားတာျဖစ္ေနရင္ ဒီလိုအစိုးရမ်ိဳးဟာ မိမိကိုယ္ကို ယံုၾကည္ခ်က္ ရွိမေနပါဘူး။ ပမာဆိုရရင္ သူတပါးမယားကို ၾကာခိုေနရတဲ့ ေယာက်္ားဖ်င္း၊ ေယာက်္ားညံ့တေယာက္ရဲ႕ စိတ္မ်ိဳးျဖစ္ေနျပီး၊ ဘယ္အခ်ိန္မွာ ပိုင္ရွင္ေပၚလာမလဲဆိုတဲ့ စိတ္က မသိစိတ္မွာ လႊမ္းမိုးေနတတ္ပါတယ္။ အဲဒီအခါက်ေတာ့ ပိုင္ရွင္အမွန္ျဖစ္တဲ့ လူထုက အာဏာျပန္ေတာင္းမွာကို တစတစ ေၾကာက္လာပါတယ္။ လူေတြဆိုတာ ေၾကာက္လာျပီဆိုရင္ ရမ္းမိရမ္းရာ ရမ္းျပီး၊ မလုပ္သင့္တာေတြ လုပ္တတ္ၾကစျမဲမို႕ ဒီလိုအာဏာသိမ္းအစိုးရေတြ၊ မသမာနည္းနဲ႕ အာဏာရယူထားတဲ့ အစိုးရေတြဟာ လူထုကို အတင္းအၾကပ္ဖိႏွိပ္ၾကပါေတာ့တယ္။
ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္ ပီတ စီဒါဘတ္ခ္က ဒီလို ဖိႏွိပ္မွဳပံုသ႑ာန္ေတြကို vigilante state terrorism, official state terrorism နဲ႕ genocidal state terrorism ဆိုျပီး သံုးမ်ိဳးခြဲျခားေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ vigilante state terrorism ဆိုတာ အစိုးရမဟုတ္တဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေတြ၊ လူပုဂၢိဳလ္ေတြကို အစိုးရက ေနာက္ကြယ္ကေန ၾကိဳးကိုင္ျပီး ႏိုင္ငံေရးအၾကမ္းဖက္မွဳ က်ဴးလြန္ေစျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ official state terrorism ဆိုတာမွာက်ေတာ့ overt နဲ႕ covert ဆိုျပီး ႏွစ္မ်ိဳးထပ္ခြဲလို႕ရတယ္။ overt official state terrorism ဆိုတာက ျမင္သာထင္ရွားတဲ့ စစ္တပ္၊ ရဲ ယူနီေဖာင္း၀တ္ေတြကို အသံုးျပဳျပီး ႏိုင္ငံေရးအၾကမ္းဖက္မွဳျဖစ္ပါတယ္။ covert official state terrorism ဆိုတာကေတာ့ လွ်ိဳ႕၀ွက္ရဲ၊ ေထာက္လွမ္းေရးစတဲ့ secret services ေတြကို အသံုးျပဳျပီး ႏိုင္ငံေရးအၾကမ္းဖက္မွဳေတြ ျပဳလုပ္တာျဖစ္ပါတယ္။
genocidal state terrorism ဆိုတာကေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္အတြင္းမွာ မီွတင္းေနထိုင္တဲ့ လူမ်ိဳးတမ်ိဳး (သို႕) လူမ်ိဳးႏြယ္တစုကို လူမ်ိဳးသုဥ္းေစတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႕ ေခ်မွဳန္းသတ္ျဖတ္တာျဖစ္ပါတယ္။ genocide ဆိုတဲ့စကားလံုးကို ၁၉၄၃ ခုႏွစ္က Dr. Raphale Lemkin ေရးသားထုတ္ေ၀ခဲ့တဲ့ Axis Rule in Occupied Europe ဆိုတဲ့ စာအုပ္မွာ စတင္အသံုးျပဳခဲ့တာျဖစ္ျပီး၊ လက္တင္ဘာသာကေန ဆင္းသက္လာတဲ့ စကားလံုးျဖစ္ပါတယ္။ အဓိပၸာယ္ကေတာ့ geno ဆိုတာ race (or) tribe ျဖစ္ျပီး၊ cide ဆိုတာကေတာ့ killing (သတ္ျဖတ္ျခင္း) ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံမွာ အစြန္းေရာက္အစိုးရေတြဟာ လူမ်ိဳးစုေတြရဲ႕ ယဥ္ေက်းမွဳေတြကို ဖ်က္ဆီးျခင္း၊ စစ္တပ္၊ ရဲအင္အားေတြသံုးျပီး ဒီလူမ်ိဳးစုေတြေနထိုင္ရာ ရြာေတြကို ဖ်က္ဆီးျခင္း၊ အျပစ္မဲ့လူမ်ိဳးစု၀င္ေတြကို အစုလိုက္အျပံဳလိုက္ သတ္ျဖတ္ျခင္း စတာေတြ ျပဳလုပ္ေနျပီဆိုရင္ ဒါကို genocidal state terrorism က်ဴးလြန္ေနျပီလို႕ သတ္မွတ္လို႕ရပါတယ္။
