ပင္လယ္ေကြ႕ေဒသႏွင့္ ျမန္မာ့အေရး ကမၻာ့အေရး

ပင္လယ္ေကြ႕ေဒသရဲ႕ လံုျခံဳေရးနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးဟာ ရွဳပ္ေထြးက်ယ္ျပန္႕ျပီး အစဥ္အျမဲလိုလို ေျပာင္းလဲမွဳေတြ ျဖစ္ပြားေနတတ္ပါတယ္။ ဒီလို ရွဳပ္ေထြးမွဳေတြဟာ ေဒသရဲ႕ သမိုင္းေၾကာင္းေတြ၊ ဘာသာေရးအေၾကာင္းတရားေတြ၊ လူမ်ိဳးေရး ပ႗ိပကၡေတြ၊ ေဒသတြင္းႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ ႏိုင္ငံေရး သေဘာသဘာ၀ေတြ၊ ေဒသရဲ႕ ေရနံနဲ႕ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ အရင္းအျမစ္ေတြ၊ ျပည္ပအင္အားၾကီးႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ စြက္ဖက္ပါ၀င္မွဳေတြနဲ႕ ျပည့္ႏွက္ပတ္သက္ေနပါတယ္။ ၁၉၇၉ ခု အီရန္ ေတာ္လွန္ေရးက အစျပဳလို႕ ဒီေဒသအတြင္းမွာနည္းမ်ိဳးစံုနဲ႕ ေျပာင္းလဲမွဳေတြ ျဖစ္ပြားေနခဲ့ပါတယ္။

အေရးၾကီးတဲ့ ေဒသတြင္း ေျပာင္းလဲမွဳတရပ္ကေတာ့ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္ အီရတ္စစ္ပြဲပါပဲ။ အီရတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ အာဏာရွင္ကို အေမရိကန္တပ္မ်ား ဦးေဆာင္တဲ့ ႏိုင္ငံတကာက ၀င္ေရာက္တိုက္ခိုက္ျဖဳတ္ခ်ျပီး၊ ဒီမိုကေရစီစနစ္ ကနဦးအစပ်ိဳးေပးခဲ့တဲ့ ဒီစစ္ပြဲဟာ ကမၻာတ၀ွမ္းက ျပည္သူအမ်ားကို ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြ ခ်န္ထားရစ္ခဲ့ပါတယ္။ အာဏာရွင္စနစ္ဆိုးဒဏ္ကို ခံစားေနၾကရတဲ့ တျခားႏိုင္ငံေတြက ျပည္သူေတြကလဲ တေန႕ေန႕ေတာ့ သူတို႕ႏိုင္ငံကို အေမရိကန္တပ္ေတြ ၀င္လာေပးေတာ့မွာပဲ ဆိုျပီး ကယ္တင္ရွင္ေမွ်ာ္လာခဲ့ၾကပါတယ္။

ဒါေပမယ့္လဲ ကမၻာေပၚမွာ အာဏာရွင္စနစ္ဆိုးဒဏ္ကို ခံစားေနၾကရတဲ့ ႏိုင္ငံေတြ အမ်ားအျပားရွိေနဆဲပါပဲ။ နယူးကလီးယားလက္နက္နဲ႕ weapons of mass destruction (WMDs) ေတြ ထုတ္လုပ္ေနတယ္လို႕ သက္ေသအေထာက္အထားေတြ ရွိေနတဲ့ ႏိုင္ငံေတြကလဲ အမ်ားၾကီးပါပဲ။ ဒီႏိုင္ငံေတြရဲ႕ ကံၾကမၼာေတြကေကာ ဘာေၾကာင့္ အီရတ္လို မျဖစ္ခဲ့သလဲ။ မျဖစ္လာေသးသလဲ။ ဒီေမးခြန္းေတြကို ေျဖဆိုႏိုင္ဖို႕အတြက္ ပင္လယ္ေကြ႕ေဒသနဲ႕ ကမၻာ့ေရးရာ ဆက္ႏြယ္မွဳေတြကို ေလ့လာဆန္းစစ္ဖို႕ လိုအပ္လာပါတယ္။

ပင္လယ္ေကြ႕ေဒသ

ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္ Kemp နဲ႕ Harvey တို႕က Gulf-Caspian Energy Ellipse ဟာ ယေန႕ေခတ္ကမၻာရဲ႕ အေရးအၾကီးဆံုး ေဒသတခုလို႕ ညႊန္းဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီ energy ellipse အတြင္းမွာမွ ပင္လယ္ေကြ႕ႏိုင္ငံမ်ားက ပိုျပီး အေရးၾကီးေနပါတယ္။ တကမၻာလံုးရဲ႕ ေရနံထုတ္လုပ္မွဳ ၂၄ ရာခိုင္ႏွဳန္းေက်ာ္ဟာ ပင္လယ္ေကြ႕ေဒသကျဖစ္ေနသလို ကမၻာ့ oil reserves ရဲ႕ ၆၅ ရာခိုင္ႏွဳန္းေက်ာ္ဟာလဲ ဒီေဒသမွာ ျဖစ္ေနပါတယ္။ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕မွာ ဆိုရင္လဲ ကမၻာ့ထုတ္လုပ္မွဳရဲ႕ ငါးရာခိုင္ႏွဳန္းနဲ႕ ကမၻာ့ oil reserves အားလံုးရဲ႕ ၃၁ ရာခိုင္ႏွဳန္းေက်ာ္ဟာ ပင္လယ္ေကြ႕ေဒသက ျဖစ္ပါတယ္။ ကမၻာ့ေရနံေစ်းကြက္မွာ ပင္လယ္ေကြ႕ေဒသက ေရနံေတြ ပံုမွန္စီးဆင္း၀င္ေရာက္ဖို႕ လိုသလို၊ သင့္ေလ်ာ္တဲ့ ေစ်းႏွဳန္း ျဖစ္ဖို႕ကလဲ အေရးၾကီးပါတယ္။ ဒီလိုျဖစ္ဖို႕အတြက္က ပင္လယ္ေကြ႕ႏိုင္ငံမ်ားကို ျပင္ပကမၻာက ေစာင့္ၾကပ္ၾကည့္ရွဳမွဳ လိုအပ္တယ္လို႕ ႏိုင္ငံေပါင္းစံုက မဟာဗ်ဴဟာ ပညာရွင္မ်ားက သံုးသပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီလိုသံုးသပ္မွဳေတြအေပၚမွာလဲ သက္ဆိုင္ရာ အစိုးရမ်ားက လိုက္နာ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကပါတယ္။

ဒီအထဲမွာ အထင္ရွားဆံုးနဲ႕ အေရးပါဆံုးႏိုင္ငံကေတာ့ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုပါပဲ။ စစ္ေအးလြန္ကာလမ်ားတေလွ်ာက္မွာ ပင္လယ္ေကြ႕ေဒသဟာ အေမရိကန္တပ္ေတြရဲ႕ စစ္အင္အား အၾကီးမားဆံုး တပ္ခ်ခံရတဲ့ ေဒသပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အေမရိကန္တပ္ေတြရဲ႕ central command ကို institutionalization လုပ္ခဲ့တဲ့ ေဒသတခုျဖစ္သလို၊ ပါရွန္းပင္လယ္ေကြ႕တေလွ်ာက္မွာ လွည့္လည္ျပီး ေဒသတြင္းလံုျခံဳေရးကို ထိန္းသိမ္းဖို႕ အေမရိကန္ေရတပ္ရဲ႕ 5th fleet လဲ ေပၚေပါက္လာခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၉၀ ျပည့္လြန္ကာလမ်ားေတြမွာ ဒီေဒသနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး အေမရိကန္ရဲ႕ မူ၀ါဒကေတာ့ ဒီေဒသတြင္းက ႏိုင္ငံၾကီးႏွစ္ႏိုင္ငံျဖစ္တဲ့ အီရန္နဲ႕ အီရတ္ကို balance of power ညွိထားဖို႕ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုတဘက္က ညွိထားရင္း dual containment policy ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ထားခဲ့ပါတယ္။ တျပိဳင္နက္တည္းမွာလဲ ဒီအင္အားၾကီးႏိုင္ငံႏွစ္ခုရဲ႕ ပါ၀ါကို ထိန္းညွိႏိုင္ဖို႕အတြက္ ေဒသတြင္းတျခားႏိုင္ငံမ်ားက အေမရိကန္ ေရတပ္ကို အားကိုးထားပါတယ္။ ဒီလိုလုပ္ျခင္းအားျဖင့္ ေဒသတြင္းမွာ ႏိုင္ငံၾကီးတႏိုင္ငံတည္းကပဲ အင္အားၾကီးလာတာမျဖစ္ႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ ဒီအခါမွာ ေဒသတြင္းလံုျခံဳေရးဟာ တည္ျငိမ္မွဳရွိလာပါတယ္။ ဒီလို ေဒသတြင္းတည္ျငိမ္မွ ကမၻာ့ေရနံေစ်းကြက္ကို စီးဆင္းေနတဲ့ ေရနံေတြဟာ သင့္ေလ်ာ္တဲ့ ေစ်းႏွဳန္းေတြနဲ႕ ဆက္လက္စီးဆင္းေနမွာျဖစ္ပါတယ္။

အေမရိကန္ဦးေဆာင္တဲ့ တပ္မ်ားက အီရတ္စစ္ပြဲကို ဆင္ႏႊဲတာနဲ႕ပတ္သက္ျပီး၊ အီရတ္ရဲ႕ ေရနံေတြကို ခိုးယူဖို႕၊ အေမရိကန္အက်ိဳးစီးပြားအတြက္ စသျဖင့္ ေျပာဆိုေ၀ဖန္ၾကတာေတြ ရွိပါတယ္။ မွန္တယ္၊ မွားတယ္ဆိုတာေတြ မသံုးသပ္လိုပါဘူး။ မဟာဗ်ဴဟာရွဳေထာင့္က ၾကည့္ရင္ေတာ့ အီရတ္ႏိုင္ငံဟာ ကမၻာ့ေရနံေစ်းကြက္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႕ ၾကိဳးစားခဲ့တာကို ေတြ႕ရွိရပါတယ္။ ပထမအၾကိမ္ပင္လယ္ေကြ႕စစ္ပြဲသာ မျဖစ္ခဲ့ဘူးဆိုရင္၊ ဒီအခ်ိန္တုန္းက ႏိုင္ငံတကာကသာ ၀င္ေရာက္တိုက္ခိုက္မွဳ မျပဳခဲ့ဘူးဆိုရင္ ပင္လယ္ေကြ႕ေဒသ oil reserves ေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ခြင့္ ပါ၀ါဟာ ဆာဒန္ဟူစိန္ လက္ထဲကို က်ေရာက္ခဲ့ျပီးသား ျဖစ္ခဲ့ပါလိမ့္မယ္။ ဒီလိုနဲ႕ ပင္လယ္ေကြ႕စစ္ပြဲျပီးသြားတဲ့ကာလေနာက္ပိုင္း ေရာက္လာတဲ့အခါမွာလဲ အီရတ္ဟာ ကမၻာ့ေရနံ ေစ်းကြက္အတြက္ ျခိမ္းေခ်ာက္ေနဆဲပဲ ျဖစ္ေနခဲ့ပါတယ္။ အီရတ္လက္ထဲကို weapons of mass destruction ေရာက္သြားခဲ့ရင္ အီရတ္ဟာ ေဒသတြင္း အင္အားၾကီးႏိုင္ငံ ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသကို လႊမ္းမိုးခ်ဳပ္ကိုင္လာႏိုင္မယ္။ ေရနံေစ်းကြက္ကို ကစားႏိုင္လာပါမယ္။ ဒီအခါမွာ ဒီေဒသရဲ႕ ေရနံကို မွီခိုေနရတဲ့ အာရွပစိဖိတ္ေဒသနဲ႕ ဥေရာပတိုက္ရဲ႕ တည္ျငိမ္ေအးခ်မ္းေရးနဲ႕ တိုးတက္ဖြံ႕ျဖိဳးေရးကို ထိခိုက္လာႏိုင္ပါတယ္။ အာရွ-ပစိဖိတ္ေဒသထဲကို တင္သြင္းေနတဲ့ ေရနံပမာဏရဲ႕ ၉၀ ရာခိုင္ႏွဳန္းေက်ာ္ဟာ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသက ျဖစ္ပါတယ္။ ပင္လယ္ေကြ႕ေဒသက ထုတ္လုပ္တဲ့ ေရနံပမာဏ စုစုေပါင္းရဲ႕ ၂၅ % ကို ဥေရာပက သံုးစြဲေနပါတယ္။

