က်ြႏု္ပ္တို႔ေလွေလွာ္ေနၾကသည္။
ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာခဲ့ျပီ။
ပန္းတိုင္ကားမေရာက္ေသး။
သို႔ရာတြင္ ထိုပန္းတိုင္တစ္ခုတည္းသည္သာ က်ြႏု္ပ္တို႔ျမန္မာျပည္သူျပည္သား အားလံုး၏ အနာဂတ္ဘဝ သာယာေရးျဖစ္သည္မို႔ ဆက္၍ေလွာ္ၾကရေပဦးမည္။ အားလံုး၏ ဘဝအတြက္၊ မ်ိဳးဆက္သစ္မ်ား၏ အနာဂတ္အတြက္။
ဒီမိုကေရစီစနစ္
စနစ္တစ္ခုျဖစ္သည့္အေလ်ာက္ အားသာခ်က္၊ အားနည္းခ်က္မ်ားကား ရွိပါလိမ့္မည္။ သို႔ရာတြင္ ႏိုင္ငံတစ္ရပ္ က်င့္သံုးသင့္သည့္စနစ္တစ္ခု ဟူ၍ကား ကမၻာ့ႏိုင္ငံအားလံုးက တညီတညြတ္တည္း သတ္မွတ္ထားၾကသည္။
ဒီစနစ္က်င့္သံုးေသာႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ အျခားစနစ္မ်ား၏ကြာျခားမွဳမ်ားကို ကမၻာ့ျပည္သူတို႔ မ်က္ဝါးထင္ထင္ ေတြ႔လာျပီးသည့္ေနာက္ပိုင္း ဒီမိုကေရစီ လွဳပ္ရွားမွဳ လွိဳင္းလံုးမ်ားကား ေနရာအႏွံ႔။ ဤသည္ကား ေျပာင္းလဲမွဳျဖစ္စဥ္ တစ္ရပ္ပင္ျဖစ္သည္။ ေရွာင္လႊဲ၍မရ။ လက္ခံရမည့္သဘာဝတရား။ တိုးတက္ေသာ လူ႔ေဘာင္တရပ္အတြက္ မရွိမျဖစ္က်င့္သံုးရမည့္ စနစ္တစ္ခု။
အျပဳသေဘာႏွင့္ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးအေျဖရွာျပီး၊ တိုင္းျပည္ေကာင္းက်ိဳး လုပ္သင့္ပါလ်က္ စစ္အုပ္စုတို႔က အာဏာရွင္စနစ္ကိုပင္ ဖက္တြယ္ထားသည္မို႔ တိုင္းျပည္နစ္နာေစခဲ့သည္။ သို႔ေပမယ့္ တိုင္းျပည္၏ ကံၾကမၼာကို အဘယ္ေၾကာင့္ ဤလက္တဆုပ္စာ လူတစု၏ လက္ထဲသို႔ ထိုးအပ္ထားရမည္နည္း။
ဘယ္သူေပးေပးမေပးေပး၊ ရေအာင္ယူရမည္။ စစ္အာဏာရွင္တို႔ထံတြင္ ဒီမိုကေရစီမရွိ။ မရွိသူထံမွ ေတာင္းေနမည့္အစား ရွိလာေအာင္ လုပ္ယူၾကရမည္။ ထိုသို႔လုပ္ေရးအတြက္ အတားအဆီးျဖစ္ေနသည့္ စစ္အာဏာရွင္ကို ဖယ္ရွားပစ္ရမည္။
လူ႔အခြင့္အေရး
လူသားတိုင္းတြင္ ေမြးရာပါအခြင့္အေရးရွိသည္။ သန္းေပါင္းမ်ားစြာေသာ လူသားတို႔ခံစားေနေသာ လူ႔အခြင့္အေရးအား၊ ျမန္မာျပည္သူတို႔က်မွ အဘယ္ေၾကာင့္ခံစားခြင့္ မရွိရသနည္း။ ေမြးရာပါ လူ႕အခြင့္အေရးကို သူတပါးတို႔ ခ်ဳပ္ကိုင္ထားသည္ကို အဘယ္ေၾကာင့္ လက္ပိုက္ ေခါင္းငံု႕ခံေနၾကမည္နည္း။ ကိုယ့္အခြင့္အေရးကို ကိုယ္ျပန္ရေအာင္ လုပ္ယူၾကရမည္။
ဖယ္ဒရယ္မူ
တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးေပါင္းစံု စုေပါင္းေနထိုင္ေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ဖယ္ဒရယ္မူမက်င့္သံုးေသးသမွ် တန္းတူညီမွ်ခြင့္အေရး ဆံုးရွံဳးေနမည္မလြဲ။ ႏိုင္ငံ၏ေရေျမသဘာဝ၊ အေျခအေန၊ သမို္င္းေၾကာင္းအရပ္ရပ္သည္ ဖယ္ဒရယ္မူကိုသာ ေတာင္းဆိုညႊန္ျပေနျပီးသား။ (၁ဝ)ႏွစ္ကေလးအား (၅)ႏွစ္ကေလးရဲ့ အဝတ္အစားမ်ားဝတ္ေပး၍ မည္သို႔ေတာ္ပါမည္နည္း။ ဖယ္ဒရယ္စနစ္သည္ကား ျမန္မာျပည္၏လိုအပ္ခ်က္။ တိုင္းရင္းသားမ်ားအတြက္ အသက္ေသြးေၾကာ။
ယင္း (၃)ခ်က္ကိုသာ အဓိကပန္းတိုင္သတ္မွတ္၍ က်ြႏ္ုပ္တို႔ေလွေလွာ္ၾကရပါမည္။
အတားအဆီးမ်ားကား အမ်ားအျပား ၾကံဳေတြ႔ၾကရမည္။
ေလွေလွာ္ခရီးတေလွ်ာက္ ေလွေလွာ္ရင္းနစ္သြားသူမ်ားလဲရွိသည္။ ဆက္မေလွာ္ႏိုင္ပဲ ရန္သူထံ အရွံဳးေပးလိုက္သူမ်ားလဲ အမ်ားအျပား။
က်ြႏ္ုပ္တို႔ေလွတပ္ေတာ္ၾကီးတြင္ ေလွမ်ားစြာပါဝင္ပါသည္။
ေလွေပါင္းစံုမွ လႊင့္ထားေသာ အလံအမ်ိဳးအမည္မ်ားမွာလဲ တလူလူ။
သို႔ရာတြင္ အားလံုးကိုင္စြဲၾကရမည့္ အလံကား ဒီမိုကေရစီ၊ လူ႔အခြင့္အေရး၊ ဖယ္ဒရယ္ကို ကိုယ္စားျပဳရမည္ပင္။ အားလံုး၏ရင္ထဲတြင္ ဒီအလံကို လႊင့္ထူထားပါက မည္သူလွဲႏိုင္အံ့နည္း။
ေလွမ်ားစြာအမ်ိဳးအမည္ကြဲပါသည္။ သို႔ရာတြင္ပန္းတိုင္ တစ္ခုတည္းသို႔သာ ဦးတည္ပါလွ်င္ မည္သူတားႏိုင္အံ့နည္း။
အခ်ဳပ္ဆိုရေသာ္ က်ြႏ္ုပ္တို႔အားလံုး ေလွခြက္ခ်ည္းက်န္၊ အလံမလွဲစိတ္ဓာတ္ျဖင့္ ဆက္လက္ေလွာ္ခတ္ၾကပါစို႔။ ေလွတပ္ေတာ္ထဲတြင္ မပါရေသးသူမ်ားအား ဖိတ္ေခၚပါသည္။
ယခုေလွေလွာ္ပြဲသည္ ေတာ္လွန္ေရး ျဖစ္ပါသည္။ သူရဲေကာင္းေရြးခ်ယ္ပြဲမဟုတ္ပါ။ ဘယ္သူဘာက အေရးမၾကီးပါ။ ဘယ္သူဘာလုပ္ခဲ့သည္က သမိုင္းဆရာတို႔ မွတ္တမ္းတင္ပါလိမ့္မည္။ လက္ရွိမွာ ဘယ္သူဘာလုပ္ေနသည္က ပိုအေရးၾကီးေနပါျပီ။ နီးစပ္ရာေလွေပၚတက္ျပီး၊ ျမန္မာ့အနာဂတ္ကို ျမန္မာတို႔ကိုယ္တိုင္ ဆံုးျဖတ္ၾကပါစို႔။
ခင္မမမ်ိဳး
ေလွခြက္ခ်ည္းက်န္၊ အလံမလွဲ
Saturday, February 28, 2009
World Day of Social Justice (20.2.2009)
Saturday, February 21, 2009
Social Justice နဲ႔ပတ္သက္ျပီး၊ လူအမ်ားက အဓိပၸာယ္အမ်ိဳးမ်ိဳးဖြင့္ဆိုထားၾကပါတယ္။ ဒီအထဲက ခပ္တိုတိုနဲ႔ ဆိုလိုရင္းအနက္ကို ေဖာ္ျပေပးထားတာကေတာ့ Global Exchange အဖြဲ႔ႀကီးကို တြဲဖက္တည္ေထာင္သူလည္းျဖစ္၊ အမွဳေဆာင္ဒါရိုက္တာလဲျဖစ္တဲ့ Kirsten Moller ရဲ႕႕ အဓိပၸာယ္ ဖြင္႔ဆိုခ်က္ေလး ျဖစ္ပါတယ္။ သူက
“Social Justice ဆိုတာ ဆာေလာင္ျပီး အိပ္ယာ၀င္ရတဲ့ ကေလးငယ္ေလးေတြ မရွိေစရဘူး။ လူသားတိုင္း အမိုးအကာမဲ့ေနတာ၊ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္ခံရမွဳ မရွိတာေတြစတဲ့ ဒုကၡဆိုးေတြက ကင္းေ၀ေစရမယ္။ သက္ဆိုင္ရာ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းနဲ႔ တိုင္းျပည္ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးလမ္းေၾကာင္းနဲ႔ပတ္သက္ျပီး လူေတြအားလံုး လြတ္လပ္စြာ ပါ၀င္ေဆြးေႏြးခြင့္ရွိရမယ္” လို႔ဆိုထားခဲ့ပါတယ္။
