Unity and Diversity: How the EU has responded to social transformations in Europe since 1950s (Essay)

After the two World Wars, a coherently defined idea of Europe was emerged. The political, economic and social systems of Western Europe were devastated. The social composition of European societies has transformed since 1950s. The structures of gender and family life has changed. The process towards unity and efforts at governing the European policy have taken place with a high-degree of self-consciousness despite of its diversity. This essay will analyse the major social transformations that have affected and how the EU has responded to these social transformations.




There has been a heated discussion about 'unity and diversity' in most large parts of the world including Europe, Asia, Latin America. However, in other areas except Europe, has arisen after the advent of modernity. The issues about EU were forged in antiquity are revived in modernity. To analyse the major social transformations, the history of Europe should be considered first. Actually, the history of Europe was clearly dominated by the confrontation, war and the efforts to establish clear differences between peoples. Although many scholars argued that the unity of Europe is based on culture and values, there is a strong connection between history and culture. Regarding the European identity, there are two major implications such as a common culture and a common historical past.

Guibernau (2001) points out that a common culture favours the creation of solidarity bonds among the members of a given community and allows them to imagine the community they belong to as separate and distinct from others. Also, a common historical past, including memories of war, deprivation, victory, repression and success, and a common project for the future have reinforced the sense of a shared identity among members of a given community. According to Thompson (1990), culture is the pattern of meanings embodied in symbolic forms, including actions, utterances and meaningful objects of various kinds, by virtue of which individuals communicate with one another and share their experiences, conceptions and beliefs. So it could not differentiate between the culture and the history because the key elements in the culture such as symbols, languages, heroes, legends and traditions, are bound up with the history.

Moreover, the Enlightenment humanism which was emerged in France and the Industrial Revolution which was originated in England and Scotland out a consciously European identity to the fore. In fact, Enlightenment ideas prompted the adoption of rationality as a method and progress. As rationality involved the end of alchemy and magical arguments and fostered a scientific revolution, which culminated in the Industrial Revolution, the social and economic development prompted by the Industrial Revolution, transformed the West and established a radical division between industrializing countries and those primarily based around rural economies such as the most of Central and Eastern Europe. Thus, it is obvious that the process of incipient European Convergence initiated by the Enlightenment was enhanced by the emergence of Industrial Revolution.

After the Second World War, the political systems of Western Europe were devastated while the USA became the strongest military and economic powers. Thus the involvement of USA in Western Europe became crucial in the political, economic and military recovery. In April 1949, the Atlantic Pact was enhanced with the USA, Canada and Western Europe and the North Atlantic Treaty Organization (NATO) was emerged during the early 1950s. This relationship had a large impact upon the Western Europe restructuring aspects on political, economic, military, social and government systems.

During the Cold War, the Europe was divided into two halves and contributed to some sense of unity among the peoples of Western Europe. In 1991, the Cold war was ended and the fall of the Berlin Wall triggered a process of EU enlargement to include countries in Eastern and Central Europe. As a result, the unity of EU was resulted by the shared history with full of the memories of war. The other point to be considered in the shared history was the European Empire. The expansion of the colonies from the fifteenth century onwards was ended after the Second World War and the colonial countries had turned into independent nation-states by the 1960s so that European politics and economics had changed with the signal of the end of 'European Empire'. Most European countries had more emphasized on some institutional agreements.

Another issue that has transformed social compositions of European societies was international migration, that also affects European integration process. As Jenkins argues, integration is not a flattening process of assimilation, but an equal opportunity accompanied by cultural diversity in an atmosphere of mutual tolerance and was cumulatively effected by the decisions made by employers, teachers, doctors and journalists. Also, it is influenced by the decisions of individual immigrants and their associations. The extent of integration depends on the social environment as well as on legislation and public policy.

With the impact of globalisation, the sovereign nation-states are subjected to global markets and international agreements such as the General Agreement on Tariffs and Trade (GATT). As a result, International travel support the large amount of demand from global business, tourism, politics and education. International treaties such as the Schengen Agreement, UN Convention on Asylum and Refugees have a major impact on European integration. Within itself in EU, the approaches to immigration policies are different in practice. Zig Layton- Henry (2001) identified that the British approach has been pragmatic and reactive and has moved from imperial expansiveness and openness to greater restrictiveness and tighten immigration controls. The French approach has been more liberal and Germany has been a reluctant country of immigration. However, all countries have accepted the reality of permanent settlement and all are pursuing polices of integration. Moreover, due to the enlargement of EU in 2004, it could greatly encourage intra-European migration but immigrants increase cultural diversity within the EU and have been subject to social exclusion. The nation state's cultural diversity is grounded on the co-existence of various national and ethnic minorities.

The other ways which divide Europeans include social class, gender and family life. Since 1950s, the structures of gender and family life has changed and these changes include political and social emancipation of women, enfranchisement, access to labor market and the possibility of separating sexual activity from reproduction through birth control techniques. The other major diversity include religion and social-economy diversity. The separation between Eastern Orthodox Christianity and Western variations of Christianity has been crucial in establishing a division between Western and Eastern Europe. Similarly, varying degrees of industrialization and wealth have resulted in the adoption of strong welfare systems in Northern European countries in contrast with the weak and paternalistic welfare models in the South. As Salvador Giner (2001) argues, the great diversity which lies at the heart of the EU leads to the questions about the plausibility of turning on economic and political space generated by a political institution, the EU, into a coherent and governable society.

During the 1970s and 1980s, regional devolution was introduced in France, Spain, Italy, Portugal and Greece and sub-state authorities had become a permanent feature of democratic life in EU by the mid 1980s. Then it became a central role in the implementation of EU policies. For instance, these sub-national vehicles have developed direct foreign relations with EU institutions and have emerged as a political force at the transnational level. These sub-state authorities have worked with the commission to establish new cross-regional associations and cross-border association agreements gained legal recognition in 1989. This could help nationalists to become Euro-regionalists. When Spain joined the EU in 1986, Basque and Catalan nationalists became enthusiastic Euro- regionalists. Lindsay (1991) claimed that sub-state regionalists and nationalists have used integration to imbue their message with an 'internationalist vision'.

Furthermore, these sub-state pressures are complemented by increased involvement in transnational social movements. They are capable of posing a democratic alternative to increased transnational economic integration. Sakamoto (1996) argued that many social movements offer a means of linking with democratizing pressures beyond the immediate EU region which embodied in a range of proactive global movements that challenge the social and development costs of economic globalisation. These social movements include environmental groups (European Environmental Protection Agency), labour and trade union groups (European Trade Union Confederation), Women groups (European Network of Women), lesbian and gay movements, anti-racist movements and Pan-European security organizations.

Most of these movements challenge national divisions both in the EU and beyond it. Generally, these represent both participatory and democratic and forced to the margins of EU decision-making. Accordingly, all social movements are orientated to transnational ideals that have an inherent mobilizing potential at the EU level. Tarrow (1994) argues that a dialectical relationship has emerged between bureaucratic and business elites and social movement 'challengers'. These challengers are powerful vehicles for democracy in an increasingly transnationalized EU. Furthermore, Goodman (1997) argued that re-democratization beyond the nation-state, to a new 'cosmopolitan democracy' emerged out of transnational mobilization and the workings of Pan-EU institutions, national assemblies, sub-state authorities and social movements point the way to a reconstituted democracy that flows through and beyond the state to match the transnational constituencies emerged from increased globalisation.

In fact, the EU has become a new ground of struggles as communities, collectivities and organizations seek to construct or pursue their own identities, lifestyles and values, while national governments, the EU and other public agencies seek to exert varying degrees of social control. The two dimensions of governance, self-organizing governance from below (bottom-up governance) and regulations from above (top-down governance) interact and combine in distinctive ways in different situations within the EU. In the late twentieth century, there were such changes in the social structure that opened up opportunities for other kinds of cultural identification with different political values. The shift toward less organized forms of production, more mobile workforces and flexible working practices had an impact on the fragmentation of class identity and the dispersion of the members of such working communities upon which collective action was based. Thus social movements represent as the products of changes in the social and economic structure of European societies.

Moreover, the growing affluence, improvement in education and growth of equal opportunities also shifted attention away from economic objectives and the quantitative measurement of human welfare toward new post-materialist goals or values, as argued by J. Smith (2001). In post-war European societies, a progress towards a less impersonal and more humanitarian social order has emerged and a society where ideas are more important than money has developed. People mobilize resources in support of their goals. As soon as they recognize the injustice involved in the issue with which they are concerned, people organize themselves, raise funds and mobilize people for direct action. In terms of public policies, as Baker comments, people tend to have a desire for greater accountability, transparency and participation in decision-making institutions as opposed to the bureaucratic formal top-down political institutions. As a result, social movements and actions such as European Social Forum (ESF), Action for Solidarity, Equality, Environment and Development (ASEED) and environmentalist initiatives were emerged.

J. Smith (2001) points out the shifting patterns of governance at national and European levels regarding the decline of unions and the rise of environmental movements within European societies since 1950s. Due to its involvement in top-down governance carried the price of becoming more formal and less accountable to union members, unions became increasingly divided between officials and rank-and-file members, leading to the decline of influence in political institutions and parties. In contrast, the new environmental movements emerged after 1950s, sought to change public opinion and transform relationships in civil society rather than being integrated into public-policy making bodies. At the same time, the EU and national governments seek to exert greater control to realize objectives agreed upon by political representatives and civil servants across Europe. Nevertheless, attempts to develop environmental policies in a cohesive way have arisen along with the emergences of environmental policy making and environmental social movements.

Throughout the history, wars, religious and ideological conflicts, massive economic imbalances and a network of sovereign states thriving on mutual hostility have divided Europeans for a very long times and the essence of the grave. However, there has an effective effort being made by contemporary Europeans toward the establishment of a society with worth of the civilization and the best traditions of the history since 1950s under a coherently defined idea of Europe and the EU has responded to the transformations of the social composition of European societies in the process towards unity despite of its diversity.

Khin Ma Ma Myo (2004)

References

Baker, S. (2001) 'Environmental governance in the EU', in Thompson, G. (ed.) Governing the European Economy, Sage, London

Guibernau, M. (2001) 'Unity and Diversity in Europe' in Guiberbau, M. (ed.) Governing European Diversity, Sage, London

Giner, S. (2001) 'One Europe? The democratic governance of a continent', in Guiberbau, M. (ed.) Governing European Diversity, Sage, London

Jenkins, R. (1967) Essays and Speeches, London, Collins

Layton-Henry, Z. (2001) 'Migrants, Refugees and Citizenship', in Guiberbau, M. (ed.) Governing European Diversity, Sage, London

Smith, J. (2001) 'Social Movements in Europe: The rise of environmental governance', in Guiberbau, M. (ed.) Governing European Diversity, Sage, London

Thompson, J. (1990) Ideology and Modern Culture, Cambridge, Polity Press

အျပည့္အစံုဖတ္ခ်င္ရင္..>>>

ျပန္ေခါက္ထားခဲ့ပါ..>>>

ပန္းပ်ိဳးလက္ (၀တၳဳတို)

(၁)

အခ်ိန္ကား (၂၀၁၀) ခုႏွစ္။
ေနရာကား ယူေကႏိုင္ငံ၊ တကၠသိုလ္တခု၏ ဘြဲ႕ႏွင္းသဘင္ခန္းမ။

'ထက္မ်ိဳးႏြယ္'

အခမ္းအနားမွဴး၏ အသံအဆံုးမွာ စင္ျမင့္ေပၚသို႕ တလွမ္းခ်င္းေလွ်ာက္သြားလိုက္မိသည္။ ရင္ခုန္လိုက္သည္ျဖစ္ျခင္း။ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကိဳးစားခဲ့ရသည့္ ရလာဒ္တခုကို ဒီေန႕ဒီအခ်ိန္မွာ သူမ ရရွိခံစားလိုက္ရသည္။ မဟာသုေတသနဘြဲ႕။ ဂုဏ္ထူးမ်ားစြာျဖင့္ ေအာင္ျမင္ခဲ့သည္မို႕ ပါရဂူဘြဲ႕ ဆက္တက္ရန္ စေကာလားရွစ္မ်ားလဲ ရရွိထားသည္။ သင္ၾကားေရးလက္ေထာက္ (Teaching Assistant) အျဖစ္ အမွဳထမ္းရန္ ပေရာ္ပဖက္ဆာထံမွ ကမ္းလွမ္းခ်က္ကလဲ ရရွိထားခဲ့သည္။ ဘယ္လုိပဲျဖစ္ျဖစ္ တကၠသိုလ္ပညာေရး အသိုင္းအ၀ိုင္း နယ္ပယ္ကို သူမ ေျခခ်ႏိုင္ခဲ့ျပီ။ မၾကာမီ ႏွစ္အနည္းငယ္အတြင္းတြင္ပင္ ပါရဂူဘြဲ႕ဆြတ္ခူးႏိုင္ေတာ့မည္။ အေတြးေတြနဲ႕အတူ သူမ၏ ေျခလွမ္းမ်ားက တက္ၾကြေနခဲ့သည္။ အားမာန္ပါေနခဲ့သည္။



'ေျဖာင္း၊ ေျဖာင္း၊ ေျဖာင္း'

လက္ခုပ္သံမ်ားက ဆူညံစြာ ထြက္ေပၚလာခဲ့သည္။ စင္ျမင့္ေပၚက ဆင္းလာခ်ိန္အထိ လက္ခုပ္သံမ်ားက မစဲေသး။ လက္ခုပ္တီးေနသည့္ ပရိသတ္ကို သူမ မ်က္လံုးေ၀့ၾကည့္လိုက္မိသည္။ လူအမ်ားၾကားမွာ တစံုတေယာက္ကို သူမေတြ႕လိုက္ရသလိုလို။

'မဟုတ္ပါဘူး။ ငါစိတ္စြဲလို႕ ေနမွာပါ'
ရုတ္ျခည္း၀င္လာေသာ အေတြးမ်ားကို သူမ ေဖ်ာက္ဖ်က္ပစ္လိုက္သည္။ ေရွ႕ပိုင္းမွာ ျပီးဆံုးခဲ့သည့္ ဘီေအ၊ အမ္ေအ ဘြဲ႕မ်ားအတြက္ ဘြဲ႕ႏွင္းသဘင္မ်ား မတက္ေရာက္ခဲ့သူမို႕ ဒီတၾကိမ္က သူမအတြက္ ပထမဆံုး ဘြဲ႕ႏွင္းသဘင္ကဲ့သို႕ ျဖစ္ေနသည္။ ဘြဲ႕ႏွင္းသဘင္သို႕ တက္ျပီးမွေတာ့ တက္ေရာက္သူတို႕ ထံုးစံအတိုင္း လုပ္ရေပဦးမည္။

ဦးထုပ္မ်ားကို ေလထဲသို႕ ပစ္ေျမွာက္ျပီး စုေပါင္းဓာတ္ပံု ရိုက္ၾကရသည္။ အမွတ္တရ ဓာတ္ပံုမ်ားလဲ တဖ်တ္ဖ်တ္ရိုက္ၾကသည္။ ရွန္ပိန္ခြက္ေလးမ်ား ကိုယ္စီကိုင္ရင္း စကားေတြ ေဖာင္ဖြဲ႕ျဖစ္ၾကသည္။ အနာဂတ္ ရည္မွန္းခ်က္မ်ားကို ဖလွယ္ျဖစ္ၾကသည္။ ညေနပိုင္းေရာက္လာေတာ့ အိမ္သို႕ အေျပးအလႊား ျပန္ၾကရျပန္သည္။ အေျပးအလႊားမျပန္လို႕က မျဖစ္။ ညဘက္က်ရင္ Graduation Ball ရွိေသးသည္ မဟုတ္လား။ အခ်ိန္မီ အ၀တ္အစားမ်ား သြားလဲၾကရသည္။ အလွျပင္ၾကရျပန္သည္။ အခမ္းအနားက်င္းပသည့္ Hilton Hotel ကို ေရာက္ေတာ့ သတ္မွတ္ထိုင္ခံုမွာ ၀င္ထိုင္၊ Three course dinner ကို အားရပါးရစားၾကရင္း ညဦးပိုင္း ကပြဲအတြက္ ျပင္ဆင္ၾကရျပန္သည္။ အတြဲမ်ား ကိုယ္စီနဲ႕ လာၾကသူမ်ားတာမို႕ အနည္းငယ္ေတာ့ အားငယ္သြားမိသည္။ ေနာက္ေတာ့မွ သူမလို အတြဲမပါသူမ်ားလဲ ရွိေနဦးမွာပဲလို႕ ေတြးမိျပီး စိတ္ေျဖသာရာ ရသြားသည္။

'ေဟ့။ ဒါက ဒယ္နီယယ္တဲ့။ သူလဲ အေဖာ္ရွာေနတာ။ စေကာ့တစ္ခ်္ အက ေကာင္းေကာင္းကတတ္တယ္'

သူငယ္ခ်င္း ထရီဇာက လူငယ္တေယာက္ကို ေခၚလာေပးသည္။ အက ေကာင္းေကာင္း ကတတ္သည္ ဆိုေတာ့ ေကာင္းတာေပါ့။ အုပ္စုလိုက္ကၾကတဲ့အခါ ကိုယ့္အတြဲက အေျခခံသေဘာတရားေလးကို နားလည္ေနမွ အဆင္ေျပသည္။ မဟုတ္ရင္ ေဘးက တြဲကရသူအဖို႕ အလြန္ဒုကၡေရာက္တတ္သည္။ ဒီလိုႏွင့္ ကရင္း ခုန္ရင္း အခ်ိန္မ်ားက တျဖည္းျဖည္း ကုန္သြားသည္။ ကပြဲအျပီးမွာ အခ်ိန္ကို ၾကည့္လိုက္ေတာ့ ညတနာရီ ထိုးေနေလျပီ။

'လိုက္ဦးမလားထက္။ တို႕ေတြက Number 7 ကို ဆက္သြားမလို႕။ တညလံုး ဆက္ကဲၾကမယ္ေလ'
ထရီဇာက ျမဴးျမဴးေလး ေျပာလာေတာ့ သူမေခါင္းညိတ္မိမလို ရွိသြားသည္။ ဒီအခ်ိန္မွာ အသံတသံက နားထဲ ၀င္လာသလို ခံစားလိုက္ရသည္။

'ေပ်ာ္တာကို မမၾကီးက အျပစ္ေျပာေနတာ မဟုတ္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ ေပ်ာ္တယ္ဆိုတာမွာ အကန္႕အသတ္ရွိတယ္။ အေပ်ာ္မလြန္သြားရဘူး။ အေပ်ာ္လြန္ရင္ အပ်က္ ျဖစ္တတ္တယ္'

'မလိုက္ေတာ့ဘူး။ ငါပင္ပန္းေနလို႕ပါ'

ျငင္းဆိုစကားေျပာရင္း Hotel Reception ဆီသို႕ သူမထြက္လာလိုက္သည္။ Taxi Booking လုပ္ခိုင္းရမည္။ အရက္ေသာက္ျပီး ကားမေမာင္းရဆိုေသာ ဥပေဒေၾကာင့္ ဒီလိုညမ်ိဳးမွာ ဘယ္သူမွ ကားမေမာင္းၾကသည္မို႕ ကိုယ့္တကၠစီ ေရာက္ခ်ိန္ကို အနည္းငယ္ေတာ့ ေစာင့္ရေပဦးမည္။ ဆိုဖာေပၚမွာ ထိုင္ခ်လိုက္ေတာ့မွ ေခါင္းထဲမွာ ရီေ၀ေ၀ ခံစားေနရတာကို သတိရသြားသည္။

'ဟုတ္ပါရဲ႕။ dinner စားတုန္းက ရွန္ပိန္၊ ကပြဲဆယ့္ငါးမိနစ္ နားခ်ိန္တုန္းက ၀ီစကီ။ ထရီဇာက Red Wine ယူလာေပးတုန္းကလဲ ေသာက္လိုက္မိေသးတယ္။ ႏွစ္မ်ိဳး၊ သံုးမ်ိဳးေပါင္းမွေတာ့ မူးျပီေပါ့။ ငါ့ကိုကလဲေလ ေပကို ေပလြန္းပါတယ္။ မမၾကီးသာသိရင္ ေခါင္းေခါက္ဦးမွာပဲ ထင္ပါရဲ႕'

ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္ ေျပာမိရင္း အေတြးမ်ားက အတိတ္ဆီသို႕ ျပန္ေရာက္သြားသည္။

(၂)

ရႊမ္း

ေျခသလံုးေပၚသို႕ က်လာေသာ ၾကိမ္ခ်က္က ျပင္းထန္လြန္းသည္မို႕ သူမမ်က္ရည္မ်ား ၀ဲတက္သြားရသည္။ ေအာ္ရင္ ပိုဆိုးမွာမို႕ အံကို တင္းတင္းၾကိတ္ထားမိသည္။
'ဒီေလာက္စည္းကမ္းေတြ တင္းၾကပ္ေနတဲ့ၾကားက လုပ္ရဲေသးတယ္။ ေနာက္တခါဆို ဒီထက္ ပိုနာမယ္ေနာ္။ သြား။ စာသြားက်က္ေတာ့။'

မမၾကီးရဲ႕ အမိန္႕သံအဆံုးမွာ ခပ္ကုပ္ကုပ္ေလး ထြက္လာျဖစ္ခဲ့သည္။ အဆက္မျပတ္က်ထားေသာ ၾကိမ္ခ်က္မ်ားေၾကာင့္ ေျခလွမ္းလိုက္တိုင္း နာက်င္မွဳ ေ၀ဒနာကို ခံစားရေပမယ့္ ကိုယ့္အျပစ္ႏွင့္ကိုယ္မို႕ ဘာမွ ျပန္မေျပာရဲ။

အစစအရာရာမွာ စည္းကမ္းၾကီးလြန္းလွေသာ မမၾကီးကို ေလွ်ာ့တြက္မိသည္ကိုက သူမရဲ႕ အမွား။ က်ဴရွင္ခ်ိန္စခါနီးမွ အျပင္ျပန္ထြက္ျပီး၊ အတန္းျပီးခ်ိန္မွာ အခ်ိန္ကြက္တိ ျပန္ေရာက္လာပါရဲ႕နဲ႕၊ လာၾကိဳသူ ကားဒရိုင္ဘာကေတာင္ မရိပ္မိပါပဲနဲ႕ မမၾကီး ဘယ္လိုမ်ား သိသြားခဲ့ပါလိမ့္။

'မ်ိဳးမ်ိဳး။ သမီးေျခေထာက္နာေနေသးလား'
စာက်က္ေနတုန္း မမၾကီးက ျပန္လာေမးသည္။

'ရပါတယ္။ မမၾကီး။ မနာေတာ့ပါဘူး'
'ဘယ္ဟုတ္မလဲ။ မမၾကီး လက္ဆ ကို မမၾကီး သိတာေပါ့။ လာ- ေဆးလိမ္းေပးမယ္။'

မျငင္းသာသည္မို႕ မမၾကီး ေခၚရာသို႕ သူမသြားလိုက္သည္။

'ေနာက္ဆို အဲလိုမ်ိဳး မလုပ္ပါနဲ႕ မ်ိဳးမ်ိဳးရယ္။ မမၾကီးက မ်ိဳးမ်ိဳးကို အုပ္ထိန္းေနရတာ။ မမၾကီးရဲ႕ အုပ္ထိန္းမွဳေအာက္မွာ တခုခုသာ ျဖစ္သြားရင္ သမီးရဲ႕ မိဘေတြကို မမၾကီးဘယ္လိုမ်က္ႏွာ ျပရမလဲ။ ခုဆို မ်ိဳးမ်ိဳး မိဘေတြက ႏိုင္ငံရပ္ျခားမွာ အလုပ္တာ၀န္ေတြနဲ႕။ ျမန္မာျပည္က ဆယ္တန္းေအာင္သြားေအာင္ဆိုျပီး မ်ိဳးမ်ိဳးကို မမၾကီးဆီ ခဏအပ္ထားခဲ့တာ။ မ်ိဳးမ်ိဳးကေတာ့ မမၾကီးကို အစ္မအရင္းမဟုတ္ဘူးဆိုျပီး စိမ္းခ်င္စိမ္းေနမွာေပါ့။ ဒါေပမယ့္ မမၾကီးကေတာ့ ညီမေလးတေယာက္ လိုခ်င္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ႏွစ္အိမ့္တအိမ္လို႕ ေနတဲ့ မိသားစုထဲမွာ ေမြးလာတဲ့ မ်ိဳးမ်ိဳးကို ညီမေလးအရင္းတေယာက္လို ခ်စ္ခဲ့ရတာ။ သမီးပ်က္စီးသြားမွာကို မမၾကီး သိပ္စိုးရိမ္တယ္။ ေနာက္ဆိုဒီလိုမ်ိဳး ထပ္မလုပ္နဲ႕ေတာ့ေနာ္'

'ဟုတ္ကဲ့ မမၾကီး။ ေနာက္ဆို မလုပ္ေတာ့ပါဘူး။ စာအုပ္ဆိုင္မွာ အထူးထုတ္ေတြ အသစ္ေရာက္တယ္ၾကားလို႕ သြားၾကည့္မိတာပါ'
'မမၾကီးကို ဘာလို႕ မေျပာတာလဲ'
'ဟို- ေၾကာက္လို႕ပါ'
'ဘာကို ေၾကာက္တာလဲ'
'ဆူမွာစိုးလို႕'
'ဘာကို ဆူရမွာလဲ'
'ဒီေလာက္သင္ရိုးေတြ ေၾကညက္ေအာင္ သင္ေပးထားရက္နဲ႕ အထူးထုတ္ကို အားကိုးခ်င္လားဆိုျပီး ဆူမွာ စိုးလို႕ပါ။ သမီးက အဲဒီထဲက မွတ္စုေတြကို ၾကည့္ခ်င္တာ မဟုတ္ပါဘူး။ ေမးခြန္းပံုစံေတြ ေလ့က်င့္ခ်င္လို႕ပါ'

