ယုန္ ပံုျပင္

တခါတုန္းက ေတာအုပ္ေလးတခုမွာ ယုန္ အသိုင္းအ၀ိုင္းေလး တခုရွိတယ္။ သူတို႕တေတြက ေအးေအးခ်မ္းခ်မ္းေလး ေနျပီး ေတာအုပ္ထဲက တျခားေတာေကာင္ေတြနဲ႕လဲ မေရာပဲ သီးျခားေလးေနေလ့ရွိတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေတာအုပ္ထဲမွာ ျဖစ္ပ်က္ေနတာေတြကို လံုး၀ မ်က္ေခ်ျပတ္ေနတာေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ ဟိုးနား၊ ဒီနားေတာလည္သြားရင္း ၾကားလာရတဲ့ သတင္းေတြကို ယုန္ေလးေတြ အခ်င္းခ်င္း ျပန္မွ်ေ၀တတ္ၾကတယ္။ ယုန္ေလးေတြ ေျပာေနတာကို နားေထာင္ျပီး၊ ယုန္ ဖိုးဖိုး၊ ဖြားဖြားၾကီးေတြက အကဲျဖတ္ သံုးသပ္ခ်က္ေတြ ေပးတတ္ၾကတယ္။ ယုန္ေလးေတြကလဲ ပညာရွိ ဖိုးဖိုး၊ ဖြားဖြားၾကီးေတြရဲ႕ စကားလံုးေတြကို တေလးတစားနဲ႕ နားေထာင္တတ္ၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ ယုန္ေလးတေကာင္ကေတာ့ ဒီလို မဟုတ္ဘူး။ ဖိုးဖိုးတို႕ ေတြးတာေတြက တကယ့္လက္ေတြ႕နဲ႕ ကိုက္မွာ မဟုတ္ဘူးလို႕ အျမဲသံသယ ရွိေနတတ္တယ္။ ပညာရွိမ်ား ေတြးၾကည့္ရင္၊ ေျပးၾကည့္တာထက္ မွန္တယ္ ဆိုတာကို ယုန္ေလးက လံုး၀ လက္မခံဘူး။ ေျပးၾကည့္မွ တကယ္သိမွာေပါ့လို႕ အျမဲေတြးေနတတ္တယ္။


ဒီလိုနဲ႕ တေန႕ေတာ့ ယုန္အသိုင္းအ၀ိုင္းေလးကို စြန္႕ခြာျပီး ေတာနက္ၾကီးထဲကို ယုန္ကေလး ထြက္လာခဲ့တယ္။ ေတာနက္ထဲ ေရာက္ျပီး မၾကာခင္မွာပဲ တေနရာမွာ ေတာေကာင္ေတြ စုေ၀းေနတာေတြ႕လို႕ အေျပးအလႊားသြားၾကည့္လိုက္တယ္။ ေတာေကာင္ေလးေတြက ၾကမ္းပိုးေလး တေကာင္ကို လိပ္ပါဆိုျပီး တေကာင္က အဆိုတင္သြင္းလိုက္၊ တေကာင္က ေထာက္ခံလိုက္နဲ႕ လုပ္ေနၾကတယ္။ ဒါနဲ႕ ယုန္ကေလးလဲ မေနႏိုင္ပဲ သူတို႕ထင္ေနၾကတဲ့ လိပ္ကေလးဟာ ၾကမ္းပိုးေလး ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာလိုက္မိတယ္။ မၾကာပါဘူး။ သူတို႕ကို ၀င္ေႏွာင့္ယွက္တယ္ဆိုျပီး ေတာေကာင္ေတြက သြားျဖီးျပီး ၀ိုင္းလိုက္ၾကလို႕ ယုန္ကေလးခမ်ာ သုတ္ေခ်တင္ရပါေလေရာ။

ေျပးရင္းလႊားရင္းနဲ႕ သစ္ပင္တပင္ကို ေတြ႕တာနဲ႕ အေမာေျပဆိုျပီး သစ္ပင္ၾကီးရဲ႕ အရိပ္မွာ ၀င္ခုိလိုက္ရတယ္။ မၾကာပါဘူး။ သစ္ပင္ေပၚက ေတာေၾကာတေကာင္က ခုန္ဆင္းလာပါေလေရာ။ ဒီသစ္ပင္က သူပိုင္တဲ့ သစ္ပင္မို႕ သစ္ပင္နားကို မကပ္နဲ႕လို႕ ယုန္ကေလးကို ေျပာတယ္။ ယုန္ကေလးက ေမာလြန္းလို႕ ခဏနားပါရေစဆိုေတာ့ သူ႕ကို ေရႊက်ားၾကီးလို႕ ေခၚရင္ ေနခြင့္ေပးမယ္ ဆိုပဲ။ ေတာေၾကာင္ၾကီးကို ျမင္ရက္နဲ႕ ေရႊက်ားၾကီးလို႕ ေခၚဖို႕ ဆိုတာကလဲ မလြယ္တာမို႕ ယုန္ကေလးလဲ စိတ္ပ်က္လက္ပ်က္နဲ႕ သစ္ပင္ေအာက္က ထြက္လာခဲ့ေတာ့တယ္။

ဒီလိုနဲ႕ မလွမ္းမကမ္းေရာက္ေတာ့ တီေကာင္ေလးတေကာင္ကို ေတြ႕ျပန္ေရာ။ တီေကာင္ကေလးက ေျမြအဖြဲ႕ဖြဲ႕ဖို႕ ႏွိဳးေဆာ္ေနတယ္ဆိုပဲ။ ယုန္ကေလးကိုလဲ ေျမြအဖြဲ႕ရဲ႕ အတိုင္ပင္ခံ ယုန္ပညာရွိေလး လုပ္ဖို႕ တီေကာင္ေလးက ကမ္းလွမ္းတယ္။ ယုန္ကေလးလဲ စိတ္၀င္စားသြားျပီး တီေကာင္ေလး ေခၚသြားတဲ့ ေျမြအဖြဲ႕၀င္ေလာင္းေတြဆီကို လိုက္သြားမိတာေပါ့။ ဒါေပမယ့္ မၾကာပါဘူး။ ယုန္ကေလး စိတ္ပ်က္လက္ပ်က္နဲ႕ ျပန္ထြက္လာခဲ့ရတယ္။ ေျမြအဖြဲ႕ဖြဲ႕ခ်င္ေနတာေတြက ေျမြေတြ မဟုတ္ပဲ တီေကာင္ေတြပဲ ျဖစ္ေနတာကိုး။

တီေကာင္ေတြဆီက ျပန္လာရင္း ယုန္ကေလး စိတ္ညစ္ေနရတယ္။ ဘယ္လိုေတာၾကီးမွန္းလဲ မသိ။ ေတာေၾကာင္ကလဲ ေရႊက်ားျဖစ္ခ်င္လိုျဖစ္၊ တီေကာင္ေတြကလဲ ေျမြအဖြဲ႕ ဖြဲ႕ခ်င္တယ္ ဆိုပါလား။ စိတ္ညစ္ညစ္နဲ႕ ေတာနက္ထဲကေန ထြက္လာလိုက္တာ စားက်က္ေျမနား ေရာက္သြားျပန္တယ္။ အဲဒီမွာ သိုးေလးေတြကို ေတြ႕လိုက္ရတာေၾကာင့္ ယုန္ကေလး ေပ်ာ္သြားတယ္။ သိုးေလးေတြက ေပ်ာ္ေပ်ာ္ရႊင္ရႊင္နဲ႕ ေခါင္းေဆာင္တင္ေျမွာက္ပြဲ က်င္းပေနၾကတယ္။ သိုးေလးေတြရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ကို ယုန္ကေလးက ေသခ်ာလိုက္ၾကည့္ေနမိတယ္။ ၾကည့္ေနရင္းနဲ႕ လန္႕သြားျပီး ထခုန္မိပါေလေရာ။ ေခါင္းေဆာင္ဆိုတာက သိုးေရျခံဳထားတဲ့ ၀ံပုေလြၾကီးပါလား။ ဒါဆို သိပ္မၾကာခင္မွာ ၀ံပုေလြၾကီးက သိုးေလးေတြကို စားပစ္ေတာ့မွာပဲ။ သိုးေလးေတြအတြက္ စိုးရိမ္ျပီး ယုန္ကေလးက ခုန္ဆြဆြနဲ႕ သတိေပးစကားေတြ လွမ္းေျပာတယ္။ ဒါေပမယ့္ ယုန္ကေလးစကားကို ဘယ္သိုးေလးကမွ နားမေထာင္ၾကဘူးေလ။ ဒါနဲ႕ပဲ စိတ္ပ်က္လက္ပ်က္နဲ႕ ေတာထဲ ျပန္၀င္ခဲ့ေတာ့တယ္။

မၾကာပါဘူး။ ေရေခ်ာင္းေလး တခုနားကို ယုန္ကေလး ေရာက္သြားျပန္ေရာ။ ေရေခ်ာင္းေလးမွာ ေရႊသမင္ေလးတေကာင္က ေရေသာက္ဆင္းေနေလရဲ႕။ ေရႊသမင္ေလးက သိပ္လွတာေၾကာင့္ ယုန္ကေလးလဲ ေငးေနမိတာေပါ့။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ေရႊသမင္ေလးနားကို မုဆိုးၾကီးတေယာက္ ေရာက္လာတယ္။ ျမားၾကီးနဲ႕လဲ ခ်ိန္ထားလိုက္ေသးတယ္။ ယုန္ကေလး လန္႕သြားျပီး၊ ေရႊသမင္ေလးကို ေအာ္ဟစ္သတိေပးမိတယ္။ မုဆိုးၾကီးလာေနျပီလို႕။ ေရႊသမင္ေလးက ဂရုမစိုက္ဖူး။ ငါ့ရဲ႕ အဂါၤအဆင္းေၾကာင့္ မုဆိုးၾကီးက တကယ္ သတ္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ က်ီစားတာ ေနမွာပါတဲ့။ ကိုယ့္ကိုကိုယ္ အဟုတ္ၾကီးထင္ျပီး၊ ျမားနဲ႕ခ်ိန္ထားတဲ့ မုဆိုးၾကီးကို အထင္ေသးေနတဲ့ ေရႊသမင္ေလးကို ၾကည့္ရင္း ယုန္ကေလးက သနားေနမိတယ္။ မၾကာခင္မွာ ျမားတန္းလန္းနဲ႕ အသက္ထြက္ရေတာ့မွာပါလား။ မၾကည့္ရက္တာနဲ႕ ယုန္ကေလး ေျပးထြက္လာခဲ့တယ္။

ေျခဦးတည့္ရာကို ေျပးထြက္လာတဲ့ ယုန္ကေလးဟာ ေတာနက္ထဲမွာ တရွဴးရွဴးတရွားရွား လုပ္ေနတဲ့ ေတာ၀က္ၾကီးတေကာင္နဲ႕ သြားတိုးပါေလေရာ။ ေတာ၀က္ၾကီးက ေဒါသေတြ အရမ္းထြက္ေနတယ္။ သူ႕ေတာ၀က္ မိသားစုေလးကို ျဖိဳခြဲသြားတဲ့ မုဆိုးၾကီးကို လက္စားေခ်မလိုတဲ့။ ေဒါသနဲ႕ တိုက္ပြဲ၀င္ရင္ ရွံဳးတတ္တာေၾကာင့္ ေဒါသေတြကိုေလွ်ာ့လို႕ ယုန္ကေလးက ေျဖာင့္ျဖရတာေပါ့။ ဒါေပမယ့္ ေတာ၀က္ၾကီးက ယုန္ကေလးေျပာတာကို နားမလည္ဘူး။ သူ႕ဘက္က လိုက္ေျပာတာကိုလဲ ေျပာတယ္လို႕ မေတြးတတ္ဘူး။ မုဆိုးဘက္ကို ဘက္လိုက္တယ္ဆိုျပီး ယုန္ကေလးကို ျပႆနာရွာပါေလေရာ။ ဒါနဲ႕ ယုန္ကေလးလဲ ေတာ၀က္ၾကီးနားက ေျပးထြက္ခဲ့ရျပန္တယ္။

မၾကာပါဘူး။ ေတာေကာင္ေတြ စုေ၀းေနၾကတာ ေတြ႕ေတာ့ မေနႏိုင္၊ မထိုင္ႏိုင္နဲ႕ အနားကပ္သြားမိျပန္တယ္။ ေတာေကာင္ေတြ စုျပီး ေတာဘုရင္ ေရြးပြဲ လုပ္ေနၾကတာပါကလား။ လည္ဆံဖြားဖြားနဲ႕ ျခေသ့ၤၾကီးက ဟန္ေရးျပေနတယ္။ သူ႕ပါးစပ္မွာလဲ ေတာေကာင္ေတြကို ကိုက္ျဖတ္ထားတဲ့ ေသြးစေတြနဲ႕။ ေတာေကာင္ေလးေတြလဲ ေၾကာက္ေၾကာက္လန္႕လန္႕နဲ႕ သူ႕ကိုပဲ ေတာဘုရင္ တင္ေျမွာက္လိုက္ၾကရတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ထိလဲ ျခေသ့ၤၾကီးက ဟိန္းေဟာက္ေနတုန္းပဲ။ ျခေသ့ၤၾကီးကို ယုန္ကေလးက အရမ္းမုန္းသြားတယ္။ ေတာေကာင္ေလးေတြကိုလဲ သနားမိတယ္။ ေတာေကာင္ေလးေတြ ျခေသ့ၤၾကီးလက္က လြတ္ဖို႕ ျခေသ့ၤၾကီးထက္ အေကာင္ၾကီးတဲ့ ဆင္ၾကီးကို သြားေခၚမွ ျဖစ္မယ္လို႕ ေတြးလိုက္မိတယ္။

ဒါနဲ႕ ဆင္ၾကီးကို ရွာဖို႕ ယုန္ကေလး ထြက္လာခဲ့တယ္။ ဆင္ၾကီးကို ေတာအႏွံ႕လိုက္ရွာတာ မေတြ႕ဘူး။ လယ္ကြင္းေတြဘက္ ထြက္သြားတယ္ ဆိုတာနဲ႕ အေျပးအလႊား လိုက္ရပါေလေရာ။ ဒါေပမယ့္ ဆင္ၾကီးကို လယ္ျပင္မွာ ေတြ႕ရေတာ့ ဆင္ၾကီးနားကို ယုန္ကေလး မကပ္ရဲေတာ့ဘူး။ လယ္ျပင္မွာက ဆင္ၾကီးတေကာင္ထဲမွ မဟုတ္တာပဲ။ က်ားၾကီးလဲ ရွိေသးတယ္။ ဆင္ၾကီးနဲ႕ က်ားၾကီးက လယ္ျပင္မွာ ေတြ႕ျပီး တေကာင္နဲ႕ တေကာင္ တိုက္ခိုက္ေနၾကတယ္။ ဘာလို႕ တိုက္ေနၾကတာလဲလို႕ အနီးအနားက ေတာေကာင္ေလးေတြကို ယုန္ေလးက လိုက္ေမးၾကည့္တာေပါ့။ ဒါေပမယ့္ အေျဖကိုၾကားရေတာ့ ယုန္ကေလး ပက္လက္လန္ လဲက်သြားတယ္။ က်ားနဲ႕ဆင္ လယ္ျပင္မွာ ေတြ႕ေနရတဲ့ အေၾကာင္းက ေတာဘုရင္ေရြးပြဲမွာ ျခေသ့ၤကို ဘယ္သူတိုက္ခိုက္မွာလဲဆိုတာကို ျငင္းခုန္ရင္း တိုက္ေနၾကတာတဲ့။ ေတာဘုရင္ေရြးပြဲကေတာ့ ျပီးသြားျပီ။ ျခေသ့ၤၾကီးကလဲ ေတာဘုရင္ ျဖစ္ေနျပီ။ က်ားနဲ႕ဆင္က တိုက္လို႕ ေကာင္းေနၾကတုန္း။

ပက္လက္လွန္ျပီး ယုန္ကေလး ငိုေၾကြးေနမိတယ္။ ေတာဘုရင္ ေရြးပြဲက ျပီးသြားျပီလို႕ တတြတ္တြတ္ ရြတ္ရင္းနဲ႕ေပါ့။ ဒါေပမယ့္ ယုန္ကေလးကို ဘယ္သူကမွလဲ ဂရုမစိုက္ၾကပါဘူး။ အနီးအနားက ေတာေကာင္ေတြက က်ားၾကီးနဲ႕ ဆင္ၾကီးကို ၾကည့္ျပီး ဘယ္သူႏိုင္မလဲလို႕ ေဟာကိန္း ထုတ္ေနၾကတုန္းပဲ။

ခင္မမမ်ိဳး (၃၀၊ ၁၀၊ ၂၀၁၀)

အျပည့္အစံုဖတ္ခ်င္ရင္..>>>

ျပန္ေခါက္ထားခဲ့ပါ..>>>

ဘ၀ႏွင့္ ဆႏၵ

၀ါလကင္းလြတ္ သီတင္းကၽြတ္ခ်ိန္ အခါသမယသို႕ ေရာက္ရွိလာခဲ့ပါျပီ။ ယခုလို အခ်ိန္ကာလမ်ိဳးတြင္ ရပ္ေ၀းမွ လူၾကီးသူမမ်ားႏွင့္ ေက်းဇူးရွင္ ဆရာ၊ ဆရာမမ်ားကို ဖုန္းျဖင့္ တနည္း၊ စာျဖင့္ တဖံု ပူေဇာ္ဂါ၀ရျပဳသည့္အခါ လူၾကီးသူမမ်ားကလဲ ဆုမ်ား ျပန္ေပးတတ္ၾကေလသည္။ ယင္းဆုမ်ားတြင္ ဘ၀ႏွင့္ ဆႏၵ တထပ္တည္းက်ပါေစ ဆိုေသာ စကားလံုးေလးမ်ားလဲ ပါလာတတ္ျပန္သည္။ ယင္းစကားလံုးေလးမ်ားကို ၾကားရစဥ္အခါတိုင္း သူမရင္ထဲတြင္ အမ်ိဳးအမည္ မသိေသာ ခံစားခ်က္ေလး တရပ္က ေပၚထြက္လာစျမဲ။ အသက္သံုးဆယ့္တႏွစ္ဆိုေသာ အခ်ိန္ကာလသို႕ တိုင္ေအာင္ ေလွ်ာက္လွမ္းခဲ့ေသာ ဘ၀ခရီးတြင္ ရွိခဲ့ဖူးေသာ ဆႏၵမ်ားႏွင့္ ျဖစ္တည္လာေသာ ဘ၀တို႕ကား တျခားစီ ျဖစ္ေနသည္မို႕ ယခုအခ်ိန္တြင္ ရွိေနေသာ ဆႏၵမ်ားသည္လည္း တခ်ိန္မွာ ဘ၀ႏွင့္ ထပ္တူက်ခ်င္မွ က်ေပလိမ့္မည္။ သို႕ေပမယ့္ ဆႏၵဆိုသည္ကလဲ ပုထုဇဥ္ လူသားတေယာက္အဖို႕ ေရွာင္လြဲ၍ မရႏိုင္သည္မို႕ ပုထုဇဥ္ျဖစ္ေနသမွ် ကာလမ်ားတြင္ေတာ့ ဆႏၵေၾကာင့္ ေပၚထြက္လာေသာ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ကေလးမ်ားကို ကိုင္စြဲ၍ ဘ၀ခရီးကို ဆက္လက္ေလွ်ာက္လွမ္းေနၾကရဦးမည္သာ ျဖစ္ေလသည္။




ယခုလို အခ်ိန္အခါသမယတြင္ ရင္းႏွီးေသာ အစ္မၾကီးတေယာက္က ထိုသို႕ေသာ ဆုေပးသည့္ စကားလံုးမ်ားကို ေျပာလာခ်ိန္တြင္ေတာ့ သူမ မ်ိဳသိပ္ႏိုင္စြမ္း မရွိခဲ့။ ဘ၀ႏွင့္ ဆႏၵမ်ား ယခုအခ်ိန္မွာ တထပ္တည္း မက်ေပမယ့္၊ ေနာင္ ဆယ္ႏွစ္အခ်ိန္အထိ အသက္ရွင္ေနေသးလွ်င္ အသက္ေလးဆယ္အတြင္းသို႕ ခ်ဥ္းနင္း ၀င္ေရာက္ခ်ိန္တြင္ေတာ့ ေပးသည့္ ဆုႏွင့္ ျပည့္ပါရေစ လို႕ ျပန္ေျပာျဖစ္ခဲ့သည္။ တေယာက္ႏွင့္ တေယာက္ ရင္ဖြင့္ေဖာ္မ်ားမို႕ အသက္ေလးဆယ္ အရြယ္မွာ ဘယ္လိုဆႏၵမ်ား ရွိေနသလဲလို႕ အစ္မၾကီးက ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေမးေလသည္။ သူမကလဲ စိတ္ဆႏၵစြဲျဖင့္ ျမင္ေယာင္ထားေသာ သူမလိုခ်င္သည့္ ဘ၀ေလးကို အားပါးတရပင္ ျပန္ေျပာျဖစ္ေလသည္။

ေနာင္ဆယ္ႏွစ္ဆိုသည့္ အခ်ိန္တခုတြင္ သူမ၏ တဦးတည္းေသာ သံေယာဇဥ္ၾကိဳးမွ်င္ေလး ျဖစ္သည့္ သားေပါက္စေလးမွာလဲ အသက္ ၁၃၊ ၁၄ အရြယ္သို႕ ေရာက္ေနေလာက္ျပီျဖစ္ရာ၊ သားငယ္ေလးရဲ႕ ပညာေရးကို အေလးအနက္ထားေသာ သူမသည္ international boarding school တခုခုတြင္ ေက်ာင္းအိပ္ေက်ာင္းစား အပ္ႏွံထားျပီး ျဖစ္ေနေပလိမ့္မည္။ မိသားစုေႏွာင္ၾကိဳး၊ မိသားစု သံေယာဇဥ္ တို႕သည္ ဘ၀အတြက္ မရွိမျဖစ္ လိုအပ္ခ်က္မ်ားဟု ဆိုႏိုင္ေသာ္လဲ သူမကေတာ့ ထိုေႏွာင္ၾကိဳးမ်ား၊ အတၱမ်ားမွ ကင္းလြတ္ေနသည့္ ဘ၀ေလးတခုကိုသာ ပိုင္ဆိုင္ခ်င္မိသည္။ ၅၂၈ ေမတၱာေႏွာင္ၾကိဳး၊ ၁၅၀၀ ေမတၱာ ေႏွာင္ၾကိဳးတို႕ေၾကာင့္ ေပးဆပ္ခဲ့ရေသာ အခ်ိန္ကုန္လြန္မွဳမ်ားႏွင့္ မ်ိဳသိပ္ခဲ့ရေသာ ဘ၀ဆႏၵမ်ားစြာ ရွိခဲ့ရျပီျဖစ္ရာ အဆိုပါ ေႏွာင္ၾကိဳးမ်ားကို ျဖတ္ေတာက္ျပီးသည့္ ဘ၀ေလးတခုကို ပိုင္ဆိုင္ရေရးသည္ ေနာင္ဆယ္ႏွစ္တာကာလအတြက္ အၾကီးမားဆံုးေသာ ဆႏၵတခုပင္ ျဖစ္ေတာ့သည္။

လူဆိုသည္ကား ေမြးဖြားရာ အမိေျမကို သတိရတမ္းတတတ္စျမဲပင္ျဖစ္ရာ သူမ၏ ဘ၀ေလးကိုလဲ အမိေျမ တေနရာတြင္ပင္ ျမွဳပ္ႏွံလိုပါသည္။ လူအမ်ား ပ်ားပန္းခတ္မွ် ရွဳပ္ေထြးေနမွဳမ်ား၊ ကားသံမ်ားႏွင့္ ေ၀းကြာသည့္ ေနရာမ်ားတြင္ပင္ အေျခခ် ေနထိုင္ေလ့ရွိေသာ သူမအတြက္ ရန္ကုန္ျမိဳ႕ျပင္တေနရာမွ သီးျခား ျခံေနရာ တခုတြင္သာ အေျခခ်ေနလိုစိတ္ရွိေလသည္။ ထိုျခံထဲတြင္ ဂုဏ္ပကာသန အေရာင္အ၀ါမ်ား မပါရွိသည့္ ရိုးရွင္းေသာ အိမ္ေလး တလံုး၊ သူမပိုင္ဆိုင္ေသာ စာအုပ္စာတမ္းမ်ားကို သိမ္းဆည္းထားမည့္ စာၾကည့္တိုက္ အေဆာက္အအံုေလးတခုႏွင့္ အသက္ ဆယ့္ေလးႏွစ္မွ ဆယ့္ရွစ္ႏွစ္အရြယ္ မိဘမဲ့ အမ်ိဳးသမီးငယ္ ၅၀ ခန္႕အား ေစာင့္ေရွာက္ထားႏိုင္မည့္ အေဆာက္အအံု တခုထားရွိကာ၊ ျခံအနီး တေနရာတြင္ေတာ့ ထံုးျဖဴေစတီငယ္ေလး တဆူကို တည္ထားခ်င္ပါသည္။

နံနက္ ငါးနာရီတြင္ သူမေထာင္ထားေသာ သတင္းစာတိုက္ငယ္ေလး တခုသို႕ သြား၍ စီမံခန္႕ခြဲျပီး၊ စိတ္အာရံုရွိရာ ဘုရားတဆူသို႕ သြား၍ တရားဘာ၀နာ အားထုတ္ျခင္းမ်ားကို ျပဳကာ၊ နံနက္စာကိုလဲ ၾကံဳရာ က်ပန္း စိတ္အလိုရွိရာ ဆိုင္တဆိုင္တြင္ စားေသာက္လိုပါသည္။ နံနက္ ကိုးနာရီတြင္ ဖြဲ႕စည္းတည္ေထာင္ထားေသာ သုေတသန အဖြဲ႕အစည္းတခုသို႕ သြားေရာက္၍ လိုသည္မ်ားကို ေဆာင္ရြက္ျပီး၊ ဆယ့္တနာရီခန္႕ အခ်ိန္တြင္ေတာ့ စာနယ္ဇင္း လုပ္ငန္းထဲတြင္ အခ်ိန္ကုန္လိုပါသည္။ ေန႕လည္စာကို ျဖစ္သလို စားေသာက္ရင္း ေန႕လည္ပိုင္းအခ်ိန္တြင္ေတာ့ တကၠသိုလ္တခုခုတြင္ သင္တန္းမ်ား ပို႕ခ်ျခင္း ျပဳလုပ္လိုပါသည္။

ညေန ေလးနာရီခန္႕အခ်ိန္တြင္ေတာ့ သူမ နားလည္တတ္ကၽြမ္းျပီးျဖစ္သည့္ Actuarial Finance ႏွင့္ပတ္သက္ေသာ လုပ္ငန္းမ်ားသို႕ သြားေရာက္၍ လိုသည္မ်ားကို ေဆာင္ရြက္ျပီး၊ ညေနပိုင္းတြင္ေတာ့ ႏိုင္ငံေရးပညာ ေလ့လာမွဳသင္တန္းမ်ား၊ ေခါင္းေဆာင္မွဳႏွင့္ စီမံခန္႕ခြဲေရးသင္တန္းမ်ား အပါအ၀င္ လူ႕စြမ္းအား အရင္းအျမစ္ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး သင္တန္းမ်ား ပို႕ခ်ေသာ training institute တခုကို တည္ေထာင္၍ သင္တန္းမ်ား ပို႕ခ်ျခင္း၊ ေဟာေျပာပြဲမ်ား ျပဳလုပ္ျခင္း၊ စာဖတ္၀ိုင္းမ်ား ျပဳလုပ္ျခင္း တို႕တြင္ အခ်ိန္ကုန္လြန္လိုပါသည္။ ညဘက္အိမ္ျပန္ေရာက္လွ်င္ ညစာစား၍ ေစာင့္ေရွာက္ထားေသာ အမ်ိဳးသမီးငယ္ေလးမ်ား၏ ညစာဖတ္ခ်ိန္ကို ကူေစာင့္ေပးရင္း သူတို႕၏ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ၊ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ၊ ပညာေရးဆိုင္ရာ အခက္အခဲေလးမ်ားကို ကူညီေျဖရွင္းေပးလိုပါသည္။ ျပီးလွ်င္ ထံုးျဖဴေစတီေလးသို႕ သြားေရာက္၍ တရားဘာ၀နာ အားထုတ္ျပီး၊ ေအးခ်မ္းလွစြာပင္ အိပ္စက္အနားယူမွဳကို ျပဳလုပ္လိုပါသည္။

