လူထုေခါင္းေဆာင္အား လက္ေတြ႕က်က် ၀န္းရံျခင္း

ႏိုင္ငံတခု၊ တိုင္းျပည္တခုမွာ ကိုလိုနီနယ္ခ်ဲ႕စနစ္၊ ဖက္ဆစ္စနစ္၊ စစ္အာဏာရွင္စနစ္၊ ေရြးေကာက္ခံ အာဏာရွင္ စတဲ့ စနစ္ဆိုးေတြ ေပၚထြက္လာခဲ့ရင္ ႏိုင္ငံအတြင္းမွာ မွီတင္းေနထိုင္ၾကတဲ့ တိုင္းရင္းသား ျပည္သူေတြ ဒုကၡေရာက္ၾကရပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရး မတည္ျငိမ္မွဳေတြ၊ စီးပြားေရးအေျခအေန ပ်က္ယြင္း ယိမ္းယိုင္မွဳေတြေၾကာင့္ တိုင္းျပည္ရဲ႕ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး ေႏွာင့္ေႏွးသြားေလ့ ရွိပါတယ္။ အဲဒီလို အေျခအေနမ်ိဳးမွာ ေခတ္ပ်က္ကို အခြင့္ေကာင္းယူျပီး ႏိုင္ငံေရးအာဏာ၊ စီးပြားေရး ခ်ဳပ္ကိုင္ ျခယ္လွယ္ႏိုင္မွဳ စတဲ့ အခြင့္အလမ္းေတြကို ရယူေလ့ရွိတဲ့ မသူေတာ္လူတန္းစားေတြ ထြက္ေပၚ လာေလ့ရွိသလို၊ စနစ္ဆိုးကို တြန္းလွန္တဲ့ ေတာ္လွန္ေသာ လူတန္းစားတရပ္လဲ ေပၚထြက္လာ တတ္ပါတယ္။ ဒီေတာ္လွန္ေသာ လူတန္းစားထဲမွာလဲ ေဖာက္ျပန္ေသာ ကိုယ္က်ိဳးရွာသမားေတြ ေပၚလာတတ္သလို၊ ျပည္သူ႕အက်ိဳးစီးပြားကို အမွန္တကယ္ ေရွးရွဳတဲ့ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြလဲ ေပၚထြက္လာပါတယ္။

ဒီေတာ္လွန္ေရးသမားေတြထဲမွာလဲ ေတာ္လွန္ေရးလွဳပ္ရွားမွဳေတြကို ေခါင္းေဆာင္ဖို႕ အမ်ားက ယံုၾကည္သတ္မွတ္ထားတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ ေခါင္းေဆာင္စင္ျမင့္ေပၚကို တြန္းထိုးတိုက္ခိုက္ျပီး တက္ၾကတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ မည္သူမွ် ေခါင္းေဆာင္လို႕ သတ္မွတ္ထားျခင္းမရွိပဲ မိမိဘာသာ ေခါင္းေဆာင္လို႕ ထင္ေနၾကသူေတြပါ ရွိေနျပန္ပါတယ္။ ဒီလိုေခါင္းေဆာင္ေတြ အမ်ားၾကီးထဲမွာ ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီ ေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကေတာ့ လူထုေခါင္းေဆာင္ ျဖစ္ပါတယ္။ ရွစ္ေလးလံုး ျပည္သူ႕အေရးေတာ္ပံုၾကီးက ေမြးဖြားေပးလိုက္တဲ့၊ လူထုတိုက္ပြဲထဲမွာ ေပၚထြက္လာခဲ့တဲ့ လူထုေခါင္းေဆာင္ျဖစ္ပါတယ္။

ေတာ္လွန္ေရးတရပ္ကို ေအာင္ျမင္စြာ ဆင္ႏႊဲႏိုင္ဖို႕အေရးမွာ ေခါင္းေဆာင္ေကာင္းေတြ ေပၚထြက္လာႏိုင္မွဳက အေရးၾကီးသလို၊ ဒီေခါင္းေဆာင္ကို လက္ေတြ႕က်က် ၀န္းရံေပးႏိုင္မွဳကလဲ အေရးပါတဲ့ အခ်က္တရပ္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို ၀န္းရံေပးမွဳလို႕ ေျပာတဲ့အခါ အခ်ိဳ႕က ဒီေခါင္းေဆာင္ပါ၀င္တဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေတြ၊ ပါတီေတြမွာ အဖြဲ႕၀င္အျဖစ္ ၀င္ေရာက္တာ၊ ဒီေခါင္းေဆာင္ရဲ႕ အနီးမွာေနတာလို႕ ယူဆတတ္ၾကပါတယ္။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ မွန္သလိုလို ရွိေပမယ့္ လက္ေတြ႕မွာ ခဲယဥ္းပါတယ္။ ေျမေပၚလွဳပ္ရွား တက္ၾကြသူတဦးအေနနဲ႕ လူထုေခါင္းေဆာင္ ဦးေဆာင္ပါ၀င္တဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေတြမွာ အဖြဲ႕၀င္အျဖစ္ ၀င္ေရာက္ဖို႕ လြယ္ေပမယ့္ ေျမေအာက္လွဳပ္ရွား တက္ၾကြသူတဦးအေနနဲ႕ကေတာ့ ေျမေအာက္ယူဂ်ီ စည္းကမ္းကို တိတိက်က် လိုက္နာဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ မလိုအပ္ပဲ လိုင္းပူး၊ လိုင္းဆက္တာေတြ မလုပ္ရပါဘူး။