ကမၻာ့ကုလသမဂၢရဲ ႔ အဖြဲ႔၀င္ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံျဖစ္တဲ့ က်ြန္မတို႔ ျမန္မာျပည္မွာ ဒီလို လူမွဳေရးတရားမွ်တမွဳ (Social Justice) ရွိေနပါရဲ႕ လား။ ဆာေလာင္မြတ္သိပ္ျပီး အိပ္ယာ၀င္လိုက္ရတဲ့ ကေလးငယ္ေလးေတြ ဘယ္ေလာက္ရွိေနသလဲ။ အမိုးအကာမဲ့ျပီး ေတာထဲမွာ ေျပးလႊားေနၾကရတဲ့ တိုင္းရင္းသား မိသားစု၀င္ေတြ ဘယ္ေလာက္မ်ားေနသလဲ။ အသျပာမရွိရင္ ေဆးရံု၊ ေဆးခန္းေတြ အနီးကို သြားရဲသူ ရွိပါသလား။ တိုင္းျပည္ရဲ ႔ႏိုင္ငံေရးလမ္းေၾကာင္းအတြက္ လြတ္လပ္စြာ ဆႏၵထုတ္ေဖာ္ခြင့္ေတြ ရွိေနပါရဲ ႔လား။
ျမန္မာျပည္မွာ လူမွဳေရးတရားမွ်တမွဳေတြ ထြန္းကားလာဖို႔ ျမန္မာမ်ားအားလံုး ၀ိုင္း၀န္း လုပ္ေဆာင္ၾကပါစို႔။
(songs- Democratic Voice of Burma)
လွ်ပ္စီးမီးလံုးႏွင့္ ဖေယာင္းတိုင္
အိမ္ျပန္ေရာက္ေတာ့ အေတာ္ပင္ ေမွာင္ေနျပီ။ ယူေကေဆာင္းတြင္းမွာ ညေနေလးနာရီ ေက်ာ္ကတည္းက အေမွာင္ထုလႊမ္းေနတာမို႔သူမအိမ္ျပန္ေရာက္ခ်ိန္မွာ အေမွာင္ထု သိပ္သည္းေနတတ္စျမဲ။ ဧည့္ခန္းထဲ ေရာက္လာေတာ့ မီးခလုတ္ကို သူမဖြင့္လိုက္သည္။ သားေလးက တြန္းလွည္းေလးထဲမွာအိပ္ေပ်ာ္ေနတုန္း စာအျမန္ဖတ္ဦးမွ။ ညေနအလုပ္ ဆင္းသည္ႏွင့္ ဆိုင္တဆိုင္ဆိုင္မွာ ကပ်ာကယာ မုန္႔၀င္စားျပီး၊ ညသန္းေခါင္ထိ ဖြင့္တဲ့ ေက်ာင္းစာၾကည့္တိုက္မွာ သန္းေခါင္ခ်ိန္ထိ စာထိုင္ဖတ္ျပီးမွ အိမ္ျပန္လာေလ့ရွိတဲ့ အတိတ္ဘ၀ေလးကို သတိရမိသြားသည္။ အိမ္ျပန္ေရာက္သည့္ အခါတိုင္း သက္မဲ့စာအုပ္ေတြ မဟုတ္ေတာ့ပဲ သက္ရွိစာအုပ္ေလးကို ဖတ္ေနျဖစ္ခဲ့တာ ႏွစ္ႏွစ္ေတာင္ၾကာလာခဲ့ျပီပဲ။ ဘာပဲေျပာေျပာ ဒီညေတာ့ သက္မဲ့စာေလး ထိုင္ဖတ္ဦးမွပါေလ။
သို႔ေပမယ့္ သူမစိတ္ကူးတို႔က ခ်က္ခ်င္းအေကာင္အထည္ ေပၚမလာ။ မီးခလုတ္ႏွိပ္ေပမယ့္ မီးက လင္းမလာခဲ့။ ဖြင့္လိုက္ပိတ္လိုက္ ျပန္လုပ္ၾကည့္သည္။ အိပ္ခန္းထဲက မီးခလုတ္ဖြင့္ၾကည့္သည္။ ဒီေတာ့မွ အေျဖက ေပၚလာသည္။ ဧည့္ခန္းထဲက မီးလံုးေလး က်ြမ္းသြားသည္ပဲ။ ညၾကီးမင္းၾကီး စတိုခန္းဖြင့္ျပီးလဲ မီးလံုးသစ္နဲ႔ ေလွကားလဲ သြားမယူခ်င္။ သားပစၥည္းေတြနဲ႔ ျပည့္ေနတဲ့ အိပ္ခန္းထဲမွာလဲ မထိုင္ခ်င္။ ဒီေတာ့ အၾကံထုတ္ရသည္။ ထမင္းစား စားပြဲေပၚမွာ တခါတရံ ထြန္းေလ့ရွိသည့္ ဖေယာင္းတိုင္ေလး ရွိေနတာမို႔ အဆင္ေျပသြားသည္။ လူပင္ပန္း၊ စိတ္ပင္ပန္းႏွင့္ သိပ္ပင္ပန္းသည့္ ညမ်ားမွာ မီးညွိျပီး အနားယူဖို႔ ထားထားသည့္ အနံေမႊးေသာ ဖေယာင္းတိုင္ေလးမ်ားကလဲ ရွိေသးသည္။ အားလံုးထြန္းညွိလိုက္ေတာ့ စာဖတ္လို႔ရေလာက္သည့္ အလင္းေရာင္ေလး ရလာသည္။
သူမဖတ္ျဖစ္သည့္ စာအုပ္က Raymond Lamont-Brown ေရးသားသည့္ Kamikaze ဆိုတဲ့စာအုပ္။ ဒုတိယကမၻာစစ္တုန္းက မဟာမိတ္စစ္သေဘၤာမ်ားေပၚသို႔ ေလယာဥ္မ်ား ထိုးစိုက္ခ်ျပီး အေသခံတိုက္ပြဲ၀င္သြားသည့္ ဂ်ပန္အေသခံ ဆာမူရိုင္းမ်ား အေၾကာင္း ေရးထားသည့္ စာအုပ္။ ဒီလိုစာအုပ္ေလးေတြကို သူမစိတ္၀င္စားသည္။ အထူးသျဖင့္ သူတို႔ရဲ႕ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာနဲ႔ အိုင္ဒီေရာ္ေလာ္ဂ်ီမ်ား။ တိုင္းျပည္နဲ႔ လူမ်ိဳးအတြက္ဆိုျပီး ရန္သူကို အေသခံ ေခ်မွဳန္းသြားသည့္ အဆိုပါ ဆာမူရိုင္းမ်ား၊ တိုင္းျပည္ကံၾကမၼာအတြက္ ရန္သူေသနတ္ေျပာင္း၀ေရွ႕ ကို လက္နက္တစံုတရာ မပါပဲ တိုး၀င္သြားရဲခဲ့ၾကသည့္ ကမၻာအရပ္ရပ္မွ အၾကမ္းမဖက္ဆႏၵျပသူမ်ား၊ ယံုၾကည္ခ်က္ တစံုတရာေၾကာင့္ ၾကိဳးစင္ထက္ကုိ ရဲရဲ၀ံ့၀ံ့လွမ္းတက္သြားခဲ့ဖူးသည့္ ေတာ္လွန္ေရးသမားမ်ား၊ ကမၻာတ၀ွမ္းမွာ ျဖစ္ပြားေနေသာ အေသခံဗံုးေဖာက္ခြဲမွဳလုပ္ေနသည့္ အစြန္းေရာက္မ်ား။ သူတို႔အားလံုး၏ ကေလးသူငယ္ဘ၀ ျဖတ္သန္းမွဳ စိတ္ေနစိတ္ထား၊ ၾကီးျပင္းခဲ့ရာ ပတ္၀န္းက်င္၊သူတို႔ဘ၀မွာ သက္ေရာက္မွဳ ရွိခဲ့သည့္ အေတြးအေခၚေတြ၊ တြန္းအားေတြ၊ ဒါေလးေတြကို ေလ့လာျပီး တေန႔က်ရင္ေတာ့ သုေတသနေလ့လာ ဆန္းစစ္ခ်က္ေလးတခု လုပ္ဦးမယ္လို႔ စိတ္ကူးထားမိသည္။ ဒါေၾကာင့္လဲ ပတ္သက္သမွ် စာအုပ္စာတမ္းေလး ေတြကို သီအိုရီရွဳေထာင့္မွ မဟုတ္ပဲ၊ တဦးခ်င္းစီရဲ႕ အတိတ္ ဘဝေလးေတြအထိ စိတ္ဝင္စား ေလ႔လာေနမိသည္။
ကေလာ့စ္၀စ္ဆိုခဲ့ဖူးသည့္ friction ဆိုတဲ့ လြဲေခ်ာ္မွဳေလးေတြဟာ စစ္ပြဲမ်ားတင္မကပဲ ေနရာတိုင္းမွာ ရွိသည္ထင္ပ။ စာအုပ္ေလးကို ကိုင္ျပီး ဖတ္မယ္လုပ္ခါမွ အစီအရီ ထြန္းထားသည့္ ဖေယာင္းတိုင္ေလးေတြကို ၾကည့္မိရင္း သူမအေတြးထဲသို႔ တစံုတရာက ခ်ဥ္းနင္း၀င္ေရာက္လာသည္။ ပထမအစက်ေတာ့ တန္ေဆာင္တိုင္ပြဲေတာ္ေလး။ ေနာက္ေတာ့ ေမြးရပ္ေျမ။ ေနာက္ေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ၊ ဒီလိုနဲ႔အေတြးေတြက တစတစ က်ယ္ျပန္႔သြားရင္း လတ္တေလာျဖစ္ေနၾကသည့္ ဖြံ႔ျဖိဳးတိုးတက္ေရးဆိုင္ရာ၊ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳဆိုင္ရာ ျငင္းခံုေဆြးေႏြးေနၾကမွဳမ်ားဆီ အေတြးက ေရာက္သြားသည္။
