တိုက္ပြဲ(၁)- ျပကၡဒိန္ ပိုစတာ
အခ်ိန္ကား- ၂၀၁၁ ခုႏွစ္
ေနရာကား- မႏၱေလးတိုင္း
"ဘယ္လိုပဲ ျဖစ္ျဖစ္ကြာ။ ငါတို႕ ဒီအတိုင္း ျငိမ္ခံေနလို႕ မျဖစ္ေတာ့ဘူး။ တခုခုေတာ့ လုပ္ရမယ္"
"ငါလဲ မင္းလိုပဲ စဥ္းစားမိတယ္။ ဘယ္နဲ႕ကြာ။ စစ္မတိုက္ခ်င္လို႕ စစ္တကၠသိုလ္မတက္ပဲ ရိုးရိုးတကၠသိုလ္တက္တာေပါ့။ ဘြဲ႕ရျပီးကာမွ ငါတို႕က စစ္သား၀င္လုပ္ရမွာလား"
"ေအးကြာ။ တတိယကမၻာစစ္ျဖစ္ေနတာလဲ မဟုတ္ဘူး"
"တတိယကမၻာစစ္ျဖစ္ေနတာ မဟုတ္ဘူးေဟ့။ လူသတ္ပြဲျဖစ္ေနတာ။ ေရႊ၀ါေရာင္ေတာ္လွန္ေရးတုန္းက ဘုန္းၾကီးေတြ၊သီလရွင္ေတြကို ပစ္သတ္တာ၊ ရိုက္သတ္တာ မေတြ႕ဘူးလား။ ငါတို႕ကို စစ္မိန္႕နဲ႕ အဲလို သတ္ခိုင္းဖို႕ ၾကံစည္ေနတာ"
"မိုက္ရိုင္းတယ္ကြာ။ ငါကေတာ့ စစ္မိန္႕ေတြ၊ဘာေတြ ဂရုမစိုက္ဘူး။ ဦးေႏွာက္ရွိတဲ့ လူကြ။ ငါ့ကိုလာျပီး ဘုန္းၾကီးသတ္ခိုင္းလို႕ကေတာ့ ငါ့ေသနတ္ေျပာင္း၀မွာ ဘုန္းၾကီးေတြ မရွိေစရဘူး။ ေသနတ္ေျပာင္းျပန္လွည့္မွာပဲ"
"ေသနတ္ေျပာင္းျပန္လွည့္တာက ေနာက္မွကြ။ ျပန္မလွည့္ခင္ ငါတို႕ကို တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္တပ္ေတြနဲ႕ တိုက္ခိုင္းမယ္၊ ရြာေတြ မီးရွိဳ႕ခိုင္းမယ္၊ မိုင္းကြင္းျဖတ္ခိုင္းမယ္၊ လူသတ္ခိုင္းမယ္။ ဒါေတြ လုပ္ဖို႕ စစ္တပ္မွာ အင္အားအျပည့္ မရွိေတာ့ဘူးကြ။ သူတို႕တပ္ေတြမွာ ဗိုလ္ေတြပဲ ရွိျပီး၊ အရာခံ၊ အၾကပ္၊ တပ္သားဖြဲ႕စည္းပံုေတြ မျပည့္ဘူးလို႕ ၾကားတယ္။ အဲဒီျပႆနာကို ေျဖရွင္းတာ"
"ဒါတခုတည္းတင္ မဟုတ္ဘူးကြ။ ငါတို႕တိုင္းျပည္က ေနာင္တေခတ္ရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ လူငယ္မ်ိဳးဆက္သစ္ေတြကို စစ္ဗိုလ္ေတြရဲ႕ အမိန္႕ေအာက္မွာ ျပားျပား၀ပ္နာခံရျပီး၊ ဦးက်ိဳးသြားေအာင္ လုပ္တာ။ ဒါမွလဲ သူတို႕ရဲ႕ စစ္ေသြးၾကြႏိုင္ငံေတာ္ တည္ေဆာက္ေရး စီမံခ်က္ၾကီး ေအာင္ျမင္သြားမွာေပါ့"
"ေအး၊ ဟုတ္တယ္ကြ။ ခုဆို ေရြးေကာက္ပြဲမွာလဲ အရပ္၀တ္ဗိုလ္ေတြနဲ႕ ၾကံ့ဖြတ္ေတြပဲ အႏိုင္ရၾကတယ္။ လႊတ္ေတာ္ထဲမွာလဲ ေရြးေကာက္ပြဲမ၀င္ပဲ အေခ်ာင္ပါလာတဲ့ ဖားတပိုင္း၊ ငါးတပိုင္းေတြကလဲ ရွိေသးတယ္ကြာ။ ဒီေတာ့ လႊတ္ေတာ္ႏိုင္ငံေရးမွာ သူတို႕ပဲ ၾကီးစိုးထားတာ။ ဒါေပမယ့္ လႊတ္ေတာ္ျပင္ပ ႏိုင္ငံေရးကိုေတာ့ သူတို႕ ေၾကာက္တယ္ကြ။ ဒါေၾကာင့္ လူငယ္ေတြ ဦးက်ိဳးသြားေအာင္ ခ်ိဳးဖို႕ လုပ္တာ"
"အဲလိုဆိုရင္ ငါတို႕ တိုင္းျပည္ရဲ႕ အနာဂတ္မ်ိဳးဆက္ေတြအားလံုး စစ္ကၽြန္ဘ၀ေရာက္ျပီေပါ့ကြ။ လႊတ္ေတာ္တြင္းမွလဲ ဖားတပိုင္း၊ ငါးတပိုင္းေတြ၊ လႊတ္ေတာ္ျပင္ပမွာလဲ စစ္မွဳထမ္းေဟာင္းေတြပဲ ျဖစ္ကုန္ျပီေပါ့။ အရပ္ဘက္- စစ္ဘက္ ဆက္ဆံေရးကို ဘယ္လို တည္ေဆာက္ၾကမွာလဲ"
"ေတာက္၊ ခံျပင္းတယ္ကြာ"
"ခံျပင္းေနလို႕ မျပီးဘူးကြ။ ဒါကို ငါတို႕က ျငိမ္ခံေနၾကမွာလား။ ငါေတာ့ကြာ။ စစ္မွဳထမ္းျပီး ဦးခ်ိဳးခံရ၊ စစ္ေျမျပင္မွာ ေခြးေသ၊ ၀က္ေသ အေသခံရတာထက္စာရင္ မတရားတဲ့ ဒီအမိန္႕အာဏာေတြကို ဖီဆန္ျပီး ေသရတာကမွ ေတာ္ေသးတယ္လို႕ ျမင္တယ္"
"ဟုတ္တယ္ကြ။ ငါတို႕ တိုင္းျပည္မွာ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ေၾကာင့္ ဒီလိုျဖစ္ေနရတာ။ ဒီစနစ္ကို မဖယ္ရွားမခ်င္း ငါတို႕ ဘ၀အနာဂတ္ေတြ မေရမရာျဖစ္ေနဦးမွာပဲ"
"ငါတို႕ ဘာလုပ္ၾကမလဲ"
"ေအး၊ ဟုတ္တယ္။ ငါတို႕ တခုခုလုပ္ရမယ္။ ဒါေပမယ့္ ငါတို႕မွာ အဆက္အသြယ္ မရွိဘူးကြ"
"မႏၱေလးဘက္မွာေတာ့ ေက်ာင္းတုန္းက သူငယ္ခ်င္းတခ်ိဳ႕ရွိတယ္။ သူတို႕ကေတာ့ အင္တာနက္ေပၚကေန ပိုစတာေလးေတြ ရတယ္။ အဲဒါေလးေတြ ပရင့္ထုတ္ျပီး၊ ပိုစတာကင္ပိန္း လုပ္တယ္ကြ"
"မင္းကလဲကြာ။ ပိုစတာကပ္ရံုနဲ႕ ဒီအစိုးရက ျပဳတ္က်မွာတဲ့လား"
"အဲလိုေတာ့ မဟုတ္ဘူးေလကြာ။ တဘက္ရန္သူက အင္အားၾကီးတယ္။ ငါတို႕ အုပ္စုေလးမွာက လူ ၅ေယာက္ပဲ ရွိတာ။ ဒီအတိုင္းပဲ ထြက္တိုက္လိုက္ရင္ အင္အားခ်င္းမမွ်ဘူးေလ။ ဒီေတာ့ ေျပာက္က်ားတိုက္ပြဲ လုပ္ရမယ္။ ဒီလို လုပ္တာမွာလဲ ငါတို႕လိုမ်ိဳး စစ္အာဏာရွင္စနစ္ကို တိုက္ခ်င္တဲ့ လူေတြအားလံုး ပါ၀င္လာေအာင္ လွံဳ႕ေဆာ္ဖို႕ ပိုစတာကင္ပိန္း လုပ္ဖို႕လိုတယ္"
"ဒါေပမယ့္ ငါတို႕ဆီမွာ ပိုစတာမွ မရွိတာ"
"သားတို႕ ဘာေတြ ေျပာေနၾကတာလဲ"
အေဖ ၀င္လာသျဖင့္ လူငယ္တစု ေျပာေနေသာ စကား၀ိုင္း ရပ္သြားသည္။ သူတို႕ လူငယ္မ်ား အခ်င္းခ်င္းေဆြးေႏြးေနေသာ စကားလံုးမ်ားကို အေဖမ်ား ၾကားသြားေလသလားဟူေသာ စူးစမ္းၾကည့္ျဖင့္ မိုးေအးက လွမ္းၾကည့္သည္။ အေဖက ခပ္ေအးေအးပင္။
"သားတို႕ေတြ၊ ပိုစတာလုပ္ခ်င္လို႕လား။ လူငယ္ဆိုတာ မရွိတာကို အေၾကာင္းျပတာထက္၊ ရွိေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္မလဲ ဆိုတာ စဥ္းစားရတယ္။ လိုရင္ၾကံဆ၊ နည္းလမ္းရေပါ့ကြာ။ ေၾသာ္-သား၊ မင္းအေမ သိမ္းထားတဲ့ ျပကၡဒိန္ေဟာင္းေတြ အမ်ားၾကီးရွိတယ္ေလ။ ျပကၡဒိန္ စာမ်က္ႏွာ အလြတ္တဘက္မွာ မင္းတို႕ဆြဲခ်င္တဲ့ ပံုဆြဲျပီး၊ ေၾကြးေၾကာ္သံေတြ ေရးလိုက္ရင္ ပိုစတာျဖစ္ျပီေပါ့ကြ။ ကြန္ပ်ဴတာေတြ၊ ဂရပ္ဖစ္ေတြ မေပၚတဲ့ ေခတ္တုန္းက အေဖတို႕ေတြ ဒီလိုပဲ လုပ္ခဲ့ၾကတာပဲ"
"အေဖ"
မိုးေအးက ၀မ္းသာအားရျဖင့္ လွမ္းေခၚေတာ့ အေဖက သားပခံုးကို လွမ္းဖက္လိုက္သည္။
"ပိုစတာသြားကပ္ရင္ေတာ့ သတိထားၾကကြာ။ သတိရွိရွိနဲ႕လုပ္။ တိုက္ပြဲေဖာ္တယ္ဆိုတာ သတိရွိရတယ္"
ထူးျခားေသာ အားအင္တခုက အေဖဆုပ္ကိုင္ထားေသာ လက္ေမာင္းမ်ားမွတဆင့္ မိုးေအးကိုယ္ထဲသို႕ စီး၀င္သြားသည္။ အခန္းထဲမွ မိုးေအးသူငယ္ခ်င္းမ်ားတြင္လဲ အျပံဳးကိုယ္စီျဖင့္။
မည္သို႕ဆိုေစ၊ ေသခ်ာသည္ကေတာ့ မၾကာမီရက္ပိုင္းအတြင္းတြင္ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ ခ်ဳပ္ျငိမ္းေရး ျပကၡဒိန္ ပိုစတာမ်ား မိုးေအးတို႕ ျမိဳ႕ေလးတြင္ ပ်ံ႕ႏွံ႕သြားေပေတာ့မည္။ အျခားျမိဳ႕မ်ား၊ ရြာမ်ားသို႕လည္း အဆိုပါ ေျပာက္က်ားတိုက္ပြဲေလးမ်ား ဆက္လက္ပ်ံ႕ႏွံ႕သြားပါက …...................................။
တိုက္ပြဲ (၂) – ဗလာစာရြက္၊ ျဖန္႕ေ၀စာ
အခ်ိန္ကား- ၂၀၁၁ ခုႏွစ္
ေနရာကား- ပဲခူးတိုင္း
"မမဆီမွာ ပိုက္ဆံ အပိုနည္းနည္းမ်ား ရွိလားဟင္"
"ဟဲ့၊ မိသူ။ နင္ငါ့ကို ဒီလိုတခါမွ မေမးဖူးပါဘူး။ ဘာျဖစ္လို႕လဲ။ အေမက မုန္႕ဖိုးမေပးဘူးလား"
"မုန္႕ဖိုးေတာ့ ေပးပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေငြနည္းနည္းလိုေနလို႕ပါ"
"မဟုတ္ေသးပါဘူးဟယ္။ မိသူ၊ နင္မွန္မွန္ေျပာစမ္း။ ဘာလုပ္မလို႕လဲ။ နင့္မွာ ရည္းစားရွိေနျပီလား။ ဆယ္တန္းေက်ာင္းသူ ရည္းစားထားကို မမခြင့္မျပဳဘူးေနာ္"
"မဟုတ္ပါဘူး၊ မမရဲ႕။ ရည္းစားမထားပါဘူး။ ညီမေလးက ဒီစာရြက္ေလးေတြကို ေကာ္ပီကူးျပီး ျဖန္႕ခ်င္လို႕ပါ"
သူသူ႕လက္ထဲမွ စာရြက္ေလးေတြကို ၾကည့္ျပီး၊ မမမ်က္လံုးျပဴးသြားသည္။
"ဟဲ့၊ ဒါက စစ္အစိုးရဆန္႕က်င္ေရးေၾကျငာခ်က္ေတြပဲ"
"ဟုတ္တယ္မမ။ ညီမေလး ဒါေတြကို ျဖန္႕ခ်င္လို႕။ အဲဒါ ေကာ္ပီဆြဲဖို႕ ေငြလိုေနတာ"
"ဘာလို႕ လုပ္ခ်င္ရတာလဲ မိသူရယ္။ နင္အဖမ္းခံရလိမ့္မယ္"
မမရယ္၊ အဖမ္းခံရမွာကို ညီမေလး မေၾကာက္ပါဘူး။ ညီမေလးတို႕ ဘ၀ေတြ ဘယ္ေလာက္ခက္ခဲေနတယ္ဆိုတာ မမအသိဆံုးေနမွာပါ။ မမဆိုရင္ အေ၀းသင္နဲ႕ ဘြဲ႕ရျပီးျပီ။ ဒီဘြဲ႕ေလးရေအာင္ စတိုးဆိုင္မွာ အလုပ္လုပ္ရင္း မမ ဘယ္ေလာက္ ၾကိဳးစားခဲ့ရလဲ။ မုဆိုးမအေမလဲ ဘယ္ေလာက္ရုန္းကန္ခဲ့ရလဲ။ ေဟာ- ခုဘြဲ႕ရေတာ့ေကာ မမဘ၀က တိုးတက္လာလား။ မမဘြဲ႕ရရင္ ရံုးတရံုးမွာ အရာရွိျဖစ္မွာပဲလို႕ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေလးနဲ႕ အေမ့မွာ ရုန္းကန္ခဲ့ရတာ။ ၀န္ထမ္းေရြးခ်ယ္ေရးက အေ၀းသင္ဘြဲ႕ရေတြကို အရာရွိအလုပ္ မေလွ်ာက္ရဘူးဆိုေတာ့ ခုမမ ဘာလုပ္ေနရလဲ။ မနက္မွာ စတိုးဆိုင္အေရာင္းစာေရး၊ ညေနမွာ စားေသာက္ဆိုင္ အဆိုေတာ္။ ခုညီမေလး ဆယ္တန္းေအာင္ျပီးရင္ေကာ၊ ဘာျဖစ္လာမွာလဲ။ ဘယ္မွာလဲ ညီမေလးတို႕ ေက်ာမြဲေက်ာင္းသူေတြရဲ႕ အနာဂတ္"
သူသူ႕ အေျပာေၾကာင့္ မမ ငိုင္သြားသည္။ ဘြဲ႕ရရင္ေတာ့ ဘ၀ အေျပာင္းအလဲေလး တစံုတရာျဖစ္မလားလို႕ မမ ေမွ်ာ္လင့္ခဲ့ဖူးသည္။ သို႕ေပမယ့္ ဘ၀ေျပာင္းဖို႕ေနေနသာသာ၊ မယိုင္လဲေအာင္ေတာင္ မနည္းထိန္းေနရသည္။ အေမေမွ်ာ္လင့္ ခဲ့သလို၊ ရံုးအရာရွိျဖစ္ဖို႕ေ၀းစြ။ ရံုးစာေရးအလုပ္ပင္ အဆက္အသြယ္ေကာင္းရွိမွ ရသည္တဲ့။ ဖခင္ကလဲ မရွိ၊ ေဆြမ်ိဳး သားခ်င္းလဲ မရွိေသာ မုဆိုးမအေမႏွင့္ ညီအစ္မႏွစ္ေယာက္ဘ၀မွာ ဘယ္လိုအဆက္အသြယ္ ရွိပါမည္တဲ့လဲ။ စားေသာက္ဆိုင္ အဆိုေတာ္ အလုပ္ေလး ရတာေတာင္ ကံေကာင္းေပလြန္းလို႕။
"မမရယ္။ ညီမေလးတို႕ဘ၀ေတြ ဒီလိုနဲ႕ပဲ အဆံုးသတ္ရေတာ့မွာလားဟင္။ ညီမေလးတို႕ မေရရာ၊ မေသခ်ာ ဘ၀နဲ႕ပဲ မဆံုးခ်င္ဘူး။ ေက်ာင္းမွာလဲ က်ဴရွင္ မတက္ႏိုင္ေတာ့ သိပ္မ်က္ႏွာငယ္တာပဲ။ ဒီၾကားထဲ ေရအိုးဖိုး၊ တံျမက္စည္းဖိုး၊ အခ်ိန္ပိုဖိုး၊ ဆရာကန္ေတာ့ပြဲအလွဴေငြဆိုျပီး တမ်ိဳးျပီးတမ်ိဳးေတာင္းၾကေသးတယ္။ ဟိုေန႕တုန္းကဆို ေအတန္းက ဗိုလ္မွဴးသမီး တေယာက္က ညီမေလးတို႕ကို မဆီမဆိုင္ခ်ိဳးခ်ိဳးဖဲ့ဖဲ့လာေျပာလို႕ ညီမေလးတို႕ ဘီတန္းက ေက်ာင္းသူေတြနဲ႕ စကားမ်ားၾကတယ္။ ဆရာမေတြက ဘာလုပ္လဲသိလား မမ။ အေကာင္သမီးနဲ႕ ရန္ျဖစ္လို႕တဲ့။ ညီမေလးတို႕ကို ရိုက္ျပီး သူ႕ကိုေတာင္းပန္ခိုင္းတယ္။ ညီမေလးတို႕ဘ၀ေတြက ဘာျဖစ္ေနျပီလဲဟင္။ ဘယ္မွာလဲ။ ေက်ာင္းသားေတြရဲ႕ တန္းတူညီမွ် အခြင့္အေရး။ ဘယ္မွာလဲ။ ေက်ာင္းသားေတြရဲ႕ အနာဂတ္ပန္းတိုင္"
သူသူက ေျပာရင္း မ်က္ရည္မ်ားက်လာသည္။ မမလဲ မ်က္ရည္ကို မနည္းထိန္းထားရသည္။ ဆိုင္မွာ ေျပာေနၾကေသာ ဇိုင္းဂႏိုင္း လူသတ္ပြဲကို သတိရလာသည္။ စားေသာက္ဆိုင္ကအျပန္ လူငယ္ခ်င္းရန္ျဖစ္တာကို တဘက္စစ္ဗိုလ္က စစ္တပ္ေခၚလာျပီး လမ္းမေပၚမွာတင္ လူငယ္ေတြကို ပစ္သတ္သတဲ့။ မမတို႕ တိုင္းျပည္ၾကီး ဘာျဖစ္ေနျပီလဲ။ ေရာမေခတ္ကလို ကၽြန္ဇာတ္သြင္းခံေနရျပီလား။ ဒါဆို ဘယ္သူေတြက သခင္ေတြလဲ။ ဘယ္သူေတြက ကၽြန္ေတြလဲ။ ျပည္သူလူထုက စစ္အာဏာရွင္ေတြရဲ႕ ကၽြန္ေတြ ျဖစ္ေနျပီလား။
"ညီမေလးကို ပိုက္ဆံနည္းနည္းေပးပါ မမရယ္။ ေကာ္ပီဆြဲျပီး၊ ေၾကျငာခ်က္ေလးေတြ သြားျဖန္႕ခ်င္လို႕ပါ"
"မမဆီမွာလဲ ေငြပိုေငြလွ်ံ သိပ္မရွိဘူး သူသူ။ ျပီးေတာ့ ေကာ္ပီသြားဆြဲတုန္း ေကာ္ပီဆိုင္က အစိုးရလူေတြကို သတင္းေပးလိုက္ရင္ ဘယ္လို လုပ္မလဲ။ ဒီလိုလုပ္ပါလား။ မမတို႕ ရွိတဲ့ ပိုက္ဆံေလးေတြနဲ႕ ဗလာစာအုပ္ေလးေတြ ၀ယ္မယ္ေလ။ ျပီးရင္ အခ်ိန္အားေတြမွာ ဗလာစာရြက္ေတြေပၚမွာ ကူးေရးမယ္။ မမသူငယ္ခ်င္းေတြကိုလဲ ကူေရးခိုင္းမယ္၊ သူသူ႕သူငယ္ခ်င္းေတြကိုလဲ ကူေရးခိုင္း။ ျပီးရင္ စုျပီး ျဖန္႕မယ္ေလ"
"ေကာင္းတယ္မမ။ အဲဒါေကာင္းတယ္။ ညီမေလးက ေငြမရွိလို႕ စိတ္ဆင္းရဲေနတာ။ ခုလိုဆို ေငြကုန္ေၾကးက် သက္သက္သာသာနဲ႕ ေၾကျငာခ်က္ေတြ ျဖန္႕လို႕ ရျပီေပါ့ေနာ္ မမ"
သူသူက ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မ်က္၀န္းေလးမ်ားျဖင့္ ၀မ္းသာအားရ ေျပာသည္။ မမလည္းေပ်ာ္ပါသည္။ အခ်ိန္အားရတာႏွင့္ ေၾကျငာခ်က္စာေလးမ်ားကို ဗလာစာအုပ္ထဲမွာ ကူးျပီး စာရြက္ေလးေတြ လိုက္ျဖန္႕မည္။ သူငယ္ခ်င္းမ်ားကိုလဲ ကူးျပီး ျဖန္႕ခိုင္းမည္။ ေငြမရွိလို႕ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ကို မတိုက္ႏိုင္တာ မျဖစ္ေစရ။ ဗလာစာရြက္၊ ျဖန္႕ေ၀စာမ်ားျဖင့္ စစ္အစိုးရကို တိုက္မည္။ ဗလာစာရြက္၊ ျဖန္႕ေ၀စာေလးမ်ား တျပည္လံုးအႏွံ႕၊ ပ်ံ႕ႏွံ႕သြားေသာ တေန႕မွာ …............................။
တိုက္ပြဲ (၃) - ႏွဳတ္ခမ္းနီ လွံဳ႕ေဆာ္စာ
အခ်ိန္ကား- ၂၀၁၁ ခုႏွစ္
ေနရာကား- ရွမ္းျပည္နယ္၊ ေတာင္ၾကီးတကၠသိုလ္
"ဟဲ့။ ေက်ာ္ေအာင္။ သား ဒါဘာလုပ္ေနတာလဲ"
ေက်ာင္းသို႕ အေစာၾကီးလာျပီး၊ ျပတင္းေပါက္မွန္တြင္ စစ္အာဏာရွင္ဆန္႕က်င္ေရး လွံဳ႕ေဆာ္စာမ်ား လိုက္ကပ္ေနေသာ ေက်ာ္ေအာင္တေယာက္၊ ေနာက္မွ အသံေၾကာင့္ ရုတ္တရက္လန္႕သြားရသည္။ လွည့္ၾကည့္လိုက္ေတာ့ ေက်ာ္ေအာင္တို႕ ဌာနမွ ကထိက ဆရာမ။
"ကၽြန္ေတာ္ လုပ္သင့္လုပ္ထိုက္တာကို လုပ္ေနတာပါ ဆရာမ"
"ကဲလာလာ၊ ဆရာမတို႕ ကင္တင္းဘက္သြားရေအာင္၊ ဒီနားမွာ ရပ္ေနလို႕ သိပ္မေကာင္းဘူး"
ေျပာေျပာဆိုဆိုျဖင့္ ဆရာမက ကင္တင္းဘက္ထြက္သြားတာေၾကာင့္ ေက်ာ္ေအာင္လဲ ဆရာမေနာက္သို႕ လိုက္သြားရသည္။
"ဘာလို႕ ဒီလို လုပ္ရတာလဲ သားရယ္။ သားက စာလဲေတာ္တယ္။ မိဘေတြ မရွိေတာ့ေပမယ့္ ကိုယ့္ထူးကိုယ္ခၽြန္ၾကိဳးစားရင္း အလုပ္လုပ္ေနရတာ။ ဆရာမနဲ႕ ေတြ႕တာမဟုတ္ပဲ တျခားလူေတြနဲ႕ ေတြ႕သြားရင္ သားဘ၀ပ်က္သြားမွာေပါ့"
"ကၽြန္ေတာ္တို႕ လူငယ္ေတြရဲ႕ ဘ၀ေတြက ပ်က္ျပီးသားပါ ဆရာမရယ္။ ဒီလိုေက်ာင္းတက္ႏိုင္ေအာင္ ကၽြန္ေတာ္ ဘာလုပ္ေနရတယ္လို႕ ဆရာမထင္လဲ"
"သားေျပာမွ ဆရာမသိမွာေပါ့"
"ကၽြန္ေတာ္ဆယ္တန္းေအာင္ျပီးေတာ့ တကၠသိုလ္ မတက္ခင္ အလုပ္ရွာတယ္ဆရာမ။ အလုပ္က လြယ္လြယ္ကူကူ မရဘူး။ ေနာက္ေတာ့ အသိတေယာက္အဆက္အသြယ္နဲ႕ လိုင္စင္မဲ့ဆိုင္ကယ္သြင္းတဲ့ အလုပ္ရတယ္။"
"လိုင္စင္မဲ့ဆိုင္ကယ္။ ဒါဆို ဥပေဒနဲ႕ ဘယ္ကင္းပါ့မလဲ"
ဆရာမက အံ့ၾသတၾကီးႏွင့္ ေက်ာ္ေအာင့္ကို ၾကည့္သည္။
"ဟုတ္တယ္ဆရာမ။ ယိုးဒယားဘက္ကေန ဆိုင္ကယ္ပစၥည္းေတြသြင္း၊ ျပန္ဆင္ထားတဲ့ ၀စ္ေဒါက္ ေတြေလ။ ကၽြန္ေတာ္တို႕က ဆင္ျပီးသားဆိုင္ကယ္ေတြကို ေတာင္ၾကီးအထိ သြားေမာင္းယူေပးရတာ"
"အႏၱရာယ္မ်ားလိုက္တာဟယ္"
"ဟုတ္တယ္ဆရာမ။ အႏၱရာယ္မ်ားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေငြလြယ္လြယ္ရေတာ့ ဒီအလုပ္ေတြထဲမွာ လူငယ္ေတြ အမ်ားၾကီးပဲ။ ဆိုင္ကယ္တင္မဟုတ္ဘူး ဆရာမ။ ရာဘေဆးေတြ သြင္းတဲ့လိုင္းေတြ၊ ကားေတြသြင္းတဲ့လိုင္းေတြ အမ်ားၾကီးရွိတယ္။ ဒါေတြကို ဘယ္သူေတြက လုပ္ေနတယ္ထင္လဲဟင္ ဆရာမ။ အက်င့္စာရိတၱျမင့္မားေရးဆိုတာကို လူမွဳေရးဦးတည္ခ်က္ထဲ ထည့္ထားတဲ့ စစ္အာဏာရွင္ေတြ ကိုယ္တိုင္ လုပ္ေနၾကတာ။ ကၽြန္ေတာ္တို႕ကို အဲဒီပခံုးၾကယ္ပြင့္ပါ ပုဂၢိဳလ္ေတြနဲ႕ ေဆြမ်ိဳးသားခ်င္းေတြက ခိုင္းေနၾကတာဗ်။ သူတို႕အခ်င္းခ်င္း စားက်က္လုျပီး သူ႕လူ၊ ကိုယ့္လူစားၾကရင္လဲ ကၽြန္ေတာ္တို႕ လူငယ္ေတြက မျဖစ္စေလာက္ေငြေလးေတြနဲ႕ ၾကားကေန ေထာင္က်ခံၾကရတာပါ"
ဆရာမက ဂရုဏာမ်က္လံုးျဖင့္ လွမ္းၾကည့္ေနရံုမွတပါး ဘာမွ ဆက္မေျပာႏိုင္ျဖစ္သြားသည္။