တကယ္ေတာ့ ကမၻာ့ေရနံေစ်းကြက္က ေရနံေစ်းႏွဳန္းဟာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးတဲ့ႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးကို ထိခိုက္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ေရနံေစ်းေတြ ကမၻာ့ေစ်းကြက္မွာ ျမင့္တက္လာတဲ့အခါ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲ ႏိုင္ငံအစိုးရမ်ားက subsidies လုပ္ေပးရပါတယ္။ အဲဒီအခါမွာ တျခားပညာေရး၊ က်န္းမာေရးက႑ေတြမွာ အသံုးျပဳႏိုင္တဲ့ ပမာဏ ေလ်ာ့က်သြားပါတယ္။ ႏိုင္ငံတြင္း ကုန္ေစ်းႏွဳန္းေတြ ျမင့္တက္လာမယ္။ ႏိုင္ငံေရး မတည္ျငိမ္မွဳေတြ ျဖစ္လာႏိုင္မယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ ပင္လယ္ေကြ႕ေဒသဟာ အေမရိကန္တင္မက ကမၻာတ၀ွမ္းလံုးအတြက္ အေရးၾကီးတဲ့ ေဒသတခု ျဖစ္ေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ၂၀၀၃ အီရတ္စစ္ပြဲ မွန္တယ္၊ မွားတယ္ က်ြန္မသံုးသပ္ေျပာဆိုေနတာ မဟုတ္ပါဘူး။

9/ 11 အျပီးမွာ အေမရိကန္ရဲ႕ ႏိုင္ငံျခားေရးမူ၀ါဒကို pre-emption policy က လႊမ္းမိုးလာခဲ့ပါတယ္။ dual containment မူ၀ါဒကို ေထာက္ခံမွဳေတြက အားနည္းလာခဲ့တယ္။ စီးပြားေရးပိတ္ဆို႕မွဳ မူ၀ါဒေတြက မထိေရာက္ခဲ့ဘူး။ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လံုျခံဳေရးမွာ terrorism ရဲ႕ ျခိမ္းေခ်ာက္မွဳေတြက အားၾကီးလာတယ္။ ဒီလိုအေျခအေနမွာ မဟာဗ်ဴဟာ ရွဳေထာင့္ကၾကည့္ရင္ preemption နဲ႕ nation- building ေပၚလစီေတြကသာ အေမရိကန္အတြက္ ေရြးခ်ယ္သင့္တဲ့ ေပၚလစီေတြ ျဖစ္လာခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ Statism, survival, self-help ဆိုတာေတြအေပၚမွာ အေျခခံတဲ့ realism ၀ါဒရွဳေထာင့္က ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ေ၀ဖန္စရာေတြ ေပၚလာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး က်ြန္မအေနနဲ႕ မွန္တယ္၊ မွားတယ္ သံုးသပ္မေျပာဆိုလိုပါဘူး။ အဓိက က်ြန္မေျပာဆိုလိုတာကေတာ့ အီရတ္ျပည္သူေတြ အာဏာရွင္လက္ေအာက္မွာ ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္ခံရတဲ့ အခ်က္တခုတည္းဟာ အေမရိကန္ဦးေဆာင္တဲ့ ႏိုင္ငံတကာတပ္ေတြ အီရတ္ႏိုင္ငံထဲ၀င္ျပီး အာဏာရွင္ျဖဳတ္ခ်ေပးေစခဲ့တဲ့ တြန္းအား မဟုတ္ခဲ့ဘူး ဆိုတာပဲျဖစ္ပါတယ္။ ေဒသရဲ႕ မဟာဗ်ဴဟာ အခ်က္အခ်ာက်မွဳနဲ႕ စစ္ေရး၊ စီးပြားေရး အေျခအေနမ်ားစြာဟာ အီရတ္စစ္ပြဲရဲ႕ တြန္းအားေတြ ျဖစ္ခဲ့တယ္ဆိုတာ အေသအခ်ာပါပဲ။ ဒါေတြကို အမွန္အတိုင္းသိျမင္သံုးသပ္ႏိုင္မွလဲ အာဏာရွင္ႏိုင္ငံေတြက ျပည္သူလူထုရဲ႕ အေမရိကန္ ကယ္တင္ရွင္ေမွ်ာ္တဲ့ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မွားေတြ မထြက္လာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

အခုဆက္လက္ျပီး ၂၀၀၃ အီရတ္စစ္ပြဲအျပီးကာလ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသ အေျခအေနေတြကို အီရတ္၊ အီရန္နဲ႕ ပင္လယ္ေကြ႕ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရးေကာင္စီႏိုင္ငံမ်ား ဆိုျပီး သံုးပိုင္းခြဲ တင္ျပပါမယ္။

အီရတ္ႏိုင္ငံ

(၁၉၉၈) ခုတုန္းက အေမရိကန္ သမၼတ ကလင္တန္က ၂၁ ရာစုကမၻာဟာ အီရတ္ရဲ႕ ျခိမ္းေခ်ာက္မွဳကို ရင္ဆိုင္ရမယ္လို႕ ဆိုခဲ့ပါတယ္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ၂၀၀၃ အီရတ္စစ္ပြဲကေတာ့ ဒီျခိမ္းေခ်ာက္ႏိုင္မွဳ အႏၱရာယ္ကို ရပ္တန္႕ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသမွာ အီရတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ အခန္းက႑ကေတာ့ အခုအခ်ိန္ထိ မေသခ်ာ မေရရာေသးပါဘူး။ သူ႕ရဲ႕ အခန္းက႑က မေသခ်ာေသးေပမယ့္ အီရတ္ရဲ႕ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳျဖစ္စဥ္ရဲ႕ ေအာင္ျမင္မွဳ၊ မေအာင္ျမင္မွဳဟာ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးအေျပာင္းအလဲအေပၚ ရိုက္ခတ္မွဳရွိမယ္ဆိုတာကို ပညာရွင္မ်ားက သံုးသပ္ေျပာဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္ မတိုင္ခင္ကာလအထိတုန္းကေတာ့ အီရတ္ရဲ႕ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳျဖစ္စဥ္နဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ေ၀ဖန္မွဳေတြ အမ်ားအျပား ေပၚေပါက္ခဲ့ပါတယ္။ ေအာင္ျမင္မွဳ ရွိမွာ မဟုတ္ဘူးလို႕လဲ ေျပာဆိုေ၀ဖန္မွဳေတြ အမ်ားအျပား ေပၚေပါက္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ၂၀၀၇၊ ေဖေဖာ္၀ါရီလမွာ အီရတ္မွာရွိတဲ့ အေမရိကန္တပ္ေတြရဲ႕ command ကို General Petraeus က တာ၀န္ယူခဲ့ျပီး ေနာက္ပိုင္းမွာ သူ႕ရဲ႕ ပုန္ကန္မွဳေခ်မွဳန္းေရး အေပၚ ရွဳေထာင့္သစ္နဲ႕ ခ်ဥ္းကပ္မွဳဟာ တစတစနဲ႕ ေအာင္ျမင္လာခဲ့ပါတယ္။ တခ်ိန္က ျပည္တြင္းစစ္ေတြနဲ႕ပဲ အီရတ္ဟာ နိဂံုးခ်ဳပ္သြားမွာပဲလို႕ ယူဆခဲ့သူအမ်ားစုဟာ ဒီမိုကေရစီ ေျပာင္းလဲမွဳ ျဖစ္စဥ္တခ်ိဳ႕ကို ေတြ႕ျမင္လာျပီး၊ အေကာင္းျမင္လာၾကပါတယ္။ ဒီေတာ့ အီရတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ အခုလို အေကာင္းဘက္ကို ဦးတည္လာတဲ့ ေျပာင္းလဲမွဳေတြဟာ တျခား အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသ ႏိုင္ငံမ်ားကို ဘယ္လို ရိုက္ခတ္မွဳရွိလာသလဲ။ အီရတ္နဲ႕ ေဒသတြင္း ႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ ႏိုင္ငံတကာ ဆက္ဆံေရး အေျခအေနဟာ ဘယ္လိုလဲ။ ေလ့လာၾကည့္ရေအာင္ပါ။

အီရန္ ႏိုင္ငံအတြက္ကေတာ့ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္၊ အီရတ္စစ္ပြဲဟာ မဟာဗ်ဴဟာ အရ အေရးပါတဲ့ စစ္ပြဲတခုပါ။ အီရန္ႏိုင္ငံအတြက္လဲ အက်ိဳးရွိပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ဆာဒန္ဟူစိန္ အာဏာရွင္ အုပ္စုက suuni လူမ်ိဳးစုက ျဖစ္ပါတယ္။ အီရန္ မွာ အုပ္ခ်ဳပ္ေနတာက shia'a လူမ်ိဳးစုက ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ suuni regime ကို ဖယ္ရွားေပးတဲ့ စစ္ပြဲျဖစ္တဲ့အတြက္ Shai'a လူမ်ိဳးေတြအတြက္ အက်ိဳးအျမတ္ျဖစ္ေစပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လဲ အီရတ္က shai'a ေတြအေပၚ အီရန္ရဲ႕ လႊမ္းမိုးႏိုင္မွဳနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး၊ စိုးရိမ္မကင္း ျဖစ္လာၾကရျပန္ပါတယ္။ အီရန္ဘက္က ၾကည့္မယ္ဆိုျပန္ေတာ့လဲ အီရတ္ရဲ႕ ဒီမိုကေရစီေျပာင္းလဲမွဳျဖစ္စဥ္ ေအာင္ျမင္လာမွဳဟာ အီရန္ရဲ႕ အာဏာရွင္အစိုးရကို ျခိမ္းေခ်ာက္ေနျပန္ပါတယ္။

အီရန္အျပင္ တျခားအက်ိဳးဆက္ရွိလာမယ့္ ႏိုင္ငံမ်ားကေတာ့ ဂ်ီစီစီႏိုင္ငံမ်ားလို႕ ေခၚဆိုၾကတဲ့ ပင္လယ္ေကြ႕ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရးေကာင္စီ အဖြဲ႕၀င္ႏိုင္ငံမ်ားပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒီႏိုင္ငံေတြမွာက ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳ လကၡဏာေတြက စတင္ျပီးျဖစ္ေနတာေၾကာင့္ အီရတ္ရဲ႕ လစ္ဘရယ္ဒီမိုကေရစီ ေအာင္ျမင္မွဳဟာ ဒီႏိုင္ငံေတြမွာလဲ ေျပာင္းလဲမွဳေတြ ျဖစ္လာေစႏိုင္ပါတယ္။

ဒီေတာ့ ေမးစရာရွိလာပါတယ္။ အီရတ္ရဲ႕ ဒီမိုကေရစီအသြင္ ေျပာင္းလဲမွဳျဖစ္စဥ္ဟာ ေရရွည္မွာ ေအာင္ျမင္ႏိုင္ပါ့မလား။ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ ကူးေျပာင္းမွဳျဖစ္စဥ္ ေအာင္ျမင္ႏိုင္ေခ် အရွိဆံုးလို႕ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံပညာရွင္မ်ား ဆိုထားၾကတဲ့ လူဦးေရနည္းမွဳ၊ လူမ်ိဳး-ဘာသာကြဲျပားျခားနားတဲ့ political segments နည္းပါးမွဳ၊ elite control ႏွဳန္း ျမင့္မားမွဳ စတဲ့အခ်က္ေတြကိုေတာ့ အီရတ္ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရး လူ႕အဖြဲ႕အစည္း တည္ေဆာက္မွဳသ႑ာန္မွာ ေတြ႕ရွိႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေအာင္ျမင္ႏိုင္ေခ် မ်ားျပားတယ္လို႕ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။

ဒါေပမယ့္လဲ အီရတ္ရဲ႕ ပင္လယ္ေကြ႕ေဒသ အခန္းက႑ကေတာ့ မေသခ်ာ၊ မေရရာ ျဖစ္ေနတုန္းပါပဲ။ အီရတ္ရဲ႕ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳျဖစ္စဥ္ဟာ အီရတ္ႏိုင္ငံသားမ်ားက ဦးေဆာင္ေျပာင္းလဲမွဳမဟုတ္ပဲ ႏိုင္ငံတကာက ဦးေဆာင္ပါ၀င္ ကူးေျပာင္းမွဳျဖစ္ေနတာေၾကာင့္၊ ဒါရဲ႕ ေနာက္ဆက္တြဲ ျပႆနာျဖစ္တဲ့ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံမ်ားနဲ႕ သံတမန္ဆက္ဆံေရး၊ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံမ်ားနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ႏိုင္ငံျခားေရး မူ၀ါဒ စတာေတြမွာ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း မရွိေသးပါဘူး။ ႏိုင္ငံအုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ အစိုးရရဲ႕ သေဘာထားမွန္နဲ႕ ႏိုင္ငံတကာ တပ္မ်ားရဲ႕ မူ၀ါဒေရးတို႕ေတြနဲ႕ ေရာေႏွာေနပါတယ္။ ဒီလိုပါပဲ။ အီရန္နဲ႕ ဂ်ီစီစီႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ အီရတ္အေပၚထားရွိတဲ့ သံတမန္ေရး၊ ႏိုင္ငံျခားေရးမူ၀ါဒေတြကလဲ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း မရွိေသးပါဘူး။ အေမရိကန္နဲ႕ ႏိုင္ငံတကာ တပ္ေတြ ထြက္သြားျပီး ေနာက္ပိုင္းမွာမွ ဒါေတြကို ထင္ထင္ရွားရွား ေတြ႕ျမင္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ လံုျခံဳေရးရွဳေထာင့္က ၾကည့္ရင္ေတာ့ full-fledged civil war တခုတည္းနဲ႕တင္ အီရတ္ရဲ႕ democratization process ဟာ democratic consolidation stage ကို မေရာက္လာပဲ အာဏာရွင္စနစ္ကို ျပန္ဦးတည္သြားႏိုင္တာေတြလဲ ျဖစ္လာႏိုင္တာေၾကာင့္ ဒီမိုကေရစီကို အေျခခံတဲ့ advanced polity ကို ျမွင့္တင္ေပးႏိုင္မယ့္ လူထုလူတန္းစားအဖြဲ႕အစည္း (Civil Society) အားေကာင္းလာမွဳကို တိုးျမွင့္ ေဆာင္ရြက္သင့္တယ္လို႕ ပညာရွင္မ်ားက ေထာက္ျပေျပာဆိုထားၾကပါတယ္။ အခုဆက္လက္ျပီး ပင္လယ္ေကြ႕ေဒသရဲ႕ အင္အားၾကီးႏိုင္ငံတခုျဖစ္တဲ့ အီရန္ႏိုင္ငံရဲ႕ အခန္းက႑ကို ဆက္လက္တင္ျပပါမယ္။