ဒီလိုမဟုတ္ရင္ ေျမေအာက္ယူဂ်ီကလာပ္စည္းေတြကို ဒုကၡျဖစ္ေစရံုမက လူထုေခါင္းေဆာင္ကိုပါ ဒုကၡေရာက္ေစတတ္ပါတယ္။ လက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ေရးသမား၊ ႏိုင္ငံတကာ ကင္ပိန္းလွဳပ္ရွားမွဳ ေတြမွာလဲ ဒီအတိုင္းပါပဲ။ မလိုအပ္တဲ့ လိုင္းပူး၊ လိုင္းဆက္မွဳေတြဟာ ေျမေအာက္ယူဂ်ီသမား ေတြေလာက္ေတာ့ မိမိအေပၚမွာ အႏၱရာယ္မမ်ားေပမယ့္၊ လူထုေခါင္းေဆာင္နဲ႕ ေျမေပၚ အဖြဲ႕အစည္းေတြမွာ မလိုလားအပ္တဲ့ အႏၱရာယ္ေတြ က်ေရာက္ေစႏိုင္ပါတယ္။ တာ၀န္ယူမွဳဟာ တာ၀န္သိတတ္မွဳနဲ႕ ဒြန္တြဲေနပါတယ္။ မိမိရဲ႕ တက္ၾကြမွဳ၊ တာ၀န္ယူလိုမွဳေတြကို အခ်ိန္အခါ၊ အေျခအေနနဲ႕ ကိုက္ညီတဲ့ သတိတရား၊ တာ၀န္သိတတ္မွဳတို႕နဲ႕ ထိန္းညွိႏိုင္ဖို႕ လိုအပ္လွပါတယ္။ လူထုေခါင္းေဆာင္ကို ၀န္းရံမွဳဆိုတာဟာ ေခါင္းေဆာင္နဲ႕ ထိေတြ႕ဆက္ဆံမွဳေတြလုပ္တာ၊ အနီးကပ္ေတြ႕ဆံု ဆက္သြယ္တာေတြကိုတင္ ဆိုလိုတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ေခါင္းေဆာင္ ကိုင္စြဲထားတဲ့ ႏိုင္ငံေရးလမ္းစဥ္နဲ႕ ဦးတည္ခ်က္ကို တိုင္းျပည္အတြက္ အမွန္တကယ္ လိုအပ္တဲ့ လမ္းစဥ္၊ ဦးတည္ခ်က္၊ မိမိတို႕ ယံုၾကည္တဲ့ ႏိုင္ငံေရးလမ္းစဥ္၊ ဦးတည္ခ်က္တို႕နဲ႕ ခ်ိန္ထိုးေလ့လာမွဳေတြ ျပဳလုပ္ျပီး တူညီတဲ့ ဘံုလုပ္ငန္းစဥ္၊ ကြဲျပားတဲ့ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြကို ခြဲျခားျပီးမွ လုပ္သင့္တာေတြကို လုပ္ေဆာင္ၾကျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီမွာမွ လိုအပ္ခ်က္အရ ခ်ိတ္ဆက္ထိစပ္မွဳ၊ တာ၀န္ခြဲေ၀မွဳ၊ ေတြ႕ဆံုမွဳဆိုတာေတြက ပါ၀င္လာတာ ျဖစ္ပါတယ္။