(၂)
ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး။
ဒီစကားလံုးေလး သူမအေတြးထဲသို႔ ခို၀င္လာခဲ့သည္မွာ သူမ ငါးႏွစ္ခန္႔က ျဖစ္မည္ထင္သည္။ ဒီတုန္းက တီဗြီမွာ ျမန္မာသတင္းကလဲ မိနစ္ႏွစ္ဆယ္ခန္႔သာ ျပသည္။ ႏိုင္ငံတကာ သတင္းကလဲ ခဏတာမွ်သာ။ သို႔ေပမယ့္ အဖိုး နဲ႔အတူ ႏိုင္ငံတကာသတင္း ၾကည့္ဖို႔ထိုင္ေစာင့္ရတာက ထိုစဥ္က အလုပ္တခု။ ဒီအခ်ိန္ကာလက ကမၻာတ၀ွမ္း သတင္းမ်ားမွာ အီသီးယိုပီးယား ငတ္မြတ္ေခါင္းပါးမွဳ ျပႆနာက ေနရာယူ လႊမ္းမိုးထားသည့္ကာလ။ ရြက္ဖ်င္တဲေလးေတြ။ ကေလးငယ္ေလးေတြ။ ပံုရိပ္မ်ားက သူမႏွလံုးသားထဲ တိုး၀င္လာခဲ့ၾကသည္။ ဘာမွန္းေတြ ေသခ်ာမသိေပမယ့္ အဖိုးေျပာျပေနသည့္ ငတ္မြတ္ေခါင္းပါးမွဳျပႆနာ၊ ဖြံ႔ျဖိဳးတိုးတက္ေရးဆိုေသာ စကားလံုးေလးေတြကိုေတာ့ မွတ္မွတ္ရရ သတိရေနျဖစ္ခဲ့သည္။ ေနာက္ပိုင္းက်ေတာ့ ေက်ာင္းသူဘ၀တေလွ်ာက္မွာ ေမေမေခၚသြားဖူးသည့္ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ပညာေပးျပပြဲမ်ား၊ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ ပညာေပးျပပြဲမ်ားကို ေရာက္ခဲ့ရျပန္သည္။
သူမသာ ေဆးေက်ာင္းျပီးေအာင္ တက္ျဖစ္ခဲ့လွ်င္ ေနာက္ပိုင္းမွာ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး ဘာသာရပ္ကို အထူးျပဳျဖစ္ခဲ့လိမ့္မည္ျဖစ္သည္။ ဘယ္လိုပဲေျပာေျပာ အေျခအေနအရ ေနာက္ပိုင္းကာလ ျပည္ပမွာ ေက်ာင္းျပန္တက္ျဖစ္ေတာ့ ငယ္စဥ္က စိတ္၀င္စားမွဳေလးမ်ားကို ေသခ်ာေလ့လာခြင့္ ရလာခဲ့ေတာ့သည္။ စီးပြားေရးဆို္င္ရာ မဟာဘြဲ႔တက္ျဖစ္ေတာ့ အဓိက သင္ရမည့္ advanced macroeconomics, advanced microeconomics, econometrics သံုးဘာသာအျပင္ ေနာက္ထပ္ ငါးဘာသာကို ၾကိဳက္ရာ ေရြးခ်ယ္ခြင့္ရခဲ့သည္။ မဆိုင္းမတြပင္ political economy အထူးျပဳ က႑မွ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ Health Economics, ပညာေရးဆိုင္ရာ (Economics of Education), ဖြံ႔ျဖိဳးတိုးတက္ေရးဆိုင္ရာ (Development Economics), ကာကြယ္ေရးဆိုင္ရာ (Defence Economics) ႏွင့္ ေဒသဆိုင္ရာ၊ ျမိဳ ႔ျပဆိုင္ရာ (Regional & Urban Economics) တို႔ကိုေရြးခ်ယ္ေလ့လာျဖစ္ခဲ့သည္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ သုေတသနဘြဲ႔မ်ား ဆက္တက္ျဖစ္သြားတာမို႔ႏိုင္ငံေရး၊ စစ္မဟာဗ်ဴဟာ ေလ့လာေရးႏွင့္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လံုျခံဳေရးဆိုင္ရာ ေတြမွာ သုေတသီျဖစ္လာခဲ့ေပမယ့္ ဖြံ႔ျဖိဳးတိုးတက္ေရးဆိုင္ရာ ဘာသာရပ္မ်ားကေတာ့ သူမရဲ ႔ research interests အေနနဲ႔႐ွိခဲ့ဆဲ။ Public Health and Civil Wars in Burma ဆိုတဲ့ စာတမ္းေလးတခု သုေတသနလုပ္ဖို႔စျပီးမွ လိုခ်င္တဲ့ data ေတြ အစံုအလင္မရႏိုင္တာမို႔ရပ္ထားရျပန္သည္။ data မစံုလွ်င္ Information Bias ရွိေနလိမ့္မည္။ သုေတသီတေယာက္နဲ႔၀ါဒျဖန္႔ခ်ိေရးသမားတေယာက္ ထမ္းေဆာင္ရမယ့္ တာ၀န္ခ်င္းက သေဘာသဘာ၀ မတူညီတာမို႔အခ်က္အလက္မစံုပဲနဲ႔ေတာ့ သူမ မလုပ္ခ်င္ပါ။
ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး အေၾကာင္းစဥ္းစားရင္း ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးက႑ရဲ ႔ အေရးၾကီးဆံုး လုပ္ငန္းေဆာင္တာ တခုျဖစ္ေသာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ေလွ်ာ့ခ်ေရးသို႔သူမ အေတြးမ်ားက ေရာက္သြားသည္။ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံမွာ ခ်မ္းသာဆင္းရဲ ကြာဟမွဳ ၾကီးထြားေနသေ႐ြ႔၊ အေျခခံ က်န္းမာေရးႏွင့္ ပညာေရးကို ႏိုင္ငံသူႏိုင္ငံသားအားလံုး ခံစားခြင့္ မရွိေနသေရြ ႔၊ လူတဦးအတြက္ ေန႔စဥ္လိုအပ္ေသာ အာဟာရဓာတ္ကို ျဖည့္ဆည္းေပးႏိုင္သည့္ အစာအာဟာရကို လူသားတိုင္း စားေသာက္ခြင့္ မရွိေနသေရြ႕ အဆိုပါႏိုင္ငံကို ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေနၿပီဟု ေျပာ၍ မရႏုိင္ပါ။
ကမၻာ့ဘဏ္မွ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္တြင္ ထုတ္ေ၀သည့္ ကမၻာ့ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး အစီရင္ခံစာအရ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ပေပ်ာက္ေရးသည္ စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးးတိုးတက္မွဳ၏ အေျခခံအက်ဆံုးေသာ ရည္မွန္းခ်က္တရပ္ ျဖစ္ပါသည္။
ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ပေပ်ာက္ေရးအတြက္ လိုအပ္ေသာ ခ်ဥ္းကပ္နည္းလမ္းမ်ားႏွင့္ ေပၚလစီမ်ား၊ ပါ၀င္ရမည့္ လုပ္ငန္းေဆာင္တာ အဖြဲ႔မ်ားကို ပညာရွင္မ်ားက macro level, meso level, micro level ဟူ၍ အဆင့္ (၃) ဆင့္ခြဲ၍ ဆန္းစစ္သတ္မွတ္ၾကပါသည္။
(I)macro level