အီရန္ႏိုင္ငံ

ပင္လယ္ေကြ႕ေဒသ လံုျခံဳေရးနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ေလ့လာဆန္းစစ္တဲ့အခါတိုင္းမွာ အီရန္ရဲ႕ ေဒသတြင္း အခန္းက႑ကို အဓိကထားျပီး ေလ့လာၾကရပါတယ္။ အခုအခ်ိန္ကာလအထိ အီရန္ဟာ ပင္လယ္ေကြ႕ေဒသႏိုင္ငံမ်ားအတြင္းမွာ အင္အားအၾကီးဆံုးႏိုင္ငံျဖစ္ေနပါတယ္။ အီရန္ရဲ႕ တင့္ကားတပ္ရင္းမ်ားနဲ႕ တိုက္ေလယာဥ္ပိုင္ဆိုင္မွဳဟာ ေဒသတြင္း တျခားႏိုင္ငံေတြထက္ ပိုျပီးမ်ားပါတယ္။ နယူးကလီးယား လက္နက္စြမ္းရည္ကို ရယူဖို႕ ၾကိဳးစားေနတယ္ဆိုတဲ့ သက္ေသ အေထာက္အထားေတြကိုလဲ ေတြ႕ေနရပါတယ္။ ေနာက္တခ်က္ကေတာ့ proxy empire ထူေထာင္ေနတဲ့ အသြင္သ႑န္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအေၾကာင္းကို အေသးစိတ္ဆက္လက္ေဆြးေႏြးထားပါတယ္။

လက္ရွိႏိုင္ငံတကာေရးရာ အေျခအေနမွာေတာ့ အီရန္ႏိုင္ငံရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ အီရန္ဟာ စစ္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရးအရ အလြန္အေရးၾကီးတဲ့ အေျခအေနမွာ ေရာက္ေနတယ္လို႕ သံုးသပ္ထားၾကပါတယ္။ စစ္ေရးပထ၀ီ၀င္အေနနဲ႕ ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ အီရတ္နဲ႕ အာဖရိကန္မွာ အေမရိကန္နဲ႕ ႏိုင္ငံတကာတပ္ေတြ တပ္စြဲထားမွဳဟာ တဘက္ကေန အီရန္ကို ၀န္းရံထားသလိုလဲ ျဖစ္ေနပါတယ္။ အီရန္ရဲ႕ ေတာင္ပိုင္း ကမ္းရိုးတန္းဘက္မွာကလဲ အေမရိကန္ ေရတပ္ရဲ႕ ပင္လယ္ေကြ႕ လည့္လည္ေစာင့္ၾကပ္ၾကည့္ရွဳေရး လံုျခံဳေရး စစ္သေဘၤာေတြ ရွိေနပါတယ္။ ေနာက္တခ်က္က ေဒသတြင္းမွာလဲ တခုတည္းျဖစ္ေနတဲ့ Shia'a state ပါ။ ဒီေဒသရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာကို အမ်ားဆံုးရယူထားၾကတဲ့အစိုးရေတြက Sunni monarchies ေတြပါ။ ေဒသရဲ႕ လံုျခံဳေရးနဲ႕ တည္ျငိမ္ေရးမွာ အဓိက လႊမ္းမိုးေနရာယူထားခဲ့တာက အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုျဖစ္ေပမယ့္ အီရန္ကလဲ သူ႕ဟာသူ natural hegemon လို႕ ျမင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ ေဒသတြင္းမွာ သူ႕အင္အားကို ၾကီးမားလာေအာင္ တိုးခ်ဲ႕တည္ေဆာက္ေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ အီရတ္နဲ႕ကေတာ့ ပံုသ႑ာန္ကြာျခားပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ အီရန္ရဲ႕ မူ၀ါဒေတြတည္းမွာ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံေတြကို က်ဴးေက်ာ္သိမ္းပိုင္းဖို႕ မပါပါဘူး။ ဆာဒန္ဟူစိန္လက္ထက္ အီရတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ ေဒသတြင္း ေပၚလစီက territorial status quo ကို ထိန္းထားဖို႕ျဖစ္ပါတယ္။ အခုအီရန္ရဲ႕ အင္အားၾကီးႏိုင္ငံ တည္ေဆာက္ေရး မူ၀ါဒကေတာ့ ဒီလို မဟုတ္ပါဘူး။ အေတြးအေခၚ စစ္ပြဲေတြနဲ႕ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံေတြရဲ႕ အင္အားၾကီးမားႏိုင္မွဳစြမ္းရည္ကို ကန္႕သတ္ေရးပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအခါမွာ ေဒသတြင္းလံုျခံဳေရးကို တာ၀န္ယူထားျပီး၊ ေဒသတြင္း ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းမွဳကို ဦးစားေပးေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုနဲ႕ ပ႗ိကၡျဖစ္လာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတို႕ႏွစ္ႏွစ္ႏိုင္ငံအၾကားမွာ ရည္ရြယ္ခ်က္ေတြကေတာ့ မတူညီပါဘူး။ အီရန္က ပင္လယ္ေကြ႕ေဒသအေပၚ အေမရိကန္ရဲ႕ လႊမ္းမိုးမွဳကို confrontation လုပ္ခ်င္ျပီး၊ အေမရိကန္ကေတာ့ containment policy ကိုပဲ က်င့္သံုးထားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အီရန္ရဲ႕ ဒီမိုကေရစီအေရး လွဳပ္ရွားမွဳေတြ၊ လူ႕အခြင့္အေရး လွဳပ္ရွားမွဳေတြကိုေတာ့ ေထာက္ခံပါတယ္။

ဒီေနရာမွာ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕ ဒီမိုကေရစီလွဳပ္ရွားမွဳေတြ၊ အာဏာရွင္ဆန္႕က်င္ေရးလွဳပ္ရွားမွဳေတြကို အေမရိကန္အပါအ၀င္ ႏိုင္ငံတကာရဲ႕ ေထာက္ခံမွဳဆိုတာကို ဘယ္လိုအတိုင္းအတာကို ေခၚဆိုတယ္ဆိုတာကို မွန္မွန္ကန္ကန္ သိျမင္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံတကာ လွဳပ္ရွားမွဳ လုပ္သူုေတြက ႏို္င္ငံတကာ ေထာက္ခံမွဳဆိုတာကို ႏိုင္ငံတကာက သူတို႕ဘက္မွာ လံုး၀ ရွိေနျပီ။ လိုအပ္လာရင္ ၀င္ကူညီေျဖရွင္းေပးေတာ့မယ္၊ အာဏာရွင္ကို ၀င္တိုက္ေပးေတာ့မယ္လို႕ ယူဆေမွ်ာ္လင့္တတ္ၾကပါတယ္။ ဘာနဲ႕တူသလဲဆိုေတာ့ ကေလးဆီက ကစားစရာပစၥည္းကို အရူးက ၀င္လုသြားတဲ့အခါ ကေလးက လူၾကီးေတြကို သူတို႕ဘက္ကေန အရူးကို ၀င္ခ်ေပးဖို႕ ေမွ်ာ္လင့္သလိုပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ အရူးကို သြားခ်ဖို႕ဆိုတာကေတာ့ rational thinking ရွိတဲ့ မိဘလူၾကီးေတြအတြက္ နည္းနည္းေတာ့ စဥ္းစားရပါတယ္။ အရူးကို သြားရိုက္လိုက္လို႕ အရူးက ျပန္အႏၱရာယ္ျပဳႏိုင္တဲ့ အတိုင္းအတာလဲ စဥ္းစားရပါေသးတယ္။ အရူးမွာက လက္နက္ရွိေနရင္ ပိုဆိုးပါတယ္။ ကေလးအရုပ္ကို သြားျပန္လုေပးဖို႕မွာ အရူးကို ၀ိုင္းရိုက္ရင္ ႏိုင္ႏိုင္ေပမယ့္၊ အရူးျပန္ရိုက္လို႕ ကိုယ္နာမွာလဲ ရွိေနေသးေတာ့ ကေလးအရုပ္အတြက္ ကိုယ္က အနာခသင့္သလား၊ မသင့္ဘူးလားဆိုတာကလဲ ရွိပါေသးတယ္။ ကေလးအတြက္ေတာ့ ဒီအရုပ္က တန္ဖိုးရွိေပမယ့္ လူၾကီးေတြအတြက္ကေတာ့ ကေလးထားသေလာက္ တန္ဖိုးက ရွိခ်င္မွ ရွိမွာပါ။ ဒါက မိသားစုေရးရာအဆင့္မွာပါ။ ႏိုင္ငံတကာေရးရာမွာက်ေတာ့ ဒီထက္ ပိုအေရးၾကီးတဲ့ စဥ္းစားေတြးေခၚမွဳေတြက လိုအပ္လာပါတယ္။

ဒီေနရာမွာ ေထာက္ခံမွဳဆိုတဲ့ စကားအျပင္ ဒီႏိုင္ငံႏွစ္ႏိုင္ငံၾကားက ႏိုင္ငံျခားေရး မူ၀ါဒေတြကို ထည့္တြက္မွလဲ မွန္ကန္တဲ့ အေျဖကို ရရွိမွာျဖစ္ပါတယ္။ containment policy မူ၀ါဒအဆင့္မွာပဲဆိုရင္ ၀င္ေရာက္ကူညီေပးမွဳ မျပဳလုပ္ပါဘူး။ ေတာ္ရံုတန္ရံု အေၾကာင္းျပခ်က္ေတြေလာက္နဲ႕လဲ confrontation အဆင့္ေတြကို အေမရိကန္အပါအ၀င္ ႏိုင္ငံၾကီးေတြက မတက္လွမ္းပါဘူး။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ဒီလို humanitarian intervention, military intervention ေတြ ျပီးရင္ အာဏာရွင္အစိုးရေတြကို ျဖဳတ္ခ်လိုက္ရံုနဲ႕ ျပီးတာမဟုတ္ပဲ state-building ကိုပါ တာ၀န္ယူေပးရလို႕ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုတာ၀န္ယူေပးရတဲ့အခါမွာ အာဏာရွင္ေနာက္လိုက္ေဟာင္းေတြက ပုန္ကန္ျခားနားမွဳေတြကို အစိုးရသစ္ကိုယ္စား ေခ်မွဳန္းျပီး၊ law and order restoration လုပ္ရတာေတြကလဲ ရွိပါတယ္။ ဒီလိုေတြ လုပ္ရတဲ့အခါမွာ ႏိုင္ငံတကာတပ္ေတြအတြက္ အထိအခိုက္ အက်အဆံုးေတြရွိပါတယ္။ ဒါနဲ႕ပတ္သက္ျပီး သက္ဆိုင္ရာႏိုင္ငံက ျပည္သူေတြက ေက်နပ္မွဳမရွိတဲ့အခါမွာ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံၾကီးေတြရဲ႕ အစိုးရအဖြဲ႕၀င္ေတြ ေနာင္ေရြးေကာက္ပြဲ မဲရႏိုင္ေခ်ကို ထိခိုက္လာပါတယ္။ ေနာက္ထပ္အေရးၾကီးတဲ့ ကိစၥကေတာ့ ဘ႑ာေရး ကိစၥပါ။ တျခား ႏိုင္ငံငယ္အေရးေတြမွာ မဆိုထားနဲ႕။ ဥေရာပထဲမွာ ျဖစ္ေနတဲ့ ေဘာ့စနီးယား အေရး စတာေတြမွာေတာင္ post-conflict reconstruction နဲ႕ ပတ္သက္လို႕ ႏိုင္ငံတကာ အဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ စရိတ္စကေတြက လိုအပ္ခ်က္ေတြတိုင္းကို မျပည့္မွီပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ႏိုင္ငံၾကီးေတြက သူတို႕၀င္ေရာက္ကူညီရတာေတြ၊ humanitarian intervention လုပ္ရတာေတြထက္စာရင္ သူ႕ဘာသာသူ ေျပာင္းလဲသြားမွဳေတြကိုပဲ ပိုလိုလားပါတယ္။ ဒီလိုဆိုလို႕ ဒီမိုကေရစီအေရးကို မေထာက္ခံတာမဟုတ္ပါဘူး။ ဒီမိုကေရစီ တက္ၾကြလွဳပ္ရွားသူေတြကို စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ၊ ဘ႑ာေရးပိုင္းဆိုင္ရာေတြမွာ အတိုင္းအတာတရပ္အထိ ေထာက္ခံအားေပးတာပဲ ျပဳလုပ္ၾကျပီး၊ အာဏာရွင္နဲ႕ လွဳပ္ရွားသူေတြအၾကားမွာ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးလမ္းေၾကာင္းေပၚ တက္ႏိုင္ေအာင္ ျပဳလုပ္တာ၊ အာဏာရွင္အစိုးရေတြကို ျဖဳတ္ခ်ျပီး အသစ္ဖြဲ႕စည္းလိုက္တဲ့ ၾကားျဖတ္အစိုးရကို ေထာက္ခံတာ စတာေတြကို ပိုမိုအားေပးၾကပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ ဒီမိုကေရစီ လွဳပ္ရွားတဲ့ ႏိုင္ငံေတြက ႏိုင္ငံတကာကင္ပိန္းျပဳလုပ္သူေတြေရာ၊ ျပည္တြင္းလွဳပ္ရွားမွဳ ျပဳလုပ္သူေတြကပါ ဒီအခ်က္ေတြကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားမွဳ မလုပ္ၾကပဲ ႏိုင္ငံတကာ ေထာက္ခံမွဳဆိုတာကို ၀င္ေရာက္ကူညီေပးမွဳလို႕ ေမွ်ာ္လင့္တြက္ခ်က္ပါတယ္။ လွဳပ္ရွားမွဳေတြကို ေထာက္ခံတယ္ဆိုျပီး၊ ၀င္ေရာက္မကူညီေပးတာကို အျပစ္တင္လာၾကျပန္ပါတယ္။ စကားနဲ႕မေျပာပဲ အလုပ္နဲ႕ သက္ေသျပဖို႕ ေတာင္းဆိုလာၾကျပန္ပါတယ္။ ဒါေတြကလဲ ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထ ရွိေနတဲ့ ကိစၥရပ္ေတြပါပဲ။ တကယ္တန္းက်ေတာ့ ဒီမိုကေရစီလွဳပ္ရွားမွဳကို ေထာက္ခံတယ္ဆိုတာက လိုအပ္ရင္ စစ္ေရးအရ အေရးယူေပးပါ့မယ္လို႕ ကတိစကား ေျပာၾကားတာ မဟုတ္ေလေတာ့ ဒါကို မွားယြင္းျပီး အဓိပၸာယ္ေကာက္မိတဲ့အခါ အခက္အခဲေတြ၊ မျဖစ္သင့္တာေတြ ျဖစ္လာေစပါတယ္။