စာေရးသူရဲ႕ ေလ့လာခ်က္အရ လူထုေခါင္းေဆာင္ရဲ႕ ႏိုင္ငံေတာ္အေရး ဦးတည္ခ်က္ေတြမွာ အေတြးအေခၚ သံုးရပ္ကို အေျခခံထားပါတယ္။ ပထမတခုက ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဒီမိုကေရစီစနစ္ ထြန္းကားေရး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအတြက္ သူမ ကိုင္စြဲထားတဲ့ လမ္းစဥ္က အၾကမ္းမဖက္ေရး လမ္းစဥ္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒုတိယတခုက အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး (၀ါ) အမ်ိဳးသား ရင္ၾကားေစ့ေရး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအတြက္ သူမကိုင္စြဲတဲ့ လမ္းစဥ္က ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးအေျဖရွာေရး (၀ါ) ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ ျဖစ္ပါတယ္။ တတိယဦးတည္ခ်က္က ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး ျဖစ္ပါတယ္။ တိုင္းျပည္တခု ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ဘက္ေပါင္းစံုက လမ္းစဥ္ေတြ၊ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြ အမ်ားအျပား ရွိပါတယ္။ တႏိုင္တပိုင္ ကိုယ္စိတ္ပါ၀င္စားတဲ့၊ စြမ္းေဆာင္ႏိုင္တဲ့ တာ၀န္ေတြ ထမ္းေဆာင္ၾကရမွာပါ။ လူထုေခါင္းေဆာင္ စိတ္ပါ၀င္စားတဲ့ နယ္ပယ္ကေတာ့ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရးနဲ႕ လူငယ္ထု စြမ္းအား တိုးတက္ျမင့္မားေရး ျဖစ္မယ္လို႕ ယူဆရပါတယ္။

ဒီအခ်က္ေတြကို ေလ့လာၾကည့္မယ္ဆိုရင္ လူထုေခါင္းေဆာင္ရဲ႕ ႏိုင္ငံေတာ္အေရး ဦးတည္ခ်က္ေတြဟာ အနာဂတ္ ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္ေတြနဲ႕ တသားတည္း ကိုက္ညီေနတာကို ေတြ႕ျမင္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလို သန္းငါးဆယ္ေက်ာ္ လူဦးေရရွိေနတဲ့ တိုင္းျပည္တခုအတြက္ လိုအပ္ေနတဲ့ ဦးတည္ခ်က္ေတြကို ေခါင္းေဆာင္ တေယာက္တည္းက အေကာင္ အထည္ မေဖာ္ႏိုင္ပါဘူး။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဒီမိုကေရစီစနစ္ထြန္းကားေရးကို လူထု ေခါင္းေဆာင္က မလုပ္ေပးႏိုင္ပါဘူး။ ဒီမိုကေရစီစနစ္ ထြန္းကားလာေအာင္ လူထုေခါင္းေဆာင္နဲ႕အတူ လက္တြဲျပီး ျပည္သူတရပ္လံုးက ၀ိုင္း၀န္းတည္ေဆာက္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးကို လူထုေခါင္းေဆာင္က မလုပ္ေပးႏိုင္ပါဘူး။ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး ျဖစ္လာဖို႕ လူထုေခါင္းေဆာင္ရဲ႕ ဦးေဆာင္မွဳနဲ႕အတူ ျမန္မာ တမ်ိဳးသားလံုးက ၾကိဳးပမ္းၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တိုင္းျပည္မွာ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္လာဖို႕ တဦး၊ တေယာက္၊ တဖြဲ႕တည္းက မလုပ္ႏိုင္ပါဘူး။ ျမန္မာတမ်ိဳးသားလံုးရဲ႕ ရင္ထဲမွာ တို႕ႏိုင္ငံ၊ တို႕တိုင္းျပည္ၾကီး ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္လာေစရမယ္ဆိုတဲ့ စိတ္ဓာတ္ကို အရင္းတည္ျပီးမွ က်ရာက႑ကေန ၀ိုင္း၀န္း ေဆာင္ရြက္ၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို တိုင္းျပည္ရဲ႕ လက္ေတြ႕က်တဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္ အေရး ဦးတည္ခ်က္ေတြကို ကိုင္စြဲထားတဲ့ လူထု ေခါင္းေဆာင္ကို ၀န္းရံၾကရာမွာလဲ လက္ေတြ႕က်က် ၀န္းရံႏိုင္ၾကဖို႔ အလြန္အေရးၾကီးပါတယ္။

ဒီမိုကေရစီစနစ္ ထြန္းကားေရး

ဒီမိုကေရစီဆိုတာ စနစ္တခုပါ။ စနစ္တခု ထြန္းကားလာဖို႕ တည္ေဆာက္ယူရပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီစနစ္ အသြင္ကူးေျပာင္းေရး (Democratization) ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ၾကရပါတယ္။ ဒီလို အေကာင္အထည္ေဖာ္ၾကရာမွာ ေယဘုယ်အားျဖင့္ အဆင့္ႏွစ္ဆင့္ ရွိပါတယ္။ ပထမတဆင့္က ကနဦး ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳ (Initial Democratization) (သို႕မဟုတ္) political liberalization အဆင့္ျဖစ္ျပီး၊ ဒုတိယအဆင့္က ဒီမိုကေရစီစနစ္ အျမစ္တြယ္ ခိုင္မာလာေအာင္ တည္ေဆာက္ျခင္း (Democratic consolidation) ျဖစ္ပါတယ္။