ထိုအဆင့္အေနျဖင့္ အဓိက ၾကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ရမည့္ ခ်ဥ္းကပ္နည္းလမ္းႏွစ္ခုမွာ စီးပြားေရးအရ တည္ျငိမ္မွဳ (economic stabilization) ရွိလာေစရန္ျဖစ္ပါသည္။ ထိုသို႔ျဖစ္ရန္အတြက္ စီးပြားေရးေပၚလစီတြင္ exchange-rate depreciation ေပၚလစီျဖင့္ ညွိယူရပါမည္။ သြယ္၀ိုက္အခြန္မ်ား ျမွင့္တင္ျခင္းကို မျပဳလုပ္ရပါ။ ဤနည္းလမ္းကို ယူဂန္ဒါတြင္ (၁၉၉၀)တြင္လည္းေကာင္း၊ ေမာ္ေရးရွတြင္ (၁၉၈၀) မွ (၁၉၈၂) အထိလည္းေကာင္း၊ အင္ဒိုနီးရွားတြင္ (၁၉၈၀) မွ (၉၇) အထိ လည္းေကာင္း ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကပါသည္။ ေနာက္တနည္းမွာ social capital တည္ေဆာက္ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ထိုသို႔ျပဳလုပ္ရန္ ႏိုင္ငံအုပ္ခ်ဳပ္သူ အစိုးရမွ reputation for trust ကို တည္ေဆာက္ရပါမည္။
(II)Meso level
ဒီအဆင့္တြင္ခ်ဥ္းကပ္လုပ္ကိုင္နည္းသံုးနည္းရွိပါသည္။ ပထမတနည္းမွာ လုပ္အား အသံုးျပဳက႑မ်ားသို႔
အရင္းအျမစ္မ်ားကိုလႊဲေျပာင္းအသံုးျပဳရပါမည္။ ထိုသို႔လုပ္ကိုင္ရန္ လုပ္ငန္းငယ္မ်ား အမ်ားအျပားေပၚေပါက္လာေစရန္ အားေပးေဆာင္ရြက္ရမည္။ အစိုးရမွ အေျခခံ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မွဳမ်ား ထိေရာက္စြာ ေဆာင္ရြက္ရမည္။ ေတာင္ကိုးရီးယား၊ အင္ဒိုနီးရွားႏွင့္ ထိုင္းႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ဤနည္းလမ္းအသံုးျပဳ၍ ေအာင္ျမင္မွဳမ်ား ရွိခဲ့ပါသည္။
ဒုတိယနည္းလမ္းမွာ ျပည္သူ႔ဘ႑ာခြဲေ၀သံုးစြဲမွဳမ်ားကို ျပန္လည္ျပဳျပင္ေရး ျပဳလုပ္ရပါမည္။ ထိုသို႔လုပ္ရာတြင္ ဆင္းရဲႏြမ္းပမွဳပေပ်ာက္ေရးကို ဦးတည္ေဆာင္ရြက္ရပါမည္။ စီးပြားေရးက႑မ်ားတြင္ လုပ္အားအေျချပဳ သီးႏွံမ်ားထုတ္လုပ္ေရး၊ ေဆာက္လုပ္ေရး၊ စက္မွဳႏွင့္ စြမ္းအင္နည္းပညာမ်ား (ဥပမာ- မိုက္ခရိုဟိုက္ဒရို)စသည္တို႔ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္လာေရးကို ေဆာင္ရြက္ရပါမည္။ Informal sector မ်ားကိုလည္း ေထာက္ခံအားေပးရပါမည္။
တတိယနည္းလမ္းမွာ က႑မ်ိဳးစံုအတြက္ လူမွဳေရးရံပံုေငြမ်ား ျဖစ္ပါသည္။ ထိုရံပံုေငြမ်ားမွာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးႏွင့္ ေက်ာင္း၊ ေဆးရံု၊ ေဆးခန္း၊ ေရအရင္းအျမစ္ စသည္တို႔အတြက္ ႏိုင္ငံတကာမွ လွဴဒါန္းေသာ ရံပံုေငြမ်ား ျဖစ္ပါသည္။ ထိုရံပံုေငြမ်ားကို စနစ္တက်စီမံခန္႔ခြဲႏိုင္ရန္ institution autonomy ေတာ့ လိုအပ္ပါလိမ့္မည္။ လက္ေတြ႔အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္အတြက္ သက္ဆိုင္ရာ ၀န္ၾကီးဌာနမ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မွဳ လိုအပ္ပါသည္။
(III)Micro level
ဒီအဆင့္တြင္ ခ်ဥ္းကပ္ရမည့္ နည္းမ်ားကို ပညာရွင္မ်ားက ေျခာက္နည္းခန္႔ ခြဲျခားေဖာ္ျပထားပါသည္။ ပထမတနည္းမွာ social safety nets မ်ားျဖစ္ပါသည္။ အန္ဂ်ီအိုမ်ားမွ ျဖစ္ေစ၊ ပုဂၢလိကမ်ားမွ ျဖစ္ေစ အေျခခံအစားအေသာက္မ်ား ျပည့္၀စြာရရွေစေရး၊ သဘာ၀ေဘးအႏၱရာယ္ကယ္ဆယ္ေရး၊ ၾကိဳတင္ကာကြယ္ေရး စသည္မ်ားကို ကူညီေဆာင္ရြက္ေပးမွဳမ်ား ျဖစ္ပါသည္။ ဒုတိယတနည္းမွာ Public employment ပေရာဂ်က္မ်ားျဖစ္ပါသည္။ လုပ္အားေျချပဳလုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ား ျဖစ္ေစရပါမည္။ တတိယနည္းလမ္းမွာ ထြက္ကုန္ႏွဳန္းျမင့္မားေသာ သီးႏွံမ်ားအား ဆင္းရဲႏြမ္းပါးေသာ ေဒသမွ ေတာင္သူမ်ားကို စိုက္ပ်ိဳးထုတ္လုပ္ေစျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ အေရးအလြန္ၾကီးေသာ ေနာက္ထပ္နည္းလမ္းတခုမွာ ပိုင္ဆိုင္မွဳ ခြဲေ၀မွ်တျခင္း (Asset Redistribution) ျဖစ္ပါသည္။ ထို႔အတြက္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားဘက္မွ ဘက္လိုက္ေသာ လယ္ယာေျမျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး မလြဲမေသြ ျပဳလုပ္ရပါမည္။ ေက်းလက္ေဒသ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ျပဳလုပ္ရပါမည္။ ထုတ္လုပ္မွဳအတြက္ အေရးၾကီးေသာwaterrights ကို ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားထံသို႔ ေခ်းငွားမွဳပံုသ႑ာန္ျဖင့္ လႊဲေျပာင္းေပးထားရပါမည္။
ထိုမွ်မကေသး။ ေက်းလက္ေဒသမ်ားတြင္ အျဖစ္မ်ားေသာ financial exclusion ကို ဖယ္ရွားႏိုင္မည့္ နည္းလမ္းမ်ား (ဥပမာ- ေၾကြးျမီေစ်းကြက္ကို ေအာက္ေျခသို႔ တိုးခ်ဲ ႔ျခင္း) စသည္မ်ားကို ျပဳလုပ္ေပးရပါမည္။ အုပ္စုလိုက္ ေခ်းငွားျခင္းမ်ားျပဳလုပ္ေပးျပီး၊ အာမခံထားျခင္း၊ စုေဆာင္းျခင္းစသည့္ risk management devices မ်ားကိုလည္း ေဆာင္ရြက္ထားရပါမည္။ ထို႔အျပင္ က်န္းမာေရးႏွင့္ ပညာေရးပရိုဂရမ္မ်ားကိုလည္း
တိုးခ်ဲ ႔ ေဆာင္ရြက္ရပါမည္။
(၃)
အဆိုပါ အခ်က္မ်ားမွာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရး၊ ပေပ်ာက္ေရးေဆာင္ရြက္ရန္ နည္းလမ္းမ်ားႏွင့္ ေပၚလစီမ်ားျဖစ္ပါသည္။ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးဆိုင္ရာ က်မ္းတေစာင္မဟုတ္၍ အေသးစိတ္ခ်ဲ႕ ကာ မေျပာခ်င္ေတာ့ပါ။ ထိုအခ်က္မ်ားအား ျပန္လွန္စဥ္းစားေနမိရင္း အေတြးမ်ားက လက္ရွိအျငင္းပြားေနၾကေသာ ကိစၥရပ္မ်ားဆီသို႔ ေရာက္သြားခဲ့ျပန္သည္။ ဒီလူေတြ ဘာအတြက္ေၾကာင့္မ်ား ကိုယ့္အလုပ္ကိုယ္မလုပ္ပဲ ျငင္းခုန္ေနၾကပါလိမ့္လို႔သူမေတြးေနမိျပန္သည္။ အျဖစ္က ဒီလိုပါ။