"ဒီစစ္အာဏာရွင္ေတြလက္ေအာက္မွာ ကၽြန္ေတာ္တို႕ တိုင္းျပည္ၾကီးရဲ႕ စီးပြားေရးက႑ၾကီးတခုလံုး ျခြတ္ျခံဳက် ပ်က္စီးေနတာကို ပညာတတ္ကထိကၾကီးျဖစ္တဲ့ ဆရာမက ပိုျပီး သိမွာပါဗ်ာ။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြကို ဘယ္သူေတြက လုပ္ေနၾကတာလဲ။ တရား၀င္စီးပြားေရး လုပ္ငန္းေတြမွာလဲ စစ္အာဏာရွင္ေတြနဲ႕ ေဆြမ်ိဳးသားခ်င္းေတြ၊ နီးစပ္ရာေတြက ခ်ဳပ္ကိုင္ထားၾကတာပါ။ တရားမ၀င္စီးပြားေရး လုပ္ငန္းေတြမွာလဲ သူတို႕နဲ႕ ေ၀စားမွ်စား လုပ္ႏိုင္သူေတြကပဲ ခ်ဳပ္ကိုင္ထားၾကတာပါ။ ျပည္သူေတြဆိုတာက လက္ေ၀ခံေတြပါ။ ကၽြန္ေတာ္တို႕ တိုင္းျပည္ၾကီးတခုလံုး ႏြံနစ္ေနျပီ ဆရာမ။ အဲဒီႏြံထဲမွာ ကၽြန္ေတာ္တို႕ လူငယ္ေတြရဲ႕ အနာဂတ္ေတြပါ ျမွဳပ္ေနျပီ။ ကၽြန္ေတာ္တို႕ ဘယ္လို ရုန္းထြက္ရမလဲ။ ဒီစစ္အာဏာရွင္ေတြကို မျဖဳတ္ခ်ပဲ ကၽြန္ေတာ္တို႕ တိုင္းျပည္ၾကီးကို ဘယ္လိုတည္ေဆာက္လို႕ ရမွာတဲ့လဲ။ ကၽြန္ေတာ္တို႕ရဲ႕ ဘ၀ေတြကို ရိုးရိုးသားသား၊ ၾကိဳးၾကိဳးစားစားနဲ႕ ဘယ္လို ရုန္းကန္လို႕ ရမွာတဲ့လဲ။ တကၠသိုလ္ပရ၀ုဏ္ေတြအထဲထိ ေရာက္ေနတဲ့ ႏွစ္လံုးထီ၊ သံုးလံုးထီေတြ၊ ရာဘေဆးေတြ၊ စာကူးခ်ပညာေရးစနစ္ေတြ၊ အမွတ္၀ယ္စနစ္ေတြကို ေက်ာ္လႊားျပီး ဆရာမတို႕ကေကာ ဘယ္လို ပညာေရးအဆင့္အတန္းကုိ ျမွင့္တင္ႏိုင္မွာတဲ့လဲ"
တကၠသိုလ္ေက်ာင္းေတာ္ၾကီးမွ သင္ၾကားထားေပးျခင္းမရွိေသာ ပကတိအရွိတရား ဘ၀ပညာမ်ားကို ရရွိထားေသာ တပည့္ငယ္ကို ၾကည့္ရင္း ဆရာမ ငိုင္သြားမိသည္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ တပည့္ေလးကို သတိၾကီးၾကီးႏွင့္ လုပ္စရာရွိတာမ်ားလုပ္ဖို႕ သတိေပးရသည္။ တပည့္ငယ္ႏွင့္ လမ္းခြဲျပီးခ်ိန္အထိ ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားမ်ား၊ ဆရာမမ်ားက ေက်ာင္းပရ၀ုဏ္တြင္းမွ သိပ္မရွိေသးၾက။
ျပတင္းေပါက္မွန္တခုေပၚမွာ ေၾကြးေၾကာ္သံမ်ားပါေသာ စာရြက္ေလးကို ၾကည့္ရင္း သူမ ျပံဳးမိသည္။ ျပီးေတာ့ သူမအိတ္ထဲမွ ႏွဳတ္ခမ္းနီေတာင့္ေလးကို ထုတ္ျပီး စာရြက္မကပ္ထားေသာ ျပတင္းမွန္မ်ားေပၚတြင္ စစ္အစိုးရျဖဳတ္ခ်ေရး- ဒို႕အေရး ဟု လိုက္ေရးလိုက္မိသည္။
ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ စစ္ေဆးရန္အေျဖလႊာတခ်ိဳ႕ ရံုးခန္းထဲ က်န္ခဲ့တာမို႕ ေက်ာင္းေစာေစာလာခဲ့မိတာကို ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္ ေက်နပ္မိတာေတာ့အမွန္။ လွံဳ႕ေဆာ္စာ စာရြက္မ်ား လက္ထဲမွာ မရွိေပမယ့္ သူမတို႕ မိန္းကေလးမ်ားရဲ႕ ပိုက္ဆံအိတ္ေတြထဲမွာ ႏွဳတ္ခမ္းနီေတာင့္မ်ား ကိုယ္စီေဆာင္ထားေလ့ရွိပါသည္။ အဆိုပါ ႏွဳတ္ခမ္းနီေလးမ်ားျဖင့္ လူအမ်ားျမင္ႏိုင္ေသာ မွန္မ်ားေပၚတြင္ လွံဳ႕ေဆာ္စာမ်ား လိုက္ေရးထားပါက ႏွဳတ္ခမ္းနီ လွံဳ႕ေဆာ္စာမ်ားကလဲ တနည္းတဖံုျဖင့္ လူထုလွဳပ္ရွားမွဳကို ေထာက္ကူျပဳမည္ မလြဲ............။
တိုက္ပြဲ (၄)- ၾကက္ေျခခတ္၊ ဆႏၵေဖာ္ထုတ္ပြဲ
အခ်ိန္ကား- ၂၀၁၁ ခုႏွစ္
ေနရာကား- ဧရာ၀တီတိုင္း
"မမ၊ ေကာ္ဖီေသာက္ပါဦးရွင့္"
သူနာျပဳဆရာမ ေဖ်ာ္ေပးေသာ ေကာ္ဖီကို ဟန္ပင္မေဆာင္ႏိုင္ေတာ့ပဲ အားရပါးရ ေမာ့ခ်လိုက္မိသည္။
"ၾသ၀ါဒခံယူပြဲ အဆင္ေျပရဲ႕လား မမ"
"ေနာ္ေဆးရယ္။ မသိတာလဲ မဟုတ္ပဲနဲ႕၊ ေမးေနေသးတယ္။ တို႕လဲ လူနာေတြ ေဆးကုခ်င္လို႕ ဆရာ၀န္လုပ္တာပါဟယ္။ သူတို႕နဲ႕က်မွပဲ ကိုယ့္ဘာသာကုိယ္ ဆရာ၀န္လား၊ မူလတန္းေက်ာင္းသူလားဆိုတာ မသိေတာ့ဘူး။"
"တိုးတိုးေျပာမမ။ ေတာ္ၾကာ ဟိုၾကံ့ဖြတ္သူနာျပဳမ ၾကားသြားလို႕ တိုင္ေနဦးမယ္"
"အမယ္ေလး။ တိုင္စမ္းပါေစဟယ္။ နယ္ေျပာင္းခံရရံုမကလို႕ အလုပ္ထုတ္ခံရရင္ေတာင္ တို႕မွာ နားေအးပါးေအး ေနရဦးမယ္။ ခုေတာ့ တခါလာ ၀န္ၾကီး၊ တခါလာ ဒု၀န္ၾကီး၊ တခါလာ တိုင္းမွဴးနဲ႕ တေယာက္ျပီးတေယာက္လာျပီး ၾသ၀ါဒေပးေနၾကတာ။ တို႕မွာ အလုပ္ပ်က္၊ အကိုင္ပ်က္နဲ႕။ ဒီၾကားထဲ သူတို႕အလာမွာ လက္အုပ္ေလးေတြ ခ်ီျပီ ၾကိဳရေသးတယ္။ ဘယ္နဲ႕ဟယ္။ လူ႕အသက္ကယ္တဲ့ လက္ဆိုျပီး ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္ေက်နပ္ေနတာ။ ခုမွပဲ လူသိရွင္ၾကား လူသတ္သမားေတြကို လက္အုပ္ခ်ီေနရတယ္။ ကိုယ့္လက္ကိုေတာင္ ကိုယ္ မသတီေတာ့ဘူး"
"မမ။ ဒီေန႕ တခုခုျဖစ္လာတယ္ထင္တယ္။ ဒီလိုေျပာတာ တခါမွ မၾကားဖူးဘူး"
"ဘာမွမျဖစ္လာပါဘူးေနာ္ေဆးရယ္။ တို႕စိတ္ကုန္ေနတာၾကာျပီ။ ေျပာမထြက္ေပမယ့္ ရင္ထဲမွာ မခံခ်င္စိတ္ေတြ အျပည့္ပဲ။ ရွစ္ေလးလံုးတုန္းက ေဆးရံုထဲ ၀င္ပစ္တာေတြ သိျပီးကတည္းက သူတို႕ မ်က္ႏွာေတြကို ျမင္ရရင္ မ်က္စိထဲ ဆံပင္ေမႊးစူးသလို ခံစားေနရတာ"
"မမေတာင္ ဒီလိုခံစားရရင္ ေနာ္ေဆးတို႕ဆို ပိုဆိုးတာေပါ့ မမရယ္။ ရြာမွာတုန္းကဆိုရင္ေလ သူတို႕၀င္လာျပီဆိုရင္ ဘယ္သူအသတ္ခံရမလဲ၊ ဘယ္သူ မုဒိမ္းက်င့္ခံရမလဲဆိုျပီး တထိတ္ထိတ္နဲ႕ ေနၾကရတာ။ ကေလးေတာင္ သူတို႕လာျပီေျပာရင္ အငိုတိတ္တယ္။ အဲေလာက္ထိ ရမ္းကားၾကတာ။ အျပစ္မဲ့ လူေတြကို အျပစ္ရွာျပီး သတ္ျဖတ္တာ၊ ရြာမီးရွိဳ႕တာေတြ ျမင္ရ၊ ၾကားရဖူးေတာ့ သိပ္မုန္းတာပဲ မမရယ္။ အမွန္ေျပာရရင္ ျမိဳ႕ေပၚမွာ ဗမာဆို မုန္းေနတာ"
"မမလဲ ဗမာပါပဲ ေနာ္ေဆးရယ္။ မမတို႕ ဗမာေတြက ေနာ္ေဆးတို႕ေတြကို ဒီလိုလုပ္ေနတာ မဟုတ္ပါဘူး။ စစ္အာဏာရွင္ေတြက လူမ်ိဳးေပါင္းစံု ပါ၀င္ေနတဲ့ စစ္တပ္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ျပီး လုပ္ေနၾကတာပါ။ တကယ္တမ္းက်ေတာ့ ဗမာလူမ်ိဳးေတြအပါအ၀င္ တိုင္းရင္းသား ျပည္သူေတြအားလံုးက စစ္အာဏာရွင္စနစ္ေအာက္မွာ ဖိႏွိပ္ခံေနၾကရတာပါ"
"ဟုတ္ပါမယ္ မမ။ မမတို႕နဲ႕ နာဂစ္ကယ္ဆယ္ေရး လိုက္မိေတာ့မွ ေနာ္ေဆး သေဘာေပါက္သြားတာပါ။ ေနာ္ေဆးတို႕ တိုင္းရင္းသားေတြကိုတင္ သတ္ျဖတ္ႏွိပ္စက္ေနတာမွ မဟုတ္ပဲ။ ဗမာလူမ်ိဳးေတြကိုလဲ ဖိႏွိပ္လိုက္ၾကတာေနာ္။ ကူညီကယ္တင္မယ့္ လူေတြကိုလဲ တိုင္းျပည္ထဲ အ၀င္မခံဘူး။ ဒုကၡဆင္းရဲ ေရာက္ေနၾကသူေတြကိုလဲ မေစာင့္ေရွာက္ဘူး။ ဒီၾကားထဲ မေနႏိုင္လို႕ အေလာင္းေတြစုျပီး သျဂိဳလ္ေပးသူေတြကိုလဲ ဖမ္းလားဆီးလားနဲ႕"
"က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္သူတေယာက္အေနနဲ႕ ဒီအေၾကာင္းေတြကို ျပန္ၾကားရတိုင္း၊ ျပန္ေတြးမိတိုင္း ေအာ့ႏွလံုးနာမိတယ္ ေနာ္ေဆးရယ္။ အေရးထဲ ေသစာရင္းလူနာမည္ေတြကို သူတို႕ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ေထာက္ခံမဲထည့္တဲ့ စာရင္းထဲ လိုက္ထည့္ေနတာက တမ်ိဳး"
"ဟုတ္တယ္မမရယ္။ ဒါလား လူထုဆႏၵ။ မုန္တိုင္းေရာက္ တမလြန္ေရာက္သြားသူေတြရဲ႕ အေလာင္းေတြကိုက်ေတာ့ ပုပ္ပြေနမွ သျဂိဳလ္ၾကျပီး၊ ဒီလူေတြရဲ႕ နာမည္ေတြကိုက်ေတာ့ ေထာက္ခံမဲထည့္တဲ့ စာရင္းထဲ ထည့္ထားတာကို လူထုဆႏၵ အျပည့္အ၀ ရထားတဲ့ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒလို႕ ေျပာေနတာမ်ား၊ သူတို႕မို႕ မရွက္မေၾကာက္"
"ဟိုတေလာက ေရြးေကာက္ပြဲကေကာ ဘာထူးလို႕လဲ ေနာ္ေဆးရယ္။ ၾကိဳတင္မဲေတြ လိုက္ေကာက္ၾကတာပဲေလ။ တို႕ေတြအားလံုး ဆႏၵအစစ္အမွန္ကို ေဖာ္ထုတ္ခြင့္မွ မရခဲ့ၾကတာ"
"အဲဒီတုန္းက ေဖာ္ထုတ္ခြင့္ မရေပမယ့္ အခ်ိန္ေတာ့ မေႏွာင္းေသးဘူး မမ။ ေနာ္ေဆးတို႕ေတြ သူတို႕လုပ္ရပ္ေတြကို လက္မခံဘူးဆိုတဲ့ ဆႏၵအစစ္အမွန္ကိုေတာ့ တနည္းနည္းနဲ႕ ေဖာ္ထုတ္ၾကရမယ္"
"ေျပာပါဦးေနာ္ေဆး။ ေနာ္ေဆးက ဘယ္လိုနည္းေတြ ေတြ႕ထားလို႕လဲ"
"အေထြေထြ သပိတ္မေပၚေသးေပမယ့္ ေျပာက္က်ားတိုက္ပြဲလွဳပ္ရွားမွဳေတာ့ လုပ္လို႕ရမယ္ထင္တယ္ မမ"
"ေျပာက္က်ားနည္းဆိုလို႕ လူတိုင္းအလြယ္တကူ ပါ၀င္ႏိုင္တဲ့ နည္းေတြနဲ႕ စသင့္တယ္ထင္တယ္"
"ဟုတ္တယ္ မမ။ ဥပမာ- သတင္းစာေတြ၊ ဂ်ာနယ္ေတြထဲက အစိုးရဦးတည္ခ်က္ဆိုတာေတြ၊ ေၾကြးေၾကာ္သံေတြကို ၾကက္ေျခခတ္ျပီး ဆႏၵေဖာ္ထုတ္တာကေတာ့ လူတိုင္းအလြယ္တကူ လုပ္လို႕ရတယ္။ အဲဒီၾကက္ေျခခတ္ထားတဲ့ သတင္းစာျဖတ္ပိုင္းေတြကို သစ္ပင္ေတြ၊ အုတ္နံရံေတြမွာ လိုက္ကပ္ထားလို႕လဲ ရတယ္။ ရံုးေတြ၊ ဆိုင္ေတြမွာလဲ ဖတ္ျပီးရင္ မသိမသာ ၾကက္ေျခခတ္ထားလိုက္ရင္ ေနာက္လူက ျမင္သြားမွာပဲ"
"ဟုတ္တယ္။ ဒါလဲ လွဳပ္ရွားမွဳတခုပဲ။ အေျခအေန၊ အခ်ိန္အခါၾကည့္ျပီး လူတိုင္းပါလို႕ရတယ္။ ဆႏၵအစစ္အမွန္ကို ၾကက္ေျခခတ္သေကၤတနဲ႕ ေဖာ္ထုတ္ျပလို႕ရတယ္"
ေဒါက္တာၾကဴၾကဴက ေျပာရင္းဆိုရင္း၊ သူမေရွ႕မွာရွိေသာ က်န္းမာေရးစာေစာင္၊ မဂၢဇင္းမ်ားမွ ဦးတည္ခ်က္စာမ်က္ႏွာမ်ားကို ၾကက္ေျခခတ္ စလုပ္ခ်ိန္တြင္ ေနာ္ေဆးကလဲ ေဆးရံုထဲမွ သတင္းစာမ်ားကို သြားယူေလေတာ့သည္။ ၾကက္ေျခခတ္ သေကၤတမ်ားပါေသာ သတင္းစာမ်ား၊ စာေစာင္မ်ား၊ ဂ်ာနယ္မ်ား၊ မဂၢဇင္းမ်ားျဖင့္ စစ္မွန္ေသာ ဆႏၵကို ေဖာ္ထုတ္ၾကသည့္ တိုက္ပြဲမ်ား လူထုၾကားသို႕ ပ်ံ႕ႏွံ႕လာျခင္းျဖင့္................................။
တိုက္ပြဲ (၅)- အေမွာင္တိုက္ပဲြ
အခ်ိန္ကား- ၂၀၁၁ ခုႏွစ္
ေနရာကား- ရန္ကုန္တိုင္း
"ေတာက္။ မီးကပ်က္ျပန္ျပီကြာ"
ဦးစိတ္တို၏ ေတာက္ေခါက္သံက အေမွာင္ႏွင့္ အတူ ထြက္ေပၚလာသည္။ အေၾကာင္းသိေသာ သားႏွင့္ သမီးကလဲ အခန္းထဲက ထြက္လာၾကသည္။ မီးပ်က္လွ်င္ ဖေယာင္းတိုင္ေျခြတာသည့္အေနျဖင့္ မိသားစုအားလံုး အခန္းတခန္းထဲမွာပဲ စုေနၾကသည္။ စာက်က္သူကလဲ ၀ါက်င့္က်င့္ ဖေယာင္းတိုင္မီးေရာင္ေလးျဖင့္ စာက်က္ၾကရသည္။ ဖခင္၏ လုပ္စာေလးတခုတည္းႏွင့္ တအိမ္လံုးစားေနၾကရေသာ မိသားစုေလးအတြက္ သူမ်ားေတြလို အက္ဗာတာ အိပ္မက္ေတြလဲ မမက္ႏိုင္ပါ။
"အမယ္ေလး၊ လာၾကပါဦးေတာ္"
အိမ္ေနာက္ေဖးဘက္မွ အသံၾကားေတာ့ သားသမီးႏွစ္ေယာက္က ျပံဳးၾကသည္။ ဦးစိတ္တိုက ပုဆိုးကို ခပ္တိုတုိျပင္၀တ္ရင္း ပါးစပ္က တတြတ္တြတ္ ေရရြတ္သည္။
"ဒီမိန္းမကြာ။ ကေလးပဲ ႏွစ္ေယာက္ရေနျပီ။ ခုထိ သရဲေၾကာက္တုန္း"
မေက်မနပ္ျဖင့္ ေရရြတ္မိေပမယ့္ ထံုးစံအတိုင္း ေနာက္ေဖးအိမ္သာမွ ျပန္ထြက္လာေသာ မိန္းမျဖစ္သူကို ဖေယာင္းတိုင္ေလးျဖင့္ သြားၾကိဳရျပန္သည္။
"ရွင္ကလဲေတာ္။ ေမွာင္ေမွာင္မည္းမည္းၾကီးကို။ က်ဳပ္ေၾကာက္တာေပါ့"
အိမ္ထဲျပန္ေရာက္လာေတာ့ ေဒၚပိစိကလဲ ထံုးစံအတိုင္း အရွက္ေျပေျပာသည္။ ၾကားေနၾက စကားမို႕ ဘယ္သူမွ ဘာမွ ျပန္မေျပာၾက။
"ငါတို႕ဘ၀ေတြလဲ ဘယ္ေတာ့မ်ားက်မွ အေမွာင္ထဲက လြတ္မလဲ မသိပါဘူးကြာ"
"ရွင္က ဘယ္အေမွာင္ကို ေျပာေနတာတုန္း"
"ေၾသာ္- ဒီမိန္းမ။ မီးေမွာင္တာကို ေျပာတာေပါ့။ ငါ့မွာ တေန႕လံုး အလုပ္က ပင္ပန္းလာျပီး အပ်င္းေျပစာအုပ္ေလး ဖတ္ခ်င္တာေတာင္ မဖတ္ရဘူး။ မီးက ပ်က္ျပီ"
"သိပါဘူးေတာ္။ ေစ်းမွာ ဟိုေကာင္မေတြ ေျပာသံၾကားတာေတာ့ အေမွာင္က ႏွစ္မ်ိဳး ရွိတယ္တဲ့။ မီးမလာတဲ့ အေမွာင္က တမ်ိဳး။ ေနာက္တမ်ိဳးက စစ္အစိုးရရဲ႕ လက္ေအာက္မွာ တိုင္းျပည္တခုလံုးက်ေနတာကလဲ အေမွာင္ထဲ ေရာက္ေနတာပဲတဲ့"
"ဟ။ မင္းတို႕က ႏိုင္ငံေရးေျပာေနၾကတာလား"
"ႏိုင္ငံေရးဆိုတာလဲ က်ဳပ္တို႕အေရးပါပဲ ေတာ္ရယ္။ က်ဳပ္တို႕ႏိုင္ငံၾကီးတိုးတက္မွ က်ဳပ္တို႕ရဲ႕ ဘ၀ေတြလဲ တိုးတက္မွာေပါ့ေတာ္။ ခုေတာ့ က်ဳပ္မွာေလ၊ ေစ်းေရာင္းတာေတာင္ ေအးေအးေဆးေဆး မေရာင္းရဘူး။ ေစ်းေခါင္းေတြ ေၾကာက္ရ၊ စည္ပင္ေတြ ေၾကာက္ရနဲ႕။ ဒီၾကားထဲ ေစ်းေတြက တက္ေတာ့ အျမတ္မရပဲ အရင္းထဲက မပါသြားေအာင္ေတာင္ မနည္းေျပာေရာင္းေနရတာ။ ခုဆို က်ဳပ္ဘုရားရွိခိုးရတာေတာင္ စိတ္မေျဖာင့္ဘူးေတာ္။ ငါးပါးသီလခံျပီး အေလးခိုးေနရတာ မေကာင္းပါဘူးရွင္"
"ငါတို႕လဲ မထူးပါဘူးကြာ။ ဒီေခတ္ၾကီးမွာ ရံုးကားေမာင္းတယ္ဆိုတာနဲ႕ ဆီခိုးတာနဲ႕က ဒြန္တြဲေနတာပဲ။ ဒီလိုမွ မလုပ္ရင္လဲ လခက ေလာက္မွ မေလာက္တာ"
"တခါတေလ၊ က်ဳပ္စဥ္းစားမိတယ္။ ကေလးေတြၾကီးလာရင္ စာရိတၱေကာင္းဖို႕ သင္ေပးရမွာလား၊ အေနအစားေခ်ာင္ေအာင္ ဘာမဆိုလုပ္ဖို႕ သင္ေပးရမွာလားလို႕"
"ေဟ"
ဦးစိတ္တို ငိုင္သြားသည္။ အလင္းေရာင္ေဖ်ာ့ေဖ်ာ့ၾကားမွ သူ႕မိန္းမမ်က္ႏွာကို ျပန္ၾကည့္မိသည္။
"က်ဳပ္တကယ္ေျပာေနတာ။ က်ဳပ္ေလ၊ စိတ္မေကာင္းဘူး သိလား။ ေစ်းထဲမွာ ေျပာေနၾကတာေတာ့ ဒါေတြဟာ စစ္အစိုးရေၾကာင့္တဲ့။ အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြကိုယ္တိုင္က စာရိတၱေတြ ခ်ိဳ႕ယြင္းျပီး တိုင္းျပည္ဘ႑ာခိုးစားေနၾကမွေတာ့ တတိုင္းျပည္လံုးမွာလဲ သူခိုးၾကီး၊ သူခိုးေလးေတြ ျပည့္ေနေတာ့မွာေပါ့တဲ့"
စကား၀ိုင္းက အတန္ၾကာတိတ္ဆိတ္သြားသည္။ ကေလးမ်ားလဲ စာဖတ္ရင္း စားပြဲေပၚမွာ ေမွာက္အိပ္ေနၾကသည္။ ဦးစိတ္တိုက ငုတ္တုတ္ထိုင္ေနသည္။ ေဒၚပိစိကလဲ နံရံမွီျပီး ငိုက္ေနသည္။
"ေဟာ- မီးလာျပီေတာ့"
မီးျပန္လာသျဖင့္ ေဒၚပိစိက ၀မ္းသာအားရ ျဖစ္သြားသည္။
"မီးခလုတ္ေတြ သြားပိတ္လိုက္စမ္း"
"ရွင္ဘာေျပာတယ္"
"ဟုတ္တယ္။ မီးခလုတ္ေတြကို ပိတ္ပစ္လိုက္။ ဒီနည္းနဲ႕ ငါတို႕တိုင္းျပည္ကို ကယ္တင္ရမယ္"
ေဒၚပိစိက အလန္႕တၾကားျဖင့္ ဦးစိတ္တိုကို ၾကည့္သည္။
"ငါတို႕ေတြက သူတို႕မီးျဖတ္ရင္ မီးမလာဘူးဆိုျပီး စိတ္ညစ္၊ သူတို႕မီးေပးရင္ မီးလာျပီဆိုျပီး ေပ်ာ္နဲ႕ သူတို႕ျခယ္လွယ္သမွ် ငံု႕ခံေနမွေတာ့ တတိုင္းျပည္လံုး သူတို႕လက္ထဲ ေရာက္ေနတာ ဆန္းသလားကြ။ ဒီေတာ့ အာဏာဖီဆန္ရမယ္။ သူတို႕မီးေပးတဲ႕ ေန႕ေတြမွာလဲ တတ္ႏိုင္သမွ် အေမွာင္ခ်ျပီး အာဏာဖီဆန္ရမယ္။ မီးမေပးတဲ႕ ေန႕ေတြမွာလဲ မီးေပးဖို႕ လွ်ပ္စစ္ရံုးေတြကို သြား၀ိုင္းျပီး ေတာင္းဆိုရမယ္။ မင္းလဲဒါကို ေစ်းထဲမွာေျပာ။ ငါလဲ လူေတြကို ေျပာမယ္။ ဒီလိုအာဏာဖီဆန္တဲ့ တိုက္ပြဲေတြနဲ႕မွ ငါတို႕ တိုင္းျပည္တခုလံုး အေမွာင္က်ေနတာကို ကယ္ႏိုင္မွာေပါ့ကြ"
ဦးစိတ္တိုစကားဆံုးေတာ့ ေဒၚပိစိက မီးခလုတ္ကို အျမန္သြားပိတ္လိုက္သည္။ အာဏာဖီဆန္သည့္ အေမွာင္တိုက္ပြဲစေလျပီ။ မတရားသည့္ အမိန္႕အာဏာဟူသမွ်ကို တတ္ႏိုင္သည့္နည္းလမ္းျဖင့္ ဖီဆန္သည့္ တိုက္ပြဲမ်ား တႏိုင္ငံလံုးကို ပ်ံ႕ႏွံ႕သြားျခင္းျဖင့္...........။
ေျပာက္က်ားတိုက္ပြဲမ်ားမွသည္၊ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ ခ်ဳပ္ျငိမ္းေရးဆီသို႕
ခင္မမမ်ိဳး (၂၆၊ ၃၊ ၂၀၁၁)
ဘေလာ့ လိပ္စာသစ္သို႕ ေျပာင္းေရႊ႕ျခင္း
ယခုအခါတြင္ ဘေလာ့ကို ဖြင့္ရန္ အခ်ိန္ၾကာျမင့္မွဳမ်ား ရွိေနေၾကာင္း၊ စာဖတ္သူအခ်ိဳ႕မွ အေၾကာင္းၾကားလာပါသျဖင့္ www.khinmamamyo.info တြင္ စာမ်က္ႏွာသစ္ကို ဖြင့္လွစ္ထားပါသည္။
စာမ်က္ႏွာသစ္တြင္ အခ်ိဳ႕ေသာ စစ္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ ေဆာင္ပါးမ်ားႏွင့္ ရသစာစုမ်ား (ႏွစ္ရာေက်ာ္ခန္႕)ကိုလည္း က႑မ်ားခြဲ၍ ျပန္လည္ေဖာ္ျပထားပါသည္။
ယခုဘေလာ့စာမ်က္ႏွာကို ဆက္လက္ထားရွိထားမည္ျဖစ္ေသာ္လည္း ယေန႕မွစ၍ ပို႕စ္အသစ္မ်ား ထပ္မံ တင္ေတာ့မည္ မဟုတ္ပါေၾကာင္းႏွင့္ ပို႕စ္အသစ္မ်ားကို စာမ်က္ႏွာသစ္တြင္သာ တင္ေတာ့မည္ျဖစ္ပါေၾကာင္း ေလးစားစြာ အသိေပး အေၾကာင္းၾကားပါသည္။