ဒါနဲ႕ပတ္သက္ျပီး ပင္လယ္ေကြ႕စစ္ပြဲအျပီးကာလတုန္းက ျဖစ္ရပ္ေလးတခုကို တင္ျပပါမယ္။ ဒီတုန္းက ႏိုင္ငံတကာတပ္ေတြနဲ႕ အီရတ္တပ္ေတြနဲ႕ အပစ္အခတ္ရပ္စဲဖို႕ သေဘာတူညီျပီးစ ကာလမွာပါ။ အေမရိကန္တပ္ေတြလဲ အီရတ္မွာ ေနရာခ်ထားဆဲပါ။ အီရတ္ရဲ႕ တပ္ေတြရဲ႕ အေျခအေနက ရွံဳးနိမ့္ျပီး အလြန္ကို ဆိုးဆိုးရြားရြား အေနအထားမွာပါ။ တိုင္းျပည္က လူထုကလဲ ဆာဒန္ဟူစိန္ရဲ႕ ကူ၀ိတ္က်ဴးေက်ာ္မွဳ၊ ရလာဒ္အျဖစ္ အေမရိကန္ဦးေဆာင္တဲ့ ႏိုင္ငံတကာတပ္ေတြနဲ႕ စစ္ျဖစ္ရမွဳ၊ အီရတ္တပ္သား အမ်ားအျပား ေသဆံုးမွဳေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ဆာဒန္ကို မလိုလားၾကတဲ့ ကာလပါ။ အဲဒီအခ်ိန္မွာပဲ အာဏာရွင္ကို တြန္းလွန္ေနတဲ့ ေတာ္လွန္ေရးအင္အားစုေတြရဲ႕ ျမိဳ႕အခ်ိဳ႕ကို သိမ္းပိုက္တပ္စြဲခဲ့ၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာကလဲ ဒီလွဳပ္ရွားမွဳကို ေထာက္ခံတယ္လို႕ ေၾကညာခဲ့ၾကတယ္။ ဒီအခ်ိန္မွာပဲ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးကိစၥေတြ၊ ေရနံကိစၥေတြနဲ႕ ေဆြးေႏြးေနၾကတဲ့ အီရတ္ထိပ္တန္းအရာရွိေတြက အေမရိကန္အပါအ၀င္ႏိုင္ငံတကာနဲ႕ အေပးအယူလုပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ အီရတ္ရဲ႕ ျပည္တြင္းေရးရာ ကိစၥေတြမွာ ၀င္မပါဖို႕ပါ။ ႏိုင္ငံတကာကလဲ သေဘာတူခဲ့တယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲ ဆိုေတာ့ အဲဒီအခ်ိန္မွာ အေမရိကန္က ဒီေဒသအေပၚထားတဲ့ေပၚလစီက double containment ပါ။ ပင္လယ္ေကြ႕စစ္ပြဲဆင္ႏႊဲရတာကလဲ အီရတ္အာဏာရွင္ရဲ႕ aggression ကို ရပ္တန္႕ဖို႕ပါ။ oil reserves ကို ကာကြယ္ဖို႕ပါ။ ေတာ္လွန္ေရးလွဳပ္ရွားမွဳကို ေထာက္ခံတယ္ဆိုတာကလဲ အာဏာရွင္ကို ၀င္ေရာက္ျဖဳတ္ခ်ေပးဖို႕အထိ ရည္ရြယ္တာ မဟုတ္ပါဘူး။ state-building အထိလဲ ေပၚလစီက မခ်မွတ္ထားရေသးပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္သေဘာတူခဲ့ၾကတာပါ။

ဒီလိုသေဘာတူျပီး မၾကာခင္မွာပဲ ဆာဒန္ဟူစိန္တပ္ေတြက ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြကို ရက္ရက္စက္စက္ျဖိဳခြဲႏွိမ္နင္းပါတယ္။ ဒီကိစၥနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး documentaries ေတြမွာ အေမရိကန္ ထိပ္တန္းအရာရွိေတြက ျပန္ေျပာင္း ေျပာဆိုထားၾကတာေတြရွိပါတယ္။ အာဏာရွင္စစ္တပ္ေတြ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြကို ေခ်မွဳန္းေနတဲ့ ျမိဳ႕ေတြနဲ႕ မလွမ္းမေ၀းမွာ အေမရိကန္တပ္ေတြ ရွိေနေပမယ့္၊ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြကို ၀င္ေရာက္ကူညီေပးဖို႕ကက်ေတာ့ အထက္အမိန္႕မရတာေၾကာင့္ ဘာမွ မလုပ္ႏိုင္ခဲ့ဘူးဆိုတဲ့အခ်က္ပါ။ အာဏာရွင္တပ္ေတြက ေခ်မွဳန္းသတ္ျဖတ္ေနစဥ္မွာပဲ ဒီလွဳပ္ရွားမွဳကို ႏိုင္ငံတကာက ေထာက္ခံတယ္ဆိုတဲ့အေၾကာင္း သတင္းေၾကညာခ်က္ေတြ ထြက္ေပၚေနဆဲပါပဲ။ ဒါနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး အီရတ္ေက်ာင္းသားတခ်ိဳ႕က ႏိုင္ငံတကာကို အျပစ္ဆိုခဲ့ၾကဖူးပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ႏိုင္ငံတကာအေနနဲ႕က်ေတာ့လဲ ေထာက္ခံတယ္ဆိုတာက စစ္ပြဲျပန္စျပီး အာဏာရွင္ကို ျဖဳတ္ခ်ေပးမယ္လို႕ ဆိုခဲ့တာမဟုတ္ပါဘူး။ တကယ္လို႕ ဒီေတာ္လွန္ေရးေပၚေပါက္ခဲ့မွဳဟာ တိုင္းျပည္ရဲ႕ ဖရိုဖရဲ ျဖစ္ေနခ်ိန္မွာ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြဘက္က ေအာင္ပြဲရယူဖို႕ ဆိုတာဆိုရင္ေတာ့ ဒီမဟာဗ်ဴဟာက မွန္ကန္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီလိုေတာ္လွန္ေရးျဖစ္လာရင္ ႏိုင္ငံတကာကေတာ့ လက္ပိုက္ၾကည့္ေနမွာမဟုတ္ဘူး၊ ၀င္ကူညီေပးမွာပဲလို႕ ေမွ်ာ္မွန္းပဲ မိမိတို႕ စြမ္းေဆာင္ရည္ကို ေသခ်ာမတြက္ခ်က္ပဲ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္နဲ႕ လုပ္ခဲ့တာဆိုရင္ေတာ့ ဒါဟာ ေတာ္လွန္ေရးေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ အမွားပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ဒီလို strategic calculation အမွားတခုရဲ႕ ေနာက္ကြယ္မွာ ေတာ္လွန္ေရးေခါင္းေဆာင္မ်ားစြာရဲ႕ အသက္ေတြ ေပးဆပ္ခဲ့ရတာမို႕၊ ေတာ္လွန္ေရးမ်ိဳးဆက္အားနည္းသြားျပီး၊ အီရတ္စစ္ပြဲ ထပ္မျဖစ္လာခင္အထိ ေနာက္ထပ္ ဆယ္စုႏွစ္ေက်ာ္ကာလတေလွ်ာက္ အီရတ္ျပည္သူေတြဟာ အာဏာရွင္စနစ္ဆိုးရဲ႕ဒဏ္ကို ေတာ္ေတာ္ခံခဲ့ၾကရပါတယ္။

ေတာ္လွန္ေရးဆိုတာ ေကာက္ခါငင္ခါ မ်က္စိတမွိတ္၊ လွ်ပ္တျပက္လုပ္လို႕ ရတာမဟုတ္ပါဘူး။ အေတြးအေခၚနဲ႕ တည္ေဆာက္မွဳ ကို ဦးစားေပးရပါတယ္။ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအတြင္းမွာ အျမစ္တြယ္လာျပီဆိုမွ အခ်ိန္အခါနဲ႕အညီ တိုက္ပြဲနဲ႕ ေပါင္းစပ္ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုေပါင္းစပ္ရင္းနဲ႕ တိုက္ပြဲနဲ႕ အေတြးအေခၚဟာ ညီညြတ္ေရးကို အလိုလို တည္ေဆာက္ေပးသြားပါတယ္။ ကနဦးအစကေတာ့ အေတြးအေခၚနဲ႕ တည္ေဆာက္မွဳပါပဲ။ အေတြးအေခၚနဲ႕ တည္ေဆာက္မွဳ မပါရင္ တိုက္ပြဲေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္တဲ့ အခါအခြင့္ သင့္ရင္ေတာင္မွ ေဖာ္စရာ အင္အားမရွိျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အဲဒီအခါ သားေကာင္ျမင္မွ ပစ္စရာ ေသနတ္ဘယ္လိုက္ရွာရမွန္းမသိသလို ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေတာ္လွန္ေရးမ်ိဳးဆက္ဆိုတာကို တျပိဳင္နက္တည္း တည္ေဆာက္ဖို႕ လိုအပ္လွပါတယ္။ အဲလိုမဟုတ္ပဲ မ်ိဳးဆက္ျပတ္သြားရင္ အရွိန္ျပန္ယူဖို႕ ခက္ခဲပါတယ္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ အီရတ္မွာေတာ့ ဒီျပႆနာကို ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ဆက္ခံလိုက္ရပါတယ္။ ကမၻာ့ႏိုင္ငံေရးအေျပာင္းအလဲေတြကသာ အေမရိကန္ရဲ႕ containment policy ကို preemption မူ၀ါဒဆီကို မေျပာင္းလဲႏိုင္ေစခဲ့ရင္ တျခားအာဏာရွင္ႏိုင္ငံက ျပည္သူေတြလိုပဲ ဒီမိုကေရစီ ေရာင္ျခည္သန္းလာတာကို ေတြ႕ျမင္ၾကရမွာ မဟုတ္ပါဘူး။