ျမန္မာျပည္အေရးမွာ စစ္အုပ္စုကို တိုက္ခိုက္ရန္မလို။ လက္ေတြ႔က်ေသာ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားျဖစ္သည့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး၊ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး၊ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ပေပ်ာက္ေရး တို႔ကိုပဲ လုပ္ေဆာင္ရမည္ဟု အခ်ဳိ႕ က ဆိုေနၾကပါသည္။ နအဖအတိုက္အခံထဲမွ တခ်ိဳ႕ ကလဲ စစ္အုပ္စုကို တိုက္ခိုက္ရန္လိုသည့္ အဆိုကို ေျပာၾကရင္း စစ္အုပ္စုျပဳတ္က်မွ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးလုပ္ရမည္လိုလို အဆင့္ထိ ေရာက္ကုန္ၾကသည္။ ႏွစ္ဖက္လံုးက သူလုပ္တာ ထိေရာက္တယ္၊ ကိုယ္လုပ္တာ ထိေရာက္တယ္ဟူ၍ ျငင္းေနၾကျပန္သည္။
အမွန္ေတာ့ ေပၚလစီေရးရာမ်ား၊ ခ်ဥ္းကပ္နည္းလမ္းမ်ားကိုသာ ေလ့လာထားလွ်င္ ျငင္းစရာလံုး၀ မလိုေတာ့သည့္ အခ်က္ပင္ျဖစ္သည္။ micro level မွာ တဦးခ်င္း၊ တဖြဲ႔ခ်င္း တႏိုင္တပိုင္ လုပ္လို႔ရသည့္ ကိစၥမ်ားရွိပါသည္။ ထို႔အတူ macro level, meso level မ်ားမွာ အုပ္ခ်ဳပ္သူ အစိုးရကိုယ္တိုင္က ေစတနာေရွ႕ထားျပီး တတပ္တအား ဦးေဆာင္အေကာင္အထည္ေဖာ္ပါမွ လုပ္လို႔ရသည့္ ကိစၥမ်ားလည္း ရွိပါသည္။ စစ္အုပ္စုအုပ္ခ်ဳပ္ရာ ကာလတေလွ်ာက္တြင္ စစ္အသံုးစရိတ္ၾကီးမားမွဳ၊ စစ္မ်ိဳးစစ္ႏြယ္မ်ားမွသာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို လက္၀ါးၾကီးအုပ္မွဳ၊ စီးပြားေရးေပၚလစီမ်ား၊ ဘ႑ာေရးေပၚလစီမ်ား ထိေရာက္စြာ မခ်မွတ္ႏိုင္မွဳဆိုသည့္ အားနည္းခ်က္မ်ားကို ျပည္သူတို႔ ခါးစည္းခံေနၾကရပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ စီးပြားေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွဳျပဳလုပ္ရန္ စစ္အုပ္စုအား မဖယ္ရွားပဲ မရပါ။(စကားအသံုးအႏွဳန္းကို ရွင္းစြာ ေျပာထားပါသည္။ စစ္အုပ္စု ဟု သံုးထားပါသည္။ တပ္မေတာ္ဟု မသံုးထားပါ။ တပ္မေတာ္ဟူသည္ ႏိုင္ငံတရပ္၏ ျပည္သူ၊ အစိုးရ၊ စစ္တပ္ ဆိုေသာ ျဖစ္တည္မွဳသ႑ာန္သံုးရပ္တြင္ ပါ၀င္ျပီးသာျဖစ္၍ တပ္မေတာ္ကို မည္သူကမွ ဖယ္ရွား၍ မရပါ။ တပ္မေတာ္ကို တိုင္းျပည္အတြက္ လိုအပ္သည့္ ပံုသ႑ာန္အေနျဖင့္ မဟုတ္ပဲ ျပည္သူ႔ခ်ဥ္ဖတ္အေနျဖင့္ သြတ္သြင္းေနသည့္ စစ္အုပ္စုႏွင့္ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ကို ဖယ္ရွားရန္ လိုအပ္ျခင္းကိုသာ ဆိုလိုပါသည္)။
သို႔ျဖစ္ရာ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ (ရာႏွဳန္းျပည့္ျဖစ္ျဖစ္၊ ၂၅ ရာခိုင္ႏွဳန္းပဲျဖစ္ျဖစ္) ရွိေနသေရြ ႔macro level ေပၚလစီမ်ားကို ထိေရာက္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္၍ ရမည္မဟုတ္ပါ။ meso level အခ်ဳိ ႔ႏွင္႔ micro level အပိုင္းတြင္ လုပ္လွ်င္ အတိုင္းအတာတခုအထိ ထိေရာက္မည္မ်ားလည္း ရွိပါသည္။ ျမန္မာမ်ားအေနႏွင့္က ျမန္မာျပည္ကို ေစတနာရွိသည္ဆိုလွ်င္ အဆိုပါ အဆင့္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ အျငင္းပြားမေနသင့္ၾကပါ။ micro level ႏွင့္ meso level လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ားကို စိတ္၀င္စားသူမ်ား တကယ္လုပ္ကိုင္ၾကပါ။ (တခုေတာ့ ရွိပါသည္။ ဘာမွ မလုပ္ပဲႏွင့္ macro level ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္အတြက္ စစ္အုပ္စုကို တိုက္ဖ်က္ေနသည့္ အတိုက္အခံ မ်ားကိုေတာ့ အေၾကာင္းမဲ့ လိုက္လံ တိုက္ခိုက္မေနပါႏွင့္။ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္ အခ်ိန္ကုန္ပါသည္။ လုပ္စရာရွိတာကို ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္ လုပ္ရန္သာျဖစ္သည္)
ထို႔အတူ တိုင္းျပည္ျခြင္းခ်က္မရွိ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးအတြက္ လိုအပ္သည့္ macro level ေပၚလစီမ်ား ခ်မွတ္ႏိုင္ေရးအတြက္ စစ္အုပ္စုကို တိုက္ရမည့္သူမ်ားကလည္း အာဏာရွင္စနစ္ ခ်ဳပ္ျငိမ္းေရးအတြက္ အားစိုက္ၾကိဳးပမ္းေတြးဆရင္း လက္ေတြ႔ အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေဆာင္ရြက္ၾကရမည္။ သူ႔ဘာသာသူ လူမွဳေထာက္ကူ ကိစၥလုပ္သူမ်ားကို ႏိုင္ငံေရးထဲ မပါလို႔ဟူ၍ သြားေရာက္တိုက္ခိုက္ ေျပာဆိုျခင္း မျပဳလုပ္မိေစရန္ သတိထားၾကရမည္။
ႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္ တိုက္ေနၾက လို႔ကေတာ့ ဘယ္ေတာ့မွ မျပီးပါ။ ေဆးရံုဆရာ၀န္က ေဆးကုပါသည္။ က်န္းမာေရး၀န္ၾကီးဌာနမွ ေပၚလစီေရးဆြဲသူမ်ားက က်န္းမာေရး စီမံကိန္းမ်ား ခ်မွတ္ပါသည္။ အားလံုး ကိုယ့္နည္းကိုယ္ဟန္ျဖင့္ အက်ိဳးျပဳေနသူမ်ား ျဖစ္ပါသည္။ အေျခအေနတခုကို ေတြးၾကည့္ပါ။ ဆရာ၀န္ရွိျပီး ေဆးရံုႏွင့္ ေဆး၀ါးမ်ား မရွိပါက ျပည္သူ႔က်န္းမာေရးကို မည္သို႔ေစာင့္ေရွာက္မည္နည္း။ ထို႔အတူပဲ ေပၚလစီသမားမ်ားမွ ေပၚလစီခ်မွတ္ျပီး အေကာင္အထည္ေဖာ္မည့္ က်န္းမာေရး၀န္ထမ္းမ်ား မရွိပါက မည္သို႔မည္ပံု ေဆာင္ရြက္ၾကမည္နည္း။ ထိုနည္းလည္းေကာင္းပင္။ ေက်ာင္းဆရာမ်ားရွိျပီး သင္ရိုးႏွင့္ ပညာေရးစီမံကိန္းမ်ား မရွိပါက မည္သို႔ျဖစ္ေနမည္နည္း။ စီမံကိန္းမ်ားရွိျပီး ဆရာမရွိပါက မည္သို႔မည္ပံု စာသင္ၾကမည္နည္း။