စာမ်က္ႏွာသစ္သို႕ အလည္လာေရာက္ပါရန္ကိုလဲ လွိဳက္လွဲစြာ ဖိတ္ေခၚအပ္ပါသည္။
ေလးစားစြာျဖင့္
ခင္မမမ်ိဳး (၁၇၊ ၁၀၊ ၂၀၁၁)
www.khinmamamyo.info
ေျပာက္က်ားတိုက္ပြဲမ်ား
Friday, March 25, 2011
တိုက္ပြဲ(၁)- ျပကၡဒိန္ ပိုစတာ
အခ်ိန္ကား- ၂၀၁၁ ခုႏွစ္
ေနရာကား- မႏၱေလးတိုင္း
"ဘယ္လိုပဲ ျဖစ္ျဖစ္ကြာ။ ငါတို႕ ဒီအတိုင္း ျငိမ္ခံေနလို႕ မျဖစ္ေတာ့ဘူး။ တခုခုေတာ့ လုပ္ရမယ္"
"ငါလဲ မင္းလိုပဲ စဥ္းစားမိတယ္။ ဘယ္နဲ႕ကြာ။ စစ္မတိုက္ခ်င္လို႕ စစ္တကၠသိုလ္မတက္ပဲ ရိုးရိုးတကၠသိုလ္တက္တာေပါ့။ ဘြဲ႕ရျပီးကာမွ ငါတို႕က စစ္သား၀င္လုပ္ရမွာလား"
"ေအးကြာ။ တတိယကမၻာစစ္ျဖစ္ေနတာလဲ မဟုတ္ဘူး"
"တတိယကမၻာစစ္ျဖစ္ေနတာ မဟုတ္ဘူးေဟ့။ လူသတ္ပြဲျဖစ္ေနတာ။ ေရႊ၀ါေရာင္ေတာ္လွန္ေရးတုန္းက ဘုန္းၾကီးေတြ၊သီလရွင္ေတြကို ပစ္သတ္တာ၊ ရိုက္သတ္တာ မေတြ႕ဘူးလား။ ငါတို႕ကို စစ္မိန္႕နဲ႕ အဲလို သတ္ခိုင္းဖို႕ ၾကံစည္ေနတာ"
"မိုက္ရိုင္းတယ္ကြာ။ ငါကေတာ့ စစ္မိန္႕ေတြ၊ဘာေတြ ဂရုမစိုက္ဘူး။ ဦးေႏွာက္ရွိတဲ့ လူကြ။ ငါ့ကိုလာျပီး ဘုန္းၾကီးသတ္ခိုင္းလို႕ကေတာ့ ငါ့ေသနတ္ေျပာင္း၀မွာ ဘုန္းၾကီးေတြ မရွိေစရဘူး။ ေသနတ္ေျပာင္းျပန္လွည့္မွာပဲ"
The Use of Force အေၾကာင္း တေစ့တေစာင္း
Tuesday, March 22, 2011
နိဒါန္း
၁၉၄၅ အလြန္ ကမၻာ့ႏိုင္ငံေရးေလာကမွာ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ ကစားပြဲ (Sovereignty Game) ဆိုတဲ့ သေဘာတရားက ေခတ္စားလာခဲ့ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတခုရဲ႕ ရပ္တည္ႏိုင္မွဳ (survival) ဟာ စစ္အင္အားဆိုတာေပၚမွာ မူတည္ေနခဲ့တာေၾကာင့္ ကမၻာတလႊားမွာ စစ္ပြဲေတြ၊ က်ဴးေက်ာ္သိမ္းပိုက္မွဳေတြ၊ ကိုလိုနီနယ္ခ်ဲ႕စနစ္ က်င့္သံုးမွဳေတြ ျဖစ္ခဲ့ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတခုရဲ႕ ရပ္တည္မွဳဟာ က်ဴးေက်ာ္စစ္ေတြအေပၚ ခုခံစစ္စြမ္းပကား (defensive military capabilities) တခုတည္းေပၚမွာ မူတည္ျခင္း မရွိပဲ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ (sovereignty) ကို ႏိုင္ငံတကာ ဥပေဒအရ အကာအကြယ္ေပးမွဳေပၚမွာ မူတည္ရမယ္ဆိုတဲ့ သေဘာတရားေတြ ေပၚထြက္လာခဲ့ပါတယ္။ ဒီသေဘာတရားေတြအရ ႏိုင္ငံတခုကို အျခားႏိုင္ငံတခုက စစ္ေရးအင္အား အသံုးျပဳမွဳ (The Use of Force) အား ထိန္းခ်ဳပ္မွဳေတြကို Article 2 (4), Articles (39-51) of UN Charterနဲ႕ Article 53 of the Vienna Convention on the Law of Treaties 1969 တို႕မွာ ေဖာ္ျပထားခဲ့ပါတယ္။
ဒီလို စစ္ေရးအင္အားအသံုးျပဳမွဳအား ထိန္းခ်ဳပ္ျခင္း (prohibition of the Use of Force) ဟာ ႏိုင္ငံတကာ ဆက္ဆံေရးမွာ ကမၻာ့ႏိုင္ငံအသီးသီးက လက္ခံက်င့္သံုးေနတဲ့ acceptable norm တခု ျဖစ္ေနေပမယ့္လဲ အေၾကာင္းေၾကာင္းအရရ စစ္အင္အားအသံုးျပဳရတဲ့ အေျခအေနေတြလဲ ေပၚထြက္လာခဲ့ပါတယ္။ ဒါနဲ႕ပတ္သက္ျပီး ႏိုင္ငံတခု (သို႕မဟုတ္) ႏိုင္ငံအစုအဖြဲ႕ေတြကေန ႏိုင္ငံတခုကို စစ္ေရးအင္အား အသံုးျပဳမွဳကို ဘယ္လိုအခ်ိန္အခါ၊ ဘယ္လိုအေျခအေနေတြမွာ ျပဳလုပ္သင့္တယ္ဆိုတာနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး အျငင္းပြားမွဳေတြ၊ ေလ့လာသံုးသပ္မွဳေတြ ရွိလာပါတယ္။ အခုဒီေဆာင္းပါးမွာ စစ္ေရးအင္အားအသံုးျပဳမွဳ (The Use of Force) နဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ Just War Doctrine နဲ႕ လူသားခ်င္းစာနာမွဳျဖင့္ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ျခင္း (Humanitarian Intervention) ေတြကို ေရးသားတင္ျပပါမယ္။
Just War Doctrine
၂၀ရာစုေႏွာင္းပိုင္းနဲ႕ ၂၁ ရာစု စစ္ေရးအင္အားအသံုးျပဳမွဳေတြမွာ Just War Doctrine ကို အသံုးျပဳျပီး ဒီစစ္ပြဲေတြရဲ႕ တရားမွ်တမွဳကို ေလ့လာဆန္းစစ္ၾကပါတယ္။ Just War Doctrine သေဘာတရားရဲ႕ အေျခခံက laws of armed conflict ရဲ႕ functions ႏွစ္ခုျဖစ္တဲ့ jus ad bellum (lit. the law towards war) နဲ႕ jus in bello (lit. the law in war) တို႕ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ jus ad bellum က ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရးမွာ စစ္ေရးအင္အားအသံုးျပဳမွဳကို တတ္ႏိုင္သမွ် ေရွာင္ရွားရန္၊ အသံုးျပဳမွဳအား ကန္႕သတ္ႏိုင္ရန္ ရည္ရြယ္ျပီး၊ jus in bello ကေတာ့ မလြဲမေရွာင္သာ စစ္ေရးအင္အား အသံုးျပဳရတဲ့အခါ စစ္ပြဲတြင္းမွာ မလိုလားအပ္တဲ့ ထိခိုက္မွဳေတြ ေလ်ာ့နည္းရန္ ရည္ရြယ္ပါတယ္။
Just War Doctrine အရ စစ္ေရးအင္အားအသံုးျပဳမွဳရဲ႕ တရားမွ်တမွဳကို jus ad bellum နဲ႕ jus in bello ဆိုင္ရာ သတ္မွတ္ခ်က္ေတြနဲ႕ တိုင္းတာပါတယ္။ Jus ad bellum criteria အရ ႏိုင္ငံတခုဟာ အျခားႏိုင္ငံတခုအေပၚ စစ္ေရးအင္အားအသံုးျပဳမွဳဟာ တရားမွ်တေၾကာင္း ေဖာ္ျပႏိုင္ဖို႕ တရား၀င္အာဏာပိုင္ အဖြဲ႕အစည္း (legitimate authority), တရားမွ်တေသာ အေၾကာင္းရင္း (just cause), မွန္ကန္ေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္ (right intention), ေအာင္ျမင္မွဳအလားအလာ (chance of success), အခ်ိဳးအစား (proportionality), ေနာက္ဆံုးနည္းလမ္း (last resort) ဆိုတဲ့ အခ်က္ အမ်ားစုနဲ႕ ျပည့္စံုရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
စစ္ေရးအင္အားအသံုးျပဳဖို႕ တရား၀င္အာဏာပိုင္ အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ ခြင့္ျပဳခ်က္ လိုအပ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္း ကုလသမဂၢ လံုျခံဳေရးေကာင္စီ ရဲ႕ ခြင့္ျပဳခ်က္ရွိမွသာ ႏိုင္ငံတကာေရးရာမွာ စစ္ေရးအင္အား အသံုးျပဳလို႕ ရပါတယ္။ UN Charter Article 39 နဲ႕ Article 42 အရ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံဟာ ႏိုင္ငံတကာျငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႕ လံုျခံဳေရးကို ျခိမ္းေခ်ာက္လာေၾကာင္း ကုလသမဂၢလံုျခံဳေရးေကာင္စီက ဆံုးျဖတ္ခဲ့ရင္၊ ကုလသမဂၢအဖြဲ႕၀င္ႏိုင္ငံမ်ားအေနနဲ႕ ႏိုင္ငံတကာလံုျခံဳေရးကို ထိန္းသိမ္းဖို႕အတြက္ လိုအပ္မယ့္ air, sea, land forces ေတြကို အသံုးျပဳရတဲ့ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြ ျပဳလုပ္ႏိုင္ပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္ ႏိုင္ငံတကာ လံုျခံဳေရးကို ထင္ထင္ရွားရွား ထိခိုက္မွဳ မရွိလို႕ပဲျဖစ္ေစ၊ ကုလသမဂၢ လံုျခံဳေရးေကာင္စီရဲ႕ အားနည္းခ်က္ေတြေၾကာင့္ျဖစ္ေစ၊ လံုျခံဳေရးေကာင္စီက စစ္ေရးအင္အား အသံုးျပဳမွဳ ခြင့္ျပဳခ်က္ မေပးႏိုင္တဲ့ အေျခအေနေတြ ေပၚထြက္လာပါတယ္။
အဲဒီအေျခအေနေတြမွာ ေဒသဆိုင္ရာ လံုျခံဳေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြနဲ႕ ႏိုင္ငံေတာ္အစုိးရေတြအေနနဲ႕ စစ္ေရးအင္အားကို အသံုးျပဳရတဲ့ အေျခအေနေတြလဲ ရွိလာျပန္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ႏိုင္ငံသူ၊ ႏိုင္ငံသားေတြရဲ႕ လံုျခံဳေရးကို ကာကြယ္ေပးရမယ့္ အစိုးရကိုယ္တိုင္က ျပည္သူလူထုရဲ႕ အသက္အိုးအိမ္စည္းစိမ္ကို ရန္ရွာလာတဲ့ အေျခအေနေတြနဲ႕ ႏိုင္ငံေတာ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ယႏၱရားျပိဳလဲသြားျပီး၊ ဘာသာေရး၊ လူမ်ိဳးေရး ကြဲျပားမွဳအေပၚ အေျခခံတဲ့ အုပ္စုေတြ အခ်င္းခ်င္း သတ္ျဖတ္တိုက္ခိုက္မွဳေတြ ျဖစ္ပြားလာတဲ့ အေျခအေနေတြမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕ ျပည္တြင္းေရးကို စစ္ေရးအင္အားသံုး ၀င္ေရာက္ေျဖရွင္းႏိုင္ျခင္း ရွိမရွိနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး အျငင္းပြားမွဳေတြ ျဖစ္ပြားလာရာကေန The Right to Protect (R2P) သေဘာတရားေတြပါ ထပ္မံေပၚထြက္လာခဲ့ပါတယ္။
Jus ad bellum criteria အရ ဒုတိယအခ်က္ကေတာ့ တရားမွ်တေသာ အေၾကာင္းရင္း (just cause) ျဖစ္ပါတယ္။ စစ္ေရးအင္အားအသံုးျပဳမွဳကို ျဖစ္ပြားေစခဲ့တဲ့ တရားေသာ အေၾကာင္းရင္းေတြ ရွိဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ အထင္ရွားဆံုး အေၾကာင္းရင္းကေတာ့ မိမိကိုယ္ကို ကာကြယ္ျခင္း (self-defence) ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံကို အျခားႏိုင္ငံတခုက စစ္ေရးအရ တိုက္ခိုက္လာခဲ့ရင္ စစ္အင္အားအသံုးျပဳျပီး ျပန္လည္တိုက္ခိုက္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး စစ္ေရးေလ့လာသူမ်ားအၾကား အျငင္းပြားစရာ အခ်က္တခုကလဲ ထပ္မံေပၚထြက္လာပါတယ္။ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံအေနနဲ႕ မိမိႏိုင္ငံကို တိုက္ခိုက္လာႏိုင္ဖြယ္ရွိတဲ့ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံကို စစ္ေရးအင္အားသံုး တိုက္ခိုက္မွဳ (preemptive self-defence) ဟာ တရားမွ်တေသာ အေၾကာင္းရင္း ျဖစ္ျခင္း၊ မျဖစ္ျခင္း ဆိုတာပါပဲ။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံရဲ႕ အာဖဂန္နစ္စတန္ ႏိုင္ငံကို တိုက္ခိုက္မွဳဟာ ဒီသေဘာတရားေပၚမွာ အေျခခံထားပါတယ္။
ေနာက္ထပ္ အခ်က္တခုကေတာ့ မွန္ကန္ေသာရည္ရြယ္ခ်က္ (right intention) ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ စစ္အင္အားအသံုးျပဳမွဳဟာ အာဏာလြန္ဆြဲဖို႕အတြက္ မဟုတ္ရပါဘူး။ စစ္ပြဲျဖစ္ပြားရာ နယ္ေျမမွာ ေရရွည္ခံျငိမ္းခ်မ္းေရး (sustainable peace) နဲ႕ လူသားလံုျခံဳေရး (human security) ကို တည္ေဆာက္ႏိုင္ေရးအတြက္ ျဖစ္ရပါမယ္။ ဒီအခ်က္နဲ႕ စစ္အင္အား အသံုးျပဳမွဳရဲ႕ တရားမွ်တမွဳကို တိုင္းတာသံုးသပ္ၾကပါတယ္။
ေနာက္ထပ္ထင္ရွားတဲ့ အခ်က္ကေတာ့ ေအာင္ျမင္ႏိုင္ေသာ အလားအလာ (chance of success) ျဖစ္ပါတယ္။ ၂၁ ရာစုမွာ သူရဲေကာင္း၀ါဒ (heroism) ကို အေျခခံတဲ့ suicide missions ေတြကို ျပည္တြင္းစစ္ေတြနဲ႕ အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္မွဳေတြမွာပဲ အသံုးျပဳေလ့ရွိၾကပါတယ္။ စနစ္တက် ေလ့က်င့္ေပးထားတဲ့ ပေရာ္ဖယ္ရွင္နယ္ စစ္တပ္ေတြနဲ႕ စစ္ေရးနားလည္သူေတြက ေအာင္ျမင္ႏိုင္ေသာ အလားအလာ မရွိတဲ့ စစ္ပြဲေတြမွာ ပါ၀င္ပတ္သက္ျခင္း မရွိၾကပါဘူး။ တန္ဖိုးရွိျပီး ရွင္းလင္းျပတ္သားတဲ့ ရည္မွန္းခ်က္ (valuable and clear goals) ေတြ မရွိပဲ စစ္အင္အားအသံုးျပဳမွဳဟာ တရားေသာ စစ္မဟုတ္ပါဘူး။ စစ္ပြဲဆိုတာ တိုက္ခိုက္ေရးသမားေတြနဲ႕ စစ္ပြဲျဖစ္ပြားရာနယ္ေျမေဒသက ျပည္သူေတြရဲ႕ အသက္အိုးအိမ္စည္းစိမ္ကို တိုက္ရိုက္ ျခိမ္းေခ်ာက္တဲ့ အရာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေအာင္ျမင္ႏိုင္ေသာ အလားအလာကို တြက္ခ်က္သံုးသပ္မွဳေတြနဲ႕ ရည္မွန္းခ်က္ သတ္မွတ္မွဳေတြကို စစ္ပြဲမစခင္ကတည္းက ျပဳလုပ္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။
ေနာက္ထပ္အခ်က္ကေတာ့ အခ်ိဳးအစား (proportionality) ျဖစ္ပါတယ္။ စစ္အင္အားအသံုးျပဳမွဳဟာ ျခိမ္းေခ်ာက္မွဳ၊ မတရားမွဳေတြ ခံစားရမွဳေတြအတြက္ မွန္ကန္ေသာ အခ်ိဳးအစားနဲ႕ အသံုးျပဳမွဳျဖစ္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္းေတြနဲ႕ ႏိုင္ငံၾကီးေတြက ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံကို စစ္အင္အားအသံုးျပဳ တိုက္ခိုက္ျခင္း မျပဳလုပ္ခင္မွာ စစ္ပြဲ၏ ရလဒ္မ်ား (outcomes of war) ကို ခ်ိန္ဆတြက္ခ်က္ေလ့ရွိပါတယ္။ စစ္ပြဲရဲ႕ရလဒ္ေတြဟာ စစ္ပြဲမတိုင္မီ အေျခအေနထက္ ပိုျပီး ဆိုးက်ိဳးကို ဦးတည္ေစရင္ စစ္ေရးအင္အားကို အသံုးျပဳျခင္း ျပဳလုပ္ေလ့မရွိပါဘူး။
ေနာက္ထပ္အခ်က္တခုကေတာ့ ေနာက္ဆံုးနည္းလမ္း (last resort) ျဖစ္ပါတယ္။ စစ္ပြဲကို ေရွာင္ရွားႏိုင္မယ့္ အျခားနည္းလမ္းေတြျဖစ္တဲ့ စီးပြားေရးပိတ္ဆို႕အေရးယူမွဳ၊ သံတမန္နည္းလမ္းမ်ားျဖင့္ ေျဖရွင္းမွဳ၊ constructive engagement ျပဳလုပ္မွဳစတဲ့ နည္းလမ္းေတြနဲ႕ လံုး၀ေအာင္ျမင္မွဳ မရွိႏိုင္မွသာ စစ္ေရးအင္အား အသံုးျပဳမွဳကို ျပဳလုပ္ၾကပါတယ္။
jus in bello function (lit. the law in war) ကေတာ့ စစ္ဥပေဒေတြျဖစ္တဲ့ Geneva law နဲ႕ Hague law ေတြကို အေျခတည္ထားပါတယ္။ Geneva law က စစ္ေရးပဋိပကၡရဲ႕ သားေကာင္ေတြကို ကာကြယ္ေရးအပိုင္းေတြနဲ႕ ဆက္စပ္ျပီး၊ Hague law ကေတာ့ စစ္ပြဲမ်ား အသံုးျပဳတဲ့ နည္းလမ္းေတြ၊ ဗ်ဴဟာအခင္းအက်င္းေတြ၊ စစ္လက္နက္ အသံုးျပဳမွဳေတြနဲ႕ ဆက္စပ္ပါတယ္။ စစ္ေရးပညာရွင္မ်ားက jus in bello နဲ႕ ပတ္သက္ျပီး စစ္ေရးအင္အားအသံုးျပဳမွဳရဲ႕ တရားမွ်တမွဳကို တိုင္းတာဖို႕ criteria ႏွစ္ခုကို အသံုးျပဳပါတယ္။ ပထမတခုကေတာ့ အခ်ိဳးအစား (proportionality) ျဖစ္ျပီး၊ ဒုတိယတခုကေတာ့ ခြဲျခားသတ္မွတ္မွဳ (discrimination) ျဖစ္ပါတယ္။
အခ်ိဳးအစား ဆိုရာမွာ စစ္ဆင္ေရးနည္းလမ္း အသံုးျပဳမွဳ အခ်ိဳးအစားဟာ ႏိုင္ငံေရး၊ စစ္ေရးရည္မွန္းခ်က္ေတြနဲ႕ အခ်ိဳးအစားညီမွ်မွဳ ရွိျခင္းကို ဆိုလိုတာျဖစ္ပါတယ္။ စစ္ေရးအင္အားအသံုးျပဳမွဳ မျပဳလုပ္ခင္က ခ်မွတ္ထားတဲ့ စစ္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရး ရည္မွန္းခ်က္ေတြနဲ႕ ေသြဖည္ျပီး၊ collateral damage ျဖစ္ေပၚေစတဲ့ စစ္ဆင္ေရးနည္းလမ္းေတြကို ေရွာင္က်ဥ္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ခြဲျခားသတ္မွတ္မွဳ ဆိုတာကေတာ့ အရပ္သားမ်ားနဲ႕ စစ္ေရးပစ္မွတ္မဟုတ္သည့္ အရာမ်ားကို ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရိွ တိုက္ခိုက္ျခင္း ရွိမရွိ ဆိုတာနဲ႕ သက္ဆိုင္ပါတယ္။ ဘယ္လိုစစ္ပြဲမွာပဲျဖစ္ျဖစ္ အရပ္သားမ်ားနဲ႕ စစ္ေရးပစ္မွတ္မဟုတ္သည့္ အရာမ်ားကို ခြဲျခားသတ္မွတ္ခ်က္ ရွိဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါဟာ အၾကမ္းဖက္မွဳ (Terrorism) နဲ႕ တရားေသာစစ္ပြဲေတြကို ခြဲျခားထားတဲ့ စည္းေဘာင္တခုလဲ ျဖစ္ပါတယ္။
အခုဆက္လက္ျပီး စစ္ေရးအင္အားအသံုးျပဳမွဳ (The Use of Force) နဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ လူသားခ်င္းစာနာမွဳျဖင့္ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ျခင္း (Humanitarian Intervention) အေၾကာင္းကို ေရးသားတင္ျပပါမယ္။
Humanitarian Intervention
