စီးပြားေရးပိတ္ဆို႔မွဳႏွင့္ ျမန္မာ့ေက်ာက္မ်က္ရတနာ
ေက်ာက္မ်က္ရတနာမ်ားမွ ရရွိေသာ ၀င္ေငြမ်ားဟာ နအဖစစ္အုပ္စုနဲ႔ အေပါင္းအပါမ်ားရဲ့ အေရးပါေသာ ၀င္ေငြတခု ျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၀၆ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလမွ ၂၀၀၇ခုႏွစ္ မတ္လအတြင္း ျမန္မာႏိုင္ငံမွ တင္ပို႔တဲ့ ေက်ာက္မ်က္ရတနာမ်ားရဲ့တန္ဖိုးဟာ အေမရိကန္ေဒၚလာ (၂၉၆.၉) သန္း ရွိပါတယ္။ ေရနံနဲ႔သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔တန္ဖိုးက ၂.၁၆ ဘီလီယံျဖစ္ျပီး၊ က်ြန္းသစ္တန္ဖိုးက (၅၁၉)သန္းျဖစ္တဲ့အတြက္ တတိယေနရာမွာ ရွိေနပါတယ္။
နအဖစစ္အုပ္စုဟာ (၁၉၈၈) ခု၊ အာဏာသိမ္းယူျပီး ေနာက္ပိုင္းကတည္းက ျမန္မာ့သယံဇာတ ေက်ာက္မ်က္ရတနာမ်ားကို နည္းမ်ိဳးစံုနဲ႔ တိုးျမွင့္ ထုတ္လုပ္လာၾကရာမွာ ၁၉၈၈ခုႏွစ္မွာ Gems Blocks (၈)ခုပဲ ရွိရာက၊ (၂၀၀၅)ခုႏွစ္မွာ (၆၃၅)ခုျဖစ္လာပါတယ္။ ထုတ္လုပ္မွဳပိုင္းမွာၾကည့္မယ္ဆိုရင္လဲ ၁၉၈၈ခုႏွစ္မွာ (၁၂၆၀၀၀) ကရက္သာ ရွိခဲ့ျပီး၊ (၂၀၀၅)ခုႏွစ္မွာက်ေတာ့ (၆၁၂၃၂၀၀၀) ကရက္အထိထုတ္လုပ္မွဳ ရွိပါတယ္။ ေက်ာက္စိမ္းေစ်းကြက္ကို ၾကည့္မယ္ဆိုရင္လဲ (၁၉၈၈)ခုမွာ Jade Blocks (၃)ခုပဲ ရွိရာက (၂၀၀၅)ခုႏွစ္မွာ (၁၂၀၂) ျဖစ္လာပါတယ္။ ထုတ္လုပ္မွဳပိုင္းမွာလဲ ၁၉၈၈ခုႏွစ္က ေက်ာက္စိမ္းထုတ္လုပ္တင္ပို႔မွဳဟာ (၁၃၀၀၀၀)ကီလိုသာ ရွိခဲ့ေပမယ့္ (၂၀၀၅)ခုႏွစ္ ထုတ္လုပ္တင္ပို႔မွဳဟာ (၁၈၄၉၇၀၀၀)ကီလိုျဖစ္ပါတယ္။
ဒီလိုသယံဇာတပစၥည္းေတြ တိုးျမွင့္ထုတ္လုပ္ေရာင္းခ်ႏိုင္မွဳဟာ တိုင္းျပည္ရဲ႕၀င္ေငြ တိုးတက္မွဳျဖစ္တဲ့အတြက္ သာမန္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ၀မ္းေျမာက္စရာပါ။ နည္းပညာတိုးတက္မွဳ၊ႏိုင္ငံေတာ္စီးပြားေရးဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳရဲ့ လကၡဏာတခုပါ။ ဒါေပမယ့္ ၀မ္းနည္းစရာေကာင္းတာက ႏိုင္ငံေတာ္စီးပြားေရး ဖြံ႕ျဖိဳးမွဳျဖစ္မလာပဲ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီးမ်ားနဲ႔ အေပါင္းအပါးတစုတို႔ရဲ႕ ခ်မ္းသာၾကြယ္၀မွဳကိုသာ ျဖစ္လာေစခဲ့ပါတယ္။
က်န္းမာေရးက႑တိုးတက္မွဳမွာ ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ၅ႏွစ္ေအာက္ ကေလးငယ္မ်ား ေသဆံုးမွဳဟာ (၁၉၉၅)ခုႏွစ္မွာ လူတေထာင္မွာ(၁၃၀)ရွိျပီး၊ (၂၀၀၅)ခုႏွစ္မွာ (၁၀၅)ေယာက္ျဖစ္ပါတယ္။ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံအမ်ားစုက အေယာက္ (၂၀)၊ ခန္႔သာ ရွိပါေတာ့တယ္။ ဒီတိုင္းတာမွဳဟာ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ့ က်န္းမာေရးအဆင့္အတန္းကို ေဖာ္ညြန္းတဲ့ အေရးပါေသာ ျပယုဂ္တခုပါ။ ဒါကိုၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္တင္ နအဖစစ္အုပ္စုဟာ က်န္းမာေရး က႑တိုးတက္ေရးကို ဦးစားေပးမလုပ္ေဆာင္ခဲ့ေၾကာင္း သိသာထင္ရွားေနပါတယ္။
