ဘေလာ့ လိပ္စာသစ္သို႕ ေျပာင္းေရႊ႕ျခင္း
ယခုအခါတြင္ ဘေလာ့ကို ဖြင့္ရန္ အခ်ိန္ၾကာျမင့္မွဳမ်ား ရွိေနေၾကာင္း၊ စာဖတ္သူအခ်ိဳ႕မွ အေၾကာင္းၾကားလာပါသျဖင့္ www.khinmamamyo.info တြင္ စာမ်က္ႏွာသစ္ကို ဖြင့္လွစ္ထားပါသည္။
စာမ်က္ႏွာသစ္တြင္ အခ်ိဳ႕ေသာ စစ္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ ေဆာင္ပါးမ်ားႏွင့္ ရသစာစုမ်ား (ႏွစ္ရာေက်ာ္ခန္႕)ကိုလည္း က႑မ်ားခြဲ၍ ျပန္လည္ေဖာ္ျပထားပါသည္။
ယခုဘေလာ့စာမ်က္ႏွာကို ဆက္လက္ထားရွိထားမည္ျဖစ္ေသာ္လည္း ယေန႕မွစ၍ ပို႕စ္အသစ္မ်ား ထပ္မံ တင္ေတာ့မည္ မဟုတ္ပါေၾကာင္းႏွင့္ ပို႕စ္အသစ္မ်ားကို စာမ်က္ႏွာသစ္တြင္သာ တင္ေတာ့မည္ျဖစ္ပါေၾကာင္း ေလးစားစြာ အသိေပး အေၾကာင္းၾကားပါသည္။
စာမ်က္ႏွာသစ္သို႕ အလည္လာေရာက္ပါရန္ကိုလဲ လွိဳက္လွဲစြာ ဖိတ္ေခၚအပ္ပါသည္။
ေလးစားစြာျဖင့္
ခင္မမမ်ိဳး (၁၇၊ ၁၀၊ ၂၀၁၁)
www.khinmamamyo.info
Humanitarian Intervention
Tuesday, October 27, 2009
ေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ ဆက္ဆံေရးကြက္လပ္မ်ား
Friday, October 23, 2009
စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြမွာျဖစ္ျဖစ္၊ ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြမွာျဖစ္ျဖစ္၊ လူမွဳေရးလုပ္ငန္းေတြမွာျဖစ္ျဖစ္၊ ဘာသာေရးအဖြဲ႕ေတြမွာျဖစ္ျဖစ္ ေခါင္းေဆာင္ေတြ အမ်ားအျပား ရွိပါတယ္။ ဒီေခါင္းေဆာင္ေတြထဲမွာ တခ်ိဳ႕က လူအမ်ားၾကားမွာ ေရပန္းစားတာ၊ တခ်ိဳ႕က ေနာက္ကြယ္က ၾကိဳးကိုင္ေခါင္းေဆာင္မွဳေပးတာ၊ တခ်ိဳ႕က လုပ္နည္းလုပ္ဟန္အရ ေခါင္းေဆာင္တာ၊ တခ်ိဳ႕က အေတြးအေခၚအရ ေခါင္းေဆာင္တာ ဆိုျပီး ပံုသ႑ာန္အမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႕ ေခါင္းေဆာင္သူေတြရွိပါတယ္။ ဒီေခါင္းေဆာင္ေတြထဲမွာမွ ထင္ေပၚေက်ာ္ၾကားတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြအတြက္ ေခါင္းေဆာင္မွဳအရည္အခ်င္းေတြ၊ ဆက္ဆံေရး အရည္အခ်င္းေတြ ျပည့္၀ေနဖို႕ အလြန္ပဲ အေရးၾကီးပါတယ္။ ဒီအရည္အခ်င္းေတြမွာ ခ်ိဳ႕ယြင္းအားနည္းခ်က္ေတြရွိေနရင္ မလိုလားအပ္တဲ့ ဆိုးက်ိဳးေတြျဖစ္တဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေတြ ျပိဳကြဲတာ၊ လုပ္ငန္းေတြ ျပိဳလဲတာ၊ ရည္မွန္းခ်က္ မျပည့္မီွတာေတြ ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထရွိပါတယ္။
ဆက္ဆံေရးဆိုတာမွာ အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ အသြင္သ႑ာန္ေပၚမွာ မူတည္ျပီး ဆက္ဆံရမယ့္ အုပ္စုေတြရွိပါတယ္။ ဥပမာ- စီးပြားေရးလုပ္ငန္းတခုရဲ႕ ဦးေဆာင္ဒါရိုက္တာတေယာက္ဟာ ကုမၸဏီရဲ႕ ဒါရိုက္တာ ဘုတ္အဖြဲ႕နဲ႕ ဆက္ဆံရပါတယ္။ ဒီလိုဆက္ဆံတဲ့အခါမွာ အျပန္အလွန္ယံုၾကည္မွဳကို တည္ေဆာက္ယူရပါတယ္။ စနစ္တက် စီမံခန္႕ခြဲမွဳ၊ လုပ္ငန္းအျမတ္အစြန္းရရွိမွဳ၊ ျပိဳင္ဘက္လုပ္ငန္းေတြကို အႏိုင္ယူႏိုင္မွဳ၊ ေစ်းကြက္အေျခအေနကို မ်က္ေျခမျပတ္သံုးသပ္ေလ့လာတတ္မွဳ၊ ေဖာက္သည္ေတြနဲ႕ ဆက္ဆံေရး စတာေတြက ဒါရိုက္တာဘုတ္အဖြဲ႕က လိုလားတဲ့ အရည္အခ်င္းေတြျဖစ္ပါတယ္္။ ဒီအရည္အခ်င္းေတြကို ေဖာ္ထုတ္အသံုးျပဳႏိုင္တဲ့အခါ ဘုတ္အဖြဲ႕က ေလးစားယံုၾကည္မွဳတိုးလာပါတယ္။ ဒါက Private company ေတြမွာပါ။ Public company ဆိုရင္ေတာ့ ရွယ္ယာထည့္၀င္ထားသူေတြက အက်ိဳးအျမတ္ရရွိမွု၊ ေစ်းကြက္ထိုးေဖာက္ႏိုင္တဲ့အင္အား၊ လုပ္ငန္းအမည္ေကာင္း စတာေတြကို လိုလားၾကပါတယ္။ လုပ္ငန္းၾကီးေတြမွာ shareholder အစည္းအေ၀းေတြလုပ္ၾကတာက လုပ္ငန္းကိုဦးေဆာင္လုပ္ေနသူေတြနဲ႕ ရွယ္ယာပိုင္ဆိုင္သူေတြအၾကား ေကာင္းမြန္တဲ့ ဆက္ဆံေရးတခုကို တည္ေဆာက္တာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီေတာ့ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေခါင္းေဆာင္တေယာက္ဟာ ရွယ္ယာပိုင္ဆိုင္သူေတြ၊ ဒါရိုက္တာ ဘုတ္အဖြဲ႕ေတြနဲ႕ပဲ ယံုၾကည္မွဳဆက္ဆံေရးတည္ေဆာက္ရံုနဲ႕ ျပီးမလားလို႕ ေမးစရာရွိပါတယ္။ မျပီးေသးပါဘူး။ အက်ိဳးတူပူးေပါင္းထားတဲ့ လုပ္ငန္းေတြနဲ႕ ဆက္ဆံေရး၊ ျပိဳင္ဘက္ေတြနဲ႕ ဆက္ဆံေရး၊ ေဖာက္သည္ေတြနဲ႕ လုပ္ငန္းအၾကား ဆက္ဆံေရး၊ suppliers ေတြနဲ႕ ဆက္ဆံေရးေတြလဲ ရွိပါေသးတယ္။ ဒါေတြအားလံုးထက္ ပိုျပီး အေရးၾကီးတဲ့ ဆက္ဆံေရးတခုကေတာ့ မိမိလုပ္ငန္းထဲက ၀န္ထမ္းေတြနဲ႕ ဆက္ဆံေရးပါပဲ။ ျပင္ပလုပ္ငန္းေဆာင္တာမွာ သိပ္အလုပ္မ်ားသူေတြဟာ ကိုယ္ဦးေဆာင္ေနတဲ့ လုပ္ငန္းတခုရဲ႕ ယႏၱရားကို လည္ပတ္ေနသူေတြကို ေမ့တတ္ၾကပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ကလဲ လက္ေထာက္ဒါရိုက္တာေတြ၊ မန္ေနဂ်ာေတြကို ယံုၾကည္မွုအရွိလြန္ျပီး လူရင္းေတြအေနနဲ႕ လႊတ္ထားလိုက္တာ၊ တခ်ိဳ႕ကက်ေတာ့လဲ အလုပ္မ်ားလြန္းလို႕ ဂရုမစိုက္ျဖစ္တာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအခါမွာ ကြက္လပ္ေတြ ထြက္လာပါတယ္။ လူေတြရဲ႕ စိတ္မွာ အလုပ္နဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ေဖာက္လြဲမွဳႏွစ္မ်ိဳးရွိတတ္ပါတယ္။ တခုက အလုပ္ကို ၾကိဳးၾကိဳးစားစားနဲ႕ သစၥာရွိရွိလုပ္ေပမယ့္ အသိအမွတ္ျပဳခံလိုတာနဲ႕ ေနာက္တခုကက်ေတာ့ အေၾကာင္း၊ အက်ိဳး တိုက္ဆိုင္မွုအေျခအေနတခုမွာ သစၥာေဖာက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ဒီက႑မွာ ေခါင္းေဆာင္ရဲ႕ စည္းရံုးေရးကြက္လပ္ျဖစ္ေနရင္ အလုပ္ခြင္ရဲ႕ motivation ကေတာ့ က်စျမဲပါပဲ။
အခုေပးထားတဲ့ ဥပမာက လုပ္ခ၊ လစာ အေပၚတည္မွီမွဳ ပါ၀င္ေနတဲ့ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြမွာ ျဖစ္တတ္တာေလးေတြပါ။ ဒီလိုလုပ္ငန္းေတြမွာေတာင္ ဒီအေျခအေနေတြ ျဖစ္တတ္ေသးတယ္ဆိုရင္ ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္း ေတြမွာကေတာ့ ဒီထက္ ပိုၾကီးမားတဲ့ ေခါင္းေဆာင္မွဳကြက္လပ္ေတြျဖစ္လာ တတ္တယ္လို႕ ဆိုရပါမယ္။ ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းဆိုတာမွာ အစိုးရအဖြဲ႕၊ ပါတီ၊ တျခားအဖြဲ႕အစည္း အသြင္အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိပါတယ္။ အစိုးရအဖြဲ႕ေခါင္းေဆာင္တေယာက္ (၀န္ၾကီးခ်ဳပ္၊ သမၼတ) ျဖစ္သူဟာ သူ႕ရဲ႕ ကက္ဘိနက္နဲ႕ ဆက္ဆံေရး၊ ပါတီတူ အမတ္ေတြနဲ႕ ဆက္ဆံေရး၊ အတိုက္အခံပါတီ အမတ္ေတြနဲ႕ ဆက္ဆံေရး၊ ႏိုင္ငံျခားဆက္ဆံေရး၊ ျပည္သူလူထုနဲ႕ ဆက္ဆံေရး၊ think-tank ေတြနဲ႕ ဆက္ဆံေရးဆိုျပီး ဆက္ဆံေရးအမ်ိဳးအစားမ်ားစြာ ရွိပါလိမ့္မယ္။ ဒီဆက္ဆံေရးေတြမွာ စနစ္တက်ျဖစ္ဖို႕ အလြန္ပဲ အေရးၾကီးပါတယ္။ ျပည္သူလူထုနဲ႕ ဆက္ဆံေရး၊ ႏိုင္ငံျခားဆက္ဆံေရးေတြ ေကာင္းမြန္ေနေပမယ့္ ကိုယ့္ပါတီ၊ ကိုယ့္အဖြဲ႕နဲ႕ ဆက္ဆံေရးမွာ သတိမမူမိတာေလးေတြေၾကာင့္ ပါတီရဲ႕ motivation က်သြားတာေတြလဲ အမ်ားၾကီးပဲရွိခဲ့တယ္။ အစိုးရအဖြဲ႕မဟုတ္ပဲ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြမွာလဲ ဒီအတိုင္းပါပဲ။ ဘက္ေပါင္းစံု ဆက္ဆံေရး မတည္ေဆာက္ႏိုင္တဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ ကြက္လပ္ေတြေၾကာင့္ ျပိဳလဲခ်ိနဲ႕သြားတဲ့ ပါတီေတြအမ်ားၾကီးပဲ။ ဒါက တကမၻာလံုးမွာ ျဖစ္ပ်က္ေနတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
ျမန္မာျပည္အေနနဲ႕ဆိုရင္လဲ ဒီေခါင္းေဆာင္မွဳကြက္လပ္ေတြကို အမ်ားအျပားေတြ႕ျမင္ေနရတယ္။ အာဏာရွင္က ႏိုင္ငံတႏိုင္လံုးရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္အာဏာနဲ႕ စီးပြားေရးအက်ိဳးအျမတ္ခံစားရယူခြင့္အာဏာေတြကို ရယူထားတာျဖစ္တယ္။ ဒီအတြက္ သူ႕ဘက္မွာ အာဏာရွင္ေဒါက္တိုင္ေတြ အမ်ားအျပား တည္ေဆာက္ယူထားတယ္။ စစ္တပ္ကို အမိန္႕နာခံမွဳနဲ႕ ထိန္းခ်ဳပ္ထားတယ္။ ၾကံ့ဖြတ္၊ စြမ္းအားရွင္၊ အရံမီးသတ္ေတြကို စီးပြားေရး မက္လံုးနဲ႕ မွ်ားေခၚထားတယ္။ ေန႕စားေပးျပီး ရမ္းကားခိုင္းလို႕ရမယ့္ လူမိုက္ေတြေမြးထားတယ္။ ရပ္ကြက္ထဲအထိ အာဏာရွင္စနစ္ေရာက္ေအာင္ လုပ္ထားတယ္။ ဒါက ပကတိ အေျခအေနမွန္တရပ္ျဖစ္တယ္။ တျပိဳင္နက္တည္းမွာပဲ အဖိႏွိပ္ခံ ျပည္သူလူထုကေန ေတာ္လွန္ေရး သမားေတြ ထြက္လာတယ္။ ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြ အမ်ားအျပား ထြက္လာတယ္။ ထင္ေပၚေက်ာ္ၾကားတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြ ထြက္လာတယ္။ ဘယ္ကဘယ္လို အယူအဆေတြနဲ႕ အေျခခံမွန္း မသိတဲ့ “ေတာ္လွန္ေရးၾကီးအဓြန္႕ရွည္ပါေစ“ ဆိုတဲ့ ေၾကြးေၾကာ္သံေတြကလဲ ထြက္လာေသးတယ္။ စနစ္တခုကို ေတာ္လွန္တဲ့ ေတာ္လွန္ေရးတိုင္းရဲ႕ ေနာက္ကြယ္မွာ စနစ္သစ္တခု တည္ေဆာက္ေရးဆိုတာ ဒြန္တြဲပါေနတာ။ ေတာ္လွန္ေရးကပဲ အဓြန္႕ရွည္ေနလို႕ ဘယ္အခ်ိန္မွာ စနစ္သစ္ကို တည္ေဆာက္ၾကမွာလဲ လို႕ ေမးစရာပဲ။
ဒီေတာ္လွန္ေရးမွာ ေရခ်ိန္အတက္အက်ေတြ ျဖစ္တယ္။ အေျပာင္းအလဲေတြျဖစ္တယ္။ မေျပာင္းလဲတာ နည္းနည္းပဲရွိတယ္။ လုပ္နည္းလုပ္ဟန္ေတြ၊ အဖြဲ႕အစည္းအျပိဳင္အဆိုင္စိတ္ေတြ၊ ပုဂၢိဳလ္ေရးေရွ႕ တန္းတင္တာေတြ၊ ျပီးေတာ့ ေခါင္းေဆာင္မွဳကြက္လပ္ေတြ။ ဒါေတြမွာေတာ့ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာေပမယ့္ ေျပာင္းလဲျခင္းမရွိဘူး။ လုပ္နည္းလုပ္ဟန္ေျပာင္းလဲမွဳဆိုတဲ့အခါ ရပ္တည္ခ်က္၊ ရည္မွန္းခ်က္ ေျပာင္းလဲမွဳေတြနဲ႕ ေရာေႏွာေျပာတတ္ၾကျပန္တယ္။ လုပ္နည္းလုပ္ဟန္နဲ႕ ရည္မွန္းခ်က္ဆိုတာက မတူညီဘူး။ ဆယ္တန္းကိုသံုးခါက်ေနတဲ့ ေက်ာင္းသားတေယာက္က အရင္တုန္းက စာဖတ္တဲ့ပံုစံ၊ စာေမးပြဲအတြက္ ျပင္ဆင္တဲ့ ပံုစံေတြကို ေျပာင္းလဲတာဟာ ဆယ္တန္းေအာင္ရမယ္ဆိုတဲ့ ရည္မွန္းခ်က္ ေျပာင္းလဲတာ မဟုတ္ဘူး။ တခါ ျဖတ္သန္းမွဳဆိုတာကို ေရွ႕တန္းတင္တာေတြလဲ ရွိတယ္။ အေတြ႕အၾကံဳဆိုတာ ဆရာတဆူပဲ။ ဒါဟာအမွန္တရားပဲ။ ဒါေပမယ့္ အေတြ႕အၾကံဳနဲ႕ အသိဥာဏ္ကို ေပါင္းစပ္ျပီး မွ ဆရာတင္ရတဲ့ အခါေတြလဲရွိတယ္။ အသိဥာဏ္ကိုပဲ ဆရာတင္ရတဲ့ အခါေတြလဲ ရွိတယ္။ အေတြ႕အၾကံဳ၊ အသိဥာဏ္၊ စဥ္းစားေတြးေခၚမွဳ၊ လက္ရွိအေျခအေနနဲ႕ လိုက္ေလ်ာညီေထြရွိမွဳစတာေတြ ေပါင္းစပ္မိဖို႕ အေရးၾကီးဆံုးပဲ။ ဆယ္တန္းသံုးခါက် ေက်ာင္းသားက ဆယ္တန္းတက္စေက်ာင္းသားကို စာဘယ္လိုက်က္လို႕ သြားေျပာခဲ့ရင္ အသိဥာဏ္ရွိတဲ့ ဘယ္ေက်ာင္းသားမ်ိဳးက လက္ခံမွာတဲ့လဲ။ ဒီမိုကေရစီေတာ္လွန္ေရးမွာ ကိုယ္က တိုင္မင္ေခၚတဲ့အခ်ိန္ လူထုမလိုက္လာလို႕ မဆီမဆိုင္ လူထုၾကီးေၾကာက္ေနျပီလို႕ မွတ္ခ်က္ေပးတတ္တဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြ ဒီအခ်က္ကို သတိျပန္ျပဳဖို႕ လိုလိမ့္မယ္။ လူထုနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ မွတ္ခ်က္မေပးခင္ လူထုၾကီးနဲ႕ ကိုယ္နဲ႕ ဘယ္ေလာက္အထိ ဆက္ဆံေရးရွိေနလဲ။ အျပန္အလွန္ ယံုၾကည္မွဳဘယ္ေလာက္အထိ တည္ေဆာက္ျပီးျပီလဲ။ ကိုယ့္အေပၚရွိခဲ့ဖူးတဲ့ လူထုသေဘာထားဟာ လက္ရွိအေျခအေနမွာအထိ ရွိေသးလား ဆိုတာေတြ အရင္သံုးသပ္ဖို႕ လိုလိမ့္မယ္။
အဓိကကေတာ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ ဆက္ဆံေရးကြက္လပ္ေတြကို စနစ္တက်ျပန္ျဖည့္ဆည္းဖို႕ လိုအပ္တယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ေတာ္လွန္ေရးမေအာင္ျမင္ေသးတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြထဲမွာ ဒီအခ်က္ ပါ၀င္ေနလို႕ပါ။ ဘယ္လိုကြက္လပ္ေတြရွိေနသလဲ။
(၁) ေခါင္းေဆာင္ႏွင့္အဖြဲ႕အစည္းၾကားက ဆက္ဆံေရးကြက္လပ္