အီရန္ အေျခအေနမွာက်ေတာ့ အီရတ္နဲ႕ ကြာျခားပါတယ္။ လက္ရွိျဖစ္ပြားေနတဲ့ အီရန္က ဒီမိုကေရစီ လူထုလွဳပ္ရွားမွဳေတြမွာ အင္အားၾကီးႏိုင္ငံေတြက ေထာက္ခံတယ္ဆိုတဲ့ အဆင့္မွာပဲ ရွိေနပါတယ္။ ဒါနဲ႕ပတ္သက္ျပီး အီရန္ကို virtually surrounded အေနအထားမွာ ရွိေနတဲ့ အေမရိကန္က ၀င္ေရာက္ ကူညီတိုက္ခိုက္ေပးျခင္း မရွိတာကို ေ၀ဖန္ ေနၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အီရန္နဲ႕ ပတ္သက္ျပီး အေမရိကန္ေပၚလစီက အခုအခ်ိန္ထိ containment မူ၀ါဒပဲ ရွိပါေသးတယ္။ ေနာင္တခ်ိန္ေျပာင္းခ်င္လဲ ေျပာင္းလာမွာပဲ။ ဒါေပမယ့္ အခုခ်က္ခ်င္းေျပာင္းလဲမယ့္ လကၡဏာကေတာ့ မရွိေသးပါဘူး။ အီရတ္ရဲ႕ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ေျပာင္းလဲမွဳကေန ေဒသတြင္းႏိုင္ငံမ်ားမွာ ပ်ံ႕ႏွံ႕ဖို႕ေလာက္အထိကိုပဲ ပညာရွင္ေတြက သံုးသပ္ထားၾကတာပါ။ ေပၚလစီျပဳလုပ္သူေတြကလဲ ေမွ်ာ္မွန္းထားၾကတာပါ။ ေနာက္တခါ အခုလို အၾကမ္းဖက္မွဳေတြက ျခိမ္းေခ်ာက္ေနတဲ့ ကမၻာ့စီးပြားပ်က္ကပ္ကာလၾကီးမွာ အီရန္အာဏာရွင္ကို ျဖဳတ္ခ်ႏိုင္တယ္ပဲထား၊ state-building အတြက္ ဘတ္ဂ်က္၊ အီရန္က proxy empire အျဖစ္ ကူညီပံ့ပိုးေပးေနတဲ့ အစြန္းေရာက္ႏိုင္ငံေရး၊ ဘာသာေရးအဖြဲ႕ေတြကေန ျခိမ္းေခ်ာက္လာႏိုင္မယ့္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လံုျခံဳေရးဂယက္၊ အစိုးရေတြရဲ႕ သူတို႕ သက္ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံ မဲေပးသူေတြအၾကားက public Relations စတာေတြကိုလဲ အေမရိကန္အပါအ၀င္ ႏိုင္ငံတကာအေနနဲ႕က ထည့္စဥ္းစားၾကရပါလိမ့္မယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေအာင္ပြဲကေတာ့ အီရန္လူထုလွဳပ္ရွားမွဳ ေခါင္းေဆာင္သူမ်ားရဲ႕ အရည္အခ်င္း၊ တြက္ကိန္းေတြနဲ႕ လူထုေပါင္းစပ္ပါ၀င္မွဳ အတိုင္းအတာေပၚမွာပဲ မူတည္ပါလိမ့္မယ္။

ႏိုင္ငံတကာက ၀င္ေရာက္ကူညီေပးမွဳဆိုတာကေတာ့ အီရန္ရဲ႕ နယူးကလီးယားလက္နက္ စြမ္းရည္နဲ႕ ေရနံအရင္းအျမစ္ေတြအေပၚ ထိန္းခ်ဳပ္ရန္ ၾကိဳးပမ္းမွဳ၊ proxy empire စတာေတြေပၚမွာ မူတည္ျပီး တခ်ိန္မွာေတာ့ အေျပာင္းအလဲေတြ ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ ပညာရွင္မ်ားကေတာ့ နယူးကလီးယားနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ အီရန္အိပ္မက္ေတြဟာ အခုကေန ၂၀၁၄ မွာ အေကာင္အထည္ေပၚလာမယ္လို႕ သံုးသပ္ထားၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာ ဖိအားေတြ ရွိေပမယ့္လဲ point of no return ကို ေရာက္ေနျပီဆိုတာကိုေတာ့ မဟာဗ်ဴဟာ ေလ့လာသူအားလံုးက တညီတညြတ္တည္း လက္ခံထားခဲ့ၾကပါတယ္။ နယူးကလီးယား အီရန္ဟာ လက္နက္ကိုင္ေဆာင္ထားတဲ့ အီရန္ဟာ strait of Hormuz ကို ပိတ္ပစ္ဖို႕ ျခိမ္းေခ်ာက္ႏိုင္တာ၊ ေဆာ္ဒီရဲ႕ oil facilities ေတြကို ျခိမ္းေခ်ာက္ႏိုင္တာ စတာေတြေၾကာင့္ ၂၀၁၄ မတိုင္မီမွာ အီရတ္ရဲ႕ ဒီမိုကေရစီ ေျပာင္းလဲမွဳျဖစ္စဥ္ဟာ အီရန္ကိုလဲ ရိုက္ခတ္ကူးစက္ျပီး၊ ဒီမိုကေရစီ လွဳပ္ရွားမွဳ အင္အားေကာင္းလာႏိုင္မယ္၊ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းလာတာနဲ႕အမွ် ႏိုင္ငံေရး အစြန္းေရာက္မွဳေတြ ေလ်ာ့နည္းလာမယ္လို႕ ပညာရွင္ေတြက သံုးသပ္ထားၾကပါတယ္။ တကယ္လို႕ ၂၀၁၄ အထိ မေျပာင္းလဲရင္ေတာ့ ႏိုင္ငံတကာရဲ႕ မူ၀ါဒအေျပာင္းအလဲေတြ ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္လာပါမယ္။

အီရန္နဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ႏိုင္ငံတကာက ေနာက္ထပ္ စိုးရိမ္မကင္းျဖစ္စရာ ကိစၥတရပ္ကေတာ့ proxy empire တည္ေဆာက္မွဳပါ။ တိတိက်က် ဆိုရရင္ ပုန္ကန္ျခားနားတဲ့ အုပ္စုေတြကို ေနာက္ကြယ္ကေန ပံ့ပိုး ထိန္းခ်ဳပ္မွဳေတြပါ။ ဒါက ပင္လယ္ေကြ႕ေဒသတြင္းမွာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္လဲ ပင္လယ္ေကြ႕ေဒသထဲမွာ အီရန္ရဲ႕ အင္အားၾကီးမားလာမွဳကိုေတာ့ တနည္းတဖံုနဲ႕ အေထာက္အကူ ျပဳပါတယ္။ လက္ဘႏြန္နဲ႕ ဂါဇာ ကမ္းေျမာင္ေဒသက ပုန္ကန္ျခားနားသူေတြကို အီရန္က ပံ့ပိုးေပးေနပါတယ္။ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္ လက္ဘႏြန္စစ္ပြဲ၊ အစၥေရးကို အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္ေနတဲ့ ဟက္စ္ဘိုလာနဲ႕ ဟားမားစ္ အဖြဲ႕ေတြကို အီရန္က ပံ့ပိုးေနတဲ့အေၾကာင္း ႏိုင္ငံတကာ ေဖာ္ထုတ္သိရွိျပီးတဲ့ေနာက္မွာ ဒီလို အီရန္ရဲ႕ proxy warfares ေတြနဲ႕ proxy empire တည္ေဆာက္ေနမွဳဟာ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လံုျခံဳေရးအတြက္ ထင္ရွားတဲ့ ျခိမ္းေခ်ာက္မွဳ ျဖစ္လာပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္ အခ်ိဳ႕ကေတာ့ အီရန္ရဲ႕ မဟာဗ်ဴဟာရည္မွန္းခ်က္ေတြက proxy စစ္ပြဲေတြနဲ႕ သူ႕ရဲ႕ ပါ၀ါကို ခ်ဲ့ထြင္ႏိုင္ဖို႕နဲ႕ ပင္လယ္ေကြ႕ေဒသ ေရနံကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ဖို႕လို႕ သံုးသပ္ေျပာဆိုၾကပါတယ္။ ဒီမဟာဗ်ဴဟာ ရည္မွန္းခ်က္ေတြ ျပည့္မွီႏိုင္လား၊ မမွီႏိုင္လား ဆိုတာကေတာ့ နယူးကလီးယား လက္နက္ ထုတ္လုပ္မွဳ စြမ္းရည္နဲ႕ ႏိုင္ငံတကာ အခင္းအက်င္းေတြ၊ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳ အလားအလာ ေတြအေပၚမွာပဲ မူတည္ပါလိမ့္မယ္။ အခုဆက္လက္ျပီး ပင္လယ္ေကြ႕ေဒသ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရးေကာင္စီ၀င္ ႏိုင္ငံမ်ားနဲ႕ ပတ္သက္တာေတြကို ဆက္လက္တင္ျပပါမယ္။


ပင္လယ္ေကြ႕ေဒသ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရး ေကာင္စီ

ေဆာ္ဒီအာေရးဗီးယား၊ ယူေအအီး စတဲ့ ႏိုင္ငံေတြ ပါ၀င္တဲ့ ပင္လယ္ေကြ႕ေဒသ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရးေကာင္စီဆိုတာ ေဒသတြင္းလံုျခံဳေရးနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ အဖြဲ႕ေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ဒီအဖြဲ႕ ေပၚေပါက္လာတာကေတာ့ အီရန္ေတာ္လွန္ေရးနဲ႕ အနည္းငယ္ ပတ္သက္စပ္ဆိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီႏိုင္ငံေတြဟာ ေဒသတြင္း ႏိုင္ငံေရးကို လႊမ္းမိုးခ်ဳပ္ခ်ယ္ႏိုင္စြမ္း မရွိပဲ အီရတ္၊ အီရန္ ႏိုင္ငံၾကီး ႏွစ္ခုေပၚမူတည္ျပီး သူတို႕ရဲ႕ မူ၀ါဒေတြက ေျပာင္းလဲ ေနပါတယ္။ ဒါေမယ့္ သူတို႕ ႏိုင္ငံေတြထဲမွာ ရွိေနၾကတဲ့ internal tensions ေတြကလဲ ပင္လယ္ေကြ႕ေဒသက ေရနံေတြ ကမၻာ့ေစ်းကြက္ကို သင့္ေလ်ာ္တဲ့ ေစ်းနဲ႕ စီးဆင္းႏွဳန္း ကို ထိခိုက္ေစႏိုင္ပါတယ္။

၂၀၀၃ အီရတ္စစ္ပြဲမတိုင္ခင္ကာလက ဂ်ီစီစီႏိုင္ငံမ်ားကို အေမရိကန္ရဲ႕ လံုျခံဳေရးေစာင့္ေရွာက္မွဳနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ အေမရိကန္မူ၀ါဒနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး မဟာဗ်ဴဟာေလ့လာေရးပညာရွင္တေယာက္က အီရန္နဲ႕ အီရတ္တို႕အၾကားက အင္အားယွဥ္ျပိဳင္မွဳဟာ ပင္လယ္ေကြ႕ေဒသ က တျခားႏိုင္ငံမ်ားကို ျခိမ္းေခ်ာက္သလို ျဖစ္လာေစခဲ့ေၾကာင္း သံုးသပ္ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။ အီရတ္စစ္ပြဲေနာက္ပိုင္းကာလမွာ ဒီအသြင္သ႑ာန္ဟာ ေျပာင္းလဲ လာခဲ့ေပမယ့္ အီရန္ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရး ရည္မွန္းခ်က္ေတြ၊ proxy warfare နဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ေအာင္ျမင္မွဳေတြ၊ နယူးကလီးယားလက္နက္ ထုတ္လုပ္ေရး စတာေတြဟာ ဂ်ီစီစီအဖြဲ႕၀င္ ႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ လံုျခံဳေရးကို ျခိမ္းေခ်ာက္ေနသလို ျဖစ္လာခဲ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ ဂ်ီစီစီႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ စစ္အသံုးစရိတ္ဟာ တျဖည္းျဖည္း ျမင့္တက္လာခဲ့တယ္။ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္က ယူေအအီးမွာ လုပ္ခဲ့တဲ့ လက္နက္ျပပြဲမွာ ေဆာ္ဒီႏိုင္ငံဟာ တိုက္ေလယာဥ္၊ ဒံုးက်ည္၊ ေခ်မွဳန္းေရးရဟတ္ယာဥ္နဲ႕ တင့္ကား သံုးရာေက်ာ္ကုိ ေဒၚလာ ၅၀ ဘီလီယံ အကုန္အက်ခံျပီး ၀ယ္ယူခဲ့တယ္။ ယူေအအီးႏိုင္ငံကေတာ့ လက္ရွိ ပင္လယ္ေကြ႕ေဒသရဲ႕ လံုျခံဳေရးဟာ လမ္းဆံုတခုကို ေရာက္ေနသလို ျဖစ္ေနတယ္လို႕ ထင္ျမင္တာေၾကာင့္ စစ္လက္နက္အင္အား တိုးခ်ဲ႕မွဳကို ျပဳလုပ္လာခဲ့တယ္။

ဒါေပမယ့္ ဂ်ီစီစီႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ စစ္လက္နက္အင္အားခ်ဲ႕မွဳဟာ အီရန္လို ေဒသတြင္းလႊမ္းမိုးေရး ရည္ရြယ္ခ်က္ေတြနဲ႕ ေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ သူတို႕ရဲ႕ energy reserves ကို ကာကြယ္ေပးဖို႕နဲ႕ ပင္လယ္ေကြ႕ေဒသကို အေမရိကန္ရဲ႕ လံုျခံဳေရး အကာအကြယ္ေပးေနမွဳကို တတ္ႏိုင္သမွ် ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ဖို႕ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအခ်က္ႏွစ္ခုကလြဲရင္ ဂ်ီစီစီ တိုင္းျပည္ေတြက ပင္လယ္ေကြ႕ေဒသရဲ႕ လက္ရွိ လံုျခံဳေရး အေျခအေနကို ေျပာင္းလဲ လိုစိတ္မရွိၾကပါဘူး။ ဒါေပမယ့္လဲ သူတို႕ရဲ႕ ျပည္တြင္းေရးမွာ ေျပာင္းလဲႏိုင္တဲ့ အလားအလာေတြဟာ ေဒသတြင္း အေျခအေနေတြကိုပါ ထိခတ္မွဳရွိလာႏိုင္ပါတယ္။

ဒါနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ေဆာ္ဒီအာေရးဗီးယား ႏိုင္ငံကို ဥပမာ ေပးလိုပါတယ္။ ေဆာ္ဒီဟာ ကမၻာ့ oil reserves ရဲ႕ ၂၁.၉ % ကို ပိုင္ဆိုင္ထားပါတယ္။ ေလ့လာသံုးသပ္သူေတြကေတာ့ ေဆာ္ဒီႏိုင္ငံအတြင္းမွာ ျဖစ္ေနတဲ့ tensions ေတြဟာ ႏိုင္ငံတြင္း ႏိုင္ငံေရး မတည္ျငိမ္မွဳ ျဖစ္လာႏိုင္ေစတယ္လို႕ သံုးသပ္ၾကပါတယ္။ အဓိက တင္းမာမွဳေတြကေတာ့ Crown Prince Abdulla နဲ႕ သူ႕ရဲ႕ half-brother ျပည္ထဲေရး၀န္ၾကီး Prince Nayef တို႕ အၾကားက တင္းမာမွဳျဖစ္ပါတယ္။ ပညာရွင္ေတြက Abdulla ကို လစ္ဘရယ္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲသူလို႕ သတ္မွတ္ၾကျပီး၊ Nayef ကေတာ့ အေမရိကန္ဆန္႕က်င္ေရး ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္ clerics ေတြဘက္က ရပ္တည္သူလို႕ သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။

ေဆာ္ဒီမွာ ျဖစ္လာႏိုင္မယ့္ ျပည္တြင္းႏိုင္ငံေရး အေျခအေနနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး scenario ႏွစ္ခုရွိေနပါတယ္။ ပထမတမ်ိဳးကေတာ့ စီးပြားေရးက်ဆင္းမွဳေတြနဲ႕ house of saud ရဲ႕ အာဏာတည္မွဳကို ျခိမ္းေခ်ာက္ေနမွဳေတြေၾကာင့္ အေမရိကန္နဲ႕ အေနာက္ဆန္႕က်င္ေရး သမားေတြဘက္ကို အႏိုင္ရသြားေစႏိုင္မွဳျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီလို ျဖစ္လာခဲ့ရင္ေတာ့ oil flow ကို ထိခိုက္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ေနာက္ထပ္ျဖစ္ႏိုင္ေခ်တခုကေတာ့ တင္းမာမွဳေတြ ဆက္ျဖစ္ေနေပမယ့္ လက္ရွိ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကိုေတာ့ မထိခိုက္ႏိုင္တဲ့ အေျခအေနပါ။ ဒီ scenario ႏွစ္ခုထက္ ပိုျပီး ျခိမ္းေခ်ာက္ေနတဲ့ အခ်က္ကေတာ့ oil facilities ေတြကို ဖ်က္ဆီးဖို႕ ၾကိဳးစားမယ့္ အၾကမ္းဖက္လုပ္ရပ္ေတြပါပဲ။ ဒါကို ကာကြယ္ဖို႕ ပိုအေရးၾကီးတယ္လို႕႔လဲ တခ်ိဳ႕ အၾကမ္းဖက္ ေလ့လာေရး ပညာရွင္ေတြက ေထာက္ျပခဲ့ၾကပါတယ္။


ျမန္မာ့အေရး

က်ြန္မတို႕ ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႕ ဒီပင္လယ္ေကြ႕ေဒသအၾကား ဆက္ႏြယ္မွဳေတြကေတာ့ အသြင္သ႑ာန္သံုးမ်ိဳး ရွိေနပါတယ္။ ပထမတမ်ိဳးကေတာ့ အာရွ- ပစိဖိတ္ေဒသထဲကို တင္သြင္းေနတဲ့ ေရနံေတြဟာ ပင္လယ္ေကြ႕ေဒသကျဖစ္တာေၾကာင့္ ေစ်းႏွဳန္းအတက္အက်ဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရးအေပၚ ထိခတ္မွဳေတြရွိပါတယ္။ ေနာက္တမ်ိဳးကေတာ့ ပင္လယ္ေကြ႕ေဒသက ေရနံေတြကို တရုတ္ရဲ႕ တင္သြင္းမွဳ အေျခအေနျဖစ္ပါတယ္။ တရုတ္ရဲ႕ ျမန္မာျပည္အေပၚ စိတ္၀င္စားမွဳကို ဆြဲေဆာင္ထားတဲ့ အေရးၾကီးဆံုး အခ်က္ကေတာ့ energy security အတြက္ ျဖစ္ေနတာေၾကာင့္ပါပဲ။ ေနာက္ထပ္တမ်ိဳးကေတာ့ အေတြးအေခၚနဲ႕ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြပါ။ အီရတ္ ၂၀၀၃ စစ္ပြဲအျပီးမွာ ျပည္တြင္း၊ ျပည္ပ ဒီမိုကေရစီ လွဳပ္ရွားသူေတြက အီရတ္ကို အေမရိကန္၀င္တိုက္သလို ျမန္မာႏိုင္ငံကိုလဲ လာတိုက္ေပးမွာပဲလို ေမွ်ာ္လင့္ၾကပါတယ္။ ေမွ်ာ္လင့္ေနသူေတြလဲ ရွိေနဆဲပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ႏိုင္ငံေရး၊ စစ္ေရး ပထ၀ီ၀င္အေနအထားဟာ အီရတ္လို မဟုတ္ပါဘူး။ အီရတ္မွာတုန္းက ႏိုင္ငံတကာ၀င္ေရာက္မွဳကို ဆန္႕က်င္ကန္႕ကြက္မယ့္ အင္အားၾကီးႏိုင္ငံေတြ ေဒသတြင္းမွာ မရွိပါဘူး။ အင္အား အတိုင္းအတာတခုရွိတဲ့ အီရန္က လူမ်ိဳးေရးကိစၥရွိေနတာေၾကာင့္ ႏွဳတ္ဆိတ္ေနပါတယ္။ ျပီးေတာ့ အေမရိကန္ကလဲ ဒီေဒသရဲ႕ လံုျခံဳေရးကို တာ၀န္ယူထားတဲ့ ႏိုင္ငံျဖစ္တာေၾကာင့္ အေမရိကန္ဦးေဆာင္တဲ့ တပ္ေတြ အီရတ္ကို ၀င္ေရာက္တိုက္ခိုက္မွဳအတြက္ အခက္အခဲ မရွိလွပါဘူး။ အီရတ္ကို မ၀င္ေရာက္ခင္မွာ က်င့္သံုးခဲ့တဲ့ dual containment မူ၀ါဒက မေအာင္ျမင္ခဲ့ပါဘူး။

ျမန္မာျပည္အေရးမွာက်ေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ စစ္ေရးပထ၀ီ၀င္အရ အခ်က္အခ်ာက်တဲ့ ေနရာမွာ တည္ရွိေနပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အာဏာရွင္စနစ္ဟာ ျပည္သူျပည္သားေတြရဲ႕ လံုျခံဳေရးကို ထိခိုက္ေနေပမယ့္ ကမၻာ့လံုျခံဳေရးကို အီရတ္လို ထိခိုက္ႏိုင္မယ့္ degree က မျမင့္ပါဘူး။ ျမန္မာက ဆင္ႏႊဲေနတဲ့ proxy warfare မရွိပါဘူး။ ေဒသတြင္းမွာ အင္အားၾကီး ႏိုင္ငံႏွစ္ခုျဖစ္တဲ့ အိႏၵိယနဲ႕ တရုတ္ႏိုင္ငံတို႕ ရွိေနပါတယ္။ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ ဒီေဒသေပၚမွာ ထားတဲ့ strategic interest ကေတာ့ တရုတ္ရဲ႕ အင္အားၾကီးမားလာတဲ့ ပါ၀ါကို ထိန္းညွိေပးႏိုင္ဖို႕ အိႏၵိယ ပါ၀ါကို ျမွင့္တင္ေရးပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အိႏၵိယနဲ႕ တရုတ္ကို Balance of Power အျဖစ္ ထိန္းညွိရင္း တရုတ္ႏိုင္ငံကိုေတာ့ containment policy ကိုပဲ က်င့္သံုးပါတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ ကုန္သြယ္မွဳ အက်ိဳးအျမတ္ေတြ ရရွိဖို႕ကိုလဲ အာရံုစိုက္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေဒသတြင္းမွာ အေမရိကန္ဦးေဆာင္တဲ့ ႏိုင္ငံတကာက စစ္အင္အားသံုးျပီး ၀င္ေရာက္ကူညီေျဖရွင္းမွဳ ဆိုတာေတြက ျဖစ္ႏိုင္ေခ်နည္းပါတယ္။ လိုအပ္လာရင္ေတာင္ အိႏၵိယႏိုင္ငံနဲ႕ ေဒသတြင္း တပ္ေတြရဲ႕ အခန္းက႑ကို ေရွ႕တန္းတင္လာရႏိုင္ပါတယ္။ ဒါကလဲ ေနာက္ဆံုး အေျခအေနမွ ျဖစ္ပါတယ္။ တခါ post-conflict reconstruction အသံုးစရိတ္ေတြကို ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္ လာသံုးေပးသင့္၊ မသံုးေပးသင့္ဆိုတာကလဲ ထည့္သြင္းစဥ္းစားရမယ့္ အခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။ အာဏာရွင္စနစ္ဆိုး ဒဏ္ကို ျပည္သူေတြ ခံေနၾကရပါလားဆိုျပီး ကိုယ္ခ်င္းစာစိတ္နဲ႕ သူတို႕ႏိုင္ငံတပ္ေတြကို အထိအခိုက္ခံျပီး၊ သူတို႕ကို မဲေပးေရြးခ်ယ္ထားတဲ့ ျပည္သူလူထုက ကန္႕ကြက္မွာကို ဆန္႕က်င္ျပီး၊ ကုလသမဂၢရဲ႕ အားနည္းခ်က္ေတြကို ေက်ာ္လႊားႏိုင္ျပီး ျမန္မာ့ေျမေပၚကို အေမရိကန္ စစ္တပ္ေရာက္လာဖို႕ ဆိုတာကေတာ့ အေတာ္ကို ရွားရွားပါးပါး ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီလိုဆိုလို႕ ႏိုင္ငံတကာက ျမန္မာျပည္ကို စစ္အင္အားသံုးျပီး ၀င္ေရာက္ကူညီေျဖရွင္းမွာမဟုတ္ဘူး ဆိုတာနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး အာဏာရွင္ကို လုပ္ခ်င္တာ လုပ္ခြင့္ရေအာင္ ေျမွာက္ေပးေနတာလား၊ လူေတြရဲ႕ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ကို ရိုက္ခ်ိဳးေနတာလားလို႕ ေမးစရာ ရွိလာပါတယ္။ အာဏာရွင္ဆိုတာက လက္ေတြ႕မွာ ႏိုင္ငံတကာနဲ႕ သံတမန္ေၾကာင္းအရ ဆက္ဆံေနရသူေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ အားနည္းခ်က္ေတြ၊ ႏိုင္ငံျခားေရး မူ၀ါဒေတြ၊ မဟာဗ်ဴဟာ တြက္ကိန္းေတြကို က်ြန္မတို႕ အတိုက္အခံေတြထက္ ပိုျပီး သိနားလည္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ ႏိုင္ငံတကာ ဖိအားဆိုတာေတြကို ဂရုမစိုက္ပဲ ထင္ရာစိုင္းေနခဲ့ၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာရဲ႕ ျပစ္တင္ေ၀ဖန္မွဳေတြ၊ စတိတ္မင့္ေတြ၊ လာေရာက္ေဆြးေႏြးေျပာဆိုမွဳေတြ၊ နားခ်တိုက္တြန္းမွဳေတြဆိုတာက သူတို႕အတြက္ ကစားစရာေလးေတြေတာင္ ျဖစ္ေနပါေသးတယ္။ ႏိုင္ငံတကာလွဳပ္ရွားမွဳဆိုတာေတြကိုပဲ အာရံုစိုက္ေနသေရြ႕ သူတို႕အတြက္က မ်က္ျဖဴဆိုက္ေလ၊ ဆရာၾကိဳက္ေလပါပဲ။