ယခုကိစၥမ်ားမွာလဲ ထိုနည္းလည္းေကာင္းပင္ျဖစ္ပါသည္။ “ပညာေရး၊ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးလုပ္ရမည္။ အတိုက္အခံမ်ားလုပ္ေနသည္မွာ အက်ိဳးမရွိ” ဟု ျပည္ပတြင္ ငုတ္တုတ္ထိုင္ရင္း ေ၀ဖန္ေလကန္ေနသူမ်ားသည္ ျမန္မာျပည္တြင္းတြင္ ဖြံၿဖိဳးေရး လုပ္ငန္းမ်ား၌ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ဖူးေသးျခင္း မရွိေၾကာင္း ေသခ်ာလွေပသည္။ စစ္အုပ္စုႏွင့္ ဆက္စပ္လုပ္ကိုင္ျခင္း မ႐ွိသည့္ အဖြဲ႔အစည္းမ်ား၊ ေစတနာရွင္မ်ား ၾကံဳေတြ႔ေနတတ္သည့္ အခက္အခဲမ်ား၊ လူမွဳကယ္ဆယ္ေရးကိုေတာင္ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူျပဳလုပ္၍ ခြင့္ျပဳခ်က္ယူရမွဳမ်ားကို မသိနားမလည္၍ “ငါ့စကားႏြားရ” ေျပာေနၾကျခင္းသာ ျဖစ္သည္။ သားဆက္ျခားေရးအတြက္ တအိမ္တက္ဆင္း ပညာေပးေဟာေျပာမွဳမ်ားကိုပင္ ႏိုင္ငံေရးအေရာင္ပါမွာစိုးလို႔ဆိုျပီး၊ ရ၀တ၊ ၾကံ့ဖြတ္တေယာက္မွ တေကာက္ေကာက္လိုက္ေနသည့္ အခက္အခဲမ်ိဳးကို ၾကံဳေတြ႔ဖူးပါရဲ႕ လား။ ႏြမ္းပါးသည့္ ရြာငယ္ေလးမွာ ညေနပိုင္း အခမဲ့က်ဳရွင္ေလး ဖြင့္ဖို႔ကိုေတာင္ အဆင့္ဆင့္ လေပါင္းမ်ားစြာ ခြင့္ျပဳခ်က္တင္ေနရျပီး၊ ပညာသင္ႏွစ္ကုန္သြားသည္မ်ိဳးကိုေကာ ၾကံဳဖူးပါရဲ႕ လား။ စီးပြားေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွဳ ကိစၥမ်ား မဟုတ္ေသး။ လူမွဳေရး၊ ပညာေရးတြင္ေတာင္ ဤမွ်အထိ ကန္႔သတ္ တားျမစ္ခ်င္မ်ားေနေသာ စစ္အုပ္စုအား ဖယ္ရွားရန္ ၾကိဳးစားေနျခင္းကို လိုက္လံတိုက္ခိုက္ေျပာဆိုေနသည့္ ထိုလူမ်ား၏ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးပဲ လုပ္ဖို႔လိုတယ္ ေျပာေနေသာ စကားသံမ်ားရဲ ႔ ေစတနာမွာေကာ တကယ္မွန္ကန္ပါရဲ႕
လား။
ထိုနည္းတူပင္။ အတိုက္အခံမ်ား၏ ႏိုင္ငံေရးရာ ကိစၥမ်ားတြင္ တခြန္းတပါဒမွ လာေရာက္ ပါ၀င္ေျပာဆိုတိုက္ခိုက္ျခင္းမရွိပဲ သူ႔ဘာသာသူ လူမွဳေထာက္ကူကိစၥမ်ား၊ လုပ္လို႔ရႏိုင္သေလာက္ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရးမ်ားတြင္ လုပ္ကိုင္ ေဆာင္ရြက္ေနသူ မ်ားအား အခ်ိဳ႕ ေသာ အတိုက္အခံမ်ားမွ တိုက္ခိုက္ေျပာဆိုျခင္းမွာေကာ မွန္ကန္ နည္းလမ္းက်ပါရဲ ႔လား။
အေရးၾကီးသည္ကေတာ့ ကိုယ့္အလုပ္ကိုယ္လုပ္ၾကဖို႔ပင္ျဖစ္သည္။ ကိုယ္က က်ြမ္းေလာင္ျပီး ပ်က္ေနသည့္ မီးလံုးကို ေလွကားေထာင္ တက္လဲျပီး မီးလံုးသစ္ အစားထိုးမည္လား။ (သို႔မဟုတ္) အလင္းေရာင္ ခဏတာေပးဖို႔ ဖေယာင္းတိုင္ေလး သြားထြန္းေပးမည္လား။ ႏွစ္မ်ိဳးစလံုး သူ႔နည္းသူဟန္ႏွင့္ေတာ့ ေလာကအလွဆင္ ေနသူမ်ားသာ ျဖစ္သည္။ တခုေတာ့ရွိပါသည္။ ဖေယာင္းတိုင္ထြန္းမည့္သူကလဲ ထြန္းေပးႏိုင္သည္မွာ ခဏတာပဲဆိုသည့္ သေဘာကို နားလည္ရေပမည္။ မီးလံုးေလာက္ေတာ့ လင္းလာမွာ မဟုတ္တာကို သေဘာေပါက္ရေပမည္။ ထို႔အတူ မီးလံုးတက္လဲမည့္သူကလဲ အခ်ိဳ႕ ေသာ ေနရာမ်ားမွာ ဖေယာင္းတိုင္အလင္းေလးေတြ ယာယီလိုအပ္သည္ကို နားလည္ရေပမည္။ ကိုယ္မွန္တယ္၊ သူမွန္တယ္ ျငင္းစရာမလိုပါ။ ကိုယ့္အလုပ္ကိုယ္ ထိေရာက္စြာ လုပ္ဖို႔သာ လိုအပ္သည္။
မီးလံုးလဲမည္ဆိုျပီး တက္ရမည့္ ေလွကားကို ဟိုအမွတ္တံဆိပ္ပါေလွကား၊ ဒီအမွတ္တံဆိပ္ပါေလွကားေရြးေနျခင္း၊ ေလွကားေပၚတက္မည့္သူကို ဟိုတီရွပ္တံဆိပ္၊ ဒီတီရွပ္တံဆိပ္ ၀တ္တက္ပါ လုေျပာေနျခင္း၊ တေယာက္ကတက္မည္လုပ္သည္ကို ေနာက္တေယာက္က ဆြဲခ်ျခင္း၊ မီးလံုးပ်က္အား လက္ညွိဳးထိုးျပျပီး လုပ္စားေနျခင္းမ်ား မရွိလွ်င္ေတာ့ မီးလံုးလဲမည့္သူမ်ားမွ ကိုယ့္အလုပ္ကိုယ္လုပ္ေနသည္ ဆိုႏိုင္ပါသည္။
ထိုနည္းလည္းေကာင္းပင္။ ဖေယာင္းတိုင္၀ယ္ရန္ အေၾကာင္းျပျပီး ပိုက္ဆံေတာင္းစားေနျခင္း၊ ျပည္ပေစတနာရွင္မ်ား၏ ေထာက္ပံ့ေၾကးမ်ားကို အာဏာပိုင္ႏွင့္ ေပါင္း၍ ေ၀စားမွ်စားလုပ္ျခင္း၊ မီးလံုးသာ လဲႏိုင္သြားလွ်င္ ကိုယ့္ေနရာေပ်ာက္မည္စိုး၍ လိုက္လံ ပိတ္ဆို႔ တားဆီးေနျခင္း၊ ဖေယာင္းတိုင္ မီးညွိရန္ ေစတနာတရား အမွန္တကယ္လဲ မရွိပါပဲႏွင့္၊ တကယ္လဲ မီးညွိရန္ၾကိဳးစားေနျခင္း မရွိပါပဲႏွင့္ မိမိနာမည္ရေရးအတြက္ မီဒီယာမ်ားေပၚတက္ျပီး အသံေကာင္းဟစ္ေနျခင္း စသည္မ်ား မရွိလွ်င္ေတာ့ ဖေယာင္းတိုင္ထြန္းသူမ်ားမွ ကိုယ့္အလုပ္ကိုယ္လုပ္ေနသည္ ဆိုႏိုင္ပါသည္။
ထိုအခ်က္မ်ားကို ေတြးေနမိရင္း သူမ ထိုင္ေနရာမွ အသာထလိုက္ပါသည္။ ပ်က္ယြင္းေနေသာ လွ်ပ္စီးမီးလံုးေလးကို လဲရပါဦးမည္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ခဏတာ အလင္းေရာင္ေပးသည့္ ဖေယာင္းတိုင္ေလးမ်ားကိုလဲ သူမေက်းဇူးတင္ေနမိပါသည္။
ခင္မမမ်ိဳး (၂၁၊ ၂၊ ၂၀၀၉)
Happy Birthday !