ဒီကြက္လပ္မွာ လစ္ဟာရင္ အဖြဲ႕အစည္းအကြဲအျပဲေတြ၊ အမည္ခံျပီး အလုပ္မလုပ္တဲ့ အဖြဲ႕၀င္ေတြ၊ စိတ္ပ်က္ေဘးထြက္ထိုင္သူေတြ မ်ားလာတတ္တယ္။ ကမၻာအရပ္ရပ္က အင္အားၾကီးမားတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းၾကီးေတြမွာ ဗဟိုအလုပ္မွဳေဆာင္ေကာ္မတီ၀င္အစည္းအေ၀းကို အနည္းဆံုး တလတခါ၊ ေဒသဆိုင္ရာေကာ္မတီ၀င္ေတြနဲ႕ အစည္းအေ၀းေတြကို အနည္းဆံုးေလးလတခါ၊ ႏွစ္ပတ္လည္ညီလာခံ စတာမ်ိဳးေတြ လုပ္ေနတာ အခ်ိန္ေတြ၊ ေငြေတြကို အားအားယားယား သံုးေနၾကတာ မဟုတ္ဘူး။ ဒီဆက္ဆံေရး ကြက္လပ္ေတြကို ျဖည့္ဆည္းေနတာ ျဖစ္တယ္။ ဥကၠဌေတြ၊ အတြင္းေရးမွဴးေတြကလဲ သူတို႕လုပ္ခ်င္တာ လုပ္ေနလို႕ မရဘူး။ ဗဟိုေကာ္မတီကို တင္ျပၾကရတယ္။ အစည္းအေ၀း ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြကို ေလးစားလိုက္နာၾကရတယ္။ အဖြဲ႕တြင္းဆက္ဆံေရးကို စနစ္တက် တည္ေဆာက္ၾကရတယ္။ အေတြးအေခၚ၊ အယူအဆ မေၾကလည္မွဳေတြကို အျပန္အလွန္ေလးစားမွဳေပၚ အေျခတည္ျပီး ေဆြးေႏြးၾကရတယ္။ မေျပလည္မွဳေတြမွာလဲ အမ်ားဆႏၵနဲ႕အညီ မဲခြဲဆံုးျဖတ္မွဳ လုပ္ၾကရတယ္။ ဒီလိုလုပ္တာမွာလဲ မဲရွံဳးတဲ့သူေတြက မဲႏွိဳင္သူေတြကို ရန္ညွိဳးမထားရဘူး။
ေခါင္းေဆာင္ဟာ ကိုယ့္အဖြဲ႕ထဲမွာ ဘာေတြျဖစ္ေနသလဲ၊ ျပင္ပက ဘာေတြ ေ၀ဖန္ေနသလဲ စတာေတြ မ်က္စိ၊ နားစြင့္ထားရတယ္။ အစုအဖြဲ႕ေလးေတြဆီက အစီရင္ခံစာေတြကို သံုးသပ္ရတယ္။ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေပးသင့္တာေတြကို ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေပးရတယ္။ အဖြဲ႕၀င္ေတြရဲ႕အလားအလာ၊ အရည္အေသြး ေတြကို အကဲျဖတ္ရတယ္။ ထိေရာက္တဲ့ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြကို အသိအမွတ္ျပဳရတယ္။ အဖြဲ႕အစည္းေတြအတြင္းမွာ ရွိရမယ့္ ေခါင္းေဆာင္နဲ႕ ဗဟိုေကာ္မတီ၀င္ေတြအၾကား၊ ဗဟိုနဲ႕ အဖြဲ႕၀င္ေတြအၾကား ဆက္ဆံေရးေတြမွာ ကြင္းဆက္ျပတ္လာတဲ့အခါ ဂိုဏ္းခြဲေထာင္တာေတြ၊ မလုပ္မရွဳပ္ ထိုင္ေနၾကတာေတြ၊ ဗဟိုအစည္းအေ၀းကို ေကာ္မတီ၀င္ေတြက အေလးမထားေတြ၊ ပြင့္လင္းတဲ့ ဆက္ဆံေရး ပ်က္ျပယ္ျပီး ေရွ႕မွာ ေခါင္းညိတ္၊ ေနာက္မွာ လုပ္ခ်င္ရာလုပ္၊ အတင္းတုပ္၊ အပုပ္ခ် တာေတြ ျဖစ္လာေတာ့တာပဲ။ ပိုဆိုးရင္ေတာ့ ကိုယ့္လူသူ႕လူေတြေမြးျပီး အဖြဲ႕အစည္းေတြ ႏွစ္ျခမ္း၊ သံုးျခမ္းေတြကြဲၾက၊ တဖြဲ႕နဲ႕တဖြဲ႕ ျပိဳင္ၾကတာေတြ ျဖစ္ကုန္ပါေလေရာ။ အဖြဲ႕၀င္ေတြမွာလဲ ဘယ္ေခါင္းေဆာင္ေနာက္ လိုက္လို႕လိုက္ရမသိပဲ အကြဲကြဲ၊ အျပဲျပဲနဲ႕ ေနာက္ဆံုး အဖြဲ႕လဲ အစိတ္စိတ္ျဖစ္ျပီး ခ်ိနဲ႕သြားတာပဲ။ ဒါက ေခါင္းေဆာင္နဲ႕ အဖြဲ႕ၾကား ဆက္ဆံေရးကြက္လပ္ေၾကာင့္ ျဖစ္ေလ့ရွိတာေတြပါ။
ေနာက္တခ်က္က ေခါင္းေဆာင္နဲ႕အဖြဲ႕ၾကားမွာ ဆက္ဆံေရးကြက္လပ္ၾကီးရင္ ေဘးက သပ္လွ်ိဳ၀င္လို႕ လြယ္ပါတယ္။ ဆက္ဆံေရးကြက္လပ္ေၾကာင့္ ေခါင္းေဆာင္နဲ႕အဖြဲ႕၀င္ၾကားမွာ နားလည္မွဳလြဲေစႏိုင္တာေတြ အမ်ားၾကီးရွိပါတယ္။ ဒါေတြကို ျပိဳင္ဘက္အဖြဲ႕ကျဖစ္ေစ၊ ရန္သူကျဖစ္ေစ အသံုးခ်သြားတတ္တာမ်ိဳးေတြ ရွိႏိုင္ပါတယ္။ ျပင္ပမွာ မဟာမိတ္ဆက္ဆံေရးတာ၀န္ေတြ၊ လူထုဆက္ဆံေရးတာ၀န္ေတြ သိပ္မ်ားတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႕ အဖြဲ႕၀င္ေတြအၾကားမွာ ဒီဆက္ဆံေရးကြက္လပ္ေတြ ပိုၾကီးတတ္ပါတယ္။ စနစ္တက်နဲ႕ မွ်မွ်တတ ျပန္ခ်ိန္ညွိယူဖို႕လိုအပ္ပါတယ္။ မိသားစုမွာေတာင္ ဖခင္ျဖစ္ေစ၊ မိခင္ျဖစ္ေစ ဦးေဆာင္ေနသူတေယာက္ဟာ ျပင္ပအလုပ္တာ၀န္ေတြမ်ားျပီး၊ ျပင္ပမွာပဲ အခ်ိန္ေတြ ေပးေနရလဲ အခ်ိန္ၾကာလာတဲ့အခါ မိသားစုထဲမွာ ဖရိုဖရဲျဖစ္တာေလးေတြ ရွိပါတယ္။ အဖြဲ႕အစည္းေတြမွာလဲ အဲဒီအတိုင္းပါပဲ။ ေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ ဒီကြက္လပ္ကို ျဖည့္ႏိုင္ဖို႕ ၾကိဳးစားၾကရမွာျဖစ္ပါတယ္။
(၂) ေခါင္းေဆာင္ႏွင့္ မဟာမိတ္ဆက္ဆံေရးကြက္လပ္
ထင္ေပၚေက်ာ္ၾကားတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ မဟာမိတ္အဖြဲ႕အစည္းေတြအၾကားမွာလဲ ေရပန္းစားပါတယ္။ ဒါကို အသံုးျပဳျပီး မဟာမိတ္ဆက္ဆံေရးကို စနစ္တက် ထူေထာင္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ မဟာမိတ္ဆက္ဆံေရးဆိုတာ အဖြဲ႕ေတြေပါင္းျပီး တပ္ေပါင္းစုေတြဖြဲ႕လိုက္၊ နားလည္မွဳစာခ်ြန္လႊာေတြ လက္မွတ္ထိုးလိုက္၊ ဟိုကေနဒီ ကူးလူးသြားလာလိုက္ လုပ္ေနတာနဲ႕တင္ ျပီးတာ မဟုတ္ပါဘူး။ တဖြဲ႕နဲ႕ တဖြဲ႕ ကိုယ္ပိုင္အက်ိဳးစီးပြားေတြကို မထိခိုက္သေရြ႕ အျပန္အလွန္နားလည္မွဳနဲ႕ တဖြဲ႕ရဲ႕ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ကို တဖြဲ႕က ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္တာ၊ လိုအပ္တဲ့အကူအညီေတြ အျပန္အလွန္ေပးတာ၊ တူညီတဲ့ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြကို အတူတကြ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္တာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ အဖြဲ႕အစည္းေတြအၾကား မဟာမိတ္ဆက္ဆံေရးတည္ေဆာက္မွဳကို ဧည့္သည္အေနနဲ႕ တျခား ေခါင္းေဆာင္ရဲ႕ အဖြဲ႕၀င္ေတြနဲ႕ သြားေရာက္ေတြ႕ဆံုမွုေတြနဲ႕ မကြဲမျပား ျဖစ္တတ္တာေတြ ရွိပါတယ္။
နာမည္ရွိေနတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ကို တျခားအဖြဲ႕အစည္း ေခါင္းေဆာင္ေတြက ဖိတ္ေခၚခ်က္ေတြရွိပါတယ္။ ဒါေတြဟာ မဟာမိတ္ဆက္ဆံေရးရဲဲ႕ ကနဦးမို႕ ဖိတ္ၾကားခ်က္ကို လက္ခံရပါမယ္။ ဒီလိုနဲ႕ သြားေတြ႕တဲ့အခါ အဲဒီေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ အဖြဲ႕အစည္းေတြက အဖြဲ႕၀င္ေတြနဲ႕ ေတြ႕ပါတယ္။ အိမ္ရွင္ေတြက ဧည့္သည္ကို ဧည့္၀တ္ေက်တာဟာ သဘာ၀ပါပဲ။ ဒါကို လြန္ကဲစြာ မသာယာမိဖို႕ အထူးလိုအပ္ပါတယ္။ အဲဒီအေျခအေနကိုၾကည့္ျပီး ကိုယ့္ကိုေတာ့ ေထာက္ခံေနသူေတြမ်ားလွခ်ည္ရဲ႕လို႕ ထင္သြားရင္ ျပႆနာစတက္ ပါေတာ့တယ္။ တပ္ေပါင္းစု မဟုတ္ပဲ ဘယ္ေခါင္းေဆာင္ကမွ ကိုယ့္အဖြဲ႕၀င္ေတြကို ဦးေဆာင္ပါေတာ့လို႕ဆိုျပီး ထိုးအပ္မွာ မဟုတ္ပါ။ တပ္ေပါင္းစုအဆင့္ေရာက္ဖို႕ဆိုတာကလဲ အဆင့္ဆင့္အမ်ားၾကီး လိုအပ္ေသးတာပါ။ ဒီအခ်က္ကို မျမင္ပဲ သူတပါးအဖြဲ႕က လူေတြကို ကိုယ့္လူေတြလို႕ ျမင္မိရင္ ေရွာ့ခ္ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အဖြဲ႕တခုနဲ႕ တခုအၾကား မဟာမိတ္ဆက္ဆံေရး ထူေထာင္ႏိုင္မွဳ ေျခလွမ္းအထိ မတက္လွမ္းႏိုင္ပဲ ကိုယ္နဲ႕ တျခားအဖြဲ႕ၾကားက ဆက္ဆံေရးပဲ ျဖစ္သြားပါတယ္။ တကယ္တမ္း ဒီလူေတြက ကိုယ့္အင္အားစုေတြျဖစ္လာလားဆိုေတာ့လဲ မျဖစ္လာပါ။ မဟာမိတ္လဲမျဖစ္၊ တပ္ေပါင္းစုလဲ ျဖစ္မလာနဲ႕ synergy လဲ မတက္ပဲ ဟိုသြား၊ ဒီသြား ရုပ္ျပပဲ ျဖစ္ေနပါေတာ့တယ္။ ဒီရုပ္ျပအေပၚမွာ အခ်ိန္ေပးတာေတြ သိပ္မ်ားလာတဲ့အခါက်ေတာ့ ကိုယ့္အဖြဲ႕နဲ႕ကြင္းဆက္ျပတ္မွဳကလဲ ပိုမ်ားလာပါတယ္။ ေနာက္ျပန္လွည့္ၾကည့္ေတာ့ ဘယ္သူမွ မရွိေတာ့တာလဲ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ရုပ္ျပမဟုတ္ပဲ မဟာမိတ္ဆက္ဆံေရးထူေထာင္ဖို႕၊ အဲဒီကေနမွ တပ္ေပါင္းစုအဆင့္ေတြအထိ တက္လွမ္းဖို႕ ၾကိဳးစားသင့္ၾကပါတယ္။
အဖြဲ႕အစည္းတခုတည္းတင္မကပဲ လွဳပ္ရွားမွဳတခုရဲ႕ ႏိုင္ငံျခားဆက္ဆံေရးမွာလဲ ဒီအတိုင္းပါပဲ။ ႏိုင္ငံတကာကင္ပိန္းဆိုျပီး ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ ေထာက္ခံမွဳ၊ ဧည့္၀တ္ေက်မွုေတြေနာက္ တေကာက္ေကာက္လိုက္ သာယာရင္း၊ ကိုယ့္လူမ်ိဳးေတြနဲ႕ ကြင္းဆက္ေတြျပတ္၊ တည္ေဆာက္မွဳနဲ႕ ဆက္ဆံေရး ကြက္လပ္ေတြၾကီးလာရာက ႏိုင္ငံျခားဆက္ဆံေရး အေျခအေနေျပာင္းသြားလို႕ ေနာက္လွည့္ၾကည့္လိုက္ေတာ့ ေက်ာပဲရွိတဲ့ လွဳပ္ရွားမွဳေတြလဲ ရွိတတ္ပါတယ္။ ဒါေတြကို အထူးဂရုစိုက္ဖို႕ လိုပါတယ္။ ကိုယ္ဘာလဲ၊ ဘာလုပ္မွာလဲ ဆိုတာ သိဖို႕က အေရးၾကီးဆံုးပါ။
(၃) ေခါင္းေဆာင္နဲ႕ လူထုဆက္ဆံေရးကြက္လပ္
လူထုစည္းရံုးေရးခရီးစဥ္နဲ႕ မဟာမိတ္တည္ေဆာက္ေရး ခရီးစဥ္ေတြကို တခ်ိဳ႕က ကြဲကြဲျပားျပား မျမင္ပါဘူး။ မဟာမိတ္အဖြဲ႕ေတြနဲ႕သြားေတြ႕တာ၊ ဒီမိုကေရစီအင္အားစုေတြနဲ႕ ေတြ႕တာဟာ လူထုစည္းရံုးေရးခရီးစဥ္လို႕ မေခၚဆိုႏိုင္ပါဘူး။ ျမန္မာလူထုဟာ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ကို ရြံ႕မုန္းပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ စစ္အာဏာရွင္ကို မေက်နပ္တာနဲ႕ပဲ ေတာ္လွန္ေရးအင္အားစုျဖစ္ေနျပီလို႕ တြက္ဆလို႕မရပါဘူး။ ေတာ္လွန္ေရးကို ေထာက္ခံသူေတြျဖစ္ေနျပီလို႕ သတ္မွတ္လို႕မရပါဘူး။ လူထုအၾကားမွာ ေတာ္လွန္ေရးအေတြးအေခၚ၊ ေတာ္လွန္ေရးစိတ္ဓာတ္ေတြ ရွင္သန္ႏိုးၾကားလာေအာင္ တည္ေဆာက္ယူရပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရး တိုက္ပြဲျပင္းထန္ေနခ်ိန္မွာ figure ေတြ ထြက္ကိုထြက္လာရမယ္၊ ေပၚထြက္လာတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြကို စင္တင္ေပးရမယ္ ဆိုတာေတြက အမွန္ေတြပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ figure သံုးျပီး၊ ေတာ္လွန္ေရးလွဳပ္ရွားမွုစေတာ့လို႕ လူထုကို တိုင္မင္ေပးလို႕ေတာ့ ဘယ္ေတာ့မွ ရမွာ မဟုတ္ပါ။ လူထုထဲမွာ တည္ေဆာက္ထားတာ မဟုတ္ပဲ တိုင္မင္ေခၚတဲ့ ေတာ္လွန္ေရး လွဳပ္ရွားမွု ဘယ္ေတာ့မွ အခ်ိန္ၾကာၾကာ ေတာင့္မခံႏိုင္ပါ။ တည္ေဆာက္မွဳဟာ အလြန္ပဲ အေရးၾကီးပါတယ္။
အခုျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးလွဳပ္ရွားမွုမွာကေတာ့ ႏွစ္ေနရာမွာ တည္ေဆာက္မွဳလိုပါတယ္။ ျပည္တြင္းနဲ႕ ျပည္ပပါ။ ျပည္ပမွာ ျမန္မာေတြ သန္းနဲ႕ခ်ီရွိေနပါတယ္။ သူတို႕ေတြဟာ ေန႕စဥ္နဲ႕အမွ် ျပည္တြင္းနဲ႕ အသြင္အမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႕ ဆက္ဆံေနသူေတြပါ။ ႏွစ္စဥ္ သြားလိုက္ျပန္လိုက္ လုပ္ေနတဲ့ ေက်ာင္းသားေတြ၊ ျပည္တြင္းနဲ႕ ျပည္ပ လွည့္ေနတဲ့ အလုပ္သမားလူတန္းစားေတြ သိန္းသန္းနဲ႕ခ်ီျပီး ရွိေနတာပါ။ ျမန္မာတေထာင္မွာ လုပ္ငန္းရွင္ တေယာက္ပဲရွိပါတယ္။ အားလံုးဟာ ျပည္တြင္းအေျခအေနအရ ျပည္ပႏိုင္ငံမွာ အလုပ္လုပ္ေနၾကရတဲ့ အလုပ္သမားေတြပါ။ ျပည္တြင္းတည္ေဆာက္မွဳမွာ အခက္အခဲအမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိတယ္ထား၊ ျပည္ပမွာေကာ လူထုထဲမွာ ဘယ္ေလာက္အထိ တည္ေဆာက္ထားသလဲ။ ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြမွာ လူေဟာင္းေတြနဲ႕လည္ေနသလား၊ လူသစ္ေတြ ပါလာသလား။ အနည္းဆံုးအဖြဲ႕၀င္မဟုတ္ရင္ေတာင္ ေဒသဆိုင္ရာ ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီအင္အားစုေတြအေပၚမွာေကာ သူတို႕ေတြက ေထာက္ခံၾကသလား။ ဘယ္လို ထင္ျမင္ခ်က္ရွိၾကသလဲ။ စည္းရံုးေရးခရီးစဥ္အမည္တပ္ျပီး ခရီးထြက္ေနၾကတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြကေကာ နဂိုရွိျပီးသားလူေတြနဲ႕ပဲ ေတြ႕လိုက္ဆံုလိုက္၊ အစည္းအေ၀းက်င္းပလိုက္၊ ျငင္းလိုက္ခုန္လိုက္ေတြ လုပ္ေနၾကသလား (သို႕မဟုတ္) သက္ဆိုင္ရာနယ္ေျမက ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ လူ႕အဖြဲ႕ အစည္းေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ လူအမ်ားကို ၾသဇာလႊမ္းမိုးသူေတြနဲ႕ ေတြ႕ဆံုဖို႕ကိုေကာ ၾကိဳးပမ္းမွဳေတြ ရွိသလား ဆိုတာေတြက ျပည္ပလူထုနဲ႕ ေတာ္လွန္ေရးအၾကားက၊ ေခါင္းေဆာင္ေတြအၾကားက ကြက္လပ္ၾကီးငယ္ပမာဏကို ျပသႏိုင္ပါတယ္။