အခုဆက္လက္ျပီး ျမန္မာႏိုင္ငံက ႏိုင္ငံေတာ္အၾကမ္းဖက္မွဳနဲ႕ ပတ္သက္တာေတြကို ေရးသားတင္ျပပါမယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံ
ႏိုင္ငံတႏိုင္ရဲ႕ state authority ကို ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္ေတြက typology ေလးမ်ိဳးခြဲျပီး ေလ့လာသံုးသပ္ၾကပါတယ္။ ပထမအမ်ိဳးအစားကေတာ့ ဒီမိုကေရစီ အမ်ိဳးအစားပါ။ ဒီမိုကေရစီ state authority ရွိတဲ့ႏိုင္ငံမွာ စစ္တပ္၊ ရဲစတဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရးဆိုင္ရာ security institutions ေတြဟာ ဒုတိယေနရာမွာပဲ ရွိပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္မွာ တရားမွ်တမွဳရွိတာအတြက္ေၾကာင့္ ဥပေဒရဲ႕ အထက္မွာ ဘယ္သူမွ မရွိပါဘူး။ အစိုးရဆိုတာဟာ ျပည္သူက ေရြးေကာက္တာျဖစ္တဲ့အတြက္ အာဏာဟာ လူထုဆီကပဲ သက္ဆင္းပါတယ္။ ေနာက္ျပီး ႏိုင္ငံတခုဟာ ဒီမိုကေရစိက်င့္သံုးေနလား၊ မက်င့္သံုးဘူးလားဆိုတာ ေရြးေကာက္ပြဲတခုတည္းနဲ႕ ဆံုးျဖတ္တာ မဟုတ္ပါဘူး။ ေရြးေကာက္ပြဲလုပ္တာနဲ႕ ဒီမိုကေရစီရျပီလို႕ မသတ္မွတ္ႏိုင္ပါဘူး။ အစိုးရရဲ႕အာဏာခြဲေ၀အသံုးျပဳမွဳ၊ လံုျခံဳေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြကို secondary role မွာ ထားရွိမွဳ၊ ဘတ္ခ်က္ခြဲေ၀မွဳ၊ accountability ရွိမွဳ၊ လူ႕အခြင့္အေရးနဲ႕ rule of law ကို ေလးစားမွဳ၊ ႏိုင္ငံေတာ္ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေအာင္လုပ္ႏိုင္တဲ့ အစိုးရရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ႏိုင္မွဳစြမ္းရည္၊ အစိုးရေပၚလစီေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး လူထုကို သတင္းအခ်က္အလက္ေပးမွဳ၊ လူထုက ေ၀ဖန္ေျပာဆိုႏိုင္မွဳ စတဲ့ အခ်က္အလက္အမ်ားၾကီးအေပၚမွာ မူတည္တာျဖစ္ပါတယ္။
ေနာက္တမ်ိဳးကေတာ့ authoritarianism လို႕ေခၚတဲ့ အာဏာရွင္စနစ္ပါ။ ဒီလိုစနစ္က်င့္သံုးတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ လံုျခံဳေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ အခန္းက႑ဟာ အရမ္းျမင့္မားပါတယ္။ အစိုးရရဲ႕ အာဏာဟာ minimal constraint ပဲ ရွိပါတယ္။ အစိုးရဟာ တရားမွ်တမွဳမရွိတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႕ ေရြးေကာက္ခံရတဲ့ အစိုးရျဖစ္ခ်င္ျဖစ္ေနႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ ဖြဲ႕စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒကက်ေတာ့ ျပည္သူလူထုက လံုျခံဳေရးအဖြဲ႕၀င္ေတြက မတရားေစာ္ကားအႏိုင္က်င့္ရင္ ကာကြယ္ေပးႏိုင္မယ့္ ဥပေဒ မဟုတ္ပါဘူး။ လံုျခံဳေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ အခန္းက႑ကို ျမွင့္တင္ေပးထားတဲ့ အေျခခံဥပေဒျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုစနစ္က်င့္သံုးတဲ့ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္မွာ အကန္႕အသတ္ေတြရွိပါတယ္။လူအမ်ား မိမိတို႕ရဲ႕ ဆႏၵကို ထုတ္ေဖာ္ေျပာၾကားခြင့္၊ စုေ၀းေဟာေျပာခြင့္ မရွိပါဘူး။ ဥပေဒကို အစိုးရက သူတို႕စိတ္တိုင္းက် ျပင္ဆင္ေရးဆြဲျပီး၊ ဥပေဒ၀န္ထမ္းေတြကို အစိုးရေဒါက္တိုင္ေတြအျဖစ္ အသံုးခ်ေလ့ရွိပါတယ္။