လူေတြရဲ႕ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ကို ရိုက္ခ်ိဳးေနတာလား ဆိုတာနဲ႕ ပတ္သက္ျပီးကေတာ့ ဥပမာ အားျဖင့္ ဆိုရရင္ လူရမ္းကားတေထာင္ေလာက္ဟာ လက္နက္အင္အားသံုးျပီး၊ လူတသိန္းေလာက္ကို သံတိုင္ေတြနဲ႕ ကာရံထားတဲ့ အခ်ဳပ္ထဲမွာ ဖမ္းဆီးပိတ္ေလွာင္ထားတယ္ဆိုပါစို႕။ လူရမ္းကား ေတြျဖစ္တာေၾကာင့္ ေန႕စဥ္နဲ႕အမွ် လူေတြကိုလဲ ႏိွပ္စက္မယ္၊ အစာေရစာ မေက်ြးပဲ အငတ္ထားမယ္၊ ေရာဂါဘယေတြလဲ တစတစ ထူေျပာေနမယ္။ ဒီလိုအခါမ်ိဳးမွာ ဒီသံတိုင္ရဲ႕ ျပင္ပ လံုျခံဳရာ ေနရာမွာ ေရာက္ေနတဲ့သူေတြက ဘာေတြကို လုပ္သင့္ၾကသလဲ။ သံတိုင္ထဲက လူေတြနဲ႕ ဆက္ဆံေရး စနစ္ တည္ေဆာက္ရမယ္။ သံတိုင္ထဲက လူေတြကို ညီညီညြတ္ညြတ္နဲ႕ ပိတ္ေလွာင္ခံရတဲ့ ဘ၀ကေန လြတ္ေျမာက္နည္းေတြကို ေဆြးေႏြးၾကဖို႕ တိုက္တြန္းရမယ္။ ဒီသံတိုင္ေတြကို ဘယ္လိုနည္းနဲ႕ ခ်ိဳးပစ္ႏိုင္မလဲ ဆိုတာ စဥ္းစားရမယ္။ မခ်ိဳးႏိုင္ရင္ေတာင္ လူအားနဲ႕ ေကြးပစ္ႏိုင္မလား ေတြးၾကရမယ္။ လူရမ္းကားေတြကို တျဖည္းျဖည္းခ်င္း ဖဲ့ထုတ္စည္းရံုးရမယ္။ အစာေရစာ ငတ္ေနသူေတြကို လက္ငင္းမွာ ဘယ္လို ကူညီႏိုင္မလဲ ဆိုတဲ့ နည္းလမ္းေတြ ရွာၾကရမယ္။ လူထုအားနဲ႕ စုေပါင္းျပီး သံတိုင္ေတြကို ခ်ိဳးပစ္ႏိုင္မယ့္အခ်ိန္၊ လူရမ္းကားတခ်ိဳ႕ထဲက ဖဲ့ထုတ္စည္းရံုးထားသူေတြက လူေတြနဲ႕ ပူးေပါင္းႏိုင္မယ့္ အခ်ိန္၊ အျပင္က လူေတြကို ကိုယ့္လူကိုယ္စုျပီး သြားေရာက္ကူညီေပးႏိုင္မယ့္ အခ်ိန္၊ ဒါေတြကို ဟန္ခ်က္ညီ၊ တေျပးညီ ေပၚထြက္လာဖို႕ ၾကိဳးစားၾကရမယ္။ ဒါဟာ ဒီလိုအေျခအေနမွာ လူအမ်ား လုပ္သင့္တဲ့ လုပ္ေဆာင္နည္းေတြပါပဲ။ အဲလို မဟုတ္ပဲ အျပင္ကေန ထိုင္ျပီး၊ သံတိုင္ထဲက လူေတြကို အင္အားၾကီးမားတဲ့ ေဂၚဇီလာၾကီးေတြကို ေခၚထားတယ္။ အဲဒီေဂၚဇီလာၾကီးေတြက သံတိုင္ေတြကို ခ်ိဳးျပီး လူေတြကို ကယ္ထုတ္မွာ။ အခုေတာ့ ေဂၚဇီလာၾကီးေတြ အိပ္ေနလို႕။ သူ႕တို႕ကိုနည္းမ်ိဳးစံုနဲ႕ ၀ိုင္းႏွိဳးဖို႕ ၾကိဳးစားေနပါတယ္လို႕ ေျပာေနၾကရင္ေတာ့ ဒါဟာ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေပးရာမေရာက္ပဲ သံတိုင္ထဲက လူေတြကို ေမွ်ာ္ရင္းေမွ်ာ္ရင္း အင္အားခ်ည့္နဲ႕ေနေအာင္ လုပ္ေနတာနဲ႕ အတူတူပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ေနာက္တခ်က္က ဒီလို အေမရိကန္၊ ဥေရာပ ႏိုင္ငံတကာကင္ပိန္းေတြက သံုးတတ္ရင္ ေဆးျဖစ္ေပမယ့္ တန္ေဆး၊ လြန္ေဘး ျဖစ္တတ္တာ ရွိပါတယ္။ အဓိကကေတာ့ အသံုးမတတ္ရင္ အာဏာရွင္ လက္နက္ ျဖစ္သြားေစတတ္လို႕ပါပဲ။ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ ပကတိ အေျခအေနမွန္မွာက ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရး၊ ျပည္သူလူထု အသက္အိုးအိမ္စည္းစိမ္လံုျခံဳေရးကို ေစာင့္ေရွာက္ရမယ့္ တပ္မေတာ္က ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရးကို ျပန္လည္ထိခိုက္ေနျပီး၊ ျပည္သူလူထုရဲ႕ အသက္အိုးအိမ္စည္းစိမ္လံုျခံဳေရးကို ျခိမ္းေခ်ာက္လာတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကလဲ တပ္မေတာ္တရပ္လံုးေၾကာင့္ မဟုတ္ပါဘူး။ အာဏာရွင္ တစုေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေတာ့ ဒီအာဏာရွင္ ေတြက အမွန္တရားကို တပ္မေတာ္သားေတြ မေတြ႕ျမင္ပဲ သူတို႕ေပးတဲ့ အမိန္႕ကို နာခံလာေအာင္ လုပ္ဖို႕က နံပါတ္ (၁) အေရးၾကီးပါတယ္။ သူတို႕ရဲ႕ ပါ၀ါတည္တံ့ခိုင္ျမဲေရးဆိုတာက စစ္တပ္နဲ႕ တျခားေဒါက္တိုင္ အဖြဲ႕အစည္းေတြက ေထာက္မေပးမွ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ အမိန္႕ေပးမွဳဆိုတာေလးနဲ႕တင္ မလံုေလာက္ပါဘူး။ ႏိုင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ လူထုနဲ႕ ပူးေပါင္းသြားတဲ့ တပ္မေတာ္သားေတြ အမ်ားအျပား ရွိခဲ့ဖူးပါတယ္။ ဒီေတာ့ ဒီလို စစ္တပ္နဲ႕ တျခားေဒါက္တိုင္ေတြ သူတို႕ အမိန္႕ကိုပဲ နာခံေနေအာင္၊ ေထာက္မေပးေနေအာင္ ဘာေတြ လုပ္သင့္ပါသလဲ။ စိတ္ပညာရွဳေထာင့္က ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ လူေတြဆိုတာ ရန္သူ တစံုတရာ ရွိေနတယ္လို႕ ထင္ျမင္ေနရင္ အလိုလို စည္းရံုးလာတတ္ပါတယ္။ ေခါင္းေဆာင္ရွာတတ္လာပါတယ္။ ေခါင္းေဆာင္ရဲ႕ အမိန္႕ကို လိုက္နာလာတတ္ပါတယ္။ အႏၱရာယ္က်ေရာက္ေနတယ္လို႕ ထင္ျမင္ယူဆတဲ့အခါမွာ ဘယ္ေလာက္ပဲ စိတ္၀မ္းေတြ ကြဲေနေပမယ့္ ခဏေလးေတာ့ စည္းရံုးလာတတ္ပါတယ္။ ခဏခဏျငင္းခံုေနၾကတဲ့၊ တဦးနဲ႕ တဦး မတည့္တဲ့ လူခုနစ္ေယာက္ကို က်ားဆိုးရွိတယ္ေျပာျပီး ေတာနက္ထဲ သြားခ်လိုက္ရင္ က်ားဆိုးဆိုတဲ့ ျပင္ပရန္ကို ကာကြယ္ဖို႕ကိုပဲ အာရံုစိုက္လာႏိုင္ပါတယ္။ ဘယ္သူက ဒီလိုအေျခအေနမ်ိဳးမွာ survival အတြက္ အေတြ႕အၾကံဳရွိမလဲ။ ဒီလိုလူကို ရွာလာၾကတယ္။ ဆရာတင္လာၾကပါတယ္။ တေယာက္နဲ႕ တေယာက္လဲ ခြဲခြာ မသြားရဲပဲ တပူးတြဲတြဲ ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။ ဒါဟာ လူ႕သဘာ၀ပါ။ လူ႕အျပဳအမူေတြပါ။

က်ြန္မတို႕ ျမန္မာလူ႕အဖြဲ႕အစည္းဟာ နယ္ခ်ဲ့စနစ္ဆိုးေရာ၊ ဖက္ဆစ္စနစ္ဆိုးေရာရဲ႕ဒဏ္ကို အေတာ္ခံစားခဲ့ၾကရပါတယ္။ လက္ဆင့္ကမ္း ႏွဳတ္စကားနဲ႕ ကိုယ့္ေျမ၊ ကိုယ့္ေရ၊ ကိုယ့္ဘာသာ၊ ကိုယ့္စာ ဆိုတာကိုလဲ သားစဥ္ေျမးဆက္ မ်ိဳးခ်စ္စိတ္ အေမြအေနနဲ႕ ေပးၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာလူ႕အဖြဲ႕အစည္းအတြင္းမွာ ႏိုင္ငံျခားသားနဲ႕ အေနေ၀းရံုသာမက အေတြးအေခၚအေနနဲ႕လဲ စိမ္းပါတယ္။ လူနဲ႕ စနစ္ကို ခြဲျခား မျမင္ႏိုင္ေအာင္လဲ အာဏာရွင္ေတြက ျပဳမူစီမံထားၾကပါတယ္။ ဒီေတာ့ သာမန္ၾကီးျပင္းလာတဲ့ ကေလးတေယာက္ဟာ စာစသင္ရတာနဲ႕ သမိုင္းဆိုးရဲ႕ ရုပ္ပံုလႊာေတြနဲ႕ စထိေတြ႕ရပါတယ္။ စနစ္ကို မုန္းတီးတတ္ေအာင္၊ စစ္ကို ေရွာင္ႏိုင္ေအာင္ သင္ေပးတာ မဟုတ္ပဲ လူမ်ိဳးေရး မုန္းတီးမွဳနဲ႕ မ်က္ကန္းမ်ိဳးခ်စ္၀ါဒေတြကို အေျခခံျပီး သင္ၾကားေပးထားတဲ့ ဒီသင္ရိုးေတြနဲ႕ ၾကီးျပင္း အရြယ္ေရာက္လာပါတယ္။ လူငယ္ေတြရဲ႕ စိတ္ကို အမ်ားဆံုး လႊမ္းမိုးေစႏိုင္တဲ့ ဂီတ၊ ရုပ္ရွင္ေတြမွာကလဲ မ်က္ကန္းမ်ိဳးခ်စ္၀ါဒကို တြန္းအားေပးထားပါတယ္။ သမိုင္းကို သမိုင္းမွန္အေနနဲ႕ မွတ္တမ္းတင္သရုပ္ေဆာင္မွဳေတြတင္ မဟုတ္ပဲ၊ နာက်ည္းမွဳ၊ အထင္အျမင္ လြဲမွားမွဳ၊ လူမ်ိဳးေရး မုန္းတီးမွဳ၊ လက္စားေခ်မွဳေတြကို ဦးတည္တဲ့ ဇာတ္လမ္းျပကြက္ေတြကလဲ အေတာ္မ်ားျပားပါတယ္။