မမၾကီးက သူမကိုၾကည့္ျပီး ျပံဳးသည္။

'ခုေတာ့ အဆူခံရရံုတင္မကပဲ အရိုက္ပါ ခံလိုက္ရျပီ မဟုတ္လား။ အထူးထုတ္လိုခ်င္တာမ်ား မ်ိဳးမ်ိဳးရယ္။ မမၾကီးကို အစကတည္းက ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေျပာေရာေပါ့။ လူဆိုတာ ကိုယ္လိုအပ္တာကို ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေတာင္းဆိုရဲရတယ္။ ေတာင္းဆိုဖို႕ မေၾကာက္ရဘူး။ ေတာင္းဆိုျပီးမွ မမၾကီးက ျငင္းလိုက္ရင္ေတာ့ တမ်ိဳးေပါ့။ ခုေတာ့ ကိုယ္လိုအပ္တာကို ေတာင္းဆိုဖို႕ ေၾကာက္လိုက္တဲ့ ေၾကာက္စိတ္ဟာ မေကာင္းမွဳတခုကို က်ဴးလြန္ဖို႕ တြန္းအားေပးလိုက္သလို ျဖစ္သြားတယ္။ ေၾကာက္စိတ္ဟာ တခါတရံမွာ အမွားေတြ က်ဴးလြန္မိေစတတ္တယ္ေနာ္။ ဒါေၾကာင့္ မ်ိဳးမ်ိဳးရဲ႕ ရင္ထဲမွာ ရွိေနတဲ့ ေၾကာက္စိတ္ေတြ၊ စိုးရိမ္စိတ္ေတြကို ခုခ်ိန္ကစျပီး ဖယ္ရွားပစ္ရမယ္။ ကိုယ္လိုအပ္တာကို အက်ိဳးသင့္၊ အေၾကာင္းသင့္ ေတာင္းဆိုတတ္ဖို႕အတြက္ပဲ ျပင္ဆင္ဖို႕လိုတယ္ ။ ဟုတ္ျပီလား'

မမၾကီးက ေျပာရင္းဆိုရင္းႏွင့္ သူမေခါင္းေလးအား ဖြဖြေလး ပုတ္ျပီး ထြက္သြားသည္။ ေဆးစြမ္းေၾကာင့္လား၊ မမၾကီးရဲ႕ စကားစြမ္းေၾကာင့္လားေတာ့ မသိ။ နာက်င္မွဳေတြက ေပ်ာက္သြားသလိုလို။

(၃)

'မမၾကီး။ ဒါေတြက'

သူငယ္ခ်င္းမ်ားႏွင့္ ေလွ်ာက္လည္ျပီး အျပန္ သူမအခန္းထဲမွာ ပါဆယ္ထုပ္မ်ား ေတြ႕လိုက္ရတာမို႕ မမၾကီးဆီ သြားေမးမိသည္။

'စာအုပ္ေတြေလ မ်ိဳးမ်ိဳး။ ဂ်ီစီအီး အိုလယ္ဗယ္စာအုပ္ေတြ။ တကၠသိုလ္ေတြက ပိတ္ေနတာ ၾကာလွျပီ။ ဘယ္ေတာ့မွ ျပန္ဖြင့္မယ္မွန္းလဲ မသိဘူး။ ဒီၾကားထဲ အခ်ိန္မကုန္ေအာင္ ဂ်ီစီအီး စာေမးပြဲေတြ ေျဖထားရမယ္'

'မမၾကီးရယ္။ မ်ိဳးမ်ိဳးက ဆယ္တန္းေျဖထားတာေတာင္ မၾကာေသးဘူး'

'အခ်ိန္ဟာ တန္ဖိုး ရွိတယ္မ်ိဳးမ်ိဳး။ ဆယ္တန္းေအာင္တာဟာ ပညာေရးခရီးလမ္း ျပီးဆံုးသြားတာ မဟုတ္ေသးဘူး။ ဆယ္တန္းေအာင္လက္မွတ္ဆိုတာ အဆင့္ျမင့္ပညာေရးဂိတ္၀ကို ျဖတ္သန္းဖို႕ လိုအပ္မယ့္ ပတ္စ္ပို႕ေလး တခုေလာက္ပဲ ရွိေသးတယ္။ ဒါေတာင္ ကိုယ္သြားမယ့္ အဆင့္ျမင့္ ပညာေရးက ကမၻာ့အဆင့္မီ ပညာေရးကို မွန္းတယ္ဆိုရင္ တျခားလိုအပ္မယ့္ ပတ္စ္ပို႕ေလးေတြက ထပ္ရွိေသးတယ္။ အဂၤလိပ္စာ ေအာင္လက္မွတ္ေတြအတြက္ TOEFL, IELTS ေတြ ရွိတယ္။ အေမရိကန္ ေကာလိပ္ေတြအတြက္ဆိုရင္ SAT exam ေတြရွိမယ္။ ယူေက တကၠသိုလ္ေတြအတြက္ဆိုရင္ GCSE exam ေတြ ရွိမယ္။ GCE A Level exam ေတြ ရွိမယ္'

'ဒါဆို စာေတြ အမ်ားၾကီး ထပ္က်က္ရဦးမွာေပါ့'
'ဟုတ္တယ္။ စာေတြအမ်ားၾကီးကို ထပ္ျပီး ဖတ္မွတ္ေလ့လာရဦးမယ္။ ဦးေႏွာက္ဆိုတာ ဓားလိုပဲ။ အျမဲတမ္းေသြးေနရတာ။ မေသြးရင္ တံုးသြားေရာ'
'တကၠသိုလ္ေတြ ျပန္ဖြင့္လာတဲ့အခါ ဒါေတြက အသံုးမ၀င္ေတာ့ရင္ ဘယ္လိုလုပ္မလဲ'

'ပညာဆိုတာ ဘယ္ပညာပဲျဖစ္ျဖစ္ အခါအခြင့္သင့္လို႕ သင္ထားခြင့္ရရင္ သင္ထား ငါ့ညီမ။ တခါတရံမွာ အမွတ္တမဲ့ သင္ထားလိုက္မိတဲ့ ပညာရပ္တခုဟာလဲ ဘ၀အတြက္ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္း ျဖစ္သြားတတ္တယ္။ ဘယ္ပညာရပ္မွ အသံုးမ၀င္ဘူးဆိုတာ မရွိဘူး။ အသံုးမ၀င္ေသးတာပဲ ရွိတယ္။ ကိုယ္က စား၀တ္ေနေရးနဲ႕ ဘယ္လိုမွ အခ်ိန္မေပးႏိုင္ရင္ေတာ့ တမ်ိဳးေပါ့ေလ။ စား၀တ္ေနေရးကို ပစ္ပယ္ျပီး ပညာေတြခ်ည္းပဲ လိုက္သင္ေနလို႕ကလဲ ဘယ္ျဖစ္ပါ့မလဲ။ ဒါေပမယ့္ ခုဆို မ်ိဳးမ်ိဳးက ဆယ္တန္းေျဖျပီးစပဲ ရွိေသးတယ္။ ကိုယ္ရည္ရြယ္ထားတဲ့ တကၠသိုလ္ေတြကလဲ ပိတ္ထားတာ ၾကာလွေရာေပါ့။ ဘယ္ေတာ့ ျပန္ဖြင့္မယ္ဆိုတာလဲ မသိဘူး။ ဒီလိုအခ်ိန္မွာ လူငယ္ေလးေတြဟာ စိတ္ေလတတ္တယ္။ ပညာေရးလဲ အာရံုမစိုက္ျဖစ္၊ အလုပ္အကိုင္က်ေတာ့လဲ ဟိုလိုလို၊ ဒီလိုလိုနဲ႕ ၾကားမွာ လြတ္ေနတတ္တယ္။ အဲလိုအေျခအေနမ်ိဳးမွာ လမ္းမွားေရာက္ျပီး ဘ၀ပန္းတိုင္ ေပ်ာက္ေနၾကရတဲ့ လူငယ္ေလးေတြ အမ်ားၾကီးပဲ။ မ်ိဳးမ်ိဳးကို အဲလိုမ်ိဳး အျဖစ္မခံႏိုင္ဘူး။ ကဲ- နက္ျဖန္ကစျပီး ဂ်ီစီအီးသင္မယ့္ ဆရာေတြ အိမ္ေရာက္လာလိမ့္မယ္။ ဒီမွာ အခ်ိန္ဇယား။ အျပင္သြားစရာေတြ၊ ဘာေတြ ရွိတဲ့အခါ မမၾကီးကို ၾကိဳေျပာ၊ ဟုတ္ျပီလား'

မမၾကီးစကားမို႕ ေခါင္းညိတ္လိုက္ရေပမယ့္ စိတ္ထဲကေတာ့ သိပ္မေက်နပ္လွ။ ဆယ္တန္းျပီးတာေတာင္ လြတ္လပ္ခြင့္မေပးပဲ ခ်ဳပ္ခ်ယ္ေနသည္ဟု ထင္မိသည္။ သူငယ္ခ်င္းေတြမ်ားဆို လြတ္လြတ္လပ္လပ္။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ေမေမနဲ႕ေဖေဖ ႏိုင္ငံျခားက ျပန္မလာမခ်င္းေတာ့ မမၾကီးအိမ္မွာ ေနရေပလိမ့္ဦးမည္။

(၄)

'ဟင္။ မမၾကီး လိုက္လာတယ္'

ရဲစခန္းက စခန္းမွဴးေရွ႕မွာ ထိုင္ရင္း စခန္းမွဴးႏွင့္ စကားေျပာဆို လက္မွတ္ထိုးေနေသာ မမၾကီးကို ထိုင္ၾကည့္ေနမိသည္။ ေမေမႏွင့္ ေဖေဖက သူတို႕ကိုယ္တိုင္မလာပဲ ဘာလို႕မ်ား မမၾကီးကို လႊတ္လိုက္သည္ မသိ။

စခန္းက ထြက္လာသည့္ အခ်ိန္အထိ မမၾကီးက စကားတခြန္းမွ မဟေသး။ ကားကိုသာ ဂရုစိုက္ ေမာင္းေနသည္။ သူမ မေနႏိုင္ေတာ့။

'ေမေမတို႕ကလဲ ဘာလို႕ မလာလဲ မသိဘူး။'

'လာစရာလား။ ဒီလိုေနရာမ်ိဳးကို။ လူၾကီးေတြက'

မမၾကီးက သူမအားလွည့္ၾကည့္ရင္း ခပ္ေဆာင့္ေဆာင့္ ေျပာသည္။ စိတ္ဆိုးေနမွန္းသိတာမို႕ သူမဘာမွ ဆက္မေျပာျဖစ္ေတာ့။

ေမေမတို႕ ႏိုင္ငံျခားက ျပန္ေရာက္လာကတည္းက ေမေမတို႕နဲ႕ အတူျပန္ေနျဖစ္ခဲ့သည္။ အလုပ္တာ၀န္မ်ားျပားေနေသာ မိဘမ်ားရဲ႕ အုပ္ထိန္းမွဳေအာက္မွာ သူမကေတာ့ တေန႕တျခား လြတ္လပ္လာခဲ့သည္။ အိမ္ျပန္ေရာက္ခ်ိန္ ေနာက္က်တာ၊ စာမဖတ္ျဖစ္တာ၊ သင္တန္းဆိုျပီး ေရွာ့ပင္းထြက္တာမ်ားကေတာ့ ေမေမတို႕ သိပင္မသိ။ မမၾကီးကေတာ့ အခါအားေလ်ာ္စြာ ေတြ႕သည္ႏွင့္ ဆူပူၾကိမ္းေမာင္းတတ္စျမဲ။ သို႕ေပမယ့္ အုပ္ထိန္းမွဳေအာက္မွာ မဟုတ္ေတာ့ သူလဲ ဘာမွ မတတ္ႏိုင္။ သူမကလဲ မမၾကီးရဲ႕ ေစတနာကို သေဘာေပါက္သလိုရွိေပမယ့္ တဘက္သတ္လိုက္ ခ်ဳပ္ခ်ယ္ေနတယ္လို႕လဲ ထင္မိသည္။ မိဘအရင္းကေတာင္ ဘာမွမွ မေျပာသည္ပဲ။

'ကဲ။ ေဒၚထက္မ်ိဳးႏြယ္။ ၾကြစမ္းပါဦး။ အိမ္ထဲကို'

မမၾကီးက အိမ္သို႕ တန္းမေခၚလာပဲ သူ႕အိမ္ထဲသို႕ ေခၚသြားသည္။

'မမၾကီးက ဘာလုပ္မလို႕လဲ။ သမီးကို ရိုက္မလို႕လား'
'ေအး။ ဟုတ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီအရြယ္ေရာက္မွေတာ့ တုတ္နဲ႕ မရိုက္ဘူး။ စကားနဲ႕ပဲ ရိုက္မယ္'

မမၾကီးျပေသာ ဆိုဖာမွာ သူမ၀င္ထိုင္ျဖစ္သည္။ စိတ္ထဲမွာေတာ့ အနည္းငယ္ ရွိန္ေနမိသည္။

'ေျပာစမ္းပါဦး အျဖစ္အပ်က္ကို'
'သၾကၤန္တုန္းက ရန္စပါ။ သမီးတို႕ မ႑ာပ္ကို သူတို႕အုပ္စုက ခဲနဲ႕ လာထုဖူးတယ္။ ဒီေန႕ေတာ့ ႏိုက္ကလပ္မွာ သူတို႕နဲ႕ ျပန္ေတြ႕တာနဲ႕ သမီးတို႕ အုပ္စုနဲ႕ ထပ္ညိၾကတယ္။ အဲဒါအျပန္မွာ သူတို႕ဘက္က လမ္းပိတ္တားျပီး ျပႆနာရွာတာပါ'

'မိန္းကေလးတန္မဲ့ ရန္ပြဲေတြထဲပါ၊ ရံုး၊ ဂတ္ေတြေရာက္နဲ႕ မရွက္ဖူးလားဟင္။ မိဘအသိုင္းအ၀ိုင္းနဲ႕ အဆင့္အတန္းကိုလဲ ျပန္ၾကည့္ပါဦး။'
'သမီးက ရန္ျဖစ္တာမွ မဟုတ္တာ။ သူတို႕ေတြ ထိုးေနလို႕ ၀င္ဆြဲရင္း ကိုယ္ပါပါသြားတာ'

'ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ဒီလိုအခ်ိန္မ်ိဳးမွာ ဒီလိုလူေတြနဲ႕ ဒီလိုေနရာမ်ိဳးေတြသြားရင္ ဒါမ်ိဳးေတြ ျဖစ္တတ္တယ္ဆိုတာ မင္းနားမလည္ဖူးလား။ ဒီအခ်ိန္မ်ိဳးဟာ မိန္းကေလးတေယာက္ အိမ္အျပင္မွာ ရွိေနသင့္တဲ့ အခ်ိန္လား။ ေအး- မိသားစု၀မ္းေရးအတြက္ လုပ္ကိုင္စားေသာက္ေနရတဲ့ မိန္းကေလးေတြကို ငါမဆိုလိုဘူး။ ဒါေပမယ့္ အဲလိုမဟုတ္ပဲ ညသန္းေခါင္ေက်ာ္ လမ္းေပၚေရာက္ေနတဲ့ မင္းလိုမိန္းကေလးမ်ိဳးကိုေတာ့ တန္ဖိုးရွိတဲ့ မိန္းကေလးလို႕ ငါမသတ္မွတ္ႏိုင္ဘူး'

'မမၾကီး အဲလိုမေျပာပါနဲ႕။ သမီးက လူငယ္ပါ။ လူငယ္တေယာက္ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေပ်ာ္တာ အျပစ္လား၊ ေပ်ာ္တာနဲ႕ပဲ တန္ဖိုးမဲ့ရေရာလား'

'ေပ်ာ္တာကို မမၾကီးက အျပစ္ေျပာေနတာ မဟုတ္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ ေပ်ာ္တယ္ဆိုတာမွာ အကန္႕အသတ္ရွိတယ္။ အေပ်ာ္မလြန္သြားရဘူး။ အေပ်ာ္လြန္ရင္ အပ်က္ ျဖစ္တတ္တယ္။ တန္ဖိုးမဲ့တတ္တယ္။ လူ႕ဂုဏ္သိကၡာေတြ က်ဆင္းသြားတတ္တယ္။ ခု မင္းသြားလာေနထိုင္ေနတာက ေပ်ာ္တာမဟုတ္ေတာ့ဘူး။ အေပ်ာ္လြန္တာ ျဖစ္ေနျပီ။ မင္းဘ၀အနာဂတ္အတြက္ မင္းဘာေတြ လုပ္ထားျပီလဲ။ ပထမအရြယ္ ပညာရွာတဲ့။ ခုမင္းပညာရွာေနသလား။ စာထဲမွာ အာရံုမစိုက္ပဲ ကုန္ေနတဲ့ အခ်ိန္ေတြ ဘယ္ေလာက္ရွိျပီလဲ။ မင္းကိုယ္မင္း အသိဆံုးပဲေနမွာေပါ့။ ပညာမရွာေတာ့ ဥစၥာေကာ မင္းရွာေနလား။ မိဘျပည့္စံုတယ္လို႕ လာမေျပာနဲ႕။ လူတေယာက္ဘ၀မွာ ပညာနဲ႕ ဥစၥာဆိုတာ ဟန္ခ်က္ညီဖို႕ အေရးၾကီးတယ္။ မင္းမိဘရဲ႕ ဥစၥာပစၥည္းေတြသာ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ပ်က္စီးသြားခဲ့ရင္ ပညာလဲ မျပည့္စံုေသးတဲ့ မင္းက ဘာနဲ႕ လုပ္ကိုင္စားေသာက္မလဲ။ မင္းေျခေထာက္ေပၚမင္းဘယ္လို ရပ္တည္မလဲ။ အခု မင္းဟာ တန္ဖိုးမဲ့ ဆန္ကုန္ေျမေလး ျဖစ္ေနျပီ။ မင္းမွာ ဘာတန္ဖိုးမွ မရွိေတာ့ဘူး။ နားလည္လား'

သူမ၀ုန္းကနဲ ထရပ္မိသည္။ မမၾကီးရဲ႕ စကားလံုး ရိုက္ခ်က္မ်ားက တုတ္ခ်က္မ်ားထက္ ပိုမို ျပင္းထန္သည္ပဲ။

'မမၾကီး ေစာင့္ၾကည့္လိုက္ေလ။ ဘာတန္ဖိုးမွ မရွိဘူးလို႕ မမၾကီး ေျပာခဲ့တဲ့ ထက္မ်ိဳးႏြယ္ဆိုတာရဲ႕ တန္ဖိုးကို'

ဘာမွ ထပ္မေျပာပဲ သူမလွည့္ထြက္လာခဲ့သည္။ တလမ္းတည္းမွာ ရွိေသာ သူမအိမ္ကို ဘယ္လိုျပန္ေရာက္လာသည္မသိ။ အိမ္ေရာက္ေရာက္ခ်င္း ေမေမ့ကို သူမေျပာသည္။ ေမေမပို႕လိုေသာ အဂၤလန္ကို သူမအျမန္ဆံုးသြားမည္ဟု----။

(၅)

အေတြးထဲ လြင့္ေမ်ာေနဆဲမွာပဲ ဟိုတယ္ ဧည့္ၾကိဳက တကၠစီေရာက္ျပီျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာသည္။ တကၠစီေပၚမွာ လိုက္ပါလာရင္း မမၾကီးဆီ ဖုန္းဆက္ရင္ ေကာင္းမလားလို႕ ေတြးမိသည္။ စိတ္ဆိုး၊ စိတ္နာနာႏွင့္ ျမန္မာျပည္က ထြက္လာျပီးကတည္းက အိမ္ကို ဖုန္းဆက္ျဖစ္သည္မွလြဲ၍ တခါမွလဲ မျပန္ျဖစ္ေတာ့။ စာထဲမွာပဲ အာရံုစိုက္သည္။ အလုပ္တဘက္ႏွင့္တြဲ၍ ပညာေရးခရီးလမ္းကို တေကြ႕ျပီးတေကြ႕ ေက်ာ္ျဖတ္သည္။ ကိုယ္ပိုင္အလင္းေရာင္ရွိလာေအာင္၊ တန္ဖိုးတက္လာေအာင္ ၾကိဳးစားရုန္းကန္ျဖစ္ခဲ့သည္။ အခ်ိန္ေတြၾကာလာတာနဲ႕အမွ် မမၾကီးရဲ႕ ေစတနာကိုလဲ သေဘာေပါက္ နားလည္မိပါသည္။ ဒါေပမယ့္ ဘာရယ္ေၾကာင့္ မသိ။ အလြတ္ရဆဲ မမၾကီးရဲ႕ ဖုန္းနံပါတ္ကို မႏွိပ္ျဖစ္။ တစံုတရာက တားဆီးေနသလိုရွိသည္။ ေမေမကေတာ့ ဖုန္းဆက္ျဖစ္တိုင္း မမၾကီးဆီပါ ဖုန္းဆက္ဖို႕ တိုက္တြန္းေနၾက။ သူမရဲ႕ သတင္းေတြကိုလဲ မမၾကီးက အျမဲနားစြင့္ေနသည္ဆိုပဲ။

'ဟယ္လို။ ေဒၚခင္မာထိုက္ ရွိပါလားရွင္'

အိမ္ျပည္ေရာက္သည္ႏွင့္ ေမေမ့ဆီေတာင္ ဖုန္းမဆက္အား။ မမၾကီးဆီသို႕ ဖုန္းခလုတ္ကို အရင္ႏွိပ္မိသည္။

'မေန႕ကပဲ ဆံုးသြားပါတယ္ရွင္'

'ရွင္'
သူမ လက္ထဲမွ ဖုန္းကေလးက ရုတ္တရက္ လြတ္က်သြားပါသည္။

ပန္းပ်ိဳးလက္တစံုကေတာ့ လူ႕ေလာကထဲမွ လြင့္ေၾကြသြားခဲ့ေလျပီ။

သူပ်ိဳးေထာင္ေပးခဲ့ေသာ ပန္းကေလးကေတာ့ အစြမ္းကုန္ ဖူးပြင့္လ်က္။

ခင္မမမ်ိဳး (၂၊ ၉၊ ၂၀၁၀)

(စာၾကြင္း။ ။ ေလာကၾကီးမွာ ကၽြန္မတို႕ တေတြရဲ႕ ဘ၀ပန္းေလးေတြ ဖူးပြင့္လာဖို႕အတြက္ အမုန္းခံျပီး အက်ိဳးလိုစိတ္နဲ႕ ဆံုးမခဲ့ၾကတဲ့ ပန္းပ်ိဳးလက္ အစံုကို ပိုင္ဆိုင္ၾကေသာ မိဘေတြ၊ ဆရာသမားေတြ၊ လူၾကီးသူမေတြ အမ်ားၾကီးပါ။ အဲဒီပန္းပ်ိဳးလက္အစံုေလးေတြ မေၾကြလြင့္သြားခင္မွာ သူတို႕ပ်ိဳးေထာင္ခဲ့တဲ့ ပန္းေလးေတြ ဖူးပြင့္လာခဲ့ျပီဆိုတာကို ဖုန္းခလုတ္ေလးေတြကို ႏွိပ္လို႕ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ စာေလးတေၾကာင္းႏွစ္ေၾကာင္း ေရးလို႕ပဲ ျဖစ္ျဖစ္ အသိေပးရင္း တခ်ိန္က ျပစ္မွားမိခဲ့တာေတြအတြက္ ေတာင္းပန္လိုက္ၾကမယ္ ဆိုရင္ျဖင့္)

အျပည့္အစံုဖတ္ခ်င္ရင္..>>>

ျပန္ေခါက္ထားခဲ့ပါ..>>>

အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ ႏိုင္ငံေရးပါ၀င္ပတ္သက္မွဳႏွင့္ ပ႗ိပကၡ ျပီးဆံုးခ်ိန္ကာလ နီေပါႏိုင္ငံ

နိဒါန္း

၂၀၀၀ ခုႏွစ္၊ ေအာက္တိုဘာလမွာ ကမၻာ့ကုလသမဂၢ လံုျခံဳေရးေကာင္စီက အမ်ိဳးသမီး၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ လံုျခံဳေရးဆိုင္ရာ Resolution (၁၃၂၅) ကို ခ်မွတ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ကာလကစျပီး ပ႗ိပကၡေျဖရွင္းေရးနဲ႕ ျငိမ္းခ်မ္းေရးတည္ေဆာက္မွဳေတြမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ အခန္းက႑ကို ႏိုင္ငံတကာက အသိအမွတ္ျပဳမွဳေတြ ၾကီးမားလာခဲ့ပါတယ္။ Resolution (၁၃၂၅) နဲ႕ပတ္သက္ျပီး အခုလို ႏိုင္ငံတကာ မဟာဗ်ဴဟာနဲ႕ မူ၀ါဒေရးရာ အဆင့္မွာ က်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕ အေကာင္အထည္ေဖာ္မွဳေတြ ရွိလာခဲ့ေပမယ့္လဲ ႏိုင္ငံတခုခ်င္းစီရဲ႕ ျငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႕ ပဋိပကၡျပီးဆံုးခ်ိန္ကာလ တည္ေဆာက္ေရး လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြမွာ အမ်ိဳးသမီးမ်ားရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးပါ၀င္ပတ္သက္မွဳ အခန္းက႑နဲ႕ပတ္သက္ျပီး သိသားထင္ရွားတဲ့ အတားအဆီးေတြ ရွိေနဆဲပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ျငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲေတြမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္မွဳကို ကန္႕သတ္ေနၾကဆဲပဲ ရွိပါေသးတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္လုပ္ေဆာင္ႏိုင္မွဳ အခန္းက႑ေတြကို သိသိသာသာ ပိတ္ပင္ေနၾကဆဲပဲ ရွိပါေသးတယ္။ အခုဒီေဆာင္းပါးမွာ ပဋိပကၡျပီးဆံုးခ်ိန္ကာလ နီေပါႏိုင္ငံက အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးပါ၀င္ပတ္သက္မွဳအေၾကာင္းကို ေရးသားတင္ျပပါမယ္။

(ခ်ိဳးလင္းျပာစာေစာင္အတြက္ ေရးသားထားေသာ စာမူျဖစ္ပါသည္)



ပဋိပကၡျပီးဆံုးခ်ိန္ကာလႏွင့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ ႏိုင္ငံေရးပါ၀င္ပတ္သက္မွဳအခန္းက႑

ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံမွာ ပဋိပကၡေတြ ျဖစ္ပြားလာတဲ့အခါ က်ားမေရးရာ ဓေလ့ထံုးစံေတြ ေျပာင္းလဲမွဳ ရွိလာပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ ႏိုင္ငံေရးတက္ၾကြလွဳပ္ရွားသူေတြ၊ တက္ၾကြလွဳပ္ရွားသူေတြရဲ႕ မိသားစု၀င္ေတြ၊ စစ္မက္ဒုကၡသည္ေတြ အေနနဲ႕ အသြင္မ်ိဳးစံု ပါ၀င္ ပတ္သက္လာၾကရပါတယ္။ ပဋိပကၡေျဖရွင္းမွဳေတြနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးတိုးတက္မွဳ အေျခအေနေတြမွာ ဆက္စပ္ပါ၀င္မွဳ ရွိလာၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပ႗ိပကၡေတြ ျပီးဆံုးခ်ိန္ကာလမွာ အသက္ရွင္က်န္ရစ္ခဲ့တဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ လင္ေယာက်္ားျဖစ္သူအေပၚ မွီခိုအားကိုးေနရတဲ့ သာမန္အိမ္ရွင္မေတြ မဟုတ္ၾကေတာ့ပါဘူး။ ပဋိပကၡေတြအၾကားမွာ ရုန္းကန္လွဳပ္ရွားရမွဳ၊ ရွင္သန္ရပ္တည္ရမွဳ၊ တက္ၾကြစြာ လွဳပ္ရွားရမွဳေတြနဲ႕ ခါးသီးတဲ့ ဘ၀သင္ခန္းစာေတြ ရရွိခဲ့ၾကတဲ့အတြက္ အမ်ိဳးသားေတြနဲ႕အတူ ပခံုးခ်င္းယွဥ္ျပီး ရင္ေဘာင္တန္းရပ္တည္ႏိုင္တဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြအျဖစ္ ေခတ္သမိုင္းက ေျပာင္းလဲလိုက္ျပီးသား ျဖစ္သြားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပဋိပကၡျပီးဆံုးခ်ိန္ကာလ ႏိုင္ငံေတာ္တည္ေဆာက္မွဳ အခန္းက႑ေတြမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးပါ၀င္ပတ္သက္မွဳ၊ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္ႏိုင္မွဳေတြဟာ ႏိုင္ငံေတာ္ အနာဂတ္အတြက္ အလြန္ပဲ အေရးၾကီးလွပါတယ္။

ပထမတခ်က္အေနနဲ႕ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ လူဦးေရတ၀က္ေက်ာ္ကို ကိုယ္စားျပဳေနသူမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ ျငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႕ ဒီမိုကေရစီစနစ္ခိုင္မာေတာင့္တင့္ဖို႕အတြက္ ကိုယ္စားျပဳမွဳဟာ အလြန္ပဲ အေရးၾကီးပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးထုတရပ္လံုးကို ကိုယ္စားျပဳတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြမပါပဲ အမ်ိဳးသားေတြကပဲ ခ်မွတ္လိုက္တဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြဟာ လူထုတရပ္လံုးကို ကိုယ္စားျပဳတယ္လို႕ မေခၚဆိုႏိုင္ပါဘူး။ ဒီလိုဆံုးျဖတ္ခ်က္ကိုလဲ ဒီမိုကေရစီနည္းလမ္းတက် ဆံုးျဖတ္ခ်က္လို႕ မသတ္မွတ္ႏိုင္ပါဘူး။ အမ်ိဳးသားနဲ႕ အမ်ိဳးသမီးေတြက တန္းတူရည္တူ ပါ၀င္ ဆံုးျဖတ္ထားမွဳမရွိပဲ အမ်ိဳးသားေတြကပဲ တဖက္သတ္ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္မယ္ဆိုရင္ ဒါဟာ တန္းတူညီမွ်မွဳအေပၚ အေျခခံတဲ့ ဒီမိုကေရစီစနစ္ ထူေထာင္မွဳ မဟုတ္ပဲ အမ်ိဳးသားအာဏာရွင္စနစ္ကို ထူေထာင္ျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြေပၚမွာ အေျခတည္ထားတဲ့ ႏိုင္ငံေရးျဖစ္စဥ္ဟာလဲ လူထုကို ကိုယ္စား မျပဳတဲ့အတြက္ Legitimacy ရွိတယ္လို႕ မဆိုလိုႏိုင္ပါဘူး။

ဒုတိယအခ်က္အေနနဲ႕က အမ်ိဳးသမီးေတြဆီမွာ အမ်ိဳးသားေတြနဲ႕ ကြဲျပားျခားနားတဲ့ ဘ၀အေတြ႕အၾကံဳေတြ၊ အျမင္ေတြနဲ႕ ခ်ဥ္းကပ္မွဳေတြ ရွိေနႏိုင္တဲ့အတြက္ ႏိုင္ငံေရးရာကိစၥေတြမွာ ရွဴေထာင့္အသစ္နဲ႕ ေလ့လာသံုးသပ္မွဳေတြ ေပၚထြက္လာႏိုင္ေစပါတယ္။ က်ားမေရးရာနဲ႕ အမ်ိဳးသမီးမ်ား တိုးျမွင့္ေရးနဲ႕ပတ္သက္ျပီး ကုလသမဂၢအတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ရဲ႕ အထူးအၾကံေပးပုဂၢိဳလ္ျဖစ္တဲ့ Rachel
Mayanja ဆိုသူက အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးပါ၀င္ပတ္သက္မွဳဟာ ႏိုင္ငံေရးျဖစ္ေပၚ ေျပာင္းလဲတိုးတက္မွဳေတြကို အားျဖည့္ေပးႏိုင္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ ႏိုင္ငံေရးအရ ကြဲျပားျခားနားမွဳေတြအၾကားမွာ တံတားခင္းေပးႏိုင္သူေတြျဖစ္ေၾကာင္း အဆိုျပဳခဲ့ပါတယ္။ ပဋိပကၡျပီးဆံုးခ်ိန္ကာလမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္မွဳ အခန္းက႑မရွိရင္ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္ေတြ၊ အမ်ိဳးသမီးေရးရာေတြကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားမွဳ မရွိတဲ့အတြက္ လူဦးေရတ၀က္ေက်ာ္ရဲ႕ အနာဂတ္ကို လ်စ္လ်ဴရွဳရာ ေရာက္ေၾကာင္းကိုလဲ ပညာရွင္မ်ားက ေထာက္ျပေျပာဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။

နီေပါႏိုင္ငံ

နီေပါႏိုင္ငံဟာ အိႏၵိယနဲ႕ တရုတ္ျပည္အၾကားမွာ တည္ရွိတဲ့ ကုန္းတြင္းပိုင္း ႏိုင္ငံငယ္ေလးတခုျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္မွာ နီေပါအစိုးရနဲ႕ နီေပါကြန္ျမဴနစ္ပါတီ- Maoist တို႕အၾကားက ဆယ္ႏွစ္တာ လက္နက္ကိုင္ပ႗ိပကၡ ျပီးဆံုးသြားခဲ့ပါတယ္။ ဒီပ႗ိပကၡဟာ အမ်ိဳးသမီးေတြအေပၚ သက္ေရာက္မွဳအမ်ားအျပား ရွိခဲ့ပါတယ္။ ပ႗ိပကၡစစ္ပြဲေတြေၾကာင့္ အိမ္ေထာင္မရွိတဲ့အမ်ိဳးသမီးေတြနဲ႕ မုဆိုးမေတြ မ်ားျပားလာပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးက ဦးေဆာင္ရတဲ့ အိမ္ေထာင္စု (Female-headed households) ေတြ မ်ားျပားလာပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးအခ်ိဳ႕က ေတာ္လွန္ေရးလွဳပ္ရွားမွဳေတြမွာ ပါ၀င္ခဲ့ၾကပါတယ္။ နီေပါကြန္ျမဴနစ္ပါတီဟာ အမ်ိဳးသမီးေတြကို ခ်က္ျပဳတ္ေရးတာ၀န္ေတြနဲ႕ က်န္းမာေရးျပဳစုေစာင့္ေရွာက္မွဳ တာ၀န္ေတြတင္ ေပးခဲ့တာမဟုတ္ပဲ အမ်ိဳးသားေတြနဲ႕အတူ ရင္ေဘာင္တန္းတိုက္ပြဲ၀င္ရတဲ့ တိုက္ခိုက္ေရးရဲေဘာ္တာ၀န္ေတြ၊ ဆက္သြယ္ေရး တာ၀န္ေတြပါ ေပးအပ္ခဲ့ျပီး ေတာ္လွန္ေရးကာလအတြင္းမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးပါ၀င္ပတ္သက္မွဳ အခန္းက႑ကို တိုးျမွင့္ေပးႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။

အမ်ိဳးသမီး အိမ္ေထာင္ဦးစီး အေရအတြက္ေတြ မ်ားျပားလာမွဳနဲ႕ ေတာ္လွန္ေရးဦးေဆာင္ အဖြဲ႕အစည္းတရပ္ရဲ႕ အေျမာ္အျမင္ၾကီးမွဳေတြဟာ နီေပါလူ႕အဖြဲ႕အစည္းအတြင္းမွာ အျမစ္တြယ္ေနခဲ့တဲ့ က်ားမခြဲျခားမွဳ ဓေလ့ထံုးတမ္းစဥ္လာ အတားအဆီးေတြကို ဖယ္ရွားပစ္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၀၆ခုႏွစ္၊ ေအျပီလမွာ စတင္ခဲ့တဲ့ ျငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္ကို ဦးတည္ေစခဲ့တဲ့ လူထုလွဳပ္ရွားမွဳၾကီးမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ ေရွ႕တန္းကေန ပါ၀င္ဦးေဆာင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္၊ ႏို၀င္ဘာလမွာ Comprehensive Peace Accord (CPA) ခ်ဳပ္ဆိုျပီး၊ လက္နက္ကိုင္ပဋိပကၡေတြကို ခ်ဳပ္ျငိမ္းႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္၊ ဧျပီလေရာက္ေတာ့ Constituent Assembly ကို ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္မယ့္ ပဋိပကၡျပီးဆံုးခ်ိန္ကာလ ပထမဆံုးေရြးေကာက္ပြဲေတြကို က်င္းပႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီ Constituent Assembly ကေန တိုင္းျပည္ရဲ႕ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒမူၾကမ္းကို ေရးဆြဲခဲ့ပါတယ္။

ပဋိပကၡေတြ ရွိေနတဲ့ ႏိုင္ငံတရပ္ရဲ႕ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒဆိုတာ ဘယ္လိုအဖြဲ႕အစည္း၊ ဘယ္လိုအစိုးရမ်ိဳးကမွ ေရးဆြဲအတည္ျပဳလို႕ မရပါဘူး။ ေရးဆြဲအတည္ျပဳထားခဲ့ရင္လဲ ပဋိပကၡမျပီးဆံုးခင္ကာလမွာ ေရးဆြဲထားတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ တိုင္းျပည္ရဲ႕ အနာဂတ္အတြက္ အက်ိဳးေက်းဇူးသိပ္မရွိလွပါဘူး။ ပဋိပကၡေတြ ျပီးဆံုးျပီးေနာက္ပိုင္းကာလမွာ လူထုက ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္တဲ့ Constituent Assembly (သို႕မဟုတ္) သေဘာတရားတူျပီး အမည္ကြဲျပားတဲ့ အလားတူ ညီလာခံတရပ္က ေရးဆြဲျပီး ထြက္ေပၚလာတဲ့ ဖြဲ႕စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒမူၾကမ္းကို Referendum က်င္းပျပီး လူထုရဲ႕ ေထာက္ခံမွဳ သတ္မွတ္ရာခိုင္ႏွဳန္းျပည့္မွသာ ဒီဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒဟာ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ အေျခခံအုတ္ျမစ္ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလို မဟုတ္ပဲ ပဋိပကၡျဖစ္ေနဆဲကာလေတြမွာ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒေတြ ေရးဆြဲလိုက္ၾက၊ အတည္ျပဳလိုက္ၾကလုပ္ေနၾကတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ အေျခခံဥပေဒမူၾကမ္းေတြ ေဖာင္းပြျပီး ေရေပၚ အရုပ္ေရးသလို ေပၚလိုက္၊ ေပ်ာက္လိုက္ေတြ ျဖစ္သြားတတ္စျမဲပါ။

ပဋိပကၡမျဖစ္ပြားမီကာလ နီေပါအမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ ႏိုင္ငံေရးပါ၀င္ပတ္သက္မွဳ အခန္းက႑

နီေပါလူ႕အဖြဲ႕အစည္းအတြင္းမွာ patriarchal culture ထြန္းကားခဲ့ပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ ဓေလ့ထံုးတမ္း အစဥ္အလာေတြအရ ျပင္ပလူမွဳဘ၀မွာ ေနရာသိပ္မရၾကပါဘူး။ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ လူမွဳဘ၀အဆင့္အတန္းဟာ လူမ်ိဳးစုေတြအၾကားမွာ အမ်ိဳးမ်ိဳး ကြဲျပားေပမယ့္ ေယဘုယ်အားျဖင့္ေတာ့ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ အမ်ိဳးသားေတြထက္ နိမ့္က်တယ္လို႕ ယူဆထားၾကပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးဆိုတာ ကေလးသူငယ္ေစာင့္ေရွာက္ဖို႕နဲ႕ အိမ္မွဳတာ၀န္ထမ္းေဆာင္ဖို႕ ေမြးဖြားလာသူမ်ားအျဖစ္သာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းက ျမင္တတ္ၾကပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ အမ်ိဳးသားေတြနဲ႕စာရင္ ပညာေရး၊ စီးပြားေရး၊ ႏိုင္ငံေတြမွာ နိမ့္က်ၾကရရွာပါတယ္။

၁၉၅၁ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ မဲေပးခြင့္နဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲ၀င္ေရာက္ယွဥ္ျပိဳင္ခြင့္ ရွိခဲ့ေပမယ့္လဲ ၁၉၅၁ ေႏွာင္းပိုင္းကာလကစျပီး အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ အသံေတြ ျငိမ္သက္ေနခဲ့ပါတယ္။ နီေပါအမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးသမားဘ၀ ျဖတ္သန္းႏိုင္မယ့္ အခြင့္အလမ္းေတြ နည္းပါးခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္ မတိုင္မီကာလေတြမွာ နီေပါပါလီမန္ေတြမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ကိုယ္စားျပဳႏိုင္မွဳဟာ ေျခာက္ရာခိုင္ႏွဳန္းေအာက္မွာပဲ ရွိပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးမွာ ပါ၀င္ပတ္သက္ဖို႕ အခြင့္အလမ္း ရွိတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာလဲ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြနဲ႕ ေဆြမ်ိဳးေတာ္စပ္သူေတြနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ မိသားစု၀င္ေတြပဲ ျဖစ္ေနတတ္ျပန္ပါတယ္။ လူထုလူတန္းစားအလႊာအသီးသီးက အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးပါ၀င္ပတ္သက္မွဳကိုေတာ့ သူတို႕ရဲ႕ ဖခင္ေတြ၊ အစ္ကိုေတြ၊ လင္ေယာက်္ားေတြက ထိန္းခ်ဳပ္ကန္႕သတ္ရံုမက လူ႕အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕အစြမ္းအစေတြအေပၚ ေလွ်ာ့တြက္ မွဳေတြကပါ ကန္႕သတ္ထားခဲ့ျပန္ပါတယ္။

တိုးတက္ေရးလမ္းေၾကာင္းေပၚသို႕

၂၀၀၆ ခုႏွစ္ CPA လက္မွတ္ေရးထိုးျပီးကာလမွာ နီေပါႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြ စုေပါင္းျပီး ေကာ္မတီေတြ ဖြဲ႕စည္းခဲ့ပါတယ္။ ဒီေကာ္မတီေတြအထဲက National Monitoring Committee ရဲ႕ အဖြဲ႕၀င္ ၃၁ ေယာက္မွာ အမ်ိဳးသမီး ႏွစ္ေယာက္ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။ Constituent Assembly ေရြးေကာက္ပြဲကာလ၊ Constituent Assembly က ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒ မူၾကမ္းေရးဆြဲစဥ္ကာလနဲ႕ Referendum ကာလေတြျဖတ္သန္းမွဳမွာ လိုအပ္တဲ့ ၾကားျဖတ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ (Interim Constitution) ေရးဆြဲတဲ့ ေကာ္မတီမွာလဲ မူလက အမ်ိဳးသားေျခာက္ေယာက္ပဲ ပါရွိရာက အမ်ိဳးသမီးႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႕ အမ်ိဳးသမီးအဖြဲ႕အစည္းမ်ားရဲ႕ ေတာင္းဆိုမွဳေတြေၾကာင့္ အမ်ိဳးသမီးေလးေယာက္ကို ထပ္မံတိုးခ်ဲ႕ ထည့္သြင္းခဲ့ၾကရပါတယ္။ နီေပါအမ်ိဳးသမီး ႏိုင္ငံေရးသမားေတြဟာ ဒီေလာက္နဲ႕ မရပ္တန္႕ခဲ့ၾကပါဘူး။ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္ဇန္န၀ါရီလမွာ အတည္ျပဳတဲ့ ၾကားျဖတ္ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးကိုယ္စားျပဳမွဳနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ clause ပါ၀င္ေရးအတြက္ ၀ိုင္း၀န္းၾကိဳးပမ္းခဲ့ၾကပါတယ္။ Interim Constitution ရဲ႕ Article 63 (5) မွာ Constituent Assembly ရဲ႕ ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္း အနည္းဆံုး သံုးပံုတပံုဟာ အမ်ိဳးသမီးေတြျဖစ္ရမယ္လို႕ ထည့္သြင္းေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ ဒီအခ်က္ကို Interim Parliament က အတည္ျပဳခဲ့တဲ့ Constituent Assembly ေရြးေကာက္ပြဲဥပေဒမွာ ထပ္မံထည့္သြင္းခဲ့ရပါတယ္။

ဒီလိုနဲ႕ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္၊ ဧျပီလမွာ Constituent Assembly ကို ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္တဲ့အခါ အမ်ိဳးသမီး ၃၅၀၀ ေက်ာ္ ပါ၀င္ယွဥ္ျပိဳင္ခဲ့ပါတယ္။ ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္း အေရအတြက္ရဲ႕ ၃၅ ရာခိုင္ႏွဳန္းေက်ာ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပရာမွာ ဓေလ့ထံုးစံအရ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစင္ျမင့္ေပၚကေန ဖယ္ရွားခံရတတ္တဲ့ အုပ္စုေတြျဖစ္တဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြနဲ႕ ဖိႏွိပ္ခံထားရတဲ့ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းေတြ၊ လူမ်ိဳးစုေတြရဲ႕ အသံေတြပါ ပါ၀င္လာေစတဲ့ ‘first past the post’ (FPTP) နဲ႕proportional representation (PR) နည္းလမ္းေတြကို ေပါင္းစပ္အသံုးျပဳခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ FPTP elections မွာ အမတ္ေနရာ ၂၄၀ အနက္ ေနရာ ၃၀ ကိုအႏိုင္ရခဲ့ျပီး PR elections မွာ အမတ္ေနရာ ၃၃၅ ရွိရာက ၁၆၁ ေနရာကို အႏိုင္ရခဲ့ပါတယ္။ ပါတီတခုခ်င္းစီရဲ႕ quota အရ အမ်ိဳးသမီးေျခာက္ေယာက္ကို ပါတီေတြက nominate ထပ္လုပ္တဲ့အတြက္ Constituent Assembly ရဲ႕ အမတ္ေနရာ ၆၀၁ ေနရာမွာ ၁၉၇ ေနရာကို အမ်ိဳးသမီးမ်ားက ရရွိခဲ့ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲျပီးေနာက္ပိုင္း ညြန္႕ေပါင္းအစိုးရဖြဲ႕ရာမွာ ၀န္ၾကီးေနရာ (၂၄) ေနရာ ရွိတဲ့အနက္ ေလးေနရာကို အမ်ိဳးသမီး၀န္ၾကီးေတြက တာ၀န္ယူႏိုင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးပါ၀င္ပတ္သက္မွဳမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ အခန္းက႑ဟာ အခုလို အေရအတြက္အေနနဲ႕ တိုးတက္လာေပမယ့္လဲ တျခားအတားအဆီးေတြ၊ အခက္အခဲေတြက ရွိေနဆဲပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

အတားအဆီး၊ အခက္အခဲမ်ား

၂၀၀၈ ခုႏွစ္၊ Constituent Assembly ေရြးေကာက္ပြဲအျပီးမွာ လႊတ္ေတာ္အမတ္ ၃၅ % ေက်ာ္ဟာ အမ်ိဳးသမီးေတြ ျဖစ္လာပါတယ္။ Constituent Assembly က ေရးဆြဲရမယ့္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒေရးဆြဲေရးဆိုင္ရာ ေကာ္မတီ (၁၁) ခုမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြ ပါ၀င္လာတဲ့အတြက္ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္ႏိုင္မွဳ အခြင့္အလမ္းေတြ တိုးျမင့္လာတယ္ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လဲ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးပါ၀င္ပတ္သက္မွဳ၊ ႏိုင္ငံေရးဦးေဆာင္မွဳ အခန္းက႑ေတြမွာ အတားအဆီးေတြ၊ ကန္႕သတ္ခ်က္ေတြ၊ အခက္အခဲေတြကေတာ့ ရွိေနဆဲပါပဲ။ ပထမဆံုးအေနနဲ႕ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ထိထိေရာက္ေရာက္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ခ်မွတ္ႏိုင္စြမ္းေတြဟာ သက္ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြ၊ အဖြဲ႕အစည္းေတြအတြင္းမွာ အမ်ိဳးသားေတြရဲ႕ လႊမ္းမိုးခ်ဳပ္ကိုင္မွဳေတြေၾကာင့္ ယုတ္ေလ်ာ့အားနည္းေနရပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြအတြင္းမွာ အေရးၾကီးတဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြကို အေတြ႕အၾကံဳရွိတဲ့ အမ်ိဳးသားေခါင္းေဆာင္ေတြက အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ အျမင္ေတြ မပါပဲ ခ်မွတ္ေလ့ရွိၾကပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ပါတီတြင္း၊ အဖြဲ႕အစည္းအတြင္း အခန္းက႑မွာလဲ လုပ္ေဆာင္မွဳ စြမ္းရည္နဲ႕ အရည္အခ်င္းအေပၚ မူတည္မွဳမရွိပဲ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေတြအေပၚ သစၥာရွိမွဳနဲ႕ လူမွဳေရးေတြအေပၚမွာ မူတည္ေနပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြအတြင္းမွာ အမ်ိဳးသမီး အဖြဲ႕ေတြပါ၀င္ေပမယ့္ ပါတီရဲ႕ ဗဟိုေကာ္မတီမွာ အမ်ိဳးသမီးကိုယ္စားလွယ္ ပါ၀င္ခြင့္မွာေတာ့ ကန္႕သတ္ခ်က္ေတြ ရွိေနပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္အခ်ိဳ႕က အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ အမ်ိဳးသားေတြေလာက္ စြမ္းေဆာင္ႏိုင္မွဳ မရွိဘူးလို႕ ထင္မွတ္ေနၾကဆဲပဲ ရွိပါေသးတယ္။

ဒုတိယအခ်က္အေနနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြအတြင္းက အမ်ိဳးသမီးအဖြဲ႕ေတြ စုေပါင္းျပီး Inter-party alliance ကို ဖြဲ႕စည္းထားႏိုင္ေပမယ့္လဲ ဒီမဟာမိတ္အဖြဲ႕ရဲ႕ ေတာင္းဆိုခ်က္ေတြကို Constituent Assembly က လ်စ္လ်ဴရွဳထားတာေတြ ရွိပါတယ္။ Constituent Assembly မွာ အမ်ိဳးသား သံုးပံုႏွစ္ပံုပါ၀င္ျပီး၊ အမ်ိဳးသမီးေတြအေပၚ negative attitudes နဲ႕ အျမင္ရွိသူေတြ ပါ၀င္ေနတဲ့အတြက္ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ political space က က်ယ္ျပန္႕မွဳ သိပ္မရွိပါဘူး။ တတိယအခ်က္က Constituent Assembly ထဲမွာ ပါ၀င္တဲ့ အခ်ိဳ႕အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ ဒီအခန္းက႑နဲ႕ တာ၀န္ေတြအတြက္ ျပင္ဆင္ထားျခင္း မရွိပါဘူး။ အခ်ိဳ႕ကလဲ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြမွာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ပါ၀င္ခဲ့လို႕သာ ပါတီကို ကိုယ္စားျပဳျပီး ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းအျဖစ္ ၀င္အေရြးခံခဲ့ၾကရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အခ်ိဳ႕အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ တာ၀န္ကို ထိထိေရာက္ေရာက္ထမ္းေဆာင္ႏိုင္မယ့္ capabilities အားနည္းေနျပန္ပါတယ္။

ေနာက္တခ်က္က အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးအခန္းက႑တိုးျမင့္လာမွဳက ဥပေဒအရ လိုအပ္ခ်က္ေတြနဲ႕ တက္ၾကြလွဳပ္ရွားအမ်ိဳးသမီးေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ စြမ္းရည္ေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ အမ်ိဳးသားေတြက က်ားမတန္းတူညီမွ်မွဳဟာ ႏိုင္ငံေတာ္ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္ဆိုတာကို ႏွစ္ႏွစ္ကာကာ ယံုၾကည္လက္ခံျပီး လိုက္နာေဆာင္ရြက္မွဳေၾကာင့္ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီလို အမ်ိဳးသားေတြရဲ႕ lack of political will ေၾကာင့္ အမ်ိဳးသားေတြနဲ႕ အမ်ိဳးသမီးေတြအၾကားက အတူတကြ တသားတည္း ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မွဳေၾကာင့္ ထြက္ေပၚလာမယ့္ synergy က တိုးတက္သင့္သေလာက္ မတိုးတက္လာပါဘူး။

အရပ္ဘက္လူ႕အဖြဲ႕အစည္းႏွင့္ အမ်ိဳးသမီးႏိုင္ငံေရးပါ၀င္ပတ္သက္မွဳ

နီေပါအမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ အရပ္ဘက္လူ႕အဖြဲ႕အစည္းကေနတဆင့္ ႏိုင္ငံေရးပါ၀င္ပတ္သက္မွဳဟာ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ကတည္းက ေပၚေပါက္ခဲ့ပါတယ္။ နီေပါအမ်ိဳးသမီးအသင္းဟာ အမ်ိဳးသမီးထုအၾကားႏိုင္ငံေရး၊ လူမွဳေရး အၾကားအျမင္မ်ားမွဳနဲ႕ အစိုးရရဲ႕ အမ်ိဳးသမီးမ်ား မဲေပးခြင့္ ကန္႕သတ္မွဳေတြကို ဆန္႕က်င္ဖို႕ ေပၚေပါက္လာခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္၊ လူထုလွဳပ္ရွားမွဳၾကီးအတြင္းမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ political engagement လွိဳင္းလံုးၾကီးက အသစ္တဖန္ ျပန္လည္ေမြးဖြားလာခဲ့ပါေတာ့တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္က အစျပဳျပီး နီေပါႏိုင္ငံမွာ အမ်ိဳးသမီးအဖြဲ႕အစည္းေပါင္းမ်ားစြာ ထြက္ေပၚလာပါေတာ့တယ္။ ရည္ရြယ္ခ်က္အမ်ိဳးမ်ိဳး၊ အသြင္သ႑ာန္အမ်ိဳးမ်ိဳး၊ စီမံခ်က္အမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႕ လုပ္ေဆာင္ေနၾကေပမယ့္ အမ်ိဳးသမီးအဖြဲ႕အစည္းေတြဟာ ကြဲျပားမွဳေတြအၾကားက ညီညြတ္မွဳကိုလဲ တည္ေဆာက္ႏိုင္ ခဲ့ၾကပါတယ္။ Shanti Malika, Women’s Alliance for Peace, Power, Democracy and Constituent Assembly (WAPPDCA), WomenAct စတဲ့ အမ်ိဳးသမီး ညီညြတ္ေရးကြန္ယက္ေတြ၊ ညြန္႕ေပါင္းအဖြဲ႕အစည္းေတြ၊ စုေပါင္းကင္ပိန္းေတြ ထြက္ေပၚလာပါတယ္။