စေန၊ တနဂၤေႏြ အခ်ိန္ေလးမ်ားကိုေတာ့ ကိုယ္ပိုင္စာဖတ္၊ စာေရးခ်ိန္ေလးမ်ားဟု သတ္မွတ္ျပီး နံနက္ မိုးမလင္းခင္ကပင္ ျမန္မာ့ဟန္၊ ျမန္မာ့ဓေလ့ေလးမ်ား မေပ်ာက္ကြယ္ေသးေသာ ရြာေလးမ်ားဆီသို႕ သြားကာ သံဃာေတာ္မ်ား ဆြမ္းခံၾကြေနသည္ကို ၾကည္ညိဳစြာျဖင့္ ဖူးေျမာ္လိုပါသည္။ ဆြမ္းမ်ား ဆက္ကပ္ ပူေဇာ္လိုပါသည္။ ျပီးလွ်င္ ေအးခ်မ္းလွေသာ သဘာ၀၀န္းက်င္ေလးမ်ားသို႕ သြားေရာက္ျပီး စာဖတ္၊ စာေရးသည့္ အလုပ္မ်ားကို ျပဳလုပ္လိုပါသည္။ ေက်းရြာမ်ားမွ ဘုန္းေတာ္ၾကီးေက်ာင္းမ်ားသို႕သြား၍ ရြာဦးေက်ာင္း မွန္ဘီဒိုမ်ားတြင္ သိမ္းဆည္းထားေသာ စာအုပ္စာတမ္းမ်ားကို ဘုန္းေတာ္ၾကီးမ်ားထံ ခြင့္ေတာင္း၍ ဖတ္ရွဳလိုပါသည္။

စိတ္ပါ၀င္စားစြာ ေလ့လာထားခဲ့ေသာ ဒႆနိကေဗဒ၊ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံ၊ လူမွဳေဗဒ၊ ေဘာဂေဗဒ၊ သခ်ၤာ၊ လူမွဳ ေရွးေဟာင္းသုေတသန၊ စစ္မဟာဗ်ဴဟာ ေလ့လာေရး၊ လူမွဳ မႏုႆေဗဒႏွင့္ ဥပေဒ ပညာရပ္ဆိုင္ရာ သုေတသန စာတမ္းမ်ားတြင္ ျမန္မာ့လူ႕အဖြဲ႕အစည္း၊ ျမန္မာ့ရိုးရာ ကိန္းဂဏန္းသခ်ၤာ၊ ျမန္မာ့စီးပြားေရးစနစ္ မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ စာတမ္းမ်ားကား အလြန္ပင္ ရွားပါးေနသည္ျဖစ္ရာ ထိုပညာရပ္နယ္ပယ္မ်ားကို အာရံုထား၍ သုေတသနမ်ား ျပဳလုပ္လိုပါသည္။ ေက်ာက္စာ၊ ေပစာ၊ ပုရပိုက္စာမ်ားကိုလဲ နက္နက္နဲနဲ ေလ့လာရဦးမည္ျဖစ္ရာ ကိုယ္ပိုင္အခ်ိန္ေလးမ်ားကို ပညာရွာေဖြျခင္း၊ ပညာျဖန္႕ျဖဴးျခင္းမ်ားႏွင့္သာ ကုန္လြန္ေစလိုပါသည္။ အခ်ိန္အခါအခြင့္သင့္လွ်င္ေတာ့ ႏိုင္ငံတကာ ပညာရပ္ဆိုင္ရာ ႏွီးေႏွာဖလွယ္ပြဲမ်ား၊ ညီလာခံမ်ားသို႕ တက္ေရာက္ျခင္း၊ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ဆဲ ႏိုင္ငံငယ္ေလးမ်ားမွ သင္ၾကားေရးဌာနမ်ားတြင္ ဧည့္သင္ၾကားေရး တာ၀န္မ်ား သြားေရာက္ ထမ္းေဆာင္ျခင္းတို႕ကိုလဲ ျပဳလုပ္လိုပါသည္။ တခါတရံတြင္ေတာ့ ေမြးရပ္ေျမေတာင္ေပၚျမိဳ႕ေလးသို႕ ေခတၱသြားေရာက္ေနထိုင္ရင္း ေမြးရပ္ျမိဳ႕ေလးကို ပညာျဖင့္ ျပန္လည္ေက်းဇူးဆပ္လိုပါသည္။

အသက္ေလးဆယ္ေက်ာ္အရြယ္ ဘ၀ခရီးလမ္းကို သူမျဖတ္သန္းလိုေသာ ဆႏၵေလးမ်ားကို အစ္မၾကီးအား ေျပာျပေတာ့ သတ္မွတ္ထားတဲ့ ဘ၀အခ်ိန္တခုမွာ ေတာင့္တထားတဲ့ ဆႏၵေလးေတြနဲ႕ တထပ္တည္း က်ပါေစလို႕ ျပင္ျပီး ဆုေတာင္းေပးမယ္ေနာ္ ဟု ဆိုေလသည္။ သူမကလဲ ၀မ္းသာအားရပင္ ေက်းဇူးတင္စကား ဆိုခဲ့ပါသည္။ တခ်ိန္မွာ သူမ ဆႏၵေလးမ်ား ျပည့္၀လာမည္လား၊ အေႏွာင့္အယွက္ အတားအဆီးမ်ားက ေပၚေပါက္လာဦးမည္လား ဆိုသည္ကိုေတာ့ သူမ မသိပါ။ မည္သို႕ဆိုေစ ဆုေတာင္းျပည့္မည့္ အခ်ိန္ကို ေမွ်ာ္လင့္ေစာင့္စားရင္း၊ ဘ၀ႏွင့္ ဆႏၵ တထပ္တည္း မကိုက္ညီေသာ ဘ၀ခရီးလမ္းေလးေပၚမွာလဲ မယိုင္မလဲေအာင္ ၾကိဳးစားေလွ်ာက္လွမ္းေနဆဲ။

ခင္မမမ်ိဳး (၂၉၊ ၁၀၊ ၂၀၁၀)

အျပည့္အစံုဖတ္ခ်င္ရင္..>>>

ျပန္ေခါက္ထားခဲ့ပါ..>>>

အေတြးအေခၚႏွင့္ လမ္းစဥ္

နိဒါန္း
လူတေယာက္၏ ဘ၀လမ္းေၾကာင္းတြင္ျဖစ္ေစ၊ ႏိုင္ငံေရးလမ္းစဥ္မ်ားတြင္ျဖစ္ေစ အေတြးအေခၚက အဓိကက်ေလသည္။ အေတြးအေခၚ ရွင္းလင္းမွသာ လုပ္ေဆာင္ရမည့္ လမ္းေၾကာင္းကို သတ္မွတ္ေရြးခ်ယ္ႏိုင္သည္။ တိက်စြာ အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္သည္။ အေတြးအေခၚ ရွဳပ္ေထြးေနလွ်င္ လမ္းစဥ္မ်ားကလည္း ေ၀၀ါးေနတတ္သည္။ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ရာတြင္လဲ တိက်ျပတ္သားမွဳ မရွိျဖစ္တတ္သည္။ ၾကံတိုင္းမေျမာက္ပဲ လုပ္တိုင္း မေအာင္ ျဖစ္ေလ့ရွိသည္။ အခ်ိဳ႕က လမ္းစဥ္ကို ေရြးခ်ယ္ျပီးမွ အေတြးအေခၚကို လိုက္လံ စဥ္းစားတတ္သည္။ ပုဂၢိဳလ္ခင္မွ တရားမင္တယ္ ဆိုေသာ စကားလံုးကား ဤသို႕ေသာ အေျခအေနကို ဆိုလိုရင္း ရွိဟန္တူသည္။ လမ္းစဥ္ကို အရင္ ေရြးခ်ယ္ ထားျခင္း မရွိပဲ ေလးစားရင္းစြဲရွိေနေသာ လူပုဂၢိဳလ္တဦးတေယာက္ (သို႕မဟုတ္) အဖြဲ႕အစည္း တခု၏ ဦးေဆာင္မွဳေနာက္ကို လိုက္ပါျခင္းျဖစ္သည္။ ပုဂၢိဳလ္ေရးကိုးကြယ္မွဳမ်ားႏွင့္ ပုဂၢိဳလ္စြဲ၊ အဖြဲ႕စြဲ စိတ္ဓာတ္ မ်ား ေပၚေပါက္လာရျခင္းမွာ အဆိုပါ အေျခအေနေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။



အခ်ိဳ႕ကက်ေတာ့ အေျခအေန တရပ္၏ လွံဳေဆာ္မွဳေၾကာင့္ လမ္းစဥ္တခုကို ကိုင္စြဲလာျခင္းျဖစ္ျပီး၊ ထိုလမ္းစဥ္အေျခခံထားသည့္ အေတြးအေခၚပိုင္းတြင္မူ ရွင္းလင္းျပတ္သားမွဳ မရွိ ျဖစ္ေနတတ္သည္။ သာကူးလုပ္တတ္သူမ်ား၊ ခြေက်ာ္စားတတ္သူမ်ား၊ ႏွစ္ဖက္ခၽြန္လုပ္တတ္သူမ်ား၊ စမူဆာ လုပ္တတ္သူမ်ားမွာ ဤအမ်ိဳးအစားမွ ထြက္ေပၚလာေလ့ရွိသည္။ လမ္းစဥ္တခုကို ကိုင္စြဲျပီးမွ လမ္းဆံုးသည္ အထိ ျပီးဆံုးေအာင္ မေလွ်ာက္သူမ်ားမွာလဲ ဤအမ်ိဳးအစားထဲမွ ေပၚထြက္ လာတတ္သည္။ သို႕ရာတြင္ လမ္းဆံုးသည္အထိ မေလွ်ာက္သူတိုင္းကိုကား အေတြးအေခၚ မရွိပဲ အေျခအေန တရပ္၏ လွံဳ႕ေဆာ္မွဳေၾကာင့္ လမ္းစဥ္တခုကို ကိုင္စြဲလာသူမ်ားဟု တရားေသ သတ္မွတ္၍ ကား မရ။ အေတြးအေခၚတရပ္ ရွိျပီးမွ အဆိုပါအေတြးအေခၚ ေဖာက္ျပန္သြားျခင္း (သို႕မဟုတ္) လူမွဳေရး၊ စီးပြားေရး အေျခအေနမ်ားေၾကာင့္ အဆိုပါ အေတြးအေခၚကို ဆက္လက္ဆုပ္ကိုင္ထားႏိုင္မည့္ ခိုင္မာေသာ စိတ္ဓာတ္ ပ်က္ျပယ္သြားျခင္း (သို႕မဟုတ္) အေတြးအေခၚသစ္တရပ္၏ ဆြဲေဆာင္ရာသို႕ လိုက္ပါသြားျခင္း (သို႕မဟုတ္) လူပုဂၢိဳလ္ႏွင့္ အဖြဲ႕အစည္းတရပ္၏ ဦးေဆာင္မွဳေနာက္သို႕ လိုက္ပါသြားျခင္း စသည္မ်ားေၾကာင့္လဲ မူလဆုပ္ကိုင္ ထားေသာ လမ္းစဥ္ကို စြန္႕ခြာသြားျခင္းမ်ား ရွိလာတတ္ပါသည္။

မည္သို႕ဆိုေစ လမ္းစဥ္မ်ား၊ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ား၏ ေနာက္ကြယ္တြင္ အေတြးအေခၚမ်ား ပါ၀င္ေနစျမဲပင္ျဖစ္ရာ လမ္းစဥ္တခုကို မေရြးခ်ယ္ခင္ အဆိုပါလမ္းစဥ္ႏွင့္ ဆက္စပ္ေနေသာ အေတြးအေခၚကို ကနဦးၾကိဳတင္ ေလ့လာသင့္ၾကေပသည္။ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ ဘာသာေရး၊ လူမွဳေရးရာမ်ားတြင္ ေရြးခ်ယ္စရာ လမ္းစဥ္မ်ား၊ လမ္းေၾကာင္းမ်ားႏွင့္ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ား အမ်ားအျပား ရွိေနတတ္ပါသည္။ ထိုလမ္းစဥ္မ်ားကို အေတြးအေခၚမ်ားက ဦးေဆာင္ထားျခင္း ျဖစ္ျပီး၊ တခါတရံတြင္ ၀ိေရာဓိမ်ား၊ အျငင္းပြားဖြယ္ရာမ်ား၊ ထိပ္တိုက္ထိခတ္ေနျခင္းမ်ား၊ တိုက္ရိုက္ဆက္စပ္ေနျခင္းမ်ား၊ သြယ္၀ိုက္ဆက္စပ္ေနျခင္းမ်ား ျဖစ္တည္ေနတတ္ပါသည္။ ဆက္စပ္ေနေသာ အေတြးအေခၚမ်ား ေပါင္းစပ္သြားျပီး လမ္းစဥ္သစ္မ်ား ေပၚထြန္းလာျခင္းမ်ား ရွိသကဲ့သို႕၊ ထိပ္တိုက္ထိခတ္ေနေသာ သေဘာတရားႏွင့္ အေတြးအေခၚမ်ားေၾကာင့္ ပဋိပကၡမ်ား၊ စစ္ပြဲမ်ား ျဖစ္ပြားလာျခင္းမ်ားလဲ ရွိပါသည္။

ကမၻာ့ႏိုင္ငံေရးသမိုင္း၊ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးသမိုင္းတြင္ ဤသို႕ေသာ အျဖစ္အပ်က္မ်ားမွာလည္း မ်ားခဲ့ျပီ ျဖစ္သည္။ သမိုင္း တပတ္ျပန္လည္ေနေသာ အျဖစ္အပ်က္မ်ားမွာလည္း ဒုနဲ႕ေဒး။ အေတြးအေခၚ တိုက္ပြဲမ်ားမွ စတင္လိုက္ေသာ လမ္းစဥ္တိုက္ပြဲမ်ား၊ ႏိုင္ငံမ်ား၏ ကံၾကမၼာကို အဆံုးအျဖတ္ေပးသည့္ ဦးတည္ခ်က္ လမ္းေၾကာင္းတိုက္ပြဲမ်ား၊ ယင္းမွ တဖန္ ဆက္လက္ေပၚထြက္လာေသာ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူတန္းစားအေရး၊ ကုန္ထုတ္လုပ္ေရးထဲက တိုက္ပြဲမ်ားကား စာဖြဲ႕လို႕ပင္ မမွီႏိုင္သည္မို႕ သုေတသန နယ္ပယ္အသီးသီးေတြ ေလ့လာဆန္းစစ္ မွတ္တမ္းျပဳေနၾကရဆဲပင္ ျဖစ္သည္။ ယခု ေဆာင္းပါးသည္ကား အဆိုပါ သမိုင္းေၾကာင္းမ်ားကို ဆန္းစစ္ေလ့လာထားသည့္ က်မ္းတခု မဟုတ္ပါ။ ယေန႕ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးေလာကကို လႊမ္းမိုးေနေသာ ဒီမိုကေရစီေရးရာ အေတြးအေခၚ ႏွစ္ရပ္ကို တင္ျပလိုေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ ေရးသားေဖာ္ျပျခင္း ျဖစ္ပါသည္။


ဒီမိုကေရစီ ပန္းတိုင္
ဂရိဘာသာျဖင့္ demokratia ၊ အဓိပၸာယ္အားျဖင့္ demos (people) kratos (rule) စသည့္ စကားလံုးသည္ ျပင္သစ္ဘာသာျဖင့္ democratie သို႕ ေျပာင္းလဲ သြားခဲ့ျပီး၊ ဆယ့္ေျခာက္ရာစုတြင္ အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ democracy ဟု ထပ္ဆင့္ ေျပာင္းလဲသြားျပီး ေနာက္ပိုင္းကာလတေလွ်ာက္ ဒီမိုကေရစီဆိုေသာ စကားလံုးသည္ ကမၻာ့လူ႕အဖြဲ႕အစည္းၾကီးအတြင္းသို႕ တစထက္တစ တိုး၀င္လာခဲ့ေလသည္။ ဒီမိုကေရစီ ဟူေသာ အေတြးအေခၚတြင္ မူကြဲမ်ား၊ မ်ားစြာ ရွိပါသည္။ classical democracy, developmental republicanism, protective republicanism, protective democracy, legal democracy, developmental democracy, liberal democracy, direct democracy, participatory democracy, cosmopolitan democracy, competitive elitist democracy, social democracy စသည္ျဖင့္ ဒီမိုကေရစီ အမ်ိဳးအစားမ်ားကလဲ ကြဲျပားျခားနားၾကသည္။ ဒီမိုကေရစီႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ သမိုင္းေၾကာင္းမ်ား၊ ျဖစ္ေပၚ တိုးတက္မွဳအဆင့္မ်ားကလဲ ရွဳပ္ေထြးနက္နဲလွသည္။

ဒီမိုကေရစီေရးရာ အေတြးအေခၚမ်ားျဖင့္ ကမၻာတ၀ွမ္းတြင္ ေၾကြလြင့္သြားခဲ့ေသာ အသက္မ်ားစြာ ရွိသကဲ့သို႕ ရွင္သန္သြားခဲ့ေသာ အသက္မ်ားစြာလဲ ရွိခဲ့သည္။ ေပးဆပ္ခဲ့ရေသာ ဘ၀မ်ားစြာ ရွိသကဲ့သို႕ ထြန္းေတာက္လာေသာ ဘ၀မ်ားစြာလဲ ရွိခဲ့သည္။ အဆိုပါ အေတြးအေခၚမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ အမွန္၊ အမွားမ်ားကိုလဲ ယေန႕အခ်ိန္ထိ ျငင္းခုန္ေနၾကဆဲ။ ျငင္းခုန္မွဳမ်ားအၾကားတြင္ ယေန႕ေခတ္ကာလ၌ မွန္ကန္ေနေသာ အခ်က္ႏွစ္ခုကေတာ့ ရွိသည္။ တခုကား ကမၻာေပၚရွိ ႏိုင္ငံေရးအေဆာက္အအံု အမ်ားအျပားသည္ မိမိတို႕ကိုယ္ကို ဒီမိုကေရစီ အသြင္သ႑ာန္ တမ်ိဳးမ်ိဳး၏ အေဆာက္အအံုတခုဟု သတ္မွတ္ေျပာဆိုေလ့ ရွိၾကျပီး၊ ႏိုင္ငံေရးသမားအမ်ားစုသည္ မိမိတို႕ကိုယ္ကို democrat ဟု သတ္မွတ္ထားၾကျခင္းျဖစ္သည္။ အျခားတခုမွာကား မည္သို႕ေသာ အေတြးအေခၚ မူကြဲမ်ားျဖင့္ တည္ေဆာက္သည့္ ဒီမိုကေရစနစ္ပင္ျဖစ္ေစ၊ ေန႕ခ်င္းညခ်င္း ေပၚထြက္လာသည္ မဟုတ္ပဲ တည္ေဆာက္မွဳ ျဖစ္စဥ္တရပ္ ရွိေနျခင္းပင္ျဖစ္သည္။

၂၀ ရာစုေႏွာင္းပိုင္းတြင္ ဒီမိုကေရစီ ေျပာင္းလဲမွဳျဖစ္စဥ္ (၀ါ) အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳ ျဖစ္စဥ္ (democratization) ဆိုေသာ အေတြးအေခၚတရပ္က ကမၻာကို စိုးမိုးလာခဲ့သည္။ ၁၉၇၅ ခုႏွစ္တြင္ ကမၻာ့ႏိုင္ငံအမ်ားစုတြင္ က်င့္သံုးေသာ ႏိုင္ငံေရးစနစ္မ်ား၏ ေျခာက္ဆယ့္ရွစ္ရာခိုင္ႏွဳန္းမွာ အာဏာရွင္စနစ္ ျဖစ္ခဲ့ရာမွ၊ ေနာင္အႏွစ္ႏွစ္ဆယ္ၾကာ ၁၉၉၅ ခုႏွစ္တြင္ကား အာဏာရွင္စနစ္ က်င့္သံုးေသာ ႏိုင္ငံ ၂၆ ရာခိုင္ႏွဳန္းသာ က်န္ရွိေတာ့သည္။ ထိုမွ တဆင့္ တျဖည္းျဖည္း ေလ်ာ့က်သြားခဲ့ရာ ႏွစ္ဆယ့္တစ္ရာစုကာလတြင္ အာဏာရွင္စနစ္က်င့္သံုးေသာ ႏိုင္ငံအေရအတြက္မွာ လက္ခ်ိဳးေရတြက္လို႕ ရလာခဲ့ျပီး၊ ယင္းတို႕အထဲတြင္ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ က်င့္သံုးေနေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံလဲ ပါ၀င္ေနခဲ့သည္။

အဆိုပါ အေျခအေနမ်ိဳးတြင္ မိုးၾကိဳးပစ္ခ်ိန္၌ ကြင္းလယ္ေခါင္တြင္ ထီးထီးၾကီး ရပ္ေနရန္ မ၀ံ့မရဲ ျဖစ္၍ ပုန္းေအာင္းရာ အရိပ္ကို ရွာၾကသည့္ ထံုးစံအတိုင္း ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳ ဆိုေသာ အေတြးအေခၚ ေအာက္သို႕ ၀င္ေရာက္ပုန္းေအာင္းႏိုင္ရန္ စစ္အုပ္စုတို႕မွ ၾကိဳးပမ္းရပါေတာ့သည္။ ယင္းသို႕ၾကိဳးပမ္းရာတြင္ တပိုင္းတစ ဒီမိုကေရစီ (partial democracy) ႏွင့္ အာဏာရွင္စနစ္ (authoritarianism) တို႕ အၾကားတြင္ တည္ရွိေနေသာ Political liberalization လမ္းေၾကာင္းကို အာဏာရွင္တို႕ ရွာေဖြ ေတြ႕ရွိသြားၾကဟန္ တူပါသည္။ အဆိုပါ လမ္းေၾကာင္းအရ ဖိႏွိပ္မွဳ ေျဖေလွ်ာ့ျခင္း (ease of repression) မွာ အာဏာရွင္တို႕ မွ စတင္ ျပဳလုပ္ရျခင္းျဖစ္ျပီး၊ ဒီမိုကေရစီ အျမစ္တြယ္ ရွင္သန္ခိုင္မာမွဳ (democratic consolidation) ပန္းတိုင္သို႕ ဦးတည္သြားရာတြင္လည္း အာဏာရွင္တို႕၏ ဦးေဆာင္မွဳ အခန္းက႑က မပါမျဖစ္ ပါ၀င္သည္ျဖစ္ရာ ျမန္မာစစ္အာဏာရွင္တို႕သာမက မည္သည့္အာဏာရွင္အတြက္မဆို ႏွစ္ျခိဳက္ဖြယ္ လမ္းေၾကာင္းပင္ျဖစ္သည္။ အာဏာရွင္တို႕အတြက္ ပိုမို ႏွစ္ျခိဳက္ဖြယ္ရာ အခ်က္ကား political liberalization မွတဆင့္ democratic consolidation သို႕ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳ လမ္းေၾကာင္းသည္ အာဏာရွင္တို႕ လက္ထဲတြင္ ပိုင္ပိုင္ႏိုင္ႏိုင္ ဆုပ္ကိုင္ထားႏိုင္သည့္ လမ္းေၾကာင္း ျဖစ္သျဖင့္ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားတြင္ အာဏာရွင္တို႕ ဘက္မွ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေနာက္ကြယ္မွ ၾကိဳးကိုင္ထားသည့္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားမွေသာ္ လည္းေကာင္း အေရးမလွပါက liberalization ကို abort လုပ္လိုက္ျပီး အာဏာရွင္စနစ္ကို အသက္ျပန္သြင္းရန္ (၀ါ) အာဏာျပန္သိမ္းရန္ လြယ္ကူျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။

အာဏာရွင္မ်ားဘက္က မည္သို႕ေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိသည္ျဖစ္ေစ၊ political liberalization ကို စတင္သည္ႏွင့္တျပိဳင္နက္ political space ကို အနည္းငယ္ ဟေပးရစျမဲျဖစ္ရာ၊ အဆိုပါ ဟေပးသည့္ အေပါက္ငယ္ေလးမွတဆင့္ တစတစ ခ်ဲ႕ထြင္ယူ၍ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳ ျဖစ္စဥ္၏ ပန္းတိုင္ျဖစ္ေသာ ဒီမိုကေရစီစနစ္ အျမစ္တြယ္ ရွင္သန္ခိုင္မာမွဳ (Democratic Consolidation) ကို အေရာက္သြားရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ political liberalization အေတြးအေခၚကို လက္ခံက်င့္သံုးသူမ်ားလဲ ေပၚထြက္လာခဲ့ပါသည္။ အခ်ိဳ႕ကလဲ ဤအေတြးအေခၚတြင္ အေျခခံ၍ ေပၚထြက္လာသည့္ လမ္းေၾကာင္းကို evolution လမ္းစဥ္ဟု ေခၚေ၀ၚ သမုတ္ၾကပါသည္။

ဤအေတြးအေခၚႏွင့္ လမ္းစဥ္ ေပၚထြက္လာသည္ႏွင့္ ကနဦး ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳ (Initial Transition) အေတြးအေခၚတြင္ အေျခခံ၍ ေပၚထြက္လာေသာ ႏွစ္ႏွစ္ဆယ္ၾကာ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးကို လႊမ္းမိုးထားခဲ့သည့္ လမ္းေၾကာင္းမ်ားႏွင့္ ထိပ္တိုက္ ထိခတ္မွဳမ်ား ျဖစ္ေပၚ လာပါေတာ့သည္။ Initial Transition ဆိုသည္ကား ဒီမိုကေရစီအတိုက္အခံမ်ားမွ ဦးေဆာင္၍ ျဖစ္ေစ၊ စစ္မွန္ေသာ ဒီမိုကေရစနစ္ကို လိုလားလာသည့္ အာဏာရွင္မ်ားမွ ဦးေဆာင္၍ ျဖစ္ေစ၊ ႏိုင္ငံတကာအစိုးရႏွင့္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားမွ ဦးေဆာင္၍ ျဖစ္ေစ၊ ဒီမိုကေရစီအတိုက္အခံမ်ားႏွင့္ အာဏာရွင္မ်ား ပူးေပါင္း၍ ျဖစ္ေစ၊ ၾကားျဖတ္အစိုးရ (interim government) မ်ား ဖြဲ႕စည္း၍ democratic consolidation ပန္းတိုင္ကို အေရာက္သြားေစမည့္ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳမ်ားကို ျပဳလုပ္ျခင္းျဖစ္ပါသည္။

အခ်ိဳ႕က ဤလမ္းေၾကာင္းမ်ားကို revolution လမ္းစဥ္ဟု ေခၚေ၀ၚ သမုတ္ၾကပါသည္။ သို႕ရာတြင္ ေတာ္လွန္ေရး (revolution) ဆိုသည္ကား အလြန္တရာပင္ နက္နဲသိမ္ေမြ႕လွေသာ အေၾကာင္းအရာ တခုျဖစ္ျပီး၊ ၄င္းကိုယ္တိုင္ကပင္ ဒီမိုကေရစီ ဆိုေသာ အေတြးအေခၚၾကီး တရပ္ကဲ့သို႕ေသာ အေတြးအေခၚၾကီး တရပ္ျဖစ္ေလရာ ဒီမိုကေရစီေရးရာ တစိတ္တပိုင္း အေတြးအေခၚ ေလးတခုျဖစ္သည့္ Initial Transition အေတြးအေခၚျဖင့္ မေရာေထြးမိေစရန္ သတိျပဳေစလိုပါသည္။ Initial Transition အေတြးအေခၚေပၚတြင္ အေျခခံ၍ ေပၚေပါက္လာခဲ့သည့္ လမ္းေၾကာင္းေလးခုကို ဆက္လက္တင္ျပပါမည္။