ႏိုင္ငံတခု (သို႕မဟုတ္) ႏိုင္ငံအမ်ားစုကေန တျခားႏိုင္ငံတခုရဲ႕ ျပည္တြင္းေရးကို လူသားခ်င္းစာနာမွဳျဖင့္ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ျခင္းဆိုတဲ့ မူလအေျခခံသေဘာတရားမွာ non-military means ေတြျဖစ္တဲ့ အေရးေပၚေငြေၾကး၊ စားနပ္ရိကၡာ၊ ေဆး၀ါးပစၥည္း၊ ကၽြမ္းက်င္မွဳ တို႕ျဖင့္ ေထာက္ပံ့ကူညီျခင္းနဲ႕ သံတမန္ေရးရာ နည္းလမ္းမ်ား၊ ပိတ္ဆို႕အေရးယူမွဳ နည္းလမ္းမ်ားျဖင့္ လူ႕အခြင့္အေရး ျမွင့္တင္ျခင္း စတာေတြနဲ႕ စစ္ေရးအရ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ျခင္း (military intervention) တို႕ပါ ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္ စစ္ေအးတိုက္ပြဲအလြန္ ကာလေတြမွာ non-military means ေတြကို humanitarian aid အေနနဲ႕ပဲ သတ္သတ္မွတ္မွတ္ ေခၚဆိုအသံုးျပဳလာၾကျပီး၊ humanitarian intervention ဆိုတာကို military intervention တမ်ိဳးအေနနဲ႕ပဲ သတ္မွတ္ အသံုးျပဳလာၾကတာေၾကာင့္ humanitarian intervention နဲ႕ စစ္ေရးအင္အား အသံုးျပဳမွဳ (The Use of Force) တို႕ဟာ ဒြန္တြဲလာပါေတာ့တယ္။
စစ္ေရးေလ့လာသူေတြက ကမၻာ့ကုလသမဂၢ လံုျခံဳေရးေကာင္စီဆိုတာကို intervention ဆိုင္ရာ အဆိုးျမင္၀ါဒီေတြနဲ႕ အေကာင္းျမင္၀ါဒီေတြ အျပိဳင္အဆိုင္ကစားကြင္း အေနနဲ႕ သံုးသပ္ေဖာ္ျပၾကပါတယ္။ Intervention optimism (၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ျခင္းဆိုင္ရာ အေကာင္းျမင္၀ါဒ) ဆိုတာက failed states ေတြကို ႏိုင္ငံတကာက ၀င္ေရာက္ကူညီျပီး ႏိုင္ငံေတာ္သစ္ထူေထာင္ေပးႏိုင္မယ္ လို႕ ယူဆထင္ျမင္ခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။ Intervention pessimism (၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ျခင္း ဆိုင္ရာ အဆိုးျမင္၀ါဒ) ဆိုတာကေတာ့ humanitarian crisis ေတြကို ႏိုင္ငံတကာက consent မေပးရင္ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ ထိန္းသိမ္းခြင့္ မရွိဘူးဆိုတဲ့ အယူအဆပါ။
ဒီလို အယူအဆကြဲျပားမွဳေတြ ေၾကာင့္ စစ္ေအးတိုက္ပြဲလြန္ကာလမွာ humanitarian intervention နဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ယူအင္ရဲ႕ failures ေတြ အၾကိမ္ၾကိမ္ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ျခင္းဆိုင္ရာ အဆိုးျမင္၀ါဒေၾကာင့္ ရ၀မ္ဒါမွာ ရက္ေပါင္း၁၀၀ ေက်ာ္အတြင္း လူရွစ္သိန္းေသေၾကပ်က္စီးမွဳကို ႏိုင္ငံတကာက ထိုင္ၾကည့္ေနခဲ့ၾကရပါတယ္။ ျဖစ္ပြားခ်ိန္မွာ UN Peacekeeping force ျဖစ္တဲ့ အင္အားႏွစ္ေထာင့္ငါးရာရွိ United Nations Assistance Mission for Rwanda (UNAMIR) က အစိုးရနဲ႕ အတိုက္အခံေတြအၾကားက အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးကို ေစာင့္ၾကည့္ဖို႕ဆိုတဲ့ တာ၀န္နဲ႕ ရ၀မ္ဒါႏိုင္ငံတြင္းမွာ ေရာက္ရွိေနခ်ိန္ျဖစ္ပါတယ္။
ျပင္သစ္၊ အီတလီနဲ႕ ဘယ္လ္ဂ်ီယံတပ္ေတြကလဲ ပဋိပကၡမွာ ပိတ္မိေနတဲ့ ဥေရာပတိုက္သားေတြကို ကယ္တင္ဖို႕ ႏိုင္ငံတြင္းကို ၀င္သြားခဲ့ၾကပါတယ္။ အရပ္သားျပည္သူေတြကို ကာကြယ္ဖို႕ ရည္မွန္းခ်က္တာ၀န္ မရွိတဲ့အတြက္ ဒီတပ္ေတြအေနနဲ႕ ရ၀မ္ဒါျပည္သူေတြကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ျခင္း မျပဳႏိုင္ခဲ့ၾကပါဘူး။ လူရွစ္သိန္းေက်ာ္ေသျပီးေနာက္ပိုင္းမွသာ ျပင္သစ္တပ္ေတြက ရ၀မ္ဒါအေနာက္ပိုင္းမွာ Humanitarian Protection Zone သတ္မွတ္ဖို႕ စစ္အင္အားသံုး ၾကိဳးပမ္းမွဳေတြ ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါက intervention pessimism ေၾကာင့္ ျဖစ္ခဲ့ရတဲ့ failure တခု ျဖစ္ပါတယ္။
intervention optimism ေၾကာင့္ ျဖစ္ခဲ့ရတဲ့ failure ေတြလဲ ရွိပါေသးတယ္။ ၁၉၉၃ ခုမွာ ဆိုမာလီးယားပဋိပကၡကို ၀င္ေရာက္ထိန္းသိမ္းဖို႕ ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ UNOSOM II မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာသာေရးအယူအဆ ပ႗ိပကၡေတြ၊ လူမ်ိဳးစုပ႗ိပကၡေတြနဲ႕ ျပည့္ႏွက္ေနျပီး၊ လက္နက္ကိုင္အင္အားစု အမ်ားအျပားရွိေနတဲ့ ဆိုမားလီးယားႏိုင္ငံမွာ နယ္ေျမေဒသ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱရားေတြဟာ စစ္ဘုရင္ေတြ (warlords) လက္ထဲမွာ က်ေရာက္ေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္၊ ျပည္တြင္းစစ္နဲ႕ famine ဒဏ္ေတြေၾကာင့္ ဆိုမာလီးယား ျပည္သူလူထုဟာ ၾကီးစြာေသာ ဒုကၡေတြ၊ လူမွဳဆင္းရဲေတြကို ခံစားေနၾကရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ စစ္ဘုရင္ေတြက humanitarian aid ကို ကန္႕သတ္မွဳေတြ၊ တားဆီးမွဳေတြ ျပဳလုပ္တာေၾကာင့္ ယူအင္က ပါကစၥတန္ တပ္သား ငါးရာ အင္အားရွိတဲ့ Unite Nations Operations in Somalia (UNOSOM I) ကို peacekeeping တာ၀န္နဲ႕ ေစလႊတ္ခဲ့ပါတယ္။
သို႕ေပမယ့္ အေျခအေနကို ထိန္းသိမ္းႏိုင္ျခင္း မရွိတဲ့အတြက္ အေမရိကန္ဦးေဆာင္တဲ့ United Task Force (UNITAF) က အင္အားသံုးေသာင္း ခုနစ္ေထာင္ေက်ာ္နဲ႕ ၀င္ေရာက္ျပီး demilitarized zones around aid operations ဆိုတဲ့ ရည္မွန္းခ်က္တာ၀န္ေတြကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ခဲ့ရပါတယ္။ ၁၉၉၃ ေရာက္ေတာ့ လံုျခံဳေရးေကာင္စီ resolution အရ UNITAF က ရည္မွန္းခ်က္တာ၀န္ေတြကို (UNOSOM II) ကို လႊဲေျပာင္းေပးခဲ့ရပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္ UNOSOM II ကေတာ့ ပိုမိုၾကီးေလးတဲ့ ရည္မွန္းခ်က္တာ၀န္နဲ႕ ဆိုမားလီးယားေျမေပၚကို ၀င္ေရာက္သြားခဲ့ပါတယ္။ ကြဲျပားျခားနားေနေသာ ဆိုမာလီ လက္နက္ကိုင္အင္အားစုမ်ားကို အင္အားသံုး လက္နက္ခ်ခိုင္း၍ ဆိုမာလီးယား ႏိုင္ငံေတာ္သစ္ တည္ေဆာက္ေရးတြင္ ကူညီအားျဖည့္ရန္ ျဖစ္ပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္ ဆိုမားလီးယားစစ္ေျမေပၚက ယူအင္တပ္ေတြနဲ႕ အေျခအေနက လအနည္းငယ္ အတြင္းမွာတင္ အင္အားျပဳန္းတီးမွဳေတြ ျဖစ္သြားခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ဆံုး ၁၉၉၅ ခုႏွစ္မွာ ရည္မွန္းခ်က္တာ၀န္ မျပည့္မွီပဲ ဆုတ္ခြာခဲ့ရပါတယ္။ ကနဦး UNITAF က ျဖည့္ဆည္းထားတဲ့ demilitarized zones သတ္မွတ္ထားမွဳေတြကိုပါ ပ်က္ယြင္းေစခဲ့ပါတယ္။ ဒါက intervention optimism ေၾကာင့္ ျဖစ္ရတဲ့ failure တခုပါ။
ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံမွာ အုပ္ခ်ဳပ္သူအစိုးရနဲ႕ ျပည္သူလူထုအၾကားမွာပဲ ပဋိပကၡေတြ ရွိေနခဲ့ရင္ intervention လုပ္တာနဲ႕ ထိေရာက္ေပမယ့္၊ နယ္ေျမေဒသ၊ လူမ်ိဳးစုအေပၚမွာ အေျခခံတဲ့ လက္နက္ကိုင္အင္အားစုေတြ ရွိေနရင္ေတာ့ international intervention လုပ္ရံုနဲ႕ မထိေရာက္ႏိုင္ပါဘူး။ လူမ်ိဳးစုေတြအၾကားမွာ Reconciliation process ကို ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ၊ အခန္႕မသင့္ရင္ ရာစုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ျပဳလုပ္ႏိုင္မွသာ ေရရွည္ခံျငိမ္းခ်မ္းေရးကို တည္ေဆာက္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအခ်က္ကို ဆိုမားလီးယားႏိုင္ငံက သက္ေသထူထားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ လူမ်ိဳးစုပ႗ိပကၡမ်ားရွိမွဳ၊ လက္နက္ကိုင္အင္အားစု အမ်ားအျပားရွိမွဳ စတဲ့ သြင္ျပင္လကၡဏာေတြရွိတဲ့ ႏိုင္ငံေတြနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ယူအင္ရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြမွာ shadow of Somalia က ရိုက္ခတ္မွဳ ရွိေနတတ္ပါတယ္။ Humanitarian crisis ေတြ ျဖစ္ေပၚေနခ်ိန္ေတြမွာေတာင္ စစ္ေရးအင္အားအသံုးျပဳမွဳ မပါ၀င္တဲ့ အျခားနည္းလမ္းေတြကိုပဲ အသံုးျပဳေလ့ရွိပါတယ္။
လံုျခံဳေရးေကာင္စီရဲ႕ Resolution ဆိုတာ ဒီလို ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္မွဳဆိုင္ရာ အေကာင္းျမင္၀ါဒ၊ အဆိုးျမင္၀ါဒ အားျပိဳင္မွဳေတြ၊ shadow of Somalia အက်ိဳးဆက္ေတြ၊ အင္အားၾကီးႏိုင္ငံေတြရဲ႕ ဗြီအိုအာဏာအသံုးျပဳျပီး ပါ၀ါဂိမ္းကစားမွဳေတြ၊ အင္အားၾကီးႏိုင္ငံေတြရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားနဲ႕ သက္ဆိုင္တဲ့ ပထ၀ီႏိုင္ငံေရး အေျခအေန၊ အေၾကာင္းတရားေတြနဲ႕ ဆက္စပ္ေနတာေၾကာင့္ အားနည္းမွဳေတြ အမ်ားအျပား ရွိလာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ ဒီလိုအားနည္းခ်က္ေတြကို ေက်ာ္လႊားႏိုင္ဖို႕ The Right to Protect (R2P) ဆိုတဲ့ သေဘာတရားက ထပ္မံေပၚထြက္လာခဲ့ပါတယ္။
R2P ကို ေပၚထြက္လာေစခဲ့တဲ့ အဓိက တြန္းအားကေတာ့ ကိုဆိုဗို အေရးေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ ကုိဆိုဗိုအေရးမွာ လံုျခံဳေရးေကာင္စီရဲ႕ အျမဲတမ္းအဖြဲ႕၀င္ႏိုင္ငံေတြက ဗြီတိုအာဏာကစားပြဲ ျပဳလုပ္ၾကတဲ့အတြက္ ယူအင္က ခြင့္ျပဳထားျခင္း မရွိတဲ့ unilateral intervention ေတြကို regional organizations ေတြနဲ႕ တႏိုင္ငံခ်င္းစီက ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီလိုအျဖစ္မ်ိဳးေတြကို ကာကြယ္ႏိုင္ဖို႕အတြက္ ေပၚထြက္လာခဲ့တဲ့ International Commission on Intervention and State Sovereignty (ICISS) က The Responsibility to Protect (R2P) ဆိုတဲ့ စာတမ္းကို ထုတ္ျပန္ျပီး၊ လူသားခ်င္းစာနာမွဳအရ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္မွဳေတြျပဳလုပ္ရန္ လိုအပ္တဲ့ သင့္ေလ်ာ္ေသာ အခ်ိန္ကာလတခုမွာ လံုျခံဳေရးေကာင္စီအေနနဲ႕ လုပ္သင့္တဲ့ အေရးယူေဆာင္ရြက္မွဳကို ျပဳလုပ္ဖုိ႕ ေႏွာင့္ေႏွးခဲ့ရင္ General Assembly in Emergency Special Sessions မွာ စဥ္းစားဖို႕နဲ႕ ေဒသဆိုင္ရာ အဖြဲ႕အစည္းေတြက သင့္ေလ်ာ္တဲ့ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြ ကနဦးေဆာင္ရြက္ျပီးမွ ယူအင္လံုျခံဳေရးေကာင္စီရဲ႕ ခြင့္ျပဳခ်က္ရယူဖို႕ ဆိုတဲ့ alternative actions ေတြကို ထည့္သြင္းေဖာ္ျပထားခဲ့ပါတယ္။
R2P ရဲ႕ သေဘာတရားက The Use of Force နဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ အေျခခံ စည္းမ်ဥ္းေတြကို သတ္မွတ္ေပးထားပါတယ္။ Just cause အေနနဲ႕ လူအမ်ားအျပား ေသေၾကပ်က္စီးမွဳႏွင့္ လူမ်ိဳးတုန္း သတ္ျဖတ္မွဳေတြကို ထည့္သြင္းထားပါတယ္။ Humanitarian intervention ရဲ႕ precautionary principles အေနနဲ႕လဲ မွန္ကန္ေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္၊ ေနာက္ဆံုးနည္းလမ္း၊ အခ်ိဳးအစားညီမွ်ေသာ နည္းလမ္းနဲ႕ သင့္တင့္ေလ်ာက္ပတ္ေသာ အလားအလာတို႕ကို ထည့္သြင္းထားျပီး၊ operational principles အေနနဲ႕ ရွင္းလင္းျပတ္သားေသာ ရည္မွန္းခ်က္တာ၀န္၊ rules of engagement နဲ႕ common military approach တို႕ကို ထည့္သြင္းေဖာ္ျပထားပါတယ္။
နိဂံုး
နိဂံုးခ်ဳပ္ေဖာ္ျပရရင္ ပဋိပကၡေတြကို ျငိမ္းခ်မ္းေသာ နည္းလမ္းမ်ား (peaceful means) နဲ႕ပဲ ေျဖရွင္းမယ္ဆိုတဲ့ အေတြးအေခၚ၊ အယူအဆေတြကို ကမၻာ့လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတခုလံုးက လက္ခံျခင္း မရွိသမွ် ကာလပတ္လံုး စစ္ေရးအင္အားအသံုးျပဳမွဳ (The Use of Force) ဆိုတာကေတာ့ ရွိေနဦးမွာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ စစ္ပြဲတိုင္းဟာ ျငိမ္းခ်မ္းေရးကို မတည္ေဆာက္ႏိုင္ေပမယ့္ ေရရွည္ခံျငိမ္းခ်မ္းေရး (sustainable peace) ကို တည္ေဆာက္ရတဲ့ စစ္ပြဲေတြကလဲ မလြဲသာ မေရွာင္သာ ကမၻာေပၚမွာ ရွိေနဦးမွာ အေသအခ်ာပါပဲ။ စစ္အင္အားအျပိဳင္အဆိုင္တိုးခ်ဲ႕မွဳေတြ ရွိေနသမွ် ကာလပတ္လံုး တြက္ခ်က္တဲ့ strategic calculus ေတြ မွားယြင္းျပီး၊ pre-emptive self-defence မဟာဗ်ဴဟာနဲ႕ စစ္ေရးအင္အား အသံုးျပဳမွဳေတြကလဲ ျဖစ္လာႏိုင္ေခ် ရွိေနဦးမွာပါ။ ျပည္သူလူထုရဲ႕ အသက္အိုးအိမ္စည္းစိမ္ကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေပးျခင္း မျပဳတဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရေတြ ရွိေနသမွ် ကာလတေလွ်ာက္လံုးမွာလဲ စစ္ေရးအင္အား အသံုးျပဳမွဳ အလားအလာေတြ ရွိေနဦးမွာပါပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ဒီစစ္ေရးအင္အား အသံုးျပဳမွဳ (The Use of Force) ဟာ Just War Doctrine နဲ႕ Humanitarian Intervention သေဘာတရားေတြနဲ႕ ကိုက္ညီေနသမွ် ကာလပတ္လံုး ကမၻာ့လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအတြက္ အက်ိဳးေက်းဇူးျပဳေစမွာ ျဖစ္ျပီး၊ ဒီသေဘာတရားေတြကို ေက်ာ္လြန္သြားတဲ့ အေျခအေနကာလတခုမွာေတာ့ တတိယကမၻာစစ္ကို ဦးတည္ သြားေစမွာ ျဖစ္ပါေၾကာင္း ေရးသားတင္ျပအပ္ပါတယ္။
ခင္မမမ်ိဳး (၂၁၊ ၃၊ ၂၀၁၁)
(စာေရးသူသည္ ယူေကႏိုင္ငံမွ စစ္မဟာဗ်ဴဟာေလ့လာေရးဆိုင္ရာ မဟာသိပၸံဘြဲ႕ ရရွိထားျပီး၊ စစ္ေရးႏွင့္ အၾကမ္းဖက္မွဳ တိုက္ဖ်က္ႏွိမ္နင္းေရးဆိုင္ရာ သုေတသီ တဦး ျဖစ္ပါသည္)
ရည္ညႊန္းကိုးကား။
Dower, N(2009)”The Ethics of War and Peace”, Polity Press, Cambridge, UK
Coppieters, B & Fotion, N(2002)”Moral Constraints On War: Principles and Cases”, Lexington Books, Maryland, US.
Elshtain, J.B.(2003)”Just War Against Terror”, Basic Books, New York, US.
Evans, M. (2005)”Just War Theory: A Reappraisal”, Edinburgh University Press, Edinburgh, UK.
Guthrie, C & Quinlan, M(2007)”Just War”, Bloomsbury Publishing, London, UK.
ICISS. The Responsibility to Protect. Supplementary Volume to the Report of the ICISS. Ottawa: International Devlopment Research Centre, 2001.
Johnson, J.T(1981)”Just War Tradition and the Restraint of War”, Princeton University Press, Princeton, US.
Tanca, Antonio. Foreign Armed Intervention in Internal Conflict. Dordrecht: Martinus Nijhoff Publishers, 1993
United Nations. "United Nations Charter." United Nations. 25 November 2008
Weiss, Thomas G. Humanitarian Intervention. Cambridge: Polity Press, 2007.