ပဋိပကၡျပီးဆံုးခ်ိန္ကာလ နီေပါႏိုင္ငံမွာ အမ်ိဳးသမီးအဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ အဓိက agenda ဟာ ႏိုင္ငံေရးရာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ပါ၀င္ပတ္သက္ႏိုင္မွဳကို တိုးျမွင့္ႏိုင္ေရးပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ CPA ေရးထိုးဖို႕ ေဆြးေႏြးခ်ိန္နဲ႕ ေရးထိုးျပီး ေနာက္ပိုင္းကာလေတြမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးပါ၀င္ပတ္သက္မွဳအတြက္ lobby ေတြ လုပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ျငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္မွာ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္မယ့္ အမ်ိဳးသမီး မရွိႏိုင္ေၾကာင္း အမ်ိဳးသားႏိုင္ငံေရးသမားေတြက ခြဲျခားကန္႕သတ္မွဳရွိေနခ်ိန္မွာ အမ်ိဳးသမီးကြန္ယက္ WAPPDCA က “Who Is Who of Nepali Women” ဆိုတဲ့ စာအုပ္ကို ထုတ္ေ၀ျဖန္႕ခ်ီခဲ့ပါတယ္။ ဒီစာအုပ္ထဲမွာ ျငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးျဖစ္ေပၚေျပာင္းလဲမွဳျဖစ္စဥ္ေတြမွာ ပါ၀င္တာ၀န္ယူႏိုင္ဖို႕ အသိဥာဏ္နဲ႕ ဗဟုသုတျပည့္စံုတဲ့ ပညာတတ္အမ်ိဳးသမီး သံုးေထာင္ေက်ာ္ရဲ႕ အခ်က္အလက္ေတြကို ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးအဖြဲ႕အစည္းေတြဟာ အပတ္စဥ္ ခ်ီတက္ဆႏၵျပပြဲေတြ ျပဳလုပ္ျပီး အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးကိုယ္စားျပဳမွဳ အခြင့္အေရးကို ေတာင္းဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။

၂၀၀၉ ခုႏွစ္မွာ in 2009 WAPPDCA နဲ႕ the Inter‐Party Women’s Alliance တို႕ ပူးတြဲျပီး ‘Mission 50–50 ဆိုတဲ့ ကင္ပိန္းကို စတင္အေကာင္အထည္ေဖာ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီကင္ပိန္းရဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္ကေတာ့ တန္းတူရည္တူ ကိုယ္စားျပဳမွဳနဲ႕ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အဆင့္တိုင္းမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ပါ၀င္ပတ္သက္မွဳကို ျမွင့္တင္ဖို႕ျဖစ္ပါတယ္။ Forum for Women, Law and Development (FWLD) ကလဲ ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ ဖြဲ႕စည္းပံုအဆင့္တိုင္းမွာ အမ်ိဳးသမီး ကိုယ္စားျပဳမွဳ ၃၃ ရာခိုင္ႏွဳန္း အနည္းဆံုး ရွိဖို႕ ဥပေဒတရပ္ထြက္ေပၚလာေရးအတြက္ ၾကိဳးပမ္းလ်က္ရွိပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္းေတြနဲ႕ ပူးတြဲျပီး အလားအလာရွိတဲ့ အမ်ိဳးသမီး ႏိုင္ငံေရး သမားေတြကို စြမ္းရည္ျမွင့္သင္တန္းေပးမွဳေတြကိုလဲ အခ်ိဳ႕အမ်ိဳးသမီးအဖြဲ႕အစည္းေတြက ျပဳလုပ္ေနၾကပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေခါင္းေဆာင္မွဳ သင္တန္းေက်ာင္းကို ဖြင့္လွစ္ျပီး ေခါင္းေဆာင္မွဳသင္တန္းပို႕ခ်မွဳမ်ားလဲ ျပဳလုပ္ၾကပါတယ္။

အမ်ိဳးသမီးအဖြဲ႕အစည္းအခ်ိဳ႕ကလဲ ဥပေဒပိုင္းဆိုင္ရာအခြင့္အလမ္းေတြကိုပဲ specialize လုပ္ျပီး က်ားမတန္းတူညီမွွ်မွဳအတြက္ တိုက္ပြဲ၀င္ေနခဲ့ၾကပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြအတြက္ အားနည္းခ်က္ရွိေစတဲ့ ဥပေဒေတြကို ျပင္ဆင္သတ္မွတ္ေရးနဲ႕ တူညီတဲ့ အေမြဆက္ခံပိုင္ခြင့္၊ တူညီတဲ့ လူ႕အခြင့္အေရး၊ တူညီတဲ့ ႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရး၊ မုဆိုးမနဲ႕ အိမ္ေထာင္ပ်က္အမ်ိဳးသမီးမ်ားအတြက္ အခြင့္အေရး၊ အမ်ိဳးသမီးမ်ားအေပၚ အၾကမ္းဖက္မွဳမွ ကင္းေ၀းေရး စတာေတြကို လုပ္ေဆာင္ေနၾကပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးအဖြဲ႕အစည္းေတြဟာ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္ေႏွာင္းပိုင္းကာလတေလွ်ာက္ နီေပါႏိုင္ငံမွာ အမ်ိဳးသမီး အခြင့္အေရးေတြကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေပးဖို႕ ေပၚထြက္ခဲ့တဲ့ Nepal Citizenship Act, 2006,Gender Equality Act, 2006, Human Trafficking Control and Regulation Acts, 2007/08), Domestic Violence [Offense and Punishment] Act, 2009 စတဲ့ ဥပေဒေတြရဲ႕ driving force ေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

သင္ခန္းစာမ်ား

ပဋိပကၡျပီးဆံုးခ်ိန္ကာလ နီေပါႏိုင္ငံရဲ႕ အမ်ိဳးသမီး ႏိုင္ငံေရးပါ၀င္ပတ္သက္မွဳ အခန္းက႑ကို ေလ့လာၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ အေရးၾကီးတဲ့ သင္ခန္းစာတခ်ိဳ႕ကို ရရွိႏိုင္ပါတယ္။ ပထမတခ်က္အေနနဲ႕ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးပါ၀င္ပတ္သက္မွဳ အခန္းက႑ကို တိုးျမွင့္ရာမွာ Quota စနစ္နဲ႕ Reserved seats ေတြက တဆင့္ affirmative action ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ရပါမယ္။ က်ားမတန္းတူညီမွ်မွဳကို အသိအမွတ္မျပဳခ်င္တဲ့ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအတြင္းမွာ အမ်ိဳးသမီးကိုယ္စားျပဳမွဳဆိုင္ရာ အနည္းဆံုး ရာခိုင္ႏွဳန္းတခု (၂၀%၊ ၃၀ %) သတ္မွတ္လာႏိုင္ေအာင္ ၾကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ရပါမယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ တာ၀န္ယူမွဳအခန္းက႑ကို က်န္းမာေရး၊ ပညာေရး စတာေတြမွာပဲ ကန္႕သတ္မထားပဲ အမ်ိဳးသားေတြကပဲ တာ၀န္ယူေလ့ရွိတဲ့ စစ္ေရး၊ ျပည္ထဲေရး၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ ႏိုင္ငံျခားေရးက႑ေတြမွာ သိသာထင္ရွားလာေအာင္ ျမွင့္တင္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးဦးေဆာင္မွဳဆိုတာ masculine sphere လို႕ သတ္မွတ္ထားတဲ့ ဓေလ့ထံုးစံေတြကို စိန္ေခၚမယ့္ အမ်ိဳးသမီးေတြကို ေလ့က်င့္ ပ်ိဳးေထာင္ေပးရပါမယ္။

ဒုတိယအခ်က္အေနနဲ႕ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးပါ၀င္ပတ္သက္မွဳ အခန္းက႑ တိုးျမွင့္လာျခင္းဟာ အမ်ိဳးသားေတြက အေလွ်ာ့ေပးျပီး ေနရာေပးသေယာင္ ခံစားခ်က္နဲ႕ အျမင္ေတြကို တိုက္ဖ်က္ရပါမယ္။ အခ်ိဳ႕အမ်ိဳးသားေတြက အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ ပိုျပီးနိမ့္က်တာမို႕ အေလ်ာ့ေပးျပီး လက္ေဆာင္အေနနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးအခန္းက႑ ေပးလိုက္ရသေယာင္၊ ျဖည့္ဆည္းေပးလိုက္ရသေယာင္ ခံစားေလ့၊ ေျပာဆိုေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ဒါကို အမ်ိဳးသမီးေတြက လက္ခံဖို႕ မလိုအပ္ပါဘူး။ ဒါဟာ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ စြမ္းရည္နဲ႕ မိမိကိုယ္ကို ယံုၾကည္မွဳေတြကို အားနည္းေစတတ္ပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာလဲ အမ်ိဳးသားေတြနဲ႕အတူ တန္းတူညီမွ် ပခံုးခ်င္းယွဥ္ ရင္ေဘာင္တန္းျပီး တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ ႏိုင္သူမ်ားျဖစ္ပါတယ္။ အမ်ိဳးသားေတြက ေနရာေပးမွ ေနရာတခုကို ပိုင္ဆိုင္ႏိုင္သူမ်ား မဟုတ္ပါဘူး။ ေနရာတခုရေအာင္ မိမိဘာသာ ၾကိဳးစားရယူႏိုင္သူမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။

တတိယအခ်က္က တာ၀န္ယူႏိုင္မွဳ စြမ္းရည္ျမင့္မားလာေအာင္ ျပင္ဆင္ၾကိဳးပမ္းမွဳပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးမွာ ပါ၀င္ပတ္သက္ခြင့္ ရရံုနဲ႕ မျပီးပါဘူး။ အမတ္ေနရာကို ရရင္ အမတ္တာ၀န္ကို ေက်ျပြန္ႏိုင္ရပါမယ္။ ေကာ္မတီမွာ ပါ၀င္ခြင့္ရရင္ ေကာ္မတီတာ၀န္ကို ထိထိေရာက္ေရာက္ ထမ္းေဆာင္ႏိုင္ရပါမယ္။ ဒီအတြက္ အလားအလာနဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိတဲ့ အမ်ိဳးသမီး ႏိုင္ငံေရးသမားေတြအေနနဲ႕ ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္ၾကိဳးပမ္းမွဳေတြ လိုအပ္ပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ စြမ္းရည္နဲ႕ တန္ဖိုးကို ေလွ်ာ့ခ်တြက္ခ်က္တတ္တဲ့ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းေတြမွာဆိုရင္ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ အမ်ိဳးသားေတြနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးရာ အသိပညာ ဗဟုသုတေတြမွာ ရင္ေဘာင္တန္းႏိုင္ေအာင္၊ သာလြန္ေအာင္ ၾကိဳးပမ္းၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးအဖြဲ႕အစည္းေတြအေနနဲ႕ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမွဳေရး၊ ပညာေရး ေရခ်ိန္ေတြမွာ ဘက္ေပါင္းစံုက ျမင့္မားတဲ့ အမ်ိဳးသမီး ႏိုင္ငံေရးဦးေဆာင္သူေတြ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႕ေပၚထြက္လာေအာင္ ၾကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္မွဳေတြ လိုအပ္ပါတယ္။ အမ်ိဳးသားေတြရဲ႕ လႊမ္းမိုးခ်ဳပ္ကိုင္မွဳ ေအာက္မွာမရွိပဲ အမွီအခို ကင္းကင္းရပ္တည္ႏိုင္တဲ့ အမ်ိဳးသမီးအဖြဲ႕အစည္းေတြ၊ အမ်ိဳးသမီးႏိုင္ငံေရးသမားေတြ ေပၚထြက္လာမွသာ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ စြမ္းရည္ေတြကို အျမင့္မားဆံုးေဖာ္ထုတ္ျပီး တာ၀န္ေတြကို ထိထိေရာက္ေရာက္ ထမ္းေဆာင္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

စတုတၳအခ်က္အေနနဲ႕ အမ်ိဳးသမီးအဖြဲ႕အစည္းေတြနဲ႕ အမ်ိဳးသမီး အခြင့္အေရး တက္ၾကြလွဳပ္ရွားသူေတြအၾကားမွာ ညီညြတ္မွဳကို တည္ေဆာက္ႏိုင္ဖို႕ အေရးၾကီးပါတယ္။ က်ားမတန္းတူညီမွ်မွဳဆိုတာ စတိတ္မင့္ေတြ၊ ဥပေဒက်င့္ထံုးေတြ ထဲမွာ ပါ၀င္လာဖို႕ စုေပါင္းၾကိဳးပမ္းၾကရပါမယ္။ ဒါတြင္မကပဲ အမ်ိဳးသမီးေတြအားလံုးရဲ႕ ရင္ထဲမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ အမ်ိဳးသားေတြနဲ႕အတူ တန္းတူညီမွ်မွဳကို နားလည္သိရွိလာဖို႕နဲ႕ အမ်ိဳးသားေတြရဲ႕ ဦးေႏွာက္ထဲမွာ က်ားမတန္းတူညီမွ်မွဳဆိုတာကို မွန္မွန္ကန္ကန္ သံုးသပ္နားလည္ႏိုင္ျပီး စိတ္ဓာတ္ေရးရာ အဆင့္အတန္းေတြ ျမင့္လာႏိုင္ဖို႕ အစြမ္းကုန္ၾကိဳးပမ္းၾကရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ကမၻာၾကီးတိုးတက္ လာတာနဲ႕အမွ် တိုးတက္မွဳနဲ႕မကိုက္ညီေတာ့တဲ့ ယဥ္ေက်းမွဳေတြ၊ ဓေလ့ထံုးစံေတြဆိုတာ ရွိစျမဲပါပဲ။ ဒါေတြကို ဖက္တြယ္ထားသမွ် တိုးတက္မွဳဟာ ေႏွာင့္ေႏွးေနတတ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လဲ ဖက္တြယ္ထားခ်င္သူေတြ အမ်ားအျပားရွိေနတဲ့ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းမွာ ယဥ္ေက်းမွဳ ေတာ္လွန္ေရးလုပ္ယူရတာက စိတ္ရွည္သည္းခံႏိုင္မွဳ၊ ေ၀ဖန္ျပစ္တင္ခံႏိုင္မွဳေတြ နဲ႕ မွတ္ေက်ာက္တင္ရစျမဲပါ။ အမ်ိဳးသမီးအဖြဲ႕အစည္းေတြနဲ႕ က်ားမတန္းတူညီမွ်ေရး လွဳပ္ရွားသူေတြဟာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းကို ျမင့္မားတိုးတက္လာေအာင္ လုပ္ယူရမယ့္ agents of change in society ေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီလိုၾကီးေလးတဲ့ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ရသူေတြအၾကားမွာ အျပန္အလွန္နားလည္မွဳ၊ ေလးစားမွဳနဲ႕ ညီညြတ္မွဳေတြ ရယူဖို႕ အလြန္ပဲ အေရးၾကီးလွပါတယ္။

နိဂံုး

နိဂံုးခ်ဳပ္ဆိုရရင္ ပဋိပကၡျပီးဆံုးခ်ိန္ကာလဆိုတာ တိုင္းျပည္တျပည္ရဲ႕ အနာဂတ္အတြက္ အုတ္ျမစ္ခ်ရတဲ့ အခ်ိန္ကာလတခုျဖစ္ပါတယ္။ ဒီကာလမွာ အုတ္ျမစ္ခိုင္ခိုင္မာမာ ခ်ထားႏိုင္ဖို႕ အလြန္ပဲ အေရးၾကီးတာပါ။ ဒီလိုအေရးၾကီးတဲ့ အခ်ိန္ကာလတခုမွာ လူဦးေရရဲ႕ တ၀က္ေက်ာ္ကို ကိုယ္စားျပဳေနတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးပါ၀င္ပတ္သက္မွဳ၊ ႏိုင္ငံေရးဦးေဆာင္မွဳ အခန္းက႑ဟာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ အဆင့္အတန္းျမင့္မားေရး၊ ဒီမိုကေရစီစနစ္ပင္မေဒါက္တိုင္ ကိုယ္စားျပဳမွဳ ရွင္သန္ခိုင္မာေရးတို႕အတြက္ အဓိကက်ပါေၾကာင္း ေရးသားတင္ျပလိုက္ရပါတယ္။

ခင္မမမ်ိဳး (၁၊ ၉၊ ၂၀၁၀)




ရည္ညႊန္းကိုးကား။ ။

Aguirre, Daniel, and Irene Pietropaoli, 2008. ‘Gender Equality, Development, and Transitional Justice:The Case of Nepal.’ The International Journal of Transitional Justice 2:256‐377.
Beckwith, Karen, 2005. ‘The Comparative Politics of Women’s Movements.’ Perspectives on Politics, 3:583‐596

Commission on the Status of Women, 2009. ‘Equal Participation of Women and Men in Decision‐Making Processes at All Levels: Moderator’s Summary,’ Commission on the Status of Women, 53rd Session, 2–13 March.

Geiser, Alexandra, 2005. ‘Social Exclusion and Conflict Transformation in Nepal: Women, Dalit and Ethnic Groups.’ Working Paper. FAST Country Risk Profile Nepal. Bern: Swiss Peace.

Institute for Inclusive Security (ISS), 2009. ‘Bringing Women into Government’, Strategies for Policymakers No.1, March.

International Crisis Group (ICG), 2009. ‘Nepal’s Future: In Whose Hands?’ Asia Report No. 173, 13 August. Kathmandu/Brussels: ICG.

Manchanda, Rita, 2004. ‘Maoist Insurgency in Nepal: Radicalizing Gendered Narratives,’ Cultural Dynamics 16(2/3):237‐258.

Nduwimana, Françoise, n.d. ‘United Nations Security Council Resolution 1325 (2000) on Women, Peace and Security: Understanding the Implications, Fulfilling the Obligations.’ Background report prepared for the Office of the Special Advisor on Gender Issues and Advancement of Women

Rana‐Deuba, Arzu, 2005. ‘A National Study on Changing Roles of Nepali Women Due to Ongoing Conflict and Its Impact.’ Samanata Studies No.6. Kathmandu: Samanata Institute for Social and Gender Equality.

Sørensen, Birgitte, 1998. ‘Women and Post‐Conflict Reconstruction: Issues and Sources.’ WSP Occasional Paper No. 3, June. Geneva: United Nations Research Institute for Social
Development, Programme for Strategic and International Security Studies.

United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO), 2006. ‘Forms and Patterns of Social Discrimination in Nepal.’ UNESCO Kathmandu Series of Monographs and Working Papers, No. 8. Paris: UNESCO.

Waylen, Georgina, 2007. Engendering Transitions: Women’s Mobilization, Institutions, and Gender Outcomes. New York: Oxford University Press.

အျပည့္အစံုဖတ္ခ်င္ရင္..>>>

ျပန္ေခါက္ထားခဲ့ပါ..>>>

ခ်ီေဂြဗားရားႏွင့္ FOCO သီအိုရီ

ခ်ီေဂြဗားရားဆိုတာ အာဏာရွင္ Batista ကို ျဖဳတ္ခ်ျပီး Castro ကို က်ဴးဘားေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ တင္ေပးႏိုင္ခဲ့တဲ့ ၂၆ လၾကာ ေတာ္လွန္ေရးၾကီးကို ပါ၀င္ဦးေဆာင္ခဲ့တဲ့ ေခါင္းေဆာင္တဦးျဖစ္ပါတယ္။ အစိုးရအဖြဲ႕ အေျပာင္းအလဲ လုပ္ျပီးကာလမွာ က်ဴးဘားႏိုင္ငံဟာ အရင္းရွင္အာဏာရွင္ ႏိုင္ငံကေန ဆိုရွယ္လစ္ႏိုင္ငံျဖစ္လာခဲ့သလို လူထုလူတန္းစားအလႊာအသီးသီးနဲ႕ အစိုးရတို႕ အၾကားက ဆက္စပ္မွဳသ႑ာန္ေတြလဲ ေျပာင္းလဲလာခဲ့ပါတယ္။ အစိုးရသစ္မွာ ခ်ီဟာ ၾသဇာအာဏာၾကီးမားတဲ့ ျပည္ထဲေရး၀န္ၾကီးတာ၀န္ကို ထမ္းေဆာင္ခဲ့ရေပမယ့္လဲ သူ႕ရဲ႕ အဓိက စိတ္ပါ၀င္စားမွဳကေတာ့ လက္တင္အေမရိကနဲ႕ ကမၻာတ၀ွမ္းမွာ အရင္းရွင္ေတာ္လွန္ေရးေတြ ေပၚထြက္လာႏိုင္ဖို႕ပါပဲ။ ဒီရည္ရြယ္ခ်က္ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္ဖို႕အတြက္ ေတာ္လွန္ေရးလက္စြဲက်မ္းတေစာင္ျဖစ္တဲ့ Guerrilla War ကို ေရးသားခဲ့ပါတယ္။ ဒီစာအုပ္ကို ကမၻာတ၀ွမ္းလံုးမွာ ပံုႏွိပ္ျဖန္႕ေ၀ခဲ့ၾကျပီး ဘာသာေပါင္းမ်ားစြာကို ျပန္ဆိုထားခဲ့ပါတယ္။ ခ်ီရဲ႕စာအုပ္ဟာ တကမၻာလံုးက ေတာ္လွန္ေရး သမားေတြအတြက္ ေတာ္လွန္ေရးနည္းနာေတြကို ညႊန္ျပေပးခဲ့ရံုသာမက ေတာ္လွန္ေရး၀ိဥာဥ္ေတြကိုပါ ႏိွဳးဆြေပးႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ေတာ္လွန္ပုန္ကန္ျခင္း စစ္မက္ေရးရာနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ဂႏၱ၀င္စာအုပ္ စာတမ္းေတြထဲမွာ သူ႕စာအုပ္လဲ အပါအ၀င္ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။



ခ်ီေဂြဗားရားရဲ႕ ေတာ္လွန္ေရးသီအိုရီ
ေတာ္လွန္ေရးတရပ္ေအာင္ျမင္ဖို႕အတြက္ structural conditions ေတြ ျပည့္စံုဖို႕ လိုအပ္တယ္လို႕ ခ်ီက ဆိုခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီလို အေျခအေနေတြ အားလံုးျပည့္မွီလာေအာင္ ေစာင့္ေနဖို႕ မလိုပဲ ျပည့္မွီလာေအာင္ ျပဳလုပ္ဖန္တီးဖို႕ လိုအပ္တယ္လို႕ သူက ဆိုထားခဲ့ပါတယ္။ ပထမဆံုးအေျခခံအေၾကာင္းရင္းကေတာ့ 'subjective structural condition' လို႕ သူသတ္မွတ္ခဲ့တဲ့ ေအာင္စိတ္ပါပဲ။ ေတာ္လွန္ေရးေအာင္ပြဲခံရမယ္လို႕ ယံုၾကည္ခ်က္မရွိသူ တေယာက္ဟာ ေတာ္လွန္ေရးသမားတေယာက္ မျဖစ္ႏိုင္ဘူး လို႕ သူက ဆိုခဲ့ပါတယ္။ ခိုင္မာတဲ့ ယံုၾကည္ခ်က္စိတ္ဓာတ္အခံမရွိသူ တေယာက္ဟာ ေတာ္လွန္ေရးရဲ႕ ခက္ခဲၾကမ္းတမ္းမွဳေတြ၊ အတားအဆီးေတြကို ေက်ာ္လႊားႏိုင္ျခင္းမရွိပဲ အလြယ္တကူ အရွံဳးေပးစိတ္ဓာတ္က်သြားႏိုင္မယ္လို႕ ခ်ီက ယူဆထားခဲ့ပါတယ္။

Objective structural conditions ေလးရပ္ကိုလဲ ခ်ီက ခြဲျခားေဖာ္ျပထားခဲ့ပါေသးတယ္။ ပထမလိုအပ္တဲ့ အေျခအေနကေတာ့ neo-patrimonial အာဏာရွင္စနစ္ ရွိေနျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ အစိုးရအာဏာဟာ လူတေယာက္ရဲ႕ လက္ထဲမွာရွိေနမယ္၊ ဒီလူဟာ ကိုယ္က်ိဳးစီးပြားကိုပဲ ေရွးရွဳတတ္ျပီး လာဘ္စားသူ တေယာက္ျဖစ္မယ္။ ဒီအာဏာရွင္ဟာ မတရားအာဏာသိမ္းပိုက္ထားတာျဖစ္ျပီး၊ တရား၀င္မွဳ တစံုတရာ (ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ခံထားရျခင္းစတာမ်ိဳး) နဲ႕ အာဏာရထားတာ မျဖစ္ဘူး ဆိုရင္ ေတာ္လွန္ေရးေအာင္ပြဲရႏိုင္မယ့္ အေျခအေနတရပ္ရွိတယ္လို႕ သူက ဆိုခဲ့ပါတယ္။ ခ်ီရဲ႕ အဆိုအရ တရား၀င္မွဳဆိုတဲ့ အပိုင္းက အလြန္ကို အေရးၾကီးပါတယ္။ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံမွာရွိတဲ့ အစိုးရတရပ္ဆီမွာ constitutional legality ရွိေနခဲ့ရင္ ေတာ္လွန္ေရးေရခ်ိန္ကို အရွိန္ျမွင့္ဖို႕ ခဲယဥ္းလို႕ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒုတိယလိုအပ္ခ်က္ကေတာ့ ေတာ္လွန္ပုန္ကန္သူေတြ လွဳပ္ရွားသြားလာႏိုင္မယ့္ ေတာ္လွန္ေရး နယ္ေျမျဖစ္ပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးနယ္ေျမဆိုတာကို ေတာနက္ျခင္း၊ ေက်ာက္ေတာင္ ကမ္းပါး အရံအတားမ်ားရွိျခင္းနဲ႕ သဲကႏၱာရမ်ား ရွိျခင္းတို႕ေၾကာင့္ အစိုးရတပ္မ်ား အလြယ္တကူ မေရာက္ႏိုင္တဲ့ ေနရာေဒသေတြအျဖစ္ ခ်ီက အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခဲ့ပါတယ္။ အစိုးရတပ္ေတြဘက္က လက္နက္အင္အား သာလြန္ေလ့ရွိတာေၾကာင့္ တပ္လွဳပ္ရွားမွဳကို ၾကန္႕ၾကာေစတဲ့ ေနရာေဒသေတြကိုသာ ေတာ္လွန္ေရး နယ္ေျမအျဖစ္ ေရြးခ်ယ္သင့္ေၾကာင္း ခ်ီက တိုက္တြန္းေရးသားထားခဲ့ပါတယ္။