Initial Transition အေတြးအေခၚ (သို႕မဟုတ္) အာဏာရွင္စနစ္အားျဖိဳခ်ျခင္း (authoritarian breakdown) အေတြးအေခၚ
Initial transition ျဖစ္လာေစရန္အတြက္ အေရးၾကီးဆံုးမွာ ၾကားျဖတ္အစိုးရပင္ျဖစ္ေလသည္။ ကနဦးဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းမွဳျဖစ္စဥ္၏ အဓိကေသာ့ခ်က္မွာ interim period တြင္ မည္သူမ်ားက အုပ္ခ်ဳပ္၍ အာဏာကို မည္သို႔ခြဲေ၀သံုးစြဲမည္နည္းဆိုသည့္ အခ်က္အေပၚတြင္ မူတည္သည္။ ထိုအခ်က္ကို ေသခ်ာစြာေဖာ္ထုတ္ျပီးမွသာ ဒီမိုကေရစီလွဳပ္ရွားမွဳ လမ္းေၾကာင္းမွာ တည့္တည့္ မတ္မတ္ႏွင့္ ထိထိေရာက္ေရာက္ရွိသည္။

ႏွစ္ဆယ္ရာစုေႏွာင္းပိုင္း ကနဦးဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းမွဳ ျဖစ္စဥ္မ်ားအား ေလ့လာ၍ ပညာရွင္ Shain ႏွင့္ Lintz ဆိုသူတို႔က အဆိုပါေျပာင္းလဲမွဳျဖစ္စဥ္မ်ားတြင္ ပါ၀င္ေသာ ၾကားျဖတ္အစိုးရ ပံုစံေလးမ်ိဳးကို ထုတ္ေဖာ္ခဲ့ၾကသည္။

(၁) အတိုက္အခံမ်ားက ဦးေဆာင္ေသာ ၾကားျဖတ္အစိုးရ (Opposition-led interim government)

လူထုတိုက္ပြဲပံုစံျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးအသြင္ျဖင့္ျဖစ္ေစ အာဏာရွင္ အစိုးရအား ျဖဳတ္ခ်ေတာ္လွန္၍ ၾကားျဖတ္အစိုးရအျဖစ္ေၾကျငာကာ၊ ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပျခင္းနည္းလမ္းျဖင့္ ဒီမိုကေရစီေျပာင္းလဲမွဳျဖစ္စဥ္အခ်ိန္တိုအတြင္း ျဖစ္ေပၚလာေစရန္ ဦးေဆာင္ဦးရြက္ျပဳသည့္ အစိုးရတရပ္ ျဖစ္သည္။ အာဏာရွင္အစိုးရ၏ ဥပေဒစိုးမိုးမွဳ၊ အာဏာသက္ေရာက္မွဳကို total rejections လုပ္ရမည္ျဖစ္၍ အသြင္ကူးစဥ္ကာလတြင္ လူထုအေပၚ၌ တာ၀န္ခံမွဳရွိရမည္။ တာ၀န္ယူရမည္။ (၁၉၇၄)ခုႏွစ္မွ (၁၉၇၆)ခုႏွစ္ ေပၚတူဂီႏိုင္ငံ ကနဦးဒီမုိကေရစီ ေျပာင္းလဲမွဳျဖစ္စဥ္သည္ ဤပံုစံမ်ိဳးျဖစ္သည္။

ထိုသို႔ေသာ ေျပာင္းလဲမွဳကို လုပ္ရန္ရည္ရြယ္ပါက အတိုက္အခံအုပ္စုမ်ား စုစည္းက်စ္လစ္မွဳရွိရန္ လိုအပ္သည္။ ဥာဏ္အေျမာ္အျမင္ရွိရန္လိုအပ္သည္။ ႏိုင္ငံေရးသံုးသပ္မွဳမွန္ကန္ရန္ လိုအပ္သည္။ အခ်ိန္အခါကို မွန္မွန္ကန္ကန္ တြက္ခ်က္တတ္ရန္ လိုအပ္သည္။ လူထုစည္းရံုးေရး ေကာင္းမြန္ရန္လိုအပ္သည္။ ျပဳတ္က်သြားေသာ အာဏာရွင္မ်ားမွ ပုန္ကန္ျခားနားမွဳ ရွိလာႏိုင္သည္ ျဖစ္သျဖင့္ အခ်ိန္မွီထိန္းကြပ္ႏိုင္ရန္ စစ္ေရးသတိ၊ ႏိုင္ငံေရးသတိရွိရန္လိုအပ္သည္။ မူလအာဏာရွင္သည္ စစ္အာဏာရွင္ျဖစ္ပါက လက္နက္ကိုင္အင္အားစုမ်ား ျပန္႕က်ဲသြားႏိုင္သည္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ အဆိုပါ အင္အားစုမ်ားကို ျပန္လည္စုစည္း၍ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံအတြက္ လိုအပ္ေသာ က်စ္လ်စ္သည့္ တပ္မေတာ္တရပ္ျပန္လည္ဖြဲ႕စည္းႏိုင္ရန္ အတိုက္အခံေခါင္းေဆာင္မ်ားတြင္ အုပ္ခ်ဳပ္မွဳစြမ္းရည္ရွိရန္ လိုအပ္သည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ (၁၉၈၈) လူထုအေရးေတာ္ပံုၾကီးသည္ ဤသို႔ေသာ ေျပာင္းလဲမဳွလမ္းေၾကာင္းကို ဦးတည္ခဲ့ေသာ္လည္း အားနည္းခ်က္အခ်ိဳ႕ေၾကာင့္ အသက္ေသြးေခ်ြးမ်ားရင္းျပီးမွ ေပးဆပ္ခဲ့ရသည္ႏွင့္ မတန္စြာပင္ ေအာင္ပြဲႏွင့္ လြဲခဲ့ရသည္။ သမိုင္းသင္ခန္းစာ ယူတတ္ရန္လိုေပသည္။ ထပ္ခါတလဲလဲ မွားေနသည္ဆိုလွ်င္ေတာ့ မွားသူမ်ား၏ အသံုးမက်မွဳပင္ ျဖစ္ေပေတာ့မည္။

အေရးၾကီးဆံုးအခ်က္မွာကား ထိုေျပာင္းလဲမွဳကို ဦးတည္သည္ဆိုပါက လူထုတိုက္ပြဲႏွင့္ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး လမ္းေၾကာင္းတခုခုကိုျဖစ္ေစ၊ ႏွစ္ခုလံုးကိုေပါင္းစပ္၍ တစိုက္မတ္မတ္ လုပ္ကိုင္ရမည္။ စုစည္းမွဳအားမ်ား၏ လားရာသည္ ထိုေျပာင္းလဲမွဳကိုသာ ဦးတည္ထြက္သြားရမည္။ ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္သင့္ သည္မ်ားကို “ ျဖစ္လာရင္လုပ္ဖို႔နည္းရွိပါတယ္“ ဆိုေသာ မီဒီယာၾကားေကာင္းရံု စကားလံုးမ်ား ေျပာေနျခင္းျဖင့္ မဟုတ္ပဲ လက္ေတြ႔လုပ္ေဆာင္ထားရမည္။ ခင္းစရာလမ္းေၾကာင္းကို ခင္းက်င္းထားရမည္။ လိုအပ္ခ်က္မ်ားကို ျဖည့္စြက္ထားရမည္။



(၂) ပါ၀ါခြဲေ၀သံုးစြဲေသာၾကားျဖတ္အစိုးရမ်ား (power-sharing interim governments)

ပါ၀ါခြဲေ၀သံုးစြဲေသာ ၾကားျဖတ္အစိုးရမ်ားဆိုသည္မွာ အာဏာရွင္အစိုးရမွ အခ်ိဳ႕ေသာ အဖြဲ႕၀င္မ်ားႏွင့္ အတိုက္အခံမ်ားမွ အခ်ိဳ႕ေသာ အဖြဲ႕၀င္မ်ားတို႔ နားလည္မွဳယူ၍ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား မက်င္းပမီ ယာယီ ၾကားျဖတ္အစိုးရအျဖစ္ ဖြဲ႕စည္းကာ အတူတကြ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ၾကျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုသို႔ေသာ ေျပာင္းလဲမွဳ လမ္းေၾကာင္းမွာ ႏိုင္ငံေရးအရ ပ႗ိပကၡ မမ်ားလွပဲ တည္ျငိမ္သည္။ ေျပာင္းလဲမွဳမွာ ညင္သာသည္။ အတိုက္အခံမ်ား၏ ပညာသားပါပါ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္မွဳ အထူးလိုအပ္သည္။ (၁၉၈၉) မွ (၁၉၉၁)ခုႏွစ္အထိ ပိုလန္ႏိုင္ငံ၏ ေျပာင္းလဲမွဳျဖစ္စဥ္မွာ ထိုသို႔ေသာ ပံုစံမ်ိဳးျဖစ္သည္။

ထိုေျပာင္းလဲမွဳမ်ိဳးကို ဦးတည္ပါက အာဏာရွင္ဘက္မွ ဘက္ေျပာင္းလာသူမ်ားရွိလာေစရန္ စည္းရံုးလွံဳ႕ေဆာ္မွဳ အားေကာင္းရမည္။ ထိုစည္းရံုးေရးစြမ္းရည္တြင္လည္း လွ်ိဳ႕၀ွက္ႏိုင္မွဳ စြမ္းရည္ပါ လိုအပ္သည္။ မည္သူႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ရန္ အတိုက္အခံမ်ားမွ nominate လုပ္ေနသည္ကို အာဏာရွင္ဘက္သို႔ သတင္းေပါက္ၾကားျခင္း မရွိေစရ။ မဟုတ္လွ်င္ ပြဲမျပီးခင္ အခ်ိန္မွာပင္ အတိုက္အခံႏွင့္ ပူးေပါင္းခ်င္သူမ်ား လုပ္ၾကံခံလိုက္ရျခင္း၊ အဖမ္းခံလိုက္ရျခင္း၊ ထိုသူမွ စိတ္ေျပာင္းသြားျခင္းမ်ားျဖစ္ႏိုင္သည္။ လံုျခံဳေရးသည္ အေရးပါလွသည္။ ထိုသူမ်ားႏွင့္ အခ်ိတ္အဆက္ရွိ ထားျပီးမွသာ လူထုတိုက္ပြဲကို ပံုစံေဖာ္ရမည္။ လူထုတိုက္ပြဲအခ်ိန္တြင္မွ ေပၚလာလိမ့္မည္ဆိုျပီး ေစာင့္စားျခင္း၊ လိုက္လံစည္းရံုးျခင္းမ်ားသည္ မိမိ၏အင္အားကို ျဖဳန္းတီးလိုက္သကဲ့သို႕ပင္ရွိသည္။ မည္သို႔မွ်အက်ိဳးမထူးပါ။ ရန္သူ႕ထက္ ေျခတလွမ္းေနာက္က်ေနသည္ကို သတိျပဳသင့္သည္။ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရးေခၚျခင္း သည္လည္း ဤေျပာင္းလဲမွဳလမ္းေၾကာင္းေပၚမွာပင္ရွိသည္။ သို႕ေပမယ့္ ထိုသို႔ေခၚခ်ိန္သည္ ႏွစ္ဘက္ဘက္မွ်ေနသည့္ အခ်ိန္မ်ိဳးတြင္သာ ျဖစ္သင့္သည္။ ပိုလန္ႏိုင္ငံတြင္ ထိုေျပာင္းလဲမွဳလမ္းေၾကာင္းေပၚတက္သြားႏိုင္ခဲ့သည္က ပိုလန္ႏိုင္ငံ people power movement အားေကာင္း၍ျဖစ္သည္။

(၃) အာဏာရွင္မ်ားမွဦးေဆာင္ေသာ အိမ္ေစာင့္အစိုးရမ်ား (incumbent- led caretaker governments)

အခ်ိဳ႕ေသာအေျခအေနမ်ားတြင္ အာဏာရွင္အစိုးရကိုယ္တိုင္မွ ႏိုင္ငံ၏စီးပြားေရးယိုယြင္းမွဳကို မည္သို႕မွ်မထိန္းႏိုင္ေတာ့၍ျဖစ္ေစ၊ အုပ္စိုးသူမ်ားအခ်င္းခ်င္းသေဘာထား ကြဲလြဲမွဳေၾကာင့္ ျဖစ္ေစ၊ အတိုက္အခံမ်ား၏ ျခိမ္းေခ်ာက္ႏိုင္စြမ္းေၾကာင့္ျဖစ္ေစ၊ ဆက္လက္ထိန္းထားလွ်င္ တိုင္းျပည္တခုလံုး ဖရိုဖရဲျဖစ္လာႏိုင္ေခ် ရွိေသာေၾကာင့္ျဖစ္ေစ၊ ကနဦးဒီမိုကေရစီအသြင္ ကူးေျပာင္းမွဳ ျဖစ္စဥ္ကို စတင္လိုက္ရသည္မ်ားရွိသည္။ ေတာင္အာဖရိကဒီမိုကေရစီအသြင္ ကူးေျပာင္းမွဳျဖစ္စဥ္သည္ ထိုသို႔ေသာေျပာင္းလဲမွဳႏွင့္ စတင္ခဲ့သည္။ incumbent de Klerk government သည္ အိမ္ေစာင့္အစိုးရအျဖစ္စတင္ခဲ့ျပီး၊ (၁၉၉၃) စက္တင္ဘာတြင္မွ power-sharing coalition အေနျဖင့္ေျပာင္းလဲကာ ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းမွဳကို စတင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။

ထိုေျပာင္းလဲမွဳျဖစ္ေစရန္အတြက္ ထိေရာက္ေသာႏိုင္ငံတကာဖိအားမွာ အေရးပါလွသည္။ ထိေရာက္ေသာဟူေသာ စကားလံုးကို ဆိုထားပါသည္။ မစို႔မပို႔ဟိုစပ္စပ္ဒီစပ္စပ္၊ ေရွ႕ကဖံုးေနာက္ကေပၚ ႏိုင္ငံတကာဖိအားကို ဆိုလိုျခင္းမဟုတ္ပါ။ ထို႕ထက္ပို၍ အေရးၾကီးသည္ကား လူထုအားပင္ျဖစ္ပါသည္။ လူထုအားသည္ စုစုစည္းစည္းျပတ္ျပတ္သားသားရွိေနရပါမည္။ အာဏာရွင္တို႔အား မေျပာင္းလဲလွ်င္ လံုး၀မရႏိုင္သည့္ အေျခအေနသို႔ေရာက္ေအာင္ တြန္းပို႕ထားႏိုင္ရပါမည္။

(၄) အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာၾကားျဖတ္အစိုးရမ်ား (international interim governments)

အကယ္၍ အာဏာခြဲေ၀သံုးစြဲသည့္ ၾကားျဖတ္အစိုးရ ျဖစ္လာႏိုင္ေခ်မ်ား လံုး၀မရွိသည့္အခါ (သိုမဟုတ္) ႏွစ္ဘက္စလံုးတြင္ သမိုင္းေၾကာင္းအရ ၾကမ္းၾကဳတ္ေသာ ယွွဥ္ျပိဳင္မွဳမ်ားႏွင့္ တဦးေပၚတဦးယံုၾကည္မွဳ လံုး၀ဥႆံုကင္းမဲ့ေနသည့္အခါ (သို႔) ႏွစ္ဘက္စလံုးမည္သူမွ် ေအာင္ပြဲရေတာ့မည္ မဟုတ္ေၾကာင္း ေသခ်ာလာသည့္အခါတြင္ ကုလသမဂၢၾကီးၾကပ္မွဳျဖင့္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာၾကားျဖတ္အစိုးရမ်ားကို ဖြဲ႕စည္းရေလသည္။ နာမီးဘီးယား (၁၉၈၉-၁၉၉၀)ႏွင့္ ကမ္ေဘာဒီးယား (၁၉၈၃-၉၃) အေျခအေနမ်ားသည္ အဆိုပါေျပာင္းလဲမွဳျဖစ္စဥ္၏ ဥပမာမ်ားပင္ျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ ထိုသို႔ေသာ ေျပာင္းလဲမွဳျဖစ္စဥ္မ်ားတိုင္း ေအာင္ျမင္သည္ကား မဟုတ္ပါ။ အာဖဂန္နစၥတန္ႏိုင္ငံ၏ (၁၉၉၀)ျပည့္ႏွစ္ အေစာပိုင္းကာလမ်ားအေျခအေနသည္ မေအာင္ျမင္ေသာ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ၾကားျဖတ္အစိုးရကနဦး ဒီမိုကေရစီေျပာင္းလဲမွဳျဖစ္စဥ္ကို မီးေမာင္းထိုးျပေနသည္။ ထို႔႕အျပင္ အျခားအေရးၾကီးေသာ အခ်က္မွာကား သူတပါးႏွာေခါင္းျဖင့္ အသက္ရွဴသူမ်ားသည္ ကိုယ့္ႏွာေခါင္းျဖင့္ အသက္ရွဴရန္ ခဲယဥ္းသည့္ ေနာက္ဆက္တြဲျဖစ္ရပ္မ်ားပင္ျဖစ္သည္။

မည္သို႔ဆိုေစ ထိုေျပာင္းလဲမွဳျဖစ္စဥ္ကို ဦးတည္သည္ဆိုလွ်င္ကား Humanitarian intervention ျဖစ္လာေစရန္ ဦးစားေပးေဆာင္ရြက္ရမည္။ သတိျပဳရန္အခ်က္ကား ထိုျဖစ္စဥ္စတင္ရန္ အခ်ိန္သည္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာတတ္သည္။ ျဖစ္လာျပီးလွ်င္လည္း ေနာက္ဆက္တြဲျပႆနာမ်ား အလြန္ပင္ ၾကီးမားသည္။ ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းမွဳ၏ ပန္းတိုင္ျဖစ္ေသာ democratic consolidation ျဖစ္ရန္ ပိုမိုခက္ခဲသည္။ Long-term effects မ်ားျပားသည္။ autonomous development တည္ေဆာက္ရန္ political and economic challenges မ်ားသည္။ ထို costs မ်ားကို benefits မ်ားျဖင့္ weighted လုပ္ၾကည့္ျပီး benefits က costs ထက္ exceed ျဖစ္မွသာ ထိုလမ္းေၾကာင္းကို ဦးတည္သင့္သည္။

ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီအေရးႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ ထူးျခားေသာ အခ်က္တခုမွာကား ၁၉၈၈ လူထုအေရးေတာ္ပံုၾကီးေနာက္ပိုင္းကာလ ဒီမိုကေရစီေဖာ္ေဆာင္ေရး ၾကိဳးပမ္းခဲ့ၾကသည့္ အႏွစ္ႏွစ္ဆယ္ခရီးတြင္ အတိုက္အခံမ်ား အားလံုးသည္ ကနဦးဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳ ျဖစ္စဥ္စတင္ရန္ အထက္တြင္ေဖာ္ျပကဲ့သို႔ နည္းလမ္းေပါင္းမ်ားစြာကို ခုန္ျပန္ေက်ာ္လႊား အသံုးျပဳခဲ့ၾကျပီးသားပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ထိေရာက္မွဳရသင့္သေလာက္ မရခဲ့သည့္အခ်က္မွာကား မည္သည့္လမ္းေၾကာင္းကိုမွ တစိုက္မတ္မတ္ ဦးတည္ျခင္းမရွိပဲ ဟိုေကြ႕ဟိုတက္ႏွင့္ ေလွာ္၊ ဒီေကြ႔ဒီတက္ႏွင့္ ေလွာ္ေနၾကျခင္းေၾကာင့္သာ ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ျဖစ္ရာ လွိဳင္းထန္လွေသာ ပင္လယ္ျပင္မွ ဒီမိုကေရစီ ေလွငယ္ကား လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးဆီ ေရာက္လိုက္၊ ႏိုင္ငံတကာဖိအားဆီ ေရာက္လိုက္၊ လူထုတိုက္ပြဲဆီ ေရာက္လိုက္၊ စီးပြားေရးပိတ္ဆို႔မွဳဆီေရာက္လိုက္၊ ယူအင္ဆီေရာက္လိုက္၊ အေမရိကန္ဆီေရာက္လိုက္၊ အာဆီယံဆီေရာက္လိုက္၊ Humanitarian Intervention ဆီေရာက္လိုက္၊ တပ္မေတာ္အားခြဲ၍ မ်ိဳးခ်စ္ေခါင္းေဆာင္မ်ား ျပည္သူႏွင့္ပူးေပါင္းေရးဆီ ေရာက္လိုက္ျဖစ္ကာ ပင္လယ္ျပင္ထဲတြင္ ၀ိုင္းၾကီးပတ္ပတ္လည္ေနသကဲ့သို႔ ျဖစ္လာပါေတာ့သည္။

ပို၍ ဆိုးသည့္အခ်က္မွာကား Initial Transition အေတြးအေခၚေပၚတြင္ အေျခခံထားသည့္ လမ္းေၾကာင္းမ်ားကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ေနေသာ္လည္း အဆိုပါအေတြးအေခၚ၏ အေရးၾကီးဆံုး အခ်က္ျဖစ္သည့္ ၾကားျဖတ္အစိုးရဖြဲ႕စည္းေရး ေရတိုရည္မွန္းခ်က္ ပန္းတိုင္က ေပ်ာက္ကြယ္ေနျခင္းသာ ျဖစ္ေလသည္။ ၾကားျဖတ္အစိုးရ အသြင္ေဆာင္သည့္ ေတာင္းဆိုခ်က္မ်ား ထြက္ေပၚလာသည္ႏွင့္ တျပိဳင္နက္ ႏိုင္ငံေရးစစ္မ်က္ႏွာသည္ ေမရီခ်က္ပလင္း ဆြံ႕အနားမၾကားေက်ာင္း အသြင္သို႕ ေျပာင္းလဲသြားျခင္းမ်ား (သို႕မဟုတ္) ခါးပိုက္ႏွိဳက္မ်ား နယ္လုသည့္ အသြင္သို႕ ေျပာင္းလဲသြားျခင္းမ်ား ျဖစ္လာေလေတာ့သည္။

ျပည္သူလူထုက ေရြးခ်ယ္တာ၀န္ေပးထားသည့္ အေရးပါေသာ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္မ်ားက ၾကားျဖတ္အစိုးရ ေပၚထြက္ေရးဆိုသည့္အခ်က္ကို တတ္ႏိုင္သမွ် ေရွာင္လႊဲေျပာဆိုေလ့ရွိၾကျပီး၊ မလြဲသာ မေရွာင္သာ အေျခအေနမ်ား ေပၚလာလွ်င္လဲ ေရငံုႏွဳတ္ပိတ္ ေနလိုက္ၾကေလ့ရွိပါသည္။ ျပည္သူလူထုက မေရြးခ်ယ္ထားပဲ တာ၀န္သိသည့္ ႏိုင္ငံေရး ေခါင္းေဆာင္မ်ားက ၾကိဳးပမ္းေတာင္းဆိုမွဳ စတင္လိုက္ပါလွ်င္လဲ ခါးပိုက္ႏွိဳက္မ်ား ကုန္းလမ္း၊ ေရလမ္း သူ႕နယ္၊ ကိုယ့္နယ္ လုသကဲ့သို႕ ပြဲပ်က္လွ်င္ျပီးေရာ သေဘာထားကား ထိုးႏွက္ တိုက္ခိုက္ၾကပါေတာ့သည္။

အေျဖကားရွင္းပါသည္။ တကၠသိုလ္က ဘြဲ႕ရခ်င္လွ်င္ အထက္တန္းစာေမးပြဲကို အရင္ေအာင္ရပါမည္။ အထက္တန္းစာေမးပြဲကို ေက်ာ္ခြသြားလို၍ မရပါ။ မျဖစ္မေန ျဖတ္သန္းရပါမည္။ဒီမိုကေရစီစနစ္ အျမစ္တြယ္ ရွင္သန္ခိုင္မာေစလိုသည့္ ေရွရည္ပန္းတိုင္ကို Initial Transition အေတြးအေခၚေပၚတြင္ အေျခခံသည့္ လမ္းေၾကာင္းမ်ားျဖင့္ သြားလိုလွ်င္ အထက္တြင္ေဖာ္ျပထားခဲ့ေသာ ၾကားျဖတ္အစိုးရ အသြင္သ႑ာန္တမ်ိဳးမ်ိဳးကို ေရတိုပန္းတိုင္အျဖစ္ ဦးတည္သတ္မွတ္ ရေတာ့မည္ျဖစ္သည္။ ယင္းအခ်က္ကို လက္မခံလိုလွ်င္ Initial Transition အေတြးအေခၚကို လက္ခံက်င့္သံုးျခင္း မျပဳပဲ Political liberalization အေတြးအေခၚကို လက္ခံလိုက္သည္က ပို၍ ေကာင္းမြန္သည္။ အေတြးအေခၚက လမ္းစဥ္မ်ားကို ဦးေဆာင္သည္ျဖစ္ရာ အေတြးအေခၚ မရွင္းလင္းပဲ ႏိုင္ငံေရးကို ဦးေဆာင္ေနလွ်င္ မျပတ္သားေသာ လမ္းစဥ္မ်ားေၾကာင့္ ရွင္းလင္းသည့္ အေတြးအေခၚ ရွိေနေသာ ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ားသာမက ျပည္သူလူထု တရပ္လံုးကိုပါ ထိခိုက္ေစႏိုင္သည္။

ၾကားျဖတ္အစိုးရ အသြင္ေဆာင္သည့္ အစိုးရတရပ္ ေပၚထြက္လာေရးဆိုေသာ အေျခခံ ပန္းတိုင္ကို လက္ခံရံုႏွင့္ ျပီးေသးသည္ကား မဟုတ္ပဲ ဦးတည္ေသာ ၾကားျဖတ္အစိုးရအသြင္ေပၚမူတည္၍ ပိုမိုအာရံုစိုက္လုပ္ရမည့္ လမ္းေၾကာင္းမ်ား၊ ေလွ်ာ့ရမည့္ လမ္းေၾကာင္းမ်ားလည္း ရွိလာတတ္သည္။ ဥပမာ- လူထုတိုက္ပြဲႏွင့္ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးလမ္းစဥ္ကို အာရံုစိုက္သည္ဆိုလွ်င္ ေတာ္လွန္ေရးကို လူထုႏွင့္ တသားတည္းျဖစ္ေအာင္ ျပဳလုပ္ရပါမည္။ ျပည္သူအမ်ားအား ကိုယ့္အားကိုယ္ကိုးစိတ္ ျဖစ္လာေစရန္ တြန္းအားေပးရပါမည္။ ေမွ်ာ္ေတာ္ေယာင္ျဖစ္ေအာင္ အခုပဲ ႏိုင္ငံတကာ ၀င္လာေတာ့မည္ဆိုလိုက္၊ အခုပဲ လူထုနည္းနဲ႕မွ ေအာင္ျမင္ေတာ့မည္ဆိုလိုက္ လုပ္ေနျခင္းမွာ တိုက္ပြဲအတြင္း ေတြေ၀မွဳကို ျဖစ္ေစႏိုင္ပါသည္။

တိုက္ပြဲတခုတြင္ စစ္ကူလာမည္ဟု ယံုၾကည္ထားေသာ တပ္မွဴး၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္၊ တပ္သားမ်ား၏ခံယူခ်က္ႏွင့္ စစ္ကူမလာႏိုင္၊ မိမိဘာသာတိုက္ရမည္ဟု သိထားေသာ တပ္မွဴးတေယာက္၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္၊ တပ္သားမ်ား၏ ခံယူခ်က္တို႔ မည္မွ်ကြာျခားလွသည္ကို ဂရုျပဳျပီး လူထု၏ ႏိုင္ငံေရးေရခ်ိန္၊ အေတြးအေခၚ ေရခ်ိန္ႏွင့္ အကိုက္ညီဆံုးေသာ လမ္းစဥ္မ်ားကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ၾကရမည္ျဖစ္သည္။ သို႕ျဖစ္ရာ အေတြးအေခၚ ရွင္းလင္းမွသာ ထိေရာက္ေသာ အလုပ္မ်ားကို လုပ္ႏိုင္မည္ျဖစ္ေလသည္။