ဒီေနရာမွာ လူေတြက ေၾကာက္ေနလို႕၊ မဆက္သြယ္ရဲၾကဘူးလို႕ ဆိုတတ္ၾကပါတယ္။ လူေတြဟာ အေၾကာက္တရားကို အေရးေပၚအခ်ိန္ေတြနဲ႕ ခံျပင္းမွဳေတြျဖစ္လာခ်ိန္ေတြမွာ ေက်ာ္လႊား တတ္ေလ့ရွိၾကပါတယ္။ အျမင့္ေၾကာက္သူကလဲ မီးေလာင္ခ်ိန္မွာ ထြက္ေပါက္မရွိရင္ ခုန္ခ်တာပဲ။ ေက်ာင္းစာေမးပြဲေၾကာက္သူေတြကလဲ အလုပ္ခြင္စာေမးပြဲကို ေျဖၾကရတာပဲ။ ဒီလိုပဲ လူေတြဟာ ယံုၾကည္ခ်က္၊ ရပ္တည္ခ်က္နဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ေတြအေပၚ ေလးစားမွဳေပၚမွာ မူုတည္ျပီးေတာ့လဲ အေၾကာက္တရားကို ဖယ္ရွားျပီး စြန္႕စားေလ့ရွိၾကတယ္။ ျပည္ပမွာ ရပ္ကြက္ထဲအထိ အာဏာရွင္စနစ္ေရာက္ေနတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဆႏၵမွန္နဲ႕ ေတာ္လွန္ေရးအေပၚ ယံုၾကည္ခ်က္ ထြက္ေပၚလာရင္ ေက်ာ္လႊားရတဲ့ အကာအရံေတြ သိပ္မမ်ားလွပါဘူး။ ဒီေတာ့ လူေတြကို ေၾကာက္တယ္ဆိုမယ့္အစား ဒီလူေတြရဲ႕ ယံုၾကည္မွဳနဲ႕ ေလးစားမွဳရေအာင္ေကာ ကိုယ့္ဘက္က ဘယ္ေလာက္ျပင္ဆင္ထားခဲ့သလဲ၊ လူထုအတြင္းမွာ ေတာ္လွန္ေရးအေတြးအေခၚေတြ ႏိုးၾကားလာေအာင္ ဘာေတြ လုပ္ျပီးျပီလဲဆိုတာ ေခါင္းေဆာင္ေတြ ကိုယ့္ဘာသာကို ျပန္သံုးသပ္ဖို႕ လိုပါလိမ့္မယ္။
ျပည္တြင္းလူထုဆက္ဆံေရးအပိုင္းကေတာ့ ျပည္ပေခါင္းေဆာင္နဲ႕ ျပည္တြင္းလူထု၊ ျပည္တြင္း ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႕ ျပည္တြင္းလူထုအၾကား ဆက္ဆံေရး တည္ေဆာက္မွဳေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ျပည္ပေခါင္းေဆာင္နဲ႕ ျပည္တြင္းလူထုအၾကား ဆက္ဆံေရးကေတာ့ မီဒီယာကို အသံုးျပဳျပီး တည္ေဆာက္တာ မ်ားပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ လူထုကို မျဖစ္ႏိုင္တဲ့ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြ မေပးမိဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ မိမိတို႕ရဲ႕ ယူဂ်ီမ်ားကေန ရတဲ့ လူထုၾကီးရဲ႕ အေျခအေနကို သံုးသပ္ခ်က္ စာတမ္းေတြအေပၚ အေျခခံျပီးမွ ကိုက္ညီမယ့္၊ လိုက္ေလ်ာညီေထြရွိမယ့္ သတင္းစကားကို ေပးႏိုင္ဖို႕လိုပါတယ္။ မျဖစ္ႏိုင္တာေတြကို ငါ့စကားႏြားရသြားေျပာမိရင္ လူထုက ယံုၾကည္မွုေလ်ာ့ပါးသြားပါတယ္။ ဒါဟာ အလြန္ၾကီးမားတဲ့ ေတာ္လွန္ေရးအႏၱရာယ္ပါပဲ။ မျဖစ္ႏိုင္တဲ့ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ကို သူတပါးကို သြားေပးတာဟာ အဆိပ္သင့္ေစႏိုင္ပါတယ္။ မရွိဆင္းရဲသူကို မဟုတ္ကဟုတ္ကေတြေရးထားတဲ့ သိုက္စာသြားေပးတာနဲ႕ တူပါတယ္။ စားစရာ မရွိပါဘူးဆိုမွ၊ ေရႊဒဂၤါးရမယ္၊ ညသန္းေခါင္ ေတာထဲသြားျပီး သိုက္သြားတူး လို႕ ဆိုတာမ်ိဳးလိုပါပဲ။ လူထုကို မကူညီရင္ေနပါ။ မေႏွာင့္ယွက္သင့္ပါ။
ကမၻာ့ႏိုင္ငံေရးအေျခအေနေတြကို ျပည္ပေရာက္ျပီး မသိဘူးဆိုတာေတြက မျဖစ္ႏိုင္ပါ။ သံတမန္ နည္းလမ္းေတြ မထိေရာက္ႏိုင္ဘူးဆိုတာကလဲ စိတ္ေဖာက္ျပန္ေနတာမဟုတ္တဲ့ ႏိုင္ငံေရး သမားတိုင္း သိႏိုင္ပါတယ္။ ဒါကို အေမရိကန္တပ္ေတြပဲ ၀င္လာေတာ့မလိုလို၊ ကုလသမဂၢက လံုျခံဳေရးေကာင္စီၾကီးကပဲ ျမန္မာျပည္ၾကီးကို ကယ္တင္ေတာ့မလိုလို၊ အိုင္စီစီကပဲ စစ္အုပ္စု ေခါင္းေဆာင္ေတြကို ေန႕ခ်င္းညခ်င္း ေသဒဏ္ေပးေတာ့မလို ေျပာေနၾကတာက မေကာင္းပါ။ လူထုမွာလဲ ေမွ်ာ္ရင္း၊ ေမွ်ာ္ရင္းနဲ႕ အခ်ိန္တန္လို႕ ေအာ္သံေတြစဲသြားျပန္ေတာ့ ေတာ္လွန္ေရး မေအာင္ျမင္တာပဲ လူထုက ေၾကာက္ေနလို႕လိုလိုေျပာရင္း နိဂံုးခ်ဳပ္သြားၾကျပန္ပါတယ္။ မီဒီယာနဲ႕ မဟုတ္ပဲ ယူဂ်ီ၊ ယူဂ်ီဆိုသူမ်ားကလဲ ယူဂ်ီအလုပ္ကို တကယ္လုပ္ျပီး တည္ေဆာက္တဲ့ ယူဂ်ီအုပ္စုထားရွိဖို႕ လိုပါတယ္။ သတင္းသမားယူဂ်ီနဲ႕ တည္ေဆာက္ေရးယူဂ်ီအသြင္ သ႑ာန္မတူပါ။ ကြဲကြဲျပားျပားရွိဖို႕ လိုပါတယ္။ အခ်ိန္မတန္ပဲ ကိုယ့္လူေတြ ပါမသြားေအာင္ အထူးဂရုစိုက္သင့္ပါတယ္။ ျပည္တြင္းေခါင္းေဆာင္မ်ားနဲ႕ လူထုအၾကားဆက္ဆံေရးကေတာ့ တည္ေဆာက္မွုအပိုင္း၊ ယံုၾကည္ေလးစားမွုအပိုင္းေတြအျပင္ အေျခအေနအခ်ိန္အခါနဲ႕အညီ လွ်ိဳ႕၀ွက္ ဆက္ဆံေရး အပိုင္းေတြ ပါတာမို႕ အက်ယ္မခ်ဲ႕လိုေတာ့ပါ။ လူထုရဲ႕ အေျခအေနမွန္ကို မွန္မွန္ကန္ကန္ အကဲျဖတ္ႏိုင္ဖို႕ကသာ အေရးၾကီးဆံုးျဖစ္ပါတယ္။
နိဂံုးခ်ဳပ္ဆိုရင္ ေတာ္လွန္ေရးတခုမွာ အဆံုးသတ္ေအာင္ပြဲေတြအတြက္ ေခါင္းေဆာင္ေတြအဓိကက်ပါတယ္။ ေခါင္းေဆာင္ဆိုတာမွာ ရွိျပီးသားေခါင္းေဆာင္ေတြ ပါ၀င္သလို၊ လွဳပ္ရွားမွဳမွာမွ ထြက္ေပၚလာတဲ့ အေရးေတာ္ပံု ေခါင္းေဆာင္ေတြလဲ ရွိပါတယ္။ အခုေဆာင္းပါးကေတာ့ ရွိျပီးသား ေခါင္းေဆာင္ေတြအေနနဲ႕ လိုအပ္ေနတဲ့ ဆက္ဆံေရးကြက္လပ္ေတြကို ျဖည့္ဆည္းဖို႕ လိုအပ္လွပါေၾကာင္း ေလးစားစြာ တိုက္တြန္းျခင္းသာ ျဖစ္ပါတယ္။
ခင္မမမ်ိဳး (၂၃၊ ၁၀၊ ၂၀၀၉)
ႏိုင္ငံေရးပညာ၊ ေလ့လာစရာ (အခန္း ၁၊ အပိုင္း ၃)
Wednesday, October 21, 2009
ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ ပါ၀ါက်င့္သံုးမွဳျဖစ္တယ္
ႏိုင္ငံေရးနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုမွဳေတြမွာ ပါ၀ါက်င့္သံုးမွဳအေနနဲ႕အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ဟာ အက်ယ္ျပန္႕ဆံုး အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအျမင္အရဆိုရင္ ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ လူမွဳေရး လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြအားလံုးနဲ႕ ပတ္သက္တာေၾကာင့္ လူသားေတြတည္ရွိမွဳျဖစ္စဥ္ရဲ႕ ေနရာစံု၊ ေထာင့္ေပါင္းစံုမွာ ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ တည္ရွိေနပါတယ္။ Adrian Leftwich ေရးသားတဲ့ ႏိုင္ငံေရးဆိုတာဘာလဲ ဆိုတဲ့စာအုပ္ထဲမွာ ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ စုေ၀းမွဳအသြင္သ႑ာန္ေဆာင္တဲ့ လူမွဳလွဳပ္ရွားမွဳအားလံုးရဲ႕ အသည္းႏွလံုးျဖစ္တယ္လို႕ ဆိုထားပါတယ္။ ဒီရွဳေထာင့္ကၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ ႏိုင္ငံတကာအဆင့္၊ ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္ေတြမွာတင္မကပဲ လူမွဳေရးဆက္စပ္မွဳရွိတဲ့ မိသားစုတြင္းမွာ၊ မိတ္ေဆြသူငယ္ခ်င္းအုပ္စုေတြအတြင္းမွာပါ ရွိတယ္လို႕ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ ဒီအခါမွာ ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ လူမွဳစနစ္ ျဖစ္တည္မွဳျဖစ္စဥ္ရဲ႕ ထုတ္လုပ္မွဳ၊ ျဖန္႕ျဖဴးမွဳ၊ အရင္းအျမစ္အသံုးျပဳမွဳအားလံုးနဲ႕ သက္ဆိုင္လာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အရင္းအျမစ္ဆိုတာက ရွားပါးျပီး၊ လူသားေတြရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္ေတြ၊ ဆႏၵေတြကက်ေတာ့ အဆံုးအစ မရွိပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္လဲ ရွားပါးတဲ့အရင္းအျမစ္ေတြကို ရယူပိုင္ဆိုင္မွဳေတြအတြက္ ရုန္းကန္လွဳပ္ရွားမွဳေတြ ေပၚထြက္လာပါတယ္။ ဒီလိုရုန္းကန္လွဳပ္ရွားမွဳေတြမွာ အသံုးျပဳတဲ့ နည္းလမ္းေတြဟာ ပါ၀ါ က်င့္သံုးမွဳေတြ ပါ၀င္လာပါတယ္။
ဒီေနရာမွာ ပါ၀ါက်င့္သံုးမွဳရဲ႕ မ်က္ႏွာစာသံုးခုကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားဖို႕ လိုလာပါတယ္။ ေမာင္ခေခြး က သူ႕ဘာသာသူ ျပဳလုပ္မွာမဟုတ္တဲ့ အလုပ္တစံုတရာကို ေမာင္ကၾကီးက လုပ္ေစႏိုင္တယ္ဆိုရင္ ေမာင္ကၾကီးက ေမာင္ခေခြးအေပၚ ပါ၀ါက်င့္သံုးမွဳ ရွိတယ္လို႕ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ ဒီေတာ့ ေမာင္ခေခြးအေပၚ ေမာင္ကၾကီးက ဘယ္လိုသ႑ာန္ေတြနဲ႕ လႊမ္းမိုးမွဳ လုပ္ႏိုင္မလဲ။ ပါ၀ါက်င့္သံုးမွဳရဲ႕ မ်က္ႏွာစာသံုးခုျဖစ္တဲ့ ပါ၀င္က်င့္သံုးသူ လိုလားတဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္ေစျခင္း၊ အေတြးအေခၚအရထိန္းခ်ဳပ္ျခင္း၊ agenda ခ်ေပးျခင္း စတာေတြနဲ႕ ျပဳလုပ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္ေစျခင္းဆိုတာက သူတပါးရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္ လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္မွဳေတြထဲမွာ ကိုယ္လိုခ်င္တဲ့အေၾကာင္းအရာေတြ ပါ၀င္လာေအာင္ လႊမ္းမိုး ခ်ဳပ္ကိုင္မွုျဖစ္ပါတယ္။ Three Faces of Power (1989) စာအုပ္ထဲမွာ စာေရးသူ Keith Boulding က ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံ (သို႕) လူတဦးရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြကို တျခားႏိုင္ငံတႏိုင္ငံ၊ လူတဦးက လႊမ္းမိုးတဲ့အခါမွာ အင္အားအသံုးျပဳျခင္း၊ သစၥာေစာင့္သိေစျခင္း၊ အျပန္အလွန္အက်ိဳးစီးပြား ဖန္တီးညွိႏွိဳင္းျခင္း စတဲ့နည္းလမ္းေတြကို အသံုးျပဳေလ့ရွိၾကေၾကာင္း ေရးသား တင္ျပခဲ့ပါတယ္။
ပါ၀ါက်င့္သံုးမွဳရဲ႕ ေနာက္ထပ္မ်က္ႏွာစာတခုကေတာ့ အေတြးအေခၚအရ ထိန္းခ်ဳပ္မွဳျဖစ္ပါတယ္။ ဒီမ်က္ႏွာစာမွာ ပါ၀ါက်င့္သံုးသူဟာ အင္အားအသံုးျပဳမွဳေတြ၊ သစၥာေစာင့္သိေစရန္ ၾကိဳးပမ္းမွဳေတြ ျပဳလုပ္တာမဟုတ္ပဲ လူသားေတြရဲ႕ ေတြးေခၚစဥ္းစားမွဳ၊ လိုအင္ဆႏၵနဲ႕ လိုအပ္ခ်က္ေတြကို ပံုေဖာ္လႊမ္းမိုးတာျဖစ္ပါတယ္။ စစ္ပြဲေတြ၊ ႏိုင္ငံေရးရာေတြမွာ ၀ါဒျဖန္႕ခ်ိေရးျပဳလုပ္တာဟာ ဒီမ်က္ႏွာစာကို အသံုးျပဳျပီး ပါ၀ါက်င့္သံုးမွဳျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးလွဳပ္ရွားမွဳေတြမွာ ပါ၀င္ေနတဲ့ လွဳပ္ရွားတက္ၾကြသူေတြဟာ မိမိရဲ႕ရပ္တည္ခ်က္၊ ရန္သူရဲ႕ ၀ါဒျဖန္႕ခ်ိေရး သတင္းအခ်က္အလက္ ေတြကို အျမဲခ်ိန္ဆျပီး မိမိကိုယ္ကို ဆန္းစစ္ေ၀ဖန္မွု ျပဳလုပ္ေနဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ တဘက္ရန္သူရဲ႕ ၀ါဒမွိဳင္းလံုးေတြ မိမိရဲ႕အင္အားစုနဲ႕ အမာခံေတြအေပၚမွာ သက္ေရာက္မွဳမရွိေအာင္ တန္ျပန္၀ါဒျဖန္႕ခ်ိေရးအစီအစဥ္ေတြ ျပဳလုပ္ရပါမယ္။
ဒီေနရာမွာ စာနယ္ဇင္းသမားက်င့္၀တ္နဲ႕ ၀ါဒျဖန္႕ခ်ိေရးသမားက်င့္၀တ္ မတူပါဘူး။ စာနယ္ဇင္းသမားက ျဖစ္စဥ္တရပ္ေပၚမွာ ရွဳေထာင့္မ်ိဳးစံုကေန တင္ျပရပါတယ္။ ၀ါဒျဖန္႕ခ်ိေရးသမားက မိမိရဲ႕ ရပ္တည္ခ်က္ ရွဳေထာင့္ကေန တင္ျပရပါတယ္။ ျဖစ္ရပ္ေတြမွာ တခုထက္ပိုတဲ့ အမွန္တရားေတြ ရွိေနတတ္ပါတယ္။ ဘယ္အမွန္တရားကို ဘယ္သူေတြကို ကိုယ္စားျပဳျပီး ဒီျဖစ္စဥ္ကို တင္ျပမွာလဲဆိုတာက ရပ္တည္ခ်က္နဲ႕ ဆိုင္လာပါတယ္။ ဥပမာ- စစ္ေခါင္းေဆာင္ေတြက အမိန္႕ေပးတဲ့အတြက္ ဆႏၵျပတဲ့ ျပည္သူေတြကို ပစ္သတ္မွဳျဖစ္စဥ္တခုျဖစ္ပြားျပီဆိုပါစို႕။ စစ္သားေတြက စစ္မိန္႕ကို နာခံတာ၊ ျပည္သူေတြက သူတို႕ရဲ႕ ဆႏၵကို ထုတ္ေဖာ္တာ၊ ျပည္သူေတြ ဒီကို ဆႏၵေဖာ္ထုတ္ရျခင္းရဲ႕ အေျခခံအေၾကာင္းရင္းစတဲ့ အခ်က္ေတြ အမ်ားၾကီးပါ၀င္ပါတယ္။ ဒါကို စစ္အာဏာရွင္ဘက္က ၀ါဒျဖန္႕ခ်ိတဲ့အခါ ဆႏၵျပတဲ့ ျပည္သူေတြကို အဖ်က္သမားေတြအေနနဲ႕ ေျပာမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ သူတို႕သာယာယစ္မူးေနတဲ့ ရာထူးစည္းစိမ္ေတြ ပ်က္စီးသြားမွာကို ပူပန္စိုးရိမ္စိတ္ေၾကာင့္ပါ။ စစ္မိန္႕နာခံတဲ့ စစ္သားေတြကို သစၥာေစာင့္သိတဲ့ သူရဲေကာင္းေတြအေနနဲ႕ ပံုေဖာ္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါမွလဲ သူတို႕ရဲ႕ အာဏာရွင္စနစ္ကို ကာကြယ္ေပးသူေတြ အမ်ားအျပားထြက္ေပၚလာမွာျဖစ္ပါတယ္။ တျပိဳင္နက္တည္းမွာပဲ စစ္မိန္႕မနာခံသူေတြ၊ လူထုနဲ႕ ပူးေပါင္းသူေတြကို တပ္ေျပးေတြ၊ သစၥာေဖာက္ေတြအေနနဲ႕ ပံုေဖာ္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါမွလဲ တပ္တြင္းပုန္ကန္မွဳေတြ၊ လူထုနဲ႕ စစ္တပ္ တသားတည္းျဖစ္သြားမွဳေတြကို ကာကြယ္ႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။ ဒါက စစ္တပ္ဘက္က ၀ါဒျဖန္႕ခ်ိေရးသ႑ာန္ပါ။