တတိယအခ်က္ကေတာ့ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြကို ေက်းလက္ေဒသ အမာခံျပည္သူလူထုရရွိေအာင္ ေဆာင္ရြက္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေက်းလက္ေဒသမွာ အေျခခံတဲ့ ေတာ္လွန္ေရးတရပ္မွာ ေက်းလက္ျပည္သူေတြရဲ႕ ေထာက္ခံမွဳမရရင္ ေအာင္ျမင္မွာ မဟုတ္ဘူးလို႕ သူက ဆိုခဲ့ပါတယ္။ ေက်းလက္ျပည္သူေတြအေနနဲ႕ အစိုးရကို ဆန္႕က်င္သင့္တဲ့ အေၾကာင္းအရာမရွိရင္ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြကို ေထာက္ခံျခင္းအားျဖင့္ ၾကံဳေတြ႕ႏိုင္မယ့္ အစိုးရတပ္ရဲ႕ အႏၱရာယ္ေတြကို ၾကံ့ၾကံ့ခိုင္ ရင္ဆိုင္ေပးမွာ မဟုတ္တာေၾကာင့္ ေက်းလက္နဲ႕သက္ဆိုင္တဲ့ အေၾကာင္းအရာတရပ္ကို ေဖာ္ထုတ္သင့္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားခဲ့ပါတယ္။ ခ်ီရဲ႕ အျမင္အရ ေျမယာျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးဆိုတဲ့ အေၾကာင္းအရာဟာ ေက်းလက္ေနျပည္သူလူထုကို ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြဘက္ ေရာက္လာေအာင္ အဆြဲေဆာင္ႏိုင္ဆံုး အေၾကာင္းအရာ တရပ္ ျဖစ္ပါတယ္။

စတုတၳအခ်က္ကေတာ့ တိုင္းျပည္မွာ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး ဆင္ႏႊဲဖူးတဲ့ အစဥ္အလာ ရွိေနဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒီလက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးဟာ revolutionary Marxist type မဟုတ္ရင္ေတာင္ romantic bandits အဆင့္ေလာက္ေတာ့ ရွိသင့္တယ္လို႕ ခ်ီကဆိုထားပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးအစဥ္အလာ ရွိျခင္းအားျဖင့္ ေလ့က်င့္သင္ၾကားေပးမွဳေတြ အထူးတလည္ လုပ္စရာ မလိုအပ္သလို အေျခခံေဒသ ျပည္သူလူထုရဲ႕ ေထာက္ခံမွဳေတြလဲ ပိုမ်ားႏိုင္ပါတယ္။

ဒီလို subjective structural condition နဲ႕ objective structural condition ေလးရပ္တို႕ ျပည့္စံုတဲ့အခါ ေတာ္လွန္ေရးတရပ္ စတင္ဖို႕အတြက္ foco (centre of guerrilla activity) ကို ဖန္တီးႏိုင္မယ့္ လူအေယာက္ ၃၀ ကေန ၄၀ ပါ၀င္တဲ့ အစုအဖြဲ႕ တခု ထြက္ေပၚလာခ်ိန္ကို ေစာင့္ဖို႕ပဲ လိုအပ္တယ္လို႕ ခ်ီက ဆိုထားခဲ့ပါတယ္။ ဒီလူစုဟာ ေက်းလက္ေဒသမွာ စတင္လွဳပ္ရွားျပီး ေျမယာျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ကတိစကားေတြကို ေဒသခံ ေက်းလက္လူထုကို ေပးအပ္ဖို႕ လိုပါတယ္။ ဒါမွလဲ ေဒသခံလယ္သမားေတြရဲ႕ ေထာက္ခံမွဳကို ရယူႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီကေနတဆင့္ အေျခခံနယ္ေျမနဲ႕ ေဒသခံေတြရဲ႕ အကူအညီကို အသံုးျပဳျပီး အစိုးရတပ္ေတြကို ျခံဳခိုတိုက္ခိုက္ရပါမယ္။ ေတာ္လွန္ေရးအတြက္ လိုအပ္မယ့္ လက္နက္ခဲယမ္းရိကၡာေတြကို စုေဆာင္းရပါမယ္။ ဒီလိုနဲ႕ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြဘက္က ေအာင္ပြဲရလာတာနဲ႕အမွ် လူအမ်ားကို ေတာ္လွန္ေရးထဲ ပါ၀င္လာေအာင္ ဆြဲေဆာင္လာႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တျဖည္းျဖည္းနဲ႕ foco ဟာ အင္အားၾကီးမားလာျပီး၊ တခ်ိဳ႕လူေတြဟာ ေနာက္ထပ္ အေျခခံေဒသေတြကို ထိုးေဖာက္ေျခကုပ္ယူၾကရပါမယ္။ ေတာ္လွန္ေရးအင္အားၾကီးထြားလာေအာင္ ျပဳလုပ္ရပါမယ္။ လူေတြ ထပ္ခြဲျပီး မထိုးေဖာက္ႏိုင္ေသးတဲ့ နယ္ေျမေတြကို ထပ္မံထိုးေဖာက္ေျခကုပ္ယူၾကရပါမယ္။ တိုင္းျပည္လံုးအႏွံ႕ ေက်းလက္ေဒသေတြမွာ ေျခကုပ္ရျပီးတဲ့အခါ ျမိဳ႕ဆင္ေျခဖံုးေဒသေတြကို ထိုးေဖာက္ေနရာယူျပီး ျမိဳ႕သိမ္းတိုက္ပြဲေတြ ဆင္ႏႊဲရပါမယ္။ ေနာက္ဆံုးမွာ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြဟာ အစိုးရကို ျဖဳတ္ခ်ျပီး၊ အစိုးရသစ္တရပ္အေနနဲ႕ အစားထိုး ေအာင္ပြဲခံႏိုင္မွာ ျဖစ္တယ္လို႕ ခ်ီက ဆိုထားခဲ့ပါတယ္။

ခ်ီေဂြးဗားရားရဲ႕ ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႕အစည္း

ခ်ီက ေတာ္လွန္ေရးတရပ္ကို လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးသမားကသာ ဦးေဆာင္ႏိုင္မယ္လို႕ ယူဆခဲ့ပါတယ္။ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးတိုက္ပြဲဆင္ႏႊဲရင္း အသက္ကို မေပးဆပ္ႏိုင္သူ တေယာက္ဟာ ေတာ္လွန္ေရးကို စီစဥ္ညႊန္ၾကားႏိုင္မွာ မဟုတ္ေၾကာင္း သူက ဆိုထားခဲ့ပါတယ္။ ေအာင္ျမင္တဲ့ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးသမားတေယာက္ဟာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအတြင္းမွာ ကာယအား၊ ဥာဏအားေတြနဲ႕ ျပည့္စံုတဲ့ elite တေယာက္ျဖစ္ဖို႕ လိုအပ္တယ္လို႕ သူက ယံုၾကည္ထားပါတယ္။ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြကို လူ႕အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲသူေတြ၊ လယ္သမားေတြရဲ႕ လမ္းျပနတ္သမီးေတြ၊ ျပည္သူလူထုအက်ိဳးစီးပြားအတြက္ ၾကံ့ၾကံ့ခံ ရပ္တည္ေပးသူေတြအျဖစ္ ခ်ီက သတ္မွတ္ေျပာဆိုထားခဲ့ပါတယ္။ ခ်ီရဲ႕ ေရးသားေဖာ္ျပခ်က္မ်ားဟာ elite-based revolutionary organization သေဘာတရားမ်ားကို အေျခခံထားပါတယ္။

centralization/ decentralization ရွဳေထာင့္ကေန ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ decentralization ကို အေျခခံထားပါတယ္။ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႕ရဲ႕ တပ္ရင္းမ်ားဟာ သီးျခားဆီ လွဳပ္ရွားသင့္ျပီး၊ အင္အားၾကီးမားဖို႕လိုအပ္မွသာ ပူးတြဲစစ္ဆင္ေရးေတြ အေကာင္အထည္ေဖာ္သင့္တယ္လို႕ ခ်ီက ဆိုခဲ့ပါတယ္။ ဒီတပ္ရင္းေတြအၾကားမွာ ရွိသင့္တဲ့ တခုတည္းေသာ coordinating mechanism ကေတာ့ တပ္မွဴးေတြဟာ အေတြးအေခၚပိုင္းအရ ညီညြတ္ေနျပီး၊ ထိပ္ပိုင္းေခါင္းေဆာင္တဦးက personal coordination လုပ္ေပးဖို႕ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သူ႕အျမင္အရ တပ္မွဴးေတြဟာ တပ္ရင္းအသီးသီးကို ဦးေဆာင္ေနၾကေပမယ့္ ပထမမူလအစမွာ တူညီတဲ့ foco ကေန လာၾကတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ မဟာဗ်ဴဟာ၊ နည္းဗ်ဴဟာေတြမွာ တူညီမွဳေတြ ရွိေနမွာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ၾကည့္ရွဳေစာင့္ၾကပ္ေနစရာ မလိုပဲ တပ္မွဴးေတြရဲ႕ လက္ထဲကို အာဏာကုန္လႊဲအပ္ထားလို႕ ရတယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ ဆံုးျဖတ္ခ်က္အနည္းငယ္ကိုသာ ထိပ္ပိုင္းေခါင္းေဆာင္ေတြကို တင္ျပေဆြးေႏြးဖို႕ လိုအပ္ေၾကာင္း ဆိုထားပါတယ္။

ေ၀ဖန္ဆန္းစစ္ခ်က္မ်ား

ခ်ီရဲ႕ ေတာ္လွန္ေရးသီအိုရီနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ေ၀ဖန္ဆန္းစစ္ခ်က္ေတြ အမ်ားအျပား ေပၚထြက္လာပါတယ္။ Doctrinaire Marxists ေတြက ေတာ္လွန္ေရးအေပၚ သက္ေရာက္မွဳရွိတဲ့ urban proletariat ကို ဖယ္ရွားျပီး၊ ေက်းလက္လယ္သမားေတြနဲ႕ပဲ ဆိုရွယ္လစ္ေတာ္လွန္ေရးကို ျပဳလုပ္ဖို႕ ၾကိဳးပမ္းထားတဲ့ သီအိုရီလို႕ေ၀ဖန္ၾကပါတယ္။ Leninists နဲ႕ Trotskyists ေတြကေတာ့ ခ်ီဟာ ေတာ္လွန္ေရးကို ဦးေဆာင္ေပးႏိုင္မယ့္ အေျခခံ ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းျဖစ္တဲ့ vanguard party ကို လ်စ္လ်ဴရွဳထားတယ္လို႕ အတိအလင္းေ၀ဖန္ထားၾကပါတယ္။ မဟာဗ်ဴဟာေလ့လာေရး ပညာရွင္ေတြကေတာ့ ခ်ီရဲ႕သီအိုရီဟာ မဟာဗ်ဴဟာခ်မွတ္ျပီးမွ နည္းဗ်ဴဟာ ခ်မွတ္ရတဲ့ အစဥ္အလာကို မလိုက္နာပဲ နည္းဗ်ဴဟာေတြ ခ်မွတ္ျပီးမွ မဟာဗ်ဴဟာ ခ်မွတ္ဖို႕ ၾကိဳးပမ္းထားတဲ့ သီအိုရီအေနနဲ႕ ေဖာ္ျပထားခဲ့ၾကပါတယ္။

Maoists ေတြကေတာ့ ခ်ီဟာ ပါတီရဲ႕ ဦးေဆာင္မွဳမပါပဲ ေတာ္လွန္ေရးတပ္ေတြ ဖြဲ႕စည္းဖို႕ ၾကိဳးစားထားတယ္လို႕ ဆိုၾကပါတယ္။ သူတို႕ရဲ႕အျမင္အရ ေတာ္လွန္ေရးတပ္ေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးလမ္းေၾကာင္းေပၚမွာ စြဲစြဲျမဲျမဲ ရပ္တည္မွဳနဲ႕ ေတာ္လွန္ေရးတာ၀န္မ်ားကို ျပည့္မွီေအာင္ ထမ္းေဆာင္ႏိုင္မွဳတို႕အတြက္ ပါတီရဲ႕ ဦးေဆာင္မွဳလိုအပ္ေၾကာင္း ခိုင္ခိုင္မာမာ ေထာက္ျပေ၀ဖန္ထားၾကပါတယ္။ က်ဴးဘားေတာ္လွန္ေရးမွာ ပါတီရဲ႕ ေတာ္လွန္ေရး ရည္မွန္းခ်က္ေတြဟာ ေတာ္လွန္ေရးတပ္ေတြရဲ႕ လက္ေအာက္ခံျဖစ္ေနျပီး၊ ေတာ္လွန္ေရးတပ္ ေတြဟာ ႏိုင္ငံေတာ္ကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမယ့္ တပ္ေတြအသြင္မေဆာင္ပဲ bandit gang အသြင္ေဆာင္ေနေၾကာင္း Maoists ေတြက ေ၀ဖန္ခဲ့ၾကပါတယ္။

ေတာ္လွန္ေရးကို လက္ေတြ႕က်က် သံုးသပ္သူမ်ားကေတာ့ ခ်ီရဲ႕သီအိုရီဟာ က်ဴးဘားေတာ္လွန္ေရး တခုတည္းမွာပဲ ေအာင္ျမင္ခဲ့ျပီး ကြန္ဂို၊ ဘိုလီးဘီးယား၊ ဗင္နီဇြဲလား၊ ကိုလံဘီယာ၊ ပီရူးနဲ႕ အယ္လ္ဆာလ္ေဗတာ ေတာ္လွန္ေရးေတြမွာ က်ဆံုးခဲ့ေၾကာင္း ေ၀ဖန္ထားခဲ့ၾကပါတယ္။ Methodological standpoint က ၾကည့္ရင္ေတာ့ ခ်ီသီအိုရီ ကို ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ အေကာင္အထည္ မေဖာ္ႏိုင္ၾကျခင္းဟာ ခ်ီအေနနဲ႕ ေတာ္လွန္ေရးသီအိုရီတခုလံုးကို က်ဴးဘားေတာ္လွန္ေရးက သူ႕ရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္အေတြ႕အၾကံဳ အနည္းငယ္အေပၚမွာသာ မီွျငမ္းျပီး ထုတ္ေဖာ္ခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ပါပဲ။ တကယ္ေတာ့ သီအိုရီတခုကို အေတြ႕အၾကံဳျဖစ္ရပ္တခုတည္းအေပၚမွာ အေျခခံျပီး ေဖာ္ထုတ္လို႕ မရႏိုင္ပါဘူး။ ကိုယ္ပိုင္ အေတြ႕အၾကံဳအနည္းငယ္ကေန ေပၚထြက္လာတဲ့ သီအိုရီကိုလဲ လူအမ်ားက ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ အေၾကာင္းအရာတရပ္ရဲ႕ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ကို ကိုယ္ပိုင္အေတြ႕အၾကံဳတခုတည္းနဲ႕ သံုးသပ္လို႕ မရပါဘူး။

ေနာက္တခ်က္က က်ဴးဘားေတာ္လွန္ေရးနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ခ်ီရဲ႕ အျမင္ျဖစ္ပါတယ္။ ခ်ီက သမိုင္းျဖစ္ရပ္ေတြကို ေတာ္လွန္ေရးသမား ရွဳေထာင့္တခုတည္းကေန ရွဳျမင္သံုးသပ္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ က်ဴးဘားေတာ္လွန္ေရးေအာင္ျမင္ခဲ့တဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြထဲမွာ အာဏာရွင္ရဲ႕ အားနည္းခ်က္ေတြနဲ႕ ျမိဳ႕ေနျပည္သူလူထုရဲ႕ အာဏာရွင္ကို ေထာက္ခံအားေပးမွဳ မရွိျခင္းေတြလဲ ေပါင္းစပ္ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္ ခ်ီကေတာ့ ေက်းလက္မွာ အေျခခံျပီး ေတာ္လွန္ခဲ့တာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒီအခ်က္ေတြကို သူ႕သီအိုရီမွာ ထည့္သြင္း ေျပာၾကားထားျခင္း မရွိခဲ့ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္လဲ သူ႕သီအိုရီကို တျခားေတာ္လွန္ေရးေတြမွာ ျပန္လည္အသံုးျပဳတဲ့အခါ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြအေနနဲ႕ အာဏာရွင္ရဲ႕ အားသာခ်က္၊ အားနည္းခ်က္ေတြ၊ ျမိဳ႕ေနလူထုရဲ႕ ေပါင္းစပ္ပါ၀င္ ေထာက္ခံမွဳ အေနအထားေတြ၊ ေက်းလက္ျပည္သူေတြရဲ႕ စိတ္ေနသဘာ၀ ကြဲျပားမွဳေတြကို အေလးေပးခဲ့ျခင္း မရွိၾကပါဘူး။ ခ်ီရဲ႕ foco သီအိုရီအတိုင္း လိုက္နာက်င့္သံုးရင္း ေတာ္လွန္ေရး ေရခ်ိန္ေတြ က်ဆင္းျပီး အရွံဳးနဲ႕ ရင္ဆိုင္ခဲ့ၾကရပါတယ္။ ခ်ီကိုယ္တိုင္လဲ ဘိုလီဗီးယားမွာ က်ဆံုးခဲ့ရပါတယ္။

ဘိုလီးဗီးယားမွာ ခ်ီက်ဆံုးခဲ့ရတာဟာ အစိုးရနဲ႕ ေဒသခံျပည္သူလုထုရဲ႕ အေျခအေနေတြကို ထည့္သြင္းမစဥ္းစားခဲ့လို႕ျဖစ္ေၾကာင္း ပညာရွင္မ်ားက ေလ့လာသံုးသပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ တကယ္တမ္းက်ေတာ့ ဘိုလီဗီးယားက ကြန္ျမဴနစ္ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြဟာ အျပင္လူေတြရဲ႕ အၾကံေပးခ်က္ကို hostile ျဖစ္ပါတယ္။ နယ္ေျမခံျပည္သူလူထုက ေတာ္လွန္ေရးအေပၚ ေထာက္ခံမွဳ ေရခ်ိန္ကလဲ မျမင့္ေသးပါဘူး။ အစိုးရဘက္က structural weakness ေတြလဲ မေပၚထြက္ေသးပါဘူး။ ဒီလို popular support မရွိေသးခ်ိန္နဲ႕ command and control မလုပ္ႏိုင္ေသးခ်ိန္မွာ ပထမဆံုးေသနတ္သံ ေဖာက္လိုက္တဲ့အတြက္ ခုနစ္လအတြင္းမွာ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြ အားလံုးနီးပါး က်ဆံုး၊ ဖမ္းဆီးခံရတဲ့ အေျခအေနကို က်ေရာက္ခဲ့ရတာပါ။ ေသခ်ာတာတခုကေတာ့ က်ဴးဘားေတာ္လွန္ေရးရဲ႕ ေအာင္ျမင္မွဳမ်ိဳးဟာ ေနာက္တၾကိမ္ ဘယ္ေတာ္လွန္ေရးမွာမွ ထပ္မရေတာ့တာပါပဲ။

အားနည္းခ်က္မ်ား

ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ခ်ီရဲ႕ foco သီအိုရီဟာ ကမၻာတ၀ွမ္းက ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြအၾကားမွာ အခုအခ်ိန္အထိ ပ်ံ႕ႏွံ႕ေနရာယူဆဲပဲ ရွိပါေသးတယ္။ သီအိုရီက သတ္မွတ္ထားတဲ့ ေတာ္လွန္ေရးသေဘာသဘာ၀အရ ကနဦးေတာ္လွန္ေရးသမားေတြဆိုတာ တကယ့္ elite group ျဖစ္ရပါမယ္။ ေတာ္လွန္ေရးကို လူ ၃၀-၅၀ ေလာက္နဲ႕ စတင္ရပါမယ္။ ဒီလူေတြဆီမွာ စည္းရံုးေရးစြမ္းရည္၊ ႏိုင္ငံေရးစြမ္းရည္နဲ႕ စစ္ေရးစြမ္းရည္ေတြ ရွိရပါမယ္။ ေတာ္လွန္ေရးသမားတိုင္းမွာ ဒီစြမ္းရည္ေတြအားလံုး ျပည့္၀ေနဖို႕ဆိုတာက အေတာ္ကို ခဲယဥ္းလွပါတယ္။ ေနာက္တခ်က္က ဒီလိုအင္အားေလာက္နဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစြမ္းရည္ျမင့္မားတဲ့ အစိုးရတရပ္ကို မေတာ္လွန္ႏိုင္ပါဘူး။ က်ဴးဘားေတာ္လွန္ေရးမွာ ကက္စထရိုနဲ႕ ခ်ီတို႕ အႏိုင္ရခဲ့တာက ခ်ီတို႕ရဲ႕ စြမ္းရည္တခုတည္းေၾကာင့္ မဟုတ္ပါဘူး။ အစိုးရဘက္မွာ structural weakness ေတြ ရွိေနခ်ိန္နဲ႕ ကိုက္ညီသြားတာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။

ေနာက္တခ်က္က ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြဟာ အေတြးအေခၚေရခ်ိန္နဲ႕ စည္းလံုးမွဳေရခ်ိန္ေတြမွာ ညီညီမွ်မွ် ျဖစ္ေနၾကဖို႕လဲ လိုပါေသးတယ္။ ဒီလိုမဟုတ္ပဲ ပုဂၢလိက ခံစားမွဳကို ဦးစားေပးတတ္တဲ့ တပ္မွဴးေတြနဲ႕ အေတြးအေခၚ ေရခ်ိန္မညီတဲ့ တပ္မွဴးေတြက ဦးေဆာင္ေနၾကတဲ့အခါ အစိုးရတပ္ေတြရဲ႕ သပ္လွ်ိဳျဖိဳခြဲမွဳေတြအၾကားမွာ တဖြဲ႕နဲ႕တဖြဲ႕ အၾကား နားမလည္မွဳေတြ ျဖစ္တာ၊ coordinating mechanism နဲ႕ တပ္မွဴးေတြအၾကား ကြဲျပားမွဳေတြ ျဖစ္တာကေန ဟိုတစုကို ရန္သူက ေခ်မွဳန္းလိုက္၊ ဒီတစုကို ရန္သူက သိမ္းသြင္းလိုက္ေတြျဖစ္ျပီး ျပိဳကြဲက်ဆံုးမွဳေတြ ျဖစ္လာတတ္ပါေတာ့တယ္။ ဒါေတြဟာ ခ်ီသီအိုရီရဲ႕ အားနည္းခ်က္ေတြျဖစ္ျပီး၊ တျခားႏိုင္ငံေတြမွာ အစိုးရတပ္ေတြဘက္က အႏိုင္ရသြားေစခဲ့တဲ့ အခ်က္ေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

နိဂံုး

နိဂံုးခ်ဳပ္ဆိုရရင္ ခ်ီေဂြဗားရားရဲ႕ foco သီအိုရီကေနျပီး ေဆာင္စရာ၊ ေရွာင္စရာ သင္ခန္းစာေတြ အမ်ားအျပား ထြက္ေပၚလာတယ္လို႕ ဆိုရပါမယ္။ ပထမအခ်က္က ေတာ္လွန္ေရးတရပ္မွာ structural conditions ေတြ ရွိဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ မရွိေသးရင္လဲ ဖန္တီးယူဖို႕ ၾကိဳးစားရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒုတိယအခ်က္က ေတာ္လွန္ေရးဆင္ႏႊဲရာမွာ ကိုယ့္ဘက္က အားသာခ်က္ေတြကိုပဲ ၾကည့္ျပီး အင္အားကို overestimate လုပ္လို႕ မရႏိုင္ပါဘူး။ ျပည္သူလူထုရဲ႕ ေရခ်ိန္၊ အစိုးရရဲ႕ structural weakness စတာေတြကိုပဲ ထည့္သြင္းစဥ္းစားဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ တတိယအခ်က္က ေတာ္လွန္ေရးလုပ္ရာမွာ နည္းလမ္းတခုတည္းကိုပဲ တရားေသဆုပ္ကိုင္လို႕ မရပါဘူး။ ေက်းလက္ျပည္သူကိုပဲ အေျခခံမယ္၊ ျမိဳ႕ေပၚက လူထုတိုက္ပြဲကိုပဲ အေျခခံမယ္ဆိုျပီး သတ္မွတ္လို႕ မရပါဘူး။ အခ်ိန္အခါနဲ႕အညီ ေအာင္ပြဲကို ဦးတည္ေစႏိုင္မယ့္ နည္းပရိယာယ္ေတြကို ေျပာင္းလဲ အသံုးခ်ႏိုင္ဖို႕ လိုပါတယ္။ သပိတ္စံု၊ သူပုန္ထဖို႕ လိုအပ္ခ်ိန္မွာ သပိတ္ပဲ စံုေနရင္ ျဖိဳခြဲခံရမွာပါပဲ။ သူပုန္ပဲ ထေနရင္လဲ ေခ်မွဳန္းခံရမွာပါပဲ။ လိုအပ္သလို ေပါင္းစပ္ပါ၀င္ႏိုင္ဖို႕ ၾကိဳးစားၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ စတုတၳတခ်က္ကေတာ့ တခါေလာက္ ေအာင္ပြဲရခဲ့တဲ့ အေတြ႕အၾကံဳကို တရားေသဆုပ္ကိုင္ျပီး ေရွ႕ဆက္သြားမယ့္ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြရဲ႕ သီအိုရီသဖြယ္ အသံုးခ်လို႕ မရဘူး ဆိုတာပါပဲ။ အေတြ႕အၾကံဳနဲ႕ သီအိုရီေတြက စနစ္တက် ေပါင္းစပ္ အသံုးျပဳႏိုင္မွသာ အသံုး၀င္ပါတယ္။ အေတြ႕အၾကံဳရွိသူက ေျပာတိုင္း လိုက္နာေဆာင္ရြက္ရမယ့္ အမွန္တရားလို႕ မယူဆႏိုင္ပါဘူး။ သီအိုရီသိသူက ေျပာတိုင္းလဲ အမွန္တရားလို႕ မသတ္မွတ္ႏိုင္ပါဘူး။ အခ်ိန္အခါနဲ႕ အေျခအေနေပၚမွာ မူတည္ျပီး သင့္ေတာ္မယ့္ သီအိုရီသေဘာတရားေတြကို ေလ်ာ္ညီတဲ့ အေတြ႕အၾကံဳေတြနဲ႕ ေပါင္းစပ္မွသာ ေအာင္ပြဲကို ရရွိႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ခင္မမမ်ိဳး (၂၃၊ ၈၊ ၂၀၁၀)

ရည္ညႊန္းကိုးကားစာရင္း

Cohan, A.S. (1975) Theories of Revolution: An Introduction, New York, John Wiley and Sons
Debray, R. (1967) Revolution in the Revolution? Armed Struggle and Political Struggle in Latin America, Westport, Greenwood Press, translated by Bobbye Ortiz

Foran, J. (1995) 'Revolutionizing Theory/ Theorizing Revolutions: State, Culture, and Society in Recent Works on Revolution', in Nikkie, R. K. (ed.) Debating Revolutions, New York, New York University Press

Guevara, C. (1985) Guerrilla Warfare, Lincoln, University of Nebraska Press, includes Guerrilla Warfare (1960) translated by J. P. Morray, Guerrilla Warfare: A Method (1963) , Message to the Tricontinental (1967), and an introduction and case studies by Brian Loveman and Thomas M. Davies, Jr.