အျခားေသာ အေတြးအေခၚ တခုျဖစ္သည့္ Political liberalization သို႕ ေျပာင္းလဲ လက္ခံက်င့္သံုးသူမ်ားက Initial Transition အေတြးအေခၚကို လက္ခံက်င့္သံုးခဲ့ၾကသည္မွာ အႏွစ္ႏွစ္ဆယ္ ေက်ာ္လာျပီး ထူးျခားမွဳ မရွိေတာ့၍ (၀ါ) Initial Transition အေတြးအေခၚမွ ဦးေဆာင္ထားေသာ လမ္းေၾကာင္းမ်ားသည္ ေအာင္ျမင္ႏိုင္ျခင္း မရွိေတာ့၍ အေတြးအေခၚ ေျပာင္းလဲသြားျခင္းဟု ဆိုတတ္ၾကပါသည္။ သို႕ေပမယ့္ ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီ အေရး အႏွစ္ႏွစ္ဆယ္ခရီးတြင္ Initial Transition အေတြးအေခၚက ဦးေဆာင္ခဲ့သည္ ဟူ၍ကား တပ္အပ္ေသခ်ာ ေျပာဆို၍ မရပါ။ Initial Transition အေတြးအေခၚ၏ လမ္းေၾကာင္းမ်ားျဖစ္ေသာ လူထုတိုက္ပြဲ၊ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး၊ ႏိုင္ငံတကာဖိအားေပးေရး စသည္တို႕ကို ကိုင္စြဲခဲ့ၾကေသာ္လည္း အဆိုပါအေတြးအေခၚ၏ ေရတိုပန္းတိုင္ျဖစ္ေသာ ၾကားျဖတ္အစိုးရ ေပၚေပါက္လာေရးကို ဦးတည္ျခင္း မရွိခဲ့ၾကပါ။

ေရတိုပန္းတိုင္ေရာက္ျပီးမွ ေရရွည္ပန္းတိုင္သို႕ သြားရသည့္ လမ္းေၾကာင္းေပၚမွ အမ်ိဳးသား ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး၊ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရး စသည္တို႕ကို ဦးတည္ရင္း အခ်ိန္ကုန္ ခဲ့ၾကသည္က မ်ားပါသည္။ ဆယ္တန္းေက်ာင္းသားက တကၠသိုလ္ေနာက္ဆံုးႏွစ္ စာမ်ားကိုပဲ ဖတ္ေနသည့္အခါ ဆယ္တန္းစာေမးပြဲလဲ မေအာင္ႏိုင္၊ တကၠသိုလ္က ဘြဲ႕လဲ မရပဲ ကန္႕လန္႕ကန္႕လန္႕ ျဖစ္ေနသည့္ အေျခအေနမ်ိဳးသို႕ ေရာက္ေနျခင္းသာ ျဖစ္ရာ Initial Transition အေတြးအေခၚ (သို႕မဟုတ္) အာဏာရွင္စနစ္အား ျဖိဳခ် ျခင္း (authoritarian breakdown) အေတြးအေခၚမွာ လံုး၀ က်ဆင္းသြားျပီဟုကား မည္သူမွ် တပ္အပ္ေသခ်ာ ေျပာပိုင္ခြင့္မရွိ။ အင္အားမ်ားစုစည္းျပီး၊ လူထုႏွင့္အတူ လက္တြဲ၍ ေရတိုပန္းတိုင္ကို ဦးတည္ႏိုင္သည့္ အခ်ိန္တြင္ ေအာင္ျမင္ႏိုင္ေပလိမ့္မည္။

အလားတူပင္ အာဏာရွင္တို႕ဘက္မွ civil liberties မ်ား ဖန္တီးျခင္း၊ ဖိႏွိပ္မွဳ ေျဖေလွ်ာ့ျခင္းမ်ားျဖင့္ စတင္ျပဳလုပ္ေလ့ရွိသည့္ Political liberalization အေတြးအေခၚက ဦးေဆာင္သည့္ လမ္းေၾကာင္းမ်ားမွာ ေအာင္ျမင္မည္၊ က်ဆံုးမည္ကိုလည္း မည္သူမွ် တပ္အပ္ေသခ်ာ ေျပာပိုင္ခြင့္ မရွိ။ ေအာင္ျမင္ျပီး democratic consolidation ပန္းတိုင္သို႕ ေရာက္သြားသည့္ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳ ျဖစ္စဥ္ သက္ေသသာဓက မ်ားရွိသကဲ့သို႕၊ လမ္းတ၀က္မွာတင္ partial democracy အျဖစ္ ကန္႕လန္႕ျဖစ္ေနသည္ မ်ားလဲ ရွိပါသည္။ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားတြင္ အာဏာရွင္တို႕ ဘက္မွ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေနာက္ကြယ္မွ ၾကိဳးကိုင္ထားသည့္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားမွေသာ္ လည္းေကာင္း အေရးမလွသျဖင့္ liberalization ကို abort လုပ္လိုက္ျပီး အာဏာရွင္စနစ္ကို အသက္ျပန္သြင္းသြား သည္မ်ားရွိသကဲ့သို႕၊ တပိုင္းတစ အေျခအေနက်မွ အာဏာရွင္တို႕စိတ္ေျပာင္းကာ အာဏာျပန္သိမ္းသြား သည္လဲ ရွိပါသည္။

ယခုဆက္လက္ျပီး Political liberalization အေတြးအေခၚက ဦးေဆာင္သည့္ ႏိုင္ငံေရး သေဘာတရားမ်ားကို တင္ျပပါမည္။

Political Liberalization အေတြးအေခၚ

Political Liberalization ဆိုသည္မွာ အာဏာရွင္တို႕ဘက္မွ civil liberties မ်ား ဖန္တီးေပးျခင္းႏွင့္ ဖိႏွိပ္မွဳမ်ား ေလွ်ာ့ခ်ျခင္း (ease of repression) လုပ္ျခင္းမ်ားကို ဆိုလိုပါသည္။ အဆိုပါ အေတြးအေခၚအား အာဏာရွင္တို႕ဘက္က က်င့္သံုးလာခ်ိန္တြင္ အာဏာရွင္ေရြးေကာက္ပြဲ (authoritarian elections) မ်ား ေပၚထြက္လာေလ့ရွိပါသည္။

ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳျဖစ္စဥ္၏ ေနာက္ဆံုးပန္းတိုင္ျဖစ္ေသာ democratic consolidation ကို ေဖာ္ေဆာင္ေပးႏိုင္သည့္ အေတြးအေခၚ တရပ္ျဖစ္ေသာ္လည္း political liberalization ႏွင့္ initial transition မွာ ကြဲျပားျခားနားပါသည္။ Initial transition ကို ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းမွဳျဖစ္စဥ္ (Democratization)၏ ကနဦးအစိတ္အပိုင္း အျဖစ္သတ္မွတ္ထားေသာ္လည္း political liberalization က်င့္သံုးအေကာင္အထည္ေဖာ္မွဳ ျဖစ္ရပ္တိုင္းအား ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳ၏ ကနဦးအစိတ္အပိုင္း အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားျခင္း မရွိပါ။

ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္မ်ားက အဆိုပါ ကြဲျပားျခားနားမွဳကို ရွင္းရွင္းလင္းလင္း မီးေမာင္းထိုးျပေလ့ရွိၾကပါသည္။ Holger ႏွင့္ Schlumberger တို႕က political liberalization ႏွင့္ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳျဖစ္စဥ္တို႕မွာ ေနာက္ဆံုးရလဒ္အေျဖ (end result) ေပၚ မူတူ၍ ကြဲျပားေၾကာင္း ေရးသားခဲ့ၾကပါသည္။ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳျဖစ္စဥ္မွာ ဒီမိုကေရစီ စနစ္ အျမစ္တြယ္ ခိုင္မာရွင္သန္မွဳရွိရန္ ဦးတည္သည့္ ရွင္းလင္းေသာ ေနာက္ဆံုးရလဒ္ ရွိေသာ္လည္း၊ political liberalization မွာကား ဒီမိုကေရစီစနစ္ အျမစ္တြယ္ ခိုင္မာရွင္သန္မွဳ (Democratic consolidation) သို႕ ဦးတည္ျခင္းမရွိပဲ လမ္းတ၀က္တြင္ပင္ အာဏာရွင္တို႕ဘက္မွ liberalization ကို ရပ္ဆိုင္းကာ အာဏာျပန္သိမ္းျပီး၊ authoritarian စနစ္ကို အသက္ျပန္သြင္းျခင္းလည္း ျဖစ္ႏိုင္သည္။ တပိုင္းတစ ရပ္ဆိုင္းထားျခင္းမ်ားလဲ ျဖစ္ႏိုင္သည့္အတြက္ တိက်ေသာ end result ကို သတ္မွတ္၍ မရႏိုင္ေၾကာင္း သုေတသနျပဳခ်က္မ်ားအရ ေတြ႕ရွိခဲ့ၾကပါသည္။

ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္ Pool ကလဲ Political Liberalization ဆိုသည္မွာ ဒီမိုကေရစီ၏ အေျခခံ သေဘာတရားမ်ားကို မိတ္ဆက္ျခင္းမွ်သာ ျဖစ္ျပီး၊ ဒီမိုကေရစီပန္းတိုင္ကို ဦးတည္ေဖာ္ေဆာင္သည္ဟု မည္သူမွ် တပ္အပ္ေသခ်ာ မေျပာႏိုင္ေၾကာင္း ရွင္းလင္းေျပာၾကားခဲ့ပါသည္။ ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္ Monshipouri က Political Liberalization ျဖစ္ရပ္တိုင္းတြင္ ဒီမိုကေရစီစနစ္ တည္ေဆာက္မွဳ ျဖစ္မလာႏိုင္ေသာ္လည္း political liberalization ျပဳလုပ္ျခင္းအားျဖင့္ အာဏာရွင္တို႕၏ သက္တမ္းကို ဆြဲဆန္႕ေပးႏိုင္ေၾကာင္းႏွင့္ အာဏာရွင္တို႕ ရင္ဆိုင္ရတတ္သည့္ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမွဳေရး အက်ပ္အတည္းမ်ားကို ေရတို ေျဖရွင္းျခင္း အေတြးအေခၚတခုအျဖစ္ အသံုးခ်ႏိုင္ေၾကာင္း ေရးသားေဖာ္ျပခဲ့ပါသည္။ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ျဖစ္ေပၚေနတတ္သည့္ ႏိုင္ငံေရးမတည္ျငိမ္မွဳမ်ား၊ စစ္ပြဲမ်ား၊ စီးပြားေရး၊ လူမွဳေရး ျပႆနာမ်ားကို political liberalization အေတြးအေခၚျဖင့္ ေျဖရွင္းပါက ညင္သာေသာ ေျပာင္းလဲတိုးတက္မွဳမ်ား ရွိႏိုင္ေၾကာင္းႏွင့္ အဆိုပါႏိုင္ငံမ်ားရွိ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းမ်ားကို ဒီမိုကေရစီ စနစ္အတြက္ ၾကိဳတင္မိတ္ဆက္ျပင္ဆင္ေပးရာ ေရာက္ေၾကာင္း Monshipouri က ဆိုထားခဲ့ပါသည္။

Political Liberalization ႏွင့္ ကနဦးဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳတို႕သည္ ဤသို႕ ကြဲျပားျခားနားေနေသာ္ျငား political liberalization သည္ civil liberties အခ်ိဳ႕ကို အကာအကြယ္ ေပးႏိုင္လာသျဖင့္ expansion of public space ျဖစ္ေၾကာင္းကိုကား ပညာရွင္အမ်ားစုက တညီတညြတ္တည္း လက္ခံထားခဲ့ၾကပါသည္။ ျခံဳငံုၾကည့္ပါက political liberalization ဆိုသည္မွာ အာဏာရွင္တို႕မွ ပိတ္ဆို႕ထားသည့္ တံခါးအား အနည္းငယ္ ဟေပးျခင္းျဖင့္ လူတဦးခ်င္း၏ အေတြးအျမင္ေဖာ္ျပခ်က္၊ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအတြင္း လွဳပ္ရွားမွဳႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးပါ၀င္ပတ္သက္မွဳတို႕ကို အကန္႕အသတ္ျဖင့္ ခြင့္ေပးျခင္း ျဖစ္ေပသည္။ သို႕ရာတြင္ အာဏာရွင္တို႕ ဖြင့္ေပးေသာ အေပါက္မွ အာဏာရွင္တို႕ ခ်ဳပ္ကိုင္ထားေသာ အိမ္အတြင္းသို႕ ၀င္ေရာက္ေနထိုင္ရမည္ျဖစ္ရာ ဧည့္သည္တို႕၏ ထံုးစံအတိုင္း အိမ္ရွင္မ်ား ခ်မွတ္ထားေသာ စည္းကမ္းကိုေတာ့ လိုက္နာရန္ လိုအပ္ေပသည္။ ဧည့္သည္မ်ားမွ စည္းကမ္းကို မလိုက္နာလွ်င္ကား အိမ္ေပၚမွ ႏွင္ခ်၍ ဖြင့္ထားေသာ တံခါးကို အာဏာရွင္တို႕ဘက္မွ အခ်ိန္မေရြး ျပန္လည္ ပိတ္ပိုင္ခြင့္လည္း ရွိေလသည္။ ယင္းမွာ political liberalization အေတြးအေခၚ၏ အေျခခံ သေဘာတရား ျဖစ္ေလသည္။

political liberalization သည္ စစ္မွန္ေသာ ဒီမိုကေရစီ ပန္းတိုင္သို႕ အေရာက္လွမ္းေရးကို ေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္သည္လား (၀ါ) political liberalization အေတြးအေခၚကို ကိုင္စြဲျခင္းျဖင့္ ဒီမိုကေရစီ ရႏိုင္သလား ဆိုသည္ႏွင့္ ပတ္သက္၍မူ အယူအဆႏွစ္မ်ိဳး ေပၚထြက္လာပါသည္။ တမ်ိဳးက political actors မ်ားေပၚတြင္ မူတည္သည့္ အေတြးအျမင္ ျဖစ္ပါသည္။ အဆိုပါ အယူအဆအရ ဒီမိုကေရစီအေရးတြင္ အာဏာရွင္မ်ားဘက္၌ hardliners ႏွင့္ softliners ဆိုေသာ ႏိုင္ငံေရးဇာတ္ေကာင္ႏွစ္မ်ိဳး ေပၚထြက္လာျပီး၊ အတိုက္အခံမ်ားဘက္၌ opportunists, moderates ႏွင့္ radicals ဆိုေသာ ႏိုင္ငံေရးဇာတ္ေကာင္ သံုးမ်ိဳး ေပၚထြက္လာႏိုင္ပါသည္။

Hardliners ဆိုသူမ်ားမွာ အာဏာရွင္စနစ္ကိုပင္ ေရရွည္တည္တံ့ခိုင္ျမဲလိုသူမ်ားျဖစ္ျပီး၊ softliners ဆိုသူမ်ားမွာ ဒီမိုကေရစီစနစ္ တည္ေဆာက္ေရးအတြက္ အတိုက္အခံမ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရး ေစ့စပ္ညွိႏွိဳင္းေရးကို လိုလားသူမ်ားျဖစ္သည္။ opportunists ဆိုသူမ်ားကား ဒီမိုကေရစီစနစ္ တည္ေဆာက္ေရးကို စိတ္၀င္စားသူမ်ား မဟုတ္ပဲ ဒီမိုကေရစီ အေရးကို အေၾကာင္းျပဳ၍ ကိုယ္က်ိဳးရွာလိုသူမ်ားျဖစ္သည္။ moderates ဆိုသူမ်ားကား ဒီမိုကေရစီစနစ္ ခိုင္မာရွင္သန္ေရးကို လိုလားသူမ်ားျဖစ္ျပီး၊ မည္သို႕ေသာ ေျပာင္းလဲမွဳမ်ားကိုျဖစ္ေစ လက္ခံႏိုင္သူမ်ား ျဖစ္သည္။ radicals ဆိုသူမ်ားကား အာဏာရွင္တို႕ႏွင့္ compromise မလုပ္ရေသာ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳကို ေဖာ္ေဆာင္လိုသူမ်ား ျဖစ္သည္။ လက္တင္အေမရိက ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းမွဳ သင္ခန္းစာမ်ားအရ political liberalization ကို အာဏာရွင္ဘက္မွ softliners မ်ားႏွင့္ အတိုက္အခံဘက္မွ moderates မ်ားက ထိန္းေက်ာင္းေပးႏိုင္လွ်င္ ဒီမိုကေရစီ ခိုင္မာရွင္သန္ေရး လမ္းေၾကာင္းေပၚသို႕ ေရာက္သြားႏိုင္ေၾကာင္း ပညာရွင္မ်ားက ေလ့လာေတြ႕ရွိခဲ့ၾကေလသည္။

အျခားအယူအဆတခုမွာကား အာဏာရွင္တို႕တြင္ အာဏာရွင္စနစ္ကို ထိန္းသိမ္းထားလိုေသာအုပ္စုႏွင့္ အာဏာရွင္စနစ္ကို ဆက္လက္က်င့္သံုး၍ မျဖစ္ႏိုင္ဟု ယူဆေသာ အုပ္စုႏွစ္စု ကြဲျပားသြားသျဖင့္ အာဏာရွင္တို႕အၾကား အကြဲအျပဲ (intra-regime factionalism) ႏွင့္ စစ္တပ္မွ ေခါင္းေဆာင္အခ်ိဳ႕ခြဲထြက္ျပီး အတိုက္အခံတို႕ႏွင့္ ေပါင္းသြားသည့္အခါ ျဖစ္လာေလ့ရွိေသာ intra-military factionalism မ်ား၊ degradation of military institution ျဖစ္ျခင္းမ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္ရန္ political liberalization ကို အာဏာရွင္ေခါင္းေဆာင္မ်ားက အေကာင္အထည္ေဖာ္လာသည္ဆိုေသာ အယူအဆျဖစ္ေလသည္။ ဤအယူအဆအရ political liberalization ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ရာတြင္ အာဏာရွင္တို႕ဘက္မွ paradox of success ကို ေသခ်ာေစရန္ ေဆာင္ရြက္ရသည္။ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားတြင္ အာဏာရွင္တို႕ ၾကိဳးကိုင္ႏိုင္သည့္ ပါတီမ်ား ဖြဲ႕စည္းျခင္း၊ အာဏာရွင္တို႕၏ ရပ္တည္မွဳကို မထိပါးေစေသာ ဥပေဒမ်ား ျပဌာန္းသတ္မွတ္ျခင္း၊ ၾကိဳးကိုင္ႏိုင္သည့္ ပါတီမ်ားသာ အႏိုင္ရႏိုင္မည့္ ေရြးေကာက္ပြဲဥပေဒမ်ား ျပဌာန္းျခင္း စသည္တို႕မွာ political liberalization ၏ လိုအပ္ခ်က္တရပ္ျဖစ္ေသာ အဆိုပါ paradox of success စည္းမ်ဥ္းကို ေဖာ္ေဆာင္ျခင္း ျဖစ္ေလသည္။ paradox of success မေသခ်ာပဲႏွင့္ political liberalization ကို မည္သည့္ အာဏာရွင္ကမွ ေဖာ္ေဆာင္ျခင္း မရွိပါ။

အထက္ေဖာ္ျပပါ အယူအဆႏွစ္မ်ိဳးအနက္ ပထမအယူအဆမွ ၾကည့္လွ်င္ political liberalization သည္ ဒီမိုကေရစီ ပန္းတိုင္အေရာက္လွမ္းေရးကို ဦးတည္သည့္ အေတြးအေခၚ ျဖစ္ျပီး၊ ဒုတိယအယူအဆမွ ၾကည့္လွ်င္ကား political liberalization သည္ အာဏာရွင္စနစ္ကို ပံုစံတမ်ိဳးျဖင့္ ေရရွည္ ရွင္သန္ေနေစႏိုင္သည့္ dead end ျဖစ္ေနေသာ အေတြးအေခၚ ျဖစ္ေလသည္။ လက္တင္အေမရိက ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳ ျဖစ္စဥ္မ်ားအရ ပထမအယူအဆက မွန္ကန္ျပီး၊ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသႏွင့္ အာရွတိုက္ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳ ျဖစ္စဥ္မ်ားအရ ဒုတိယအယူအဆက မွန္ကန္ေနသည္ျဖစ္ရာ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံ ၾကံဳေတြ႕လာမည့္ political realities အေျခအေနကိုကား ခန္႕မွန္းရ အလြန္ပင္ ခက္ႏိုင္ပါသည္။

မည္သို႕ဆိုေစ အာဏာရွင္တို႕၏ political liberalization ေဖာ္ေဆာင္မွဳမ်ားကို public space ခ်ဲ႕ေပးျခင္းဟု ရွဳျမင္၍ ပထမအယူအဆကို လက္ခံက်င့္သံုးလိုေသာ moderates မ်ားအေနျဖင့္ ရလိုရျငား စမ္းသပ္ၾကည့္လိုသည္ဆိုလွ်င္ political liberalization မွ democratic consolidation သို႕ ေျပာင္းလဲရန္ ၾကိဳးပမ္းမွဳမ်ားတြင္ ေတြ႕ၾကံဳႏိုင္သည့္ obstacles မ်ားကို အာရံုစိုက္ရန္ လိုအပ္ေပသည္။ အဆိုပါ obstacles မ်ားကို ေက်ာ္လႊားႏိုင္မည့္ နည္းလမ္းမ်ားကို ၾကံဆရွာေဖြသင့္ေလသည္။ Political liberalization စတင္လာျပီးမွ ေျပာင္းျပန္ဦးတည္သြားေသာ political deliberalization မျဖစ္ေစရန္ ၾကိဳးပမ္းၾကရန္ လိုအပ္သည္။

(၁) Civil Society ဆိုင္ရာ အခက္အခဲမ်ား

political liberalization အေတြးအေခၚကို ကိုင္စြဲ၍ ဒီမိုကေရစီ ပန္းတိုင္သို႕ သြားရန္ ၾကိဳးပမ္းမွဳတြင္ civil society ၏ အခန္းက႑မွာ အလြန္ အေရးပါလွသည္။ ႏိုင္ငံေတာ္မွ ၾကိဳးကိုင္ျခယ္လွယ္မွဳ ကင္းရွင္းသည့္ အစုအဖြဲ႕မ်ား၊ လူထုလွဳပ္ရွားမွဳမ်ားႏွင့္ ပညာတတ္လူပုဂၢိဳလ္မ်ား ပါ၀င္ေသာ active civil society ရွင္သန္လာေရးသည္ အေရးၾကီးလွေသာ လိုအပ္ခ်က္တရပ္ျဖစ္သည္။ အဆိုပါ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားသည္ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းမွ ဒီမိုကေရစီ စံမ်ားကို နားလည္က်င့္သံုးလာေစေရး၊ ကြဲျပားျခားနားမွဳမ်ားအၾကားမွ ညီညြတ္မွဳကို နားလည္လက္ခံလာေစေရး၊ စီးပြားေရးႏွင့္ လူမွဳေရး ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳမ်ား ရွိလာေစေရးတို႕ကို ေဆာင္ရြက္ရမည္ျဖစ္ျပီး၊ ႏိုင္ငံေတာ္၏ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ ၾကိဳးကိုင္ ခ်ယ္လွယ္မွဳမ်ားႏွင့္ တတ္ႏိုင္သမွ် ကင္းရွင္းရမည္ ျဖစ္ေလသည္။ သို႕မွသာ ႏိုင္ငံေတာ္၏ ပါ၀ါခ်ိန္ခြင္လွ်ာကို တဘက္တလမ္းမွ ထိန္းေက်ာင္းႏိုင္မည္ျဖစ္ျပီး၊ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအား ႏိုင္ငံေတာ္မွ ထိန္းခ်ဳပ္ထားမွဳကို အားေပ်ာ့ေစမည္ ျဖစ္သည္။ အစိုးရမဟုတ္ေသာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား (အန္ဂ်ီအို) မ်ားသည္ state ႏွင့္ society တို႕ အၾကားတြင္ buffer zone အျဖစ္ ရပ္တည္ၾကရမည္ျဖစ္သည္။

political liberalization ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ခဲ့သည့္ ႏိုင္ငံအမ်ားစုတြင္ civil society အဖြဲ႕ အမ်ားစုကို အာဏာရွင္တို႕က ၾကိဳတင္ဖြဲ႕စည္း ထိန္းခ်ဳပ္ထားသည္။ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအတြင္းတြင္ civil society အားေကာင္းလာေစရန္ ပညာေရး၊ လူမွဳေရး၊ စီးပြားေရးက႑မ်ားမွ ထိုးေဖာက္ေနသည့္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ လူပုဂၢိဳလ္မ်ားအား ပံုမွန္ ေစာင့္ၾကည့္ေလ့ရွိျပီး၊ အဆိုပါ အဖြဲ႕မ်ားႏွင့္ လူပုဂၢိဳလ္မ်ားသည္ အာဏာရွင္တို႕ႏွင့္ ၾကိဳးကိုင္အဖြဲ႕မ်ားအား ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္လာမည့္ အေျခအေနရွိမရွိကို အကဲျဖတ္ေလ့ရွိသည္။ အာဏာရွင္ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား က်င္းပ၍ ႏိုင္ငံတကာေရးရာတြင္ international legitimacy ရေစရန္ ၾကိဳးပမ္းထားေသာ ၾကိဳးကိုင္အစိုးရမ်ား၏ ရပ္တည္မွဳကို ထိခိုက္လာႏိုင္သည္ဟု ယူဆပါက public space ကို ျပန္လည္ကန္႕သတ္သည္။ လိုအပ္လာပါက အမ်ိဳးသားလံုျခံဳေရး (national security concerns) ကို အေၾကာင္းျပ၍ civil society ကို ဖိႏွိပ္ရန္ႏွင့္ အာဏာျပန္သိမ္းႏိုင္ရန္ ဥပေဒမ်ား သတ္မွတ္ျပဌာန္းထားသည္။ သို႕ျဖစ္ရာ အာဏာရွင္တို႕၏ political liberalization ကို အခြင့္အေရးဟု သတ္မွတ္၍ ဒီမိုကေရစီ ပန္းတိုင္သို႕ အေရာက္သြားရန္ ၾကိဳးပမ္းလိုသူမ်ားသည္ အဆိုပါ obstacles မ်ားကို မည္သို႕ ေက်ာ္လႊားမည္နည္းဟူေသာ လမ္းစဥ္မ်ားကို စဥ္းစားထားၾကရန္ လိုအပ္သည္။

(၂) ႏိုင္ငံေရးယဥ္ေက်းမွဳဆိုင္ရာ အခက္အခဲမ်ား

ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံတြင္ ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အာဏာရွင္စနစ္ တည္တံ့ခိုင္ျမဲေနရျခင္း အေၾကာင္းတရား မ်ားတြင္ ႏိုင္ငံေရးယဥ္ေက်းမွဳဆိုင္ရာ အေၾကာင္းအခ်က္မ်ားလည္း ပါ၀င္ေလ့ရွိသည္။ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံေရးယဥ္ေက်းမွဳသည္ ဒီမိုကေရစီ စနစ္၏ အေျခခံသေဘာတရားမ်ားႏွင့္ ကြဲျပားျခားနားျပီး၊ အာဏာရွင္ဆန္ေသာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းသ႑ာန္ ျဖစ္တည္ေနပါက ဒီမိုကေရစီ စနစ္ ရွင္သန္ခိုင္မာေရးကို အတားအဆီး ျဖစ္ေစႏိုင္ပါသည္။ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ား၏ ႏိုင္ငံေရးယဥ္ေက်းမွဳကို ေရွးႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာကပင္ "patrimonialism" ဆိုေသာ သေဘာတရားက လႊမ္းမိုးထားပါသည္။