Civil Society ဆိုရာ၀ယ္
Thursday, March 17, 2011
နိဒါန္း
ႏိုင္ငံေရးနဲ႕ လူမွဳေရးသိပၸံပညာရွင္မ်ားက paradigm of social orderမွာ မ႑ိဳင္သံုးမ်ိဳးရွိတယ္လို႕ ရွဳျမင္သံုးသပ္ထားၾကပါတယ္။ ဒီသံုးမ်ိဳးကေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္ (The state)၊ ေစ်းကြက္ (The Market) နဲ႕ အရပ္ဘက္ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း (The Civil Society) တို႕ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႕ ေစ်းကြက္ကို ပထမ မ႑ိဳင္နဲ႕ ဒုတိယမ႑ိဳင္လို႕ သတ္မွတ္ၾကတဲ့အတြက္ အရပ္ဘက္လူ႕အဖြဲ႕အစည္းကိုက်ေတာ့ တတိယ မ႑ိဳင္ လို႕ သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။ Civil societyဆိုတဲ့ သေဘာတရားကို လူမွဳ ဖြဲ႕စည္းပံုအမ်ိဳးမ်ိဳးမွာ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုထားၾကျပီး၊ အထူးသျဖင့္ ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႕ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း အၾကားက ဆက္ႏြယ္မွဳေတြမွာ အက်ိဳးသက္ေရာက္မွဳရွိတဲ့ သေဘာတရား တခုအျဖစ္ ယူဆထားၾကပါတယ္။ Civil society သေဘာတရားကို အထင္ရွားဆံုး ကိုယ္စားျပဳေဖာ္ေဆာင္တဲ့ အဖြဲ႕ အစည္းေတြကေတာ့ အစိုးရ မဟုတ္ေသာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား (non-government organizations or NGOs) ေတြပဲ ျဖစ္ျပီး၊ အန္ဂ်ီအိုေတြကို (civil society organizations or CSOs) ေတြအျဖစ္လဲ သတ္မွတ္ေခၚဆိုၾကပါတယ္။
ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ အရပ္ဘက္လူ႕အဖြဲ႕အစည္း (civil society) ဆိုတဲ့ သေဘာတရားနဲ႕ ႏိုင္ငံေတာ္ အစိုးရေတြအေပၚ သက္ေရာက္မွဳေတြဟာ ၂၁ ရာစု၊ ကမၻာ့ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ ထင္ရွားတဲ့ ျပယုဂ္ေတြ ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႕ အရပ္ဘက္လူ႕အဖြဲ႔အစည္းၾကားက ဆက္ႏြယ္မွဳဆိုင္ရာ သ႑ာန္မ်ား (State – Civil Society Relational Models) ေလးမ်ိဳးကို အေျခခံျပီး၊ civil society သေဘာတရားကို ရွဳျမင္သံုးသပ္ပံုနဲ႕ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ရြက္ပံုေတြ ကြဲျပားပါတယ္။ ဒီေလးမ်ိဳးကေတာ့ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မွဳေပၚမွာ အေျခခံတဲ့ confrontational model ၊ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ျခင္း အေပၚမွာ အေျခခံတဲ့ collaborative model ၊ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ျခင္း- ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ျခင္းမရွိပဲ သီးျခားရပ္တည္မွဳေပၚမွာ အေျခခံတဲ့ autonomous model၊ ၾကား၀င္ေစ့စပ္ေျဖရွင္းျခင္း အေပၚမွာ အေျခခံတဲ့ mediational modelတို႕ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
Confrontational Model of Civil Society
ဆယ့္ခုနစ္ရာစုနဲ႕ ဆယ့္ရွစ္ရာစုကာလေတြမွာ ဥေရာပမွာ modern state systemဆိုတဲ့ အေတြးအေခၚေတြ ထြန္းကားလာခဲ့ပါတယ္။ အၾကြင္းမဲ့ အာဏာက်င့္သံုးမွဳစနစ္၊ ဘုရင္စနစ္ေတြနဲ႕ အျပိဳင္ေပၚထြက္လာခဲ့တဲ့ ဒီအေတြးအေခၚေတြ ထဲမွာ အရပ္ဘက္လူ႕အဖြဲ႕အစည္း (civil society) ဆိုတဲ့ သေဘာတရားကလဲ စတင္ေပါက္ဖြားလာပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးေတြးေခၚ ပညာရွင္ေတြျဖစ္တဲ့ Montesquieu နဲ႕ Kant တို႕ရဲ႕ ေရးသားခ်က္ေတြထဲမွာ အရပ္ဘက္လူ႕အဖြဲ႕အစည္း ဆိုတာကို အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြရဲ႕ အၾကြင္းမဲ့အာဏာကို ထိန္းညွိစစ္ေဆးဖို႕ လိုအပ္တဲ့ မ႑ိဳင္တခုအေနနဲ႕ ရည္ညႊန္းထားၾက ပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ကာလက အစျပဳျပီး ဥေရာပႏိုင္ငံေရးဒႆနိကရဲ႕ Liberal tradition တခုလံုးမွာ အရပ္ဘက္ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းဆိုတာကို ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ျခင္း အသြင္သ႑ာန္နဲ႕ အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။
Neo-conservative tradition မွာလဲ civil society ဆိုတာကို ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႕ ဆန္႕က်င္ဘက္အေနနဲ႕ သံုးသပ္ျပီး၊ ေစ်းကြက္လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးမပါေသာ မ႑ိဳင္အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားၾကပါတယ္။ ဆိုရွယ္လစ္ ပညာရွင္ တေယာက္ျဖစ္တဲ့ Vaclav Havel ကလဲ civil society ဆိုတာ ႏိုင္ငံေရးဆန္႕က်င္ျခင္း ဒိုမိန္း (domain of anti-politics) ျဖစ္ျပီး၊ ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႕ အရပ္ဘက္ လူ႕အဖြဲ႕အၾကားက ဆက္ႏြယ္မွဳဟာ ဆန္႕က်င္ဘက္ ဆက္ႏြယ္မွဳ လို႕ ဆိုခဲ့ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္ Ernest Gellner နဲ႕ Şerif Mardin ဆိုသူတို႕ကလဲ civil society ဆိုတာ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းေပၚ ထိန္းခ်ဳပ္မွဳေတြကို ထိန္းညွိေပးဖို႕ ေပၚထြက္လာတဲ့ counter-balancing mechanism လို႕ ဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။
ဒီလို ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ျခင္း၊ ထိန္းညွိေပးျခင္းဆိုင္ရာ Confrontational Model ကို အေျခခံျပီး Civil Society အားေကာင္းလာေအာင္ ျပဳလုပ္တဲ့ အန္ဂ်ီအိုအဖြဲ႕အစည္းေတြ ယေန႕ကမၻာမွာ အမ်ားအျပား ရွိပါတယ္။
Autonomous Model of Civil Society
၂၀ ရာစုေႏွာင္းပိုင္းမွာ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ျခင္း အေတြးအေခၚက ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႕ civil society ကို ဆန္႕က်င္ဘက္အေနနဲ႕ သတ္မွတ္မွဳအေပၚမွာ အေျခခံျပီး၊ anti-statist ideological agenda အေပၚမွာ အေျခခံထားတယ္လို႕ ရွဳျမင္ သံုးသပ္သူေတြလဲ ေပၚထြက္လာခဲ့ပါတယ္။ Civil Society ဟာ ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႕ ကြဲျပားျခားနားတာ မွတ္ေပမယ့္ ႏိုင္ငံေတာ္ကို ဆန္႕က်င္တာ မဟုတ္ပဲ ကိုယ္ပိုင္သီးျခား ရပ္တည္တဲ့ မ႑ိဳင္တခုသာ ျဖစ္တယ္လို႕ Robert Hefner, Keith Tester, David Anderson, Jean Cohen နဲ႕ Andrew Arato စတဲ့ civil society theorists ေတြက ဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။
Charles Taylor, Larry Diamond, Gordon White, John A. Hall နဲ႕ He Baogang စတဲ့ ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္မ်ားကလဲ ဒီအဆိုကို လက္ခံခဲ့ၾကပါတယ္။ Civil Society ဆိုတာ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ လႊမ္းမိုးခ်ဳပ္ကိုင္မွဳက လြတ္ကင္းတဲ့ လြတ္လပ္ေသာ အစုအဖြဲ႕မ်ား ပါ၀င္ေနတဲ့ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း တရပ္ျဖစ္ေၾကာင္း Charles Taylor က ဆိုခဲ့ပါတယ္။ Hall ကလဲ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းက ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ ပါ၀င္ပတ္သက္မွဳမရွိပဲ မိမိတို႕ဘာသာ သီးျခားစုဖြဲ႕မွဳ ‘societal self-organization’ ဟာ civil society ရဲ႕ သြင္ျပင္လကၡဏာ တရပ္ျဖစ္ေၾကာင္း ဆိုခဲ့ပါတယ္။ Baogang ကေတာ့ civil society တည္ရွိမွဳဆိုတာကို သက္ဆိုင္ရာႏိုင္ငံရဲ႕ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတြင္းမွာ ေပၚထြက္ေနတဲ့ အသင္းအပင္းေတြဟာ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ လႊမ္းမိုးခ်ဳပ္ကိုင္မွဳ ဘယ္ေလာက္ကင္းသလဲ ဆိုတဲ့ အခ်က္နဲ႕ တိုင္းတာႏိုင္ေၾကာင္း ဆိုထားခဲ့ပါတယ္။
Autonomous Model of Civil Society သေဘာတရားေတြကို လူမွဳေရးအသင္းအဖြဲ႕ေတြ၊ က်န္းမာေရး၊ ပညာေရးနဲ႕ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး လုပ္ေဆာင္ၾကတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားစြာက လက္ခံ က်င့္သံုးေန ၾကပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္ ဒီသေဘာတရားေတြဟာ neo-conservative paradigm မွာ အေျခခံတဲ့ civil society ဆိုတာ depoliticized sphere ဆိုတဲ့ အျမင္ကိုေတာ့ ဆန္႕က်င္ပါတယ္။ လူထုအေျချပဳ ႏိုင္ငံေရး လွဳပ္ရွားမွဳေတြနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ voluntary social movements paradigm အယူအဆေတြနဲ႕ ပိုျပီး ဆက္ႏြယ္မွဳ ရွိပါတယ္။
Collaborative Model of Civil Society
၂၀ ရာစုေႏွာင္းပိုင္းနဲ႕ ၂၁ ရာစု ကနဦးပိုင္းကာလေတြမွာ ကမၻာ့ႏိုင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရေတြဟာ ျပည္သူ႕အက်ိဳးစီးပြားကို ဦးတည္တဲ့ ဒီမိုကေရစီ အစိုးရေတြ ျဖစ္လာၾကပါတယ္။ ဒီလို ေျပာင္းလဲမွဳေတြနဲ႕အတူ ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႕ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ျခင္းေပၚ အေျခတည္တဲ့ confrontational model နဲ႕ သီးျခားရပ္တည္တဲ့ autonomous model ေတြအျပင္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ျခင္းအေပၚ အေျခတည္တဲ့ collaborative model ကိုလဲ ပညာရွင္အမ်ားစုက ဦးစားေပး တင္ျပလာၾကပါတယ္။ civil society ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးရွဳေထာင့္ (political dimension) ကို အာရံုစိုက္ျခင္း မရွိပဲ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ေလွ်ာ့ခ်ေရး စတဲ့ မူ၀ါဒေရးရာေတြမွာ ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႕ Civil Society Organizations ေတြ ပူးေပါင္းပါ၀င္သင့္တယ္ဆိုတဲ့ ဒီအယူအဆေတြဟာ civil society ဆိုတာကို depoliticized sphere အျဖစ္ ရွဳျမင္တဲ့ neo-conservative paradigm အေပၚမွာ အေျခတည္တယ္လို႕ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။
ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရး၊ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး၊ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ မူ၀ါဒေတြကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေဆာင္တဲ့အခါမွာ ဒီမိုကေရစီအစိုးရမဟုတ္တဲ့ အာဏာရွင္အစိုးရေတြနဲ႕ အဆင္အေျပဆံုးလို႕ ယူဆရတဲ့ အတြက္ collaborative model ကို ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္းေတြျဖစ္တဲ့ WHO, UNESCO, UNDP အဖြဲ႕အစည္းေတြ အပါအ၀င္ Civil Society Organizations ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက အသံုးျပဳၾကပါတယ္။ Civil Society ဆက္လက္ရွင္သန္ ရပ္တည္ႏိုင္မွဳကို အေထာက္အကူေပးႏိုင္ဆံုး model တရပ္အေနနဲ႕ သတ္မွတ္ထားၾကပါတယ္။ အေရးၾကီးဆံုးအခ်က္ကေတာ့ ဒီ Model ကို အာဏာရွင္ႏိုင္ငံေတြမွာ အသံုးျပဳမယ့္ အန္ဂ်ီအို အဖြဲ႕ေတြ (အထူးသျဖင့္ အဖြဲ႕ငယ္ေလးေတြ) အေနနဲ႕ civil society ဆိုတာကို depoliticized sphere အျဖစ္ ကနဦးရွဳျမင္ထားဖို႕ လိုပါတယ္။ collaborative model ကို အသံုးျပဳျပီးမွ political dimension ကို ထည့္သြင္းလာခဲ့ရင္ေတာ့ အာဏာရွင္အစိုးရနဲ႕ ျပႆနာတက္ရင္တက္၊ မတက္ရင္လဲ အာဏာရွင္ အစိုးရရဲ႕ အာဏာတည္ျမဲေရး အသံုးခ်ခံ လက္ကိုင္ဒုတ္ေတြ ျဖစ္သြားတတ္ပါတယ္။
Mediational Model of Civil Society
တခ်ိဳ႕ ပညာရွင္ေတြကေတာ့ အရပ္ဘက္လူ႕အဖြဲ႕အစည္းဆိုတာ ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႕ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းၾကားက ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးကို လုပ္ေဆာင္ေပးမယ့္ mediating sphere အေနနဲ႕ သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္ Norton က ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႕ အရပ္ဘက္လူ႕အဖြဲ႕အစည္းၾကားမွာ mediating structure လိုအပ္ခ်က္ကို civil society က ျဖည့္ဆည္းေပးႏိုင္တယ္လို႕ အဆိုျပဳခဲ့ပါတယ္။ Sunar ဆိုသူကလဲ အတင္းအၾကပ္တိုက္တြန္းျခင္း၊ ခ်ဳပ္ျခယ္ျခင္းစတာေတြ မပါတဲ့ စုဖြဲ႕မွဳ ၾကားခံ ဒိုမိန္းတခုအေနနဲ႕ civil society ကို သတ္မွတ္ႏိုင္ေၾကာင္း ဆိုခဲ့ပါတယ္။ Mediational Model ကို လက္ခံက်င့္သံုးတဲ့ အန္ဂ်ီအိုအဖြဲ႕အစည္းေတြက အရပ္ဘက္ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းဆိုတာကို ႏိုင္ငံေတာ္ (state) နဲ႕ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း (Society) တို႕နဲ႕ သီးျခားရွိေနတဲ့ ၾကားခံေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရး sphere တခုအေနနဲ႕ သတ္မွတ္ထားၾကပါတယ္။
အျငင္းပြားမွဳမ်ား
အရပ္ဘက္လူ႕အဖြဲ႕အစည္း (Civil Society)နဲ႕ Civil Society Organizations (CSOs) ေတြအျဖစ္ ပါ၀င္ေနတဲ့ အန္ဂ်ီအို အဖြဲ႕အစည္းေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ကြဲျပားတဲ့ အျမင္ေတြနဲ႕ အျငင္းပြားမွဳေတြ အမ်ားအျပား ရွိပါတယ္။ ထင္ရွားတဲ့ အျမင္ေတြကေတာ့
(၁) အန္ဂ်ီအိုလုပ္ရင္ ႏိုင္ငံေရးမလုပ္ရဘူး။
ဒီအျမင္က Collaborative Model of Civil Society အေပၚမွာ အေျခခံျပီး ေပၚထြက္လာတာ ျဖစ္ပါတယ္။Confrontational Model နဲ႕ Autonomous Model ေတြအေပၚမွာ အေျခခံျပီး အတိုက္အခံႏိုင္ငံေရးနဲ႕ လူထုအေျချပဳႏိုင္ငံေရးကို ေဖာ္ေဆာင္ေနတဲ့ အန္ဂ်ီအိုေတြ အမ်ားၾကီး ရွိပါတယ္။
(၂) ႏိုင္ငံေရးမလုပ္ပဲ လူမွဳေရးအလုပ္ေတြ၊ အန္ဂ်ီအိုအလုပ္ေတြ လုပ္ေနတယ္။
ဒီအျမင္က အန္ဂ်ီအိုအလုပ္ဆိုတာကို depoliticized sphere အေနနဲ႕ ရွဳျမင္သံုးသပ္ခ်က္ကေန ေပၚထြက္လာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးပါ၀င္ပတ္သက္မွဳ (political participation) ဆိုတာမွာ ပါတီတည္ေထာင္ျပီး ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႕ လႊတ္ေတာ္ေတြမွာ ပါ၀င္ပတ္သက္တဲ့ conventional politics ဆိုင္ရာ ပါ၀င္ပတ္သက္မွဳ ဆိုတာ ရွိသလို၊ ေတာ္လွန္ေရးေတြ၊ လူထုလွဳပ္ရွားမွဳ၊ စည္းရံုးေရးအသြင္ေဆာင္တဲ့ လူထုအေျချပဳႏိုင္ငံေရးလုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြမွာ ပါ၀င္ပတ္သက္တဲ့ contentious politics ဆိုင္ရာ ပါ၀င္ပတ္သက္မွဳဆိုတာလဲ ရွိပါတယ္။ အတိုက္အခံ ႏိုင္ငံေရးလွဳပ္ရွားမွဳမွာ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ ႏိုင္ငံေရးတက္ၾကြလွဳပ္ရွားသူေတြပဲ ပါ၀င္ဦးေဆာင္ရံုနဲ႕ လူထုလွဳပ္ရွားမွဳေတြ ေပၚထြက္လာျခင္း မရွိႏိုင္ပါ။ တပ္ဦးကၽႊံတဲ့ မေအာင္ျမင္ေသာ ေတာ္လွန္ေရးေတြပဲ ေပၚထြက္လာႏိုင္ပါတယ္။ လူထုနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ ႏိုင္ငံေရးတက္ၾကြလွဳပ္ရွားသူေတြ၊ ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြ တသားတည္းျဖစ္လာမွသာ ေအာင္ျမင္မွဳ အလားအလာ ေကာင္းတဲ့ လွဳပ္ရွားမွဳေတြ ေပၚထြက္လာႏိုင္ပါတယ္။ ဒီအတြက္ လူထုကို ေလွကားခ် စည္းရံုးႏိုင္ဖို႕ အန္ဂ်ီအိုအလုပ္ေတြ၊ Civil Society အားေကာင္းလာေအာင္ ခ်ဲ႕ထြင္မွဳေတြကိုလဲ politicized sphere အေနနဲ႕ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ရမွဳေတြ ရွိတတ္ပါတယ္။
(၃) အန္ဂ်ီအိုေတြ အာဏာရွင္ေတြနဲ႕ ေပါင္းလုပ္ေနၾကတယ္။
Collaborative Model ကို အေျခခံျပီး ဖြဲ႕စည္းတဲ့ အန္ဂ်ီအိုေတြက အာဏာရွင္အစိုးရေတြနဲ႕ မျဖစ္မေန အလုပ္တြဲလုပ္ၾကရမွာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို တြဲလုပ္ၾကတာကို အျပစ္ျမင္စရာ မရွိပါ။ သို႕ေပမယ့္ ဒီလို တြဲလုပ္တဲ့အခါ depoliticized sphere အေနနဲ႕ သတ္မွတ္ျပီး တြဲလုပ္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားကိုေတာ့ အာဏာရွင္အစိုးရေတြက လက္ကိုင္ဒုတ္အျဖစ္ အသံုးမခ်ရဲၾကပါဘူး။ Constructive engagement ျပဳလုပ္ႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့ တံခါးေလးကို ဖြင့္ထားေပးရံုေလာက္ပါပဲ။ သို႕ေပမယ့္ စာနယ္ဇင္း၊ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး၊ လူမွဳေရး အဖြဲ႕ငယ္ေလးေတြကိုေတာ့ လက္ကိုင္ဒုတ္အျဖစ္ အသံုးခ်ႏိုင္ေအာင္ ၾကိဳးပမ္းေလ့ရွိၾကပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ အာရွနဲ႕ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသေတြမွာ အာဏာရွင္ေတြကိုယ္တိုင္က collaborative Model ကို အေျခခံမယ့္ အန္ဂ်ီအိုအဖြဲ႕ငယ္ေလးေတြကို ေနာက္ကြယ္ကေန ၾကိဳးကိုင္ဖြဲ႕စည္းထားေလ့ရွိေၾကာင္း ပညာရွင္ေတြက ေလ့လာေတြ႕ရွိခဲ့ၾကပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္ အန္ဂ်ီအို အားလံုးကိုေတာ့ အာဏာရွင္ေတြနဲ႕ ပူးေပါင္းလုပ္ေနတဲ့၊ အာဏာရွင္လက္ကိုင္ဒုတ္ေတြအျဖစ္ သတ္မွတ္လို႕ မရႏိုင္ပါ။
နိဂံုး
နိဂံုးခ်ဳပ္ဆိုရရင္ Civil Society အားေကာင္းမွဳဟာ ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းမွဳျဖစ္စဥ္ (democratization) ရဲ႕ ဒုတိယပိုင္းျဖစ္တဲ့ ဒီမိုကေရစီစနစ္ ရွင္သန္ခိုင္မာမွဳ (democratic consolidation) အတြက္ အေရးၾကီးတဲ့ အခ်က္တခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။ paradigm of social order ရဲ႕ မ႑ိဳင္ၾကီးတခုလဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ Civil Society အားေကာင္းလာေအာင္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ခ်က္ေတြမွာ ရွဳေထာင့္တမ်ိဳးတည္းကေန တေၾကာင္းဆြဲအျမင္နဲ႕ မၾကည့္ပဲ၊ ရွဳေထာင့္စံုကေန သံုးသပ္ဆန္းစစ္မွဳ ျပဳလုပ္ရန္ အေရးၾကီးပါတယ္။ ကြဲျပားျခားနားတဲ့ Model ေတြကို ကိုင္စြဲျပီး အျငင္းပြားေနၾကတာထက္၊ မိမိကိုင္စြဲ အသံုးျပဳေနတဲ့ Model ေပၚအေျခခံျပီး လုပ္ငန္းစဥ္ေတြ ေအာင္ျမင္စြာအေကာင္အထည္ေပၚလာေရးကိုသာ အာရံုစိုက္သင့္ပါေၾကာင္း ေရးသားတင္ျပအပ္ပါတယ္။
ခင္မမမ်ိဳး (၁၆၊ ၃၊ ၂၀၁၁)
ရည္ညႊန္းကိုးကား။ ။
Diamond L. (1994) “Rethinking Civil Society: Toward Democratic Consolidation”, Journal of Democracy, July
Kumar, K. (1993) “Civil Society: An Inquiry into the Usefulness of an Historical Term”, British Journal of Sociology, vol. 44, pp. 375-95
Havel, V. (1988) “Anti-political Politics”, in Civil Society and the State: New European Perspectives, ed. John Keane, London and New York: Verso, pp. 381-98.
Mardin, S. (1995) “Civil Society and Islam”, in Civil Society: Theory, History and Comparison, ed. John Hall Cambridge: Polity
Mbogori, E. and Chigudu, H. (1999) “Civil Society and Government: A Continuum of Possibilities”, in Civil Society at the Millennium, West Hartford, Conn.: Kumarian Press in cooperation with CIVICUS
Norton, A. (1995) “Introduction”, in Civil Society in the Middle East, ed. Andrew Richard Norton, vol. I, Leiden: E.J. Brill
Richter, M. (1998) “Montesquieu and the Concept of Civil Society”, The European Legacy, vol.3, no. 66, pp. 33-41
Seligman, A. (1992) The Idea of Civil Society, New York: Free Press
Serrano, I. (1994) Civil Society in the Asia-Pacific Region, Washington D.C.: Civicus
Taylor, C. (1990) “Modes of Civil Society”, Public Culture, vol. 3. no. 1, p. 111
White, G. (1994) “Civil Society, Democratization and Development (I): Clearing the Analytical Ground”, Democratization, vol. 1, no. 3, p. 379
ျပည္သူ႕ေတာ္လွန္ေရး စာေစာင္ (မတ္လ၊ ၂၀၁၁)
Tuesday, March 15, 2011
ဆူနာမီ အႏၱရာယ္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ျပည္ပျမန္မာ အခ်င္းခ်င္း ကူညီပံ့ပိုးေပးၾကပါ
Friday, March 11, 2011
ရာသီဥတု အေျခအေနႏွင့္ ပတ္သက္၍ ပစိဖိတ္ စင္တာမွ ထုတ္ျပန္လိုက္ေသာ သတင္းအခ်က္ အလက္မ်ားအရ ဆူနာမီ အႏၱရာယ္သည္ ဂ်ပန္၊ ရုရွား၊ ထိုင္၀မ္၊ ဖိလစ္ပိုင္၊ မာရွယ္ကၽြန္းစု၊ အင္ဒိုနီးရွား၊ ပါပ၀ါနယူရီနီ၊ ဟာ၀ိုင္အီ၊ အယ္ဆာေဘဒါ၊ ေကာ့စတာရီကာ၊ နီဂြာရာ၊ ပနားမား၊ ခ်ီလီ၊ ကိုလံဘီယာ၊ ပီရူးႏိုင္ငံမ်ားအပါအ၀င္ ေနရာအႏွံ႕ျပားသို႕ သက္ေရာက္မွဳ ရွိေနပါသည္။
သို႕ျဖစ္ရာ ျပည္ပေရာက္ ျမန္မာမ်ား အေနျဖင့္ မိမိတို႕ႏိုင္ငံႏွင့္ နယ္ေျမေဒမွ ရာသီဥတု သတင္းမ်ားကို မ်က္ေခ်မျပတ္နားေထာင္ျခင္း၊ အႏၱရာယ္ သက္ေရာက္မွဳရွိသည့္ ေဒသမ်ားတြင္ ေနထိုင္ပါက သဘာ၀ေဘးအႏၱရာယ္ကို ရင္ဆိုင္ရန္ ရိကၡာမ်ား၊ ဆက္သြယ္ေရးပစၥည္းမ်ား ျပင္ဆင္ထားျခင္း စသည္တို႕ကို ျပဳလုပ္ထားၾကပါရန္ တိုက္တြန္း ႏွိဳးေဆာ္အပ္ပါသည္။
ဆူနာမီ အႏၱရာယ္ မသက္ေရာက္ေသာ ေဒသမ်ားမွ ျမန္မာမ်ားအေနျဖင့္လဲ ေအာက္ပါလုပ္ငန္း ေဆာင္တာမ်ားကို ျပဳလုပ္၍ ျမန္မာအခ်င္းခ်င္း အကူအညီေပးၾကပါရန္ ေလးစားစြာ ပန္ၾကားအပ္ပါသည္။
(က) သဘာ၀ ေဘးအႏၱရာယ္ မက်ေရာက္ခင္ အေျခအေန
မိမိတို႕ႏွင့္ ရင္းႏွီးသူမ်ား၊ အသိအကၽြမ္းမ်ားသည္ ေဘးအႏၱရာယ္က်ေရာက္ႏို္င္သည့္ ေဒသမ်ားတြင္ ေနထိုင္ပါက ဖုန္းဆက္အေၾကာင္းၾကား၍ သတိျပဳျပင္ဆင္ထားရန္ တိုက္တြန္းျခင္း
လိုအပ္ပါက အကူအညီေပးႏိုင္မည့္ နည္းလမ္းမ်ား၊ ဆက္သြယ္ရမည့္ လိပ္စာမ်ားကို ၾကိဳတင္ရွာေဖြထားျခင္း
အဆိုပါေဒသတြင္ ရွိေသာ ျမန္မာ မိသားစုမ်ားအား ဆက္လက္အေၾကာင္းၾကားေပးထားရန္ တိုက္တြန္းျခင္း
(ခ) သဘာ၀ ေဘးအႏၱရာယ္ က်ေရာက္ထားေသာ အေျခအေန
ယခုလက္ရွိအေျခအေနတြင္ ဂ်ပန္ႏို္င္ငံတြင္ ေရာက္ရွိေနေသာ ျမန္မာ လူမ်ိဳးမ်ားသည္ ဆူနာမီအႏၱရာယ္ ငလ်င္ဒဏ္ကို ခံစားေနၾကရပါသည္။ အဆိုပါ ျမန္မာလူမ်ိဳးႏွင့္ ဆက္စပ္ေသာ အျခားႏိုင္ငံေပါင္းစံုမွ မိသားစု၀င္မ်ား၊ မိတ္ေဆြမ်ားမွလည္း စိတ္ပူလ်က္ရွိပါသည္။ အျခား မည္သည့္ႏိုင္ငံမ်ားသို႕ ဆူနာမီ ဂယက္ ဆက္လက္ ဂယက္ရိုက္ဦးမည္ မသိႏိုင္ေသးပါ။ သို႕ျဖစ္ရာ
ဆူနာမီအႏၱရာယ္ က်ေရာက္ထားေသာ ေဒသမွ မိမိတို႕၏ မိတ္ေဆြမ်ား၊ သိကၽြမ္းသူမ်ား၊ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္မ်ား၏ အေျခအေနကို ဆက္သြယ္၍ ရႏိုင္ေသာ နည္းလမ္းမ်ားျဖင့္ စံုစမ္းျခင္း၊ ျပည္တြင္း မိသားစုသို႕ အေၾကာင္းၾကားရန္ လိုအပ္ေသာ အေျခအေနမ်ားရွိပါက ေကာင္းသတင္း၊ ဆိုးသတင္းကို အေၾကာင္းၾကားေပးျခင္း
မိမိတို႕ အစုအဖြဲ႕အလိုက္ အေရးေပၚကူညီရန္ ရံပံုေငြ ေကာက္ခံထားရွိျခင္း
အားေပးစကားေျပာၾကားျခင္း
မေတာ္တဆ အႏုျမဴယိုစိမ့္မွဳ အႏၱရာယ္ ျဖစ္ပြားလာပါက မိမိႏွင့္ နီးစပ္သူမ်ား အႏၱရာယ္ကင္းလြတ္ရာသို႕ ေရာက္ရွိေစရန္ လိုအပ္သည္မ်ား ကူညီေပးျခင္း
စသည္တို႕ျဖင့္ ျပည္ပေရာက္ ျမန္မာလူမ်ိဳးမ်ား အခ်င္းခ်င္း နီးစပ္ရာ အကူအညီေပးၾကပါရန္ ေလးစားစြာ ပန္ၾကားအပ္ပါသည္။
ခင္မမမ်ိဳး (၁၁၊ ၃၊ ၂၀၁၁)
ဆူနာမီ သတိေပးခ်က္
TSUPAC
TSUNAMI BULLETIN NUMBER 010
PACIFIC TSUNAMI WARNING CENTER/NOAA/NWS
ISSUED AT 1432Z 11 MAR 2011
THIS BULLETIN APPLIES TO AREAS WITHIN AND BORDERING THE PACIFIC
OCEAN AND ADJACENT SEAS...EXCEPT ALASKA...BRITISH COLUMBIA...