ေနာက္တမ်ိဳးကေတာ့ totalitarianism ဆိုတဲ့ အမ်ိဳးအစားပါ။ ဒီစနစ္က်င့္သံုးတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာဆိုရင္လဲ စစ္တပ္၊ ရဲစတဲ့ လံုျခံဳေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ အခန္းက႑ဟာ အဆံုးစြန္အထိကို ျမင့္မားပါတယ္။ အစိုးရအာဏာဟာ unconstrained authority ျဖစ္သြားပါျပီ။ တရားမွ်တမွဳေတြ ဆိတ္သုဥ္းေနပါတယ္။ လူထုကို အေၾကာက္တရားနဲ႕ ဖိႏွိပ္အုပ္ခ်ဳပ္ထားပါတယ္။ အစိုးရဟာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းကို ထင္ရာစိုင္း အုပ္ခ်ဳပ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕အာဏာအရပ္ရပ္ဟာ အစိုးရဆီကပဲ သက္ဆင္းပါတယ္။ ဥပမာ- အာဖဂန္နစ္စတန္မွာ တာလီဘန္အုပ္ခ်ဳပ္စဥ္က ပံုသ႑ာန္မ်ိဳးပါ။ ေနာက္ဆံုးတမ်ိဳးကေတာ့ crazy states ဆိုတဲ့ အမ်ိဳးအစားပါ။ ဒီစနစ္ျဖစ္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ လက္နက္ကိုင္ထားတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ အခန္းက႑ဟာ အရမ္းျမင့္မားပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္မွာ central authority မရွိေတာ့ပါဘူး။ သက္ဆိုင္ရာေဒသအလိုက္ စစ္ဘုရင္ေတြ၊ စစ္ေသြးၾကြေတြက အုပ္ခ်ဳပ္ၾကပါတယ္။ state behaviour ဟာ ပံုမွန္မဟုတ္ေတာပါဘူး။ ဥပမာ- ယူဂန္ဒါႏိုင္ငံမွာ Idi Amin အုပ္ခ်ဳပ္စဥ္ကာလက အေျခအေနမ်ိဳးပါ။
ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္ေတြက ျမန္မာႏိုင္ငံကို authoritarianism လို႕ေခၚတဲ့ အာဏာရွင္စနစ္ က်င့္သံုးတဲ့ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံအေနနဲ႕ သတ္မွတ္ေခၚဆိုၾကပါတယ္။ အခုလတ္တေလာအေျခအေနမွာ (၂၀၁၀) ေရြးေကာက္ပြဲ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ က်င္းပမွာနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး အခ်ိဳ႕က ျမန္မာႏိုင္ငံမွာပဲ ဒီမိုကေရစီရေတာ့ မေယာင္ေယာင္ ေျပာဆိုေနၾကပါတယ္။ အထက္မွာ က်ြန္မဆိုခဲ့သလိုပဲ ဒီမိုကေရစီစနစ္က်င့္သံုး၊ မသံုးဆိုတာဟာ ေရြးေကာက္ပြဲတခုတည္းနဲ႕ တိုင္းတာလို႕ ရတာမဟုတ္ပါဘူး။ (၂၀၁၀) ေရြးေကာက္ပြဲကို အေျခခံတဲ့ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒဟာ လံုျခံဳေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ အခန္းက႑ကို secondary role မွာ မထားပဲ central role မွာ ထားပါတယ္။ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွာ အေရးၾကီးဆံုးက႑ေတြျဖစ္တဲ့ ျပည္ထဲေရး၊ ကာကြယ္ေရး၊ ႏိုင္ငံျခားေရးက႑ေတြအေပၚမွာ လူထုရဲ႕အာဏာသက္ဆင္းႏိုင္မွဳ မရွိပါဘူး။ ဘတ္ဂ်က္ခြဲေ၀သံုးစြဲမွဳနဲ႕ ပတ္သက္ျပီးလဲ ကန္႕သတ္ခ်က္ေတြ ရွိေနပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္အတြင္းမွာ မီွတင္းေနထိုင္ၾကတဲ့ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားရဲ႕ တန္းတူညီမွ်ခြင့္အတြက္ အာမခံခ်က္မရွိပါဘူး။