"patrimonialism" ဆိုသည္မွာ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ အလုပ္အတူ တြဲလုပ္ရမည့္ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ငယ္မ်ား၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ၀န္ထမ္းမ်ားကို သူတို႕ႏွင့္ နီးစပ္ေသာ အသိုင္းအ၀ိုင္းအတြင္းမွ မိသားစု၀င္မ်ားႏွင့္ ပုဂၢိဳလ္ေရးအရ သစၥာရွိသူဟု ယူဆထားသူ မ်ားကိုသာ ေရြးခ်ယ္တာ၀န္ ေပးအပ္ျခင္း ျဖစ္သည္။ အာဏာရွင္ အသိုင္းအ၀ိုင္းတြင္သာမက အတိုက္အခံတို႕၏ ႏိုင္ငံေရး အ၀န္းအ၀ိုင္းတြင္ပါ ယင္းသို႕ ျပဳလုပ္ၾကသည့္အခါ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ အနီးတြင္ ရွိေနသူမ်ားသည္ လိုအပ္လွ်င္ ေခါင္းေဆာင္မ်ားကို ေ၀ဖန္အၾကံျပဳခ်က္မ်ား ေပးႏိုင္မည့္ အရည္အခ်င္းရွိ ပုဂၢိဳလ္မ်ား မဟုတ္ပဲ ေခါင္းေဆာင္မ်ား အလိုက် ေခါင္းညိမ့္လက္ခံျပီး ပုဂၢိဳလ္ေရး ကိုးကြယ္မွဳ လုပ္ေနသူမ်ားသာ ရွိလာသည္။

ႏိုင္ငံေရးရာမ်ားတြင္ အရည္အေသြးက အဓိကမက်ပဲ မည္သူ႕သားသမီး၊ မည္သူ႕ေဆြမ်ိဳးသားခ်င္း ဆိုသည္က အေရးပါလာသည္။ ပုဂၢိဳလ္ေရး ကိုးကြယ္သူမ်ားကသာ မ်ားျပီး၊ ေ၀ဖန္ ပိုင္းျခားဥာဏ္ျဖင့္ သတိေပးႏိုင္သူမ်ားက အနီးတြင္ မရွိသည့္အခါ ေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ ငါတေကာ ေကာကာ လုပ္ေဆာင္မွဳမ်ား ေပၚထြက္လာတတ္သည္။ ဒီမိုကေရစီ အတိုက္အခံ ေခါင္းေဆာင္မ်ားပင္ျဖစ္ေစကာမူ ဤသေဘာတရား၏ လႊမ္းမိုးမွဳမ်ားကို ခံရပါက အာဏာရွင္ဆန္ဆန္ ျပဳမူမွဳမ်ား ရွိလာတတ္သည္။ "patrimonialism" သေဘာတရား လႊမ္းမိုးခံရသည့္ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတြင္ ႏိုင္ငံေရးအခြင့္အလမ္းႏွင့္ စီးပြားေရး အခြင့္အလမ္းမွာ ယွဥ္တြဲေနတတ္သည္။

လူ႕အဖြဲ႕အစည္းမွာလည္း ကိုယ္ပိုင္အရည္အခ်င္းႏွင့္ တက္လမ္းရွာေဖြျခင္းကို အားေပးေလ့မရွိ။ ႏိုင္ငံေရးအရ အခြင့္အလမ္း ရွိေနေသာ အုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ား၏ အသိုင္းအ၀ိုင္းမ်ားအား မွီခိုမွဳမ်ားကို အားေပးေလ့ရွိသည္။ ဥပမာ- စစ္အာဏာရွင္စနစ္ ျဖစ္လွ်င္ ႏိုင္ငံေရးအခြင့္အာဏာရွိေနေသာ စစ္တပ္တြင္း၌ အေရးပါေသာ ရာထူးမ်ား ရရွိေစရန္ အားေပးခ်ီးေျမွာက္သည့္ လူအမ်ား ေပၚထြက္လာမည္။ ဒီမိုကေရစီ ဘက္ေတာ္သားမ်ားက ႏိုင္ငံေရးအာဏာ ရျပန္လွ်င္လည္း အဆိုပါ လူအမ်ားသည္ပင္ ဒီမိုကေရစီ ေခါင္းေဆာင္မ်ားအား ေထာက္ခံအားေပးၾကမည္ျဖစ္သည္။ "patrimonialism" သေဘာတရား လႊမ္းမိုးခံရေသာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတြင္ ယင္းသို႕ေသာ လူမ်ား အမ်ားအျပား ပါ၀င္ေလ့ရွိသည္။

အဆိုပါ သေဘာတရားသည္ ႏိုင္ငံေရးအာဏာကို မွီတြယ္ျခင္း စိတ္သေဘာႏွင့္ ဆက္စပ္ေနေလရာ ႏိုင္ငံေရးအာဏာကို ျပန္လည္ ထိန္းညွိမည့္ inherent logic of strong civil society ကို ေထာက္ခံ အားေပးျခင္း မရွိ။ သို႕ျဖစ္ရာ civil society အဖြဲ႕အစည္းမ်ား အမ်ားအျပား လိုအပ္သည့္ political liberalization ကို ေႏွာင့္ေႏွး ၾကန္႕ၾကာေစမွဳမ်ား ျဖစ္လာေစႏိုင္သည္။ အဆိုပါ သေဘာတရား၏ လႊမ္းမိုးမွဳ ေလ်ာ့နည္းလာေသာ လူ႕ေဘာင္သစ္ကို တည္ေဆာက္ႏိုင္မွသာ political liberalization အေတြးအေခၚျဖင့္ ဒီမိုကေရစီ ပန္းတိုင္သို႕ အေရာက္သြားႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။

(၃) စီးပြားေရး ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳ ဆိုင္ရာ အခက္အခဲမ်ား

အာဏာရွင္မ်ားဘက္မွ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား က်င္းပေပးျခင္း၊ ႏိုင္ငံေရး ပါ၀င္ပတ္သက္ခြင့္ အနည္းငယ္ ေပးလာျခင္း စသည္တို႕တြင္ ႏိုင္ငံစီးပြားေရး အေျခအေနႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ အေျခအေနမ်ား ပါ၀င္ေလ့ရွိသည္။ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံတြင္ ေငြေၾကးေဖာင္းပြမွဳႏွဳန္းမ်ားျပီး၊ အလုပ္လက္မဲ့ရာခိုင္ႏွဳန္း ျမင့္မားေနပါက အရပ္သားျပည္သူလူထုကို ႏိုင္ငံေရးပါ၀င္ပတ္သက္ခြင့္ အနည္းငယ္ ေပး၍ စိတ္၀င္စားမွဳ အာရံုေျပာင္းေပးရသည္။ ယင္းသို႕ မဟုတ္လွ်င္ စီးပြားေရး ဆုပ္ယုတ္မွဳ အေျခအေနေပၚမူတည္၍ အာဏာရွင္ဆန္႕က်င္ေရး စနစ္ လွဳပ္ရွားမွဳမ်ား ေပၚထြက္လာႏိုင္သည္။

အခ်ိဳ႕က ဆိုတတ္ၾကသည္။ အာဏာရွင္မ်ားက ေရြးေကာက္ပြဲ မလုပ္ေပးပဲ အာဏာဆက္သိမ္းလွ်င္လဲ ရပါလ်က္ ေရြးေကာက္ပြဲျပဳလုပ္ေပးသည္မွာ အာဏာရွင္ဘက္က သေဘာထား ေပ်ာ့ေပ်ာင္းလာျခင္းျဖစ္သည္ ဟု ဆိုတတ္ၾကသည္။ အာဏာရွင္တို႕ဘက္မွ စတင္သည့္ political liberalization ျဖစ္ရပ္အခ်ိဳ႕အတြက္ ဤအဆိုမွာ မွန္ေကာင္းမွန္မည္ ျဖစ္ေသာ္လည္း ျဖစ္ရပ္တိုင္း တြင္ကား မဟုတ္ေခ်။ ေခြးတေကာင္ကို အျပင္သို႕ ေခၚ၍ လမ္းေလွ်ာက္ထြက္ပါက လက္ထဲတြင္ အတင္းဆုပ္ျပီး ကိုင္ထား၍ မရ။ မထင္မွတ္ခ်ိန္တြင္ လြတ္ထြက္သြားႏိုင္သည္။ လမ္းေလွ်ာက္ခြင့္၊ ေျပးခြင့္ အနည္းငယ္ကိုေတာ့ ေပးရသည္။ ကိုင္ထားေသာ ၾကိဳးကို လိုသလို အဆြဲအဆန္႕ လုပ္ႏိုင္ဖို႕သာ လိုသည္။ political liberalization ဆိုသည္မွာလည္း ဤနည္းႏွယ္ႏွယ္ပင္။ လြတ္ထြက္သြားမည္စိုး၍ ၾကိဳးတန္းလန္းျဖင့္ လြတ္လပ္ခြင့္ ေပးလိုက္ျခင္းသာ ျဖစ္သည္။

၁၉၇၃ ခုႏွစ္က အီဂ်စ္ႏိုင္ငံတြင္ Sadet က တံခါးဖြင့္ စီးပြားေရး မူ၀ါဒကို က်င့္သံုးခဲ့သည္။ တံခါးဖြင့္ စီးပြားေရး မူ၀ါဒ က်င့္သံုးခ်ိန္တြင္ ျပဳလုပ္ရန္ လိုအပ္သည့္ အျခားေသာ macro-economic arrangements မ်ားကို မျပဳလုပ္ေသာေၾကာင့္ လက္တဆုပ္စာ လုပ္ငန္းရွင္ တစုသာ ေပၚထြက္လာျပီး၊ တိုင္းျပည္တြင္ ဆင္းရဲခ်မ္းသာ ကြာဟႏွဳန္းက မတရား ထိုးတက္သြားခဲ့သည္။ ၁၉၇၇ ခုႏွစ္တြင္ အေျခခံစားေသာက္ကုန္ ေစ်းႏွဳန္းမ်ားက တရေဟာ ထိုးတက္သြားျပန္ရာ ႏိုင္ငံႏွင့္ အ၀ွမ္း ဆႏၵျပပြဲမ်ား ေပၚလာေတာ့သည္။ အဆိုပါ အေျခအေနမ်ား ထပ္မံ ေပၚေပါက္လာျခင္း မရွိေစရန္ အီဂ်စ္အစိုးရက အတိုက္အခံပါတီမ်ားကို ပါတီေထာင္ခြင့္ ေပးလိုက္သည္။ လူအမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ စုေ၀းခြင့္၊ ေျပာဆိုခြင့္ အနည္းငယ္ ေပးလိုက္သည္။

စိတ္ပညာသေဘာအရ လူတေယာက္၏ စိတ္ထဲတြင္ ပိတ္ေလွာင္မြန္းၾကပ္ေနမွဳကို လြတ္လပ္စြာ ေဖာ္ထုတ္ခြင့္ ေပးလိုက္သည့္အခါ ထိုလူ၏ စိတ္ထဲတြင္ ေပါ့ပါးသြားေလ့ရိွရာ အာဏာရွင္အစိုးရသို႕ စုျပံဳလာေသာ မေက်နပ္မွဳမ်ားကို ေဖာ္ထုတ္ခြင့္ျပဳ လိုက္ျခင္းျဖင့္ မေက်နပ္မွဳမ်ား ေပါက္ကြဲထြက္သြားျပီး ဆန္႕က်င္သည့္ အဆင့္သို႕ မတက္လွမ္းေတာ့ပဲ ျပီးသြားတတ္သည္။ အီဂ်စ္ႏိုင္ငံအပါအ၀င္ အေရွ႕အလယ္ပိုင္း ႏိုင္ငံအမ်ားစုတြင္ တတိယလွိဳင္း ဒီမိုကေရစီ လွိဳင္းလံုးၾကီးႏွင့္ ေမ်ာမပါပဲ အာဏာရွင္အစိုးရမ်ား ရပ္တည္ေနႏိုင္သည့္ အေၾကာင္းအခ်က္မ်ားတြင္ ဤအခ်က္ကလဲ တခ်က္ အပါအ၀င္ပင္ျဖစ္သည္။ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသမွ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ political liberalization အေတြးအေခၚ လႊမ္းမိုးခဲ့သည္မွာ ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ရွိခဲ့ျပီး၊ ဒီမိုကေရစီ ပန္းတိုင္သို႕ တက္လွမ္းျခင္း မရွိပဲ ရပ္တန္႕ေနခဲ့သည္မွာလဲ ကာလအတန္ၾကာျမင့္ခဲ့ျပီျဖစ္သည္။ မည္သို႕ဆိုေစ political liberalization အေတြးအေခၚသည္ အာဏာရွင္ အစိုးရမ်ားမွ အာဏာကို အသြင္သ႑ာန္တမ်ိဳးျဖင့္ ဆက္လက္ခ်ဳပ္ကိုင္ထားႏိုင္ေစေရးအတြက္ ေဆးေကာင္းတခြက္ပင္ ျဖစ္သည္။ စီးပြားေရး အက်ပ္အတည္း ျပႆနာမ်ားကို ႏိုင္ငံေရးနည္းလမ္းျဖင့္ အာရံုေျပာင္းေပးႏိုင္သည့္ မ်က္လွည့္ ဆရာ တပါး ဟုလည္း ဆိုႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။

သို႕ရာတြင္ political liberalization ႏွင့္ စီးပြားေရးဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳတို႕သည္ လံုး၀ ဆက္စပ္ျခင္း မရွိသည္ကား မဟုတ္။ political liberalization လုပ္ခ်ိန္ႏွင့္ တျပိဳင္နက္တည္းတြင္ economic liberalization ကိုပါ ပူးတြဲလုပ္ေဆာင္ရန္ လိုအပ္သည္။ အသြင္ေျပာင္းကာလ စီးပြားေရး အေျခအေနကို မွန္ကန္ေသာ မူ၀ါဒမ်ား ခ်မွတ္၍ ရလဒ္ေကာင္းမ်ား ေပၚထြက္လာေအာင္ ေဆာင္ရြက္ရန္ လိုအပ္သည္။ Transition-induced contraction ေၾကာင့္ ျဖစ္လာႏိုင္ေသာ ထုတ္လုပ္မွဳႏွဳန္း က်ဆင္းျခင္းကို ၾကိဳတင္ကာကြယ္ထားႏိုင္မည့္ မူမ်ား ခ်ရမည္။ supplier-buyer relationship ကို ဖရိုမရဲ မျဖစ္ေစရန္ ထိန္းေက်ာင္းေပးရမည္။

အသြင္ကူးကာလ စီးပြားေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွဳတြင္ အေရးၾကီးေသာ ဧရိယာ သံုးမ်ိဳးျဖစ္ေသာ liberalization of internal markets, liberalization of external markets, privatization and restructuring စသည္တို႕တြင္ သင့္ေလ်ာ္ေသာ မူ၀ါဒမ်ား ခ်မွတ္ရန္ လိုအပ္သည္။ အသြင္ကူးကာလ စီးပြားေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွဳ ဆိုင္ရာ မဟာဗ်ဴဟာ ႏွစ္မ်ိဳးျဖစ္သည့္ shock therapy ႏွင့္ gradual reform strategy တို႕အနက္ အခ်ိန္ကာလႏွင့္ ကိုင္ညီသည့္ မဟာဗ်ဴဟာကို ေရြးခ်ယ္ႏိုင္မွဳကလည္း အေရးၾကီးေလသည္။

စီးပြားေရးအေျခအေနဆိုးရြားမွဳေၾကာင့္ political liberalization စတင္လာျခင္း ျဖစ္ေသာ္လည္း၊ တက္လာသည့္ အစိုးရသစ္မွ အေျခအေနႏွင့္ ကိုက္ညီမည့္ စီးပြားေရးမူ၀ါဒမ်ားကို မွန္မွန္ကန္ကန္ အသံုးခ်ႏိုင္လွ်င္ liberalization ႏွင့္ economic growth တို႕အၾကားတြင္ positive relationship ျဖစ္လာႏိုင္သည္ျဖစ္ရာ economic reform မ်ား၏ adverse effects မ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္ရန္ နည္းလမ္းမ်ားကို ရွာေဖြၾကရမည္ျဖစ္သည္။ ဒီမိုကေရစီႏွင့္ economic growth တို႕အၾကားမွ ဆက္စပ္မွဳမွာ positive တခုတည္း မဟုတ္ေၾကာင္းကိုလည္း သတိျပဳၾကရန္ လိုအပ္သည္။ political liberalization ႏွင့္ economic liberalization တို႕ တျပိဳင္တည္း ျဖစ္မလာပါက negative marginal effects မ်ား ေပၚထြက္လာတတ္ပါသည္။

အေရးၾကီးဆံုးအခ်က္မွာ ဒီမိုကေရစီသည္ ႏိုင္ငံေရး မေသခ်ာမွဳႏွင့္ ဆက္စပ္ေနျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ဒီမိုကေရစီ အစိုးရမ်ားသည္ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားျဖင့္ မူ၀ါဒ ခ်မွတ္ႏိုင္ေရးကို ၾကိဳးပမ္းၾကရသည္ျဖစ္ရာ စီးပြားေရး မူ၀ါဒ သက္တမ္းမ်ားသည္ ေရြးေကာက္ပြဲသက္တမ္းျဖင့္ အခ်ိန္မတူညီပဲ economic reform ၏ ေရတို adverse effects မ်ား ေနာက္တၾကိမ္ ေရြးေကာက္ပြဲမတိုင္မီ ေပၚထြက္လာျပီး၊ ေရြးေကာက္ပြဲသစ္တြင္ ႏိုင္ငံေရးအရ backlash ျဖစ္မည္ကို အာဏာရပါတီမ်ားက စိုးရိမ္ေလ့ရွိၾကပါသည္။ သို႕ျဖစ္ရာ ေရတိုတြင္ ေႏွာင့္ေႏွးေသာ္လည္း ေရရွည္ အက်ိဳးစီးပြားကို ေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္မည့္ မူ၀ါဒမ်ားကို ေရွာင္ၾကဥ္၍ ေရတိုအက်ိဳးစီးပြားကိုသာ ၾကည့္တတ္ၾကေလရာ ဒီမိုကေရစီ အေျခခံသေဘာတရားျဖစ္သည့္ ေရြးေကာက္ပြဲျပဳလုပ္ျခင္းကပင္လွ်င္ ေရရွည္စီးပြားေရး တိုးတက္မွဳကို ျပန္လည္ ထိခိုက္လာသည္မ်ားလည္း ရွိတတ္ပါသည္။

အထက္ပါ အခ်က္မ်ားအျပင္ political liberalization အေတြးအေခၚျဖင့္ ဒီမိုကေရစီ ပန္းတိုင္သို႕ အေရာက္သြားေရးတြင္ အခက္အခဲျဖစ္ေစႏိုင္မည့္ ပထ၀ီ၀င္ ႏိုင္ငံေရး အေျခအေနမ်ား၊ ႏိုင္ငံတကာကုန္သြယ္ေရး၊ ႏိုင္ငံျခားေရး အေျခအေနမ်ားႏွင့္ လူမွဳေရး အေျခအေနမ်ားစြာလဲ ရွိပါေသးသည္။ Political liberalization ဆိုင္ရာ က်မ္းတေစာင္ မဟုတ္၍ အက်ယ္မခ်ဲ႕လိုေတာ့ပါ။ Political liberalization အေတြးအေခၚကို ကိုင္စြဲ၍ ဒီမိုကေရစီ ပန္းတိုင္ကို အေရာက္ခ်ီရန္ ရည္ရြယ္သူမ်ားအေနျဖင့္ အဆိုပါ အေျခအေနမ်ားကို နားလည္သိရွိထားၾကရန္ လိုအပ္ေပလိမ့္မည္။


နိဂံုး

နိဂံုးခ်ဳပ္ဆိုရေသာ္ ယေန႕ လက္ရွိ ကာလသည္ အေတြးအေခၚမ်ား အလြန္ ရွဳပ္ေထြးေနသည့္ ကာလတခု ဟု ဆိုရေပမည္။ အာဏာရွင္မ်ားဘက္မွ political liberalization ကို အေကာင္အထည္ စတင္ေဖာ္လိုက္သည္ျဖစ္ရာ အဆိုပါ political liberalization ကို လက္ခံမည္လား၊ လက္မခံဘူးလား၊ အဆိုပါ အေတြးအေခၚျဖင့္ ဒီမိုကေရစီ ရႏိုင္သည္လား၊ မရႏိုင္ဘူးလား၊ အစဥ္အဆက္ က်င့္သံုးခဲ့ၾကေသာ အာဏာရွင္စနစ္ျဖိဳခ်ေရး အေတြးအေခၚကို ဆုပ္ကိုင္ထားမည္လား၊ မဆုပ္ကိုင္ထားဘူးလား၊ ဆုပ္ကိုင္ထားလွ်င္ေကာ ေအာင္ျမင္မည္လား၊ မေအာင္ျမင္ဖူးလား စသည္တို႕ကို ေတြးေတာ ျငင္းခုန္ေနၾကရံုသာမက အေတြးအေခၚ ႏွစ္ခုကို ေရာသမေမႊထားသည့္ ႏိုင္ငံေရးလိုလို၊ အန္ဂ်ီအိုလိုလို အေတြးအေခၚသစ္မ်ားပင္ ထြန္းကားလာသည့္ ကာလတခုျဖစ္ပါသည္။ လက္ရွိႏိုင္ငံေရးကို လႊမ္းမိုးထားသည့္ အေတြးအေခၚမ်ားႏွင့္ အုပ္စုမ်ားကို ခြဲျခားလိုက္ပါက အုပ္စုၾကီး ေျခာက္ခု ထြက္ေပၚလာပါသည္။

(၁) Initial Transition အေတြးအေခၚကို လက္ခံ၍၊ အဆိုပါ အေတြးအေခၚက ဦးေဆာင္သည့္ လမ္းစဥ္မ်ားကို ေဖာ္ေဆာင္ပါက ေရတိုပန္းတိုင္အေနျဖင့္ ၾကားျဖတ္အစိုးရ (၀ါ) ျပည္သူ႕အစိုးရ အသြင္သ႑ာန္ တမ်ိဳးမ်ိဳး ေပၚထြက္ရမည္ဟု စဥ္းစားသူမ်ား

(၂) Political Liberalization အေတြးအေခၚကို လက္ခံ၍၊ အာဏာရွင္တို႕ဘက္မွ ဖြင့္ေပးလိုက္ေသာ political space မ်ားကို အသံုးခ်ကာ ႏိုင္ငံေရးစည္း၀ိုင္းအတြင္းသို႕ ၀င္ေရာက္ျပီး၊ တစတစ ေျပာင္းလဲတိုးတက္မွဳမ်ားမွတဆင့္ ဒီမိုကေရစီ ပန္းတိုင္သို႕ ေလွ်ာက္လွမ္းမည္ဟု စဥ္းစားသူမ်ား

(၃) Political Liberalization မွ democratic consolidation ျဖစ္ေအာင္ ေျပာင္းလဲတည္ေဆာက္ရာတြင္ျဖစ္ေစ၊ initial transition မွ democratic consolidation ျဖစ္ေအာင္ တည္ေဆာက္ရာတြင္ျဖစ္ေစ၊ civil society မွာ အဓိကက်သျဖင့္ ႏိုင္ငံေရးရာမ်ားတြင္ ပါ၀င္ပတ္သက္ျခင္း မရွိပဲ civil society အားေကာင္းလာေစရန္ ၾကိဳးပမ္းမည္ဟု စဥ္းစားသူမ်ား

(၄) ဘယ္သူေသေသ၊ ငေတမာရင္ ျပီးေရာ ဆိုသည့္ သေဘာပိုက္ကာ ျဖစ္လာသည့္ အေျခအေနတြင္ အာဏာ၊ ရာထူး၊ ေနရာ၊ အမည္ေကာင္း၊ ကိုယ္က်ိဳးစီးပြား စသည့္ အက်ိဳးအျမတ္မ်ားအား မည္သို႕ ရွာမည္နည္း ဆိုသည္ကို စဥ္းစားသူမ်ား

(၅) Initial transition အေတြးအေခၚကိုလည္း အျပည့္အ၀ လက္ခံျခင္းမရွိ၊ political liberalization အေတြးအေခၚကိုလည္း အျပည့္အ၀ လက္ခံျခင္း မရွိေသာ ေရာသမေမႊမ်ား

(၆) political liberalization အေတြးအေခၚကို အသံုးျပဳ၍ အာဏာကို တတ္ႏိုင္သမွ် ဆြဲဆန္႕ထားရန္ ၾကိဳးပမ္းေနေသာ အာဏာရွင္မ်ားႏွင့္ အေပါင္းအပါမ်ား

အဆိုပါ အုပ္စုေျခာက္မ်ိဳးတြင္ ႏိုင္ငံေတာ္၏ အနာဂတ္ကံၾကမၼာအတြက္ အာဏာရွင္ႏွင့္ အေပါင္းအပါမ်ား နည္းတူ ေၾကာက္မက္ဖြယ္ေကာင္းေသာ အုပ္စုမွာ ေရာသမေမႊမ်ား ျဖစ္ပါသည္။ political liberalization အေတြးအေခၚကို လက္ခံျပီး၊ political space ကို အသံုးျပဳလိုသူမ်ားမွာ ဒီမိုကေရစီ ပန္းတိုင္ကို ေရာက္ေလမည္လားဟု စမ္းလိုေသာ ေစတနာပါသျဖင့္ ေရာသမေမႊမ်ားေလာက္ ေၾကာက္ဖို႕မေကာင္းလွပါ။ အာဏာရူးအခြင့္အေရးသမားမ်ားမွာလဲ ၄င္းတို႕ ရူးေၾကာင္းကို လူထုက သိေနျပီး ျဖစ္သျဖင့္ ႏိုင္ငံေတာ္ကံၾကမၼာအတြက္ အႏၱရာယ္ မရွိလွပါ။

သို႕ရာတြင္ ေရာသမေမႊမ်ားမွာကား Initial transition အေတြးအေခၚကို ဆုပ္ကိုင္ထားသူမ်ားဟု လူအမ်ားက ျမင္ထားေလ့ရွိသည္။ သို႕ရာတြင္ ထိုသူမ်ားသည္ initial transition ၏ ေရတိုပန္းတိုင္ျဖစ္ေသာ ၾကားျဖတ္အစိုးရ ေပၚထြက္ေရးကို လက္ခံျခင္းမရွိၾက။ political liberalization အေတြးအေခၚအရ ေပၚထြက္လာေသာ political space တြင္လည္း ပါ၀င္ျခင္း မရွိၾက။ သို႕ရာတြင္ political liberalization အရ ခ်ဲ႕ထြင္လာေသာ public space အခြင့္အေရးကို ယူရန္ ၾကိဳးပမ္းၾကသည္။ ယင္းသို႕ ၾကိဳးပမ္းျပီးမွ initial transition အေတြးအေခၚ၏ ေရတိုပန္းတိုင္ျဖစ္ေသာ ၾကားျဖတ္အစိုးရ ေပၚထြက္ေရးကို ဆက္လက္ၾကိဳးပမ္းမည္လားဆိုေတာ့လဲ မဟုတ္ျပန္။ civil society အားေကာင္းလာေရးကိုပဲ ဦးစားေပး လုပ္ေတာ့မည္လိုလိုကလဲ ျဖစ္လာျပန္ေသးေတာ့သည္။

ပမာဆိုရလွ်င္ ျမစ္ကမ္းတဘက္ဆီတြင္ လမ္းေလွ်ာက္ရင္း ဟိုဘက္ကမ္းသို႕ ေလွႏွင့္ ကူးလိုက္၊ ဒီဘက္ကမ္းသို႕ ေလွႏွင့္ ကူးလိုက္ လုပ္ေနသည္ႏွင့္ တူလွသည္။ ေလွရွိသူမ်ားက ကူးခ်ည္သန္းခ်ည္ လုပ္ရန္ မခက္ခဲေသာ္လည္း ေနာက္က တေကာက္ေကာက္ လိုက္သူမ်ားမွာကား ေရထဲ က်လိုက်၊ ေမာျပီး ကမ္းပါးမွာ ငုတ္တုပ္ထိုင္သူက ထိုင္ႏွင့္ ခရီးမတြင္ပဲ ျဖစ္ေနၾကရေတာ့သည္။ ပိုဆိုးသည္က အေတြးအေခၚ ႏွစ္ရပ္လံုးကို ေရာသမေမႊထားၾကေလရာ Initial Transition အေတြးအေခၚက ဦးေဆာင္သည့္ လမ္းမ်ားေပၚတြင္လည္း ကန္႕လန္႕ကန္႕လန္႕၊ political liberalization အေတြးအေခၚက ဦးေဆာင္သည့္ လမ္းမ်ားေပၚတြင္လည္း ဖ်က္လိုဖ်က္ဆီးသ႑ာန္ ေပါက္လာျခင္း ျဖစ္ေလသည္။