ဒါကို လူထုဘက္က ရပ္တည္တဲ့ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြဘက္က ၀ါဒျဖန္႕ခ်ိေရးမွာက်ေတာ့ စစ္အာဏာရွင္ စနစ္ရဲ႕ ဆိုးက်ိဳးေတြကို ေဖာ္ထုတ္ျပမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ျပည္သူလူထုကို သစၥာမခံပဲ လူထုကို ဖိႏွိပ္တဲ့ အာဏာရွင္ေတြအေပၚ သစၥာေစာင့္သိတာကို ရွဳံ႕ခ်ပါတယ္။ ေ၀ဖန္ေျပာဆိုပါတယ္။ ျပည္သူလူထုနဲ႕ တသားတည္းျဖစ္လာတဲ့ ဘက္ေျပာင္း တပ္မေတာ္သားေတြကို သူရဲေကာင္းေတြအျဖစ္ ပံုေဖာ္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါမွလဲ လူထုကို ကာကြယ္ေပးတဲ့ တပ္သားေတြ ထြက္ေပၚလာမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါက ေတာ္လွန္ေရး သမားေတြဘက္က ၀ါဒျဖန္႕ခ်ိေရးသ႑ာန္ပါ။
ဒါကို စာနယ္ဇင္းသမားေတြကက်ေတာ့ ကိုယ္လုပ္ေနတဲ့ စာနယ္ဇင္း၊ သတင္းဌာနရဲ႕ ရပ္တည္ခ်က္အေပၚ အေျခခံျပီး တင္ျပပံု၊ တင္ျပနည္းကြာျပန္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ကဆိုၾကပါတယ္။ စာနယ္ဇင္းသမားမို႕ ဘက္မလိုက္ဘူးဆိုတဲ့အခ်က္။ ဘယ္စာနယ္ဇင္း၊ သတင္းမီဒီယာမွာမဆို ရပ္တည္ခ်က္၊ က်င့္၀တ္၊ စည္းကမ္းေတြ ရွိပါတယ္။ ဒီက်င့္၀တ္၊ စည္းကမ္းေတြက အေျခခံထားတဲ့ စည္းမ်ဥ္းေတြ၊ အိုင္ဒီေရာ္ေလာ္ဂ်ီေတြအားလံုး တပံုစံတည္း မဟုတ္ပါဘူုး။ ဒါေၾကာင့္ လံုး၀ ဘက္လိုက္မွဳကင္းတယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ဟာ ျဖစ္ႏိုင္စရာ မရွိပါဘူး။ အခ်က္အလက္ကို ရာႏွဳန္းျပည့္နီးပါး ဦးစားေပးရတဲ့ သတင္းေတြမွာေတာင္ သတင္းဌာနတခုနဲ႕ တခု တင္ျပပံု မတူပါဘူး။ ဒီေတာ့ သတင္းမဟုတ္တဲ့ တျခားအေၾကာင္းအရာေတြ တင္ျပမွုမွာ ရပ္တည္ခ်က္ကို ရာခိုင္ႏွဳန္း အတိုင္းအတာတခုအထိ ကိုင္ထားႏိုင္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ သမိုင္းဆရာအေနနဲ႕ တင္ျပမွဳ၊ သံုးသပ္ေလ့လာသူအေနနဲ႕ တင္ျပမွဳ၊ ေတာ္လွန္ေရး ဘက္ေတာ္သား စာနယ္ဇင္းသမားတေယာက္အေနနဲ႕ တင္ျပမွဳ၊ အာဏာရွင္ဘက္ေတာ္သား စာနယ္ဇင္း သမား တေယာက္အေနနဲ႕ တင္ျပမွဳ၊ ပညာရွင္တေယာက္အေနနဲ႕ အေၾကာင္းနဲ႕ အက်ိဳးတင္ျပမွဳ စတာေတြအားလံုးမွာ ရပ္တည္ခ်က္ ရာခိုင္ႏွဳန္း အနည္းအမ်ားကို ဆုပ္ကိုင္ထားဖို႕ လိုပါမယ္။ မဟုတ္ရင္ ဟိုခုန္ဒီခုန္နဲ႕ ေမ်ာက္သစ္ကိုင္းလြတ္လို ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ ဒီလို ရပ္တည္ခ်က္ေတြမွာ ျပည္သူလူထုဘက္က ရပ္တည္မွာလား၊ အာဏာရွင္ဘက္က ရပ္တည္မွာလား၊ အဖိႏွိပ္ခံလူတန္းစားေတြ ဘက္က ရပ္တည္မွာလား၊ ဘူဇြာ လူတန္းစားေတြဘက္က ရပ္တည္မွာလား၊ ထမင္းတနပ္အတြက္ ေလွၾကံဳစီးမွာလား၊ ေရတေပါက္ ေသာက္ျပီး ေရဆန္ကို ေလွာ္တက္မွာလား ဆိုတာေတြကေတာ့ လူ႕သိကၡာ၊ လူ႕တန္ဖိုးေတြနဲ႕ပဲ ဆိုင္တဲ့ ေရြးခ်ယ္မွဳေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ပါ၀ါနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ေနာက္ထပ္မ်က္ႏွာစာ တခုကေတာ့ agenda ခ်မွတ္ေပးမွဳပါ။ ႏိုင္ငံေရး အဖြဲ႕အစည္းတခုကိုပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံကိုပဲျဖစ္ျဖစ္၊ လူတေယာက္ကိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ခ်မွတ္သင့္တဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြ ခ်မွတ္လို႕မရေအာင္ ပါ၀ါက်င့္သံုးျပီး လႊမ္းမိုးမွဳျဖစ္ပါတယ္။ ဒီနည္းလမ္းကို ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမွဳေရးက႑စံုမွာ အသံုးျပဳၾကပါတယ္။ political agenda ေတြမွာ ကိုယ့္အက်ိဳးစီးပြားနဲ႕ မကိုက္ညီတဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြ ခ်မွတ္လို႕ မရေအာင္ ထိန္းခ်ဳပ္လို႕ ရတဲ့ ပါ၀ါက်င့္သံုးမွဳျဖစ္ပါတယ္။ အခ်ိန္မွီဆံုးျဖတ္ရမယ့္ ကိစၥရပ္ေတြကို အခ်ိန္မမွီေအာင္ ျပဳလုပ္တာ၊ အေရးၾကီးကိစၥတခုျဖစ္ပြားေနခ်ိန္မွာ တျခားအမ်ားစိတ္၀င္စားဖြယ္ အေၾကာင္းအရာေလးေတြနဲ႕ လမ္းလႊဲတာ၊ ႏိုင္ငံေရးပါတီနဲ႕ အဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ ဦးတည္ခ်က္လမ္းေၾကာင္းေတြကို လႊဲေပးတာေတြဟာ ဒီပါ၀ါက်င့္သံုးမွဳ မ်က္ႏွာစာမွာ အက်ံဳး၀င္ပါတယ္။
ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ ပါ၀ါနဲ႕ ပတ္သက္တယ္ဆိုတဲ့ ရွဴေထာင့္ကို အမ်ိဳးသမီးအခြင့္အေရး လွဳပ္ရွားသူ အမ်ားအျပားက ေထာက္ခံၾကပါတယ္။ အစဥ္အလာဓေလ့ထံုးစံေတြက အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ လုပ္ငန္းတာ၀န္ ဆိုတာ အိမ္မွဳကိစၥေတြအေနနဲ႕ သတ္မွတ္ျပီး အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးပါ၀င္ပတ္သက္မွဳကို ကန္႕သတ္ထားတတ္ၾကပါတယ္။ အမ်ိဳးသားေတြကသာ ျပင္ပကမၻာမွာ လွဳပ္ရွားေနရသူမ်ားျဖစ္တဲ့အတြက္ ႏိုင္ငံေရး ပါ၀င္ပတ္သက္မွဳရွိတယ္ဆိုတဲ့ ဒီထံုးတမ္းစဥ္လာေတြကို အမ်ိဳးသမီးအခြင့္အေရးလွဳပ္ရွားသူေတြက ဆန္႕က်င္ျပီး “ကိုယ္ေရးကိုယ္တာဟာလဲ ႏိုင္ငံေရးျဖစ္တယ္“ လို႕ ေၾကြးေၾကာ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ မိသားစုဘ၀၊ တဦးခ်င္းဘ၀ရဲ႕ အေျခအေနဆိုတာေတြဟာ ႏိုင္ငံေရးစနစ္ေတြ၊ လွဳပ္ရွားမွဳေတြရဲ႕ ရိုက္ခတ္မွဳကို ခံစားၾကရစျမဲျဖစ္တာေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ မိသားစုဘ၀နဲ႕ ဆက္စပ္ေနတယ္လို႕ သူတို႕ကဆိုၾကပါတယ္။
Sexual Politics (1969) စာအုပ္ထဲမွာ စာေရးသူ Kate Millet က ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ လူအုပ္စုတခုကေန တခုကို ခ်ဳပ္ကိုင္ထားတဲ့ အစီအမံေတြျဖစ္တာေၾကာင့္ မိသားစုဘ၀ေတြမွာ အမ်ိဳးသားေတြက အမ်ိဳးသမီးေတြကို ၀င္ေငြအရ၊ ထံုးတမ္းစဥ္လာအရ၊ စာေပအကိုးအကားေတြအရ နိမ့္က်သူေတြအျဖစ္ မိမိကိုယ္မိမိ လက္ခံလာေအာင္ ျပဳလုပ္ထိန္းခ်ဳပ္ထားတာေတြကို ႏိုင္ငံေရးအေနနဲ႕ သတ္မွတ္ႏိုင္ေၾကာင္း ေရးသားထားခဲ့ပါတယ္။ မ၀ါဒီေတြက ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ ေန႕စဥ္လူမွဳဘ၀နဲ႕ ဆက္စပ္တယ္လို႕ အခိုင္အမာ ယံုၾကည္ထားၾကပါတယ္။ သူတို႕အျမင္အရ အိမ္ေထာင္ဘက္ႏွစ္ဦးအၾကားက ဆက္ဆံေရး၊ မိဘနဲ႕ သားသမီးဆက္ဆံေရး၊ အလုပ္ရွင္နဲ႕အလုပ္သမား ဆက္ဆံေရး၊ အစိုးရနဲ႕ ႏိုင္ငံသူႏိုင္ငံသားအၾကားက ဆက္ဆံေရးစတာေတြမွာ ပါ၀ါက်င့္သံုးမွဳေတြ အျပန္အလွန္ရွိေနတာေၾကာင့္ ဒါေတြကို ႏိုင္ငံေရးအျဖစ္ ယူဆႏိုင္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ စကားလံုးရဲ႕ အနက္အဓိပၸာယ္မွာတင္ အလြန္ကို က်ယ္၀န္းနက္နဲတဲ့ စကားလံုးတခုအေနနဲ႕ သတ္မွတ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလိုနက္နဲလွတဲ့ ႏိုင္ငံေရးပညာကို ေလ့လာတဲ့အခါမွာက်ေတာ့ သေဘာတရားေတြ၊ သီအိုရီေတြ၊ စနစ္ေတြ၊ အေတြးအေခၚေတြ ဘက္ေပါင္းစံုကေန ေပါင္းစပ္ပါ၀င္လာတာေၾကာင့္ ပိုမိုက်ယ္ျပန္႕သြားပါတယ္။ ေရွးေခတ္ေတြမွာတုန္းကေတာ့ ႏိုင္ငံေရးကို ပညာရပ္တခုအျဖစ္ ေလ့လာတဲ့အခါမွာ ဒႆနိကေဗဒ၊ ဥပေဒ၊ သမိုင္းပညာရပ္ေတြရဲ႕ ဘာသာရပ္ခြဲတခုအေနနဲ႕ပဲ သတ္မွတ္ေလ့လာခဲ့ၾကပါတယ္။ ရည္ရြယ္ခ်က္ကေတာ့ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း ျဖစ္တည္မွုရဲ႕ အေျခခံစည္းမ်ဥ္းေတြကို ေဖာ္ထုတ္ေလ့လာဖို႕ ျဖစ္ပါတယ္။
ႏိုင္ငံေရးေလ့လာဆန္းစစ္မွဳရဲ႕ မူရင္းအစဟာ ေရွးေခတ္ဂရိျပည္လို႕ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ ပေလတိုနဲ႕ အရစ္တိုတယ္တို႕ဟာ ႏိုင္ငံေရးကို ဒႆနိကေဗဒရွဴေထာင့္ကေန ေလ့လာသံုးသပ္တဲ့ ဒႆနိကေဗဒဆိုင္ရာ အစဥ္အလာ ( Philosophical tradition) ရဲ႕ ဖခင္မ်ားပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ medieval theorists ေတြျဖစ္တဲ့ Augustine နဲ႕ Aquinas တို႕ရဲ႕ ေရးသားခ်က္ေတြမွာလဲ သူတို႕ရဲ႕ အေတြးအေခၚေတြ လႊမ္းမိုးမွဳရွိပါတယ္။ ဒီလို ဒႆနိကေဗဒအစဥ္အလာအရ ေလ့လာမွဳေတြမွာ တန္ဖိုး၊ စံႏွဳန္းစံထား၊ ကိုယ္က်င့္တရား စတာေတြနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ အေတြးအေခၚေတြ၊ ေမးခြန္းေတြ (normative questions) အမ်ားအျပားပါ၀င္ပါတယ္။ ဘာဆိုတာထက္ ဘယ္လိုျဖစ္သင့္တယ္ ဆိုတာကို ဦးစားေပးေဖာ္ျပခ်က္ မ်ားပါတယ္။ ဥပမာ- ဘာေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေတာ္က ခ်မွတ္တဲ့ ဥပေဒကို လိုက္နာသင့္သလဲ၊ ပုဂၢလိက လြတ္လပ္ခြင့္မွာ အမ်ားကို မထိခိုက္ေအာင္ ဘယ္လိုကန္႕သတ္ခ်က္ေတြ ရိွသင့္သလဲ စတာမ်ိဳးေတြပါ။
ႏိုင္ငံေရးေလ့လာမွဳဆိုင္ရာ ေနာက္ထပ္အစဥ္အလာတခုကေတာ့ ကိန္းဂဏာန္း အေျချပအစဥ္အလာ empirical tradition ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအစဥ္အလာကို ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအမ်ိဳးအစားေတြကို ခြဲျခားျပခဲ့တဲ့ အရစၥတိုရဲ႕စာ၊ Machiavelli ေရးသားခဲ့တဲ့ realistic account of statecraft နဲ႕ Montesquieu ေရးသားခဲ့တဲ့ အစိုးရနဲ႕ ဥပေဒဆိုင္ရာ လူမွဳေဗဒသီအိုရီ ေတြထဲမွာ ေတြ႕ျမင္ႏိုင္ပါတယ္။၁၇ ရာစုေႏွာင္းပိုင္းကာလေတြမွာ John Locke နဲ႕ David Hume တို႕ရဲ႕ doctrine of empiricism ပ်ံ႕ႏွံ႕လာပါတယ္။ Doctrine of empiricism က အေတြ႕အၾကံဳဆိုတာ အသိပညာရဲ႕ အေျခခံျဖစ္တာေၾကာင့္ သီအိုရီေတြ၊ အဆိုအမိန္႕ေတြအားလံုးကို ေလ့လာေစာင့္ၾကည္မွဳေတြနဲ႕ စမ္းသပ္ရမယ္လို႕ ဆိုထားပါတယ္။ ၁၉ ရာစုေရာက္ေတာ့ ဒီအေတြးအေခၚေတြဟာ positivism ၀ါဒထြန္းကားလာေရးဆီကို ဦးတည္သြားပါေတာ့တယ္။
ႏိုင္ငံေရးကို သိပၸံပညာေ၀ါဟာရေတြနဲ႕ ေဖာ္ျပဖို႕ ပထမဆံုးၾကိဳးပမ္းခဲ့သူကေတာ့ materialist conception of history ကို အသံုးျပဳျပီး သမိုင္းေၾကာင္းတိုးတက္မွဳေတြရဲ႕ တြန္းအားကို ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ခဲ့တဲ့ Karl Marx ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ၁၈၇၀ ကာလေတြမွာ ႏိုင္ငံေရးကို သိပၸံပညာရပ္အေနနဲ႕ သတ္မွတ္မွဳေတြ ထြက္ေပၚလာပါတယ္။ ေအာက္စဖိုဒ့္၊ ပဲရစ္နဲ႕ ကိုလံဘီယာတကၠသိုလ္ေတြမွာ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံဘာသာရပ္ကို သင္ၾကားလာၾကပါတယ္။ (၁၉၀၆) ခုႏွစ္မွာ အေမရိကန္ႏိုင္ငံေရးသိပၸံေလ့လာေရးစာေစာင္ ထြက္ေပၚ လာပါတယ္။ (၁၉၅၀-၆၀) ကာလေတြက်ေတာ့ သိပၸံနည္းက်ႏိုင္ငံေရးေလ့လာမွဳေတြ အားေကာင္း လာပါတယ္။ David Easton ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ သဘာ၀သိပၸံနည္းလမ္းေတြကိုပါ သင့္ေလ်ာ္သလို ဆြဲယူအသံုးျပဳႏိုင္တဲ့ ပညာရပ္တခုျဖစ္တယ္ဆိုတဲ့ အဆိုထြက္ေပၚလာျပီးေနာက္ပိုင္းမွာ အေရအတြက္ အေျချပဳသုေတသနနည္းလမ္းမ်ားကို အသံုးျပဳျပီး ႏိုင္ငံေရးေလ့လာဆန္းစစ္ခ်က္ေတြ ပိုျပီး မ်ားျပားလာပါတယ္။ ဥပမာ- မဲေပးမွဳျပဳမူေဆာင္ရြက္ပံုေတြ၊ တရားေရးရာျပဳမူေဆာင္ရြက္ပံုေတြ၊ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြရဲ႕ ျပဳမူဆံုးျဖတ္ပံု စတာေတြမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္ထားတဲ့ ျပဳမူေဆာင္ရြက္ပံုေတြေပၚမွာ အေျခတည္ျပီး လူမွဳသီအိုရီေတြတည္ေဆာက္ရမယ္ဆိုတဲ့ ယံုၾကည္မွဳ (Behaviouralism) ဟာ (၁၉၅၀-၆၀) ကာလေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးေလ့လာမွဳေတြကို လႊမ္းမိုးထားခဲ့ပါတယ္။