WASHINGTON...OREGON AND CALIFORNIA.
... A WIDESPREAD TSUNAMI WARNING IS IN EFFECT ...
A TSUNAMI WARNING IS IN EFFECT FOR
JAPAN / RUSSIA
TAIWAN / YAP / PHILIPPINES / MARSHALL IS. / BELAU /
POHNPEI / CHUUK / KOSRAE / INDONESIA / PAPUA NEW GUINEA /
NAURU / SOLOMON IS. / KIRIBATI / HOWLAND-BAKER /
HAWAII / TUVALU / PALMYRA IS. / VANUATU / TOKELAU / JARVIS IS. /
WALLIS-FUTUNA / SAMOA / AMERICAN SAMOA / COOK ISLANDS / NIUE /
FIJI / NEW CALEDONIA / TONGA / MEXICO /
KERMADEC IS / FR. POLYNESIA / PITCAIRN /
GUATEMALA / EL SALVADOR / COSTA RICA / NICARAGUA / ANTARCTICA /
PANAMA / HONDURAS / CHILE / ECUADOR / COLOMBIA / PERU
THIS BULLETIN IS ISSUED AS ADVICE TO GOVERNMENT AGENCIES. ONLY
NATIONAL AND LOCAL GOVERNMENT AGENCIES HAVE THE AUTHORITY TO MAKE
DECISIONS REGARDING THE OFFICIAL STATE OF ALERT IN THEIR AREA AND
ANY ACTIONS TO BE TAKEN IN RESPONSE.
AN EARTHQUAKE HAS OCCURRED WITH THESE PRELIMINARY PARAMETERS
ORIGIN TIME - 0546Z 11 MAR 2011
COORDINATES - 38.3 NORTH 142.4 EAST
DEPTH - 24 KM
LOCATION - NEAR EAST COAST OF HONSHU JAPAN
MAGNITUDE - 8.9
MEASUREMENTS OR REPORTS OF TSUNAMI WAVE ACTIVITY
GAUGE LOCATION LAT LON TIME AMPL PER
MANUS PG 2.0S 147.4E 1206Z 0.47M / 1.6FT 60MIN
LOMBRUM MANUS IS PG 2.0S 147.4E 1205Z 0.49M / 1.6FT 60MIN
BETIO TARAWA KI 1.4N 172.9E 1225Z 0.21M / 0.7FT 24MIN
NAURU 0.5S 166.9E 1156Z 0.20M / 0.7FT 24MIN
NAWILIWILI KAUAI 22.0N 159.4W 1343Z 0.76M / 2.5FT 12MIN
HILO HAWAII 19.7N 155.1W 1342Z 1.04M / 3.4FT 60MIN
KAWAIHAE HAWAII 20.0N 155.8W 1333Z 0.92M / 3.0FT 52MIN
DART 51407 19.6N 156.5W 1337Z 0.15M / 0.5FT 14MIN
KAHULUI MAUI 20.9N 156.5W 1327Z 1.74M / 5.7FT 52MIN
KAUMALAPAU HAWAII 20.8N 156.9W 1340Z 0.31M / 1.0FT 12MIN
HONOLULU OAHU 21.3N 157.9W 1314Z 0.66M / 2.2FT 52MIN
BARBERS PT HI 21.3N 158.1W 1308Z 0.70M / 2.3FT 64MIN
TERN FR. FRIGATE US 23.9N 166.3W 1224Z 0.38M / 1.2FT 16MIN
JOHNSTON US 16.7N 169.5W 1206Z 0.20M / 0.7FT 72MIN
DART 52402 11.7N 154.2E 0931Z 0.29M / 0.9FT 22MIN
DART 46403 52.7N 156.9W 1127Z 0.09M / 0.3FT 60MIN
LEGASPI PH 13.1N 123.8E 1116Z 0.25M / 0.8FT 58MIN
KWAJALEIN MH 8.7N 167.7E 1111Z 0.55M / 1.8FT 48MIN
NIKOLSKI AK 52.9N 168.9W 1109Z 0.27M / 0.9FT 64MIN
HANASAKI HOKKAIDO J 43.3N 145.6E 0656Z 1.83M / 6.0FT 24MIN
MIDWAY 28.2N 177.4W 1048Z 1.27M / 4.2FT 12MIN
TOSASHIMIZU SHIKOKU 32.8N 133.0E 0946Z 0.84M / 2.8FT 28MIN
ADAK AK 51.9N 176.6W 1034Z 0.35M / 1.2FT 22MIN
YAP FM 9.5N 138.1E 1013Z 0.15M / 0.5FT 88MIN
DART 21415 50.2N 171.8E 0845Z 0.27M / 0.9FT 52MIN
WAKE US 19.3N 166.6E 0928Z 0.39M / 1.3FT 14MIN
NAHA OKINAWA JP 26.2N 127.7E 0901Z 0.25M / 0.8FT 60MIN
SAIPAN US 15.2N 145.7E 0916Z 0.65M / 2.1FT 30MIN
OMAEZAKI HONSHU JP 34.6N 138.2E 0818Z 1.42M / 4.6FT 56MIN
DART 21419 44.5N 155.7E 0716Z 0.40M / 1.3FT 20MIN
DART 21413 30.5N 152.1E 0659Z 0.76M / 2.5FT 32MIN
DART 21401 42.6N 152.6E 0643Z 0.67M / 2.2FT 40MIN
DART 21418 38.7N 148.7E 0619Z 1.08M / 3.5FT 06MIN
LAT - LATITUDE (N-NORTH, S-SOUTH)
LON - LONGITUDE (E-EAST, W-WEST)
TIME - TIME OF THE MEASUREMENT (Z IS UTC IS GREENWICH TIME)
AMPL - TSUNAMI AMPLITUDE MEASURED RELATIVE TO NORMAL SEA LEVEL.
IT IS ...NOT... CREST-TO-TROUGH WAVE HEIGHT.
VALUES ARE GIVEN IN BOTH METERS(M) AND FEET(FT).
PER - PERIOD OF TIME IN MINUTES(MIN) FROM ONE WAVE TO THE NEXT.
NOTE - DART MEASUREMENTS ARE FROM THE DEEP OCEAN AND THEY
ARE GENERALLY MUCH SMALLER THAN WOULD BE COASTAL
MEASUREMENTS AT SIMILAR LOCATIONS.
EVALUATION
SEA LEVEL READINGS CONFIRM THAT A TSUNAMI HAS BEEN GENERATED
WHICH COULD CAUSE WIDESPREAD DAMAGE. AUTHORITIES SHOULD TAKE
APPROPRIATE ACTION IN RESPONSE TO THIS THREAT. THIS CENTER WILL
CONTINUE TO MONITOR SEA LEVEL DATA TO DETERMINE THE EXTENT AND
SEVERITY OF THE THREAT.
A TSUNAMI IS A SERIES OF WAVES AND THE FIRST WAVE MAY NOT BE THE
LARGEST. TSUNAMI WAVE HEIGHTS CANNOT BE PREDICTED AND CAN VARY
SIGNIFICANTLY ALONG A COAST DUE TO LOCAL EFFECTS. THE TIME FROM
ONE TSUNAMI WAVE TO THE NEXT CAN BE FIVE MINUTES TO AN HOUR, AND
THE THREAT CAN CONTINUE FOR MANY HOURS AS MULTIPLE WAVES ARRIVE.
FOR ALL AREAS - WHEN NO MAJOR WAVES ARE OBSERVED FOR TWO HOURS
AFTER THE ESTIMATED TIME OF ARRIVAL OR DAMAGING WAVES HAVE NOT
OCCURRED FOR AT LEAST TWO HOURS THEN LOCAL AUTHORITIES CAN ASSUME
THE THREAT IS PASSED. DANGER TO BOATS AND COASTAL STRUCTURES CAN
CONTINUE FOR SEVERAL HOURS DUE TO RAPID CURRENTS. AS LOCAL
CONDITIONS CAN CAUSE A WIDE VARIATION IN TSUNAMI WAVE ACTION THE
ALL CLEAR DETERMINATION MUST BE MADE BY LOCAL AUTHORITIES.
ESTIMATED INITIAL TSUNAMI WAVE ARRIVAL TIMES AT FORECAST POINTS
WITHIN THE WARNING AND WATCH AREAS ARE GIVEN BELOW. ACTUAL
ARRIVAL TIMES MAY DIFFER AND THE INITIAL WAVE MAY NOT BE THE
LARGEST. A TSUNAMI IS A SERIES OF WAVES AND THE TIME BETWEEN
SUCCESSIVE WAVES CAN BE FIVE MINUTES TO ONE HOUR.
LOCATION FORECAST POINT COORDINATES ARRIVAL TIME
YAP YAP_IS. 9.5N 138.1E 0952Z 11 MAR
PHILIPPINES PALANAN 17.1N 122.6E 1002Z 11 MAR
LEGASPI 13.2N 123.8E 1033Z 11 MAR
DAVAO 6.8N 125.7E 1100Z 11 MAR
MARSHALL IS. ENIWETOK 11.4N 162.3E 1021Z 11 MAR
KWAJALEIN 8.7N 167.7E 1053Z 11 MAR
MAJURO 7.1N 171.4E 1132Z 11 MAR
BELAU MALAKAL 7.3N 134.5E 1032Z 11 MAR
MIDWAY IS. MIDWAY_IS. 28.2N 182.6E 1035Z 11 MAR
POHNPEI POHNPEI_IS. 7.0N 158.2E 1036Z 11 MAR
CHUUK CHUUK_IS. 7.4N 151.8E 1041Z 11 MAR
KOSRAE KOSRAE_IS. 5.5N 163.0E 1051Z 11 MAR
INDONESIA GEME 4.6N 126.8E 1057Z 11 MAR
BEREBERE 2.5N 128.7E 1105Z 11 MAR
WARSA 0.6S 135.8E 1117Z 11 MAR
MANOKWARI 0.8S 134.2E 1125Z 11 MAR
PATANI 0.4N 128.8E 1131Z 11 MAR
JAYAPURA 2.4S 140.8E 1142Z 11 MAR
SORONG 0.8S 131.1E 1143Z 11 MAR
PAPUA NEW GUINE MANUS_IS. 2.0S 147.5E 1131Z 11 MAR
KAVIENG 2.5S 150.7E 1132Z 11 MAR
VANIMO 2.6S 141.3E 1142Z 11 MAR
WEWAK 3.5S 143.6E 1154Z 11 MAR
RABAUL 4.2S 152.3E 1202Z 11 MAR
KIETA 6.1S 155.6E 1212Z 11 MAR
AMUN 6.0S 154.7E 1219Z 11 MAR
MADANG 5.2S 145.8E 1223Z 11 MAR
LAE 6.8S 147.0E 1301Z 11 MAR
PORT_MORESBY 9.3S 146.9E 1437Z 11 MAR
NAURU NAURU 0.5S 166.9E 1157Z 11 MAR
SOLOMON IS. PANGGOE 6.9S 157.2E 1228Z 11 MAR
FALAMAE 7.4S 155.6E 1230Z 11 MAR
MUNDA 8.4S 157.2E 1247Z 11 MAR
GHATERE 7.8S 159.2E 1256Z 11 MAR
AUKI 8.8S 160.6E 1317Z 11 MAR
HONIARA 9.3S 160.0E 1322Z 11 MAR
KIRAKIRA 10.4S 161.9E 1326Z 11 MAR
KIRIBATI TARAWA_IS. 1.5N 173.0E 1236Z 11 MAR
KANTON_IS. 2.8S 188.3E 1337Z 11 MAR
CHRISTMAS_IS. 2.0N 202.5E 1451Z 11 MAR
MALDEN_IS. 3.9S 205.1E 1526Z 11 MAR
FLINT_IS. 11.4S 208.2E 1621Z 11 MAR
HOWLAND-BAKER HOWLAND_IS. 0.6N 183.4E 1251Z 11 MAR
HAWAII NAWILIWILI 22.0N 200.6E 1307Z 11 MAR
HONOLULU 21.3N 202.1E 1321Z 11 MAR
KAHULUI 20.9N 203.5E 1327Z 11 MAR
HILO 19.7N 204.9E 1346Z 11 MAR
TUVALU FUNAFUTI_IS. 7.9S 178.5E 1338Z 11 MAR
PALMYRA IS. PALMYRA_IS. 6.3N 197.6E 1354Z 11 MAR
VANUATU ESPERITU_SANTO 15.1S 167.3E 1416Z 11 MAR
ANATOM_IS. 20.2S 169.9E 1511Z 11 MAR
TOKELAU NUKUNONU_IS. 9.2S 188.2E 1417Z 11 MAR
JARVIS IS. JARVIS_IS. 0.4S 199.9E 1435Z 11 MAR
WALLIS-FUTUNA WALLIS_IS. 13.3S 183.8E 1435Z 11 MAR
FUTUNA_I. 14.3S 181.8E 1448Z 11 MAR
SAMOA APIA 13.8S 188.2E 1453Z 11 MAR
AMERICAN SAMOA PAGO_PAGO 14.3S 189.3E 1500Z 11 MAR
COOK ISLANDS PUKAPUKA_IS. 10.8S 194.1E 1500Z 11 MAR
PENRYN_IS. 8.9S 202.2E 1533Z 11 MAR
RAROTONGA 21.2S 200.2E 1634Z 11 MAR
NIUE NIUE_IS. 19.0S 190.0E 1535Z 11 MAR
FIJI SUVA 18.1S 178.4E 1537Z 11 MAR
NEW CALEDONIA NOUMEA 22.3S 166.5E 1538Z 11 MAR
TONGA NUKUALOFA 21.0S 184.8E 1605Z 11 MAR
MEXICO ENSENADA 31.8N 243.2E 1650Z 11 MAR
PUNTA_ABREOJOS 26.7N 246.4E 1738Z 11 MAR
CABO_SAN_LUCAS 22.8N 250.0E 1815Z 11 MAR
SOCORRO 18.8N 249.0E 1825Z 11 MAR
MAZATLAN 23.2N 253.6E 1904Z 11 MAR
MANZANILLO 19.1N 255.7E 1930Z 11 MAR
ACAPULCO 16.9N 260.1E 2005Z 11 MAR
PUERTO_MADERO 14.8N 267.5E 2140Z 11 MAR
KERMADEC IS RAOUL_IS. 29.2S 182.1E 1656Z 11 MAR
FR. POLYNESIA PAPEETE 17.5S 210.4E 1714Z 11 MAR
HIVA_OA 10.0S 221.0E 1753Z 11 MAR
RIKITEA 23.1S 225.0E 1921Z 11 MAR
PITCAIRN PITCAIRN_IS. 25.1S 229.9E 2008Z 11 MAR
GUATEMALA SIPICATE 13.9N 268.8E 2156Z 11 MAR
EL SALVADOR ACAJUTLA 13.6N 270.2E 2202Z 11 MAR
COSTA RICA CABO_SAN_ELENA 10.9N 274.0E 2215Z 11 MAR
PUERTO_QUEPOS 9.4N 275.8E 2241Z 11 MAR
CABO_MATAPALO 8.4N 276.7E 2243Z 11 MAR
NICARAGUA CORINTO 12.5N 272.8E 2223Z 11 MAR
PUERTO_SANDINO 12.2N 273.2E 2229Z 11 MAR
SAN_JUAN_DL_SUR 11.2N 274.1E 2239Z 11 MAR
ANTARCTICA CAPE_ADARE 71.0S 170.0E 2230Z 11 MAR
THURSTON_IS. 72.0S 260.0E 0129Z 12 MAR
PANAMA PUNTA_BURICA 8.0N 277.1E 2254Z 11 MAR
PUNTA_MALA 7.5N 280.0E 2340Z 11 MAR
PUERTO_PINA 7.4N 282.0E 2350Z 11 MAR
BALBOA_HTS. 9.0N 280.4E 0201Z 12 MAR
HONDURAS AMAPALA 13.2N 272.4E 2259Z 11 MAR
CHILE EASTER_IS. 27.1S 250.6E 2303Z 11 MAR
ARICA 18.5S 289.7E 0251Z 12 MAR
IQUIQUE 20.2S 289.9E 0256Z 12 MAR
ANTOFAGASTA 23.3S 289.6E 0302Z 12 MAR
CALDERA 27.1S 289.2E 0322Z 12 MAR
GOLFO_DE_PENAS 47.1S 285.1E 0324Z 12 MAR
COQUIMBO 29.9S 288.6E 0331Z 12 MAR
VALPARAISO 33.0S 288.4E 0345Z 12 MAR
CORRAL 39.8S 286.5E 0401Z 12 MAR
TALCAHUANO 36.7S 286.9E 0407Z 12 MAR
PUERTO_MONTT 41.5S 287.0E 0601Z 12 MAR
PUERTO_WILLIAMS 54.8S 291.8E 0904Z 12 MAR
PUNTA_ARENAS 53.2S 289.1E 1708Z 12 MAR
ECUADOR BALTRA_IS. 0.5S 269.7E 2338Z 11 MAR
ESMERELDAS 1.2N 280.2E 0009Z 12 MAR
LA_LIBERTAD 2.2S 278.8E 0030Z 12 MAR
COLOMBIA BAHIA_SOLANO 6.3N 282.6E 2353Z 11 MAR
TUMACO 1.8N 281.1E 0018Z 12 MAR
BUENAVENTURA 3.8N 282.8E 0036Z 12 MAR
PERU TALARA 4.6S 278.5E 0041Z 12 MAR
PIMENTAL 6.9S 280.0E 0145Z 12 MAR
LA_PUNTA 12.1S 282.8E 0146Z 12 MAR
CHIMBOTE 9.0S 281.2E 0152Z 12 MAR
SAN_JUAN 15.3S 284.8E 0200Z 12 MAR
MOLLENDO 17.1S 288.0E 0233Z 12 MAR
(source: http://www.weather.gov/ptwc/text.php?id=pacific.2011.03.11.143224)
ျပည္သူ႕ေတာ္လွန္ေရး
Thursday, March 3, 2011
ေတာ္လွန္ေရးတရပ္ ေအာင္ျမင္မွဳရွိရန္အတြက္ ေတာ္လွန္ေရးအလားအလာ၊ ေတာ္လွန္ေရး အေျခအေန၊ ဦးေဆာင္မွဳႏွင့္ အဖြဲ႕အစည္း၊ လူထုေထာက္ခံအားေပးမွဳ စသည္တို႕အျပင္ စစ္မ်က္ႏွာအားလံုးကို ေပါင္းစပ္တိုက္ပြဲ၀င္မွဳမွာလည္း အလြန္အေရးၾကီးလွသည္။ ျပည္သူ႕ေတာ္လွန္ေရး ဆင္ႏႊဲရာတြင္ စစ္မ်က္ႏွာ တခုတည္းကိုသာ အာရံုစိုက္၍ မရပါ။ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမွဳေရး၊ စစ္ေရးႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာေရးရာ စစ္မ်က္ႏွာအားလံုးတြင္ ဘက္ေပါင္းစံုမွ ျပင္ဆင္တည္ေဆာက္ တိုက္ပြဲ၀င္ႏိုင္မွသာ ေအာင္ျမင္ႏိုင္သည့္ ရာခိုင္ႏွဳန္း ျမင့္မားပါသည္။
ေတာ္လွန္ေရး အလားအလာ
လူ႕အဖြဲ႕အစည္း၏ စီးပြားေရးအေျခအေန ယိုယြင္းလာသည့္ အခ်ိန္အခါ (သို႕မဟုတ္) အစိုးရအုပ္ခ်ဳပ္ေရး ယႏၱရားမ်ား ေလ်ာ့ရဲေနသည့္ အခ်ိန္အခါ (သို႕မဟုတ္) အစိုးရအေျပာင္းအလဲမ်ား ျဖစ္ပြားေနသည့္ အခ်ိန္အခါမ်ားတြင္ ေတာ္လွန္ေရးတရပ္ ေပၚထြက္လာႏိုင္သည့္ အခြင့္အခါေကာင္းႏွင့္ အလားအလာမ်ား ရွိလာတတ္သည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အဆိုပါ ေတာ္လွန္ေရးအလားအလာမ်ား တည္ရွိေနပါသည္။ စီးပြားေရးအေျခအေန ပ်က္စီးမွဳ၊ ေငြေၾကးေဖာင္းပြမွဳ၊ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူမွဳ၊ လူလတ္တန္းစား အေရအတြက္ ေလ်ာ့နည္းမွဳ၊ ရာဇ၀တ္မွဳမ်ား ထူေျပာမွဳ၊ တိုင္းရင္းသား ျပည္သူမ်ားအား ႏွိပ္စက္ညွဥ္းပမ္းမွဳ စသည္တို႕အျပင္ အာဏာရွင္ ေရြးေကာက္ပြဲမွ ေပၚထြက္လာေသာ အတုအေယာင္လႊတ္ေတာ္ျဖင့္ ေရႊရည္စိမ္ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳကို ျပဳလုပ္ေနခ်ိန္ ျဖစ္ရာ အာဏာရွင္အစိုးရအတြင္း အာဏာလုပြဲ အခင္းအက်င္းမ်ားျဖင့္ ေဒါက္တိုင္ယႏၱရားမ်ား ေလ်ာ့ရဲေနသည့္ အခ်ိန္အခါ ျဖစ္ပါသည္။
ယင္းသို႕ ေတာ္လွန္ေရး အလားအလာမ်ား တည္ရွိပါက ေတာ္လွန္ေရးအေျခအေနမ်ား ေပၚထြက္လာရန္ လိုအပ္ပါသည္။
ေတာ္လွန္ေရး အေျခအေန
ေတာ္လွန္ေရးတရပ္ ေပၚထြက္လာႏိုင္သည့္ အေျခအေနမ်ားမွာ
လူမွဳအသင္းအပင္း အဖြဲ႕အစည္းမ်ား ေပၚထြက္လာျခင္း
မိမိတို႕ ဘ၀ရပ္တည္ေရးႏွင့္ တိုးတက္ေရးကို အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္က ဟန္႕တားေနေၾကာင္း သိျမင္သူ မ်ားျပားလာျခင္း
စနစ္ကို ေျပာင္းလဲရမည္ဟူေသာ အသိတရားမ်ား ျပန္႕ပြားလာျခင္း
အစိုးရအုပ္ခ်ဳပ္ေရး ယႏၱရားမ်ား ဖရိုဖရဲ ျဖစ္ျခင္း
အစိုးရေဒါက္တိုက္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားအတြင္း ေျပာင္းလဲမွဳလိုလားသူႏွင့္ မလိုလားသူမ်ား အုပ္စုကြဲေနျခင္း