တတိယလွိဳင္း ဒီမိုကေရစီ လွိဳင္းလံုးၾကီးနဲ႕ အတူ ကမၻာ့ႏိုင္ငံအမ်ားအျပားမွာ ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းေရးေတြ စတင္ခဲ့ေပမယ့္ ျမန္မာႏိုင္ငံကေတာ့ အာဏာရွင္စနစ္က်င့္သံုးဆဲ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံအေနနဲ႕ ကမၻာ့အလယ္မွာ က်န္ရစ္ေနဆဲပါ။ စစ္အုပ္စုတို႕က ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပျပီး ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းေရးကို ေဖာ္ေဆာင္မယ္လို႕ ေၾကြးေၾကာ္ခဲ့ေပမယ့္ လက္ေတြ႕မွာ အာဏာရွင္ေရြးေကာက္ပြဲ (authoritarian election) ကိုသာ က်င္းပခဲ့တာေၾကာင့္ ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းမွဳရဲ႕ ပထမအဆင့္ကို ေဖာ္ေဆာင္ျခင္း မဟုတ္ပဲ ေရြးေကာက္ခံ အာဏာရွင္စနစ္ (electoral authoritarianism) ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္မွဳသာ ျဖစ္သြားခဲ့ပါတယ္။

ဒါေတြကို ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဒီမိုကေရစီစနစ္ ထြန္းကားေရးဆိုတဲ့ ႏိုင္ငံေရးဦးတည္ခ်က္ကို စနစ္တက် ေဖာ္ေဆာင္ဖို႕အတြက္ ကနဦး ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳကို ပထမအဆင့္အေနနဲ႕ ျဖတ္သန္းျပီးမွ ဒုတိယအဆင့္ျဖစ္တဲ့ ဒီမိုကေရစီစနစ္ အျမစ္တြယ္ခိုင္မာလာေအာင္ တည္ေဆာက္မွဳ ကို ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္ႏိုင္မယ္ဆိုတာ ထင္ရွားလာပါတယ္။ ဒီလိုကနဦး ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳ ျဖစ္ထြန္းလာေရးအတြက္ အတိုက္အခံဦးေဆာင္တဲ့ ၾကားျဖတ္အစိုးရ (opposition-led provisional government)၊ ပါ၀ါခြဲေ၀ယူေသာ ၾကားျဖတ္အစိုးရ (power-sharing interim government) ႏိုင္ငံတကာၾကားျဖတ္အစိုးရ (international interim government) နဲ႕ အာဏာရွင္ဦးေဆာင္ အိမ္ေစာင့္အစိုးရ (incumbent-led caretaker government) စတဲ့ အသြင္ကူးေျပာင္းကာလ ၾကားျဖတ္အစိုးရ အသြင္တမ်ိဳးမ်ိဳး ေပၚထြက္လာေရးဟာလဲ လိုအပ္ခ်က္တရပ္ ျဖစ္လာပါတယ္။

ဒီလို အသြင္ကူးေျပာင္းကာလ ၾကားျဖတ္အစိုးရ အသြင္တမ်ိဳးမ်ိဳး ေပၚထြက္လာေရးအတြက္ လမ္းစဥ္ေတြ၊ တြန္းအား (leverage) ေတြ အမ်ားအျပား လိုအပ္ပါတယ္။ အညင္သာဆံုး ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳလို႕ ကမၻာက သတ္မွတ္ခဲ့ရတဲ့ ေတာင္အာဖရိက ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳ ျဖစ္စဥ္မွာေတာင္ normative leverage နဲ႕ coercive leverage ေတြကို အတိုက္အခံေတြဘက္က သံုးစြဲခဲ့ရပါတယ္။ normative leverage ကေန ေပၚထြက္လာတဲ့ ႏိုင္ငံတကာဖိအား တမ်ိဳးတည္းနဲ႕ မရပါဘူး။ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးလမ္းစဥ္၊ လူထုတိုက္ပြဲလမ္းစဥ္တို႕ ေပါင္းစပ္ပါ၀င္တဲ့ mass rolling actions ေတြကို အသံုးျပဳျပီး coercive leverage ျဖစ္ထြန္းလာေအာင္ ေဖာ္ေဆာင္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ေျမေပၚအဖြဲ႕အစည္း ေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ ရပ္တည္တိုက္ပြဲ၀င္ေနတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႕ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပြဲ စားပြဲေပၚေရာက္ေနတဲ့ လူထု ေခါင္းေဆာင္ေတြအေနနဲ႕ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း coercive leverage ကို အသံုးျပဳႏိုင္ဖို႕က ခဲယဥ္းေကာင္း ခဲယဥ္းႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလိုအေျခအေနမ်ိဳးမွာ coercive leverage ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ရမယ့္ ဒီမိုကေရစီအင္အားစုေတြအေနနဲ႕ လူထုေခါင္းေဆာင္ကို တိုက္ရိုက္၀န္းရံေပးမွဳ မဟုတ္တဲ့ သြယ္၀ိုက္၀န္းရံေပးမွဳကို ျပဳလုပ္တတ္ဖို႕လိုပါတယ္။