McCormick, G. (1997/ 1998) 'Che Guevara: The Legacy of a Revolutionary Man', World Policy Journal, Winter 1997/ 1998

Scott, J. C. (1976) The Moral Economy of the Peasant, New Haven, Yale University Press

အျပည့္အစံုဖတ္ခ်င္ရင္..>>>

ျပန္ေခါက္ထားခဲ့ပါ..>>>

ေတာ္လွန္ေရး အဖြဲ႕အစည္းမ်ား

ေတာ္လွန္ေရးတရပ္ ဆင္ႏႊဲရာမွာ ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ားရဲ႕ အခန္းက႑ဟာ အလြန္ပဲ အေရးၾကီးလွပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးဆင္ႏႊဲဖို႕အတြက္ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြ စုစည္းမိလာၾကတဲ့အခါ ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႕အစည္းကို ဘယ္လိုသ႑ာန္နဲ႕ စုဖြဲ႕ျပင္ဆင္မွာလဲ ဆိုတာက ေမးခြန္းထုတ္စရာ ရွိလာပါတယ္။ လူအမ်ားကို အေျချပဳတဲ့ (Mass-based Revolutionary Organization) အေနနဲ႕ စုဖြဲ႕မွာလား၊ ထိပ္ပိုင္းက လူအနည္းစုကို အေျချပဳတဲ့ (Elite-based Revolutionary Organization) အေနနဲ႕ စုဖြဲ႕မွာလား၊ ဗဟိုဦးစီးစနစ္ (Centralization) ကို အေျခခံမွာလား၊ ဗဟိုဦးစီးမွဳေျဖေလွ်ာ့ထားေသာစနစ္ (Decentralization) ကို အေျခခံမွာလား ဆိုတဲ့ စဥ္းစားေရြးခ်ယ္စရာ အခ်က္အလက္ေတြ အမ်ားအျပား ေပၚထြက္လာတတ္ပါတယ္။



ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႕အစည္းအတြင္းမွာ centralization စနစ္ကို က်င့္သံုးမွာလား၊ decentralization စနစ္ကို က်င့္သံုးမွာလား ဆိုတာက ဒီအဖြဲ႕အစည္းနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြကို ဘယ္လို ခ်မွတ္ လုပ္ကိုင္ၾကမယ္ဆိုတာေပၚမွာ မူတည္ပါတယ္။ လူတေယာက္ကပဲ ဦးေဆာင္ျပီး ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြ အားလံုးခ်မွတ္မယ္ဆိုရင္ centralization စနစ္ကို က်င့္သံုးတယ္လို႕ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလိုမဟုတ္ပဲ လူအေယာက္ (၁၀၀၀) ရွိတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းထဲမွာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြအားလံုးက လူအေယာက္ (၁၀၀၀) လံုးက ညီတူညာတူဆံုးျဖတ္ခ်က္ ခ်မွတ္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ decentralization စနစ္ကို က်င့္သံုးတယ္လို႕ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလိုမဟုတ္ပဲ သာမန္အဖြဲ႕၀င္ေတြက လုပ္ငန္းပိုင္းဆိုင္ရာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္အခ်ိဳ႕နဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ငယ္ေတြက ဆံုးျဖတ္ခ်က္အမ်ားစုကို ခ်မွတ္ျပီး၊ ဗဟိုအမွဳေဆာင္မ်ားက အေရးပါတဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္အခ်ိဳ႕ကို ခ်မွတ္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ centralization- decentralization continuum ရဲ႕ အလယ္အလတ္ စနစ္ကို က်င့္သံုးတယ္လို႕ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။

ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႕အစည္းေရးရာ ေလ့လာဆန္းစစ္သူ Jennergren က decentralization စနစ္ကို က်င့္သံုးတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေတြမွာလဲ decentralized လံုး၀ မလုပ္တဲ့ အေရးၾကီးဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြ ရွိေသးေၾကာင္း ညႊန္းဆိုေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ အေရးၾကီး ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ား (important decisions) ေတြထဲမွာ အဖြဲ႕အစည္းေရးရာ ဦးတည္ခ်က္မ်ား (Organizational Objectives)၊ မဟာဗ်ဴဟာ စီမံခ်က္မ်ား (Strategic Plans) နဲ႕ အေျခခံမူ၀ါဒမ်ား (Basic Policies) စတာေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။

စီးပြားေရးေလာကက အဖြဲ႕အစည္းေတြကို ေလ့လာဆန္းစစ္ခဲ့တဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေရးရာ ေလ့လာသူ Mintzberg က ဘ႑ာေရး၊ ဥပေဒေရးရာနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြကို အမ်ားအားျဖင့္ ထိပ္ပိုင္းခါင္းေဆာင္မ်ားက ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ေလ့ရွိျပီး၊ ေစ်းကြက္ရွာေဖြေရးနဲ႕ ထုတ္လုပ္မွဳဆိုင္ရာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြကို အလယ္အလတ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားက ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ေလ့ ရွိေၾကာင္း ေလ့လာေတြ႕ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အဖြဲ႕အစည္းေတြမွာ centralized decisions ေတြ ရွိႏိုင္သလို decentralized decisions ေတြလဲ ရွိႏိုင္ေၾကာင္း သိသာ ထင္ရွားလွပါတယ္။ centralization နဲ႕ decentralization စနစ္ေတြကိုပဲ သီးျခား က်င့္သံုးတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေတြဆိုတာ မရွိသေလာက္ ရွားပါးလွပါတယ္။ အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ သေဘာသဘာ၀ေပၚ မူတည္ျပီး degree of decentralization ကေတာ့ ကြဲျပားျခားနားမွဳရွိႏိုင္ပါတယ္။

decentralization ဟာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္မွဳေတြမွာ အေျခခံျပီး၊ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္မွဳအတြက္ သတင္းအခ်က္အလက္ဟာ အေရးပါလာတဲ့အခါမွာ အိုင္အက္စ္လို႕ေခၚတဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္စနစ္ (Information System) ရဲ႕ အခန္းက႑ဟာလဲ degree of decentralization အေပၚမွာ သက္ေရာက္မွဳ ရွိလာပါတယ္။ တိုးတက္လာတဲ့ အိုင္အက္စ္စနစ္နဲ႕ centralization/ decentralization တို႕အၾကားက ဆက္ႏြယ္မွဳ ႏွစ္ခုကို ပညာရွင္ေတြက ထုတ္ေဖာ္ေတြ႕ရွိခဲ့ၾကပါတယ္။ ပထမတခ်က္အေနနဲ႕ အိုင္အက္စ္စနစ္ဟာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြ ခ်မွတ္ဖို႕ လိုအပ္တဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကို ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ ရရွိႏိုင္ေစတဲ့အတြက္ centralization ကို တိုးျမွင့္ေပးႏိုင္ပါတယ္။ အျခားတဘက္မွာလဲ အိုင္အက္စ္စနစ္ဟာ အဖြဲ႕အစည္းအတြင္းက စီမံခန္႕ခြဲမွဳအဆင့္တိုင္းကို သတင္းအခ်က္အလက္ေတြ ျပည့္ျပည့္စံုစံု ရရွိေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးႏိုင္တဲ့အတြက္ ထိပ္ပိုင္းေခါင္းေဆာင္ေတြအေနနဲ႕ ေအာက္ေျခအဆင့္ဆင့္ကို ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္လုပ္ေဆာင္ခြင့္ေတြ ေပးအပ္ႏိုင္ျပီး decentralization ကို တိုးျမွင့္ေပးႏိုင္ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ မတရားတဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ကို ျဖိဳလွဲဖို႕ ၾကိဳးစားလုပ္ေဆာင္ၾကတဲ့ political entrepreneurs ေတြအေနနဲ႕ အိုင္အက္စ္စနစ္ကို သက္ဆိုင္ရာေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႕အစည္းအတြင္းမွာ အသံုးျပဳဖို႕ လိုအပ္ေၾကာင္း ပညာရွင္မ်ားကို ေထာက္ျပေျပာဆိုၾကပါတယ္။ ဒီလိုလုပ္ျခင္းအားျဖင့္ ပိုမိုထိေရာက္ျပီး၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱရားကို စိန္ေခၚႏိုင္မွဳေတြ ပိုမိုျမင့္တက္လာႏိုင္ေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့ၾကပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြကေနတဆင့္ ေတာ္လွန္ေရးကြန္ယက္ေတြ ခ်ိတ္ဆက္ဖြဲ႕စည္းျပီး ကြန္ယက္စစ္ပြဲ (netwar) ကို ဆင္ႏႊဲႏိုင္ေၾကာင္း စစ္မဟာဗ်ဴဟာေလ့လာေရး ပညာရွင္ Arquilla နဲ႕ Ronfeldt တို႕က အၾကံျပဳထားခဲ့ၾကပါတယ္။

ေခတ္မီဖြံ႕ျဖိဳးတဲ့ နည္းပညာေတြကို အသံုးျပဳျခင္းအားျဖင့္ ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြဟာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱရားရဲ႕ ေဒါက္တိုင္ေတြျဖစ္တဲ့ စစ္တပ္၊ ရဲေတြကို ေတာ္လွန္ေရးအင္အားစုၾကီးေတြနဲ႕ ထိပ္တိုက္တိုက္ပြဲ၀င္စရာမလိုပဲ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱရားလည္ပတ္မွဳေတြကို တိုက္ရိုက္တိုက္ခိုက္ လာႏိုင္ေစပါတယ္။ ဒီက႑နဲ႕ပတ္သက္တဲ့ ကၽြမ္းက်င္ပညာရွင္မ်ားကေတာ့ အာဏာရွင္ယႏၱရားကို ေထာက္ကူေပးတဲ့ ဘဏ္တခုကို လူအင္အားသံုးျပီး ၀င္ေရာက္စီးနင္းတိုက္ခိုက္တာထက္ ဒီဘဏ္လုပ္ငန္းလည္ပတ္မွဳကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားတဲ့ ကြန္ျပဴတာစနစ္ကို တိုက္ခိုက္ႏိုင္မွဳက ပိုျပီး ထိေရာက္မွဳရွိလာေၾကာင္း ေျပာဆိုလာၾကပါတယ္။

ဒါေပမယ့္လဲ ေခတ္မီတိုးတက္တဲ့ အိုင္တီစနစ္၊ အိုင္အက္စ္စနစ္ေတြကို အသံုးျပဳျခင္းအားျဖင့္ အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ လံုျခံဳေရး (security of the organization) ကို ထိခိုက္မွဳ ရွိေစႏိုင္ေၾကာင္းကိုလဲ ေထာက္ျပေျပာဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္ Bell ဆိုခဲ့တဲ့အတိုင္း ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြ ပတ္သက္တဲ့ old wives' tale တခုရွိပါတယ္။ ဒါကေတာ့ အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ လံုျခံဳေရး (Security of the organization) နဲ႕ လုပ္ငန္းတာ၀န္ေတြကို ျပီးေျမာက္ေအာင္ျမင္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္မွဳ (efficiency) တို႕ အၾကားမွာ ေျပာင္းျပန္ဆက္စပ္မွဳ (inverse relation) ရွိေနတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

လံုျခံဳေရးဆိုတာက ႏိုင္ငံေတာ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ယႏၱရားရဲ႕ ေခ်မွဳန္းႏိုင္စြမ္းကို ေတာင့္ခံႏိုင္မွဳနဲ႕ သတင္းအခ်က္အလက္ေပါက္ၾကားမွဳကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္မွဳေတြနဲ႕ သက္ဆိုင္ပါတယ္။ Efficiency ဆိုတာကေတာ့ ခ်မွတ္ထားတဲ့ စီမံခ်က္ေတြကို ျပီးေျမာက္ေအာင္ျမင္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္မွဳ ျဖစ္ပါတယ္။ ကမၻာတ၀ွမ္းေတာ္လွန္ေရးအဆက္ဆက္ရဲ႕ သင္ခန္းစာမ်ားအရ Efficiency ကို အာရံုစိုက္ လုပ္ေဆာင္မွဳမ်ားေလေလ၊ အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ လံုျခံဳေရးကို ထိခိုက္ေလေလပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ မဟာဗ်ဴဟာေလ့လာသူ McCormick က ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြဟာ ဗဟိုဦးစီးခ်ဳပ္ကိုင္မွဳကို ေလွ်ာ့ခ်ျပီး ကြန္ယက္ခ်ိတ္ဆက္မွဳေတြ၊ decentralization process ေတြကို အေကာင္အထည္ေဖာ္တဲ့အခါ အခ်ိန္အနည္းငယ္အတြင္း Efficiency ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္မွသာ ေအာင္ပြဲကို ရမွာျဖစ္ျပီး၊ အခ်ိန္ၾကာလာခဲ့ရင္ေတာ့ ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ လံုျခံဳေရးကို ထိခိုက္မွဳ ပိုမ်ားလာတာနဲ႕အမွ် ပ်က္စီးတိမ္ေကာသြားႏိုင္ေၾကာင္း ေဖာ္ထုတ္ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြအေနနဲ႕ ေရတိုကာလမွာ Efficiency ရဖို႕အတြက္ ေရရွည္ရပ္တည္ႏိုင္မွဳရဲ႕ security ကို ဘယ္ေလာက္အတိုင္းအတာအထိ sacrifice လုပ္ဖို႕သင့္သလဲဆိုတာကို တိုက္ပြဲေဖာ္ေဆာင္ လွဳပ္ရွားမွဳ သ႑ာန္တိုင္းမွာ ေရြးခ်ယ္ဆံုးျဖတ္ႏိုင္ၾကဖို႕ လိုအပ္လွပါတယ္။

ဒီလိုမဟုတ္ပဲ ဗဟိုဦးစီးစနစ္နဲ႕ ေျမေအာက္ဆဲလ္ေတြအေပၚမွာ အေျခခံတည္ေဆာက္မွဳသ႑ာန္ (hierarchical cell-based organization) ကေန ကြန္ယက္သ႑ာန္ (network structures) ကို ကူးေျပာင္းမွဳ လုပ္မယ္ဆိုရင္လဲ တိုးတက္ေျပာင္းလဲလာတဲ့ efficiency နဲ႕ ညီမွ်တဲ့ security ကို တျပိဳင္တည္း တိုးျမွင့္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ Network structures ေပၚ အေျခခံတဲ့ ခ်ိတ္ဆက္မွဳေတြမွာ အဖြဲ႕အစည္းငယ္ေလးေတြ (nodes) အမ်ားအျပား ပါ၀င္ျပီး၊ ဒီ nodes ေတြအၾကားက ဆက္စပ္မွဳ၊ ဆက္သြယ္မွဳ (interconnections) ေတြလဲ အမ်ားအျပား ပါရွိတဲ့အတြက္ သတင္းလံုျခံဳေရး ရဖို႕ဆိုတာကေတာ့ အလြန္ခဲယဥ္းတတ္ပါတယ္။ Node တခုကို ႏိုင္ငံေတာ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱရားေဒါက္တိုင္ေတြက ေျခရာခံမိတာနဲ႕ Network structure ၾကီးတခုလံုးကို ရန္သူက ျဖိဳခြင္းႏိုင္ဖို႕ လမ္းဖြင့္ေပးလိုက္သလို ျဖစ္သြားတတ္ပါတယ္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ centralization မွာ အားသာတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေတြက security ေကာင္းမြန္ျပီး ေရရွည္ျမွဳပ္ႏွံဖို႕ လိုအပ္တဲ့ ေတာ္လွန္ေရးအတြက္ ပိုျပီး အသံုး၀င္တတ္သလို၊ decentralization မွာ အားသာတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေတြက efficiency တိုးျမွင့္ေပးႏိုင္တဲ့အတြက္ ေရတိုေတာ္လွန္ေရးကာလအတြင္း ေအာင္ပြဲရႏိုင္မွဳအတြက္ အသံုး၀င္တတ္ပါတယ္။ သက္ဆိုင္ရာ ေတာ္လွန္ေရးရဲ႕ ေရတိုေရရွည္ အတိမ္အနက္ကို မွန္မွန္ကန္ကန္ သံုးသပ္တြက္ခ်က္ႏိုင္ဖို႕ပဲ လိုပါတယ္။ မဟုတ္ရင္ေတာ့ ေရရွည္ျမွဳပ္ႏွံရမယ့္ ေျမေအာက္ေတာ္လွန္ေရးအခ်ိန္မွာ ပဲ့ကေထာင္၊ ဦးကနင္းနဲ႕ ကေသာင္းကနင္း decentralization အဖြဲ႕အစည္းေတြ မွိဳလိုေပါက္လာျပီး၊ ေရတိုကာလအတြင္း အဆံုးသတ္တိုက္ပြဲႏႊဲရမယ့္ အခ်ိန္မွာက်ေတာ့မွ ဟိုအဖြဲ႕ကလဲ ႏွစ္ေယာက္တပိုင္း၊ ဒီအဖြဲ႕ကလဲ မခ်ိသာမဆန္႕သာနဲ႕ မပီမျပင္ထြက္ေပၚလာတာမ်ိဳးေတြ ၾကံဳေတြ႕ၾကရမွာပဲ။

ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြမွာ elite-based နဲ႕ Mass-based organization ကြဲျပားမွဳေတြလဲ ရွိပါေသးတယ္။ centralization/ decentralization ကြဲျပားမွဳ သ႑ာန္လိုပါပဲ။ continuum အေနနဲ႕သာ ရွိပါတယ္။ ေရေပၚဆီအေျချပဳအဖြဲ႕အစည္းနဲ႕ လူထုအေျချပဳ အဖြဲ႕အစည္းဆိုျပီး သီးျခားခြဲထုတ္ႏိုင္ဖို႕ကေတာ့ အလြန္ခဲယဥ္းလွပါတယ္။ အဖြဲ႕အစည္းတခုဟာ elite-based လား၊ mass-based လားဆိုတာကို ပညာရွင္အမ်ားစုက အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ အရြယ္အစားနဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ စြမ္းရည္ေတြနဲ႕ တိုင္းတာေလ့ရွိၾကပါတယ္။ အလြယ္တကူ စဥ္းစားႏိုင္တဲ့ နည္းလမ္းတခုကေတာ့ ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႕အစည္းတခုမွာ ရွိေနတဲ့ ထိပ္ပိုင္းေခါင္းေဆာင္ ဆယ္ေယာက္ကို ဖမ္းဆီးေထာင္ခ်လိုက္ရင္ (သို႕မဟုတ္) လုပ္ၾကံသတ္ျဖတ္လိုက္ရင္ ဒီအဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ ေအာင္ပြဲရႏိုင္မွဳ စြမ္းရည္ က်ဆင္းသြားမွဳ ရွိမရွိ ဆိုတာပါပဲ။ ဒီလိုျဖစ္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဒါကို elite-based revolutionary organization လို႕ သတ္မွတ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလိုမဟုတ္ပဲ အဖြဲ႕အစည္းအတြင္းမွာ ပါ၀င္တဲ့ အဖြဲ႕၀င္တ၀က္ေက်ာ္ကို ေခ်မွဳန္းႏိုင္မွသာ ေအာင္ပြဲရႏိုင္မွဳ စြမ္းရည္ က်ဆင္းသြားမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဒါကို mass-based revolutionary organization လို႕ သတ္မွတ္ႏိုင္ပါတယ္။

ေတာ္လွန္ေရးတရပ္ဆင္ႏႊဲရာမွာ ပါ၀င္တဲ့ ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြဟာ elite-based မ်ားေနရင္ ႏိုင္ငံေတာ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱရား ေဒါက္တိုင္ေတြအေနနဲ႕ ျဖိဳခြင္းရ လြယ္ကူပါတယ္။ ဒီလိုအာဏာပိုင္ေတြ ဘက္ကေန ထိပ္ပိုင္း ေခါင္းေဆာင္မ်ားကို ဖမ္းဆီးေထာင္ခ်ျခင္း၊ လုပ္ၾကံသတ္ျဖတ္ျခင္းအားျဖင့္ ေတာ္လွန္ေရးဟာလဲ ၾကန္႕ၾကာေနတတ္ပါတယ္။ Mass-based မ်ားေနရင္ေတာ့ ျဖိဳခြင္းရ ခက္ခဲတတ္တာေၾကာင့္ ေတာ္လွန္ေရးဘက္မွာ ပိုျပီး အားသာခ်က္ရွိလာႏိုင္ပါတယ္။

စစ္ပညာရွဳေထာင့္က ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ သက္ဆိုင္ရာ ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ centre of gravity ဟာ ဘယ္မွာတည္ရွိေနလဲဆိုတာကို သိလာတာနဲ႕အမွ် အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ elite-based, mass-based သ႑ာန္ကို ဆန္းစစ္ႏိုင္လာျပီး၊ ဒီအဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ ေအာင္ျမင္ႏိုင္မွဳအတိုင္းအတာကို သံုးသပ္မွန္းဆႏိုင္တယ္လို႕ ဆိုရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ရူပေဗဒပညာရပ္မွာ centre of gravity ဆိုတာ ရုပ္၀တၱဳတခုရဲ႕ ေရြ႕လ်ားျခင္း၊ လည္ပတ္ျခင္း၊ ေရြ႕႔လ်ားမွဳ ရပ္ဆိုင္းျခင္းေတြကို ျဖစ္ေပၚေစတဲ့ extraneous forces အားလံုး ဆံုတဲ့ ဆံုမွတ္ကို ေခၚဆိုတာျဖစ္ပါတယ္။ စစ္ပညာရွင္ ကေလာ့၀တ္စ္က စစ္တပ္မ်ား တပ္စြဲေနရာယူမွဳေတြကို ေဖာ္ျပတဲ့အခါမွာ ဒီသေဘာတရားကို ျပန္လည္အသံုးျပဳခဲ့ပါတယ္။ တနည္းဆိုရင္ centre of gravity ဆိုတာ ပါ၀ါနဲ႕ လွဳပ္ရွားမွဳေတြ အားလံုးတည္မွီေနတဲ့ hub တခုလို႕ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ တိုက္ပြဲတခုရဲ႕ အရွံဳးအႏိုင္ကို အဆံုးအျဖတ္ေပးႏိုင္ေသာ၊ အားအေကာင္းဆံုးေသာ တပ္ရင္း၊ တပ္မေတြကို centre of gravity အေနနဲ႕ conventional war ေတြမွာ သတ္မွတ္ေလ့ရွိၾကပါတယ္။

ကေလာ့၀စ္ရဲ႕ strategic doctrine အရ တပ္မွဴးေတြဟာ မိမိရဲ႕ centre of gravity ကို သိဖို႕ လိုအပ္သလို၊ တဘက္ရန္သူရဲ႕ centre of gravity ကိုလဲ သိဖို႕ လိုအပ္လွပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြမွာလဲ ဒီအတိုင္းပါပဲ။ ေတာ္လွန္ေရးေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ ေတာ္လွန္ေရးရဲ႕ centre of gravity ကုိသာမက ႏိုင္ငံေတာ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱရားရဲ႕ centre of gravity ကိုပါ သိဖို႕ လိုပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးရဲ႕ centre of gravity ဟာ mass-based မဟုတ္ပဲ elite-based ျဖစ္ေနသေရြ႕ ကာလပတ္လံုးမွာေတာ့ ေအာင္ပြဲနဲ႕ ေ၀းကြာေနဦးမွာ အေသအခ်ာပါပဲ။

ခင္မမမ်ိဳး (၁၇၊ ၈၊ ၂၀၁၀)



ရည္ညႊန္းကိုးကားစာရင္း

Arquilla, J. & Ronfeldt, D. (1997) 'The Advent of Netwar', in 'In Athena's Camp: Preparing for Conflict in the Information Age', Santa Monica: RAND

Bell, J. B. (1989) 'Aspects of the Dragonworld: Covert Communications and the Rebel Ecosystem', International Journal of Intelligence and Counterintelligence, 3 (1)

Jennergren, L. P. (1981) 'Decentralization in Organizations', in Nystrom, P. & Starbuch, W. (eds.) Handbook of Organizational Design: Volume 2, Remodeling Organizations and their Environments, Oxford, Oxford University Press

McCormick, G. H. (1997/ 1998) 'Che Guevara: The Legacy of a Revolutionary Man', World Policy Journal, Winter 1997/ 1998

Mintzberg, H. (1993) Structure in Fives: Designing Effective Organizations, Englewood Cliffs, N.J.: Prentice Hall

Tilly, C. (1978) From Mobilization to Revolution, New York, McGraw Hill

အျပည့္အစံုဖတ္ခ်င္ရင္..>>>

ျပန္ေခါက္ထားခဲ့ပါ..>>>

ရန္သူနံပါတ္ (၁) (၀တၳဳတို)