ပညာေရးက႑ကို ၾကည့္မယ္ဆိုရင္လဲ secondary school enrollment ratio ဟာ (၁၉၉၅) ခုႏွစ္မွာ (၃၈) % သာ ရွိျပီး ၊ (၂၀၀၅)ခုႏွစ္က်ေတာ့လဲ (၄၀)% ပဲ ရွိေနပါတယ္။ ဒီလိုအခ်ိန္မွာ ေဒသတြင္း ပ်မ္းမွ် ရာခိုင္ႏွဳန္းဟာ (၈၀)ေက်ာ္ျဖစ္ပါတယ္။
ေငြေၾကးေဖာင္းပြမွဳႏွဳန္းမွာဆိုရင္လဲ ၁၉၈၈ခု Implicit GDP Deflator ဟာ ၁၆၁.၇ ျဖစ္ျပီး၊ ဆယ္ႏွစ္အတြင္း (၁၉၉၉) ခုမွာတင္ (၁၄၄၉.၄) ကို တိုးသြားခဲ့ပါတယ္။ ႏိုင္ငံရဲ့ေၾကြးျမီဟာ ၁၉၈၈ခုႏွစ္မွာ အေမရိကန္ေဒၚလာ (၄၄၃၁) သန္းျဖစ္ျပီး၊ (၂၀၀၅) ခုႏွစ္မွာ (၅.၂) ဘီလီယံျဖစ္ပါတယ္။
(၁၉၉၄)ခုႏွစ္ကေန (၂၀၀၄)ခုႏွစ္အၾကားကိန္းဂဏန္းမ်ားအရ အစိုးရရဲ့ ဘ႑ာေရးခြဲေ၀သံုးစြဲမွဳဟာ ပညာေရးနဲ႔ က်န္းမာေရးက႑မွာ (၅)ရာခိုင္ႏွုဳန္းသာ ရွိခဲ့ျပီး၊ ကာကြယ္ေရးနဲ႔ စစ္လက္နက္က႑ေတြမွာ (၂၂)ရာခိုင္ႏွဳန္းျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေတြကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ ျမန္မာ့သယံဇာတထြက္ကုန္မ်ားအား တင္ပို႔ ေရာင္းခ်ျခင္းမွရတဲ့ တိုင္းျပည္၀င္ေငြေတြဟာ ျပည္သူလူထုအေပၚ ဘာအက်ိဳးျဖစ္ထြန္းေစမွဳမွ မရွိေစခဲ့ေၾကာင္း ထင္ရွားလွပါတယ္။
ျမန္မာ့ေက်ာက္မ်က္ရတနာေစ်းကြက္ကို ႏိုင္ငံေတာ္ပိုင္ Myanmar Gems Enterprise မွ ခ်ဳပ္ကိုင္ထားျပီး၊ private gems trading ကုမၸဏီမ်ားကေတာ့ (၁၀၀၀) ေက်ာ္ခန္႔ ရွိပါတယ္။ ဒီကုမၸဏီမ်ားကို ပိုင္ဆိုင္သူအမ်ားစုဟာ နအဖဗိုလ္ခ်ဳပ္ေဆြမ်ိဳးမ်ား၊ ျငိ္မ္းအဖြဲ႔အစည္းမ်ားနဲ႔ အေပါင္းအပါ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းရွင္တခ်ိဳ႕သာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အေမရိကန္နဲ႔ ဥေရာပႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ ျမန္မာ့ေက်ာက္မ်က္ရတနာတင္ပို႔ေရာင္းခ်မွဳ အေပၚ စီးပြားေရးပိတ္ဆို႔မွဳမ်ားဟာ ျပည္သူလူထုကို မထိခိုက္ပဲ နအဖစစ္အုပ္စုမ်ားအေပၚသာ တိုက္ရိုက္ထိခိုက္မွဳ ရွိမွာျဖစ္ပါတယ္။