အဆိုပါ အေတြးအေခၚ ရွဳပ္ေထြးမွဳ အေျခအေနမ်ားသည္ ႏိုင္ငံေတာ္အနာဂတ္ကံၾကမၼာအတြက္ အႏၱရာယ္ၾကီးပါသည္။ မည္သည့္ အေတြးအေခၚကို က်င့္သံုးသင့္သည္ ဆိုသည္မွာ လူတေယာက္၊ အဖြဲ႕အစည္းတခု၏ ကိုယ္ပိုင္ ေရြးခ်ယ္မွဳ ျဖစ္ပါသည္။ လူ႕သဘာ၀အရ အျမင္မတူလွ်င္ အျပန္အလွန္ စြပ္စြဲမွဳကေတာ့ ေပၚထြက္ေနမည္သာ ျဖစ္သည္။ initial transitionအေတြးအေခၚ ရွဳေထာင့္မွ ၾကည့္လွ်င္ political liberalization အေတြးအေခၚကို ကိုင္စြဲကာ political space တြင္းသို႕ ၀င္သြားသူမ်ားသည္ အရွံဳးေပး၊ အညံ႕ခံသူမ်ား ျဖစ္ျပီး၊ political liberalization အေတြးအေခၚမွ ၾကည့္လွ်င္ initial transition ကို လက္ခံသူမ်ားသည္ compromise မလုပ္လိုေသာ ႏိုင္ငံေရးအစြန္းေရာက္မ်ား ျဖစ္ပါသည္။ ယင္းသို႕ အျပန္အလွန္ရွဳျမင္ျပီး၊ အျပန္အလွန္ စြပ္စြဲပိုင္ခြင့္ ရွိေသာ္ျငား ထိုသို႕ စြပ္စြဲရင္းျဖင့္ အခ်ိန္မကုန္ၾကေစလိုပါ။ initial transition လက္ခံသူမ်ားကလဲ ပါးစပ္ျဖင့္ အာေနျခင္းမ်ားကို ေလွ်ာ့ခ်၍ ၾကားျဖတ္အစိုးရ အသြင္သ႑ာန္တမ်ိဳးမ်ိဳး ေပၚလာေရးကို ၾကိဳးပမ္းသင့္ၾကပါသည္။ political liberalization လက္ခံသူမ်ားကလဲ ခ်ဲ႕ထားသည့္ political space ေလးတြင္းသို႕ ဘယ္လိုနည္းျဖင့္ ၀င္ရ၀င္ရ၊ ရေအာင္၀င္ျပီး ဒီမိုကေရစီ ပန္းတိုင္ကို အေျပာမဟုတ္ပဲ လက္ေတြ႕ခ်ီတက္ႏိုင္ေအာင္ ၾကိဳးပမ္းသင့္ၾကေပသည္။

ပန္းတိုင္မေရာက္ခင္ တက္မေထာင္ခ်င္ေသာ ျမန္မာလူမ်ိဳးတို႕၏ အစဥ္အလာဆိုးၾကီးကို အလုပ္ျဖင့္ သက္ေသျပ၍ ေဖ်ာက္ဖ်က္သင့္ၾကေပသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ဒီမိုကေရစီ ပန္းတိုင္သို႕ initial transition က ေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္မည္လား၊ political liberalization က ေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္မည္လား ဆိုသည္မွာကား မူအရဆိုလွ်င္ အေျဖထြက္ေသာ္လည္း လူအရဆိုလွ်င္ အေျဖမရွိပါ။ မည္သူမွ် တပ္အပ္ေသခ်ာ ေျပာႏိုင္မည္လည္း မဟုတ္သျဖင့္ ျငင္းခုန္ရင္း အခ်ိန္မျဖဳန္းသင့္ၾကေတာ့ပါ။ ပုဂၢိဳလ္စြဲ၊ အဖြဲ႕စြဲမ်ားကို ဖယ္ရွား၍ အေတြးအေခၚ တခုကို ေရြးၾကရမည့္ အခ်ိန္ျဖစ္ပါသည္။

ယင္းသို႕ ေရြးခ်ယ္ရာတြင္ အေျခအေနႏွင့္ လားရာကို သေဘာေပါက္ျပီးမွ၊ ပန္းတိုင္ကို သိျပီးမွသာ ေရြးခ်ယ္မွဳမ်ား ျပဳလုပ္သင့္ပါသည္။ ေရြးခ်ယ္ျပီးလွ်င္လည္း ရွင္းလင္းသည့္ အေတြးအေခၚက ဦးေဆာင္ေသာ ျပတ္သားသည့္ လမ္းစဥ္မ်ားကို ခ်မွတ္ရပါမည္။ လမ္းေၾကာင္းမ်ားကို ေလွ်ာက္လွမ္းရပါမည္။ အေတြးအေခၚ ရွဳပ္ေထြးေနလွ်င္ လမ္းစဥ္မ်ား ေ၀၀ါးေနတတ္သျဖင့္ ပန္းတိုင္ႏွင့္လဲ အစဥ္အျမဲ ေ၀းေနဦးမည္သာ ျဖစ္ပါေၾကာင္း ေရးသားတင္ျပအပ္ပါသည္။

ခင္မမမ်ိဳး (၂၇၊ ၁၀၊ ၂၀၁၀)

(စာၾကြင္း- ဤစာကို ေရးသားရာတြင္ ေကာ္ဖီႏွင့္ လက္ဖရည္ ဘယ္အရာက ပိုေကာင္းသလဲ ဆိုေသာ ေမးခြန္းသ႑ာန္ကို ေျဖရာ၌ ေကာ္ဖီ၏ ေကာင္းက်ိဳး၊ ဆိုးက်ိဳးႏွင့္ လက္ဖရည္၏ ေကာင္းက်ိဳး၊ ဆိုးက်ိဳး ႏွစ္မ်ိဳးစလံုးကို ယွဥ္တြဲေျဖဆိုေသာ ရွဳေထာင့္ မွ ေရးသားထားသည္။ ေကာ္ဖီႏွင့္ လက္ဖရည္ ဘယ္အရာကို ပိုၾကိဳက္သလဲ ဆိုေသာ ပုဂိၢိဳလ္ေရး ေမးခြန္းသ႑ာန္ကို စာဖတ္သူတဦးဦးမွ ေမးလာပါလွ်င္ကား initial transition ႏွင့္ political liberalization အေတြးအေခၚ ႏွစ္ရပ္တြင္ စာေရးသူ ယေန႕အခ်ိန္အထိ လက္ခံက်င့္သံုးေနေသာ အေတြးအေခၚမွာ initial transition အေတြးအေခၚ ျဖစ္ျပီး၊ လမ္းစဥ္မွာ လူထုတိုက္ပြဲလမ္းစဥ္ျဖစ္သည္။ ေရတိုပန္းတိုင္မွာ အတိုက္အခံမ်ားက ဦးေဆာင္ေသာ ၾကားျဖတ္အစိုးရ (သို႕မဟုတ္) လူထုတိုက္ပြဲတြင္ ျပည္သူမ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္းလာေသာ မ်ိဳးခ်စ္ တပ္မွဴးမ်ားႏွင့္ အတိုက္အခံမ်ား ပူးတြဲဖြဲ႕စည္းေသာ ၾကားျဖတ္အစိုးရျဖစ္ပါသည္)



ရည္ညႊန္းကိုးကား
ABDELNASSER, Gamal. (2004): “Egypt: Succession Politics,” Volker Perthes (ed.), Arab Elites: Negotiating the Politics of Change, (ed.), Boulder: Lynne Rienner Publishers.

Alesina, Alberto, and Allan Drazen (1991), “Why Are Stabilizations Delayed?” American Economic Review 81 (5), 1170-1188.

Anderson, Lisa. (1999). Transitions to Democracy. New York: Columbia University Press.

Avant, Deborah. (1994) Political Institutions and Military Change: Lessons from Peripheral Wars. Ithaca, NY: Cornell University Press

Brownlee, Jason. (2007). Authoritarianism in an Age of Democratization. New York, NY:
Cambridge University Press.

Barro, Robert J. (1996), “Democracy and Growth,” Journal of Economic Growth 1 (1), 1-27.

Campos, Nauro (1999), Back to the Future: The Growth Prospects of Transition Economies
Reconsidered, William Davidson Institute Working Paper No. 229, Ann Arbor, MI.

Denizer, Cevdet (1997), Stabilization, Adjustment and Growth Prospects in Transition Economies, Policy Research Working Paper No. 1855, The World Bank, Washington, DC.

CHASE, Robert S.; HILL, Emily B. ve KENNEDY, Paul (1996): “Pivotal States and U.S. Strategy,” Foreign Affairs, 75: 33-51.

Finer, Samuel. (1962). The Man on Horseback: The Role of the Military in Politics. New York, NY: Penguin Books.

Fitch, J. Samuel. (1998). The Armed Forces and Democracy in Latin America. Baltimore: Johns Hopkins University Press.

GALA, Amin A. (1995): Egypt's Economic Predicament: A Study in the Interaction of External Pressure, Political Folly and Social Tension in Egypt. 1960-1990. New York, E. J. Brill.

Heybey, Berta, and Peter Murrel (1999), “The Relationship between Economic Growth and the Speed of Liberalization During Transition,” Journal of Policy Reform 3 (2), 121-137.

Halpern, Manfred. 1963. The Politics of Social Change in the Middle East and North Africa. Princeton: Princeton University Press.

KRAMER, Gudrun (1996): “The Integration of the Integrists,” Ghassan Salame (ed.), Democracy without Democrats, London, New York, I.B. Tauris.

LINZ, Juan J. ve STEPAN, Alfred (1996): Problems of Democratic Transition and Consolidation, Southern Europe, South America, and Post-Communist Europe, Baltimore, The Johns Hopkins University Press.

Lipset, S.M. (1959), “Some Social Requisites of Democracy: Economic Development and Political Legitimacy,” American Political Science Review 53, 69-105.

Monshipouri, Mahmood. (1995) Democratization, Liberalization and Human Rights in the Third World. London: Lynne Rienner Publishers

Parry, Geraint and Moran, Micheal, eds. (1994) Democracy and Democratization. New York: Routledge

Przeworski, Adam, and Fernando Limongi (1993), “Political Regimes and Economic Growth,” Journal of Economic Perspectives 7 (3), 51-69.

Rodrik, Dani (1995), “The Dynamics of Political Support for Reforms in Economies in Transition,” Journal of the Japanese and International Economies 9 (4), 403-425.

Shleifer, Andrei (1998), “Government in Transition,” European Economic Review 41 (3-5),
385-410.

Wolff, Holger C. (1999), Transition Strategies: Choices and Outcomes, Princeton Studies in International Finance No. 85 (June), Department of Economics, Princeton University, Princeton, NJ.

အျပည့္အစံုဖတ္ခ်င္ရင္..>>>

ျပန္ေခါက္ထားခဲ့ပါ..>>>

လူထုလွဳပ္ရွားမွဳမ်ားကို ၀န္းရံၾက

စစ္အာဏာရွင္စနစ္ ဆန္႔က်င္ေရး - ဒို႔အေရး

ဒီမိုကေရစီ ရရွိေရး - ဒို႔အေရး

ျပည္သူ႔အစိုးရ ေပၚေပါက္ေရး - ဒို႔အေရး

လူထုလွဳပ္ရွားမွဳမ်ားကို - ၀န္းရံၾက

အာဏာရွင္အလံကို - ျဖဳတ္ခ်ၾက

ျပည္သူ႔အေရးေတာ္ပံု - ေအာင္ရမည္။

အျပည့္အစံုဖတ္ခ်င္ရင္..>>>

ျပန္ေခါက္ထားခဲ့ပါ..>>>

ႏိုင္ငံေရးစစ္မ်က္ႏွာ

ေရာမေရာက္လွ်င္ ေရာမလို က်င့္ရမည္ဟု ေရွးလူၾကီးမ်ားက အဆိုအမိန္႕ထားရစ္ခဲ့ၾကသည္။ သို႕ေပမယ့္ ေရာမလို က်င့္ဖို႕က ေရာမ ေရာက္ေနမွန္း အရင္သိဖို႕ လိုအပ္သည္။ ေရာမေရာက္ေနသည့္ အေျခအေနမွန္ကို လက္ခံႏိုင္ဖို႕ လိုအပ္သည္။ သို႕မွလဲ ေရာမလို က်င့္ၾကံႏိုင္မည္ ျဖစ္သည္။ သေဘာၤပ်က္၍ ကၽြန္းတကၽြန္းေပၚ ေရာက္ေနသူသည္ အုန္းသီးရသည့္အခါ အုန္းေရကို ေမာ့ေသာက္ႏိုင္ဖို႕အတြက္ မိမိအေျခအေနမွန္ကို သိေနဖို႕ လိုအပ္သည္။ အပန္းေျဖခရီးထြက္သကဲ့သို႕ အုန္းေရစုပ္ေသာက္ရန္ ပိုက္လိုက္ရွာေနလို႕ မရ။ အဂၤလန္မွ ဟိုတယ္သို႕ လာျပီး ငါးပိစားခ်င္တယ္ ေျပာ၍ မရသလို၊ ေရေဘးကယ္ဆယ္ေရးျဖင့္ သြားရသည့္ ရြာမွ အေကာင္းဆံုး ဖ်ာၾကမ္းေလးေပၚတြင္ ထိုင္ရင္း ဆိုဖာေပၚထိုင္ရရင္ ေကာင္းမည္လား ဟု စိတ္ကူးယဥ္ေန၍လည္း မရ။ မိမိေရာက္ေနသည့္ ေနရာ၊ မိမိေရာက္ေနသည့္ အေျခအေနကို အမွန္အတိုင္း သိျမင္လက္ခံႏိုင္ရန္ ၾကိဳးပမ္းၾကရမည္ျဖစ္သည္။ သို႕မွလဲ အေျခအေနႏွင့္ ကိုက္ညီသည့္ လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ားကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ႏိုင္မည္ ျဖစ္ေလသည္။

အေျခအေနႏွင့္ အခ်ိန္အခါကို သိျမင္ႏိုင္မွဳသည္ လူတဦးတေယာက္၏ ဘ၀ေရးရာတြင္သာ အေရးၾကီးသည္ မဟုတ္။ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံ၊ လူမ်ိဳးတမ်ိဳး၏ ကံၾကမၼာမွသည္ ကမၻာ့လူသားအားလံုး၏ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမွဳေရးရာ ကိစၥရပ္မ်ားအားလံုးတြင္ပါ အေရးပါလွသည္။ ႏိုင္ငံေရးတြင္ မ်ားေသာအားျဖင့္ ေခါင္းေဆာင္မ်ား စုေ၀း၍ ပါလီမန္မ်ား၊ အစည္းအေ၀းခန္းမၾကီးမ်ား၊ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပြဲမ်ားတြင္ ႏိုင္ငံေရးျပႆနာအရပ္ရပ္ကို ေဆြးေႏြးညွိႏွိဳင္း အေျဖရွာၾကေလ့ရွိသည္။ မူ၀ါဒမ်ား ခ်မွတ္ေလ့ရွိသည္။ သို႕ေပမယ့္ ယင္းသို႕ေသာ ေဆြးေႏြးညွိႏိွဳင္းခြင့္သည္ ႏိုင္ငံေရးအေျခအေနတိုင္းတြင္ ေပၚထြက္သည္မဟုတ္။ ျဖစ္တည္သည္ မဟုတ္။ ေသြးျဖင့္၊ ေခၽြးျဖင့္ ရင္းရသည့္ ႏိုင္ငံေရးအေျခအေနမ်ားလည္း ကမၻာေပၚတြင္ ရွိေနစျမဲျဖစ္ပါသည္။ ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးပြဲမ်ား ေပၚထြက္ႏိုင္ျခင္း အေျခအေန မရွိပဲ ေရွ႕တန္းစစ္မ်က္ႏွာတခုလို တဘက္ႏွင့္ တဘက္ အၾကိတ္အႏိုင္ စီးခ်င္းထိုး တိုက္ပြဲ၀င္ၾကရသည့္ ႏိုင္ငံေရးစစ္မ်က္ႏွာမ်ားကား ကမၻာ႕ေနရာအႏွံ႕တြင္ ပ်ံ႕က်ဲ ျဖစ္တည္ေနဆဲပင္ ျဖစ္ပါသည္။ အေရးၾကီးသည္ကေတာ့ မိမိေရာက္ရွိေနသည့္ အေျခအေနသည္ တဘက္ႏွင့္ တဘက္ အျပန္အလွန္ေလးစားမွဳ၊ တရားမွ်တမွဳ၊ ယံုၾကည္မွဳတို႕ျဖင့္ ေဆြးေႏြးႏိုင္သည့္ ႏိုင္ငံေရး စင္ျမင့္မ်ားေပၚတြင္လား (သို႕မဟုတ္) တဘက္ႏွင့္ တဘက္ အျပိဳင္အဆိုင္ စီးခ်င္းထိုး တိုက္ပြဲ၀င္ေနရသည့္ ႏိုင္ငံေရးစစ္မ်က္ႏွာတြင္လား ဆိုသည္ကို မွန္မွန္ကန္ကန္ သိျမင္သံုးသပ္ႏိုင္ဖို႕ပင္ ျဖစ္သည္။

ေရွ႕တန္းစစ္မ်က္ႏွာ တခုတြင္ ေအာက္ပါ အေျခအေနတခု ျဖစ္ပြားေနသည္ ဆိုပါစို႕။

(၁) စစ္မ်က္ႏွာတြင္ စစ္ဆင္ေရးကို ဦးစီးမည့္ စစ္ဦးစီး တပ္မွဴးမ်ားကို စစ္ျဖစ္ပြားရာေဒသရွိ နယ္ေျမခံလူထုႏွင့္ တပ္သားမ်ားက ေရြးခ်ယ္ထားသည္။

(၂) စစ္ဦးစီးအရာရွိမ်ား ရံုးထိုင္သည့္ ေရွ႕တန္းရံုးရွိသည္။ အဆိုပါ ရံုးတြင္ အမိန္႕ေပးရမည့္ commander မ်ား ရွိသည္။ ဆက္သြယ္ေရးတပ္သားမ်ား ရွိသည္။ သို႕ေသာ္ စစ္ဆင္ေရးကို ဗ်ဴဟာခ် ေဆာင္ရြက္ေပးမည့္ ဗ်ဴဟာမွဴးကား မရွိ။

(၃) အဆိုပါ စစ္မ်က္ႏွာတြင္ပင္ မဟာမိတ္တပ္မ်ားလည္း ရွိသည္။ မဟာမိတ္တပ္မ်ားမွ တပ္မွဴးမ်ားသည္ ေရွ႕တန္းရံုး၏ စစ္ေရးအရ ဦးေဆာင္မွဳကို ခံယူရန္ ဆံုးျဖတ္ထားၾကသည္။ ေရွ႕တန္းရံုးမွ စစ္ဦးစီးမ်ားကို ၀န္းရံေပးရန္ သေဘာတူထားၾကသည္။ သို႕ေသာ္ ေရွ႕တန္းရံုးမွ စစ္ဦးစီးတပ္မွဴးမ်ားသည္ မဟာမိတ္တပ္မ်ားမွ တပ္မွဴးမ်ားႏွင့္ တေယာက္တေပါက္ တိုးတိုးတိတ္တိတ္သာ ဆက္သြယ္ေန ၾကသည္။ မဟာမိတ္ဆက္ဆံေရးမွဴးကား မရွိ။ ပ်ံ႕က်ဲေနေသာ မဟာမိတ္တပ္မ်ားႏွင့္ တညီတညြတ္တည္း စုစည္းေဆာင္ရြက္ႏိုင္မည့္ စီမံခ်က္မ်ားအား ခ်မွတ္ေဆြးေႏြးညွိႏွိဳင္းျခင္းလည္း မရွိ။ ဆက္သြယ္ေရးတပ္သားမ်ားျဖင့္ ေလလွိဳင္းမွ တဆင့္ ေရွ႕တန္းရံုးမွ စစ္ဦးစီးအရာရွိမ်ား ဘာလုပ္မည္၊ ညာလုပ္မည္ကိုသာ တေယာက္တေပါက္ေျပာေနၾကသည္။

(၄) ရန္သူမွ တရၾကမ္း ေခ်မွဳန္းခ်ိန္မ်ားတြင္ ေရွ႕တန္းရံုးရွိ စစ္ဦးစီးတပ္မွဴးမ်ားက အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေပးပါရန္ ေတာင္းဆိုျခင္း၊ ရန္သူ႕လက္ထဲ ေရာက္ေနေသာ တပ္မွဴးမ်ားကို လႊတ္ေပးပါရန္ ေတာင္းဆိုျခင္းမ်ားကို ကေရာေသာပါး ျပဳလုပ္ေလ့ရွိၾကသည္။

(၅) စစ္ဆင္ေရးမွာ အဆံုးမသတ္ႏိုင္ပဲ တိုက္ပြဲမ်ားအီေနျပီး၊ စစ္ေရးၾကန္႕ၾကာမွဳမ်ား ျဖစ္ေနေသာအခါ စိတ္မရွည္ႏိုင္ေသာ မဟာမိတ္တပ္မွဴးမ်ားက ထိုးစစ္မ်ားကို တတ္ႏိုင္သမွ် စုစည္းျပီး ဆင္ႏႊဲၾကေလေတာ့သည္။ ယင္းသို႕ဆင္ႏႊဲသည့္အခါတြင္ ေရွ႕တန္းရံုးမွ စစ္ဦးစီးတပ္မွဴးမ်ားက ဦးေဆာင္ျခင္းလဲ မရွိ၊ ပါ၀င္တိုက္ပြဲ၀င္ျခင္းလဲ မရွိ၊ ေနာက္မွ ၀န္းရံေပးျခင္းလည္း မရွိသည့္အျပင္ မိမိတို႕ လက္ေအာက္ခံ တပ္မ်ားမွ ပါ၀င္သူမ်ားကိုပင္ တပ္မွ ထုတ္ပယ္အေရးယူမွဳမ်ား ျပဳလုပ္ၾကေလသည္။

(၆) မဟာမိတ္တပ္မ်ား၏ ထိုးစစ္မ်ား အရွိန္ေကာင္းလာခ်ိန္မ်ားတြင္ ရန္သူမွ အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရးအတြက္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးရန္ ေရွ႕တန္းရံုးသို႕ အေၾကာင္းၾကားပါေတာ့သည္။ ေရွ႕တန္းရံုးမွလဲ အားပါတရ ေထာက္ခံျပီး ရန္သူ႕လက္ထဲတြင္ က်ေရာက္ေနေသာ တပ္မွဴးမ်ားကို ေတြ႕ဆံုခြင့္ ေတာင္းဆိုေသာေၾကာင့္၊ ရန္သူ႕လက္ထဲ ေရာက္ေနေသာ တပ္မွဴးမ်ားကို ထိခိုက္လိုျခင္း မရွိေသာ မဟာမိတ္တပ္မ်ားမွ အရွိန္ကို ျပန္ေလွ်ာ့လိုက္ရေလေတာ့သည္။ ယင္းသို႕ အရွိန္ေလ်ာ့လာသည္ႏွင့္ တျပိဳင္နက္ ရန္သူတပ္မ်ားမွ မဟာမိတ္တပ္မ်ားကို တရၾကမ္းေတာနင္းျပီး တိုက္ခိုက္ေခ်မွဳန္းၾက ပါေတာ့သည္။ ေရွ႕တန္းရံုးမွ စစ္ဦးစီး တပ္မွဴးမ်ားကား တခြန္းတပါဒ ၀င္ေျပာျခင္း မရွိ။ မိမိတို႕ ေရွ႕တန္းရံုးေပၚသို႕ ဗံုးဆံ က်မည္ကိုပင္ စိုးရိမ္ကာ ဗံုးခိုက်င္းမ်ားထဲသို႕ ၀င္ျပီး ငုတ္တုတ္ ထိုင္ေနၾကေလေတာ့သည္။

(၇) ေရွ႕တန္းစစ္မ်က္ႏွာတြင္ ရန္သူကို တိုက္ရန္ဟု ရည္ရြယ္ျပီး ေရွ႕တန္းရံုးမွ တပ္မွဴးမ်ား၏ ကြပ္ကဲမွဳ လက္ေအာက္ခံ တပ္ရင္းတပ္ဖြဲ႕မ်ားသို႕ ၀င္ေရာက္လာေသာ တပ္သားမ်ားမွာကား စစ္လဲ မတိုက္ရ၊ မဟာမိတ္မ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္လွ်င္လဲ တပ္မွဴးမ်ားက မၾကည္မလင္ျဖစ္ကာ တပ္မွထုတ္လိုထုတ္၊ ေခၚယူသတိေပးလိုေပးႏွင့္ ျဖစ္ေနျပီး၊ တေန႕တေန႕ ခံစစ္အတြက္ ကတုတ္က်င္းတူးရန္၊ ဗံုးခိုက်င္းတူးရန္ တာ၀န္မ်ားကိုသာ ထမ္းေဆာင္ေနရသည့္သကာလ တပ္မွဴးမ်ားအေပၚတြင္ စိတ္ပ်က္ျပီး ႏွုတ္ထြက္သူကထြက္၊ တႏိုင္တပိုင္ အစုအဖြဲ႕ေလးမ်ားဖြဲ႕ျပီး ရန္သူကို ေျပာက္က်ားစစ္ျဖင့္ တိုက္သူက တိုက္၊ ငုတ္တုတ္ထိုင္ၾကည့္သူက ၾကည့္ရင္းျဖင့္ အခ်ိန္ကုန္ေနၾကေလသည္။

(၈) ယင္းသို႕ေသာ အေျခအေနတြင္ ရန္သူ႕ဘက္မွ ေန၍ လက္နက္ခ်ပါက ယင္းတို႕ သတ္မွတ္ထားေသာ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းအတိုင္း လိုက္နာသူမ်ားကို ရာထူးအာဏာေပးေတာ့မေယာင္ ျမဴဆြယ္စည္းရံုးမွဳမ်ား ထြက္ေပၚလာသျဖင့္ ေရွ႕တန္းရံုးမွ စစ္ဆင္ေရး တပ္မွဴးအခ်ိဳ႕သည္ မိမိတို႕ကြပ္ကဲမွဳ လက္ေအာက္ခံ တပ္ရင္းမ်ားမွ က်ဆံုးသြားသူမ်ား၏ မ်က္ႏွာကိုလဲ မေထာက္၊ ရန္သူ႕ အက်ဥ္းစခန္းမ်ားတြင္ ေရာက္ရွိေနေသာ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္မ်ားကိုလဲ မငဲ့ကြက္ပဲ အေျပးအလႊား သုတ္ေျခတင္ျပီး ရန္သူ႕ထံ အခစားေရာက္သြားၾကပါေလေတာ့သည္။