ရဲ၊ စစ္တပ္၊ ေထာက္လွမ္းေရး စသည္တို႕တြင္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္သူမ်ားမွ ေတာ္လွန္ေရး အင္အားစုမ်ားႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ ေပါင္းစည္းလာျခင္း
စသည္တို႕ ျဖစ္သည္။
ျမန္မာျပည္သူလူထုသည္ မိမိတို႕၏ ဘ၀ ရပ္တည္ေရးႏွင့္ ဘ၀တိုးတက္ေရးကို စစ္အာဏာရွင္စနစ္က ခ်ဳပ္ခ်ယ္ကန္႕သတ္ထားေၾကာင္း သိျမင္ျပီး၊ အာဏာရွင္စနစ္ကို တိုက္ဖ်က္ႏိုင္မွသာ ျပည္သူတရပ္လံုး၏ ဘ၀တိုးတက္သာယာ ေအးခ်မ္းလာမည္ ျဖစ္ေၾကာင္းကိုလဲ နားလည္ယံုၾကည္ထားၾကပါသည္။ စစ္အုပ္စုဘက္တြက္လည္း အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱရားမ်ား ဖရိုဖရဲျဖစ္ျခင္း၊ အာဏာရွင္အသိုင္းအ၀ိုင္းအတြင္း အုပ္စုမ်ား ကြဲေနျခင္း၊ မေက်မနပ္ျဖစ္မွဳမ်ား တိုးပြားေနျခင္း စသည္မ်ား ျဖစ္ပြားေနျပီး ေတာ္လွန္ေရးတရပ္ ေပၚထြက္လာရန္ အေျခအေနမ်ားက ေတာင္းဆိုလ်က္ရွိပါသည္။
ဦးေဆာင္မွဳႏွင့္ ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႕အစည္း
ေတာ္လွန္ေရးတရပ္ကို အေျခအေနက ေတာင္းဆိုလာခ်ိန္တြင္ ေတာ္လွန္ေရးဦးေဆာင္မွဳႏွင့္ ေတာ္လွန္ေရး အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၏ အခန္းက႑မွာ အေရးၾကီးလာပါသည္။ ေတာ္လွန္ေရးဦးေဆာင္မွဳ ဆိုရာတြင္ ဦးေဆာင္မွဳ သေဘာသဘာ၀ကို သိရွိနားလည္ရန္ လိုအပ္ပါသည္။ ေတာ္လွန္ေရးတိုင္းတြင္ တိုက္ပြဲမ်ားစြာ ပါ၀င္ေလ့ရွိျပီး၊ တိုက္ပြဲမ်ားစြာတြင္းမွ ေခါင္းေဆာင္မ်ားစြာ ေပၚထြက္လာေလ့ ရွိပါသည္။ ယင္းသို႕ ေခါင္းေဆာင္မ်ား အေျမာက္အျမား ေပၚထြက္လာျခင္းမွာ ေယဘုယ်အားျဖင့္ ေကာင္းမြန္ေသာ္လည္း ေရွ႕ပိုင္းတိုက္ပြဲ ေခါင္းေဆာင္မ်ားကို ေနာက္ပိုင္းမ်ိဳးဆက္မ်ားက အလြန္အကၽြံ မွီခိုအားထားျခင္း၊ ပုဂၢိဳလ္ေရး ကိုးကြယ္ျခင္း ၊ ေခါင္းေဆာင္မ်ား ကြဲျပားမွဳေပၚမူတည္၍ ဂိုဏ္းဂဏ ကြဲျပားျခင္း စသည့္ ဆိုးက်ိဳးမ်ားလည္း ျဖစ္ပြားေစတတ္ပါသည္။ ပို၍ ဆိုးသည္မွာ ေရွ႕ပိုင္းတြင္ ေပၚထြက္ခဲ့ေသာ တိုက္ပြဲအစဥ္အဆက္မွ ေခါင္းေဆာင္မ်ားကသာ တိုက္ပြဲမ်ားကို ဆက္လက္ဦးေဆာင္ေဖာ္ထုတ္ရန္ ေနာက္ပိုင္းမ်ိဳးဆက္မ်ားမွ အားကိုးတၾကီး ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ထားရွိျခင္း ျဖစ္ျပီး၊ တိုက္ပြဲမ်ား ဆက္လက္ ေပၚထြက္ေရးသည္ လက္ရွိတိုက္ပြဲ ေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ တာ၀န္ဟုသာ မွတ္ယူသြားျခင္း ျဖစ္ေလသည္။ အဆိုပါအေျခအေနတြင္ ေတာ္လွန္ေရး မ်ိဳးဆက္ေပါင္းကူးတံတား က်ိဳးပ်က္သြားသည္ျဖစ္ရာ အာဏာရွင္စနစ္ ေရရွည္တည္တံ့ခိုင္ျမဲေရးကို ေထာက္ကူေပး လိုက္သကဲ့သို႕ ျဖစ္သြားတတ္ပါသည္။
သို႕ျဖစ္ရာ တိုက္ပြဲမ်ားကသာ ေခါင္းေဆာင္မ်ားကို ေမြးဖြားေလ့ရွိသည္ ဟူေသာ ေတာ္လွန္ေရးဦးေဆာင္မွဳ သေဘာသဘာ၀ ႏွင့္အညီ တိုက္ပြဲမ်ား စဥ္ဆက္မျပတ္ ေပၚထြက္လာေစေရးကိုသာ ဦးတည္ၾကိဳးပမ္းၾကရန္ လိုအပ္ပါသည္။ အဆိုပါ သေဘာသဘာ၀ကို လက္ေတြ႕မက်င့္သံုးႏိုင္ပါက ရွိျပီးသား ေခါင္းေဆာင္မ်ားအေပၚတြင္ ပုဂၢိဳလ္ေရး ကိုးကြယ္ျခင္း၊ ဂိုဏ္းဂဏ ခြဲျခားျခင္း၊ ေခါင္းေဆာင္ရွာျခင္း၊ ေခါင္းေဆာင္ေမွ်ာ္ျခင္း၊ ေမွ်ာ္လင့္ထားသလို ေခါင္းေဆာင္က မျပဳလုပ္ႏိုင္သည့္အခါ အျပစ္ဖို႕ ေ၀ဖန္ျခင္း၊ စိတ္ဓာတ္က်ျခင္း၊ ေရွ႕ပိုင္းမ်ိဳးဆက္ ေခါင္းေဆာင္မ်ားကလဲ မိမိတို႕က တိုက္ပြဲမ်ားကို ဦးေဆာင္ဖန္တီးရမည္ဟု ထင္ျမင္ေနျခင္း စသည့္ စိတ္ၾကြ၊ စိတ္က် သံသရာတြင္ လည္ေနျပီး၊ ေတာ္လွန္ေရးမွာလဲ က်ည္ဆန္ရွိလ်က္ႏွင့္ ပစ္၍မရေသာ ေသနတ္စုတ္ၾကီးကဲ့သို႕ ျဖစ္ေနတတ္ပါသည္။ သို႕ျဖစ္ရာ တိုက္ပြဲမ်ားစဥ္ဆက္မျပတ္ေပၚထြက္ေရးသည္သာ ေတာ္လွန္ေရး၏ ပကတိလိုအပ္ခ်က္ျဖစ္ေၾကာင္း သိရွိနားလည္ရန္ လိုအပ္ပါသည္။
ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရးၾကိဳးပမ္းမွဳ သမိုင္းတြင္လဲ ဤအခ်က္မွာ ထင္ရွားေနပါသည္။ ေတာင္သူလယ္သမား အေရးေတာ္ပံုကို ဆရာစံက ဦးေဆာင္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ယင္းအခ်ိန္က ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္မ်ားမွာ ခြဲေရး၊ တြဲေရး အျငင္းပြား၍ တကြဲတျပား ျဖစ္ေနၾကပါသည္။ ဆရာစံကလဲ အဆိုပါ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ တိုက္ပြဲေခၚသံကို မေစာင့္ခဲ့ပါ။ ဒုတိယေက်ာင္းသား သပိတ္ကိုလဲ ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္မ်ားက ဦးေဆာင္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ အျခားႏိုင္ငံေရး အဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ ဆက္စပ္မွဳမ်ား၊ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မွဳမ်ား ရွိေသာ္လည္း ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္မ်ားကသာ တိုက္ပြဲေခၚခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
ေထာင့္သံုးရာျပည့္ အေရးေတာ္ပံုကိုလဲ အလုပ္သမားေခါင္းေဆာင္မ်ားက ဦးေဆာင္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ နယ္ခ်ဲ႕ေတာ္လွန္ေရးတြင္ ေခါင္းေဆာင္မ်ားမရွိ၍၊ ေခါင္းေဆာင္မ်ား ကြဲျပားေန၍၊ ေခါင္းေဆာင္မ်ားက တိုက္ပြဲေခၚသံ မေပး၍ စေသာ အေၾကာင္းျပခ်က္မ်ားျဖင့္ သခင္ေအာင္ဆန္းတို႕ လက္မွိဳင္ခ် ထိုင္ေနခဲ့ျခင္း မရွိပါ။ ေရွ႕မွ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ၾကီးမ်ားက တမတ္သားအာဏာရရ၊ တပဲသားအာဏာရရ၊ ရရင္ျပီးေရာ သေဘာျဖင့္ လက္၀ါးေလးေတြ ကိုယ္စီျဖန္႕ကာ နယ္ခ်ဲ႕တို႕ထံ ေတာင္းရမ္းေနၾကခ်ိန္တြင္ လြတ္လပ္ေရးကို ေတာင္းယူ၍ မရ၊ တိုက္ယူမွ ရမည္ကိို သိနားလည္ေသာ မ်ိဳးဆက္သစ္မ်ားက နယ္ခ်ဲ႕ေတာ္လွန္ေရးကို ဦးေဆာင္သြားခဲ့ၾကပါသည္။
ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႕အစည္း၏ သေဘာသဘာ၀မွာလည္း ေတာ္လွန္ေရးဦးေဆာင္မွဳ သေဘာသဘာ၀ ကဲ့သို႕ပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ေတာ္လွန္ေရးတရပ္ကို ေတာ္လွန္ေရးလမ္းစဥ္ကို ကိုင္စြဲေသာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားက ဦးေဆာင္မွသာ ေတာ္လွန္ေရးအရွိန္ ျမင့္မားလာမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ႏိုင္ငံေရးလုပ္ရာတြင္ နည္းပရိယာယ္မ်ိဳးစံု အသံုးျပဳရန္ လိုအပ္ေၾကာင္း အခ်ိဳ႕က ဆိုတတ္ၾကပါသည္။ သို႕ရာတြင္ ျပတ္သားေသာ လမ္းစဥ္တခုတည္းကိုသာ ေတာင္းဆိုလာသည့္ အေျခအေန၊ အခ်ိန္အခါမ်ားလဲ ရွိေနတတ္ပါသည္။
မိမိ၀ယ္ယူလိုက္ေသာ ျခံထဲတြင္ ယိုယြင္းေနေသာ အိမ္တလံုး ရွိေနပါက ယင္းအိမ္ကို ျဖိဳခ်ျပီးအသစ္ေဆာက္မည္ (သို႕မဟုတ္) ျပဳျပင္မြမ္းမံမည္ ဆိုသည့္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္တခုတည္းကိုသာ မျဖစ္မေန ခ်မွတ္ရပါသည္။ ျဖိဳခ်ရာတြင္ အသံုးျပဳရမည့္ ကိရိယာတန္ဆာပလာမ်ားႏွင့္ ျပဳျပင္မြမ္းမံရာတြင္ အသံုးျပဳရမည့္ ကိရိယာတန္ဆာပလာမ်ား တူညီျခင္း မရွိပါ။ နံရံျဖိဳလိုက္၊ ျပတင္းေပါက္ ေဆးသုတ္လိုက္ လုပ္ေနလို႕ မရပါ။ ယင္းသို႕ လုပ္ေနပါက အခ်ိန္၊ လုပ္အား ႏွင့္ ေပးဆပ္ရင္းႏွီးမွဳမ်ား အလဟႆ ျဖစ္ရံုသာ ရွိပါလိမ့္မည္။ အိမ္အသစ္လဲ မရ၊ အိမ္အေဟာင္းလဲ မျပိဳပဲ အိမ္ရာစီမံကိန္းမ်ားမွာလဲ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာေနေပလိမ့္မည္။ ႏိုင္ငံတခုတြင္ တည္ရွိေနေသာ ႏိုင္ငံေရးအေဆာက္အအံုသည္ ျဖိဳခ်ျပီးမွ အသစ္ျပန္လည္တည္ေဆာက္ရန္ လိုအပ္ပါက ေတာ္လွန္ေရးလမ္းစဥ္ကို ကိုင္စြဲျပီး ေတာ္လွန္ေရးတရပ္ မလြဲမေသြ ဆင္ႏႊဲၾကရမည္ပင္ျဖစ္သည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံကို ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကီးစိုးလာခဲ့ေသာ ႏိုင္ငံေရးအေဆာက္အအံုမွာ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ကို ဘီလူးအသြင္ဖန္တီးလိုက္၊ မင္းသားအသြင္ဖန္ဆင္းလိုက္ျဖင့္ ေဆးေရာင္မ်ိဳးစံုျခယ္သကာ အသက္သြင္းထားေသာ ႏိုင္ငံေရး အေဆာက္အအံုျဖစ္ပါသည္။ ဤအေဆာက္အအံု၏ အေျခခံအုတ္ျမစ္တြင္ ေစ့စပ္ညွိႏွိဳင္းေဆြးေႏြးေရး အုတ္ျမစ္မရွိ၊ ဗိုလ္က်အႏိုင္ယူေရးသာရွိပါသည္။ ေတာင္းဆိုမွဳမ်ားကို လိုက္ေလ်ာေပးေရး ဟူေသာ အုတ္ျမစ္မရွိ၊ အာဏာတည္ျမဲေရး အုတ္ျမစ္ သာရွိပါသည္။ သင့္ျမတ္ေရးဟူေသာ အုတ္ျမစ္မရွိ၊ ဖယ္ရွားေရး ဟူေသာ အုတ္ျမစ္ သာရွိပါသည္။ ညီညြတ္ေရး ဟူေသာ အုတ္ျမစ္မရွိ၊ အဆံုးသတ္ေခ်မွဳန္းေရး ဟူေသာ အုတ္ျမစ္သာ ရွိပါသည္။
ယင္းသို႕ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရး၊ သင့္ျမတ္ေရး၊ ညီညြတ္ေရးတို႕အေပၚတြင္ အေျခခံထားျခင္းမရွိေသာ ႏိုင္ငံေရးအေဆာက္အအံုကို ေဆးသုတ္ျပီး မြမ္းမံျပင္ဆင္၍ မရပါ။ ျဖိဳခ်ျပီး အုတ္ျမစ္အသစ္ ျပန္ခ်မွသာ ရႏိုင္ပါသည္။ သို႕ျဖစ္ရာ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရး၊ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး၊ အမ်ိဳးသားေသြးစည္းညီညြတ္ေရး ဟူေသာ အုတ္ျမစ္မ်ား ခ်ႏိုင္ရန္ အာဏာရွင္ႏိုင္ငံေရးအေဆာက္အအံုကို ကနဦးျဖိဳခ်ၾကရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ တနည္းဆိုေသာ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး ပန္းတိုင္ကို ဦးတည္ေသာ ေတာ္လွန္ေရးလမ္းစဥ္ကို ျပတ္ျပတ္သားသား ကိုင္စြဲရန္ ေတာ္လွန္ေရးအလားအလာႏွင့္ အေျခအေနက ျပဌာန္းေတာင္းဆိုထားျပီး ျဖစ္ပါသည္။
ယင္းေတာ္လွန္ေရးလမ္းစဥ္ကို ကိုင္စြဲေသာ ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ားက ဦးေဆာင္မွသာ ေတာ္လွန္ေရး ေအာင္ျမင္ႏိုင္သည့္ ရာခိုင္ႏွဳန္း မ်ားျပားသည္ ျဖစ္ရာ အဆိုပါ ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ား အသြင္သ႑ာန္ အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ ေပၚထြက္လာရန္ လိုအပ္လွပါသည္။ ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ား ဖြဲ႕စည္းရာတြင္ လူထု၊ လူတန္းစား အလႊာအသီးသီးအၾကားတြင္ စိမ့္၀င္ပ်ံ႕ႏွံ႕ေနေသာ Grass – root infrastructure လိုအပ္ပါသည္။ ေတာ္လွန္ေရးဟူသည္ ပိုစတာကပ္ျခင္း၊ စာရြက္စာတမ္း ျဖန္႕ေ၀ျခင္း၊ အခမ္းအနားမ်ား က်င္းပျခင္း စသည္တို႕ကိုပင္ ဆိုလိုျခင္း မဟုတ္ပါ။ ဤသည္တို႕မွာ ေတာ္လွန္ေရးတရပ္ စတင္ရန္ စည္းရံုးလွံဳ႕ေဆာ္မွဳ၏ အစိတ္အပိုင္းတရပ္သာ ျဖစ္ပါသည္။
လူထုလူတန္းစား အလႊာအသီးသီးၾကားတြင္ စိမ့္၀င္ပ်ံ႕ႏွံ႕ေနေသာ Grass- root infrastructure မရွိပါက အာဏာရွင္တို႕ဘက္က ေတာ္လွန္ေရးတိုက္ပြဲမ်ားကို အခ်ိန္အနည္းငယ္အတြင္း ထိန္းခ်ဳပ္သြားႏိုင္သည္ျဖစ္ရာ လွဳပ္ရွားမွဳတခုကိုပင္ ဦးစားေပးေဖာ္ေဆာင္၍ မရ၊ ေရရွည္ျမွဳပ္ႏွံ- ျပင္ဆင္တည္ေဆာက္မွဳကို မလြဲမေသြ ျပဳလုပ္ရန္ လိုအပ္သည္။ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း၏ အလႊာစံု၊ က႑စံုတြင္ ေတာ္လွန္ေရး၏ ေျခတံ၊ လက္တံမ်ား စိမ့္၀င္ ပ်ံ႕ႏွံ႕ေနေစရန္ လွဳပ္ရွားအဖြဲ႕ငယ္မ်ားအား ေျမေအာက္ယူဂ်ီ သ႑ာန္၊ ႏိုင္ငံေရးဦးေဆာင္မွဳ ေကာ္မတီမ်ားအား ေဒါင္လိုက္သ႑ာန္၊ မဟာမိတ္ဆက္ဆံေရးႏွင့္ ပူးတြဲလွဳပ္ရွားမွဳမ်ားတြင္ အလ်ားလိုက္ ကြန္ယက္ ခ်ိတ္ဆက္မွဳသ႑ာန္မ်ားႏွင့္ သတင္းအခ်က္မ်ား ရွာေဖြစုေဆာင္းေရးအတြက္ circuit သ႑ာန္တို႕ကို အသံုးျပဳရန္ လိုအပ္သည္။
ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ား ခ်ိတ္ဆက္တည္ေဆာက္မွဳတြင္ centralization စနစ္ကို အသံုးျပဳျခင္းမွာ ကြဲျပားျခားနားမွဳနည္းေသာ ႏိုင္ငံေရးအေျခအေနမ်ားအတြက္ သင့္ေလ်ာ္ေသာ္လည္း၊ ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ား အမ်ားအျပားရွိေနေသာ ႏိုင္ငံေရးအေျခအေနမ်ားတြင္မူ အခက္အခဲမ်ားစြာ ေပၚလာတတ္ပါသည္။ ေလး-ငါးဖြဲ႕ေပါင္းလိုက္၊ တဖြဲ႕တည္ေထာင္လိုက္၊ ဆယ္ဖြဲ႕ကြဲလိုက္၊ ျပန္စုစည္းလိုက္ သံသရာတြင္ ညီညြတ္ေရး တည္ေဆာက္မွဳဟူေသာ ေခါင္းစဥ္ျဖင့္ တလည္လည္ ျဖစ္ေနတတ္ပါသည္။ ယင္းသို႕ မျဖစ္ေစရန္ Decentralization စနစ္ကို တိုက္ပြဲၾကားတြင္ အသံုးျပဳ၍ ညီညြတ္ေရးတည္ေဆာက္ရမည္ျဖစ္သည္။
ရည္မွန္းခ်က္ႏွင့္ လမ္းစဥ္တူညီေသာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားအၾကားတြင္ ညီညြတ္ေရးတည္ေဆာက္ျပီးမွ ေတာ္လွန္ေရး ဆင္ႏႊဲရန္ ၾကိဳးပမ္းျခင္းထက္ ဘံုရန္သူကို ၀ိုင္း၀န္းေခ်မွဳန္းသည့္ တိုက္ပြဲၾကားတြင္ ညီညြတ္ေရး တည္ေဆာက္ရန္ ၾကိဳးပမ္းျခင္းက ပိုမိုထိေရာက္မည္ျဖစ္သည္။ မိတ္ေဆြစစ္ကို အခက္အခဲၾကားတြင္သာ ေတြ႕ႏိုင္ပါသည္။ တိုက္ပြဲမရွိပဲ တည္ေဆာက္ထားေသာ ညီညြတ္ေရးသည္ တိုက္ပြဲၾကားတြင္ ခိုင္ခံ့ေနမည္ဟု မည္သူတပ္အပ္ ေျပာႏိုင္ပါအံ့နည္း။
ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ားအတြက္ အျခားလိုအပ္ခ်က္တရပ္မွာ ေတာ္လွန္ေရးမီဒီယာ ျဖစ္သည္။ အဆိုပါ ေတာ္လွန္ေရးမီဒီယာသည္ ရွင္းလင္းျပတ္သားေသာ ေတာ္လွန္ေရးအျမင္ႏွင့္ သေဘာတရားမ်ားကို လူထုအၾကားသို႕ ပို႕ေဆာင္ေပးႏိုင္မည့္ မီဒီယာျဖစ္ရမည္။ လူထုႏွင့္ ေတာ္လွန္ေရးအင္အားစုမ်ားအၾကား ေပါင္းကူးေပးႏိုင္မည့္ မီဒီယာ ျဖစ္ရန္ လိုအပ္သည္။ အခ်ိဳ႕က မီဒီယာသည္ ဘက္မလိုက္ရ ဟု ဆိုၾကသည္။ ေတာ္လွန္ေရးအလားအလာ၊ အေျခအေနမ်ား မရွိပဲ လူထုႏွင့္ အစိုးရ တသားတည္းက်ေနေသာ ႏိုင္ငံမ်ားအတြက္ေတာ့ ဤအဆိုမွာ လုပ္ထံုးလုပ္နည္း၊ က်င့္၀တ္၊ သေဘာတရားအရ မွန္ကန္လွပါသည္။ သို႕ရာတြင္ လူထုက အဖိႏွိပ္ခံ၊ အစိုးရက ဖိႏွိပ္သူ ျဖစ္ေနရသည့္ ႏိုင္ငံမ်ားအတြက္ေတာ့ ဤအဆိုမွာ ေရနစ္သူ၊ ၀ါးကူထိုးသကဲ့သို႔ပင္ျဖစ္သည္။ တိုင္းျပည္၏ မီဒီယာကို ဖိႏွိပ္သူ အစိုးရက ထိန္းခ်ဳပ္ထားခ်ိန္တြင္ အဖိႏွိပ္ခံျပည္သူတို႕ဘက္မွ ဘက္လိုက္ရပ္တည္ေသာ၊ ေတာ္လွန္ေရးအင္အားစုမ်ားဘက္မွ ဘက္လိုက္ ရပ္တည္ေသာ ေတာ္လွန္ေရးမီဒီယာမ်ား မရွိပါက ျပည္သူ႕အသံကို မည္သူက ကိုယ္စားျပဳမည္နည္း။
အထက္ပါလိုအပ္ခ်က္မ်ားအျပင္ အေရးၾကီးေသာ လိုအပ္ခ်က္တရပ္မွာ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး အဖြဲ႕အစည္းမ်ား ျဖစ္ပါသည္။ လူထုလွဳပ္ရွားမွဳမ်ား အရွိန္ျမင့္ေနခ်ိန္တြင္ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးႏွင့္ ေပါင္းစပ္တိုက္ပြဲ၀င္ျခင္း မရွိပါက လူထုလွဳပ္ရွားမွဳမ်ားသည္ အာဏာရွင္တို႕၏ ပစ္မွတ္အလယ္ဗဟို တည့္တည့္သို႕ ေရာက္သြားတတ္သည္။ ထိုပစ္မွတ္မ်ား ပ်ံ႕က်ဲလာေစရန္ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးႏွင့္ ေပါင္းစပ္ျဖည့္ဆည္း ေပးရမည္ျဖစ္သည္။ အာဏာရွင္တို႕က လာတိုက္မွသာ ခုခံကာကြယ္ေရးကို ဆိုလိုျခင္းမဟုတ္။ လူထုတိုက္ပြဲ အရွိန္တက္ေနခ်ိန္တြင္ ထိုးစစ္မ်ားဆင္ႏႊဲ၍ အားျဖည့္ျခင္းကို ဆိုလိုျခင္းျဖစ္သည္။ အဓိကရည္မွန္းခ်က္မွာ စစ္ေရးအရ ေအာင္ပြဲမဟုတ္။ ေတာ္လွန္ေရးအရွိန္ျမွင့္တင္ေရးျဖစ္သည္။
လူထုေထာက္ခံအားေပးမွဳ