(၁၉၆၀) ေနာက္ပိုင္းကာလေရာက္ေတာ့ Behaviouralism ကို မေက်လည္မွဳေတြ ထြက္ေပၚလာပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ ကိန္းဂဏာန္းေတြနဲ႕ပဲ တိုင္းတာလို႕ မရဘူးဆိုတာကို ျငင္းဆိုမွဳေတြရွိလာပါတယ္။ တရားမွ်တမွဳ၊ လြတ္လပ္မွဳ၊ ညီညြတ္မွဳ၊ အခြင့္အေရးစတာေတြကို ကိန္းဂဏာန္းနဲ႕ တိုင္းတာလို႕ မရႏိုင္ေၾကာင္း ေျပာဆိုလာၾကပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႕ (၁၉၇၀) ကာလေတြမွာ ကိုယ္က်င့္တရား၊ စံခ်ိန္စံညြန္းစတာေတြနဲ႕ဆိုင္တဲ့ normative questions ေတြဆီ ျပန္လွည့္လာၾကပါတယ္။ John Rawls နဲ႕ Robert Nozick တို႕ရဲ႕စာေတြမွာ ဒီသေဘာတရားေတြ အမ်ားအျပား ပါ၀င္ပါတယ္။
ေနာက္ပိုင္းက်ေတာ့ ႏိုင္ငံေရးေလ့လာမွဳေတြမွာ ႏိုင္ငံေရးေဘာဂေဗဒ၊ ျပည္သူ႕ေရြးခ်ယ္မွဳသီအိုရီ (public-choice theory) ၊ Rational Choice theory စတာေတြ ေပၚထြက္လာပါတယ္။ ဒီသီအိုရီေတြက ေဘာဂေဗဒ သီအိုရီေတြမွာ အေျခခံထားတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေတြကို အသံုးျပဳျပီး Antony Downs, Mancur Olson နဲ႕ William Nikanen တို႕က ပါတီယွဥ္ျပိဳင္မွဳ၊ အက်ိဳးအျမတ္အုပ္စု ျပဳမူေဆာင္ရြက္ပံုေတြနဲ႕ ဗ်ဴရိုကရက္ေတြရဲ႕ မူ၀ါဒလႊမ္းမိုးမွဳစတာေတြကို ေလ့လာခဲ့ၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးေလ့လာမွဳေတြမွာ အသံုးမ်ားတဲ့ ေနာက္ထပ္သီအိုရီတခုကေတာ့ သခ်ၤာဘာသာရပ္ကေန သက္ဆင္းလာတဲ့ ဂိမ္းသီအိုရီျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးရွဳပ္ေထြးမွဳေတြ၊ အက်ပ္အတည္းကာလေတြမွာ မွန္ကန္တဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြ ခ်မွတ္ႏိုင္ဖို႕အတြက္ အသံုးျပဳသင့္တဲ့ သီအိုရီတခုျဖစ္ပါတယ္။
သခ်ၤာနဲ႕စီးပြားေရးသီအိုရီေတြကေန သက္ဆင္းလာတဲ့ ႏိုင္ငံေရးသီအိုရီအသစ္ေတြသာမက ၀ါဒသစ္၊ အေတြးအေခၚသစ္ေတြလဲ အမ်ားအျပား ေပၚေပါက္လာပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီး၀ါဒဟာ က်ားမကြဲျပားျခားနားမွဳေတြကို ထုတ္ေဖာ္ရင္း ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ ဘာလဲဆိုတဲ့ အဓိပၸာယ္ကို ေမးခြန္းထုတ္ေနပါတယ္။ Green Politics ဟာ လူသားေတြကို ဦးစားေပးစဥ္းစားမွဳ (anthropocentric emphasis) မွာ အေျခခံတဲ့ ႏိုင္ငံေရး၊ လူမွဳေရးသီအိုရီေတြကို စိန္ေခၚျပီး၊ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ သေဘာတရားေတြကို ဦးစားေပးစဥ္းစားမွု (holistic emphasis) ေပၚမွာ အေျခတည္တဲ့ ႏိုင္ငံေရး၊ လူမွဳေရး နားလည္မွဳေတြကို ျဖန္႕ျဖဴးေနပါတယ္။ ၁၉၂၃ မွာ ေပၚေပါက္လာတဲ့ ဖရန္႕ဖတ္ေက်ာင္းေတာ္ရဲ႕ မာ့စ့္လက္သစ္၀ါဒေပၚမွာ အေျခခံထားတဲ့ critical theory ဟာ လက္ရွိက်င့္သံုးေနတဲ့ လူမွဳထံုးတမ္းစဥ္လာေတြကို ေ၀ဖန္မွဳေတြ ျပဳလုပ္ေနပါတယ္။
ဒီလို၀ါဒေတြ၊ သီအိုရီေတြ အမ်ားအျပားအၾကားမွာ ႏိုင္ငံေရးေလ့လာသူတေယာက္ဟာ ႏိုင္ငံေရးသေဘာတရားေတြ (political concepts) ႏိုင္ငံေရးသီအိုရီေတြ (political theories) ႏိုင္ငံေရးေမာ္ဒယ္ေတြ (political models) အေတြးအေခၚအိုင္ဒီေယာ္ေလာ္ဂ်ီေတြ (ideological traditions/ paradigms) ေတြကို ကြဲကြဲျပားျပား သိနားလည္ဖို႕ လိုအပ္လွပါတယ္။
(ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္)
ခင္မမမ်ိဳး (၂၁၊ ၁၀၊ ၂၀၀၉)
က်ြန္မ၏ ဆရာမ်ား
Tuesday, October 6, 2009
ကမၻာ့ဆရာမ်ားေန႕ျဖစ္တဲ့ ေအာက္တိုဘာလ (၅) ရက္ေန႕ ။
ဒီေန႕မွာ တိုက္တိုက္ဆိုင္ဆိုင္ ဆိုသလိုပဲ က်ြန္မ ေကာ္မတီအဖြဲ႕၀င္အျဖစ္ ပါ၀င္ေနတဲ့ ျမိဳ႕နယ္ေကာင္စီ၊ မိသားစုေလ့လာသင္ယူေရး ေကာ္မတီရဲ႕ လစဥ္အစည္းအေ၀း ရွိေနခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ ညေနပိုင္း အိမ္ျပန္ေရာက္တာနဲ႕ သားေလးကို မုန္႕ေက်ြးျပီး အစည္းအေ၀းကို ျပန္ထြက္ခဲ့ပါတယ္။ က်ြန္မတို႕ ေကာ္မတီေလးမွာ အမ်ိဳးသမီးေလး၊ ငါး၊ ေျခာက္ေယာက္ပဲ ပါ၀င္တာ ဆိုေပမယ့္ အလုပ္က အမ်ားသား။ ငယ္ငယ္တုန္းက ၾကားဖူးခဲ့တဲ့ အဆိုအမိန္႕ေလးေတြ ရွိပါတယ္။ “သန္းရွာအတင္းတုပ္၊ မိန္းမအလုပ္“ ဆိုတဲ့ စကား။ ဒီအဆိုအမိန္႕ေတြဟာ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕အရည္အခ်င္းနဲ႕ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္စြမ္းေတြကို ျပက္ရယ္ျပဳတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဘာေၾကာင့္လဲ ဆိုေတာ့ က်ြန္မတို႕ အမ်ိဳးသမီးအနည္းငယ္ စုေပါင္းျပီး တလမွာ တခါ ႏွစ္နာရီၾကာ စုေ၀းစည္းေ၀းတာ၊ ေျခာက္နာရီၾကာ အခ်ိန္ေပးျပီး အလုပ္တာ၀န္ေတြ ခြဲေ၀ယူေဆာင္ရြက္တဲ့ ရလာဒ္ဟာ အခုႏွစ္ႏွစ္အတြင္းမွာ ကေလးသူငယ္ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္ေရးသင္တန္း၊ ပညာအေျခခံနည္းသူ မိဘမ်ားအတြက္ သားသမီးေတြရဲ႕ အိမ္စာကို ကူေပးႏိုင္ဖို႕ ပို႕ခ်တဲ့ သခ်ၤာနဲ႕ အဂၤလိပ္စာသင္တန္း၊ အိမ္ရွင္မ မိခင္ေတြ တခ်ိန္မွာ သားသမီးေတြ ၾကီးလာတဲ့အခါ အလုပ္ခြင္၀င္ဖို႔ အဆင္သင့္ျဖစ္ေအာင္ ေလ့က်င့္ေပးတဲ့ သင္တန္း၊ အခ်ိန္အခါနဲ႕အလိုက္က်င္းပတဲ့ ကေလးသူငယ္ ေပ်ာ္ပြဲရႊင္ပြဲ စတာမ်ိဳးေလးေတြ တစတစ ေပၚထြက္လာေနခဲ့ျပီ ျဖစ္ပါတယ္။ အသားအေရာင္၊ ဘာသာစကား၊ ေမြးဖြားဇာတိ မတူၾကေပမယ့္ တူညီတဲ့ ရည္မွန္းခ်က္၊ တူညီတဲ့ ပန္းတိုင္ကို ကိုင္စြဲျပီး ေရသာမခို၊ အခ်ိန္အလဟႆ အျဖစ္မခံပဲ ကိုယ္လုပ္စရာရွိတာကို ေစတနာထား လုပ္ကိုင္ၾကတာေၾကာင့္ လုပ္ငန္းၾကီးေတြရဲ႕ အလွဴေငြေတြလဲ တိုးတိုးပြားပြား လက္ခံရရွိလာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ တခ်ိန္မွာ social enterprise အထိ ျဖစ္ထြန္းေအာင္ ၾကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ေနၾကပါတယ္။
ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ လစဥ္အစည္းအေ၀းတိုင္းကို မပ်က္ကြက္ေအာင္ ဂရုတစိုက္နဲ႕ က်ြန္မတက္ေနမိခဲ့ပါတယ္။ ေမြးဖြား ခဲ့တဲ့ အမိေျမ မဟုတ္ေပမယ့္လဲ ဒီျမိဳ႕ေလးဟာ က်ြန္မကို အရိပ္ခိုခြင့္ေပးထားတဲ့ ေမြးစားျမိဳ႕ေလး။ ဒီျမိဳ႕ရဲ႕ ရပ္ေရးရြာေရး ဟာ ျမိဳ႕တြင္းမွာ ေနထိုင္သူအားလံုးရဲ႕ အေရးပဲလို႕ က်ြန္မခံယူမိတယ္။ ေခတၱနားခိုရာ ျမိဳ႕ေလးျဖစ္တဲ့ ဒီျမိဳ႕ေလးကိုေတာင္ ဒီေလာက္ သံေယာဇဥ္ ၾကီးမိတဲ့ က်ြန္မ။ ေမြးဖြားၾကီးျပင္း၊ ပညာရည္ႏို႕ေသာက္စို႕ခဲ့ရတဲ့ ျမိဳ႕ေလးကိုဆိုရင္ေတာ့ လြမ္းလိုက္ပါဘိ။ တခါတရံမ်ား အိပ္မက္ေတြထဲအထိ ျမိဳ႕ေလးက အလည္ေရာက္လာတတ္တယ္။ ဒီအလြမ္းဓာတ္ခံေလးကို ဆြေပးခဲ့တာကေတာ့ က်ြန္မေတြ႕ခဲ့ရတဲ့ ကမၻာ့ဆရာမ်ားေန႕ အထိမ္းအမွတ္ e-card ေလးပါ။ ေကာ္မတီ၀င္တေယာက္ျဖစ္တဲ့ ရိွဳနာက ဂ်ီစီအက္စ္အီးသင္တဲ့ ဆရာမ။ သူက သူ႕ကြန္ပ်ဴတာထဲက ကတ္ေလးကို က်ြန္မကို ျပတယ္။ သူ႕တပည့္ေလးတေယာက္က ပို႕ေပးတာဆိုပဲ။ သူလဲ သူ႕ secondary school က ဆရာတခ်ိဳ႕ရဲ႕ အီးေမးလ္ေတြဆီ ညက်ရင္ ပို႕ေပးဦးမယ္တဲ့။ က်ြန္မကိုေကာ မပို႕ဖူးလားေမးတယ္။ ပို႕ခ်င္တယ္။ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ ပို႕ရံုေတာင္ မဟုတ္ဘူး။ လူကိုယ္တိုင္ကို သြားျပီး Respect ေပးခ်င္တာပါလို႕ ေျပာလိုက္မိတယ္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ဒါေတြ မလုပ္ႏိုင္ခင္မွာ က်ြန္မလုပ္ႏိုင္တာကေတာ့ ဒီစာစုေလး ေရးတာပဲ ထင္ပါရဲ႕။
(၁)
“ခင္မမမ်ိဳး။ အိမ္က ကားမပါဘူးလား“
ရုတ္တရက္ လိုင္းကားေပၚမွာ ေတြ႕လိုက္ရလို႕ အံ့ၾသဟန္နဲ႕ ဆရာမက ေမးတယ္။ က်ြန္မကလဲ ဆရာမနဲ႕ မေမွ်ာ္လင့္ပဲ ေတြ႕လိုက္ရလို႕ အေျဖရခက္သြားတယ္။ က်ြန္မေဘးမွာက က်ြန္မရဲ႕ ခ်စ္သူ။ ကားေမာင္းသမားကို ေစ်းမွာရပ္ခိုင္း၊ ေစ်း၀ယ္မယ္ဆိုျပီး ေစာင့္ခိုင္း၊ ေစ်းရဲ႕ တျခားအေပါက္ကေန ထြက္ျပီးမွ ခ်စ္သူနဲ႕ ေလွ်ာက္လည္ရတဲ့ က်ြန္မအေျခအေနကို ဆရာမကို ဘယ္လို ေျပာရပ။ ဒီကာလက တကၠသိုလ္ေတြ အားလံုးပိတ္ထားတဲ့ ကာလ။ က်ြန္မအတြက္ဆိုရင္ေတာ့ ဘ၀ပင္လယ္ၾကီးကို ေလွငယ္တစင္းနဲ႕ ေလွာ္ထြက္ျပီး အရာရာကို စူးစမ္းေနတဲ့ ကာလ။
“ဟို- ကားေမာင္းသမား အလုပ္ထြက္သြားလို႕ပါ ဆရာမ။ အသစ္ရွာေနတာ“
“ေၾသာ္- ကားေမာင္းသမား မရွိလို႕လား။ ဟုတ္တယ္။ အခုအခ်ိန္ကလဲ ကားေမာင္းသမားေတြ ရွားတယ္။ ဒါနဲ႕ သမီး အေမေကာ ေနေကာင္းလား“
“ေကာင္းပါတယ္ရွင့္“
“ဆရာမႏွုတ္ဆက္တယ္ေျပာေပးေနာ္“
ျပန္ေျပာျဖစ္မွာ မဟုတ္မွန္းေသခ်ာေပမယ့္ က်ြန္မ အလုိလို ေခါင္း ညိတ္မိသြားတယ္။
“မွတ္တိုင္ေရာက္ျပီညီမေလး။ ဆင္းရေအာင္“
ေဘးက ခ်စ္သူက ဆရာမကိုလဲ ေခါင္းညိတ္ႏွုတ္ဆက္ရင္း က်ြန္မကို လွမ္းေျပာတာမို႕ ဆရာမကို ႏွုတ္ဆက္လိုက္မိတယ္။ အျမန္ယာဥ္ငယ္လိုင္းကား ေနာက္ခန္းကေန ခ်စ္သူကမ္းေပးတဲ့ လက္ကို အားျပဳရင္း ခုန္ဆင္းလိုက္တဲ့ က်ြန္မကို ဆရာမ လွမ္းၾကည့္ျပီး က်န္ရစ္ေနမလား။ သူ႕တပည့္မတေယာက္ေတာင္ အရြယ္ေရာက္ျပီး ဘ၀အေဖာ္ရွိေနျပီပဲ လို႕ ေတြးေနမလား။ က်ြန္မမသိ။ ဒီတုန္းကေတာ့ ဘ၀ဆိုတာ ကိုယ္စီမံတဲ့အတိုင္း ျဖစ္လာမွာပဲလို႕ ေမွ်ာ္လင့္ခဲ့မိတာမို႕ တခ်ိန္ မဂၤလာေဆာင္တဲ့အခါ ဆရာမကို ဖိတ္ရမယ္လို႕ေတာင္ ေတြးလိုက္မိေသး။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ မျဖစ္သာလို႕ လိမ္ေျပာခဲ့ရတာကို ခြင့္လႊတ္ပါလို႕ေတာ့ ရင္ထဲက ေတာင္းပန္ခဲ့မိတာ အေသအခ်ာပါ။
သူငယ္တန္းဆရာမျဖစ္တာမို႕ စာသင္ခန္းအေတြ႕အၾကံဳေလးေတြကိုေတာ့ မမွတ္မိေတာ့ပါဘူး။ ငယ္ဘ၀က ဆရာမနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး တခုေတာ့ မွတ္မိေနေသးတယ္။ ငယ္ငယ္တုန္းက က်ြန္မအဖိုးက က်ြန္မကို ကမၻာ့သမိုင္း၊ ျမန္မာ့သမိုင္းေတြ အျမဲေျပာျပတတ္တယ္။ ဒီအထဲမွာ ေကအင္ဒီအိုတို႕၊ အင္းစိန္တိုက္ပြဲတို႕ေတြလဲ ပါတယ္။ က်ြန္မအတြက္ အိယ္ယာ၀င္ပံုျပင္ဆိုတာေတြက မားဂရက္သက္ခ်ာတို႕၊ ဂိုဘာေခ်ာ့တို႕ေတြ။ ဒီေတာ့ က်ြန္မက အဖိုးကို ေကအင္ဒီအို ဆရာမနဲ႕ စာသင္ရတယ္လို႕ ဆိုဖူးသတဲ့။ အရြယ္ငယ္ေသးေတာ့ လူမ်ိဳးနဲ႕ အဖြဲ႕အစည္းေတြကို က်ြန္မကြဲကြဲျပားျပား သိဦးမွာ မဟုတ္။ အခု က်ြန္မရဲ႕ သားေလး သံုးေလးႏွစ္က်ရင္ေတာ့ ဘာေတြ ေျပာမယ္မသိ။ က်ြန္မအဲဒီအရြယ္တုန္းကေတာ့ အိမ္လာတဲ့ ဧည့္သည္ေတြကို စစ္ေအးတိုက္ပြဲေတြအေၾကာင္း၊ အိုင္အာေအအေၾကာင္း ေျပာျပီး ဧည့္ခံတယ္လို႕ အဖြားက ျပန္ေျပာျပဖူးတယ္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ေကအင္ဒီအို ဆရာမလို႕ က်ြန္မအမည္သတ္မွတ္ခဲ့ဖူးတဲ့ ရိုးသားေအးေဆးတဲ့ ကရင္အမ်ိဳးသမီး ဆရာမ ေဒၚေနာ္ထူးေဆးကို ဒီစာေလးနဲ႕ ဂါရ၀ျပဳမိပါတယ္။
(၂)
တတန္းေရာက္ေတာ့ က်ြန္မရဲ႕ အတန္းပိုင္ဆရာမက ရွမ္းလူမ်ိဳး ေဒၚစ၀္သိန္းၾကည္။ ဆရာမနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး နာမည္က လြဲလို႕ တိတိပပ မမွတ္မိေပမယ့္၊ အရြယ္ေရာက္လာျပီးေနာက္ပိုင္း ရွင္ျပဳနားသပြဲေတြ၊ မဂၤလာ အခမ္းအနားေတြမွာ တခါတရံ ဆရာမနဲ႕ ဆံုမိတတ္တယ္။ ငယ္ငယ္တုန္းက အက္စ္အက္စ္ေအ ဆရာမလို႕မ်ား အဖိုးကို ျပန္ေျပာမိခဲ့သလားလို႕ေတာ့ သံသယျဖစ္မိသား။ ဆယ္တန္းေအာင္ျပီး ငယ္ငယ္တုန္းက စာအုပ္ေဟာင္း ေသတၱာေတြ ရွင္းရင္းနဲ႕ ဗလာစာအုပ္တခုကို ေတြ႕မိတယ္။ စာအုပ္ထဲမွာက အဲဒီေခတ္ကာလ စစ္ဆင္ေရးေတြတုန္းက ေျမပံုေတြပါတဲ့ သတင္းစာေဟာင္းေတြ ျဖတ္ညွပ္ကပ္ထားတာ။ ၾကဴကုတ္-ပန္ဆိုင္း၊ ပါဂ်ိဳ-နားေဖာ့၊ ဘုရားသံုးဆူ၊ မိုးဟိန္းစစ္ဆင္ေရး စတဲ့ စာလံုးေလးေတြကိုလဲ ကေလးလက္ေရးေလးေတြနဲ႕ ေတြ႕ရတယ္။ က်ြန္မငယ္စဥ္ဘ၀မွာ ဒါေတြကို ဘာေၾကာင့္ စိတ္၀င္စား ခဲ့မိပါလိမ့္။ စဥ္းစားလို႕ မရဘူး။