Thursday, February 19, 2009
သားသားေလး ဖိုးေကာင္း (ေကာင္းထက္မင္း) အတြက္ ႏွစ္ႏွစ္ျပည့္ ေမြးေန႔အမွတ္တရ သီခ်င္းေလး တင္လိုက္ပါတယ္။
လမိုက္ညမွာလင္းတဲ့ၾကယ္စင္
Tuesday, February 17, 2009
အေမွာင္ထုမည္မွ်ပင္ ပိတ္ကာလႊမ္းေစကာမူ လမ္းျပၾကယ္၏ အလင္းေရာင္ေလးႏွင့္ လမ္းဆံုးေအာင္ သြားႏိုင္သည့္ လူသား သတၱိရွင္မ်ား ကမၻာအရပ္ရပ္တြင္ ရွိခဲ့ဖူးပါသည္။ ရွိလဲရွိေနဆဲ။ ေနာင္လဲရွိေနမည္မလြဲ။ သို႔ေပမယ့္ ထိုလူသားမ်ား လမ္းဆံုးထိ ေရာက္ေစေရးအတြက္ လမ္းျပၾကယ္စင္ေလးမ်ား လင္းလက္ေပးဖို႔ေတာ့ လိုေပလိမ့္မည္။
ျမန္မာျပည္မွာ လူျဖစ္ခြင့္ရေသာ ကေလးငယ္မ်ား၏ ဘဝကို ေလ့လာၾကည့္ပါ။ လမိုက္ညႏွင့္ ၾကံဳေတြ႔ေနၾကရေပသည္။ လသာညမွာ ခရီးသြားခြင့္ရေနျပီး ေျဖာင့္ျဖဴးေသာ အနာဂတ္လမ္းႏွင့္ ၾကီးျပင္းခြင့္ရသူမ်ားကား ခပ္ရွားရွား။ တကယ့္ကို ခပ္ရွားရွားရယ္ပါ။
ကေလးငယ္၊ လူငယ္မ်ားအား ေလ့လာၾကည့္လွ်င္ သူတို႔မိဘမ်ား၏ အလုပ္အကိုင္၊ စီးပြားေရးအေျခအေနကိုၾကည့္၍ ဘဝအမ်ိဳးမ်ိဳးကြာျခားေနၾကရသည္ကို ေတြ႔ရမည္ ျဖစ္ေပသည္။ လူ႔ဘဝအနာဂတ္၏ တစ္ခုတည္းေသာ ဖန္ဆင္းရာျဖစ္သည့္ ပညာေရး ရရွိပံုမ်ားမွာလဲ ဘဝအေျခအေနေပၚမူတည္၍ ကြာျခားၾကေလသည္။
(၁)အခ်ဳိ႕ ေသာ ကေလးငယ္၊လူငယ္မ်ား၏ မိဘမ်ားမွာ စစ္ဘက္ဆိုင္ရာ၊ အရပ္ဘက္ဆိုင္ရာ ရာထူးၾကီးသူမ်ား၊ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္မ်ား၏ ကေလးမ်ားျဖစ္ျပီး၊ ငယ္စဥ္မွစ၍ နာမည္ၾကီးထိပ္တန္းေက်ာင္းမ်ား၊ ႏိုင္ငံတကာအဆင့္မီေက်ာင္းမ်ားတြင္ ပညာသင္ၾကားခြင့္ရၾကျပီး၊ အထက္တန္းပညာေအာင္ျပီးေသာအခါတြင္လဲ စင္ကာပူ၊ ၾသစေၾတးလ်၊ အဂၤလန္ႏိုင္ငံမ်ားမွ ဘြဲ႔မ်ားရရွိကာ ႏိုင္ငံရပ္ျခားတြင္ပင္ ပညာႏွင့္ အလုပ္လုပ္သူလုပ္၊ ျပည္တြင္းျပန္ဝင္ျပီး မိဘပိုင္လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ဦးစီးလုပ္ကိုင္သူ လုပ္ကိုင္၊ စစ္အာဏာရွင္တို႔၏ ဌာနဆိုင္ရာမ်ားတြင္ ရာထူးၾကီးရသူရႏွင့္ ဘဝလမ္းခရီးအဆင္ေျပၾကပါသည္။ (မွတ္ခ်က္။ ။ မိဘအရွိန္အဝါႏွင့္ ဆိုးသြမ္းမိုက္မဲေနသူမ်ားကို မဆိုလိုပါ။ ပညာရႏိုင္ေသာ အခြင့္အလမ္းမ်ားကိုသာ ဆိုလိုျခင္းျဖစ္ပါသည္)
(၂) အခ်ဳိ႕ ေသာ ကေလးငယ္လူငယ္မ်ားမွာမူ သင့္တင့္ေသာ ဝင္ေငြရွိသည့္ မိသားစုမ်ားတြင္ ၾကီးျပင္းလာၾကျပီး၊ အခ်ိန္တန္ဘြဲ႔တစ္ခုရ၊ လုပ္ငန္းခြင္ဝင္၊ မဟုတ္လွ်င္လဲ မိဘလုပ္စာ ထိုင္စားျပီး လိုက္လ်ားလိုက္လ်ား ဘဝခရီးလမ္းကို ၾကံဳေတြ႔ၾကပါသည္။ ဤမိသားစုမ်ားတြင္းမွ အခ်ိဳ႕ ေသာ ပညာလိုလားသူမ်ားမွာမူ ႏိုင္ငံျခားတကၠသိ္ုလ္မ်ားတြင္ ပညာဆက္သင္ႏိုင္သည္ ဆိုေသာ ပညာသင္ဆု အခြင့္အေရးမ်ားေၾကာင့္ နအဖလက္ကိုင္တုတ္အဖြဲ႔မ်ား အတြင္းသို႔ ေရာက္ရွိျပီး ေပးတာယူ ေကြ်းတာစားဘဝတြင္ တင္းတမ္ေရာင့္ရဲၾကရသည္။ အခ်ဳိ႕ လဲ နအဖေထာက္လွမ္းေရး ၾကိဳးကိုင္ ဂ်ာနယ္မ်ားတြင္ အလုပ္လုပ္ကိုင္ရင္း၊ အဆိုပါဂ်ာနယ္မ်ားႏွင့္ ဆက္သြယ္ထားသည့္ တကၠသိုလ္တခ်ိဳ႕မွ ပညာသင္ဆုမ်ား ရရွိကာ တတိယအုပ္စု၀င္မ်ား ျဖစ္လာၾကသည္။ အခ်ိဳ႕မွာလဲ အလြယ္နည္းလိုက္ကာ နအဖတို႔၏ စစ္တကၠသိုလ္၊ စစ္ေဆးတကၠသိုလ္၊ စစ္အင္ဂ်င္နီယာတကၠသိ္ုလ္၊ စစ္ကြန္ပ်ဴတာ တကၠသိုလ္မ်ားသို႔ ေရာက္ကုန္ၾကပါသည္။ ႏိုင္ငံခ်စ္စိတ္၊ မ်ိဳးခ်စ္စိတ္ႏွင့္ တပ္မေတာ္တကၠသိုလ္မ်ားသို႔ ေလွ်ာက္ထားသူမ်ား ယခုကာလတြင္ မရွိသေလာက္ ျဖစ္ေနပါျပီ။ အခ်ိဳ႕မွာလဲ ႏိုင္ငံရပ္ျခားသို႔ ထြက္ခြာကာ ၾကံဳရာက်ပန္းလုပ္ကိုင္ရင္း အိမ္စရိတ္ကို ျပန္လည္ေထာက္ပံ့ၾကရပါသည္။ ၾကိဳးစားရင္း မိမိဥာဏ္ပညာျဖင့္ ႏိုင္ငံျခား တကၠသိုလ္ ပညာသင္ဆုမ်ားရ၍ ေက်ာင္းမ်ား ဆက္တက္ႏိုင္ကာ ဘ၀ေရး အဆင္ေျပလာသူမ်ားလဲ ရွိသည္။ သို႔ေပမယ့္ ရာခိုင္ႏွဳန္းကား အလြန္နည္းပါးေနဆဲ။
(၃)အခ်ဳိ႕ ေသာ ကေလးငယ္၊လူငယ္မ်ားမွာကား မိဘမ်ားမွ အလယ္တန္း၊ အထက္တန္းပညာ ေလာက္အထိသာ သင္ၾကားေပးႏိုင္ျပီး၊ စက္မွဳလက္မွဳလုပ္ငန္းမ်ား၊ ယာဥ္လုပ္ငန္းမ်ား၊ စတိုးဆိုင္ အေရာင္းစာေရး လုပ္ငန္းမ်ားသို႔ ေရာက္ရွိေနၾကပါသည္။ ကံဆိုးသူတခ်ဳိ႕ မွာ အေျခအေန အေၾကာင္းေၾကာင္းေၾကာင့္ ကိုယ္ခႏၶာႏွင့္ ရင္းျပီး စီးပြားရွာရသည့္ ဘဝသို႔ ေရာက္ရွိေနၾကရသည္။
(၄)အခ်ဳိ႕ ေသာ ကေလးငယ္၊ လူငယ္မ်ားမွာကား မူလတန္းပညာေရးကိုပင္ သြားေရာက္သင္ၾကားေပးရန္ မိသားစုဝင္ေငြမလံုေလာက္သျဖင့္၊ ဝမ္းေရးအတြက္ အိမ္ရွိလူကုန္ အလုပ္လုပ္ၾကရကာ သူတပါးအိမ္မွ အိမ္ေဖာ္ဘဝ၊ လက္ဖက္ရည္ဆိုင္ စားပြဲထုိးဘဝ၊ လမ္းေဘးေစ်းသည္ဘဝ၊ လက္ငုတ္လက္ရင္း လယ္ယာကိုင္းသမား ဘဝမ်ားႏွင့္ က်င္လည္ေနၾကရပါသည္။ မသမာဝိသမသမားမ်ား၏ လူကုန္ကူးမွဳ သားေကာင္ဘဝသို႔ ေရာက္ကာ ဘဝပ်က္ရသူမ်ားလဲ ရွိပါသည္။