ဒီလို ပံုသ႑ာန္နဲ႕ ၾကီးျပင္းလာတဲ့ လူငယ္ေတြဟာ အထက္တန္းေက်ာင္းျပီးျပီး၊ အရပ္သားဘ၀နဲ႕ လူေတြနဲ႕ ထိေတြ႕မွဳအခ်ိန္တိုကာလေလးအတြင္းမွာပဲ စစ္ေက်ာင္းေတြကို ေရာက္သြားပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႕ အရာရွိျဖစ္လာတဲ့ လူငယ္ေတြကို ျပည္ပႏိုင္ငံေတြ၊ အေနာက္အုပ္စုေတြက ျမန္မာႏိုင္ငံကို က်ဴးေက်ာ္ဖို႕ လုပ္ေနတယ္ဆိုျပီး ဘံုရန္သူ လက္ညွိဳးထိုးေပးထားခဲ့ပါတယ္။ တျခားလူ႕အဖြဲ႕အစည္းအတြင္းက လူငယ္အခ်ိဳ႕ကိုလဲ ၀ါဒျဖန္႕ခ်ိေရးအသြင္၊ အဖြဲ႕အစည္းအသြင္ေတြနဲ႕ စည္းရံုးျပီး ေဒါက္တိုင္ တည္ေဆာက္မွဳေတြ လုပ္လာခဲ့ပါတယ္။ အခြင့္အေရး အမ်ိဳးမ်ိဳးေပးျပီး စည္းရံုးလာခဲ့ပါတယ္။ ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီအေရး လွဳပ္ရွားသူေတြ၊ ျပည္သူလူထုဘက္က ရပ္တည္သူေတြကို အေနာက္ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ ရုပ္ေသးၾကိဳးဆြဲေတြ၊ အမ်ိဳးသားေရး သစၥာေဖာက္ေတြအေနနဲ႕ သတ္မွတ္ျပီး ဘံုရန္သူ သတ္မွတ္ေပးထားပါတယ္။ ျပည္သူလူထုကိုတင္ ေၾကာက္စိတ္သြင္းထားတာ မဟုတ္ပါဘူး။ သူတို႕ရဲ႕ ေဒါက္တိုင္ေတြကိုလဲ မ်က္ကန္းမ်ိဳးခ်စ္ေတြ ျဖစ္လာေအာင္၊ ေၾကာက္ျပီး ရမ္းကားလာေအာင္ လုပ္ယူတာေတြ ရွိလာပါတယ္။ ဥပမာ- အေမရိကန္က အီရတ္ကို တိုက္ခိုက္စဥ္တုန္းက ေလေၾကာင္းရန္ကာကြယ္ေရးတို႕၊ ၀ါးရင္းတုတ္ကိုင္ သင္တန္း စတာမ်ိဳးေတြ ေပးပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ေနာက္ထပ္အီရတ္ ျဖစ္မလာႏိုင္ဘူးဆိုတာ စစ္မဟာဗ်ဴဟာနဲ႕ ႏုိင္ငံေရးပထ၀ီ၀င္ နားလည္တဲ့ ဘယ္သူမဆို တီးမိေခါက္မိသိရွိ ေတြးေခၚႏိုင္ပါတယ္။ အာဏာရွင္ မသိဘူးဆိုတာကေတာ့ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်နည္းပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီလိုသင္တန္းေတြ ေပးလိုက္ျခင္းအားျဖင့္ သူတို႕ brainwashed လုပ္ထားတဲ့ လူေတြရဲ႕ အသိစိတ္ထဲကို ရန္သူရွိေနတယ္ဆိုတဲ့ အသိ ရိုက္သြင္းပစ္လိုက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီလိုအေျခအေနမ်ိဳးမွာပဲ က်ြန္မတို႕ အတိုက္အခံေတြကလဲ ႏိုင္ငံတကာရယ္ကယ္ပါ၊ ကူပါ၊ အေမရိကန္ရယ္၊ ၀င္ပါ၊ လာပါ၊ စကားနဲ႕ မေျပာၾကပါနဲ႕၊ အလုပ္နဲ႕ ျပၾကပါလို႕ တစာစာ ေအာ္ေနၾကရင္ေတာ့ တပ္မေတာ္သားေတြ လူထုဘက္က ရပ္တည္လာဖို႕၊ အာဏာရွင္ေဒါက္တိုင္ေတြ ျပိဳက်သြားႏိုင္ဖို႕ဆိုတာမွာ ခဲယဥ္းပါလိမ့္မယ္။ အာဏာရွင္ေတြကို အကာအကြယ္ေပးျပီး၊ အေနာက္အုပ္စုၾကိဳးဆြဲေတြပါဆိုတဲ့ အတိုက္အခံေတြကို ခ်ိန္ရြယ္ထားတဲ့ ေသနတ္ေျပာင္း၀ေတြကို အာဏာရွင္ဘက္ ျပန္လွည့္ေပးႏိုင္မယ့္ တခုတည္းေသာ နည္းကေတာ့ အတိုက္အခံေတြဟာ အေနာက္အုပ္စုၾကိဳးဆြဲေတြ ျမင္ေစတဲ့ မ်က္မွန္စိမ္းေတြကို ခ်ြတ္ေပးႏိုင္မွ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဆိုက္၀ါးဆိုတာမွာ ကိုယ္၀ါးလိုက္တဲ့ ဆိုက္၀ါးက ကိုယ့္လက္နက္ျဖစ္ေစတာလား၊ သူ႕လက္နက္ ျဖစ္သြားေစတာလားဆိုတာကို ေသခ်ာ သံုးသပ္ဖို႕ လိုပါတယ္။

လက္ရွိအေျခအေနမွာ တကယ္လိုအပ္ေနတာကေတာ့ တပ္ထဲက ျမန္မာျပည္တိုးတက္ေရးကို လိုလားသူေတြကလဲ ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရးကို ထိပါးေစတာဟာ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး စနစ္ဆိုတာကို အမွန္အတိုင္း သိျမင္ဖို႕နဲ႕ လူထုတရပ္လံုးက သူတို႕အေပၚ က်ေရာက္ေနတဲ့ ဒီစနစ္ဆိုးအရိပ္မည္းၾကီးကို ကိုယ္တိုင္ေတာ္လွန္ရမယ္၊ ကိုယ္ဖယ္ရွားမွ ျဖစ္မယ္၊ ကယ္တင္ရွင္လဲ လာမွာမဟုတ္၊ မင္းေလာင္းလဲ ေပၚမွာ မဟုတ္ဆိုတာကို အမွန္အတိုင္း သိလာဖို႕ ျဖစ္ပါတယ္။ လူထုကို ဘာလုပ္ရမယ္၊ ညာလုပ္ရမယ္၊ သြားေပးစရာမလိုပါ။ ေခါင္းေဆာင္ေတြက ညြန္ၾကားတာပါ သြားလုပ္စရာ မလိုပါ။ ဒီေန႕ေခါင္းေဆာင္လဲ နက္ျဖန္လူထုကို ေခါင္းေဆာင္ခ်င္မွ ေခါင္းေဆာင္ႏိုင္ပါတယ္။ အေတြးအေခၚနဲ႕ တည္ေဆာက္ထားမွဳအင္အား အျမစ္တြယ္ေနတဲ့အခါ တိုက္ပြဲေတြဟာ ေခါင္းေဆာင္ေတြကို ေမြးဖြားေပးလာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အေတြးအေခၚနဲ႕ တိုက္ပြဲေပါင္းစပ္လာမွဳမွာ ညီညြတ္ေရးကလဲ ထြက္ေပၚလာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တည္ေဆာက္တာမရွိ၊ ဘံုရန္သူမရွိ၊ အေတြးအေခၚမရွိျဖစ္ေနရင္ေတာ့ တိုက္ပြဲဆိုတာကလဲ ခိုင္ခိုင္မာမာ ထြက္လာမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီေတာ့ ညီညြတ္ေရးကလဲ ရွိလာမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေတြမလုပ္ပဲ ညီညြတ္ေရးလုပ္ရမယ္ဆိုျပီး အေတြးအေခၚကို ကနဦးမစပဲ လူစုမိရာ အုပ္ဖြဲ႕လုပ္ေနရင္ေတာ့ ေအ၊ ဘီ၊ စီ အဖြဲ႕ေပါင္းစံုေတြ မ်ားလာတာပဲ အဖတ္တင္ပါလိမ့္မယ္။ ပင္လယ္ေကြ႕ေဒသနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး က်ြန္မတို႕ ျမန္မာေတြအတြက္ သင္ခန္းစာယူစရာေတြ အမ်ားၾကီး ရွိေနခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာလဲ ဒီေဒသအေျပာင္းအလဲေတြဟာ က်ြန္မတို႕နဲ႕ တနည္းမဟုတ္ တနည္း ဆက္စပ္ေနဦးမွာပါပဲ။

နိဂံုး


နိဂံုးခ်ဳပ္ဆိုရရင္ ပင္လယ္ေကြ႕ေဒသဆိုတာ ကမၻာတ၀ွမ္းလံုးရဲ႕ ေရနံနဲ႕ သဘာ၀ ဓာတ္ေငြ႕ေတြကို ျဖည့္ဆည္းေပးေနတဲ့ ေဒသျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီေဒသရဲ႕ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ စစ္ေရး ေျပာင္းလဲမွဳေတြဟာ ကမၻာ့ေရနံေစ်းကြက္နဲ႕ ကမၻာ့တည္ျငိမ္ေအးခ်မ္းေရးအေပၚမွာ ဆက္ႏြယ္မွဳေတြ ရွိေနတယ္လို႕ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚမွာလဲ သက္ေရာက္မွဳေတြ ရွိေနပါတယ္။ အခုဒီေဆာင္းပါးမွာ တရုတ္ျပည္သူ႕သမၼတႏိုင္ငံနဲ႕ ပင္လယ္ေကြ႕ေဒသအေၾကာင္းကိုေတာ့ မေရးသားထားပါဘူး။ ဒီအေၾကာင္းက က်ယ္ျပန္႕နက္နဲတာေၾကာင့္ တခ်ိန္မွာ ေဆာင္းပါးသစ္တခုအေနနဲ႕ သီးျခားေရးျပီး တင္ျပမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ခင္မမမ်ိဳး (၂၈၊ ၆၊ ၂၀၀၉)




ရည္ညႊန္းကိုးကား

Baer, R, ‘Iranian Resurrection’ in The National Interest online, (October 2008)

Bahgat, G, ‘The New Geopolitics of Oil: The United States, Saudi Arabia, and Russia’ in Orbis, (Summer 2003)

Baker, G, ‘The man who exploded the myth of U.S. military invincibility’, The Times, 15 January 2009, p. 7.

BP Statistical Review of World Energy 2007

Chamberlain, G, ‘Gulf States Load up’ in The Sunday Telegraph, (February 2007)

Clinton, B, quoted in Kagan, R. and Kristol, W, The Right War For the Right Reasons in The Right War? The Conservative Debate on Iraq, (New York: Cambridge University Press, 2005)

Coady, T & O’Keefe, M, ‘Righteous Violence – The ethics and politics of military intervention’, Melbourne University Press, Victoria, 2005.

Cordesman, AH, Saudi Arabia Enters the Twenty-first Century – the Political, Foreign Policy, Economic and Energy Dimensions, Praeger Publishers, Westport, 2003.

Dawisha, A & Dawisha, K, ‘How to build a democratic Iraq’, ‘Foreign Affairs’, May/Jun 2003, vol. 82, no. 3, p. 36.

Doran, MS, ‘The Saudi Paradox’, Foreign Affairs, Jan/Feb 2004, vol 83, Iss 1, p 35.

Doran, M. S, ‘The Saudi Paradox’ in Foreign Affairs, (83:1, Jan/Feb 2004)

Evans, M, ‘Iranian builders win contracts in city that Shias helped to wreck’, The Times, 20 February 2009, p. 45.

Fitzpatrick, M, ‘The Iranian Nuclear Crisis’, Adelphi Paper, 398, May 2008, pp. 27-86, reviewed 26 February 2009.

Foroohar, R, ‘The Decline of the Petro-Czar’, Newsweek, 23 February 2009, pp. 12-15.

Freedman, L, ‘A Choice of Enemies – America Confronts the Middle East’, Orion Publishing Group Ltd, London, 2008.

Fitzpatrick, M, ‘The Iranian Nuclear Crisis’ in Adelphi Paper, (398, 2008)

Fuller, G.E and Lesser, I.O, ‘Persian Gulf Myths’ in Foreign Affairs, (76:3, 1997)

Garfinkle A, ‘The U.S. Imperial Postulate in the Mideast’ in Orbis, (41:1, 1997)

Gause, F.G, ‘The Illogic of Dual Containment’ in Foreign Affairs, (73: 2, 1994)

Gearon, E, ‘What cost the defence of the Gulf?’ in The Middle East, June 2007

Indyk, M, ‘U.S. Policies in the Gulf: Challenges and Choices’, in The Emirates Centre for Strategic Studies and Research (ed.), ‘International Interests in the Gulf Region’, Abu Dhabi, 2004, p. 105.

Kagan, R. and Kristol, W, The Right War For the Right Reasons in The Right War? The Conservative Debate on Iraq, (New York: Cambridge University Press, 2005)

Kemp, G and Harkavy, Strategic Geography and the Changing Middle East, (Washington DC: Brookings Institute Press, 1997)

Kemp, G, ‘The Persian Gulf Remains the Strategic Prize’ in Survival, (40:4, 1998-99)

Krauthammer, C, ‘The Iranian Charade II’ in The Washington Post, (January 2006)

Lewis, B, ‘Freedom and Justice in the Modern Middle East’, Foreign Affairs, May/June 2005

Luttwak, E, ‘The Middle of Nowhere’, Prospect, May 2007.

Pollack, KM, ‘Securing the Gulf’, Foreign Affairs, Jul/Aug 2003, vol 82, Iss 4, p 2.

Rumsfeld, DH, ‘Beyond ‘Nation-Building’’, http://www.washingtonpost.com/ac2/wp-dyn/A61380-2003Sep24?language=printer reviewed 5 March 2009

‘Saudi Arabia – Tiptoeing towards reform’, The Economist, 21 February 2009, p. 55.

‘Shias in the Gulf – Grumbling and Rumbling’, The Economist, 28 February 2009, pp. 61 – 62.

Talmadge, C, ‘Closing Time: Assessing the Iranian Threat to the Strait of Hormuz’, International Security, vol. 33, no. 1, Summer 2008, pp. 82-117.

‘The Military Balance 2009’, International Institute for Strategic Studies.

Petroleum Economist: Energy Map of The Gulf

Sariolghalam, M, ‘Understanding Iran: Getting Past Stereotypes and Mythology’ in Washington Quarterly, (26:4, 2003)

The Oil Daily, April 1994

Wimmer, A, ‘Democracy and Ethno-religious Conflict in Iraq’ in Survival, (45:4, 2003-04)

Zakaria, F, ‘The Rise of Illiberal Democracy’ in Foreign Affairs, (November 1997)