က်ြန္မရဲ႕ ႏွစ္တန္းဆရာမကက်ေတာ့ အင္းသားဆရာမ ေဒၚခင္ခင္စိုး။ ဆရာမနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး သိပ္မမွတ္မိေပမယ့္ အရမ္းထက္ျပီး စည္းကမ္းၾကီးတဲ့ ဆရာမတေယာက္အေနနဲ႕ စိတ္ထဲက ခံစားလို႕ ရေနခဲ့တယ္။ ဆရာကန္ေတာ့ပြဲမွာ စကားမ်ားလို႕ဆိုျပီး က်ြန္မနဲ႕ တျခားႏွစ္ေယာက္ အရိုက္ခံခဲ့ရတာကိုလဲ မွတ္မိတယ္။ က်ြန္မဘ၀မွာ ပထမဆံုး အရိုက္ခံခဲ့ရဘူးတာ ျဖစ္လိမ့္မယ္။ ဆရာမကေနာက္ပိုင္းမွာ ေက်ာင္းအုပ္ၾကီး ရံုးခန္း ဆရာမျဖစ္တာမို႕ ရံုးခန္းေရာက္တိုင္း က်ြန္မနဲ႕ အျမဲ ေတြ႕ရတယ္။ တေက်ာင္းလံုး ဖိန္႕ဖိန္႕တုန္ေအာင္ ေၾကာက္ရတဲ့ ဆရာမၾကီးကို က်ြန္မစိတ္ထဲ ေၾကာက္စိတ္မ၀င္မိပဲ ဆရာမနဲ႕ အ၀င္၀မွာ ေတြ႕ရတာကို စိတ္ထဲ ရွိန္ေနမိခဲ့တာေတာ့ ဘာေၾကာင့္လဲ မသိ။
က်ြန္မသံုးတန္းေရာက္ေတာ့ ဆရာမက ေဒၚအုန္းၾကည္။ ညေနေက်ာင္းဆင္းရင္း ဆရာမဆီမွာ က်ဴရွင္သြားတက္ၾကရတာလဲ မွတ္မိေနေသးတယ္။ မွတ္မိဆို ဒီလိုက်ဴရွင္တက္ရတာနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး က်ြန္မနဲ႕ က်ြန္မမိသားစုနဲ႕ သေဘာထားကြဲလြဲခဲ့ဖူးတာကိုး။ ဆရာမအိမ္က ေက်ာင္းနဲ႕ ငါးမိနစ္ေလာက္ လမ္းေလွ်ာက္ရင္ ေရာက္တယ္။ ဒါေပမယ့္ က်ြန္မအိမ္က မရဘူး။ ညေနေက်ာင္းဆင္းခ်ိန္ကို တကူးတက လာၾကိဳျပီး၊ ဒီငါးမိနစ္ခရီးကို ကားနဲ႕ ပို႕တယ္။ ေက်ာင္းဆင္းခ်ိန္ဆိုေတာ့ ေက်ာင္းသားေတြက အမ်ားၾကီး။ လူစဲခ်ိန္မွ ကားေမာင္းလို႕ရေတာ့ က်ဴရွင္ေရာက္ရင္ က်ြန္မက ေနာက္ဆံုးမွေရာက္တယ္။ သူငယ္ခ်င္းေတြက ၾကိဳေရာက္ႏွင့္ေနၾကျပီ။ တခါတေလ သူငယ္ခ်င္းေတြက လမ္းေပၚမွာ။ က်ြန္မကားက traffic ေစာင့္ရင္း ဆံုၾကေရာ။ က်ြန္မစိတ္ထဲ ဘယ္လိုေနမွန္းကို မသိဘူး။ ေျခေထာက္လဲ မပါတာမဟုတ္။ ကိုယ္က ကားေပၚမွာ ငုတ္တုတ္နဲ႕ သူတို႕က လမ္းေလွ်ာက္သြားေနတာကို ထိုင္ၾကည့္ေနရတယ္။ က်ြန္မမိသားစုနဲ႕ က်ြန္မအၾကားက တခ်ိဳ႕ေသာ လူမွုေရးပ႗ိပကၡေလးေတြက မေျပာပေလာက္တဲ့ ဒီလိုကိစၥမ်ိဳးေလးေတြပါ။ ဒါနဲ႕ တရက္ေတာ့ က်ြန္မလဲ ေက်ာင္းအဆင္းမွာ ကားေပၚမတက္ပဲ သူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႕ ဆင္းေလွ်ာက္တယ္။ က်ြန္မက လမ္းေလွ်ာက္၊ အိမ္က ကားက ေဘးကလိုက္၊ ေနာက္က ကားေတြက ဟြန္းတီးနဲ႕ ရွဳပ္ပြေနတာပဲ။ ေနာက္ဆံုးေတာ့ ဆရာမကို အိမ္ကတိုင္တာမို႕ ဒီလိုမလုပ္ရဘူးဆိုျပီး ဆရာမက က်ြန္မကို ရိုက္တာနဲ႕ ဒီပ႗ိပကၡေတြ ျပီးဆံုးသြားပါေရာ။
ဘယ္လိုပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ဆရာမတို႕ကို စိတ္ထဲက မွန္းေရာ္ျပီး ဂါရ၀ျပဳပါတယ္။
(၄)
“ဒီကုလား-ဗမာ အေရးအခင္းနဲ႕ေတာ့ ျပီးမယ္မထင္ဘူးဆရာမ။ ဆယ္တန္းက မ--- တို႕လဲ ေက်ာင္းသား သပိတ္ေမွာက္မယ္လို႕ သမီးကို ေျပာတယ္။ ဗိုလ္ေအာင္ေက်ာ္တို႕တုန္းကလဲ ဒီလိုပဲ ေနမွာေနာ္“
ဒီစကားေတြကို က်ြန္မအားရပါးရ ထိုင္ေျပာခဲ့တာက ေလးတန္းဆရာမ ေဒၚခင္ျငိမ္း။ အဲဒီေန႕တုန္းက ျမိဳ႕ထဲမွာ မြတ္စလင္- ျမန္မာ ေတြအၾကားနားလည္မွဳလြဲျပီး တိုက္ခိုက္မွုေတြရွိခဲ့တယ္။ ဒီတုန္းကေတာ့ ဒါေတြဟာ အရွိန္တညီးညီးျဖစ္ေနတဲ့ လူထုအေရးေတာ္ပံုၾကီးကို လမ္းလႊဲဖို႕ အစိုးရရဲ႕ ၾကိဳးပမ္းခ်က္ဆိုတာ မေတြးမိတတ္ခဲ့ေသး။ အဲဒီေန႕က မိဘေတြကို ကေလးေတြ လာျပန္ေခၚခိုင္းတာမို႕ အိမ္က လာအေခၚကို ေစာင့္ေနရင္း ဆရာမနဲ႕ စကားေဖာင္ဖြဲ႕ေနခဲ့တာပါ။ ေလးတန္းကာလမွာ ရွစ္ေလးလံုးျဖစ္ခဲ့တာမို႕ ဆရာမအတန္းမွာ ႏွစ္ႏွစ္ေနခဲ့ရတယ္လို႕ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ ဒီတုန္းက ဘာေတြ ျဖစ္ေနမွန္း ေသခ်ာ မသိေပမယ့္ က်ြန္မမွာ စိတ္၀င္စားလို႕ မဆံုး။ လူအုပ္ၾကီးေတြရဲ႕ တို႕အေရးအသံေတြ၊ ေတာင္ၾကီးေဘာလံုးကြင္းထဲက တရားေဟာသံေတြက အိမ္ထဲကေန ၾကားေနရတယ္။ ဒီတုန္းက အိမ္မွာ ပါပလစ္ကာ ကားပိုေလးတစင္းရွိတယ္။ ေမာင္းရတာ ေပါ့ေပါ့ပါးပါးရွိလို႕ဆိုျပီး တခါတေလ ကားေမာင္းသမား မလာတဲ့အခ်ိန္ ေမေမေမာင္းတာ။ က်ြန္မက ျမိဳ႕ထဲသြားရင္ ကားေနာက္ခန္းမွာပဲ တက္စီးတယ္။ ေစ်းနား ကားရပ္ခ်ိန္ဆို လက္ကမ္းစာေစာင္၊ သတင္းစာေတြ အမ်ားၾကီးရတာပဲ။ စစ္တပ္က အာဏာမသိမ္းခင္မွာပဲ က်ြန္မအိမ္မွာလဲ အာဏာသိမ္းပြဲျဖစ္တယ္။ ဆံုးသြားျပီျဖစ္တဲ့ အဖိုးရဲ႕ အခန္းကို က်ြန္မအပိုင္ သိမ္းလိုက္တာပါ။ စာအုပ္ေတြ၊ သတင္းစာေဟာင္းေတြ အမ်ားၾကီးပဲ။ စာေတြဖတ္ရလြန္းလို႕ ထမင္းေမ့၊ ဟင္းေမ့ေတာင္ျဖစ္တယ္။ တျခားကစားစရာေတြကို က်ြန္မ စြန္႕ခြာလိုက္တယ္။ က်ြန္မရဲ႕ ကစားစရာေတြက စာအုပ္ေတြပဲျဖစ္လာတယ္။ စာအုပ္ေတြကလဲ စံုမွစံု။ အနာဂတ္သာသနာေရး၊ အေရွ႕ဘက္မွ ေန၀န္းထြက္သည့္ပမာ၊ သူမ၊ စစ္နဲ႕ ျငိမ္းခ်မ္းေရး။ က်ြန္မသိပ္ၾကိဳက္တဲ့ စာအုပ္ေတြ။ ဒီတုန္းက ရဲရဲေတာက္ သီခ်င္းက သိပ္ေခတ္စားတာ။ ဗမာဆို ဓားကိုဆြဲလို႕ ထြက္ဖို႕ေတာ္ျပီေလ။ ဆိုတဲ့ အသံကို ၾကားရရင္ ၾကက္သီးေမြးညင္းေတြ ထလာတယ္။ အဖိုးဆီမွာရွိတဲ့ ဂ်ပန္ေခတ္က ဓားရွည္ၾကီးကို သြားသြားျမင္မိတယ္။ အဖိုးမဆံုးခင္တုန္းက ဒီဓားၾကီးေတြကို သံေခ်းမတက္ေအာင္ တသသ ပြတ္တိုက္ေနၾက။ က်ြန္မကလဲ ေဘးမွာ ထိုင္ျပီးၾကည့္ေနၾက။
ဒီလိုနဲ႕ အာဏာသိမ္းပြဲျဖစ္လာတယ္။ ညသန္းေခါင္ယံမွာၾကားရတဲ့ ေသနတ္သံ ဆယ့္ေျခာက္ခ်က္ကို မွတ္မိေနဆဲပဲ။ ေမေမက တိုက္ပြဲမ်ားျဖစ္တာလား၊ ေတာင္ၾကီးျမိဳ႕မ်ား အစီးခံလိုက္ရျပီလားဆိုျပီး ေသနတ္သံေတြကို လိုက္ေရတြက္ခဲ့တာကိုး။ ေနာက္တေန႕ မွာ ပူတင္းစားေနတုန္း ေသနတ္သံေတြ ထပ္ၾကားရျပန္တယ္။ ေမေမ့မိတ္ေဆြက ဖုန္းဆက္တယ္။ ညေန ေဆးခန္းမသြားပါနဲ႕။ ပစ္ေနၾကျပီ။ ဖမ္းေနၾကျပီတဲ့။ ေမေမ့မိတ္ေဆြအမ်ားၾကီးပဲ အဖမ္းခံရတာလဲ မွတ္မိပါေသးရဲ႕။
ဒီလိုနဲ႕ပဲ ေလးတန္းမွာ ႏွစ္ႏွစ္ဆိုေတာ့ ဆရာမနဲ႕ ပိုရင္းႏွီးခဲ့တယ္ ဆိုရမလားပဲ။ ေက်ာင္းပိတ္ခ်ိန္ေတြမွာလဲ ဆရာမဆီ ေရာက္ျဖစ္ခဲ့တာကိုး။ ဒါေပမယ့္ စည္းကမ္းပိုင္းနဲ႕ ပတ္သက္ရင္ ဆရာမက တခါမွ ေလွ်ာ့မေပးခဲ့ဘူး။ ပိုျပီး အထုအေထာင္းခံရတယ္။ ဒီတုန္းက အဂၤလိပ္စာမွာ verb ေတြ အလြတ္က်က္ရတယ္။ ဆရာမေခၚလိုက္တဲ့ စကားလံုးကို ခ်ေရးျပီးရင္ past tense, present perfect tense ေတြပါ ေရးရတယ္။ မွားရင္ တလံုးမွားတခ်က္။ က်ြန္မကိုက်ေတာ့ တလံုးမွား ငါးခ်က္ဆိုလို႕ အေသက်က္လိုက္ရတာ မေျပာပါနဲ႕ေတာ့။ သီတင္းက်ြတ္မွာ သြားကန္ေတာ့တုန္းက အဂၤလိပ္စာ သဒၵါစာအုပ္ေသးေသးေလး ငါးအုပ္ကို လက္ေဆာင္ေပးတယ္။ ငါးတန္းမတက္ခင္ ေက်ာင္းပိတ္ေတာ့ ဒီစာအုပ္ေလးေတြက က်ြန္မအတြက္ သိပ္အဖိုးတန္လာတယ္။ ဒါေလးေတြကို ေလ့က်င့္ရင္း Readers Digest ထဲက စာေလးတခ်ိဳ႕ကို ျမည္းစမ္းတတ္လာခဲ့လို႕ပါ။ ႏိုင္ငံျခားထြက္လာျပီး ေနာက္ပိုင္းမွာ အဂၤလိပ္စာေလးေတြ ေရးတိုင္း ဆရာမေက်းဇူးကို အျမဲသတိရေနတာ အေသအခ်ာပါပဲ။
(၅)
ငါးတန္းေရာက္ေတာ့ ေက်ာင္းမွာ ထူးထူးျခားျခားေလးေတြ ျဖစ္လာတယ္။ အရင္တုန္းကလို ဆရာမတေယာက္တည္းက မသင္ေတာ့ဘူး။ အတန္းပိုင္ဆရာမ ေဒၚျမသန္းက သခ်ၤာသင္တယ္။ တျခားဘာသာရပ္မ်ိဳးစံုမွာ ဆရာမေတြအမ်ားၾကီးပဲ။ ဒီႏွစ္မွာ မွတ္မွတ္ရရ ဘာမွေတာ့ သိပ္မရွိ။ စာအုပ္ေတြနဲ႕ က်ြန္မအလုပ္ရွဳပ္ေနတယ္။ ေက်ာင္းစာကိုလဲ သိပ္စိတ္မ၀င္စားေတာ့ဘူး။ သံုးတန္းတုန္းကလဲ ဒီမင္းတုန္းမင္း၊ သီေပါမင္းပါေတာ္မူတာေတြပဲ။ ငါးတန္းေရာက္ေတာ့လဲ ဒါေတြပဲဆိုေတာ့ ပ်င္းလာတယ္။ ဒါနဲ႕ပဲ လူၾကီးသူမေတြေမးေတာ့ ဦးကုလားစာအုပ္ကို ညႊန္းၾကတယ္။ ရွာဖတ္ျဖစ္တယ္။ မေရာင့္ရဲႏိုင္ဘူး။ ျပီးေတာ့ က်ြန္မက လြတ္လပ္ေရးရျပီးေနာက္ပိုင္း သမိုင္းေတြ၊ ကမၻာစစ္အေၾကာင္းေတြကို သိပ္စိတ္၀င္စားေနတာ။ ဒါနဲ႕ပဲ ကားေမာင္းသမားေတြကို စာအုပ္အငွားဆိုင္ေတြဆီ ပို႕ခိုင္းေတာ့တာပဲ။ ဘာသာျပန္စာအုပ္ေတြဆို သိပ္ၾကိဳက္တာပဲ။ ေမာင္ထြန္းသူ ဘာသာျပန္တာေတြ ဖတ္ျဖစ္တာမ်ားတယ္။ ကာကြယ္ေရးနဲ႕ လူမွဳေရး ေဆးပညာစာေစာင္ေဟာင္းေတြ၊ စစ္ပညာဂ်ာနယ္ေဟာင္းေတြ၊ ေသြးေသာက္မဂၢဇင္းေဟာင္းေတြကိုလဲ ဆိုင္ေတြရဲ႕ ေခ်ာင္ၾကိဳေခ်ာင္ၾကားက ရတတ္ေသးတယ္။ ဒီစာအုပ္အငွားဆိုင္ေတြက အစ္ကို၊ အစ္မေတြဟာ က်ြန္မရဲ႕ ဆရာေတြလို႕ဆိုရင္လဲ မမွားဘူး။ စာအုပ္ေကာင္းေတြကို လမ္းညႊန္ျပၾကတယ္။ က်ြန္မဖတ္ဖို႕ဆိုျပီး ဆိုင္မွာ အငွားမတင္တဲ့ စာအုပ္ေတြပါ ထုတ္ေပးတယ္။ က်ြန္မဘယ္ေလာက္မ်ား အသည္းအသန္ျဖစ္ေနလဲဆို ပုလင္း၀ယ္၊ ဒန္၀ယ္သည္ေတြကိုလဲ မိတ္ဖြဲ႕ျပီး စာအုပ္ေဟာင္းေတြ ပိႆာခ်ိန္နဲ႕ ေရာင္းတဲ့လူေတြရွိရင္ ၀ယ္ထားဖို႕၊ က်ြန္မေစ်းပိုေပးမယ္ဆိုတာ မွာရေသးတယ္။ က်ြန္မရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္စာၾကည့္တိုက္ေလးမွာ စာအုပ္ေလးေတြမ်ားလာတယ္။
ေျခာက္တန္းဆရာမေတြနဲ႕ကေတာ့ မွတ္မွတ္ရရေလးေတြ ရွိတယ္။ အတန္းပိုင္ဆရာမက သခ်ၤာဆရာမ ေဒၚခင္ႏုႏု။ ဆရာမက အေတာ္ထက္တယ္။ ျပီးေတာ့ ေမေမနဲ႕အရမ္းရင္းႏွီးေနတဲ့ မိတ္ေဆြေတြ။ ဒီေတာ့ က်ြန္မကို ေတာ္ေတာ္ဖိတယ္လို႕ ဆိုရမယ္။ က်ြန္မကလဲ သင္ရိုးေတြဆို သိပ္စိတ္၀င္စားေတာ့တာမဟုတ္ဘူး။ ေက်ာင္းမွာ က်ြန္မအဆင့္ေတြက တရေဟာက်ေနတာပဲ။ သိပၸံဘာသာရပ္ကို က်ြန္မလံုး၀ကို မက်က္ခ်င္တာ။ မနည္းက်ိတ္မွတ္က်က္ရတယ္။ တျခားဘာသာရပ္ဆရာမေတြက သူတို႕ဘာသာမွာ က်ြန္မစာမရရင္လဲ အတန္းပိုင္ဆရာမကိုပဲ တုိင္ၾကတာ။ က်ြန္မဆိုတာကလဲ ကဗ်ာေတြ စေရးေနျပီမို႕ ဘယ္မဂၢဇင္း ပို႕ရင္ေကာင္းမလဲပဲ ေတြးေနတဲ့လူ။ ညေနက်ရင္ ဘာသာျပန္စာအုပ္ဖတ္မလား၊ ၀တၳဳဖတ္မလား၊ မဂၢဇင္းဖတ္မလားပဲ စဥ္းစားေနခဲ့တာ။ ဒီေတာ့ စိတ္ေလေနတယ္ဆိုျပီး ဆရာမက ခဏခဏဆူ၊ ခဏခဏရိုက္။ ေနာက္ဆံုး ဆရာမနဲ႕တင္မက ေက်ာင္းအုပ္ၾကီးရံုးခန္းအထိ ေရာက္တဲ့ ျပႆနာတခု တက္ေတာ့တာပဲ။ ျပႆနာက ကုန္ေစ်းႏွဳန္းျပႆနာ။
အဲဒီေျခာက္တန္းႏွစ္မွာက ကုန္ေစ်းႏွဳန္းေတြ ေတာ္ေတာ္တက္တယ္။ ဆန္ေစ်းေတြ အရမ္းတက္ေတာ့မယ္ဆိုျပီး လူၾကီးေတြ ေျပာတာၾကားေတာ့ က်ြန္မမေနႏိုင္ဘူး။ ဒါနဲ႕ ဆန္ေတြ ေစ်းတက္ေတာ့မယ္။ ၀ယ္ထားၾကဆိုျပီး လက္လွမ္းမွီရာ ေက်ာင္းသားကို ေျပာတာပဲ။ ဒါကို ဘယ္သူက သြားခ်ြန္တယ္မသိ။ ေနရင္းထိုင္ရင္း ႏိုင္ငံေရးေျပာတယ္ေတြ ျဖစ္ေတာ့တာပဲ။ အိမ္မွာလဲ လူၾကီးေတြက စိုးရိမ္။ ေက်ာင္းမွာလဲ ဆရာမေတြက ေစာင့္ၾကည့္ေတြ ျဖစ္ကုန္တာ။ ဘာသာစံုဆရာမေတြ ၀ိုင္းျပီး ဖိၾကတာနဲ႕ စာျပန္လုပ္ျဖစ္သြားတယ္။ အဲဒီႏွစ္က တေက်ာင္းလံုးမွာ အဆင့္ႏွစ္လားမသိဘူး။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ေက်ာင္းစာမွာလဲ မလစ္ဟင္းေအာင္ လုပ္ေပးခဲ့တဲ့ ဆရာမတို႕ကို အျမဲေက်းဇူးတင္ေနရပါတယ္။
(၆)