"အန္တီ့ဆီမွာေကာ ခ်စ္သူရွိခဲ့ဖူးလားဟင္၊ အန္တီဘာလို႕ အိမ္ေထာင္မျပဳတာလဲ"

ဒီကေန႕ အလုပ္အားရက္မို႕ အသိမိတ္ေဆြ ေကာင္မေလးတေယာက္ဆီ သြားလည္ျဖစ္သည္။ လန္ဒန္မွာ ဒီလိုဆံုဖို႕ဆိုတာက ခက္ခဲပါဘိျခင္း။ ျပီးေတာ့ သူမကလဲ လန္ဒန္ျမိဳ႕တြင္းမွာ ေနတာမဟုတ္ပဲ တာ၀န္က်ရာ လန္ဒန္ျမိဳ႕ျပင္ ေဆးရံုနားမွာ ေနသည္မို႕ ေတာ္ေတာ္ႏွင့္ မဆံုေတြ႕ျဖစ္ၾက။ ျမန္မာျပည္မွ သူငယ္ခ်င္းက သူ႕တူမေလးတေယာက္ လန္ဒန္မွာ ေက်ာင္းတက္မည္ဆိုျပီး အေၾကာင္းၾကားလာတာမို႕ ဟီးသရိုးေလဆိပ္မွာ သြားၾကိဳေပး၊ ေက်ာင္းမွ အေဆာင္ကို လိုက္ပို႕ေပးျပီး ေနာက္ပိုင္းကတည္းက မဆံုျဖစ္ၾကေတာ့။ ဒီေန႕ေတာ့ အားလပ္ရက္ခ်င္း တိုက္ဆိုင္၍ ဆံုျဖစ္ခဲ့ၾကသည္။

ေခတ္လူငယ္ပီပီ ေကာင္မေလးက ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း။ အုန္းႏို႕ေခါက္ဆြဲ အတူတူခ်က္စားရင္း သူ႕အေၾကာင္း၊ ကိုယ့္အေၾကာင္းေလးမ်ား ေျပာျဖစ္လာၾကသည္။

"မရွိလို႕ အန္တီ အပ်ိဳၾကီး ျဖစ္ေနတာေပါ့ သမီးရယ္"



လူငယ္ဘ၀ကို ျဖတ္သန္းေနေသာ ေကာင္မေလးက ယံုခ်င္ပံုမေပၚေပမယ့္ ဆက္မေမးေတာ့။ တျခားအေၾကာင္းမ်ားဆီသို႕ စကားေရာက္သြားၾကသည္။ ေက်ာင္းအေၾကာင္း၊ ဗြီဇာအေၾကာင္းမ်ား။

ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ေကာင္မေလးဆီက ျပန္လာေတာ့ သူမတကိုယ္လံုး ႏံုးခ်ိလို႕ေနသည္။ ေျပာမထြက္ခဲ့ေသာ စကားသံမ်ားက ရင္ထဲမွာ အျပည့္အႏွက္။ သို႕ေပမယ့္ ထိုစကားသံမ်ားရဲ႕ ဦးတည္ရာက ေကာင္မေလးမဟုတ္။

တခ်ိန္က သူမသိပ္ခ်စ္ခဲ့တဲ့ သူမခ်စ္သူ ေဇာ္ေဇာ္ (သို႕မဟုတ္) အခုေတာ့ သူမ သိပ္မုန္းတဲ့ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ၾကီးကို အသက္သြင္းေနေသာ ေၾကးစားစစ္တပ္မွ ဗိုလ္မွဴးၾကီး ေဇာ္ႏိုင္ေအာင္။

အတိတ္က၊ အတိတ္ကေပါ့ေလ။ ဟိုးလြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္းႏွစ္ဆယ္ေက်ာ္ကပါ။ ေတာင္ၾကီးျမိဳ႕၊ အထက (၄) ဆိုတဲ့ ေက်ာင္းေတာ္ၾကီးမွာ ခင္ခင္ဆိုတဲ့ သူမနဲ႕ ေဇာ္ေဇာ္တို႕ဟာ စားအတူ၊ သြားအတူနဲ႕ သိပ္ခ်စ္ၾကတဲ့ သူငယ္ခ်င္းေတြေပါ့။ ဒီလိုနဲ႕ အတန္းစဥ္ေတြ ျဖတ္သန္းရင္း ဆယ္တန္းကို ေရာက္ေတာ့ ေဇာ္ေဇာ္ကေျပာလာတယ္။ သူဆယ္တန္းေအာင္ရင္ ဒီအက္စ္ေအ ဗိုလ္သင္တန္း ေလွ်ာက္မယ္တဲ့။ ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႕ ျပည္သူေတြကို အသက္ေပးျပီး ကာကြယ္မယ္ေပါ့။ သူမကလဲ အားက်မခံ၊ ျပည္သူေတြကို ေဆးအတတ္နဲ႕ အသက္ကယ္တင္မယ္ေပါ့ေလ။

ရည္ရြယ္ခ်က္ေတြ ေအာင္ျမင္ခဲ့ပါတယ္။ ဆယ္တန္းေအာင္ေတာ့ သူမကလဲ မႏၱေလးေဆးတကၠသိုလ္ တက္ခြင့္ရ၊ ေဇာ္ေဇာ္ကလဲ ျပင္ဦးလြင္ စစ္တကၠသိုလ္ တက္ခြင့္ရနဲ႕ သူငယ္ခ်င္း အဆင့္ကို ေက်ာ္လြန္ျပီး ခ်စ္သူ ဘ၀ ေရာက္ခဲ့ၾကတယ္။ အဲဒီတုန္းကေတာ့ လူတေယာက္ရဲ႕ ပင္ကိုယ္စိတ္ဓာတ္ဟာ အာဏာရွင္စနစ္ဆိုးရဲ႕ လႊမ္းမိုးမွဳေၾကာင့္ ေျပာင္းလဲတတ္တယ္ဆိုတာ သူမ မသိခဲ့ရိုးအမွန္ပါ။

ေဇာ္ေဇာ္ေက်ာင္းဆင္းျပီး ေရွ႕တန္းမွာ တာ၀န္က်ေတာ့ သူမက မႏၱေလးမွာ ေက်ာင္းတက္ဆဲ။ ေရွ႕တန္းမွာ ျပည္သူေတြအတြက္ အသက္ေပးတိုက္ပြဲ၀င္ေနတဲ့ တပ္မေတာ္သားၾကီးရဲ႕ ခ်စ္သူအျဖစ္နဲ႕ ဂုဏ္ယူလို႕ေပါ့ေလ။

"အဲဒီေသနတ္ေျပာင္းေတြကို ငါတို႕ ေက်ာင္းသားေတြနဲ႕ ျပည္သူေတြဆီကို ဘာလို႕ လွည့္လာခဲ့တာလဲဟယ္။ ငါယံုလို႕ မရႏိုင္ခဲ့ဘူး။"

မေျပာျဖစ္ခဲ့တဲ့ ရင္ထဲက စကားသံပါ။

၁၉၈၈ မွာ တတိုင္းျပည္လံုးက ျပည္သူေတြ အာဏာရွင္စနစ္ဆိုးကို ဖယ္ရွားဖို႕ လမ္းမေပၚ ထြက္လာၾကေတာ့ သူမက ေဆးတကၠသိုလ္မွာ ေနာက္ဆံုးႏွစ္။ ေက်ာင္းေတြပိတ္လိုက္ကတည္းက ေမြးရပ္ေျမ ေတာင္ၾကီးျမိဳ႕သို႕ ျပန္ေရာက္ေနခဲ့သည္။ အမွန္တရားနဲ႕ တရားမွ်တမွဳအတြက္ ျပည္သူေတြ တိုက္ပြဲ၀င္ေတာ့ သူမတို႕လဲ ပါၾကသည္ေပါ့။ မင္းေက်ာင္းဆိုတဲ့ သပိတ္စခန္းမွာ စုစည္းရင္း ျပည္သူ႕ဆႏၵကို ထုတ္ေဖာ္ႏိုင္ခဲ့ၾကသည္။ တေသြးတည္း၊ တသံတည္း၊ အားလံုးေတာင္းဆုိခဲ့ၾကသည္က ဒီမိုကေရစီ၊ ျပည္သူက ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ေသာ ျပည္သူ႕အစိုးရ။


မေမွ်ာ္လင့္ထားေသာ အေျခအေနေတြ မေမွ်ာ္လင့္ထားေသာ အခ်ိန္မွာပင္ က်ေရာက္လာခဲ့သည္။

"တိုင္းျပည္ေခ်ာက္ထဲက်မည့္ အေရးကို တပ္မေတာ္မွ အခ်ိန္မွီ ၀င္ေရာက္ကယ္တင္" တဲ့။

သတင္းသံနဲ႕ အတူ ထြက္ေပၚလာခဲ့တဲ့ ေသနတ္သံမ်ား။ ေတာင္ၾကီးျမိဳ႕မွ ျပည္သူ႕ဆႏၵ အစစ္အမွန္ကို ေဖာ္ထုတ္ၾကတဲ့ ျပည္သူလူထုကို ခ်ိန္ရြယ္လာၾကတဲ့ ေမာင္းျပန္ရိုင္ဖယ္မ်ား။ အားလံုးလဲ အတုံးတံုး၊ အရုန္းရုန္း။ ေျပးၾကလႊားၾက။

ေျပးရင္းလႊားရင္းႏွင့္ လမ္းမေပၚမွ သူငယ္ခ်င္းတေယာက္အိမ္သို႕ သူမတက္ေျပးျဖစ္သည္။ သူငယ္ခ်င္း မိသားစု အားလံုးလဲ ၾကမ္းျပင္ေပၚမွာ ပိျပား၀ပ္တြားခ်က္။

ျပတင္းေပါက္နားသို႕ သူမေျပးကပ္သြားမိသည္။ ႏွစ္ထပ္အိမ္အျမင့္ကမို႕ အားလံုးကို အတိုင္းသာ ျမင္ရသည္။ ရိုင္ဖယ္ေသနတ္မ်ားရဲ႕ တရားခံေတြကို သူမ ျမင္ခ်င္စမ္းပါဘိ။

"ဟင္"

သူမႏွဳတ္မွ ထြက္ခဲ့တဲ့ အာေမဍိတ္သံတခု။ အဲဒီရဲ႕ ေနာက္ကြယ္မွာ သူမႏွလံုးေသြးတို႕ ရပ္ခမန္း လုလု။ အျပင္လူတေယာက္အေနနဲ႕ ပံုေဖာ္ဖို႕ ခဲယဥ္းေပမယ့္ တသက္လံုးတြဲခဲ့တဲ့ သူငယ္ခ်င္း၊ ခ်စ္သူတေယာက္ကိုေတာ့ သူမ ပံုေဖာ္တတ္ပါသည္။ မယံုစရာေကာင္းေလာက္ေအာင္ပင္ ေမာင္းျပန္ ေသနတ္ကိုင္မ်ားကို အမိန္႕ေပးေနသူသည္ သူမတသက္လံုး လက္တြဲရမည့္ ခ်စ္သူတဲ့။

ျပည္သူရဲ႕ အသက္ကို ကာကြယ္ဖို႕ တပ္မေတာ္ထဲ၀င္မယ္ဆိုတဲ့ သူမရဲ႕ ခ်စ္သူေလးဟာ ျပည္သူေတြရဲ႕ အသက္ကို သတ္ဖို႕ အမိန္႕ေပးေနတဲ့ လူသတ္စစ္ဘီလူးၾကီး ျဖစ္ေနပါေပါ့လား။

"ေဇာ္ေဇာ္ရယ္။ နင့္ကို ဘာေတြက ေျပာင္းလဲေစခဲ့တာလဲ။ ရာထူးလား၊ အာဏာလား၊ ရပိုင္ခြင့္ေတြလား။ ငါ့သူငယ္ခ်င္း၊ ငါ့ခ်စ္သူဘ၀တုန္းက နင္ေျပာေတာ့ ျပည္သူေတြကို ခ်စ္တယ္ဆို။ ငါ့ဘ၀တေလွ်ာက္လံုးမွာေလ နင့္ကိုလဲ ယံုစားခဲ့တယ္။ နင့္တပ္မေတာ္ဆိုတာၾကီးကိုလဲ ေလးစားခဲ့တယ္။ ငါတို႕ ျပည္သူေတြ ယံုၾကည္ေလးစားခဲ့တဲ့ အဲဒီတန္ဖိုးကို နင္တို႕ေတြက ဒီနည္းနဲ႕ သက္ေသျပလိုက္တာလားဟင္။ ငါနဲ႕ လက္တြဲခဲ့ဖူးတဲ့ နင့္လက္ေတြကို ဘာလို႕ ေသြးစြန္းခံရတာဟယ္။ နင့္ရဲ႕ ေသြးစြက္လက္ၾကီးကိုေကာ ငါဘယ္လိုပံုစံနဲ႕ လက္တြဲရမွာလဲ"

မေျပာျဖစ္ခဲ့တဲ့ ရင္ထဲက စကားသံေတြ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာေတာင္ ၾကာခဲ့ေပါ့။

အဲဒီေနာက္ပိုင္းမွာ သူ႕ကိုေရွာင္ဖို႕အေရး၊ နယ္မွေဆြမ်ိဳးေတြထံ သူမသြားေနျဖစ္ခဲ့သည္။ အရင္တုန္းကေတာ့ ျမိဳ႕ေပၚမွာ ေနရင္း၊ ေက်ာင္းစာေတြနဲ႕ တကုပ္ကုပ္ျဖစ္ခဲ့သူမို႕ ကိုယ့္တိုင္းျပည္ထဲမွာ ဘာေတြျဖစ္ေနမွန္း အတြင္းက်က်မသိခဲ့။ ရွမ္းျပည္နယ္ထဲက ျမိဳ႕နယ္ေလး တခုမွ သြားေနျဖစ္ေတာ့မွ အေၾကာင္းစံုသိလာရသည္။

အတင္းအဓမၼ ရြာေတြကို ေရႊ႕ေျပာင္းခိုင္းမွဳ၊ ေပၚတာဆြဲမွဳ၊ ရွမ္းပ်ိဳျဖဴမ်ားကို မုဒိမ္းက်င့္မွဳ။

အမွန္တရားေတြကို သိလာရေလေလ၊ ပိုျပီးေတာ့ ရင္နာမိေလေလ၊ နာၾကည္းမိေလေလ။

"နင့္လိုလူရဲ႕ ဇနီးမယား၊ ငါဘယ္ေတာ့မွ အျဖစ္မခံဘူး ေဇာ္ေဇာ္။ ျပည္သူေကၽြးတဲ့ ထမင္းကို စားျပီး ျပည္သူကို ေစာ္ကားတဲ့ လူေတြ။ တေန႕က်ရင္ နင္တို႕ေတြ ၀ဋ္ေကာင္းေကာင္းၾကီး လည္လိမ့္မယ္"

သူမရဲ႕ ခိုင္မာေသာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္။

ေက်ာင္းေတြျပန္ဖြင့္ေတာ့ မျပီးေသးတဲ့ ေနာက္ဆံုးႏွစ္ အပိုင္း (ခ) ကို ျပန္တက္ျပီး၊ ဦးေလးရွိတဲ့ အဂၤလန္ကို အျမန္ဆံုးထြက္။ ဒီလိုနဲ႕ ေ၀းခဲ့ၾကတာ ဘာလိုလိုနဲ႕ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာေတာင္ ၾကာခဲ့ျပီပဲ။

ျမန္မာျပည္နဲ႕ အေ၀းၾကီးမွာ ရွိေနေပမယ့္၊ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ သတင္းေတြကိုေတာ့ အစဥ္မျပတ္ နားစြင့္လ်က္။ သူမ ျမန္မာျပည္ကို ခ်စ္ပါသည္။ ျမန္မာလူမ်ိဳးေတြကို အက်ိဳးျပဳခ်င္ပါသည္။ ဒါေပမယ့္ မတတ္သာ။ လူသတ္အဖြဲ႕ရဲ႕ လက္ေအာက္မွာေတာ့ သူတို႕ခ်မွတ္ထားတဲ့ ျပည္ဖ်က္ မူ၀ါဒေတြကို လိုက္မလုပ္ႏိုင္ပါ။

တေလာက သူငယ္ခ်င္းတေယာက္ဆီက စာရသည္။ ေဇာ္ေဇာ္ေတာင္ ဗိုလ္မွဴးၾကီး ျဖစ္ေနျပီတဲ့။

အိမ္ေထာင္ေတာ့ က်သြားေလာက္ျပီထင္သည္။ အဲဒီ႕အတြက္ သူမေနာင္တ မရခ်င္ပါ။ ဘယ္ေတာ့မွလဲ ရလိမ့္မည္ မဟုတ္ပါ။ မ်က္၀ါးထင္ထင္ ျမင္ခဲ့ရတဲ့ လူသတ္စစ္ဘီလူးၾကီးကို ဘယ္လိုပံုစံ၊ ဘယ္လိုအျမင္နဲ႕ အိမ္ေထာင္ဦးစီး လင္ေယာက်္ားတေယာက္ အျဖစ္နဲ႕ ယံုၾကည္အားကိုးရပါမည္လဲ။

ဒါေပမယ့္ သူမ၊ သူ႕ကို သိပ္ေျပာခ်င္သည့္ စကားတခြန္းေတာ့ ရွိေနပါသည္။

"ေဇာ္ေဇာ္ရယ္။ 'တပ္နဲ႕ ျပည္သူျမဲၾကည္ျဖဴ၊ ေသြးခြဲလာသူ တို႕ရန္သူ' ဆိုတဲ့ ေဆာင္ပုဒ္ေလးကို နင္သိပါတယ္ဟယ္။ ဒါကို သိရက္နဲ႕ ေသခ်ာဘာလို႕ မစဥ္းစားရတာလဲ။ တကယ္တမ္းက်ေတာ့ တပ္နဲ႕ ျပည္သူကို မၾကည္ျဖဴေအာင္ ဘယ္သူေတြ လုပ္ခဲ့တာလဲ။ ျပည္သူေတြဆီ ေသနတ္ေျပာင္းေတြကို ဘယ္သူက ခ်ိန္ခိုင္းခဲ့တာလဲ။ ေသခ်ာျပန္စဥ္းစားၾကည့္ရင္ ဘယ္သူေတြဟာ နင္တို႕တပ္နဲ႕ ငါတို႕ျပည္သူေတြရဲ႕ ရန္သူ နံပါတ္ (၁) ေတြလဲ ဆိုတဲ့ အေျဖက ရွင္းရွင္းေလးပါဟယ္။ အဲဒီ ရန္သူနံပါတ္ (၁) ေတြဆီကိုသာ နင္တို႕ရဲ႕ ေသနတ္ေျပာင္းေတြ ျပန္လွည့္လိုက္ပါဟာ။ ျပည္သူ႕ရင္ထဲက ေပါက္ဖြားလာခဲ့တဲ့ ျပည္သူ႕တပ္မေတာ္ဟာ အာဏာရူးေတြကို ဖယ္ရွားျပီး ျပည္သူ႕ရင္ေငြ႕ကို ျပန္ခိုလွံဳခဲ့မယ္ဆိုရင္ ျပည္သူေတြအားလံုးက ၀မ္းပန္းတသာနဲ႕ ျပန္ၾကိဳၾကမွာပါ။ ငါေလအဲဒီအခ်ိန္ကို ေစာင့္ေနတယ္ ေဇာ္ေဇာ္။ ျပည္သူေတြကို အသက္ေပးျပီး ကာကြယ္မယ္ေျပာခဲ့တဲ့ ဟိုအႏွစ္ႏွစ္ဆယ္ေက်ာ္က နင့္မ်က္ႏွာေလးကို ငါျပန္ျမင္ေယာင္မိေနဆဲပဲ။ ငါေလ နင့္ကို သိပ္ခ်စ္ခဲ့တယ္။ သိပ္ေလးစားခဲ့တယ္။ နင့္တပ္မေတာ္ၾကီးကိုလဲ သိပ္ေလးစားခဲ့ဖူးတယ္။ နင္တို႕ တပ္မေတာ္နဲ႕ ငါတို႕ျပည္သူေတြ လက္တြဲျပီး ျပည္သူနဲ႕ တပ္မေတာ္ကို ေသြးကြဲေအာင္ လုပ္ခဲ့တဲ့ စစ္အုပ္စုေခါင္းေဆာင္ေတြကို အခ်ိန္မွီ ေတာ္လွန္လိုက္ၾကရေအာင္ေနာ္"

ခင္မမမ်ိဳး (၂၀၀၄)

(၂၀၀၄ ခုႏွစ္၊ ႏို၀င္ဘာလက ယူေကႏိုင္ငံတြင္ ထုတ္ေ၀ေသာ အလင္းတိုင္းျပည္ စာေစာင္တြင္ ေရးသားခဲ့ေသာ ၀တၳဳတို တပုဒ္ ျဖစ္ပါသည္)

အျပည့္အစံုဖတ္ခ်င္ရင္..>>>

ျပန္ေခါက္ထားခဲ့ပါ..>>>

ရွစ္ေလးလံုးႏွစ္ပတ္လည္ (သီခ်င္းမ်ား)

အျပည့္အစံုဖတ္ခ်င္ရင္..>>>

ျပန္ေခါက္ထားခဲ့ပါ..>>>

သီခ်င္းမ်ား

(www.youtube.com)

အျပည့္အစံုဖတ္ခ်င္ရင္..>>>

ျပန္ေခါက္ထားခဲ့ပါ..>>>

လြမ္းမိပါရဲ႕

ျမန္မာျပည္က မထြက္လာခင္တုန္းကပါ။ ဆရာမတေယာက္ကို သြားကန္ေတာ့တုန္းမွာ ဆရာမက စကားတခြန္းပဲ ေျပာတယ္။ ဘာေတြပဲ ျဖစ္ျဖစ္ မေမ့အပ္တဲ့ အရာဟာ ေမြးဖြားရာ ဇာတိေျမပဲတဲ့။

ဇာတိေျမဆိုတာကို ေမ့တတ္သူေတြ ရွိေနလို႕လဲ မေမ့အပ္ဘူးလို႕ ေျပာတာ ေနပါလိမ့္မယ္။

ဘယ္လို အေျခအေန၊ အခ်ိန္အခါမ်ိဳးေတြက်ရင္ ဇာတိေျမဆိုတာကို ေမ့တတ္သြားႏိုင္သလဲ ကၽြန္မေတာ့ မသိ။

ကၽြန္မအေတြးနဲ႕ ႏွလံုးသားထဲမွာေတာ့ ဇာတိေျမဆိုတာကို ေမ့တတ္တာ၊ မေမ့အပ္တာေတြထက္ ဘယ္လိုမွ မေမ့ႏိုင္တဲ့ လြမ္းစိတ္ေတြက မွီခိုတြဲေနဆဲ။

အခ်ိန္အားေလးေတြရရင္ သီခ်င္းေလးေတြ နားေထာင္မိဆဲ။ ဇာတိေျမရယ္၊ လြမ္းမိပါရဲ႕။

အျပည့္အစံုဖတ္ခ်င္ရင္..>>>

ျပန္ေခါက္ထားခဲ့ပါ..>>>

အာဇာနည္ေန႕ ႏွစ္ပတ္လည္ (သီခ်င္း)

(www.youtube.com မွ ရယူထားပါသည္)

အျပည့္အစံုဖတ္ခ်င္ရင္..>>>

ျပန္ေခါက္ထားခဲ့ပါ..>>>

ေတာ္လွန္ေရး အခြင့္အခါေကာင္းအား အမိအရဖမ္းယူဆုပ္ကိုင္ျခင္း

“အာဏာရွင္စနစ္ဆိုး လက္ေအာက္တြင္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ဖိႏွိပ္ခံခဲ့ရေသာ ျပည္သူလူထုသည္ ဖိႏွိပ္သူ အစိုးရ၏ ဖိအားမ်ား ေလ်ာ့နည္းလာသည္ႏွင့္ တျပိဳင္နက္ ေတာ္လွန္ပုန္ကန္ျခင္းကို ျပဳလုပ္ေလ့ရွိသည္"
-----Tocqueville (၁၉၅၅)

အထက္မွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ Alexis de Tocqueville ရဲ႕ အဆိုအမိန္႕ဟာ ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ေတြ႕ရွိခ်က္ႏွစ္ခုကို အေျခခံထားခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ပထမတခ်က္က အာဏာရွင္အစိုးရေတြက သူတို႕အာဏာတည္ျမဲေရးကို အေထာက္အကူျဖစ္ေစဖို႕အတြက္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးအခ်ိဳ႕လုပ္ဖို႕ ဖိအားေတြ ေလွ်ာ့ခ်လာတဲ့ အခ်ိန္အခါကို ဆိုလိုတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒုတိယတခ်က္ကေတာ့ အဖိႏွိပ္ခံ ျပည္သူလူထုၾကီးကေန ဒီအေျခအေနကို ေတာ္လွန္ေရး အခြင့္အခါေကာင္းအျဖစ္ သတ္မွတ္ျပီး အခြင့္ေကာင္းကို အမိအရ ဖမ္းယူဆုပ္ကိုင္အသံုးခ်ႏိုင္ျခင္းကို ဆိုလိုတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို structural opportunities (အစိုးရဖိအားမ်ား ေခတၱေလွ်ာ့ခ်ထားစဥ္ အခြင့္အလမ္းမ်ား) နဲ႕ perceived opportunities (ေတာ္လွန္ေရးေအာင္ပြဲကို ေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္မည့္ အခြင့္အခါေကာင္းျဖစ္ေၾကာင္း လူထုမွ သိရွိလက္ခံသည့္ ေတာ္လွန္ေရးႏိုးၾကားမွဳ အခြင့္အလမ္းမ်ား) ေပါင္းဆံုသြားတဲ့အခါ လူထုေတာ္လွန္ေရးၾကီးေတြ ထြက္ေပၚလာတတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ Tocqueville ရဲ႕ လူထုလွဳပ္ရွားမွဳ သီအိုရီအရ ေတာ္လွန္ေရးေတြကို ေပၚေပါက္လာေစတဲ့ အဓိက အေၾကာင္းရင္းႏွစ္ခ်က္ဟာ ဖိႏွိပ္သူအစိုးရရဲ႕ structural weakness နဲ႕ လူထုရဲ႕ ေတာ္လွန္ေရးအခြင့္အခါေကာင္းကို အမိအရ ဖမ္းယူဆုပ္ကိုင္ႏိုင္ျခင္းတို႕ျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႕ရွိႏိုင္ပါတယ္။