(၉) ယင္းသို႕ သပ္လွ်ိဳျဖိဳခြဲမွဳမ်ား ျပဳလုပ္အျပီးတြင္ ရန္သူဘက္မွေန၍ မဟာမိတ္တပ္မ်ားကို ထိုးစစ္မ်ားျဖင့္ စနစ္တက် ေခ်မွဳန္းမွဳမ်ား ထပ္မံ ျပဳလုပ္လာသကဲ့သို႕ ေရွ႕တန္းရံုးတြင္ က်န္ရွိေနေသာ တပ္မွဳးမ်ားကိုသာမက ေရွ႕တန္းရံုးႏွင့္ လက္ေအာက္ခံ တပ္ဖြဲ႕မ်ားကိုပါ အျပီးတိုင္ေခ်မွဳန္းကို ထိုးစစ္မ်ား စတင္ျပင္ဆင္လာေတာ့သည္။ တျပိဳင္နက္တည္းတြင္ပင္ ေရွ႕တန္းစစ္မ်က္ႏွာတြင္ ရွိေနေသာ ျပည္သူလူထုမွ ေရွ႕တန္းရံုးတပ္မွဳးမ်ားကို ေရြးခ်ယ္ခဲ့သည့္ ရလာဒ္မ်ားအား ေခ်ဖ်က္ရန္ ေရြးေကာက္ပြဲအတုကို ရန္သူက ျပဳလုပ္ပါေလေတာ့သည္။

(၁၀) အဆိုပါအေျခအေနတြင္ ေခါင္းမေထာင္ႏိုင္ေအာင္ ေခ်မွဳန္းခံေနရေသာ မဟာမိတ္တပ္မွဴးမ်ားမွာလဲ ခုန္ဆြဆြ၊ စစ္မ်က္ႏွာတြင္ ေရာက္ရွိေနေသာ လူထုမွာလဲ တပ္မွဴးမ်ား ေပးေသာ အမိန္႕ကို နာခံရန္ တၾကြၾကြ ျဖစ္ေနၾကေသာ္လဲ ေရွ႕တန္းရံုးက တပ္မွဴးမ်ားကေတာ့ ရန္သူ႕လုပ္မည့္ ေရြးေကာက္ပြဲအတုကို လက္မခံၾကရန္ လူထုကို ေျပာၾကားျခင္း၊ ေရွ႕တန္းရံုးကို ရန္သူဘက္မွ မေခ်မွဳန္းေစရန္ ရန္သူက ခ်မွတ္ထားေသာ ဥပေဒစည္းကမ္းမ်ား အသံုးျပဳ၍ ေတာင္းဆိုျခင္း၊ ရန္သူ႕ထံတြင္ အက်ဥ္းက်ခံေနရေသာ တပ္မွဴးမ်ားအား လႊတ္ေပးပါရန္ ေတာင္းဆိုျခင္း၊ အပစ္အခတ္ ရပ္ျပီး ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးပါရန္ ပန္ၾကားျခင္းမ်ားကို ျပဳလုပ္ေနၾကပါေလေတာ့သည္။

အဆိုပါ အေျခအေနမ်ားသာ ေရွ႕တန္း စစ္မ်က္ႏွာတြင္ ျဖစ္ပြားေနပါက ရလာဒ္မ်ား မည္သို႕ ရွိမည္နည္း။

(၁) မဟာမိတ္တပ္မ်ားမွ ခုန္ဆြဆြျဖင့္ စုစည္း၍ တတ္ႏိုင္သမွ် အင္အားျဖင့္ စုေပါင္း တိုက္ပြဲ၀င္သည့္ ထိုးစစ္ငယ္ေလးမ်ား ရွိလာမည္။

(၂) ရန္သူမွ အလံုးအရင္းျဖင့္ ျပန္လည္ ေခ်မွဳန္းမည္။

(၃) စစ္မ်က္ႏွာတြင္ ရွိေနေသာ လူထုမွ မေနသာပဲ တိုက္ပြဲ၀င္ဖို႕ ထြက္လာေသာအခါ ရန္သူမွ ေရွ႕တန္းရံုးကို ဆက္သြယ္၍ အက်ဥ္းက်ေနေသာ ေရွ႕တန္းရံုးမွ တပ္မွဴးမ်ားကို လႊတ္ေပးပါမည္ဟု အေၾကာင္းၾကားလိမ့္မည္။ အၾကိမ္ တရာမကေသာ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးပြဲျပဳလုပ္ရန္ ကတိကို ေပးလိမ့္မည္။ ေရွ႕တန္းရံုးမွ တပ္မွဴးမ်ားက ၀မ္းသာအားရ လက္ခံၾကေပလိမ့္မည္။

(၄) ယင္းသတင္းကို ၾကားသျဖင့္ လူထုမွ ေရွ႕တိုက္ရႏိုးႏိုး၊ ေနာက္ဆုတ္ရႏိုးႏိုး ေတြေ၀ေနခ်ိန္တြင္ ရန္သူ၏ ေရြးေကာက္ပြဲအတုက ျပီးဆံုးသြားေပလိမ့္မည္။

(၅) အတုျပီးေသာအခါတြင္မွ ေရွ႕တန္းရံုးမွ တပ္မွဴးမ်ားႏွင့္ လက္ေအာက္ခံ တပ္မ်ားကို ရန္သူက အမွည့္ေျခြ ေျခြလိမ့္မည္။

(၆) အင္အားမ်ားကို ဖဲ့ေျခြရန္အတြက္ ရန္သူဘက္မွေန၍ အညံ့ခံလိုက ခံႏိုင္ျခင္း (၀ါ) လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ကို ထုတ္ျပန္ေပလိမ့္ဦးမည္။ ေရွ႕တန္းရံုးတြင္ က်န္ရွိေနေသာ တပ္မွဴးအခ်ိဳ႕ႏွင့္ လက္ေအာက္ခံတပ္မ်ားမွ တပ္သားအခ်ိဳ႕ အပါအ၀င္ မဟာမိတ္တပ္မ်ားမွ တပ္မွဴးမ်ား၊ တပ္သားမ်ားကလဲ မွိဳရေသာ မ်က္ႏွာျဖင့္ တေပ်ာ္တပါး အညံ့ခံၾကေပလိမ့္ဦးမည္။

(၇) ေရရွည္ရလဒ္ကား တိုက္ပြဲအီေနဦးမည္။ စစ္ၾကန္႕ၾကာဦးမည္။ စစ္မ်က္ႏွာမွ ျပည္သူအမ်ားမွာလဲ စစ္ပြဲ၏ ေရရွည္ ဆိုးက်ိဳးမ်ားကို ခံစားေနရေပလိမ့္ဦးမည္။

အထက္ပါ အေျခအေနမ်ား၊ ရလာဒ္မ်ားသည္ ေရွ႕တန္းစစ္မ်က္ႏွာတြင္ ဆိုလွ်င္ေတာ့ စစ္ၾကန္႕ၾကာျခင္းေၾကာင့္ ေရတိုဆိုးက်ိဳး၊ ေရရွည္ဆိုးက်ိဳးခံစားရသည့္ လူထုအေရအတြက္၊ တပ္မွဴးတပ္သား အေရအတြက္ နည္းပါးပါသည္။

ႏိုင္ငံေရးစစ္မ်က္ႏွာတြင္ ျဖစ္လာလွ်င္ကား ေရတိုဆိုးက်ိဳး၊ ေရရွည္ဆိုးက်ိဳးခံစားရသည့္ လူထုအေရအတြက္၊ တပ္မွဴးတပ္သားအေရအတြက္မွာ အဆမတန္ မ်ားျပားရံုမက ႏိုင္ငံတခု၏ အနာဂတ္ကံၾကမၼာကိုပင္ ထိခိုက္ေစႏိုင္ပါသည္။

ေလာကတြင္ ကိုယ္ေရာက္ေနသည့္ အေျခအေနကို အကဲမျဖတ္ႏိုင္မွဳေလာက္ ဆိုးရြားေသာ အမွားအယြင္းကား မရွိႏိုင္။ သေဘၤာပ်က္ျပီး ကၽြန္းေပၚတြင္ ေရာက္ေနသူက အုန္းရည္ကို ပိုက္ႏွင့္မွ စုပ္ေသာက္ခ်င္ေနလွ်င္ အခ်ိန္ၾကာလွသည့္အခါ အားျပတ္ျပီး အသက္ဆံုးရွံဳးႏိုင္သည္။ ေသနတ္ႏွင့္ ခ်ိန္ထားသည့္ စိတ္မႏွံ႕သူကို ျပန္ပစ္ႏိုင္မည့္ အခြင့္အေရးရွိပါလွ်က္ လူမသတ္လိုဟု ဆိုကာ လက္ဖက္ရည္ဆိုင္မွာ ေအးေအးေဆးေဆး ညွိႏွိဳင္းစကားေျပာရေအာင္ဟု ဆိုပါကလဲ စိတ္မႏွံ႕သူ ပစ္လိုက္သည့္ က်ည္သင့္ျပီး ေသဖို႕ပဲ ရွိသည္။ ေတာရိုင္းထဲ ေရာက္ျပီး၊ ေတာရိုင္းဥပေဒကို မက်င့္သံုးပါက အႏၱရာယ္ဆိုးမ်ား ၾကံဳဖို႕ပဲ ရွိသည္။ စစ္မ်က္ႏွာကို ကမၻာ့ကုလသမဂၢ ညီလာခံလို သေဘာထားျပီး ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးဖို႕ ေတာင္းဆိုေနသေရြ႕ကေတာ့ တေန႕မဟုတ္ တေန႕ ရန္သူ႕ပစ္ကြင္းထဲ ေရာက္မည္မွာ မုခ်မလြဲ။

ယင္းသို႕ဆို၍ စစ္ပြဲမ်ားတြင္ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးပြဲ မရွိဟု မဆိုလိုပါ။ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးဖို႕ ဆိုသည္က တဘက္ႏွင့္တဘက္ အျပန္အလွန္ ပစ္ခတ္ေနၾကသည့္ ကြင္းျပင္ေခါင္ေခါင္မွာ လုပ္လို႕ ရသည္မဟုတ္။ ေသလုခမန္း တိုက္ပြဲ၀င္ေနရသည့္ တပ္သားမ်ားကို ငါတို႕ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးဖို႕ ေတာင္းဆိုထားတယ္ဆိုျပီး ေၾကညာခ်က္ ထုတ္ျပန္ ေျပာဆိုေနရသည့္ အရာမဟုတ္။ ႏွစ္ဘက္ ေခါင္းေဆာင္အခ်င္းခ်င္း ဆက္သြယ္မွဳ Channel မ်ားဖြင့္ျပီး၊ ပဏာမ ညွိႏွိဳင္းမွဳမ်ား တိုးတိုးတိတ္တိတ္ လုပ္ရမည့္ အရာျဖစ္သည္။ ယင္းမွ တဖန္ ႏွစ္ဘက္ အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရးကို ထပ္မံညွိႏွိဳင္းျပီး၊ ႏွစ္ဘက္စလံုးက သေဘာတူညီမွဳရွိမွသာ အပစ္အခတ္ ရပ္စဲရန္ စစ္မ်က္ႏွာမွ ဗိုလ္ပါတပ္သားအေပါင္းကို အမိန္႕ေပးရမည့္ အရာသာ ျဖစ္သည္။ ထိုသို႕ မဟုတ္ပဲ တဘက္ရန္သူက ပဏာမညွိႏွိဳင္းျခင္းကို လက္ခံသည္လဲ မဟုတ္၊ အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရး သေဘာတူသည္လဲ မဟုတ္ပဲ တရၾကမ္း ေခ်မွဳန္း ေနခ်ိန္တြင္ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးပြဲကို ေတာင္းဆို ေမွ်ာ္လင့္ေနလို႕ကေတာ့ ရန္သူ႕အေျမာက္ဆန္က ေရွ႕တန္းရံုးေပၚ တည့္တည့္မတ္မတ္ မက်လာလွ်င္ပင္ ေတာ္ေသးသည္ဟု ဆိုရလိမ့္မည္ တကား။

ခင္မမမ်ိဳး (၂၂၊ ၁၀၊ ၂၀၁၀)

အျပည့္အစံုဖတ္ခ်င္ရင္..>>>

ျပန္ေခါက္ထားခဲ့ပါ..>>>

မ်က္စိတဆံုး

အခုတေလာ ငယ္ငယ္တုန္းက ကစားဖူးတဲ့ က်ားကစားပြဲေလးေတြကို သတိသြားရမိေနတတ္ပါတယ္။ ဖိုးဖိုးက အားရင္ က်ားကြက္ေလးေတြ ေရႊ႕ျပီး တေယာက္တည္း ကစားေလ့ရွိပါတယ္။ ကၽြန္မကလဲ ကေလးသဘာ၀ ဖိုးဖိုး လုပ္တာဆို အကုန္ လိုက္လုပ္ခ်င္တတ္တယ္။ သတင္းစာဖတ္ရင္လဲ လိုက္ဖတ္ခ်င္တာပဲ။ ေရဒီယိုနားေထာင္လဲ လိုက္နားေထာင္တာပဲ။ လူၾကီးေတြနဲ႕ စားပြဲ၀ိုင္းမွာ ထိုင္စကားေျပာရင္လဲ ၀င္ထိုင္ နားေထာင္ျပီး အရိပ္လို တေကာက္ေကာက္ လိုက္ေနတတ္ပါတယ္။ ဒီေတာ့ က်ားကြက္ေလးေတြ ေရႊ႕ေနတာကိုလဲ စိတ္၀င္စားမိျပန္ေရာ။

ဒီလိုနဲ႕ တေန႕ေတာ့ ကၽြန္မ ေက်ာင္းစေနစ အရြယ္ေလာက္မွာ ဖိုးဖိုးက က်ားကစားနည္း စသင္ေပးပါတယ္။ ကၽြန္မကလဲ ၾကိဳးစားျပီး သင္ယူပါတယ္။ မေတာက္တေခါက္ေလး တတ္လာေတာ့ ဖြားဖြားကို သြားစိန္ေခၚျပီး ကစားတယ္။ ႏိုင္သြားေတာ့ သိပ္ေပ်ာ္တာပဲ။ ဖြားဖြားကမွ ေသခ်ာ မကစားတတ္တာကိုးေနာ္။ ဒီလိုနဲ႕ ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္ အဟုတ္ၾကီး ထင္ျပီး ဖိုးဖိုးကို စိန္ေခၚတာေပါ့။ ဖိုးဖိုးနဲ႕ ပြဲေပါင္းမ်ားစြာ ကစားျဖစ္တယ္။ တခါမွ မႏိုင္ပါဘူး။ ၾကာေတာ့ စိတ္တိုလာေရာ။ စိတ္မရွည္ သိပ္ျဖစ္တာပဲ။ ဒီေတာ့ ေျပာလိုက္တယ္။ ဖိုးဖိုးက ကစားပြဲကို ညစ္တယ္လို႕။ ဒီလိုေျပာေတာ့ ဖိုးဖိုးက ရီတယ္။ 'ေျမးေလးက ပြဲကစားတာ ႏိုင္ခ်င္စိတ္မ်ားျပီး ေလာေနတာကိုး။ က်ားကစားတယ္ဆိုတာ ေသေသခ်ာခ်ာ ျပင္ဆင္ျပီးေတာ့မွ တကြက္ခ်င္းကို စဥ္းစဥ္းစားစားေရႊ႕ရတယ္။ မ်က္ေတာင္တခတ္ထက္ မ်က္စိ တဆံုးကို ၾကည့္တတ္ရတယ္' လို႕ ဆိုပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္း ဖိုးဖိုး မဆံုးခင္ ေနာက္ဆံုး ကစားခဲ့တဲ့ ပြဲမွာေတာ့ ကၽြန္မ ႏိုင္ပါတယ္။ ဖိုးဖိုးက တမင္ အရံွံဳးေပးသြားတာပါ။

အရြယ္ေရာက္လာေတာ့ ကၽြန္မရဲ႕ စိတ္၀င္စားမွဳ အသစ္ေတြကလဲ အမ်ားအျပား ေပၚထြက္လာခဲ့ပါတယ္။ က်ားကစားပြဲေလးေတြကို စိတ္၀င္စားတတ္တဲ့ ကၽြန္မဟာ chess ထိုးတာကို စိတ္၀င္စားလာေလ မလားလို႕ နီးစပ္သူေတြက ထင္ၾကေပမယ့္ ကၽြန္မတကယ္ စိတ္၀င္စားလာတာ ကေတာ့ စစ္ပြဲေတြနဲ႕ ႏိုင္ငံတကာေရးရာေတြကိုပါ။ စစ္ပြဲေတြမွာ တဘက္နဲ႕ တဘက္ ဘယ္လို အႏိုင္ယူသြားၾကသလဲ။ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံနဲ႕ တႏိုင္ငံအခ်င္းခ်င္း ဘယ္လို game ေတြ အျပန္အလွန္ ကစားၾကသလဲ။ ႏိုင္ငံငယ္ေလးေတြကို အင္အားၾကီးႏိုင္ငံေတြက ဘယ္လို ၾကိဳးဆြဲေလ့ရွိၾကသလဲ။ ၀ါဒေရးရာ အားျပိဳင္ပြဲေတြမွာ ဘယ္လို ကစားခဲ့ၾကသလဲ။ ႏိုင္ငံေခါင္းေဆာင္ႏွစ္ေယာက္ လက္ဆြဲႏွဳတ္ဆက္ ေနခ်ိန္မွာ သူတို႕ေတြ အမွန္တကယ္ ေနာက္ကြယ္မွာ ကစားေနၾကတဲ့ ဂိမ္းေတြက ဘာေတြ ျဖစ္ေနမလဲ။ ေတာ္လွန္ေရးနဲ႕ ပဋိပကၡေတြမွာ ပါ၀င္ၾကတဲ့ multi-players ေတြအၾကားမွာ ဘယ္လို အေတြးအေခၚေတြ၊ ရည္မွန္းခ်က္ေတြနဲ႕ ဂိမ္းေတြ ကစားေနၾကသလဲ။ စတာေတြကို အလြန္ပဲ စိတ္၀င္စားလာခဲ့ပါေတာ့တယ္။

ဒီလိုနဲ႕ ေလ့လာေနေရး တေန႕ေတာ့ လန္ဒန္က ကၽြန္မသူငယ္ခ်င္း အိမ္မွာ က်ားကစားပြဲေလး တခုနဲ႕ သြားတိုးပါတယ္။ ကၽြန္မသူငယ္ခ်င္းကတဘက္၊ သူငယ္ခ်င္းရဲ႕ မိတ္ေဆြက တဘက္ အပ်င္းေျပ က်ားကစားေနၾကတာပါ။ သူငယ္ခ်င္းက လာထိုင္ၾကည့္ဖို႕ ေခၚတယ္။ သူတို႕က ေကာေဇာေပၚမွာ ထိုင္ကစားေနျပီး၊ ကၽြန္မက ဆိုဖာေပၚမွာ ထိုင္ေနတာဆိုေတာ့ က်ားကြက္ေတြကို အတိုင္းသား ျမင္ေနရပါတယ္။ ႏွစ္ဘက္စလံုးက ေရႊ႕ေနတဲ့ က်ားကြက္ေတြကိုပါ။ သူက အရမ္းေလာတာပဲ။ ကၽြန္မ ဖိုးဖိုးနဲ႕ ကစားတုန္းက ႏိုင္ခ်င္စိတ္မ်ားျပီး ေလာေနသလိုမ်ိဳးပါ။ အနာခံျပီး ဇြတ္တိုးေနတာပဲ။ ဒီတပြဲေတာ့ နင့္ကို အႏိုင္ကစားမယ္ဆိုျပီး ပါးစပ္ကလဲ ခဏခဏ ေျပာေနေသးတယ္။ ေနာက္ေတာ့ ရွံဳးသြားေရာ။ ဒီလိုနဲ႕ အဲလိုပြဲေတြ မ်ားလာေတာ့ ကၽြန္မ မေနႏိုင္ေတာ့ဘူး။

'မီးဖိုထဲ ခဏ လိုက္ခဲ့စမ္းပါ။ မုန္႕ေကၽြး'ဆိုျပီး သူငယ္ခ်င္းကို မီးဖိုထဲ လက္တို႕ ေခၚသြားရေတာ့တယ္။ အထဲေရာက္ေတာ့ ေျပာတယ္။

'နင္သိပ္ေလာေနျပီ။ ႏိုင္ခ်င္စိတ္မ်ားျပီး ဒီပြဲေတာ့ ႏိုင္မယ္လို႕ ခဏခဏ ေျပာေနတာက ၾကာေလ၊ ၾကာေလ နင့္ကို ထိခိုက္လာေနတယ္။ auto-suggestion လုပ္တယ္ဆိုတာက ဘ၀နဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရွိတဲ့ ရည္မွန္းခ်က္ ေတြမွာ လုပ္ဖို႕ပဲ လိုအပ္တာ။ ဒီလို ဂိမ္းေတြမွာ လုပ္ေနလို႕ မရဘူး။ ျပင္ဆင္မွဳ၊ ကၽြမ္းက်င္မွဳ၊ တဘက္ရဲ႕ အရည္အခ်င္း ဆိုတာေတြကိုလဲ ထည့္ျပီး စဥ္းစားရေသးတယ္။ ျပီးေတာ့မွ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ကို တြက္ရတယ္။ အဲလို မဟုတ္ပဲ ႏိုင္မယ္ဆိုတာ ခဏခဏ ေျပာျပီး လုပ္ေနေတာ့ နင့္ဘာသာနင္ ေလာေနေအာင္ တြန္းေနသလို ျဖစ္လာတယ္။ ပံုမွန္ စဥ္းစားဥာဏ္ေတြ ေပ်ာက္ကုန္တယ္။ ႏိုင္ခ်င္စိတ္က မ်ားလာေလေလ၊ အမွားေတြ လုပ္မိေလေလ။ ရွံဳးလာေလေလပဲ။ ၾကာေတာ့ ႏိုင္ရမယ္လို႕ ပါးစပ္က ေျပာေနေပမယ့္ နင့္ဘာသာနင္လဲ ယံုၾကည္ခ်က္ နည္းလာတယ္။ ေဘးက ၾကည့္ေနတဲ့ လူေတြကလဲ ဒါေတြကို မသိဘူး မထင္နဲ႕။ နင္ဘယ္ေလာက္ေျပာေနေန နင္ေျပာတာကို ေဘးက လူေတြကလဲ မယံုေတာ့ဘူး။ နင့္ဘာသာနင္လဲ မေသခ်ာေတာ့ဘူး ျဖစ္လာေနတယ္။ က်ားကစား တယ္ဆိုတာမ်က္စိတဆံုးၾကည့္ရတယ္ဟ။ မ်က္ေတာင္တခတ္တည္းၾကည့္ရင္ အမွားပါ တတ္တယ္'

လူရင္းေတြမို႕ ကၽြန္မကလဲ အားမနာတမ္းပဲ ေျပာပါတယ္။ သူကလဲ အားမနာတမ္း ျပန္ျပီး ေျပာပါတယ္။

'သူ႕ကိုက ေတာ္လြန္းတာလဲ ပါပါတယ္ဟာ။ မယံုရင္နင္ကိုယ္တိုင္ ၀င္ကစားၾကည့္ပါလား။ နင္ႏိုင္ရင္ ခ်ိဳင္းနားေတာင္းမွာ ဘဲကင္လိုက္ေကၽြးမယ္။ ေဘးကထိုင္ျပီး ေျပာမေနနဲ႕' တဲ့။

'နင္တို႕က မိတ္ေဆြေတြေလ။ အပ်င္းေျပကစားေနၾကတာ။ ငါနဲ႕ သူနဲ႕က ခုမွ ျမင္ဖူးတာ။ ငါကလဲ နင္တို႕ကစားပြဲမွာ နင့္ေနရာက ၀င္ကစားဖို႕ အဆင္မေျပႏိုင္သလို၊ သူ႕ဘက္ကလဲ နင္နဲ႕ အေပ်ာ္ကစားေနတာကို သူစိမ္းတေယာက္က ၀င္ျပီး အႏိုင္အရွံဳးစိတ္နဲ႕ ၀င္ကစားတာကို ၾကည္ျဖဴမွာ မဟုတ္ဘူး။ ငါ့ကို နင္လို႕ အသိအမွတ္ျပဳမွာလဲ မဟုတ္ဘူး။ နင္တို႕ႏွစ္ေယာက္လံုးမွာ တေယာက္ကိုတေယာက္ အသိအမွတ္ျပဳထားတဲ့ role ေတြ ရွိတယ္ေလဟာ။ အဲဒါကို ငါ၀င္စီးလို႕ မရဘူး။ ဒီလိုေျပာလို႕ ငါက သူ႕ကို ေၾကာက္လို႕ မဟုတ္ဘူးေနာ္။ တခ်ိန္မွာ ငါနဲ႕ သူနဲ႕ တေယာက္ကိုတေယာက္ အသိအမွတ္ျပဳမိျပီး ကစားပြဲေတာ့ ရွိခ်င္ရွိလာဦးမွာေပါ့ဟာ။ အဲလိုဆိုရင္ေတာ့ ပ၀ါ မကူစတမ္းေပါ့။ ခုေတာ့ ငါမပါခ်င္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ နင္က ငါ့သူငယ္ခ်င္း ျဖစ္ေနေတာ့ ငါဘက္လိုက္ေနမိတယ္။ နင့္ကို ႏိုင္ေစခ်င္မိတယ္ေလ။ တခါ ငါကလဲ က်ားကစားနည္းေတြ၊ က်ားကြက္ေရႊ႕နည္းေတြကို မသိရင္ေတာ့လဲ တမ်ိဳးေပါ့ဟာ။ သိေတာ့လဲ မခ်င့္မရဲျဖစ္မိ၊ ေျပာဆိုမိတာေပါ့။ သူငယ္ခ်င္းဘက္က ဘက္လိုက္လိုစိတ္၊ ကစားနည္းကို သိေနတဲ့ အသိဥာဏ္နဲ႕ ငါနင့္ကို သတိေပးတာပါ။ နင့္ကို အသံုးမက်ဘူးလို႕ ႏိွမ္ေနတာမဟုတ္သလို၊ ငါသိတယ္၊ ငါေတာ္တယ္လို႕ ေျပာေနတာလဲ မဟုတ္ဘူး။ နင့္ဘက္ကသာ ဘက္မလိုက္ဘူးဆိုရင္လဲ ငါနဲ႕ အေနသာၾကီးေနာ္'

ကၽြန္မေသခ်ာရွင္းျပလိုက္ေတာ့ ေဘးထိုင္ဘုေျပာလုပ္ေနတယ္ထင္ျပီး ျပန္ရန္ေတြ႕တဲ့ သူငယ္ခ်င္းက ျငိမ္သြားပါတယ္။ သူ႕ထံုးစံအတိုင္း မ်က္ႏွာေလးကို ျဖီးျပတယ္။

'အင္း။ ဒီလိုဆိုရင္ေတာ့လဲ နင္၀င္မကစားေပမယ့္ ငါ့ကို အၾကံေကာင္းေပးတဲ့အတြက္ ဘဲကင္လိုက္ေကၽြးပါမယ္" တဲ့။

အဲဒီေန႕က ဆက္လဲ မကစား ျဖစ္ေတာ့ပါ။

သူ႕မိတ္ေဆြကို ႏိုင္ခ်င္ေဇာနဲ႕ ရွံဳးတာပါလို႕ ေျပာလိုက္ျပီး ပြဲရပ္လိုက္ပါတယ္။ ျပီးေတာ့မွ အားလံုးတူတူ ခ်ိဳင္းနားေတာင္းကို သြားဖို႕ အၾကံျပဳပါေတာ့တယ္။

အဲဒီေန႕ညက ဘဲကင္ကလဲ စားလို႕ ေကာင္းလိုက္ပါဘိ။

ေနာက္ပိုင္းမွာ ကၽြန္မကလဲ တျခားျမိဳ႕ငယ္ေလး တခုကို အလုပ္တာ၀န္နဲ႕ ေျပာင္းသြားျပီး၊ သူကေတာ့ သူ႕မိဘေတြရဲ႕ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းကို ျပန္လုပ္ပါတယ္။ ေ၀းလံတဲ့ ႏိုင္ငံႏွစ္ခုမွာ ကိုယ္စီကိုယ္စီ အလုပ္ေတြ ရွဳပ္ေနၾကရင္း တေန႕ေတာ့ သူနဲ႕ ဖုန္းအဆက္အသြယ္ရပါတယ္။