ေျခာက္တန္းႏွစ္ကေန ခုနစ္တန္းႏွစ္ အၾကား ေႏြရာသီေရာက္ေတာ့ က်ြန္မဘ၀မွာ အေျပာင္းအလဲ တခုျဖစ္လာတယ္။ က်ြန္မရဲ႕ စာဖတ္၀ါသနာကို သိေနတဲ့ ေမေမက ေတာင္ၾကီးျပန္ၾကားေရးနဲ႕ ျပည္သူ႕ဆက္ဆံေရးက စာၾကည့္တိုက္ကို ေခၚသြားေပးတာပါ။ ေကာင္းတာလဲ ရွိသလိုဆိုးတာလဲရွိပါတယ္။ ေကာင္းတာကေတာ့ အဲဒီမွာ ၁၉၅၀ကာလကေန ၁၉၈၈ ကာလအထိၾကားက ထုတ္တဲ့ ၀တၳဳေတြ၊ စာေစာင္ေတြ အမ်ားၾကီး ရွိေနတာပဲ။ ဆိုးတာကေတာ့ ဒီစာအုပ္ေတြက ေခ်ာင္ၾကိဳေခ်ာင္ၾကားမွာရွိေနျပီး၊ သတင္းနဲ႕ စာနယ္ဇင္းက ထုတ္တဲ့ စာအုပ္ေတြက စင္ေတြေပၚမွာ ရွိေနတာပဲ။ ဒီတုန္းကေတာ့ ဘယ္စာေကာင္းတယ္၊ မေကာင္းဘူးဆိုတာ ဘယ္သိပါ့မလဲ။ စာအကုန္မေရြးတတ္ခင္မွာဆိုေတာ့ ဒီစာအုပ္ေတြလဲ ဖတ္ျဖစ္တာပဲ။ ဒါေပမယ့္လဲ ဒီလိုဖတ္ျဖစ္တာမွာ အက်ိဳးတခုေတာ့ထြက္လာတယ္။ ဒီစာေတြက တဘက္သတ္ေရးတာမ်ားေတာ့ တျခားတဘက္ကို စိတ္၀င္စားလာတာ၊ သိခ်င္လာတာပဲ။ ဥပမာ- တပ္မေတာ္သမိုင္း ပထမတြဲကို ဖတ္ျပီးေနာက္ပိုင္းမွာ က်ြန္မအဂၤလိပ္စာကို က်ြမ္းက်ြမ္းက်င္က်င္ သိပ္တတ္ခ်င္လာတယ္။ ျမန္မာဘက္က ေရးတာကေတာ့ ဟုတ္ျပီ။ ဒီလိုေတြ။ ဒီအေၾကာင္းအရာေတြကိုပဲ အဂၤလိပ္ဘက္က ေရးရင္ေရာ။ ဘာေတြျဖစ္မလဲ။ ဒီအထဲမွာမွ ဘယ္ဟာက အမွန္တရားေတြလဲ။ ဘယ္ဟာက လိုရာဆြဲေရးတာေတြလဲ စတာမ်ိဳးေတြပါ။ ျပည္တြင္းေသာင္းက်န္းမွုသမိုင္းဆိုတာေတြ ဖတ္မိေတာ့လဲ ဒီအထဲမွာ ညႊန္းဆိုထားတဲ့ တျခားအဖြဲ႕အစည္းေတြကို သိပ္စိတ္၀င္စားမိလာတယ္။ ဒီထဲက သံုးႏွဳန္းတဲ့ ေသာင္းက်န္းသူဆိုသူေတြကို ေတြ႕ခ်င္လာတယ္။ အဓိကကေတာ့ သူတို႕ဘက္ကေရာ ဒီသမိုင္းကို ဘယ္လိုျမင္လဲ။ ဒါကို က်ြန္မသိခ်င္လာတာ။ (အခုေတာ့ သိျပီလို႕ဆိုရမယ္။ ဘာလို႕လဲဆို က်ြန္မဒီေတာ္လွန္ေရးမွာ ပါေနခဲ့ျပီကိုး။ ဘယ္သူက ေသာင္းက်န္းေနတာတုန္းဆိုတဲ့ အမွန္တရားကို ေတြ႕ေနရျပီ) ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ အဲဒီတုန္းက ၀ိေရာဓိ၊ ၀ိ၀ါဒဆိုတဲ့ စကားလံုးေလးေတြ က်ြန္မ ကဗ်ာေတြထဲမွာ ခဏခဏပါေနခဲ့တယ္။ က်ြန္မစိတ္ရွဳတ္ေထြးေနခဲ့တယ္။ ဘယ္သူကမွန္ျပီး၊ ဘယ္သူက မွားမွန္း ေ၀ခြဲလို႕ကို မရဘူး။
ခုနစ္တန္း၊ ရွစ္တန္း ကာလေတြမွာက်ေတာ့ က်ြန္မရဲ႕ ကဗ်ာ၊ စာစုေလးေတြ ဟိုနားဒီနားမွာ ပါလာတယ္။ တို႕ေက်ာင္းသား၊ မဂၤလာေမာင္မယ္၊ ရြက္ႏုေ၀၊ မွဳခင္းမဂၢဇင္း စတာေတြမွာပါ။ ဒီႏွစ္ေတြက ဆရာမေတြက က်ြန္မရဲ႕ စာေပ၀ါသနာကို တြန္းအားေပးခဲ့တဲ့ ဆရာမေတြပါ။ က်ြန္မရဲ႕ မေတာက္တေခါက္ စာေလးေတြပါတဲ့ စာေစာင္ေတြဆို ဆရာမ အခန္းမွာကို ထားျပီး ေၾကာ္ျငာေပးခဲ့ၾကတယ္။ ပံုႏွိပ္မဟုတ္တဲ့ ၀တၳဳေလးေတြကိုလဲ ဖတ္ျပီး အားေပးခဲ့ၾကတာ။ က်ြန္မနဲ႕ ဆရာမေတြနဲ႕ သိပ္တည့္တာပဲ။ ေက်ာင္းစာသင္ခ်ိန္မဟုတ္တဲ့ အခ်ိန္ေလးေတြဆို ဆရာမေတြဆီ ေရာက္ေရာက္ေနတတ္တယ္။ ဆရာမတို႕နဲ႕ က်ြန္မနဲ႕က Deal လုပ္ထားသလိုျဖစ္ေနတယ္။ ဆရာမတို႕လုိခ်င္တာက အဆင့္မက်ဖို႕၊ အမွတ္ေပါင္း မက်ဖို႕။ ဒါေတြ မျဖစ္ဘူးဆိုရင္ က်ြန္မလုပ္တာေတြအားေပးတယ္ဆိုတဲ့ အေျခအေနမ်ိဳး။ က်ြန္မကလဲ ေက်ာင္းသူသာဆိုရမယ္။ ေက်ာင္းမွာေတာင္ အျမဲမရွိဘူး။ ေက်ာင္းကေပးတဲ့ တာ၀န္ေတြနဲ႕ အျပင္ေရာက္ခ်င္ေရာက္ေနတာ။ ေက်ာင္းကေပးတဲ့ တာ၀န္ဆိုလို႕ ထူးထူးဆန္းဆန္းေတြေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ က်ြန္မတို႕ေက်ာင္းဆိုတာက စာၾကမ္းပိုးေက်ာင္း။ တကုတ္ကုတ္နဲ႕ ေက်ာင္းစာပဲ က်က္ေနၾက၊ အမွတ္ပဲ ျပိဳင္ေနၾကတာ။ ဒီလိုေက်ာင္းမ်ိဳးမွာ ျပင္ပစာေတြ စိတ္၀င္စားတဲ့ က်ြန္မကို ဆရာမေတြ သတိထားမိေတာ့တာေပါ့။
ဒီေတာ့ တႏွစ္ပတ္လည္လံုးက်င္းပတဲ့ ပြဲမွန္သမွ် က်ြန္မေခ်ာဆြဲခံရေတာ့တာပဲ။ ဒီတုန္းက က်ြန္မက အရာရာကို ေလ့လာစူးစမ္းေနသူပဲ ရွိေသးတယ္။ ႏိုင္ငံေရးနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ဗဟုသုတသာရွိေပမယ့္ တရားမွ်တမွဳ၊ ယံုၾကည္ခ်က္၊ ရပ္တည္ခ်က္ေတြကို မသိေသးဘူး။ ဒီေတာ့ျပိဳင္ပြဲေတြမွာ ပါျဖစ္ခဲ့တယ္။ တပ္မေတာ္ရဲ႕ အစဥ္အလာေကာင္းဆယ့္ႏွစ္ရပ္ အခ်က္ေတြကို စာစီစာကံုးတိုင္းမွာ ထည့္ေရးျဖစ္ခဲ့ဖူးတာပဲ။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ဒီအစဥ္အလာေတြကို တပ္မေတာ္က မထိန္းသိမ္းပါလားဆိုတာ မ်က္ျမင္ကိုယ္ေတြ႕ေတြ၊ မွတ္တမ္းေတြအရ သိလာရတဲ့အခါ က်ြန္မရင္ထဲ ဘယ္လိုေနမလဲ စဥ္းစားသာၾကည့္ပါေတာ့။ ဒီတုန္းက အတန္းခ်ိန္မဟုတ္ပဲ အတန္းထဲကို ျမန္မာဆရာမမ်ား မ၀င္လာလိုက္နဲ႕။ ဆရာမက ဘာျပိဳင္ပြဲဆိုတာ မေျပာရေသးဘူး။ သူငယ္ခ်င္းေတြက ခင္မမမ်ိဳးလို႕ ေအာ္ေတာ့တာပဲ။ ေက်ာင္းနံရံကပ္စာေစာင္မွာလဲ က်ြန္မတာ၀န္ယူျဖစ္လာခဲ့တယ္။ ျမိဳ႕နယ္ပညာေရးရံုး၊ ျပည္နယ္ပညာေရးရံုးေတြမွာ က်ြန္မနာမည္ ေပါက္လာတယ္။ By name နဲ႕ ပညာေရးရံုးေတြက ပြဲေတာင္းမွဳေတြ ရွိလာတယ္။
ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ က်ြန္မရဲ႕ စာဖတ္၀ါသနာ၊ စာေရး၀ါသနာေတြကို ေျမေတာင္ေျမွာက္ေပးခဲ့တဲ့ ဆရာမေဒၚေနာ္စာထူး၊ ေဒၚခင္သန္းထူး၊ ေဒၚခင္ႏွင္းရီနဲ႕ ဘာသာရပ္ဆရာမေတြအားလံုးကို က်ြန္မအျမဲ ေက်းဇူးတင္ေနမိမွာ အမွန္ပါပဲ။
(၇)
ကိုးတန္း၊ ဆယ္တန္းကာလေတြဟာ က်ြန္မအတြက္ ႏိုင္ငံေရးအယူအဆနဲ႕ ရပ္တည္ခ်က္ဆိုင္ရာေတြမွာ အားျပိဳင္မွဳေတြ၀င္လာခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေတြပဲျဖစ္တယ္။ သတင္းနဲ႕ စာနယ္ဇင္းက စာအုပ္ေတြလဲ ဖတ္ျဖစ္သလို၊ ဆိုရွယ္လစ္ေခတ္က စာအုပ္ေတြလဲ တမင္ကို စုေဆာင္း ဖတ္မိလာခဲ့တယ္။ ကြန္ျမဴနစ္စာေပေတြနဲ႕ ရင္းႏွီးလာခဲ့သလို အရင္းရွင္စနစ္အေၾကာင္းေတြ၊ ကမၻာျပဳျဖစ္စဥ္ေတြ၊ ေအအိုင္ဒီအက္စ္နဲ႕ ကမၻာ့က်န္းမာေရး၊ ဘီစီစီအိုင္ အရွဳပ္ေတာ္ပံု၊ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ပေပ်ာက္ေရး စတာေတြကို ပိုပိုျပီး စိတ္၀င္စားလာတယ္။ အဲဒီမွာ စာေပ၀ိုင္း တခုနဲ႕ က်ြန္မအဆက္အသြယ္ရလာတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္က ကန္႕သတ္စာအုပ္ေတြ၊ ရွားပါးစာအုပ္ေတြကို ေပးဖတ္ခဲ့ၾကသူေတြကို က်ြန္မသိပ္ေက်းဇူးတင္မိတာပဲ။ စာအုပ္ေတြထဲကေန က်ြန္မရင္ထဲကို ရုရွားက သူရဲေကာင္းမေလး ဇိုယာေရာက္လာေအာင္ သူတို႕ ထည့္ေပးႏိုင္ခဲ့ၾကတယ္။ အဓိကက သူမရဲ႕ ရဲ၀ံ့ျပတ္သားတဲ့ စိတ္ဓာတ္။ တညလံုး ညွဥ္းပမ္းႏွိပ္စက္ခံရျပီး လည္ပင္းမွာ ၾကိဳးကြင္းစြပ္ထားခံရတဲ့ အေျခအေနကို တည္တည္ျငိမ္ျငိမ္နဲ႕ ရင္ဆိုင္ျပီး၊ ယံုၾကည္ခ်က္ကို မေဖာက္မျပန္ပဲ ေျပာသင့္တာ ေျပာခဲ့တဲ့ အမ်ိဳးသမီးငယ္ေလးတေယာက္။ သူမဟာ က်ြန္မရဲ႕ မျမင္ႏိုင္တဲ့ ဆရာသမား။ က်ြန္မဘ၀မွာ ၾကီးမားတဲ့ အခက္အခဲတခ်ိဳ႕ ၾကံဳလာရတဲ့ အခါတိုင္းမွာ၊ အားေလ်ာ့လာတဲ့အခါတိုင္းမွာ က်ြန္မလည္ပင္းကို ျပန္စမ္းၾကည့္မိတတ္တယ္။ “ငါ့လည္ပင္းမွာ ၾကိဳးကြင္းစြပ္ခံထားရတဲ့ အေျခအေနမဟုတ္ဘူး။ မိနစ္ပိုင္းအတြင္းမွာ ေသဆံုးေတာ့မယ္ဆိုတာ ေသခ်ာေနတာမဟုတ္ဘူး။ ဒီအခက္အခဲေလာက္က မွဳစရာမွမဟုတ္တာ“ ဆိုတဲ့ အားအင္ေတြကို က်ြန္မကို ေပးေနတတ္တဲ့ ဆရာမေလးတေယာက္လို႕ ဆိုရမယ္။
ဒီကာလေတြမွာ ေက်ာင္းမွာလဲ စည္းကမ္း၊ ၀ါသနာ၊ ရည္မွန္းခ်က္ေတြကို မွ်မွ်တတျဖစ္ေအာင္ ျပဳျပင္ဆံုးမေပးခဲ့တဲ့ ဆရာမေတြနဲ႕ ထပ္ၾကံဳေတြ႕ရပါတယ္။ ဒီတုန္းက ကိုးတန္းဆရာမေတြက သူ႕တပည့္ေတြနဲ႕အတူ ဆယ္တန္းလိုက္တက္၊ ဆယ္တန္းဆရာမေတြက ကိုးတန္းျပန္ဆင္းနဲ႕ လုပ္ထားတဲ့ သင္ၾကားေရးပံုစံျဖစ္တာေၾကာင့္ ႏွစ္ႏွစ္လံုး လံုး ဆရာမတို႕ေတြနဲ႕ ၾကံဳခဲ့ရတာပါ။ ဒီတုန္းက အတန္းပိုင္ဆရာမက သခ်ၤာဆရာမ ေဒၚတင္မာညြန္႕။ ဆရာမက အိမ္စာေပးရင္ သိပ္အေပးၾကမ္းတယ္။ ပုစၳာေတြအမ်ားၾကီးကို သင္ရိုးကိုင္ျပီး တရစပ္ေပးတာပါ။ တခါတေလလဲ ေမးခြန္းေဟာင္းေတြ။ က်ြန္မဆိုတာကလဲ စာၾကမ္းပိုးဆိုေပမယ့္ ေက်ာင္းစာၾကမ္းပိုးမဟုတ္။ တေန႕ေနလို႕မွ အနည္းဆံုး စာေစာင္ေလးတခုမွ မကိုင္ရရင္ စိတ္ထဲမွာ တေန႕တာလုပ္ငန္းျပီးတယ္လို႕ကို မထင္သူ ျဖစ္ေနေလေတာ့ အေတာ္ကိုခက္ပါတယ္။ ျပီးေတာ့လဲ က်ြန္မက ပုစၳာေဟာင္းေတြ ထပ္တလဲလဲ တြက္ခ်က္ခ်င္သူမဟုတ္။ အသစ္ေတြလိုက္ရွာေနတဲ့သူ။ ႏိုင္ငံရပ္ျခား သခ်ၤာပုစၳာေမးခြန္းေလးေတြပါ လိုက္တြက္ၾကည့္ေနသူ။ ဒီေတာ့ ဆရာမေပးတဲ့ အိမ္စာက မျပီးနဲ႕မို႕ ခဏခဏျပစ္ဒဏ္ခံရပါတယ္။ ေက်ာက္သင္ပုန္း သုတ္တဲ့ အ၀တ္နဲ႕ က်ြန္မေခါင္းေပၚဖုန္ခါတဲ့ ျပစ္ဒဏ္ပါ။ တေခါင္းလံုးကို ျဖဴေဖြးသြားပါေရာ။ ဒါေပမယ့္ က်ြန္မသူငယ္ခ်င္းေလးေတြက သိပ္ခ်စ္ဖို႕ေကာင္းပါတယ္။ ျပီးရင္ ျပန္ခါေပးၾကပါတယ္။
အဂၤလိပ္စာဆရာမ ေဒၚတင္ညြန္႕ရည္က်ေတာ့ က်ြန္မက နည္းနည္းေၾကာက္ပါတယ္။ သူက ၾကိမ္လံုးသံုးတတ္သူမို႕ပါ။ ပိုဆိုးတာက ရိုက္မယ္ဆိုရင္ ဆရာမ ေတြ နားေနခန္းကေန တုတ္သြားယူခိုင္းတတ္တာမ်ိဳးပါ။ ဒီတုန္းက က်ြန္မကလဲ ဆရာမေတြအၾကား နည္းနည္း ေရပန္းစားေနေလေတာ့ ဆရာမ တစ္ရာေက်ာ္ရဲ႕ နားေနခန္းထဲ၀င္ျပီး၊ ေတြ႕တဲ့ ကိုယ့္အတန္းဆရာမဆီ တုတ္သြားေတာင္းရတာကို စိတ္ထဲ ေအာင့္သက္သက္။ ဒီလိုနဲ႕ပဲ စာလုပ္ျဖစ္သြားပါေတာ့တယ္။ ျမန္မာစာဆရာမက်ေတာ့ က်ြန္မကို သိပ္အလိုလိုက္သူပါ။ ျမန္မာစာဆရာမေတြနဲ႕ က်ြန္မနဲ႕ ေတာ္ေတာ္ ရင္းႏွီးေလ့ရွိပါတယ္။ သမိုင္းဆရာမ ေဒၚၾကည္၀င္းက်ေတာ့ ေက်ာင္းစာသင္ခန္းျပင္ပမွာ က်ြန္မကိုျမင္ရင္ အျမဲျပံဳးျပံဳးသြားပါတယ္။ က်ြန္မကလဲ သူ႕ကို မေတြ႕လိုက္နဲ႕။ သမိုင္းေၾကာင္းေတြ အတင္းလိုက္ေဆြးေႏြး။ ျပီးေတာ့ လပတ္စာေမးပြဲေတြမွာ ဖတ္စာအုပ္ထဲက စာေတြ က်ြန္မေျဖေနတာ မဟုတ္ဘူးဆိုတာ က်ြန္မတို႕ ႏွစ္ေယာက္ပဲ သိခဲ့ၾကတဲ့ ကိစၥ။ ဆရာမကလဲ အမွတ္ေလွ်ာ့ပါတယ္။ က်ြန္မကလဲ မရဘူး။ သမိုင္းကို က်ြန္မက က်က္တာမွ မဟုတ္။ ေမးခြန္းလာရင္ ကိုယ္သိတာေတြ ခ်ေရးတာကိုး။
ပထ၀ီဆရာမက်ေတာ့ က်ြန္မကို ခဏခဏရိုက္ရပါတယ္။ က်ြန္မက စစ္ပြဲေျမပံုေတြပဲ စိတ္၀င္စားတာ။ သင္ရိုးထဲက ေျမပံုေတြကို စိတ္၀င္စားတာ မဟုတ္။ ဒီေတာ့ ဘယ္ေတာ့မွလဲ အိမ္စာေပးဆြဲခိုင္းတဲ့ ေျမပံုေတြကို ဆြဲေလ့ဆြဲထမရွိပါ။ အီကိုဆရာမနဲ႕က်ေတာ့လဲ ဒီလိုပါပဲ။ ဆရာမက အလြတ္က်က္ျပီး ျပန္ခိုင္းေလ့ရွိပါတယ္။ က်ြန္မက စာအလြတ္က်က္တာမွာ ပါရမီအေတာ္နည္းတဲ့သူပါ။ အေၾကာင္းအရာ၊ အခ်က္အလက္ကိုပဲ ဖတ္ခ်င္တဲ့သူ၊ ျပီးရင္လဲ ဒီအခ်က္အလက္ေတြကို အေသးစိတ္ ထပ္ခ်ဲ႕ျပီး သိခ်င္တဲ့ လူစားမ်ိဳးပါ။ ဒီေတာ့ က်ြန္မစာမက်က္ဘူးဆိုျပီး ဆရာမကလဲ ဂရုဏာေဒါသနဲ႕ အျပင္းအထန္ ဆံုးမပါေတာ့တယ္။
ဓာတု၊ ဇီ၀၊ ရူပ ဘာသာေတြက်ေတာ့ အမွတ္ေတြအမ်ားၾကီး ရႏိုင္တဲ့ ဘာသာေတြျဖစ္လို႕ က်ြန္မလဲ စိတ္ထဲက မပါေပမယ့္ အဓိကထားျပီး က်က္မွတ္ခဲ့ရပါတယ္။ မခ်စ္ေပမယ့္ ေအာင့္ကာနမ္းဆိုတာ ဒါမ်ိဳးပဲ ဆိုရမွာပါ။ လံုး၀စိတ္မ၀င္စားပဲ ေလ့လာက်က္မွတ္ခဲ့ရတာပါ။ စာက်က္ျဖစ္ေပမယ့္ စိတ္မ၀င္စားေတာ့ စာသင္ခ်ိန္ဆို က်ြန္မအိပ္ငိုက္ပါေရာ။ ဓာတုေဗဒဆရာမ ေဒၚစိုးစိုးႏိုင္က “ေဟ့။ ဒီအခန္းထဲမွာ ခင္မမမ်ိဳး ရွိေသးရဲ႕လား“ လို႕ ေအာ္ေမးရတဲ့ အထိပါ။ တကယ္ေတာ့ က်ြန္မက ေရွ႕ဆံုးမွ ထိုင္ေနတာ။ ေနာက္က သူငယ္ခ်င္းေတြ အတင္းလွမ္းတြန္းမွ ႏိုးလာတယ္။ ဆရာမက အျပစ္မယူပါဘူး။ တတန္းလံုးကလဲ ၀ိုင္းရီေနၾကလို႕ အိပ္ခ်င္ေတာင္ ေျပသြားခဲ့ရဖူးပါရဲ႕။
က်ြန္မတို႕တုန္းက ပညာေရးစမ္းသပ္ေနတဲ့ ကာလမို႕ မဆီမဆိုင္ ကိုးဘာသာကို ငါးဘာသာ ေပါင္းျပီး သင္ရတဲ့ ေခတ္ပါ။ ဒီလိုပညာေရးမ်ိဳးနဲ႕ ကံေကာင္းလို႕ က်ြန္မတို႕ သူငယ္ခ်င္းေတြ ဟိုမေရာက္၊ ဒီမေရာက္ ေတြ ျဖစ္မကုန္ၾကတာပါ။ ဘယ္ဘာသာမွလဲ ေသေသခ်ာခ်ာမသိနဲ႕ သိပၸံစာအုပ္ပဲကိုင္ရမလို၊ အီကိုပဲ ထိုင္ဖတ္ရမလိုနဲ႕ ေတာ္ေတာ္ဆိုးတဲ့ကာလပါ။ သင္ရိုးေတြကလဲ အစီအစဥ္တက် ေလွ်ာ့ထားတာမဟုတ္ပဲ ေရွ႕ႏွစ္ ေတြကေန ေကာက္သင္းေကာက္ထားတာမို႕ ၾကားမွာ သေဘာတရားေတြက အဆက္ျပတ္နဲ႕။ ရွဳပ္ယွက္ကို ခတ္ေနတာပါပဲ။ ဒီလိုအေျခအေနမ်ိဳးမွာ က်ြန္မတို႕ ဆယ္တန္းစီ တခန္းလံုး တန္းလံုးက်ြတ္ သိပၸံဂုဏ္ထူးပါေအာင္ သင္ေပးခဲ့ၾကတဲ့ ဆရာမေတြရဲ႕ ေက်းဇူးက အေတာ္ပဲ ၾကီးမားလွပါတယ္။
(၈)
“ဒီကိစၥက အထက္က နာမည္နဲ႕ ေတာင္းဆိုလာတာ။ မလုပ္လို႕ မျဖစ္ဘူး“
ဒီစကားကို ဆိုလာသူက ေက်ာင္းအုပ္ဆရာမၾကီး ေဒၚေအးခ်စ္။ ဆယ္တန္းကာလ နံနက္ပိုင္း သခ်ၤာအခ်ိန္မွာ ရံုးခန္းက ေခၚတယ္ဆိုလို႕ ေရာက္သြားေတာ့ တပ္မေတာ္ေန႕ က်ပန္းစကားေျပာျပိဳင္ပြဲမွာ ၀င္ျပိဳင္ဖို႕ ဆိုလာတာ။ ဒီတုန္းက ဆယ္တန္းစာေမးပြဲ ေျဖဆိုခြင့္ ေဖာင္ေတြေတာင္ တင္ခ်ိန္နီးေနျပီ။ က်ြန္မရဲ႕ ေခါင္းထဲမွာလဲ ေက်ာင္းစာပဲ စိတ္၀င္စားေတာ့တဲ့ကာလ။