တကယ္ေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္အာဏာဆိုတာ သံုးပံုတပံု၊ ေလးပံုတပံု ခ်ိဳးဖဲ့စားရတဲ့ ဘီစကြတ္မုန္႕ မဟုတ္ပါဘူး။ လူ႕ခႏၶာကိုယ္တခုလိုပဲ အာရံုေၾကာအဖြဲ႕အစည္းေတြ၊ ေသြးလည္ပတ္မွဳေတြ၊ ေျခလက္အဂါၤေတြ၊ အတြင္းကလီစာေတြနဲ႕ တည္ေဆာက္ထားတာမ်ိဳးပါ။ စစ္အုပ္စုလက္ရွိေရးဆြဲထားတဲ့ ဖြဲ႕စည္းပံုဆိုတာက လူကို ေခါင္းျဖတ္ျပီး၊ က်န္တဲ့ကိုယ္ပိုင္းကိုမွ ျပည္သူ႕အာဏာသက္ဆင္းေစတဲ့ ပံုသ႑ာန္မ်ိဳးပါ။ ကမၻာေပၚမွာ ဒီလို ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒမ်ိဳးကို က်င့္သံုးတဲ့ႏိုင္ငံမ်ိဳးရွိတယ္လို႕လဲ မၾကားဖူးပါ။ ေခါင္းမရွိတဲ့ကိုယ္ၾကီးကို အသက္သြင္းဖို႕ဆိုတာ အလြန္ပင္ ခဲယဥ္းပါလိမ့္မယ္။
ဒီလို ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒမ်ိဳးနဲ႕ ႏိုင္ငံေတာ္မွာ လက္ရွိျဖစ္ပြားေနတဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္အၾကမ္းဖက္မွဳေတြကို တားဆီးႏိုင္ျခင္း ရွိမရွိဆိုတာကိုလဲ အေလးထားျပီး ထည့္သြင္းစဥ္းစားၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ျဖစ္ပြားေနတဲ့ state terrorism အမ်ိဳးအစားမ်ားကို ဆက္လက္ေလ့လာၾကည့္ၾကပါစို႕။
ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ ႏိုင္ငံေတာ္အၾကမ္းဖက္မွဳ
ႏိုင္ငံေတာ္အၾကမ္းဖက္မွဳ ပံုသ႑ာန္အမ်ိဳးအစားမ်ားကို အသံုးျပဳျပီး ေလ့လာၾကည့္ရင္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ႏိုင္ငံေတာ္အၾကမ္းဖက္မွဳ ပံုသ႑ာန္သံုးမ်ိဳးလံုး ျဖစ္ပြားေနတယ္ဆိုတာ သိျမင္ႏိုင္ပါတယ္။ ပထမအမ်ိဳးအစားျဖစ္တဲ့ Vigilante state terrorism ကိုေတာ့ စစ္အုပ္စုဟာ ၾကံ့ဖြတ္၊ စြမ္းအားရွင္မ်ားကို အသံုးခ်ျပီး က်ဴးလြန္ေနပါတယ္။ ဒီပဲယင္းသတ္ျဖတ္မွဳအေရးအခင္း၊ စက္တင္ဘာေတာ္လွန္ေရး ကနဦးစ အေျခအေနမ်ားမွာ အစိုးရမဟုတ္ေသာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားျဖစ္တဲ့ ၾကံ့ဖြတ္၊ စြမ္းအားရွင္မ်ားကို ႏိုင္ငံေတာ္က ၾကိဳးကိုင္ျပီး ႏိုင္ငံေရးအၾကမ္းဖက္မွဳေတြ က်ဴးလြန္ေစခဲ့ပါတယ္။