ေတာ္လွန္ေရးတရပ္တြင္ လိုအပ္ခ်က္ အမ်ားအျပားရွိသည္ မွန္ေသာ္လည္း၊ အရွံဳးအႏိုင္ကို အဆံုးအျဖတ္ ေပးသည္မွာ လူထုပင္ ျဖစ္သည္။ လူထုေထာက္ခံအားေပးမွဳ မရွိေသာ၊ လူထုႏွင့္ ကြင္းဆက္ျပတ္ေနေသာ မည္သည့္ေတာ္လွန္ေရးမဆို က်ဆံုးေရးသို႕ ဦးတည္ေပလိမ့္မည္။ ေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ စည္းရံုး လွံဳ႕ေဆာ္သူ မ်ားသည္ လူထု၏ ယဥ္ေက်းမွဳဆိုင္ရာ၊ လူမွဳေရးရာ၊ စီးပြားေရးရာ လိုအပ္ခ်က္မ်ားကို အာရံုစိုက္ရန္ လိုအပ္သည္။ျပည္တြင္း၊ ျပည္ပ ေတာ္လွန္ေရးအင္အားစုမ်ားႏွင့္ လူထုက တသားတည္း ဟန္ခ်က္ညီမွသာ ေတာ္လွန္ေရး ေအာင္ျမင္ေပလိမ့္မည္။
ေတာ္လွန္ေရးအင္အားစုမ်ားႏွင့္ ျပည္သူလူထု တရပ္လံုးတြင္ clear vision of revolution မရွိလာသည့္ ကာလတေလွ်ာက္လံုး မည္သုိ႕ေသာ ေတာ္လွန္ေရးမွ ေအာင္ျမင္မည္မဟုတ္။ ဤ အခ်က္ကို အင္အားစုမ်ား သတိျပဳရန္လိုသည္။ ေတာ္လွန္ရမည္ေျပာလိုက္၊ ေတာင္းဆိုရမည္ေျပာလိုက္၊ တိုက္ရမည္ ေျပာလိုက္၊ ေခါင္းငံု႕ခံ၍ အာဏာရွင္တို႕ႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ရမည္ေျပာလိုက္ႏွင့္ အေတြးအေခၚမ်ား ရွဳပ္ေထြးေနေသာ ေတာ္လွန္ေရးတရပ္တြင္ မည္သုိ႕ေသာ လူထုက အျပည့္အ၀ ေထာက္ခံအားေပးမွဳႏွင့္ အျပည့္အ၀ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မွဳ (Full support and collaboration) ကို ေပးမည္နည္း။
ေတာ္လွန္ေရးစစ္မ်က္ႏွာမ်ား
ဆဲလ္ဖြံ႕ျဖိဳးမွဳ ျဖစ္စဥ္တြင္ central core မွာ nucleus ျဖစ္ျပီး၊ cytoplasm region တြင္ nucleus ကို ၀န္းရံထားေသာ segments မ်ား ရွိပါသည္။ ေတာ္လွန္ေရး စစ္မ်က္ႏွာမ်ားတြင္ nucleus မွာ ႏိုင္ငံေရးစစ္မ်က္ႏွာ (political battlefront) ျဖစ္ျပီး၊ ျပင္ပ segments မ်ားတြင္ အေတြးအေခၚစစ္မ်က္ႏွာ၊ လူမွဳ-စီးပြား စစ္မ်က္ႏွာ၊ စစ္ေရး စစ္မ်က္ႏွာႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာ စစ္မ်က္ႏွာမ်ား ပါ၀င္ပါသည္။ အဆိုပါ စစ္မ်က္ႏွာမ်ားတြင္ လူ၏ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ တန္ဖိုးထားမွဳမ်ား၊ ယံုၾကည္ခ်က္မ်ား၊ ခံယူခ်က္မ်ားႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသာ အေတြးအေခၚ စစ္မ်က္ႏွာသည္ ေတာ္လွန္ေရး၏ အေျခခံအုတ္ျမစ္ ျဖစ္ပါသည္။
လူမွဳ-စီးပြား စစ္မ်က္ႏွာမွာ လူ၏ ႏွလံုးသားႏွင့္ သက္ဆိုင္သည္ျဖစ္ရာ ႏိုင္ငံေရးစစ္မ်က္ႏွာမွတဆင့္ အေတြးအေခၚစစ္မ်က္ႏွာႏွင့္ လူမွဳ-စီးပြားစစ္မ်က္ႏွာမ်ားကို အသံုးျပဳ၍ ေတာ္လွန္ေရးလွဳပ္ရွားမွဳမ်ားသို႕ ဦးတည္ရမည္ ျဖစ္သည္။ စစ္ေရး စစ္မ်က္ႏွာမွာ အဆံုးသတ္စစ္ေရးေအာင္ပြဲကို ဦးတည္ႏိုင္ျခင္း မရွိေစကာမူ အျခားေသာ စစ္မ်က္ႏွာမ်ားကို ပံ့ပိုးရန္အတြက္ မျဖစ္မေန ရွိသင့္သည့္ စစ္မ်က္ႏွာျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံတကာ စစ္မ်က္ႏွာမွာ အာဏာရွင္အစုိးရႏွင့္ အာဏာရွင္ရုတ္ေသးအစိုးရမ်ားကို ျပင္ပမွ ဖိအားေပးရန္ ျဖစ္သည္။ အဆိုပါ စစ္မ်က္ႏွာအားလံုးတြင္ ဘက္ေပါင္းစံုမွ ျပင္ဆင္တည္ေဆာက္ တိုက္ပြဲ၀င္ႏိုင္မွသာ ေအာင္ျမင္ႏိုင္သည့္ ရာခိုင္ႏွဳန္း ျမင့္မားပါမည္။
နိဂံုး
ေတာ္လွန္ေရးအလားအလာမ်ား တည္ရွိပါက ေတာ္လွန္ေရးအေျခအေနမ်ား ေပၚထြက္လာရန္ လိုအပ္ပါသည္။ ေတာ္လွန္ေရးတရပ္ကို ေတာ္လွန္ေရးအေျခအေနမ်ားက ေတာင္းဆိုေနခ်ိန္တြင္လည္း ေတာ္လွန္ေရး ဦးေဆာင္မွဳႏွင့္ ေတာ္လွန္ေရး အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၏ အခန္းက႑မွာ အေရးၾကီးလွပါသည္။ ေတာ္လွန္ေရးႏွင့္ လူထုတသားတည္း ျဖစ္ေစရန္လည္း လိုအပ္သကဲ့သို႕ စစ္မ်က္ႏွာ အားလံုးတြင္ ဘက္ေပါင္းစံုမွ ျပင္ဆင္တည္ေဆာက္တိုက္ပြဲ၀င္ႏိုင္မွဳမွာလဲ ျပည္သူ႕ေတာ္လွန္ေရးအတြက္ အေရးပါလွပါေၾကာင္း တင္ျပအပ္ ပါသည္။
ခင္မမမ်ိဳး (၃၊ ၃၊ ၂၀၁၁)
ေတာင္သူလယ္သမားေန႕ ထုတ္ျပန္ေၾကျငာခ်က္
Wednesday, March 2, 2011
ဒက္....ဒက္......ဒက္
Tuesday, March 1, 2011
တခါတေလက်ရင္ ငယ္ငယ္တုန္းက ေသနတ္ပစ္ ကစားတာေလးေတြကို သတိသြားရမိတတ္ပါတယ္။ ကၽြန္မငယ္ငယ္တုန္းက ေသနတ္ပစ္ကစားတာကို ေတာ္ေတာ္၀ါသနာ ပါပါတယ္။ အိမ္က လူၾကီးေတြက ေက်ာင္းစာမက်က္ပဲ အျပင္စာအုပ္ေတြ ဖတ္ေနလို႕ဆိုျပီး ဆူရင္လဲ၊ "နားပူေအာင္လုပ္ရင္ ေတာခိုမွာ" လို႕ ျပန္ျပီး ေျပာေလ့ရွိပါတယ္။ ေသနတ္ပစ္တာတို႕၊ ေတာခိုတာတို႕ စတဲ့ စကားလံုးေတြကို ယဥ္ပါးေနရျခင္းကေတာ့ ရွင္သန္ၾကီးျပင္းတဲ့ ပတ္၀န္းက်င္နဲ႕ ဆိုင္မယ္ထင္ပါတယ္။ ကၽြန္မတို႕ ငယ္ငယ္တုန္းက ေနခဲ့တဲ့ ေတာင္ၾကီးျမိဳ႕ဆိုတာကလဲ ျမိဳ႕ျပင္ကို ေလးမိုင္ေလာက္ ထြက္လိုက္တာနဲ႕တင္ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးနဲ႕ ပတ္သက္ဆက္စပ္လို႕ ရႏိုင္တဲ့ ျမိဳ႕ေလးျဖစ္ေနတာေၾကာင့္ပါ။ ကိုးဆယ္ ကာလေလာက္ေတြတုန္းကဆို ေ၀းေ၀းလံလံသြားျပီး ေတာခိုစရာ မလိုပါဘူး။ သူ႕အဆက္အသြယ္နဲ႕သူ ဆက္သြယ္လို႕ ရရင္ ေန႕ခ်င္းေတာခိုလို႕ ရပါတယ္။
ရွစ္ေလးလံုး အေရးေတာ္ပံုၾကီး ျဖစ္ခ်ိန္မွာ ကၽြန္မ အသက္သာ ဆယ္ႏွစ္အထက္ ျဖစ္ေနခဲ့မယ္ဆိုရင္ ေတာ္လွန္ေရး နယ္ေျမထဲ ေရာက္သြားခဲ့မွာေတာ့ အေသအခ်ာပါပဲ။ ေနာက္ပိုင္းမွာ လက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ေရးသမား မျဖစ္ခဲ့ေပမယ့္ စစ္ေရးေလ့လာသူ တေယာက္ျဖစ္လာခဲ့ရတာဟာ ဗီဇနဲ႕ ပတ္၀န္းက်င္ ေပါင္းစည္းသြားခဲ့မွဳေၾကာင့္ ျဖစ္မယ္ထင္ပါတယ္။ စစ္ပြဲေတြ၊ စစ္ေျမပံုေတြကို ငယ္စဥ္ကတည္းက ကၽြန္မ သိပ္စိတ္၀င္စားပါတယ္။ ဒုတိယကမၻာစစ္ တိုက္ပြဲေျမပံုေလးေတြ စာအုပ္ေတြထဲမွာ ေတြ႕ရင္ ကူးဆြဲျပီး ဘယ္စစ္မ်က္ႏွာမွာ ဘယ္တပ္ေတြ တပ္စြဲတယ္၊ ဘယ္တပ္ေတြ ထိေတြ႕မွဳ ျဖစ္တယ္ဆိုတာ တကူးတက လိုက္မွတ္ထားတတ္ပါတယ္။ ကမၻာစစ္တင္မက ျပည္တြင္းစစ္ ေရးရာေတြဆိုလဲ ထမင္းေမ့၊ ဟင္းေမ့ပါပဲ။ ၾကဴကုတ္- ပန္ဆိုင္း၊ ပါဂ်ိဳ- နားေဖာ့၊ မိုင္းယန္း၊ မဲသေ၀ါ တိုက္ပြဲနဲ႕ ပတ္သက္တာေတြဆို ဗလာစာအုပ္ေလးေတြ သီးျခားခြဲျပီး အခ်က္အလက္ေတြ လိုက္မွတ္ရတာ အေမာ။
ဒီလိုနဲ႕ ကၽြန္မ ကေလးဘ၀မွာ စာက်က္လိုက္၊ စာဖတ္လိုက္လုပ္ရင္း တခါတေလက်ေတာ့လဲ အိမ္ကိုလာေဆာ့တဲ့ ကေလးေတြနဲ႕ ေသနတ္ပစ္တမ္း ကစားပါတယ္။ အိမ္က အရုပ္၀ယ္ေပးမယ္ဆိုရင္ ေသနတ္ပဲ ပူဆာတာမို႕ ကၽြန္မဆီမွာ ကေလးကစားစရာ ေသနတ္ေတြကလဲ အေတာ္စံုတာကလား။ ဒီအထဲမွာမွ ကၽြန္မအၾကိဳက္ဆံုးေသနတ္က ၀ါးနဲ႕ လုပ္ထားတဲ့ စက္ေသနတ္ပါ။ ေမေမ့လူနာတဦး က်ိဳက္ထီးရိုးဘုရားသြားဖူးျပီး အျပန္မွာ လမ္းမွာေတြ႕လို႕ ၀ယ္ခဲ့တာပါ။ အဲဒီစက္ေသနတ္ေလးက တျခားေသနတ္ေတြလို ေကာ္လံုးေလးေတြထည့္ျပီး ပစ္လို႕မရေပမယ့္ သံေမာင္းတံေလးကို ဆက္တိုက္လွည့္ရင္ ဒက္...ဒက္.....ဒက္ လို႕ အသံျမည္ပါတယ္။ ကၽြန္မေသနတ္ေလးက ဒက္...ဒက္...ဒက္ လို႕ ျမည္ေနေတာ့ ကၽြန္မလဲ ၀မ္းသာအားရနဲ႕ ဒါေလးကို တကိုင္ကိုင္ေပါ့။ ကိုယ့္အခ်င္းခ်င္းၾကားမွာ ဒက္...ဒက္...ဒက္ လုပ္လိုက္၊ အခ်င္းခ်င္း သူပစ္တယ္၊ ငါ ပစ္တယ္ လုပ္လိုက္၊ ေသနတ္ေကာင္းေၾကာင္း ျပိဳင္လိုက္နဲ႕ ဟုတ္ေနတာပါပဲ။
ဒီလိုနဲ႕ တေန႕မွာေတာ့ ျခံထဲမွာ တကယ့္ေသနတ္သံေတြ ထြက္လာတာကို ၾကံဳရပါေလေရာ။ ကၽြန္မေနတဲ့ ျခံက သံုးဧကခြဲေလာက္ က်ယ္ျပီး သစ္ပင္ၾကီးေတြလဲ အမ်ားအျပား ရွိပါတယ္။ လမ္းမေပၚကေန ျခံထဲက ကားလမ္းအတိုင္း လမ္းေလွ်ာက္လာရင္ ၃ မိနစ္ေလာက္အၾကာမွာ ေရွ႕ေျပးအိမ္ေလးကို ေရာက္ျပီး၊ ေနာက္ထပ္ နည္းနည္းေလး ဆက္တက္လာမွ အိမ္မၾကီးကို ေရာက္ပါတယ္။ ျခံရဲ႕ဗယ္ဘက္ျခမ္းမွာက ေတာင္ေပၚဘက္တက္တဲ့ လူသြားလမ္းေလးရွိျပီး၊ ညာဘက္ျခမ္းက်ေတာ့ သစ္ထုတ္လုပ္ေရး၀င္း ရွိပါတယ္။ အိမ္နဲ႕ သစ္ထုတ္လုပ္ေရး ၀င္းအၾကားမွာ သစ္ပင္ၾကီးေတြ ရွိေနတာေၾကာင့္ ေတာအုပ္တခုလို ျဖစ္ေနပါတယ္။ ေတာင္ေပၚက စီးလာတဲ့ ေရေခ်ာင္းေလးတခုကလဲ ျခံထဲကေန ျဖတ္ျပီး စီးပါေသးတယ္။
ဂ်ပန္ေခတ္တုန္းက ဘိုးဘြားေတြ စစ္ေျပးေနေတာ့ လြတ္ေနတဲ့ ကၽြန္မတို႕ျခံမွာ ဂ်ပန္ေတြက စစ္ရံုးဖြင့္ခဲ့တယ္လို႕ ဆိုၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ (၁၉၂၀) ကာလကတည္းက ရွိခဲ့တဲ့ ေရွးအိမ္လက္ရာ မပ်က္ေအာင္ ထိန္းသိမ္းထားေပမယ့္ ေခါင္မိုးေတြကိုေတာ့ ျပန္လဲထားရပါတယ္။ မဟာမိတ္စစ္ ေလယာဥ္ေတြက စက္ေသနတ္နဲ႕ ပစ္ခဲ့တာေၾကာင့္ ေခါင္မိုးမွာ မိုးယိုလို႕ပါ။ ကၽြန္မတို႕အိမ္ ေျမတိုက္ကေန သစ္ထုတ္လုပ္ေရး၀င္းထဲကို တိုက္ရိုက္ေရာက္ႏိုင္တဲ့ ဥမင္လွိဳဏ္ေခါင္းရွိတယ္လို႕လဲ ၾကားဖူးပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ လွိဳဏ္ေခါင္းေ၀းလို႕၊ ေျမတိုက္ထဲေတာင္ ဘယ္သူမွ ဆင္းမၾကည့္ရဲၾကပါဘူး။ ျခံရဲ႕ အေနာက္ဘက္မွာက်ေတာ့လဲ လူေနအိမ္တခ်ိဳ႕ ရွိေပမယ့္ ျခံထဲမွာ သစ္ပင္ၾကီးေတြ မ်ားတာေၾကာင့္ အေတာ္အလွမ္းေ၀းပါတယ္။ ေတာအုပ္လို ျဖစ္ေနျပီး၊ ေျမြေတြလဲ ရွိပါတယ္။ တခါတေလ ေခါင္းႏွစ္လံုးပါတဲ့ ေျမြေလးေတြ အိမ္နားေရာက္လာတာကိုပါ ေတြ႕ဖူးပါတယ္။ ဒီေတာ့ ေျမျပင္အေနအထားအရ ကၽြန္မတို႕ျခံဟာ သူခိုး၊ ဓားျပေတြအဖို႕ အေတာ္မ်က္စိက်စရာေကာင္းတဲ့ အေျခအေနမွာ ရွိတယ္လို႕ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္လဲ ညေနေျခာက္နာရီထိုးတာနဲ႕ အိမ္၀င္ေပါက္၊ ထြက္ေပါက္ တံခါးေတြအားလံုးကို ေသခ်ာလိုက္စစ္ၾကရပါတယ္။ အိမ္အျပင္ကေန ဧည့္ခန္းကိုေရာက္ဖို႕ တံခါးသံုးခုေလာက္ကို ျဖတ္ရျပီး၊ အိပ္ခန္းေတြကို ေရာက္ဖို႕ တံခါးေလးခုေလာက္ ျဖတ္ရတာေၾကာင့္ အိပ္ခါနီးမွာ တံခါးေတြအားလံုးကို ေသခ်ာလိုက္ပိတ္ရပါတယ္။ အဘိုးရွိစဥ္ကေတာ့ ေခတ္အေျခအေနအရ ျခံေစာင့္အျပင္ အယ္လ္ေဇးရွင္း ေခြးၾကီးေတြ ေမြးထားခဲ့ပါတယ္။ ကၽြန္မတို႕ေခတ္ေရာက္ေတာ့ အယ္လ္ေဇးရွင္းမဟုတ္ပဲ သာမန္ေခြး ဆယ့္ငါးေကာင္ေလာက္ပဲ ေမြးထားခဲ့ပါတယ္။ အဲလိုလံုျခံဳေရးေတြ ယူထားပါလ်က္နဲ႕ ဓားျပေတြက ၾကံၾကံဖန္ဖန္ ျခံထဲကို ေရာက္လာခဲ့ၾကပါတယ္။ (၁၉၉၀) ေက်ာ္ ကာလေလး တခုမွာပါ။ အခ်ိန္က ညကိုးနာရီေက်ာ္ေလာက္ပါ။ အိမ္မွာက အမ်ိဳးသားအလုပ္သမားေတြကို ညအိပ္ညေန၊ ေနခြင့္မေပးတာေၾကာင့္ ဒီလိုအခ်ိန္မ်ိဳးမွာ ကၽြန္မတို႕ မိသားစုနဲ႕ အမ်ိဳးသမီး အိမ္အကူပဲ ရွိပါတယ္။ မိသားစုမွာကလဲ အဖိုးဆံုးျပီးကတည္းက မိန္းမသားေတြခ်ည္းပဲ က်န္ခဲ့ၾကတာပါ။
ပထမဆံုး အိမ္အေနာက္ဘက္ ျခံထဲကေန ေသနတ္သံႏွစ္ခ်က္ ထြက္လာပါတယ္။ ေခြးေဟာင္သံေတြကလဲ ဆူညံေနတာပဲ။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ နယ္ျမိဳ႕ေလးေတြမွာ အလုပ္တာ၀န္က်ဖူးတဲ့ အေမက ေသနတ္သံၾကားတာနဲ႕ အေျခအေနကို ခ်က္ခ်င္းရိပ္မိသြားပါတယ္။ အားလံုးကို ကုတင္ေအာက္မွာ ၀ပ္ေနဖို႕ေျပာျပီး ဖုန္းရွိရာကို သြားပါတယ္။ နံပါတ္က နံရံမွာ ကပ္ထားတာေၾကာင့္ ရဲစခန္းကို အလြယ္တကူ ေခၚႏိုင္သြားပါတယ္။ ဖုန္းက ေျပာေနရင္းနဲ႕ လိုင္းျပတ္သြားပါတယ္။ မၾကာပါဘူး။ မီးေတြလဲ ေမွာင္သြားပါတယ္။ ျပီးေတာ့မွ အိမ္ေရွ႕ကေန တံခါးဖြင့္ေပးဖို႕ ေအာ္ၾကပါေတာ့တယ္။ ဂ်ပန္ေခတ္ျဖတ္ဖူးတဲ့ အဖြားက ဓားဆြဲထားပါျပီ။ အဖြားက အိပ္ယာေဘးက နံရံမွာ ဓားေထာင္ျပီးမွ အိပ္ေလ့ရွိတာပါ။
အေမကေတာ့ အိမ္ေထာင္ဦးစီးပီပီ လုပ္စရာရွိတာေတြ လုပ္ေနပါတယ္။ လက္ႏွိပ္ဓာတ္မီး ေသးေသးေလးနဲ႕ မီးခံေသတၱာထဲက လက္၀တ္ရတနာ အစစ္ေတြကို ထုတ္ျပီး၊ အသင့္ေဆာင္ထားတဲ့ လက္၀တ္ရတနာ အတုဘူးေတြနဲ႕ လဲထည့္ျပီး၊ အစစ္ေတြကို နံရံေခ်ာင္ၾကိဳေခ်ာင္ၾကားေတြမွာ ထည့္ပါတယ္။ ဘီဒိုထဲက ေငြစကၠဴအုပ္အခ်ိဳ႕ကို ထုတ္ျပီး အ၀တ္ေတြၾကားမွာ ေရာထည့္ထား လိုက္ပါတယ္။ ကၽြန္မကေတာ့ ၀ါးေသနတ္ၾကီးကို ေသနတ္အစစ္ မျဖစ္ရေကာင္းလား ဆိုျပီး ယူက်ံဳးမရ ျဖစ္ေနပါတယ္။ အေရးၾကံဳေနခ်ိန္မွာ ကၽြန္မမိသားစုကို ကာကြယ္လိုပါတယ္။ ေျပာမယ့္သာေျပာရတယ္။ ဒီတုန္းက ကၽြန္မအသက္က ဆယ္ႏွစ္သာသာေလးပါ။
အိမ္ေရွ႕ကေန တံခါးမဖြင့္ေပးရင္ ပစ္ဖြင့္မယ္လို႕ ေအာ္သံေတြက တရစပ္ထြက္ေနပါတယ္။ ကံေကာင္းတာက တံခါးက သစ္သားတံခါးအျပင္ သံပန္းတံခါးပါ တပ္ထားတာေၾကာင့္ အျပင္က ဖြင့္ရခက္ပါတယ္။ ျပတင္းေပါက္ေတြြမွာကလဲ သံပန္းေတြတပ္ထားတာေၾကာင့္ သူတို႕အခက္ေတြ႕ေနပံု ေပၚပါတယ္။ ကၽြန္မတို႕ကလဲ တိတ္တိတ္ေလးပဲ ေနၾကပါတယ္။ အေတာ့္ကို ရင္ဖိုရတဲ့ အခ်ိန္ပါ။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ အိပ္ခန္းကို ေရာက္လာဖို႕က တံခါးေလးထပ္ေလာက္ ေက်ာ္ရမွာမို႕ အေျခအေနက ကၽြန္မတို႕ဘက္က အနည္းငယ္ အားသာေနပါတယ္။ မၾကာပါဘူး။ ဆူဆူညံညံအသံေတြနဲ႕ အလင္းေရာင္ တခ်ိဳ႕ကို လွမ္းျမင္ရပါတယ္။ ပစ္ခတ္သံေတြေတာ့ မၾကားရပါဘူး။ ျပီးေတာ့မွ "အစ္မၾကီး၊ ကၽြန္ေတာ္တို႕ပါ၊ ဟိုေကာင္ေတြ ေျပးျပီ" ဆိုတဲ့ အသံကို အိမ္ေရွ႕က ၾကားရပါတယ္။ အေမက အိမ္ေရွ႕ကို ေမွာက္လ်က္ေလး ေရႊ႕သြားျပီး ျပတင္းေပါက္ကေန ခိုးၾကည့္ပါတယ္။ ရဲယူနီေဖာင္းေတြ ေတြ႕ေပမယ့္ အေမက ေတြေ၀ေနတုန္းပဲလို႕ ေနာက္ပိုင္းမွာ ကၽြန္မကို ျပန္ေျပာျပပါတယ္။ ရပ္ကြက္လူၾကီး တေယာက္ကို ေတြ႕လိုက္ေတာ့မွ တကယ့္ဓားျပေတြ မရွိေတာ့ဘူးဆိုတာ ယံုသြားတာလို႕ ဆိုပါတယ္။
ေနာက္ပိုင္းမွာ အဲဒီညက ကၽြန္မတို႕ျခံထဲ ေရာက္လာခဲ့တဲ့ ဓားျပအဖြဲ႕ကို လုပ္ေသနတ္ေတြနဲ႕ ဖမ္းမိတယ္လို႕ သတင္းရပါတယ္။ ရွမ္းျပည္ေတာင္ပိုင္း ပင္းတယက ေပြးလွနယ္ဘက္မွာ ကၽြန္မတို႕ မိတ္ေဆြကုန္သည္အိမ္ကို ဓားျပတိုက္မွဳနဲ႕ပါ။ ကၽြန္မတို႕မိသားစုနဲ႕ ေပြးလွနယ္ကလဲ ေရစက္က ေတာ္ေတာ္ပါတာပါ။ ကၽြန္မကိုယ္၀န္ကို လြယ္ထားစဥ္ကာလတေလွ်ာက္လံုး အေမက ဆရာ၀န္အေနနဲ႕ ေပြးလွတိုက္နယ္ေဆးရံုမွာ တာ၀န္က်ခဲ့တာပါ။ ဒီတုန္းကဆို အဲဒီဘက္မွာ ကားလမ္းဓားျပ တိုက္တာေတြလဲ ရွိတယ္ဆိုပဲ။ တခါက ကားလမ္းကို သစ္ကိုင္းနဲ႕ တားျပီးပိတ္ထားတာကို အေမက ကိုယ္၀န္ခုနစ္လနဲ႕ ကားေပၚကဆင္းျပီး သစ္ကိုင္းကို ဆင္းဖယ္သတဲ့။ အဲဒီမွာ လူတေယာက္ ေရာက္လာျပီး "ဆရာမကားကို ဒီေနရာက ျမန္ျမန္သြားခိုင္းလိုက္ပါ၊ ေနာက္ထပ္ ႏွစ္ရက္ လံုး၀ ျပန္မလာပါနဲ႕ လို႕ မွာခိုင္းလိုက္တယ္" လို႕ ေျပာသတဲ့။ အေမကေတာ့ သူကုေပးခဲ့တဲ့ လူနာတေယာက္ေယာက္ျဖစ္ေနလို႕ မွတ္မိျပီး လႊတ္ေပးလိုက္တာေနမွာ လို႕ ေျပာေလ့ရွိပါတယ္။
ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရွိတာကေတာ့ ကၽြန္မတို႕ျခံကို ဓားျပတိုက္ဖို႕ လုပ္ခဲ့သူမ်ားကလဲ ဒီနယ္ေျမနဲ႕ တစြန္းတစ ဆက္စပ္သူမ်ား ျဖစ္မယ္လို႕ ယူဆရပါတယ္။ ကၽြန္မတို႕ကလဲ ဒီနယ္ေျမကို ခဏခဏ အလည္သြားေနက်၊ သြားတဲ့အခါတိုင္းလဲ သူတို႕ဓားျပတိုက္ခဲ့တဲ့ ကုန္သည္အိမ္မွာပဲ တည္းေနက်ပါ။ ဓားျပေတြက ႏွစ္အိမ္လံုးကို ေရွ႕ဆင့္ေနာက္ဆင့္ ဓားျပတိုက္ဖို႕ စီစဥ္ခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ ကံေကာင္းေထာက္မလို႕ အတိုက္မခံလိုက္ရတာပါ။
ငယ္ငယ္တုန္းက ေသနတ္ပစ္တမ္း ကစားခဲ့တာေလးေတြကို သတိရမိရင္ ဒီအျဖစ္အပ်က္ေလးကိုလဲ သတိသြားရမိေနဆဲပါ။ ေသခ်ာတာတခုကေတာ့ အဲဒီေနာက္ပိုင္းမွာ ကၽြန္မ ေသနတ္ပစ္တမ္း မကစားေတာ့ဘူး။ ဒက္...ဒက္....ဒက္ လို႕ အသံပဲထြက္ျပီး၊ ေဘးအႏၱရာယ္ အမွန္တကယ္ ၾကံဳခ်ိန္မွာ ရန္သူကို မေခ်မွဳန္းႏိုင္တဲ့ ေသနတ္ၾကီးကို ကၽြန္မ မကိုင္ခ်င္ေတာ့တာေၾကာင့္ပါ။ ၀ါးေသနတ္ၾကီးကို ကိုင္ျပီး ကေလးေတြ အခ်င္းခ်င္းၾကားမွာ သူ႕ေသနတ္က အသံပိုထြက္တယ္၊ ငါ့ေသနတ္က အသံပိုထြက္တယ္လို႕ ျပိဳင္ရဆိုင္ရ၊ သူ႕ေသနတ္လွတယ္၊ ငါ့ေသနတ္လွတယ္နဲ႕ အျပန္အလွန္ ခ်ီးက်ဴးရ နဲ႕ အခ်ိန္ကုန္ေနတာထက္၊ ရန္သူကို အမွန္တကယ္ ေခ်မွဳန္းႏိုင္တဲ့ ေသနတ္ၾကီးတလက္ ကိုင္ခ်င္လာခဲ့တာေတာ့ အမွန္ပါပဲ။
ခင္မမမ်ိဳး (၂၈၊ ၂၊ ၂၀၁၁)