ႏိုင္ငံတကာၾကားျဖတ္အစိုးရကေတာ့ တရုတ္နဲ႕ အေနာက္အုပ္စုေတြအၾကား တတိယကမၻာစစ္ မျဖစ္လာမခ်င္း ျဖစ္ႏိုင္ေခ် မရွိပါဘူး။ တရုတ္ျပည္သူ႕သမၼတႏိုင္ငံရဲ႕ မဟာဗ်ဴဟာအခ်က္အခ်ာက်ေနရာ ျဖစ္ေနတဲ့ ျမန္မာ့ေျမေပၚမွာ ကုလသမဂၢ လံုျခံဳေရးေကာင္စီ ဆံုးျဖတ္ခ်က္အရ လူသားခ်င္းစာနာမွဳႏွင့္ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ျခင္း (Humanitarian Intervention) ျဖစ္လာခဲ့ရင္ေတာင္ တရုတ္တပ္၊ အိႏၵိယတပ္၊ ျပင္သစ္တပ္၊ အေမရိကန္တပ္၊ ယူေကတပ္ေပါင္းစံု ၀င္လာျပီး၊ ေရနံနဲ႕ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ အခ်က္အခ်ာ ေဒသေတြကို လုၾကရင္း ဖြတ္ဖြတ္ညက္ညက္ ေၾကသြားပါလိမ့္မယ္။ ဒီလိုမဟုတ္ခဲ့ရင္လဲ ကိုးရီးယားလို proxy war ျဖစ္ျပီး၊ ေျမာက္ျမန္မာနဲ႕ ေတာင္ျမန္မာ ကြဲထြက္သြားပါလိမ့္မယ္။ ဒါေၾကာင့္ Iraq Dilemma လို႕ ေခၚဆိုႏိုင္တဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံကို အေမရိကန္တပ္ေတြ အီရတ္ကို ၀င္လာသလို ၀င္လာျပီး ဒီမိုကေရစီရေအာင္ လုပ္ေပးေတာ့မေယာင္ေယာင္ စိတ္ကူးယဥ္အိပ္မက္ေတြကို အျမစ္ကလွန္ျပီး ဖယ္ရွားပစ္ဖို႕ မလြဲမေသြ လိုအပ္လွပါတယ္။

အတိုက္အခံ ဦးေဆာင္တဲ့ ၾကားျဖတ္အစိုးရနဲ႕ ပါ၀ါရွယ္ယာ ၾကားျဖတ္အစိုးရတို႕ဟာ coercive leverage နဲ႕ normative leverage ကို ဟန္ခ်က္ညီ ေပါင္းစပ္အသံုးမျပဳပဲ ေပၚထြက္လာႏိုင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ေနာက္ဆံုး ေတာင္အာဖရိကမွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ အာဏာရွင္ဦးေဆာင္ေသာ အိမ္ေစာင့္အစိုးရ (incumbent-led caretaker government) ကေနတဆင့္ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳမွာေတာင္ ၁၉၆၀ ခုႏွစ္မွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ Sharpeville Massacre၊ မင္ဒဲလားဖြဲ႕စည္းခဲ့တဲ့ military wing ျဖစ္တဲ့ Umkhonto we Sizwe (in Zulu means “Spear of the Nation”) ၊ ၁၉၇၆ ခုႏွစ္ The Soweto uprising၊ ၁၉၈၅ ခုႏွစ္မွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ Mass Democratic Movement (MDM) စတဲ့ coercive leverage ေတြက အခန္းက႑တခုကေန ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ဆံုး ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေနဆဲကာလမွာေတာင္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရး စားပြဲေပၚမွာ de Klerk တို႕ဘက္က သေဘာထား ေပ်ာ့ေပ်ာင္းတဲ့ ေရြးခ်ယ္မွဳေတြကို ေရြးလာေစဖို႕ တြန္းအားအေနနဲ႕ လူထုတိုက္ပြဲေတြ ဆက္တိုက္ ေပၚထြက္ျပီး coercive leverage ကို အသံုးျပဳခဲ့ၾကပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ လူထုေခါင္းေဆာင္ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးဦးတည္ခ်က္ျဖစ္တဲ့ ဒီမိုကေရစီစနစ္ ထြန္းကားေရးကို ေျမေပၚပါတီအျဖစ္ ရပ္တည္ေရး၊ အၾကမ္းမဖက္လွဳပ္ရွားမွဳ၊ ေျမေအာက္ယူဂ်ီလွဳပ္ရွားမွဳ၊ လက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ေရး၊ လူထုတိုက္ပြဲေဖာ္ေဆာင္မွဳ စတဲ့ မိမိတို႕အားသန္ရာ လမ္းစဥ္မ်ား၊ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ား ေဖာ္ေဆာင္ျပီး လက္ေတြ႕က်က် ၀န္းရံၾကဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။

အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ႏိုင္ငံေရးတည္ျငိမ္မွဳ မရွိတာေၾကာင့္ စီးပြားေရး၊ လူမွဳေရး၊ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရးစတဲ့ က႑မ်ိဳးစံုမွာ ေႏွာင့္ေႏွးမွဳေတြ ျဖစ္ပြားေနပါတယ္။ ဒီအေျခအေနဆိုးေတြကို ႏိုင္ငံေရးတည္ျငိမ္မွဳဆိုတဲ့ ကယ္တင္ရွင္ကသာ ကယ္တင္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ႏိုင္ငံေရးတည္ျငိမ္မွဳ ရွိလာဖို႕အတြက္ အေရးၾကီးဆံုးအခ်က္ကေတာ့ အမ်ိဳးသားညီညြတ္ေရး (National Unity) ပါပဲ။ ဒီ အမ်ိဳးသားညီညြတ္ေရးကိုလဲ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး (National Reconciliation) ကိုေဖာ္ေဆာင္ျပီးမွ တည္ေဆာက္ယူလို႕ ရပါတယ္။ အဲဒီအမ်ိဳးသား ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးကိုလဲ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္နည္းလမ္းကို အသံုးျပဳျပီး ေဖာ္ေဆာင္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုေတြ၊ ဒီမိုကေရစီေတာ္လွန္ေရး အင္အားစုေတြနဲ႕ စစ္တပ္ အၾကားမွာ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပြဲေလးေတြကအစ ညီလာခံၾကီးေတြအထိ အဆင့္ဆင့္ကို ျဖတ္သန္းၾကရဦးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး ျဖစ္စဥ္ (National Reconciliation Process) ထဲမွာ ၾကိဳးပမ္းမွဳ အဆင့္ဆင့္ေတြ ကေနတဆင့္ အမ်ိဳးသားျပန္လည္ သင့္ျမတ္ေရးကို အုတ္ျမစ္ခ်ႏိုင္တဲ့ Highly Inclusive Dialogue ျဖစ္လာေအာင္ ဦးတည္ေဆာင္ရြက္ၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို ဒိုင္ယာေလာ့ခ္မ်ိဳး ျဖစ္ေပၚလာဖို႕ ဆိုတာက အသြင္ကူးေျပာင္းကာလ ၾကားျဖတ္အစိုးရ (Interim Government) အသြင္တမ်ိဳးမ်ိဳး မေပၚထြက္လာပဲနဲ႕ ျဖစ္ႏိုင္ေခ် မရွိပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ အသြင္ကူးေျပာင္းကာလ ၾကားျဖတ္အစိုးရ အသြင္တမ်ိဳးမ်ိဳး ေပၚထြက္လာေရးဟာ ဒီမိုကေရစီထြန္းကားေရးအတြက္သာမက အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးအတြက္ပါ အေရးၾကီးပါတယ္။

လူထုေခါင္းေဆာင္ရဲ႕ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး (၀ါ) အမ်ိဳးသားရင္ၾကားေစ့ေရး ၾကိဳးပမ္းမွဳေတြကို ၀န္းရံေပးမွဳမွာ အသြင္ကူးေျပာင္းကာလ ၾကားျဖတ္အစိုးရ ေပၚထြက္ေရး ၾကိဳးပမ္းမွဳေတြအျပင္ အသြင္ကူးေျပာင္းကာလ တရားမွ်တမွဳ (transitional justice) ကို ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္မွဳအတြက္ ၾကိဳတင္ေလ့လာ ျပင္ဆင္ခ်က္ေတြ၊ အမ်ိဳးသားညီညြတ္ေရးႏွင့္ ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး ေကာ္မရွင္ (National Unity and Reconciliation Commission) အဆင့္ဆင့္ ဖြဲ႕စည္းရာမွာ လိုအပ္မယ့္ လူ႕စြမ္းအား အရင္းအျမစ္အတြက္ capacity building လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြ၊ ပဋိပကၡေႏွာင္းပိုင္းကာလ အေျခအေန (post- conflict situations) မွာ ၾကံဳရႏိုင္တဲ့ အခက္အခဲ စတာေတြကို ၾကိဳတင္ေလ့လာခ်က္ေတြ ျပဳလုပ္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။