Tocqueville ရဲ႕ လူထုလွဳပ္ရွားမွဳသီအိုရီကို ပညာရွင္ေပါင္းမ်ားစြာက သ႑ာန္မ်ိဳးစံုနဲ႕ ေလ့လာ ဆန္းစစ္မွဳေတြ၊ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွဳေတြ ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ လူထုလွဳပ္ရွားမွဳ သီအိုရီေလ့လာမွဳ နယ္ပယ္မွာ ေက်ာ္ၾကားတဲ့ စာအုပ္တအုပ္ျဖစ္တဲ့ Political Process and the Development of Black Insurgency ဆိုတဲ့ စာအုပ္ကို ေရးသားခဲ့တဲ့ McAdam ဆိုသူက ႏိုင္ငံေရးလွဳပ္ရွားမွဳၾကီးကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ေပးႏိုင္တဲ့ အေရးပါဆံုး အခ်က္ႏွစ္ခုဟာ structural opportunities နဲ႕ အဖြဲ႕အစည္းအင္အား (organization strength) တို႕ ျဖစ္ေၾကာင္း ေရးသားေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ အာဏာရွင္သက္တမ္း ရွည္ၾကာလာတဲ့အခါမွာ ေရရွည္အာဏာတည္တံ့ခိုင္ျမဲေရးကို ေမွ်ာ္ကိုးျပီး အာဏာရွင္ေတြဘက္ကေန ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွဳ အခ်ိဳ႕ကို စတင္လုပ္လာေလ့ရွိပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္အခါမွာ စည္းလံုးညီညြတ္စြာ စုေပါင္းေဆာင္ရြက္တတ္မွဳ သေဘာတရားေပၚမွာ အေျခခံတဲ့ ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႕အစည္း အင္အားေတြသာ ခိုင္ခိုင္မာမာနဲ႕ ေတာင့္ေတာင့္တင္းတင္း တည္ရွိေနမယ္ဆိုရင္ လူထုေတာ္လွန္ေရး တရပ္ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္ေၾကာင္း McAdam က ေရးသားထားခဲ့ပါတယ္။

သူ႕ရဲ႕သီအိုရီအရ အစိုးရရဲ႕ ဖိအားေလ်ာ့က်လာတဲ့ structural opportunities ေတြဟာ ေတာ္လွန္ေရးလွဳပ္ရွားမွဳၾကီးကို သူ႕ဘာသာသူ အလိုအေလ်ာက္ ေပၚေပါက္သြားေစတာ မဟုတ္ဘူးဆိုတာ အထင္အရွားေတြ႕ျမင္ႏိုင္ပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးအခြင့္အခါေကာင္းကို အမိအရ ဖမ္းယူဆုပ္ကိုင္ျပီး အဆံုးသတ္ေအာင္ပြဲကို ေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္မယ့္ cognitive liberation (ေတာ္လွန္ေရးအေပၚ စိတ္ဓာတ္က်ဆင္းျပီး အဆိုးျမင္ေနသည့္ အေတြးအေခၚမ်ားႏွင့္ ျငိမ္သက္တိတ္ဆိတ္မွဳ သ႑ာန္မ်ားကို ျဖိဳခြင္း၍ ေအာင္ပြဲကို ဦးတည္သည့္ ေျခလွမ္းမ်ားကို စတင္အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္ေသာ အဖိႏွိပ္ခံ ျပည္သူတို႕၏ စြမ္းရည္သတိၱ) လိုအပ္ပါတယ္။ ဒီအတြက္ ေတာ္လွန္ေရးအင္အားစုေတြရဲ႕ စည္းလံုးညီညြတ္မွဳ၊ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မွဳ၊ လက္တြဲခ်ိတ္ဆက္မွဳ၊ လူထုနဲ႕ တသားတည္းျဖစ္ေနမွဳ ေတြက အလြန္အေရးၾကီးပါတယ္။ Tocqueville ရဲ႕ သီအိုရီနဲ႕ ႏွိဳင္းယွဥ္ၾကည့္ရာမွာ စကားလံုးအသံုးအႏွဳန္းနဲ႕ ဆန္းစစ္မွဳသ႑ာန္ေတြ အနည္းငယ္ကြဲျပားေပမယ့္ လူမည္း လွဳပ္ရွားမွဳေပၚမွာ အေျခခံျပီး ဆန္းစစ္ထားခဲ့တဲ့ သူ႕ရဲ႕သီအိုရီဟာလဲ perceived opportunities နဲ႕ structural opportunities အၾကားက ဆက္ႏြယ္မွဳေတြကို ကြက္ကြက္ကြင္းကြင္း ရွင္းလင္းတင္ျပထားခဲ့ပါတယ္။

လူထုလွဳပ္ရွားမွဳ သံသရာစက္၀န္းကို ေလ့လာခဲ့တဲ့ Tarrow ကလဲ တခါတရံမွာ လူထုလွဳပ္ရွားမွဳကို ကနဦးအစပ်ိဳး အေကာင္အထည္ေဖာ္သူေတြ (early risers) ေတြေၾကာင့္ structural conditions ေတြ ေျပာင္းလဲသြားတတ္ေပမယ့္ လူထုလွဳပ္ရွားမွဳအမ်ားစုမွာေတာ့ လွဳပ္ရွားမွဳအစနဲ႕ အဆံုးမွာ perceptions က ယွဥ္တြဲပါေနေၾကာင္း ဆိုထားခဲ့ပါတယ္။ ၁၇ ရာစုနဲ႕ ၁၈ ရာစု ကာလေတြက ေတာ္လွန္ေရးလွဳပ္ရွားမွဳေတြကို ေလ့လာခဲ့တဲ့ Goldstone ဆိုသူကလဲ ေတာ္လွန္ေရးကာလေတြမွာ အစိုးရနဲ႕ အစိုးရေဒါက္တိုင္ေတြ ျပိဳလဲသြားမွဳဟာ အမ်ားျပည္သူရဲ႕ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရအေပၚ အယံုအၾကည္ကင္းမဲ့မွဳ ေပၚမွာ အေျခတည္ေၾကာင္း ေရးသားေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။

ေတာ္လွန္ေရးတရပ္ေပၚေပါက္လာျခင္းရဲ႕ အေျခခံအေၾကာင္းရင္းႏွစ္ခ်က္ဟာ perceived opportunities နဲ႕ structural opportunities တို႕ျဖစ္ေပမယ့္ structural opportunities ေတြ ရွိေနခ်ိန္မွာ လူထုဘက္ကေန ေတာ္လွန္ေရးအခြင့္အလမ္းေတြကို အမိအရ ဆုပ္ကိုင္ အသံုးျပဳႏိုင္ျခင္း မရွိတဲ့ အေျခအေနနဲ႕ structural opportunities မရွိပဲ လူထုဘက္ကေန ေတာ္လွန္ေရးႏိုးၾကားျခင္း ရွိေနတဲ့ အေျခအေနေတြလဲ ရွိႏိုင္ပါေသးတယ္။ ပထမအေျခအေနျဖစ္လာတဲ့အခါ လူထုအၾကားမွာ ေတာ္လွန္ေရးအေတြးအေခၚေတြ ပ်ံ႕ႏွံ႕သြားေအာင္ ျဖန္႕ျဖဴးျခင္း၊ လူထု၏ ေတာ္လွန္ေရးအေပၚ အာရံုစိုက္မွဳ ၾကီးထြားလာရန္ စည္းရံုးလွံဳ႕ေဆာ္ျခင္း၊ ေျပာက္က်ားလွဳပ္ရွားမွဳမ်ား အေကာင္အထည္ေဖာ္ျခင္း စတာေတြကို ျပဳလုပ္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ဘ၀ဟစ္တိုင္လွဳပ္ရွားမွဳမ်ား အေကာင္အထည္ေဖာ္ျပီး လူထုအၾကားမွာ ေတာ္လွန္ေရးအသိမ်ား ႏိုးၾကားလာေစဖို႕ ၾကိဳးပမ္းရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ လက္၀ဲေတာ္လွန္ေရး စာေပေတြမွာ ပထမအေျခအေနကေန ေတာ္လွန္ေရးတရပ္ ေပၚထြက္လာေအာင္ ၾကိဳးပမ္းလွဳပ္ရွားမွဳဆိုင္ရာ သီအိုရီအေျမာက္အျမားကို ပညာရွင္ေတြနဲ႕ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြက ေရးသားပညာေပးထားခဲ့ၾကပါတယ္။

ဒုတိယအေျခအေနမွာ ေတာ္လွန္ေရးႏိုးၾကားမွဳေတြကေနတဆင့္ ေတာ္လွန္ေရးလွဳပ္ရွားမွဳမ်ား ေပၚထြက္လာေစေရးကိုေတာ့ critical-mass approach နဲ႕ resource-mobilization theory မ်ား ေဖာ္ထုတ္ျပီး၊ ပညာေပးထားခဲ့ၾကပါတယ္။ critical-mass approach အရ လူအမ်ားစုဟာ အခြင့္အလမ္းေတြကိုသာ ထည့္သြင္းစဥ္းစားျပီး၊ အစိုးရရဲ႕ structural conditions ကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားမွဳ နည္းပါးတယ္လို႕ ဆိုထားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေရးအတိုက္အခံလွဳပ္ရွားမွဳမွာ လူအမ်ားပါ၀င္လာျခင္းတဲ့အခါမွာ အင္အားစုေတြအၾကားက ခ်ိန္ခြင္လွ်ာ အေျပာင္းအလဲ ျဖစ္လာေစပါတယ္။ လူမွဳဖြဲ႕စည္းပံုသ႑ာန္ အေျပာင္းအလဲေတြျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။ လူထုလွဳပ္ရွားမွဳေတြမွာ အင္အားေကာင္းလာတာနဲ႕အမွ် လူအမ်ားပါ၀င္မွဳကလဲ တစတစ ပိုျပီး ျမင့္တက္လာပါတယ္။ Klandermans နဲ႕ Opp တို႕ရဲ႕ ေလ့လာဆန္းစစ္ခ်က္ေတြအရ လွဳပ္ရွားမွဳ အင္အားၾကီးလာေလေလ၊ လူထုရဲ႕ ပူးေပါင္းလာႏိုင္မွဳ ေရခ်ိန္ ျမင့္မားလာေလေလ ျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႕ရွိေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။

ႏိုင္ငံေရးေလ့လာသူအမ်ားစုကေတာ့ ၁၉၇၉ ခုႏွစ္ အီရန္ေတာ္လွန္ေရးကို ဒီရွဳေထာင့္ကေန သံုးသပ္ေျပာဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။ အီရန္ေတာ္လွန္ေရးမတိုင္ခင္ကာလေတြမွာ အစိုးရဘက္ကေန ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွဳဆိုင္ရာ structural opportunities ေတြ သိပ္မရွိခဲ့ေပမယ့္ ေတာ္လွန္ေရးတရပ္ ေပၚေပါက္သြားခဲ့ပါတယ္။ ဒီလိုေပၚေပါက္လာရမွဳဟာ အင္အားစုမ်ားအၾကားက ခ်ိန္ခြင္လွ်ာ အေျပာင္းအလဲေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးအေပၚ လူထုရဲ႕ ေထာက္ခံမွဳ အင္အားၾကီးထြားလာရာကေန ေတာ္လွန္ေရးႏိုးၾကားမွဳ ေရခ်ိန္ျမင့္တက္လာပါတယ္။ အဲဒီကေန လွဳပ္ရွားမွဳေလးေတြကတဆင့္ အလႊာေပါင္းစံု လူထုပူးေပါင္းပါ၀င္မွဳႏွဳန္း ျမင့္တက္လာျပီး ေတာ္လွန္ေရးၾကီး ျဖစ္ပြားသြားခဲ့တာပါ။ Resource Mobilization theory ကေတာ့ အတိုက္အခံ ေတာ္လွန္ေရးအင္အားစုေတြရဲ႕ အရင္းအျမစ္၊ ေျခကုပ္ရယူႏိုင္မွဳ၊ အင္အားေတာင့္တင္းမွဳ အေျပာင္းအလဲေပၚမွာ မူတည္တဲ့ ခ်ိန္ခြင္လွ်ာ အေျပာင္းအလဲကို ဆိုထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ တျခားမူကြဲသီအိုရီေတြလဲ အမ်ားအျပားရွိပါေသးတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးတရပ္ေပၚေပါက္လာရျခင္းမွာ structural opportunities နဲ႕ perceived opportunities တို႕ဟာ အေရးၾကီးဆံုးႏွစ္ခ်က္ျဖစ္တာေၾကာင့္ ဒါေတြနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ သီအိုရီေပါင္းေျမာက္ျမားစြာကို ပညာရွင္မ်ားစြာက ေလ့လာဆန္းစစ္ခဲ့ၾကပါတယ္။

ေတာ္လွန္ေရးသီအိုရီ ဆန္းစစ္ခ်က္စာတမ္းတေစာင္ မဟုတ္တဲ့အတြက္ အေသးစိတ္ ေရးသားေဖာ္ျပျခင္း မျပဳပါဘူး။ ေတာ္လွန္ေရးတရပ္ ေပၚထြက္လာျခင္းအတြက္ structural opportunities နဲ႕ perceived opportunities တို႕ ေပါင္းဆံုရန္ လိုအပ္ခ်က္ကိုသာ ေရးသားတင္ျပျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ရွစ္ေလးလံုး လူထုအေရးေတာ္ပံုၾကီး ေပၚထြက္လာခဲ့တာဟာ လူထုအတြင္းမွာ ေတာ္လွန္ေရး စိတ္ဓာတ္မ်ား ႏိုးၾကားေနမွဳ၊ လူထုနဲ႕ ေတာ္လွန္ေရး ေရခ်ိန္ တသားတည္းရွိေနမွဳ၊ ႏိုင္ငံေရးတိုက္ပြဲဦးေဆာင္အဖြဲ႕အစည္းၾကီးမွ ေျမေအာက္ေကဒါမ်ား၏ လူထုစည္းရံုးေရးစြမ္းပကား စတဲ့ cognitive liberation တည္ေဆာက္ထားမွဳဆိုင္ရာ အေျခခံ အေၾကာင္းရင္းေတြမွာ ဖုန္းေမာ္အေရးအခင္းက အစျပဳခဲ့တဲ့ ေက်ာင္းသားေတြရဲ႕ လွဳပ္ရွားမွဳက early riser ျဖစ္သြားျပီး၊ structural conditions အေျပာင္းအလဲကို trigger လုပ္ႏိုင္သြားခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီမွာ ျပည္တြင္းျပည္ပႏိုင္ငံေရးေရခ်ိန္ အေျပာင္းအလဲေပၚ မူတည္ျပီး ထြက္ေပၚလာတဲ့ structural opportunities ေတြ ရွိလာခဲ့ပါတယ္။ ဒါကို ေျမေပၚေျမေအာက္ ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြက ေတြ႕ျမင္ျပီး cognitive liberation ေတြ ျမင့္မားလာေအာင္ ျပဳလုပ္ႏိုင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးအခြင့္အခါေကာင္းကို အမိအရ ဆုပ္ကိုင္ျပီး အသံုးျပဳႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ Organization Strength ဆိုင္ရာ အခ်က္တခုျဖစ္တဲ့ ပူးေပါင္းညွိႏွိဳင္းဆံုးျဖတ္လုပ္ကိုင္မွဳမွာ အားနည္းသြားျခင္းေၾကာင့္သာ ၾကားျဖတ္အစိုးရ မေပၚေပါက္ပဲ ေတာ္လွန္ေရးရဲ႕ အဆံုးသတ္ေအာင္ပြဲကို မရရွိခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

ရွစ္ေလးလံုးေတာ္လွန္ေရးၾကီးရဲ႕ ေနာက္ပိုင္းကာလေတြမွာက်ေတာ့ ေျမေပၚေျမေအာက္လွဳပ္ရွားမွဳေတြ ဆက္ျပီး ေပၚေပါက္ခဲ့ေပမယ့္ Structural opportunities က မရွိခဲ့ပါဘူး။ Perceived opportunities ေပၚမွာ အေျခခံျပီးေတာ့လဲ အင္အားခ်ိန္ခြင္လွ်ာ အေျပာင္းအလဲကိုလဲ အတိုက္အခံႏိုင္ငံေရး အင္အားစုေတြက မျပဳလုပ္ႏိုင္ခဲ့ၾကပါဘူး။ ေနာက္ဆံုး ၂၀၀၇ ေရႊ၀ါေရာင္ေတာ္လွန္ေရးၾကီး ေပၚထြက္လာခ်ိန္မွာ Perceived opportunities ေတြ အနည္းငယ္ရွိလာခဲ့ေပမယ့္ လူထုလူတန္းစား အလႊာအသီးသီး ပါ၀င္လာတဲ့ ေတာ္လွန္ေရးၾကီးအျဖစ္ အသြင္ကူးေျပာင္းႏိုင္မယ့္ cognitive liberation ျမင့္တက္လာေအာင္ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္မယ့္ လူထုနဲ႕ ေတာ္လွန္ေရးတသားတည္း ရွိေနမွဳ အေျခအေနကို ျပင္ဆင္တည္ေဆာက္ထားျခင္း အားနည္းခဲ့ပါတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ structural opportunities ကလဲ မရွိသေလာက္ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီလို အားနည္းခ်က္ေတြေၾကာင့္ ေရႊ၀ါေရာင္ေတာ္လွန္ေရးၾကီးက အခ်ိန္အနည္းငယ္အတြင္းမွာပဲ ေတာ္လွန္ေရး ခါးဆက္ ေခတၱျပတ္ေတာက္သြားခဲ့တာပါ။

အခုလက္ရွိအေျခအေနမွာက်ေတာ့ နအဖစစ္အုပ္စုဟာ ႏိုင္ငံတကာဖိအားနဲ႕ တပ္တြင္းစည္းလံုးမွဳ ျပိဳကြဲေရးကို ထိန္းေက်ာင္းႏိုင္ေရး၊ ဒီမိုကေရစီေတာင္းဆိုေသာ ျပည္သူလူထုကို ေရႊရည္စိမ္ဒီမိုကေရစီျဖင့္ လွည့္စားႏိုင္ေရး တို႕အတြက္ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ေပၚအေျခခံတဲ့ အာဏာရွင္ေရြးေကာက္ပြဲကို က်င္းပဖို႕ ျပင္ဆင္ေနျပီ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအတြက္ ႏိုင္ငံေရးဖိအားေျဖေလွ်ာ့မွဳ အနည္းငယ္ကို ျပဳလုပ္လာၾကရပါတယ္။ ဒါေတြထဲမွာ ေတာ္လွန္ေရးအင္အားစုေတြဘက္ကေန structural opportunities ရရွိေစႏိုင္မယ့္ ႏိုင္ငံေရး လစ္ဟာမွဳေတြ အေျမာက္အျမား ပါ၀င္လာပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲမတိုင္မီကာလနဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲအလြန္ ႏိုင္ငံေရး အခင္းအက်င္းရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးက်ားကြက္ေရႊ႕ရမွဳတိုင္းမွာ စစ္အုပ္စုဘက္က လစ္ဟာမွဳေတြ ေပၚထြက္ေနႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလစ္ဟာမွဳေတြကေန Structural opportunities ေတြကို ျပည္သူလူထုနဲ႕ ေတာ္လွန္ေရးအင္အားစုေတြ ပူးေပါင္းျပီး အခြင့္အခါေကာင္းအေနနဲ႕ အမိအရ ဆုပ္ကိုင္သြားမွာကို နအဖစစ္အုပ္စုအေနနဲ႕ ေၾကာက္ရြံ႕စိုးရိမ္မွဳေတြ ရွိေနေၾကာင္း ေျခလွမ္းအတိုးအဆုပ္ေတြကေန သိသာထင္ရွားေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ လူထုနဲ႕ ေတာ္လွန္ေရးတသားတည္း မေပါင္းစပ္သြားေအာင္ ခြဲျခားတဲ့ လုပ္ရပ္ေတြနဲ႕ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲျပီးသြားရင္ စစ္အုပ္စုကပဲ အႏိုင္ရသြားျပီး၊ ေတာ္လွန္ေရးၾကီး ျပီးဆံုးသြားေတာ့မေယာင္ ၀ါဒျဖန္႕ခ်ိေရးေတြကို စနစ္တက် ျပဳလုပ္ေနၾကပါတယ္။ ဒါေတြဟာ perceived opportunities ထြက္ေပၚလာျခင္း မရွိေအာင္ ၾကိဳတင္စီမံ လုပ္ေဆာင္မွဳေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ တကယ္တမ္းက်ေတာ့ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲဆိုတာက စစ္အာဏာရွင္ေရြးေကာက္ပြဲ ျဖစ္ပါတယ္။ စစ္မွန္တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲမဟုတ္ပါဘူး။ ၂၀၁၀ အလြန္ကာလမွာ ရရွိလာမယ့္ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ ဒီမိုကေရစီကလဲ ေရႊရည္စိမ္ဒီမိုကေရစီပဲ ျဖစ္ေနပါတယ္။ စစ္မွန္တဲ့ ဒီမိုကေရစီ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ၂၀၁၀ ဟာ လမ္းဆံုး မဟုတ္ပါဘူး။ ေရြးေကာက္ပြဲမတိုင္မီကာလနဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲအလြန္ကာလမွာ ေပၚထြက္လာမယ့္ structural opportunities ေတြကို perceived opportunities နဲ႕ ေပါင္းစပ္မွဳကေန လူထုေတာ္လွန္ေရးၾကီးကို အရွိန္အဟုန္ျမွင့္ ဆင္ႏႊဲေဖာ္ေဆာင္ဖို႕ ေတာ္လွန္ေရး အခြင့္အခါေကာင္းၾကီးသာ ျဖစ္ပါတယ္။ စစ္အာဏာရွင္ေရြးေကာက္ပြဲၾကီးကို ဆန္႕က်င္ကန္႕ကြက္မွဳေတြ ျပဳလုပ္ရင္း cognitive liberation ျမင့္တက္လာေအာင္ ၾကိဳးပမ္းၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ ေတာ္လွန္ေရးအင္အားစုမ်ားအေနနဲ႕ ကြန္ယက္ခ်ိတ္ဆက္မွဳမ်ား ျပဳလုပ္ျခင္း၊ အေတြးအေခၚ၊ လုပ္ဟန္နဲ႕ အဖြဲ႕အစည္း စုဖြဲ႕မွဳသ႑ာန္မ်ား ညွိႏွိဳင္းျခင္း၊ တပ္ေပါင္းစုမ်ား အေကာင္အထည္ေဖာ္ျခင္း၊ အနိမ့္ဆံုးဘံုလုပ္ငန္းစဥ္မ်ား ခ်မွတ္ျခင္းစတာေတြနဲ႕ Organization Strength ျမင့္မားလာေအာင္ ၾကိဳးပမ္းျပဳလုပ္ၾကဖုိ႕ လိုအပ္ပါတယ္။ တျပိဳင္နက္တည္းမွာပဲ ျပန္႕က်ဲေနတဲ့ ေကဒါေတြကို စုစည္းျပီး ျပည္တြင္းမွာ Cognitive Liberation ျမင့္မားလာေအာင္ စည္းရံုး၊ ျပင္ဆင္၊ ျမွဳပ္ႏွံ၊ တည္ေဆာက္၊ လွဳပ္ရွား စတဲ့ သ႑ာန္မ်ိဳးစံုနဲ႕ ေဆာင္ရြက္ဖို႕ လိုပါတယ္။ အဲဒီကေနတဆင့္ ေရြးေကာက္ပြဲမတိုက္မီနဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲ အလြန္ကာလေတြမွာ ေပၚထြက္လာမယ့္ Structural opportunities ေတြကို ေတာ္လွန္ေရးအခြင့္အလမ္းေကာင္းအေနနဲ႕ ျပည္သူလူထုတရပ္လံုးက အမိအရ ဆုပ္ကိုင္အသံုးျပဳတဲ့ perceived opportunities ေတြ ေပၚထြက္လာဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးအခြင့္အခါေကာင္းအား အမိအရ ဖမ္းယူဆုပ္ကိုင္ႏိုင္ေရးအတြက္ ျပင္ဆင္ၾကိဳးပမ္းၾကပါစို႕။

ခင္မမမ်ိဳး (၇၊၇၊ ၂၀၁၀)

စာကိုးစာရင္း။ ။

Abrahamian, E (1982) Iran Between Two revolutions, Princeton, NJ: Princeton University Press

Goldstone, J. (1991) Ideology, Cultural Frameworks and the Process of Revolution, Theory and Society, Vol.20, pp. 405-53

Gramsci, A. (1971) Selections from the Prison Notebooks, Translated by Hoare, Q & Smith, G. N, New York: International Publishers

Hirsch, E. (1986) 'The Creation of Political Solidarity in Social Movement Organizations', The Sociological Quarterly, 27, pp. 373-87

Klandermans, B. (1904) 'Mobilization and Participation: Social-Psychological Expansions of Resource Mobilization Theory, American Sociological Review, Vol. 49, pp. 583-600

Kuran, T. (1989) 'Sparks and Prairie Fires: A Theory of Unanticipated Political Revolution', Public Choice, Vol. 61, pp. 41-74

Marwell, G. & Pamela, O. (1993) The Critical Mass in Collective Action: A Micro-social theory, Cambridge, UK: Cambridge University Press

McAdam, D. (1982) Political Process and the Development of Black Insurgency, 1980-1970, Chicago, IL: University of Chicago Press

Opp, K. (1988) 'Community Integration and Incentives for Political protest', International Social Movement Research, Vol.1, pp.83-101

Tarrow, S. (1994) Power in Movement: Social Movements, Collective Action and Politics, Cambridge, UK: Cambridge University Press

Tocqueville, A. (1955) The Old Regime and the French Revolution, Translated by Gilbert, S., Garden City, NY: Doubleday Anchor

အျပည့္အစံုဖတ္ခ်င္ရင္..>>>

ျပန္ေခါက္ထားခဲ့ပါ..>>>

Sample Teaching Plan (Finance)

Sample teaching plan (Principles of Finance)

(စာၾကြင္း။ ။ ညီမေလးတေယာက္က teaching plan နမူနာရွိရင္ ဘေလာ့ေပၚ တင္ေပးပါလို႕ လွမ္းေျပာတာနဲ႕ တင္ထားေပးပါတယ္။ ပညာေရးေဆာင္းပါးမ်ားကိုလဲ အခါသင့္သလို ဆက္လက္ေရးသားတင္ျပေပးပါ့မယ္)

အျပည့္အစံုဖတ္ခ်င္ရင္..>>>

ျပန္ေခါက္ထားခဲ့ပါ..>>>