ေနာက္ထပ္ပံုသ႑ာန္တမ်ိဳးျဖစ္တဲ့ official state terrorism ကိုလဲ နအဖစစ္အုပ္စုမွ က်ဴးလြန္ခဲ့ေၾကာင္း ရွစ္ေလးလံုးလူထုတိုက္ပြဲ၊ ၉၆ခုႏွစ္ ေက်ာင္းသားမ်ား ဆႏၵျပအေရးဆိုမွဳ၊ စက္တင္ဘာ ေတာ္လွန္ေရးပံုရိပ္မ်ားက သက္ေသခံထားျပီ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေတြတင္မက တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ား ေနထိုင္ရာေဒသေတြက မုဒိမ္းက်င့္၊ လူသတ္၊ ရြာမီးရွိဳ႕မွဳေတြဟာလဲ ျမင္သာထင္ရွားတဲ့ overt official state terrorism ေတြျဖစ္သလို၊ စစ္ေၾကာေရးစခန္းေတြထဲက ႏိွပ္စက္ညွဥ္းပမ္း ရိုက္ႏွက္မွဳေတြ၊ လွ်ိဳ႕၀ွက္လုပ္ၾကံသတ္ျဖတ္မွဳေတြ၊ ျခိမ္းေခ်ာက္မွဳေတြဟာလဲ covert state terrorism က်ဴးလြန္မွဳမ်ားကို ညႊန္ျပေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။
အဆိုးဆံုးကေတာ့ genocidal state terrorism လို႕ေခၚတဲ့ လူမ်ိဳးသုဥ္း ႏိုင္ငံေတာ္အၾကမ္းဖက္မွဳ ေတြ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ျဖစ္ပြားေနျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ Genocidal acts ဆိုတာက အခ်ိဳ႕က physical extermination လို႕ပဲ ထင္ေနၾကေပမယ့္ ဒီအထဲမွာ လူမ်ိဳးစုေတြရဲ႕ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မွဳ၊ စာေပနဲ႕ အျခားအစဥ္အလာဓေလ့ေတြ အေပၚမွာ အတင္းအၾကပ္တားျမစ္မွဳ၊ ျခိမ္းေခ်ာက္အႏိုင္က်င့္မွဳ၊ ကိုယ္ေရာစိတ္ပါ ထိခိုက္နာက်င္ေစမွဳေတြလဲ ပါ၀င္တာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ား ေနထိုင္ရာနယ္ေျမေတြက အစုလိုက္အျပံဳလိုက္သတ္ျဖတ္မွဳေတြ၊ မုဒိမ္းျပဳက်င့္မွဳကို စစ္ဆင္ေရးလက္နက္တခုအျဖစ္ အသံုးခ်မွဳေတြ၊ ေက်းရြာမ်ား ေျပာင္းေရႊ႕ေနရာခ်မွဳေတြ၊ ေပၚတာဆြဲမွဳေတြ၊ စာေပနဲ႕ ယဥ္ေက်းမွဳအေပၚ ခ်ဳပ္ခ်ယ္ကန္႕သတ္မွဳေတြဟာ genocidal state terrorism က်ဴးလြန္မွဳေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
နိဂံုး
နိဂံုးခ်ဳပ္ဆိုရရင္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လက္ရွိအုပ္ခ်ဳပ္ေနတဲ့ စစ္အုပ္စုဟာ ႏိုင္ငံေတာ္အၾကမ္းဖက္မွဳကို က်ဴးလြန္ေနတဲ့ အၾကမ္းဖက္သမားမ်ား ျဖစ္တာေၾကာင့္ ျပည္သူလူထုတရပ္လံုးအေနနဲ႕ စုေပါင္းေတာ္လွန္ဖို႕ လိုအပ္လွပါေၾကာင္း တိုက္တြန္းေရးသားလိုက္ရပါတယ္။
“စစ္အာဏာရွင္စနစ္ ပ်က္သုဥ္းေရး- ဒို႕အေရး
ဒီမိုကေရစနစ္ထြန္းကားေရး- ဒို႕အေရး
ႏိုင္ငံေတာ္အၾကမ္းဖက္သမားမ်ား- အလိုမရွိ”
ခင္မမမ်ိဳး (၂၊ ၄၊ ၂၀၀၉)
ရည္ညႊန္းကိုးကား-
Hoffman, B. (1998) Inside Terrorism, London, Indigo
Laqueur, W. (2003) No End to War: Terrorism in the 21st century, Continuum, London
Lemkin, R. (1944) Axis Rule in Occupied Europe: Laws of occupation, Analysis of government, Proposals for Redress, Washington DC, Carnegie Endowment for International Peace
Li, Q. (2005) “Does democracy promote or reduce transnational terrorist incidents?, Journal of Conflict Resolution, 49 (2)
Martin, G. (2003) Understanding Terrorism: Challenges, Perspectives and issues, Sage, London
Sederberg, P. (1989) Terrorist Myths: Illusion, Rhetoric and Reality, Englewood Cliffs, Prentice Hall