ေခါင္းေဆာင္ေတြအၾကားမွာ ျပဳလုပ္တဲ့ Highly Inclusive Dialogue ဆိုတာ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးအတြက္ အုတ္ျမစ္တခုပဲ ျဖစ္ျပီး၊ ပဋိပကၡေတြ ရဲ႕ ဂယက္ေတြကို ခါးစီးခံခဲ့ၾကရတဲ့ ျပည္သူလူထုတရပ္လံုး အၾကားမွာ အမ်ိဳးသား ရင္ၾကားေစ့ေရးကို ဆက္လက္တည္ေဆာက္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီအေျခအေနေတြမွာ ႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသားေဟာင္းမ်ားရဲ႕ အခန္းက႑၊ တက္ၾကြလွဳပ္ရွားသူမ်ားရဲ႕ အခန္းက႑၊ အမ်ိဳးသမီးမ်ားရဲ႕ အခန္းက႑၊ ဥပေဒ၀န္ထမ္းမ်ားရဲ႕ အခန္းက႑၊ ပညာရွင္မ်ားရဲ႕ အခန္းက႑ စျပီး လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြ အမ်ားၾကီး ရွိတာေၾကာင့္ ျပင္ဆင္ထားဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ အေျခခံသေဘာတရားေတြကို လူထုအၾကားမွာ ပညာေပးျဖန္႕ျဖဴးမွဳေတြ ၾကိဳတင္ျပဳလုပ္ထားဖို႕လဲ လိုအပ္ပါတယ္။

ဖြံ႔ျဖိဳးတိုးတက္ေရး

ဖြံ ့ျဖိဳးတိုးတက္ေရးဆိုတာကို ေကာင္းမြန္ေသာ ေျပာင္းလဲမွဳလို႕ ပညာရွင္ ခ်ိန္ဘာစ္ ဆိုသူက အဓိပၸါယ္ ဖြင့္ဆိုခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လူ႕အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ လူေနမွဳအဆင့္အတန္းေတြ ျမင့္မား လာတာ၊ က်န္းမာေရး တိုးတက္ ေကာင္းမြန္လာတာ၊ ပညာေရးတိုးတက္ျမင့္မားလာတာ၊ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း တခုလံုးအတြက္ အက်ိဳးရွိမယ့္ ေအာင္ျမင္မွဳေတြ ရရွိလာတာ စတာေတြ အားလံုးကို ဖြံ႕ျဖိဳး တိုးတက္မႈေတြလို႕ ေခၚဆိုႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလို ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးဆိုတာမွာ ပညာရွင္ေတြက အပိုင္းႏွစ္ပိုင္း ထပ္ခြဲျပီး ေျပာေလ့ရွိပါတယ္။

ပထမအပိုင္းက ေခတ္မွီဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳ ျဖစ္ျပီး၊ ဒုတိယပိုင္းက လူသားေတြရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္ေတြအေပၚမွာ အေျခတည္တဲ့ တိုးတက္မွဳ ျဖစ္ပါတယ္။ ေခတ္မီွဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္လာမွဳ ဆိုတာက ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ ထုတ္လုပ္မွဳ နည္းပညာက႑ေတြမွာ သမရိုးက် နည္းပညာေတြကေန သိပၸံနည္းက် နည္းပညာေတြကို အသံုးျပဳလာျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ လယ္ယာစိုက္ပ်ိဳးေရး က႑မွာ ဘိုးဘြားအစဥ္အလာအတိုင္း စိုက္ပ်ိဳးမွဳေတြကေန ေစ်းကြက္ရွိတဲ့ လယ္ယာထြက္ကုန္ ပစၥည္းေတြကို ေျပာင္းလဲ စိုက္ပ်ိဳးလာျခင္း၊ လူနဲ႕တိရစာၦန္ကို အသံုးျပဳထုတ္လုပ္မွဳေတြကေန စက္မွဳနည္းပညာကို ေျပာင္းလဲအသံုးျပဳလာျခင္း၊ ျမိဳ႕ျပလူေနမွဳ အေဆာက္အအံုကို ေရႊ႕ေျပာင္းလာျခင္း စတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

လူသားေတြရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္ေတြအေပၚမွာ အေျခတည္တဲ့ တိုးတက္မွဳဆိုတာကေတာ့ ဒီလိုထုတ္လုပ္မွဳျဖစ္စဥ္ကေန အစပ်ိဳး စဥ္းစားတာ မဟုတ္ပဲ လူေတြနဲ႕ လူေတြရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္ေတြကို စတင္စဥ္းစားတာျဖစ္ပါတယ္။ လူသားလိုအပ္ခ်က္ကို အေျချပဳတဲ့ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးဆိုင္ရာ ပညာရွင္ေတြက ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးဆိုတာကို ထုတ္လုပ္မွဳ တိုးတက္တာ၊ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ စီးပြားေရးတိုးတက္မွဳ ရာခိုင္ႏွဳန္း ျမင့္မားလာတာေတြေလာက္နဲ႕ပဲ တိုင္းတာလို႕ မရပဲ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း အတြင္းမွာရွိတဲ့ လူသားအားလံုးကို ကိုယ္စားျပဳသင့္ေၾကာင္း ေထာက္ျပေျပာဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။

ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္တဲ့ ႏိုင္ငံတခုမွာ လူအမ်ားစုဟာ စားေသာက္ေနထိုင္ေရး လိုအပ္ခ်က္ေတြကို ျဖည့္ဆည္းႏိုင္ဖို႕ စြမ္းအားေတြ ရွိျပီး အလုပ္အကိုင္အခြင့္အလမ္းမ်ား ရွိဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ အလုပ္လက္မဲ့ ရာခိုင္ႏွဳန္းေတြ နည္းႏိုင္သမွ် နည္းျပီး လူသားတိုင္းမွာ တန္းတူညီမွ်မွဳရွိရပါမယ္။ ႏိုင္ငံရဲ႕ လြတ္လပ္ေရးဆုိရာမွာလဲ ႏိုင္ငံေရးအရေရာ၊ စီးပြားေရးအရေရာ ကိုယ့္ၾကမၼာ၊ ကိုယ္ဖန္တီးႏိုင္တဲ့ လြတ္လပ္ေရးျဖစ္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ပညာေရးအဆင့္အတန္းေတြလဲ တိုးတက္ျမင့္မားျပီး အၾကမ္းဖက္မွဳနဲ႕ စစ္ပြဲေတြရဲ႕ ေဘးဒဏ္ကေန ကင္းေ၀းတဲ့ လူ႕ေဘာင္သစ္ကို တည္ေဆာက္ႏိုင္ရပါမယ္။ ဒီလို ေခတ္မွီဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ျပီး၊ လူသားမ်ားရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္အေပၚမွာ အေျခတည္တဲ့ တိုးတက္မွဳေတြ ရွိလာဖို႕အတြက္ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူငယ္ထုစြမ္းအား တိုးတက္ျမင့္မားေရး၊ လူ႕အခြင့္အေရး၊ ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရး၊ စာေပ၊ ဂီတအႏုပညာ၊ အမ်ိဳးသမီးအေရး စတဲ့ က႑မ်ိဳးစံုမွာ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး လုပ္ငန္းစဥ္ေတြ အမ်ားအျပားရွိပါတယ္။ ဒီလုပ္ငန္းစဥ္ေတြမွာ တႏိုင္တပိုင္ ကၽြမ္းက်င္ရာ ေဆာင္ရြက္ျခင္းအားျဖင့္လဲ လူထုေခါင္းေဆာင္ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရး ဦးတည္ခ်က္ ေတြကို ၀န္းရံေပးရာ ေရာက္ပါတယ္။

နိဂံုး

နိဂံုးခ်ဳပ္ဆိုရရင္ လူထုေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ႕ အနာဂတ္ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ဦးတည္ခ်က္ေတြလို႕ ေလ့လာေတြ႕ရွိရတဲ့ ဒီမိုကေရစီစနစ္ထြန္းကားေရး၊ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးနဲ႕ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးတို႕ဟာ တိုင္းျပည္ရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္နဲ႕ လက္ေတြ႕က်က် ကိုက္ညီတဲ့ ဦးတည္ခ်က္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီဦးတည္ခ်က္ေတြကို ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ႏိုင္ေရးအတြက္ တူညီေသာ ဘံုလုပ္ငန္းစဥ္မ်ား ခ်မွတ္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ျခင္း၊ မတူညီေသာ္လည္း လိုအပ္ေသာ လမ္းစဥ္မ်ားျဖင့္ အားျဖည့္ျခင္း၊ တိုင္းႏိုင္ငံ တည္ေဆာက္ေရးဆိုင္ရာ ၾကိဳတင္ေလ့လာ ျပင္ဆင္မွဳမ်ား ျပဳလုပ္ျခင္း၊ အသိဥာဏ္ဗဟုသုတ ျဖန္႕ေ၀ ပညာေပးျခင္း၊ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး လုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္ျခင္းတို႕ျဖင့္ လူထုေခါင္းေဆာင္အား ၀န္းရံၾကပါစို႔ဟု ေရးသား တိုက္တြန္းအပ္ပါတယ္။

ခင္မမမ်ိဳး (၁၄၊ ၁၂၊ ၂၀၁၀)

(မွတ္ခ်က္။ ။ ခ်ိဳလင္းျပာ စာေစာင္အတြက္ ေရးသားေပးပို႔ထားေသာ စာမူျဖစ္ပါသည္။)