“သမီး စိတ္မ၀င္စားေတာ့ဘူး ဆရာမၾကီး။ ဒီကိစၥေတြ တခန္းရပ္လိုက္ျပီ“
“အဲလိုလုပ္လို႕ မရဘူးေလ။ နာမည္နဲ႕ ေတာင္းလာတာ“
“အဲဒီနာမည္နဲ႕ဆိုတာကို စိတ္ညစ္တာ ဆရာမၾကီး။ နဖားၾကိဳးထိုးေနတာ“
“ဘာေျပာတယ္“
က်ြန္မရဲ႕ မွတ္ခ်က္အဆံုးမွာ ဆရာမၾကီး ဆတ္ခနဲ ျဖစ္သြားတာ သတိထားလိုက္မိတယ္။ ထိုင္ျပီးေျပာေနရာက မတ္တပ္ရပ္တယ္။ က်ြန္မကို မ်က္လံုးျပဴးၾကည့္တယ္။
“မႏွစ္တုန္းကလဲ ဒီလိုပဲ ေက်ာင္းသူအေနနဲ႕ပါတာပဲ ဆရာမၾကီး။ ဒါကို ပြဲမတိုင္ခင္မွာ ၾကံ့ခိုင္ေရးတံဆိပ္ေတြ လာေပးၾကတယ္။ သမီးက အသင္း၀င္ထားတာမွမဟုတ္တာ။ ဒါေပမယ့္ ဒီတံဆိပ္ေတြၾကီးေတြနဲ႕ ေျပာခိုင္းဆိုခိုင္းေတာ့ အခုအသင္း၀င္ေတြလိုျဖစ္ေနျပီ။ သမီးတင္မကဘူး။ တျခားျပည္နယ္နဲ႕တိုင္းက သမီးလိုေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားေတြလဲ ဒီအတိုင္းပဲ။ တျခား ေက်ာင္းသားေတြက ေလွာင္တာခံရတယ္။ ပိုဆိုးတာက က်ံဳးသြင္းတာပဲ“
“ဘာ“
“ကိုးတန္း၊ ဆယ္တန္းေက်ာင္းသားေတြကို ေက်ာင္းကေနဆင့္ေခၚ၊ ျပိဳင္ပြဲ၀င္ခိုင္း၊ တံဆိပ္တပ္ေပး။ ဗဟိုအဆင့္ျပိဳင္ပြဲမတိုင္ခင္မွာ စစ္တပ္ေတြထဲေခၚ။ ကမ့္ေတြသြင္း။ အစိုးရယႏၱရားလည္ပတ္ပံုေတြ လာေျပာ။၀န္ၾကီးေပါင္းစံုက လာေတြ႕။ လူၾကီးေတြ ေျပာခိုင္းတဲ့ အခ်က္ေတြဆိုျပီး ပါေအာင္ေျပာခိုင္းတာေတြကို ဆိုလိုတာပါဆရာမၾကီး။ ဒါနဲ႕လဲ မျပီးေသးဘူး။ ကိုယ့္အိမ္ျပန္ေရာက္ေတာ့လဲ အိမ္ကို စာအုပ္ေတြ လာလာပို႕ေနၾကတယ္“
“ေကာင္းတာပဲမဟုတ္ဘူးလား။ သမီးလဲ ဒါေတြ စိတ္၀င္စားတာပဲ“
“မတူဘူးဆရာမၾကီး။ သမီးစိတ္၀င္စားတာက သမိုင္းကို စိတ္၀င္စားတာ။ ဒီလိုလုပ္ဖို႕မဟုတ္ေသးဘူး။ သမီးကိုယ္တိုင္ပဲ ဆံုးျဖတ္ခ်င္တယ္။ ဒါေပမယ့္ အခု သမီးဆယ္တန္းပဲရွိေသးတယ္။ အခုက တိုင္း၊ စစ္ဌာနခ်ဳပ္ ပြဲေတြကို ေခၚတဲ့အထိ ျဖစ္ေနတယ္။ စစ္ေရးျပအခမ္းအနားေတြမွာဖိတ္၊ တိုင္း၊ တပ္မမွဴးေတြနဲ႕ ေန႕လည္စာစားခိုင္း၊ ညစာစားပြဲေတြတက္ရနဲ႕ စာက်က္လဲပ်က္တယ္”
ေျပာရင္းနဲ႕ က်ြန္မအသံေတြ တုန္လာခဲ့တယ္။ ဒီအခ်ိန္တုန္းက က်ြန္မက ဒီမိုကေရစီ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြဆိုတဲ့ အသိနဲ႕ ခင္မင္ရင္းႏွီးရမယ့္လူေတြ ေတြ႕ဖူးေသးတာ မဟုတ္ဘူး။ စာေပ၀ိုင္းေတြက အစ္ကိုၾကီးေတြကိုေတာ့ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြမ်ားလားလို႕ ထင္မိေသးတယ္။ သူတို႕ကလဲ ဖြင့္မေျပာဘူး။ စာအုပ္ေတြပဲ တအုပ္ျပီးတအုပ္ ေပးဖတ္ေနၾကတာ။ (ေနာက္ပိုင္း သူတို႕အဖမ္းခံရျပီး ေထာင္က်သြားေတာ့မွ သူတို႕အေၾကာင္း ေသခ်ာသိရတယ္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ က်ြန္မကို လမ္းမွန္ေပၚ မသိမသာ တြန္းပို႕ေပးခဲ့သူေတြကို ေက်းဇူးတင္ေနမိဆဲပါပဲ) ဒီတုန္းကေတာ့ က်ြန္မပတ္၀န္းက်င္မွာ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြ လဲရွိေနတယ္ဆိုတာ ဘယ္သိပါ့မလဲ။ က်ြန္မပတ္၀န္းက်င္မွာ ရွိေန၊ ေတြ႕ထိေနရတဲ့ အသိုင္းအ၀ိုင္းေတြက စစ္ဘက္က လူေတြမ်ားတယ္။
ဒါေပမယ့္ သူတို႕ ဆက္ဆံေနတဲ့ ပံုစံေတြက၊ အေျခအေနေတြက က်ြန္မေမွ်ာ္လင့္ထားသလို မဟုတ္ဘူး။ ေတာင္ၾကီးျမိဳ႕ရဲ႕ မဂၤလာပြဲ၊ အလွဴပြဲမ်ားစြာမွာ လူၾကီးမိဘေတြနဲ႕ သြားဖူးခဲ့စဥ္ေတြတုန္းက တခ်ိန္က်ရင္ ကိုယ့္ကို တိုက္ရိုက္ဖိတ္ၾကားတဲ့ ဖိတ္စာေတြကို က်ြန္မေမွ်ာ္လင့္ခဲ့ဖူးတယ္။ ဘယ္သူႏွင့္ မိသားစုဆိုတာထက္ က်ြန္မနာမည္နဲ႕ တိုက္ရိုက္လာတာမ်ိဳးပါ။ မိသားစုဆိုတဲ့ စကားလံုးေတြနဲ႕သြားရတာ မွီခိုျပီး လိုက္သြားရတဲ့ သေဘာေပါက္ေနလို႕။ ဒါေပမယ့္ အသက္ ဆယ့္ေျခာက္ႏွစ္ကာလမွာ က်ြန္မဆီကို ပထမဆံုးေရာက္လာခဲ့တဲ့ အမည္ေရွ႕မွာ ေဒၚတပ္ထားတဲ့ ဖိတ္စာကေတာ့ က်ြန္မကို တုန္လွဳပ္သြားေစခဲ့ဖူးပါတယ္။ ေနရာက သံလြင္ခန္းမ၊ အေရွ႕ပိုင္းတိုင္းစစ္ဌာနခ်ဳပ္။ က်ြန္မသိပ္စိတ္ရွဳတ္ခဲ့ရတယ္။ ငယ္စဥ္က အဖိုးဆီကၾကားခဲ့ဖူးတာေတြ၊ မိသားစုနဲ႕ ရင္းႏွီးတဲ့ ေတာင္ၾကီးျမိဳ႕က ေရွ႕မွီေနာက္မွီ ႏိုင္ငံေရးသမားေဟာင္းၾကီးေတြနဲ႕ ေတြ႕ရင္ ေျပာေနၾကတဲ့ စကားေတြ၊ စာအုပ္ေတြထဲမွာ သိသိသာသာကြဲျပားေနတဲ့ အယူ၀ါဒေတြ၊ ဟိုတမ်ိဳး၊ ဒီတမ်ိဳးျဖစ္ေနတဲ့ သမိုင္းေတြ။ အကုန္လံုးေရာေနတယ္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ဆယ္တန္းေျဖျပီးရင္ အခ်ိန္ယူျပီး ေလ့လာဖို႕ကိုေတာ့ က်ြန္မေတြးေနမိခဲ့ျပီ။
“အင္း၊ ဆက္ေျပာ“
ဆရာမၾကီးက ျပန္ထိုင္ျပီး ေမးဆတ္ျပတယ္။
“ဟိုတေလာက က်ဴရွင္အျပန္မွာ သမီးရဲ႕ ဒရိုင္ဘာ ကားတိုက္မွဳျဖစ္တယ္ဆရာမၾကီး။ ဟိုဘက္က ဆိုင္ကယ္။ ဆိုင္ကယ္သမား လက္ထိသြားတယ္။ ယာဥ္ထိန္းရဲေရာက္လာတယ္။ မွားတာ သမီးတို႕ဘက္ကမွားတာ။ သမီးက ေလ်ာ္ေပးမယ္ညွိတယ္။ မၾကာခင္မွာပဲ တျခားဆိုင္ကယ္တခ်ိဳ႕ေရာက္လာတယ္။ ကတ္ေတြျပျပီး ဆိုင္ကယ္သမားကို သြားခိုင္းလိုက္ၾကတယ္“
အေျခအေနအေၾကာင္းစံုကို က်ြန္မဆက္ရွင္းျပပါတယ္။ ဒီတုန္းကေတာ့ က်ြန္မဆီမွာ စိုးရိမ္စိတ္ကလဲ ၀င္ေနတယ္။ က်ြန္မကားေမာင္းသမား ဆိုတာကလဲ ေပ်ာ့စိေပ်ာ့ညက္။ တခုခုဆိုရင္ က်ြန္မကပဲ ဦးေလးဘာလုပ္၊ ညာလုပ္ဆိုရတာ။ လူေတြမ်ား ခ်ရင္ က်ြန္မကေတာင္ သူ႕ကို ျပန္ျပီး ကာကြယ္ေပးရင္ ေပးရဦးမလားမသိ။ ျပီးေတာ့ဆယ္တန္းက်ဴရွင္ခ်ိန္ေတြဆိုတာက ကေမာက္ကမ။ တခ်ိဳ႕ညေနဆို ခုနစ္နာရီေက်ာ္မွ ျပီးတာ။ စုျပီး ၀ိုင္းရိုက္ရင္ မခက္ဘူးလား။ ျဖစ္သြားခဲ့တာကလဲ တရားမွ မတရားတာပဲ။ သူမ်ားကို ဒီလို မတရားလုပ္လိုက္သလို ျဖစ္သြားတာလဲ စိတ္ထဲမွာ အားမလိုအားမရျဖစ္မိတယ္။
“ခင္မမမ်ိဳး။ ဒါေတြက သူတို႕ကို ျငင္းဖို႕ အေၾကာင္းျပခ်က္ ခိုင္လံုတာမွ မဟုတ္တာ“
“ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ဒီတခါေတာ့ ျငင္းပါရေစ ဆရာမၾကီး။ သမီးေရွ႕ဆက္မတိုးခ်င္ဘူး“
“ေက်ာင္းဂုဏ္သိကၡာက်လိမ့္မယ္ ခင္မမမ်ိဳး။ စျပီးသား ခရီးကို ဆံုးေအာင္ေလွ်ာက္“
“အဲလိုဆိုရင္ သမီး ဒီေက်ာင္းသူ မဟုတ္ေတာ့ရင္ ပိုအဆင္ေျပမယ္ထင္တယ္“
က်ြန္မရြဲ႕ေျပာလိုက္တာမဟုတ္ေပမယ့္ ဆိုစကားက နည္းနည္းတင္းသလိုျဖစ္သြားလို႕လားမသိ။ ဆရာမၾကီး စိတ္ဆိုးသြားပါတယ္။ ဆရာမၾကီးဆိုတာကလဲ တေက်ာင္းလံုးက ဖိန္႕ဖိန္႕တုန္ေအာင္ေၾကာက္ၾကရတာ။ က်ြန္မစိတ္ထဲေတာ့ ဘာေၾကာင့္ရယ္မသိ။ အ၀င္အထြက္မ်ားျပီး ရင္းႏွီးမွုလြန္သြားတာပဲလားမသိ။ ရိုေသေလးစားမွုပဲရွိျပီး ေၾကာက္စိတ္လံုး၀ကို မရွိ။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ဆရာမၾကီး မဟုတ္ပဲ ပညာေရး၀န္ၾကီးဆိုရင္ေတာင္ က်ြန္မေျပာျဖစ္ခဲ့မယ္ထင္တယ္။ က်ြန္မက အတင္းအၾကပ္ ေစခိုင္းမွဳကို လံုး၀ၾကိဳက္တဲ့လူမ်ိဳးမဟုတ္။ က်ြန္မလုပ္သင့္တယ္ထင္တာကို လုပ္ႏိုင္ရင္ လုပ္မယ္။ အေျခအေနအရ မလုပ္ႏိုင္ဘူးဆိုရင္လဲ ဘယ္လိုပံုစံမ်ိဳးနဲ႕ လုပ္ခိုင္းလုပ္ခိုင္း က်ြန္မစိတ္၀င္စားတာမဟုတ္။ အသက္ၾကီး လာေလေလ၊ ဒီလိုစိတ္က ပိုၾကီးလာေလေလ။
“ေကာင္းျပီေလ။ အဲလိုဆိုလဲ အျပင္ကေျဖေပါ့“
က်ြန္မလဲ ဘာမွ ဆက္မေျပာပဲ ထြက္လာခဲ့ပါတယ္။ က်ြန္မကို သားဦးစေနသမီးမို႕ ဇြဲခတ္တတ္တယ္လို႕ လူၾကီးေတြက ဆိုၾကပါတယ္။ က်ြန္မမွန္တယ္လို႕ ယူဆရင္ ဘာပဲ ဆံုးရွံဳးရ၊ ဆံုးရွံဳးရ က်ြန္မစိတ္ထဲ မွဳကို မမွဳ။ ေနာက္ေန႕မွာ က်ြန္မေက်ာင္းမသြား။ ဒီတုန္းက ေက်ာင္းက ေအာင္ခ်က္ေကာင္းရာခိုင္ႏွဳန္းျမင့္ဖို႕ ေက်ာင္းေျပးတာေတြကို တင္းက်ပ္ထားတဲ့ကာလ။ ေက်ာင္းပ်က္ရင္ မိဘေတြ ကိုယ္တိုင္ ဆရာမၾကီးဆီ ခြင့္လာတိုင္မွ ရပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႕ ဘုမသိဘမသိနဲ႕ က်ြန္မအေမလဲ က်ြန္မေနမေကာင္းဘူး အေၾကာင္းျပခ်က္နဲ႕ ဆရာမၾကီးဆီ သြားရပါေတာ့တယ္။ ဆရာမၾကီးဘာေျပာလိုက္တယ္ ထင္ပါသလဲ။
“ေဒါက္တာ။ ကေလးကို ေက်ာင္းျပန္တက္ခိုင္းလိုက္ပါ။ ဘာေၾကာင့္ေက်ာင္းပ်က္လဲ က်ြန္မသိပါတယ္။ သူျဖစ္ခ်င္တာ ျဖစ္ရပါေစမယ္“တဲ့။
ဒီလိုနဲ႕ က်ြန္မလဲ ေနာက္ေန႕က စျပီး ပံုမွန္ပဲ ေက်ာင္းဆက္တက္ပါတယ္။ ဆရာမၾကီး ဘယ္လိုရွင္းလိုက္တယ္မသိ။ စာေမးပြဲျပီးတဲ့အထိ ဘယ္လိုဖိအားမွ မရွိေတာ့။ အခုအခ်ိန္အထိ ဒီအျဖစ္အပ်က္ေလးေတြ ေတြးမိတိုင္း ဆရာမၾကီးကို သတိတရ ရွိေနဆဲပါပဲ။ ဆယ္တန္းေအာင္ျပီး ေနာက္ပိုင္း၊ အာဏာရွင္ဆန္႕က်င္ေရးနဲ႕ ထိစပ္မိျပီး ကာလတခုမွာ ဆရာမၾကီးကို သြားကန္ေတာ့ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ သမီးလမ္းေၾကာင္းတခုကို ဆံုးျဖတ္ေရြးခ်ယ္ျပီးသြားျပီလို႕ အျပန္မွာ ႏွဳတ္ဆက္ရင္းေျပာေတာ့ ဆရာမၾကီးက ျပံဳးျပပါတယ္။ ဘာလဲဆိုတာ ဆရာမၾကီး မေမးခဲ့ပါ။ က်ြန္မကို ကားေပၚအထိ လိုက္ပို႕ေပးပါတယ္။ ကားေပၚအတက္မွာ ပခံုးကို လွမ္းပုတ္ျပီး ဂရုစိုက္လို႕ ေျပာပါတယ္။ ဒီတုန္းေတြက ဒ႑ာရီလား၊ တကယ္လားလို႕ မသိႏိုင္ေပမယ့္ ဆရာမၾကီး ငယ္စဥ္က ေတာခိုခဲ့ဖူးတယ္လို႕ ေျပာၾကတဲ့ အခ်က္ကို က်ြန္မစိတ္ထဲကေတာ့ ဟုတ္မယ္လို႕ ခံစားမိဖူးတယ္။ အေသအခ်ာကေတာ့ ဆရာမၾကီးမွပဲ သိမွာပါပဲ။ ဆရာမၾကီး သက္ရွိထင္ရွားရွိေနေသးလားဆိုတာ က်ြန္မမသိေတာ့ပါဘူး။ ႏွစ္ေပါင္း မ်ားစြာၾကာခဲ့ျပီမို႕ သိႏိုင္ဖို႕လဲ လမ္းလွမ္းမမွီေတာ့ပါဘူ။ ဒါေပမယ့္ က်ြန္မရင္ထဲမွာေတာ့ ဆရာမၾကီး ရွိေနဆဲ။
နိဂံုး
က်ြန္မရဲ႕ ဘ၀မွာ သင္ဆရာ၊ ျမင္ဆရာ၊ ၾကားဆရာေတြ အမ်ားၾကီးပါပဲ။ ဆယ္တန္းေအာင္ျပီးေနာက္ပိုင္း မွာ ပညာသင္ၾကားခဲ့တဲ့ တကၠသိုလ္ေတြ၊ သင္တန္းေက်ာင္းေတြ၊ အလုပ္ခြင္ေရးရာေတြမွာ ၾကံဳေတြ႕ခဲ့ရတဲ့ ဆရာ၊ ဆရာမေတြက အမ်ားအျပားပါ။ ယူေကႏိုင္ငံကို စတင္ေရာက္ခ်ိန္မွာ ေနာက္ဆံုးႏွစ္ ဂုဏ္ထူးတန္းတက္ခြင့္ရေအာင္ ျမန္မာျပည္မွာ ေျဖထားရမယ့္ စာေမးပြဲနဲ႕ သင္တန္းေတြကို လမ္းညႊန္ ေျပာျပေပးခဲ့တဲ့ ဆရာမေဒၚသိဂီၤကို၊ သံုးႏွစ္တာစာေမးပြဲ ဘာသာရပ္ႏွစ္ဆယ္ကို ကိုးလနဲ႕ အျပီးျဖတ္ေျဖဖို႕ လုပ္တာမွာ ဂရုတစိုက္ အားေပးသင္ၾကားေပးခဲ့ၾကတဲ့ Thames Business School ဆရာ၊ ဆရာမေတြ၊ မဟာဘြဲ႕စာေမးပြဲတခုေျဖရခ်ိန္မွာ သားေလးကလဲ သံုးလမျပည့္ေသး၊ က်ြန္မေဘးမွာကလဲ ဘယ္သူမွမရွိ၊ ကေလးထိန္းေက်ာင္းေတြကလဲ သံုးလေက်ာ္မွ လက္ခံတာမို႕ ကေလးကို ဘယ္သူနဲ႕ ထားခဲ့ရမွန္းမသိျဖစ္ေနခ်ိန္မွာ ကေလးကို သူ႕ရံုးခန္းထဲ ေခၚယူ ထိန္းေပးျပီး စာေမးပြဲေျဖေစခဲ့တဲ့ ဆရာမ အယ္ရီကာ၊ သားေလးမူလတန္းေက်ာင္းစတက္တဲ့ေန႕မွာ ပါရဂူဘြဲ႕ျပန္လုပ္ပါမယ္ဆိုတဲ့ ကတိကို မရမက ေတာင္းယူထားတဲ့ ပါေမာကၡ၊ ႏိုင္ငံေရးနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး စာအုပ္စာတမ္းေတြ ေရြးခ်ယ္ ေပးဖတ္ျပီး အသိပညာေပးခဲ့တဲ့ စာေပ၀ိုင္းတခုက ေက်ာင္းသားေတြ၊ အေထြေထြ ဗဟုသုတနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးယူဂ်ီ ေရးရာေတြ သင္ေပးခဲ့တဲ့ က်ြန္မရဲ႕ ေပ်ာက္ဆံုးေနေသာ ခ်စ္သူ၊ ႏိုင္ငံရပ္ျခားေရာက္ျပီး ေျမေပၚႏိုင္ငံေရးထဲ စေရာက္ခ်ိန္မွာ စတိတ္မင့္ေရးသားထုတ္ေ၀ပံု၊ ကင္ပိန္းမ်ားျပဳလုပ္ပံုကစျပီး အေသးစိတ္သင္ေပးခဲ့တဲ့ ေက်ာင္းသား ေခါင္းေဆာင္ ကိုမိုးသီးဇြန္ တို႕အပါအ၀င္ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ ပညာေရး၊ လူမွဳေရး စတဲ့ က်င္လည္ခဲ့တဲ့ ဘ၀စံုမွာ ဆရာေကာင္းေတြအမ်ားၾကီးနဲ႕ ၾကံဳေတြ႕ခဲ့ရဖူးပါတယ္။ ဒီဆရာေကာင္း၊ ဆရာျမတ္ေတြအားလံုးကို အခုလို ကမၻာ့ဆရာမ်ားေန႕မွာ ဒီစာစုေလးနဲ႕ ရိုေသစြာ ဂါရ၀ျပဳ ဦးညႊတ္မိပါေၾကာင္း။
ခင္မမမ်ိဳး (၅၊ ၁၀၊ ၂၀၀၉)