တခုပဲ ရွိပါတယ္။ ေက်ာက္မ်က္ရတနာေစ်းကြက္ဟာ တျခား commodities ေတြျဖစ္တဲ့ clothing & Textiles လို၊ အခ်ိဳရည္ပစၥည္းလို ေစ်းကြက္ေတြနဲ႔ေတာ့ မတူညီျခားနားမွဳ ရွိေနပါတယ္။ တျခားကုန္ပစၥည္းေတြက ကမာၻ႕ေစ်းကြက္ကို တိုက္ရိုက္ထိခုိက္မွဳ သိပ္မရွိေပမယ့္ ဒီေစ်းကြက္က်ေတာ့ global supply fluctuations ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ (၁၉၉၉) ခုႏွစ္တုန္းက မိုးကုတ္ေက်ာက္တြင္းမ်ားကို ႏိုင္ငံျခားသားမ်ား access လုပ္ခြင့္ တရား၀င္ပိတ္လိုက္တဲ့အခါတုန္းက ထိုင္းႏိုင္ငံရဲ့ ပတၱျမားေစ်းကြက္ကို အၾကီးအက်ယ္ ထိခိုက္သြားခဲ့ပါတယ္။ ျမန္မာ့ပတၱျမားေတြရဲ႕ (၉၀)ရာခိုင္ႏွဳန္းဟာ ထိုင္းေစ်းကြက္ကိုသြားျပီးမွ ကမာၻကို ပ်ံ႕ႏွံ႕ေရာက္ရွိပါတယ္။ Global Ruby Supply ရဲ့ ကိုးဆယ္ရာခိုင္ႏွဳန္းေက်ာ္ဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံက ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအတြက္ေၾကာင့္ ဒီလိုေပၚလစီမ်ိဳးဟာ အခ်ိန္တိုအတြင္းမွာ၊ အထိေရာက္ဆံုးလုပ္ႏိုင္မွသာ ေအာင္ျမင္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ Long-run မွာဆိုရင္ေတာ့ price ေတြ အရမ္းတက္သြားျပီး၊ dealer ေတြကလဲ alternative နည္းမ်ိဳးစံုကို ရွာေဖြလာမွာျဖစ္ပါတယ္။ global market demand ကို ေမ့ထားလို႔ မရပါဘူး။ မ်က္ျဖဴဆိုက္ေလ၊ ဆရာၾကိဳက္ေလအေျခအေနမ်ိဳး ျဖစ္သြားႏိုင္ျပီး၊ နအဖေတြ ေအာက္လမ္းနည္းနဲ႔ ပိုမိုၾကြယ္၀သြားႏိုင္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ အခ်ိန္တိုတြင္းမွာ ထိေရာက္တဲ့ measures ေတြ လုပ္ႏိုင္မွသာ နအဖစစ္အုပ္စုကို ထိခိုက္မွဳ ရွိမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဥေရာပတိုက္အတြင္းမွာပဲ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံကို တရား၀င္တင္သြင္းေနမွဳဟာ ႏွစ္စဥ္ယူရိုသန္းေပါင္းမ်ားစြာ ရွိေနပါတယ္။ ျမန္မာ့ ေက်ာက္မ်က္ေတြ အ၀င္မ်ားတဲ့ ႏိုင္ငံတိုင္းမွာ ေက်ာက္မ်က္ရတနာေစ်းကြက္ ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႔ေတြ ဖြဲ႔စည္းျပီး အဲဒီ ႏိုင္ငံရဲ႕ သက္ဆိုင္ရာေတြကို သတင္းေပးပို႔၊ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ဖို႔ လိုတယ္လို႔ ျမင္ပါတယ္။ မဟုတ္ရင္ ေရႊသမင္ဘယ္ကထြက္ကိန္းနဲ႔ စစ္အုပ္စုကို မထိခိုက္ပဲ Global Market ကိုပဲ ထိခိုက္ေနတာမ်ိဳး၊ ႏိုင္ငံတကာ ေမွာင္ခိုဂိုဏ္းေတြ ပိုမိုၾကီးထြားလာတာမ်ိဳးေတြ ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။
ျခံဳငံုေျပာရရင္ေတာ့ ေက်ာက္မ်က္ရတနာ sanction ဟာ စစ္အုပ္စုအေပၚ ထိေရာက္မွဳရွိပါတယ္။ အေမရိကန္အျပင္ အီးယူပါျဖစ္တဲ့အတြက္ ထိေရာက္မွဳအား ၾကီးပါလိမ့္မယ္။ ေပၚလစီမွန္ေပမယ့္ တကယ္ထိေရာက္ေအာင္ အရိွန္ျမွင့္လုပ္ဖို႔ လိုပါလိမ့္မယ္။ ဒီအတြက္ ျမန္မာအတိုက္အခံမ်ားကလဲ မ်က္စိဖြင့္၊ နားစြင့္ျပီး ယိုေပါက္ေတြ၊ လမ္းေၾကာင္းေတြကို စံုစမ္းေဖာ္ထုတ္ေပးဖို႔ လိုပါလိမ့္မယ္။