'ဟဲ့။ နင္ေျပာတဲ့ မ်က္စိတဆံုးၾကည့္ရမယ္ ဆိုတဲ့ စကားက အဖိုးတန္တယ္ သိလား'
'ငါေျပာတာ မဟုတ္ပါဘူးဟာ။ ေရွးလူၾကီးေတြရဲ႕ စကားကို ငါ့အဖိုးက တခါ ျပန္ျပီး ငါ့ကို ေျပာခဲ့တာပါ'

'ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ဟာ။ ၾကားဖူးသလိုရွိေပမယ့္ နင္ေျပာမွ ငါျပန္သတိထားမိတာ။ နင့္ကို ေက်းဇူးတင္တယ္'

'ဘာလဲ။ နင္က်ားကစားတာ ႏိုင္လို႕လား'
'မဟုတ္ဘူးေဟ့။ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းေတြမွာ ေအာင္ျမင္လို႕ အဖိုးတန္တယ္ ေျပာတာ။ စီးပြားေရးမွာ ျပိဳင္ဘက္ေတြေပၚလာရင္ ငါေတာ့ က်ားကစားဘက္လိုပဲ သေဘာထားလိုက္တယ္။ မ်က္ေတာင္ တခတ္ကို မၾကည့္ပဲ မ်က္စိတဆံုးၾကည့္ျပီး ဘယ္လို ေဒါက္ျဖဳတ္ရမလဲ ဆိုတာ ေသခ်ာ ေတြးတယ္။ ႏိုင္ခ်င္စိတ္ကို မေလာပဲ ေသြးေအးေအးနဲ႕ အႏိုင္ပိုင္းႏိုင္မယ့္ အခ်ိန္ကို ေစာင့္ၾကည့္တယ္။ ခု ငါေတာ္ေတာ္ေအာင္ျမင္ေနျပီဟ။ နင္ရွယ္ယာ ထည့္မလား။ ျပန္လာမလား။ ငါတို႕ႏွစ္ေယာက္ေပါင္းျပီး စီးပြားေရး က်ားကြက္ေတြ ေရႊ႕ၾကတာေပါ့။

'ဗုေဒၶါ'

ကၽြန္မလဲ တအံ့တၾသနဲ႕ ဘုရားတမိပါရဲ႕။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ကၽြန္မရဲ႕ သူငယ္ခ်င္းေလးက စီးပြားေရးမွာ ေအာင္ျမင္ေနတယ္ဆိုလို႕ ၀မ္းသာရပါတယ္။ သူငယ္ခ်င္းေလးရယ္- သတိရလိုက္တာ။



ခင္မမမ်ိဳး (၂၀၊ ၁၀၊ ၂၀၁၀)

အျပည့္အစံုဖတ္ခ်င္ရင္..>>>

ျပန္ေခါက္ထားခဲ့ပါ..>>>

မႏၱေလး ေရေဘး အသိေပး ႏွိဳးေဆာ္ခ်က္

မႏၱေလးႏွင့္ အနီးတ၀ိုက္ျမိဳ႕နယ္မ်ားတြင္ မိုးသည္းထန္စြာ ရြာသြန္းမွဳေၾကာင့္ ေရေဘးအႏၱရာယ္ က်ေရာက္ေနပါသည္။ မိုးဆက္လက္ ရြာသြန္းျပီး ဆည္မ်ား က်ိဳးေပါက္မွဳရွိလာပါက သဘာ၀ေဘးအႏၱရာယ္ က်ေရာက္မွဳမွာ ပိုမို ဆိုးရြားလာႏိုင္ဖြယ္ ရွိပါသည္။

မႏၱေလး ျမိဳ႕အတြင္းတြင္ပင္ လူအမ်ား ေသေၾကပ်က္စီးျခင္းႏွင့္ အိုးအိမ္ဆံုးရွံဳးမွဳမ်ား ျဖစ္ကာ နီးစပ္ရာ ဘုန္းေတာ္ၾကီးေက်ာင္းမ်ား၊ ဘုရားေက်ာင္းကန္ႏွင့္ ၀ိုင္အမ္စီေအ စသည္႕ေနရာမ်ားတြင္ ေခတၱခိုလွံဳေနထိုင္ေနၾကရပါသည္။

ျပည္တြင္းျပည္ပရွိ ျမန္မာျပည္သူမ်ားမွ လူမွဳေရး အသိ၊ မိသားစု စိတ္ဓာတ္တို႕ျဖင့္ တႏိုင္တပိုင္ ၀ိုင္း၀န္းကူညီေပးၾကပါရန္ ေလးစားစြာ တိုက္တြန္း ႏွိဳးေဆာ္အပ္ပါသည္။

ေလးစားစြာျဖင့္

ခင္မမမ်ိဳး (၁၂၊ ၁၀၊ ၂၀၁၀)

အျပည့္အစံုဖတ္ခ်င္ရင္..>>>

ျပန္ေခါက္ထားခဲ့ပါ..>>>

ေတာ္လွန္ေရးႏွင့္ ေခတ္မွီဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ျခင္း (အပိုင္း-၁)

နိဒါန္း

ကမၻာေပၚမွာ ေခတ္မွီဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္တဲ့ စက္မွဳႏိုင္ငံမ်ားနဲ႕ ေခတ္မွီဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးကို ဦးတည္ၾကိဳးပမ္းေနတဲ့ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံေတြ အမ်ားအျပား ရွိပါတယ္။ ေခတ္မီွဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ျခင္း (Modernization) ဆိုတာကို ေယဘုယ်အားျဖင့္ ထုတ္လုပ္မွဳအား ျမင့္မားလာျခင္းမွတဆင့္ လူေနမွဳအဆင့္အတန္း ျမင့္မားလာျခင္းလို႕ ေခၚေ၀ၚသတ္မွတ္ၾကပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ကေတာ့ ေအာင္ျမင္မွဳ၊ ေၾကာင္းက်ိဳးဆီေလ်ာ္စြာ ေတြးေခၚႏိုင္စြမ္းရွိမွဳ စတာေတြကို လူမွဳစံႏွဳန္းအျဖစ္ သတ္မွတ္လာတဲ့ အျပဳအမူပိုင္းဆိုင္ရာ သြင္ျပင္လကၡဏာေတြကို ထည့္သြင္းသတ္မွတ္ၾကပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ကလဲ ရိုးရွင္းတဲ့ အလုပ္ခြဲေ၀မွဳရွိေနတဲ့ လူအစုအေ၀း (community) အဆင့္ကေန အျပန္အလွန္ အမွီသဟဲျပဳေနတဲ့ အသင္းအဖြဲ႕ (association) သို႕ ေျပာင္းလဲျခင္းလို႕ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုၾကပါတယ္။ လူမွဳေဗဒပညာရွင္ (sociologists) မ်ားကလဲ ေခတ္မွီျခင္း (modern) နဲ႕ ေရွးရိုးအစဥ္အလာအတိုင္းက်င့္သံုးျခင္း (traditional) တို႕အၾကားက ကြဲျပားျခားနားမွဳေတြကို ေလ့လာေနၾကဆဲပဲ ရွိပါေသးတယ္။ တျပိဳင္နက္တည္းမွာပဲ ေခတ္မီွဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္တဲ့ စက္မွဳႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ ေျပာင္းလဲတိုးတက္မွဳသ႑ာန္ေတြနဲ႕ ေခတ္မွီဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးကို ၾကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ေနၾကတဲ့ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ ေျပာင္းလဲတိုးတက္မွဳ သ႑ာန္ေတြကို ပညာရွင္မ်ားစြာက ရွဳေထာင့္မ်ိဳးစံုကေန ေလ့လာတင္ျပခဲ့ၾကပါတယ္။ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ျပီးျဖစ္တဲ့ ႏိုင္ငံၾကီးေတြဟာ ဒီလိုအေျခအေနကို ေရာက္ရွိလာဖို႕အတြက္ ဘယ္လိုေျပာင္းလဲမွဳေတြကို ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကရသလဲ။ ဒီလိုေျပာင္းလဲမွဳေတြမွာ ေတာ္လွန္ေရး (revolution) ဆိုတာ အစိတ္အပိုင္းတခုအေနနဲ႕ ပါ၀င္ခဲ့သလား ဆိုတာေတြကို ဆန္းစစ္ေလ့လာမွဳေတြ ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။

ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမွဳေရး ေတြးေခၚပညာရွင္မ်ားက ေခတ္မွီဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ျခင္းကို ရွဳေထာင့္ေလးမ်ိဳးကေန ခြဲျခားေလ့လာခဲ့ၾကပါတယ္။ Ethnocentric view ကို အေျခခံတဲ့ ပညာရွင္မ်ားက လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတခုရဲ႕ ေျပာင္းလဲတိုးတက္မွဳသ႑ာန္ကို အေသးစိတ္ေလ့လာျပီး၊ ဒီသ႑ာန္ေပၚမွာ မူတည္တဲ့ ေခတ္မွီဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳဆိုင္ရာ သြင္ျပင္လကၡဏာေတြကို ေဖာ္ထုတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ Multilinear view ကို အေျခခံတဲ့ ပညာရွင္မ်ားကေတာ့ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းမ်ားရဲ႕ ေျပာင္းလဲတိုးတက္မွဳသ႑ာန္ေတြကို ႏွိဳင္းယွဥ္ ေလ့လာမွဳေတြ ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ေနာက္ထပ္ရွဳေထာင့္ ႏွစ္မ်ိဳးျဖစ္တဲ့ Objective Idealist view နဲ႕ Technological determinist view ေတြကေတာ့ ဂ်ာမန္ေတြးေခၚပညာရွင္ Hegel ရဲ႕ အေတြးအေခၚမ်ားကေန ျမစ္ဖ်ားခံဆင္းသက္လာခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေတာ္လွန္ေရးဆိုတဲ့ အနက္အဓိပၸာယ္ကိုလဲ ေတြးေခၚပညာရွင္မ်ားက ရွဳေထာင့္ သံုးမ်ိဳးခြဲျပီး ေလ့လာခဲ့ၾကပါတယ္။ ယဥ္ေက်းမွဳေရးရာရွဳေထာင့္ (Cultural Approach) က ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ေတာ္လွန္ေရးဆိုတာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းကို ျဖစ္ထြန္းေစတဲ့ တန္ဖိုးထားမွဳစနစ္ (value system) ေျပာင္းလဲျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုေျပာင္းလဲမွဳေတြမွာ ေတြးေခၚပညာရွင္ Thomas Khun ေဖာ္ျပထားခဲ့တဲ့ ကမာၻၾကီးကို လူအမ်ားက ရွဳျမင္တဲ့ သေဘာတရားေရးရာ framework ေျပာင္းလဲမွဳ (paradigm shift) လဲ ပါ၀င္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးေဘာဂေဗဒရွဳေထာင့္ (Political - economic approach) ကၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ေတာ္လွန္ေရးဆိုတာ Mode of production ကို လႊမ္းမိုးခ်ဳပ္ကိုင္ႏိုင္မွဳ ေတြအေပၚ ေျပာင္းလဲမွဳ ျဖစ္ေစျခင္းျဖင့္ အုပ္စိုးသူ လူတန္းစားသေဘာသဘာ၀ကို ေျပာင္းလဲေစျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ က်ဥ္းေျမာင္းေသာ ႏိုင္ငံေရးရွဳေထာင့္ (Narrowly political approach) ကၾကည့္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ေတာ္လွန္ေရးဆိုတာ အာဏာရွင္ကို ျဖိဳခ်ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။

အခ်ိဳ႕ေတြးေခၚ ပညာရွင္မ်ားကေတာ့ ဒီအမ်ိဳးအစားမ်ားကို ေပါင္းစပ္ျပီး ဆက္စပ္ေတြးေခၚေလ့ ရွိၾကပါတယ္။ Karl Marx က ေတာ္လွန္ေရးဆိုတာကို ႏိုင္ငံေရးေဘာဂေဗဒရွဳေထာင့္နဲ႕ က်ဥ္းေျမာင္းေသာ ႏိုင္ငံေရးရွဳေထာင့္ ႏွစ္မ်ိဳးကို ေပါင္းစပ္ျပီး အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုထားခဲ့ပါတယ္။ လူမွဳေဗဒပညာရွင္ Max Weber ကေတာ့ ေတာ္လွန္ေရးဆိုတာကို ႏိုင္ငံေရး ေဘာဂေဗဒရွဳေထာင့္နဲ႕ ယဥ္ေက်းမွဳေရးရာရွဳေထာင့္ ႏွစ္မ်ိဳးကို ေပါင္းစပ္ျပီး အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုထားခဲ့ပါတယ္။ လူမွဳေဗဒ ပညာရွင္ W.F. Wertheim ကေတာ့ ေတာ္လွန္ေရးဆိုတာကို ရွဳေထာင့္ သံုးမ်ိဳးလံုး ေပါင္းစပ္ျပီး အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုထားခဲ့ပါတယ္။ အျခားတဖက္မွာလဲ ေခတ္မွီဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ျခင္းနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ေတြးေခၚပညာရွင္ Edmund Burke က ေခတ္မွီဖြံ႕ျဖိဳး တိုးတက္ျခင္း ဆိုတာကို တိုင္းျပည္ရဲ႕ အစဥ္အလာဓေလ့ထံုးစံ ေဘာင္အတြင္းကေနပဲ ရွဳျမင္သံုးသပ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒႆနိကေဗဒ ပညာရွင္မ်ားကေတာ့ သူ႕ကို relativist တေယာက္အျဖစ္ သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။ အခုဆက္လက္ျပီး ေခတ္မွီဖြံ႕ျဖိဳး တိုးတက္ျခင္းဆိုင္ရာ ရွဳေထာင့္ေလးမ်ိဳးနဲ႕ ေတာ္လွန္ေရးတို႕အၾကားက ဆက္ႏြယ္မွဳေတြကို ေရးသားတင္ျပပါမယ္။

Ethnocentric view

လူ႕အဖြဲ႕အစည္းေတြအၾကားက လူမွဳေရးဆိုင္ရာ အေတြးအေခၚ အမ်ားစုဟာ ethnocentric view (လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတခု၏ တိုးတက္ေျပာင္းလဲမွဳသ႑ာန္ကို ေလ့လာ၍ သြင္ျပင္လကၡဏာမ်ားအား ရွဳျမင္သံုးသပ္ျခင္း) ေပၚမွာ အေျခခံထားပါတယ္။ ကမၻာၾကီးေပၚမွာ civilized ျဖစ္တဲ့ လူေတြနဲ႕ Barbarians ဆိုျပီး လူႏွစ္မ်ိဳးႏွစ္စား ကြဲျပားေနတဲ့အနက္ ဘယ္အခ်ိန္မွာ ဘယ္လိုလူေတြက ေအာင္ပြဲခံမယ္ဆိုတာ မသိႏိုင္ပါဘူး။ ရိုမင္အင္ပါယာကေတာ့ barbarians ေတြကို ရိုမင္ႏိုင္ငံသားေတြအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳခဲ့ျပီး၊ စီးပြားေရးဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳဟာ ရိုမင္ဥပေဒအေပၚ တည္မွီထားတဲ့ အင္စတီက်ဴးရွင္းေတြအေပၚမွာ မူတည္ေၾကာင္း ေဒသဆိုင္ရာ အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြ လက္ခံလာေအာင္ ျပဳလုပ္ထားခဲ့ပါတယ္။ အမ်ိဳးမ်ိဳးကြဲျပားေနတဲ့ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းေတြဟာ Pax-Romana အသြင္သ႑ာန္ကို ေဆာင္လာတဲ့အတြက္ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳ တစံုတရာ ရွိခဲ့တယ္လို႕ေတာ့ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ လူမွဳေတာ္လွန္ေရး (social revolution) ေတာ့ မရွိခဲ့ပါဘူး။ ေတာ္လွန္ေရးဆိုတာကို အရစ္စ္တိုတယ္ရဲ႕ sense of statis အေနနဲ႕ ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ Rome ျမိဳ႕ေတာ္က ဗဟိုအစိုးရဟာ အၾကိမ္ၾကိမ္ ျဖဳတ္ခ်ခံခဲ့ရတဲ့အတြက္ ေတာ္လွန္ေရးေတြ ရွိခဲ့တယ္လို႕ သတ္မွတ္လို႕ ရႏိုင္ပါတယ္။ အျခားကမၻာတဘက္မွာလဲ Han Empire ဟာ ရိုမင္အင္ပါယာနဲ႕ အလားသ႑ာန္တူတဲ့ ယံုၾကည္မွဳ၊ ရွဳေထာင့္ေတြနဲ႕ ၾကီးထြားခဲ့ပါတယ္။

ဥေရာပနဲ႕ တရုတ္ျပည္ႏွစ္ခုစလံုးမွာလဲ ယဥ္ေက်းမွဳစိမ့္၀င္ျခင္း (cultural diffusion) ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဥေရာပတခြင္မွာ ခရစ္ယာန္ဘာသာနဲ႕ ရိုမင္ တန္ဖိုးေတြ ပ်ံ႕ႏွံ႕ခဲ့သလို Islamic culture ထဲက တန္ဖိုးမ်ား (ဥပမာ- သခ်ၤာဘာသာရပ္) ေတြလဲ ပ်ံ႕ႏွံ႕စိမ့္၀င္မွဳေတြ ရွိလာခဲ့ပါတယ္။ တရုတ္ျပည္မွာလဲ ဗုဒၶဘာသာနဲ႕ ကြန္ျဖဴးရွပ္တန္ဖိုးေတြ စိမ့္၀င္ပ်ံ႕ႏွံ႕ခဲ့ပါတယ္။ ဥေရာပနဲ႕ တရုတ္ျပည္ ႏွစ္ေနရာစလံုးမွာ သိပၸံနဲ႕ နည္းပညာဆိုင္ရာ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳေတြလဲ ရွိလာခဲ့ပါတယ္။ ဆယ့္ခုနစ္ရာစု ကာလမွာေတာ့ ဥေရာပတခြင္မွာ အေျခခံေျပာင္းလဲမွဳေတြ ရွိလာပါတယ္။ လူပုဂၢိဳလ္တဦးခ်င္းစီကို political actor အျဖစ္ ေျပာင္းလဲ ရွဳျမင္လာမွဳေတြဟာ ႏိုင္ငံေရးနဲ႕ပတ္သက္တဲ့ သေဘာတရားအသစ္ေတြကို ေမြးဖြားလာေစခဲ့ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးေတြးေခၚပညာရွင္ အရစၥတိုတယ္က အေျခခံႏိုင္ငံေရးယူနစ္ဟာ politically-determined citizen ျဖစ္ျပီး၊ pre-social individual ေတြ မဟုတ္ဘူးလို႕ ျပတ္ျပတ္သားသား ဆိုထားခဲ့ပါတယ္။ ေရွးဦးကာလ ခရစ္ယန္ဘာသာ၀င္မ်ားက pre-social ဆိုတာကို လူသား၀ိညာဥ္လို႕ သတ္မွတ္ထားခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဆယ့္ခုနစ္ရာစုေခတ္ကာလေရာက္ခ်ိန္အထိ ႏိုင္ငံေတာ္အေနနဲ႕ လူသားတဦးခ်င္းစီရဲ႕ အေျခခံလူ႕အခြင့္အေရးေတြကို ေစာင့္ေရွာက္ကာကြယ္ေပးဖို႕ တာ၀န္ရွိတယ္ ဆိုတဲ့အခ်က္ကို သိျမင္ျခင္း မရွိခဲ့ၾကေသးပါဘူး။ ဆယ့္ခုနစ္ရာစုကာလေတြမွာက်ေတာ့ လူတဦးခ်င္းစီကို political actor အျဖစ္ ရွဳျမင္လာျခင္းနဲ႕အတူ ႏိုင္ငံသားတဦးခ်င္းစီနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ တာ၀န္ေတြကိုလဲ ေဖာ္ထုတ္ျပဌာန္းလာၾကပါေတာ့တယ္။ ဒီလိုအျမင္ေျပာင္းလဲမွဳေတြ ဘာေၾကာင့္ ျဖစ္ပြားလာခဲ့ရသလဲဆိုတာ ပညာရွင္မ်ားက တိတိက်က် မေျပာႏိုင္ၾကေပမယ့္၊ ဒီလိုေျပာင္းလဲမွဳေတြဟာ ေတာ္လွန္ေရးရဲ႕ အသီးအပြင့္ျဖစ္တယ္ဆိုတာကိုေတာ့ အမ်ားစုက လက္ခံထားၾကပါတယ္။

Marxists မ်ားက ဒါဟာ ေရွးဦးအရင္းရွင္ေတာ္လွန္ေရးရဲ႕ အသီးအပြင့္လို႕ ဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။ ပရိုတက္စတင့္ဘာသာတရားကို က်င့္ၾကံလိုက္နာျခင္းျဖင့္ ကနဦး capitalist accumulation အတြက္ လုိအပ္ခ်က္ျဖစ္တဲ့ investment maximization လုပ္သလို ျဖစ္သြားတယ္လို႕ သူတို႕က ျမင္ပါတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ individualism ဟာ လူတဦးခ်င္းစီကို ခ်ည္ေႏွာင္ေနတဲ့ မ်ိဳးႏြယ္စုပတ္သက္မွဳေတြကို ဖယ္ရွားျပီး transferable labour force ကို ျပဳလုပ္ေပးႏိုင္ခဲ့တယ္လို႕ ဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။ Weberian tradition ကို လိုက္နာတဲ့ ပညာရွင္မ်ားကေတာ့ ယဥ္ေက်းမွဳေတာ္လွန္ေရး (cultural revolution) နဲ႕ အရင္းရွင္ေတာ္လွန္ေရး (၀ါ) ႏိုင္ငံေရးေဘာဂေဗဒ ေတာ္လွန္ေရး (political-economic revolution) ေတာ္လွန္ေရးႏွစ္ရပ္ တျပိဳင္တည္း ျဖစ္ေပၚလာတဲ့အတြက္ ဒီလိုေျပာင္းလဲမွဳေတြ ျဖစ္ပြားလာတယ္လို႕ ဆိုခဲ့ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးေလ့လာသူမ်ားကေတာ့ ဒီလိုရွဳျမင္သံုးသပ္မွဳေတြဟာ ဥေရာပက တိုးတက္ေျပာင္းလဲလာတဲ့ ႏိုင္ငံၾကီးအခ်ိဳ႕ကိုပဲ အေျခခံျပီး ရွဳျမင္သံုးသပ္ခ်က္ေတြ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ethnocentric view ကေန ေလ့လာဆန္းစစ္ခ်က္ေတြပဲ ျဖစ္တယ္လို႕ သံုးသပ္ေျပာဆိုၾကပါတယ္။

ပညာရွင္အခ်ိဳ႕ကလဲ က်ဥ္းေျမာင္းေသာ ႏိုင္ငံေရးရွဳေထာင့္ကေနျပီး ဆယ့္ခုနစ္ရာစုကာလ အဂၤလန္ႏိုင္ငံက ႏိုင္ငံေရးအေျခအေနေတြကို ေလ့လာခဲ့ၾကပါတယ္။ ၁၆၈၈ ခုႏွစ္မွာ အဂၤလန္မွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ေတာ္လွန္ေရးဟာ ကိုယ္စားျပဳမွဳနဲ႕ စည္းမ်ဥ္းခံဘုရင္စနစ္ကို ေပၚထြက္လာေစခဲ့တဲ့ အေအာင္ျမင္ဆံုးေတာ္လွန္ေရးတရပ္ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ အစကနဦးပိုင္းမွာ အဂၤလိပ္လူမ်ိဳးေတြနဲ႕ပဲ ပတ္သက္တဲ့ ႏိုင္ငံေရးရာတခုလို႕ မွတ္ယူထားခဲ့ၾကေပမယ့္ ရာစုကာလ တခုကို ျဖတ္သန္းျပီး ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ကမၻာအ၀ွမ္းက ႏိုင္ငံေတြ စတင္ လက္ခံက်င့္သံုးလာၾကတဲ့ စနစ္တခု ျဖစ္လာပါေတာ့တယ္။ ျပင္သစ္ေတြးေခၚပညာရွင္ Montesquieu ေဖာ္ထုတ္ခဲ့တဲ့ အာဏာခ်ိန္ခြင္လွ်ာညွိေရး 'balance of powers' (အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာ၊ ဥပေဒျပဳအာဏာ၊ တရားစီရင္ေရးအာဏာ သံုးရပ္) သေဘာတရားဟာ အဲဒီေခတ္ကာလက အဂၤလန္ႏိုင္ငံေရး ကို တည္မွီျပီး ေပၚထြက္လာခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေလ့လာသူအခ်ိဳ႕ကေတာ့ အဂၤလန္ႏိုင္ငံေရးကို ေဖာ္ညြန္းႏိုင္တဲ့ တိက်ေသာ ျပယုဂ္မဟုတ္ဘူးလို႕ ဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ Montesquieu အေနနဲ႕ သမိုင္းေၾကာင္း ရွင္းျပခ်က္မဟုတ္တဲ့ ideal type- political model တခုကို ေဖာ္ထုတ္ခဲ့တယ္လို႕ေတာ့ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ ၁၉၅၀၊ ၁၉၆၀ ကာလေတြမွာ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံပညာရွင္ေတြက ႏိုင္ငံေရးျဖစ္ေပၚေျပာင္းလဲတိုးတက္မွဳ (political development) ဆိုင္ရာ ေလ့လာမွဳေတြ ျပဳလုပ္တဲ့ အခါမွာ Montesquieu ရဲ႕ သေဘာတရားေတြကို အသံုးျပဳခဲ့ၾကပါတယ္။

ဒီလို ႏိုင္ငံတခုရဲ႕ ေခတ္မွီဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳသ႑ာန္ေတြကို ေဖာ္ထုတ္ျပီး political model ေတြ တည္ေဆာက္မွဳေတြကို ပညာရွင္အမ်ားအျပားက လုပ္ေလ့ရွိတတ္ေပမယ့္ ethnocentric approach နဲ႕ ဆက္စပ္တဲ့ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြလဲ ရွိပါတယ္။ ၁၆၈၈ အဂၤလိပ္ေတာ္လွန္ေရးကို အေၾကာင္းျပဳျပီး၊ ဒီေတာ္လွန္ေရးရဲ႕ political model အတိုင္း လိုက္နာက်င့္သံုးမွဳကို ေခတ္မွီဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး လမ္းေၾကာင္းတခုအျဖစ္ ယူဆသူမ်ား ရွိၾကပါတယ္။ အျခားတဘက္မွာလဲ ဆိုဗီယက္ယူနီယံက ေဘာ္ရွီဗစ္ေတာ္လွန္ေရးကို အေၾကာင္းျပဳျပီး၊ ဒီေတာ္လွန္ေရးနဲ႕သ႑ာန္တူတဲ့ political upheaval အတိုင္း ျပဳလုပ္ဖို႕ လိုတယ္လို႕ ယူဆသူမ်ားလဲ ရွိလာပါတယ္။ Whig tradition ကို လိုက္နာသူမ်ားက ျဗိတိန္ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးသေဘာတရားေတြကို တကမၻာလံုးမွာ ျဖန္႕ျဖဴးခဲ့ၾကသလို၊ ဒီအစဥ္အလာရဲ႕ American version ေနာက္မွာလဲ စစ္ေရးအၾကံေပးေတြ၊ ေဒၚလာေတြ ပါလာခဲ့ပါေတာ့တယ္။ ၁၉၆၀ ကာလေတြမွာ ေပၚထြက္လာခဲ့တဲ့ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးဆိုင္ရာ အေတြးအေခၚေတြနဲ႕ ရုရွားက အိႏၵိယအတြက္ ခ်မွတ္ေပးဖို႕ ၾကံရြယ္ခဲ့တဲ့ 'non-capitalist path to development' လမ္းေၾကာင္းေတြမွာေတာ့ Multi-linear view ကို သံုးစြဲလာတယ္လို႕ ပညာရွင္မ်ားက ေထာက္ျပေျပာဆိုထားၾကပါတယ္။

(ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္)

ခင္မမမ်ိဳး (၁၁၊ ၁၀၊ ၂၀၁၀)

အျပည့္အစံုဖတ္ခ်င္ရင္..>>>

ျပန္ေခါက္ထားခဲ့ပါ..>>>