(၅)အခ်ဳိ႕ ေသာ ကေလးငယ္၊လူငယ္မ်ားမွာမူ စစ္မက္ဇံုတြင္ ေနထိုင္ၾကီးျပင္းရသျဖင့္ ပညာသင္ခြင့္ဆံုးရွံဳးကာ တေျပးေျပး တလႊားလႊား၊ တထိတ္ထိတ္တလန္႔လန္႔ႏွင့္ ေနထိုင္ေနၾကရပါသည္။
(၆)အျခားေသာ သီးသန္႔ထြက္ေပၚလာသည့္ အုပ္စုမွာ အတိုက္အခံ ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ား၏ ရင္ေသြးငယ္မ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္။ မည္သည့္ ဝင္ေငြရွိသည့္ မိသားစုဝင္ပင္ျဖစ္ပါေစ၊ တခုတည္းေသာ တူညီခ်က္မွာ ေက်ာင္းေနစဥ္မွစ၍ ဆရာ၊ဆရာမမ်ား၊ ရြယ္တူမ်ား၏ ခြဲျခားဆက္ဆံျခင္းကို ခံၾကရျပီး၊ အထက္တန္းပညာေအာင္၍ တကၠသိုလ္မ်ား ေလွ်ာက္ေသာ အခါ၌ကား အသက္ေမြးဝမ္းေၾကာင္း ပညာမ်ားကို သင္ခြင့္မရၾကျခင္းပင္ျဖစ္သည္။
ျမန္မာျပည္ေက်ာင္းသားလူရြယ္၊ ကေလးသူငယ္မ်ား၏ ထိုသို႔ျဖစ္ေပၚေနဆဲ အေျခအေနမ်ားၾကားတြင္ နအဖျပန္ၾကားေရးတာဝန္ရွိသူကေတာ့ “ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ကမၻာ့ဘဏ္မွ ခ်မွတ္ထားေသာ လူမွဳေရးဦးတည္ခ်က္ျဖစ္သည့္ မူလတန္းပညာ အားလံုးတတ္ေျမာက္ေရး ရည္မွန္းခ်က္အား ျပည့္မွီသည္ ” ဆိုကာ အရွက္မရွိေသာ မ်က္ႏွာျဖင့္ ျပက္လံုးထုတ္သလား ေအာက္ေမ့ရေအာင္ ေျပာဆိုသြားခဲ့ဖူးပါသည္။ ထိုသို႔ေျပာၾကားေနသည့္ ေနရာႏွင့္ မလွမ္းမေဝး ျမိဳ႕ တစ္ျမိဳ႕ ဆီမွ လက္ဖက္ရည္ဆိုင္မ်ားတြင္ အလုပ္လုပ္ေနၾကရရွာေသာ မူလတန္းအရြယ္ ကေလးငယ္မ်ားကိုပင္ မျမင္ႏိုင္ေလာက္ေအာင္ အျမင္လႊာ ခ်ြတ္ယြင္းအားနည္းေန၍ပင္ ျဖစ္ေပလိမ့္မည္။
စာေရးသူအထက္ပါအတိုင္း ခြဲျခားထားသည့္ အုပ္စုမ်ားမွာ မိဘမ်ား၏ ဝင္ေငြေပၚမူတည္၍ ပညာသင္ခြင့္ ကြဲျပားျခားနားပံုကို ျပသျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ပထမအမ်ိဳးအစား လူငယ္မ်ားမွာ ျမန္မာ့လူရြယ္ ကေလးငယ္မ်ား၏ တစ္ရာခိုင္ႏွဳန္းပင္မရွိပါ။ ပညာသင္ၾကားခြင့္ရေရးသည္ လူ႔အခြင့္အေရး တခုျဖစ္ပါလ်က္ ျမန္မာေက်ာင္းသားလူငယ္မ်ား၏ ပညာသင္ခြင့္ရေရးသည္ အဘယ္ေၾကာင့္ ဝင္ေငြေပၚ မူတည္ေနရပါသနည္း။ စာေရးသူတို႔ႏိုင္ငံကို အုပ္ခ်ဳပ္မင္းလုပ္သူမ်ား အသံုးမက်၍သာျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံတစ္ခု၏ အနာဂတ္သည္ လက္ရွိလူရြယ္၊ ကေလးသူငယ္မ်ားေပၚတြင္မူတည္သည့္ အမွန္တရားကိုပင္ မျမင္ႏိုင္ေလာက္ေအာင္ အာဏာရူး၊ ဥစၥာရူးမ်ား ျဖစ္ေနၾကလို႔သာျဖစ္သည္။
အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရး ေၾကျငာစာတမ္းၾကီး၏ အပိုဒ္(၁၆)တြင္ လူသားတို႔၏ ပညာသင္ၾကားခြင့္ႏွင့္ ပတ္သက္၍
(၁)လူတိုင္းသည္ ပညာသင္ယူႏိုင္ခြင့္ရွိသည္။ အနည္းဆံုးမူလတန္းႏွင့္ အေျခခံအဆင့္ အတန္းမ်ားတြင္ ပညာသင္ၾကားေရးသည္ အခမဲ့ျဖစ္ရမည္။ မူလတန္းပညာသည္ မသင္မေနရ ပညာျဖစ္ရမည္။ စက္မွဳလက္မွဳပညာႏွင့္ အသက္ေမြးမွဳပညာမ်ားကို ေယဘုယ်အားျဖင့္ သင္ၾကားရယူႏိုင္ေစရမည္။
(၂)ပညာသင္ၾကားေရးကို လူသားတို႔၏ စရိုက္လကၡဏာ အျပည့္အဝတိုးတက္မွဳအျပင္ လူ႔အခြင့္အေရးႏွင့္ အေျခခံ လြတ္လပ္ခြင့္၊ ရိုေသေလးစားမွုတို႔ကို ရွင္သန္ဖြံ႔ျဖိဳးလာေစရန္ ရည္ရြယ္၍ သင္ၾကားေစရမည္။ ပညာသင္ၾကားေရးသည္ ႏိုင္ငံအားလံုးတို႔တြင္ လည္းေကာင္း၊ လူမ်ိဳးစုမ်ားတြင္လည္းေကာင္း၊ ဘာသာေရးအသင္းအဖြဲ႔မ်ားတြင္ လည္းေကာင္း အခ်င္းခ်င္းနားလည္မွဳ၊ သည္းခံမွဳႏွင့္ခင္မင္ရင္းႏွီးမွဳတို႔ကို အားေပးရမည္။ ထို႔အျပင္ ျငိမ္းခ်မ္းေရးတည္တံ့ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ရန္ အလို႔ငွာ ကုလသမဂၢ၏ ေဆာင္ရြက္မွဳမ်ားကိုလဲ ျဖစ္ေျမာက္ေအာင္ အားေပးရမည္။
(၃)မိဘတို႔တြင္ မိမိတို႔ကေလးမ်ားသင္ယူရမည့္ ပညာအမ်ိဳးအစားကို ေရြးခ်ယ္ႏိုင္ေသာ ကနဦး အခြင့္အေရးရွိရမည္ ဟူ၍ ေဖာ္ျပပါရွိေလသည္။
ဤသို႔ဆိုလွ်င္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ လူတိုင္းအတြက္ပညာေရးဟူေသာ လူ႔အခြင့္အေရးမရွိသည္မွာ ေသခ်ာေနေပျပီ။ က်ြႏ္ုပ္တို႔၏ ေနာင္အနာဂတ္မ်ိဳးဆက္ေလးမ်ားသည္ ကမၻာ့လူသားတိုင္း ခံစားခြင့္ရသည့္ လူ႔အခြင့္အေရးကို ခံစားခြင့္မရရွာၾက။ လမိုက္ညအေမွာင္တြင္ လမ္းေပ်ာက္ေနသူမ်ားႏွယ္ ျဖစ္ေနၾကရရွာသည္။
ထိုလမိုက္ညထဲမွ လမ္းေပ်ာက္ေနသူမ်ားအတြက္ အလင္းေပးမည့္ ၾကယ္စင္မ်ား လိုအပ္လွပါသည္။ ထိုင္းႏိုင္ငံတြင္ အေျခစိုက္လုပ္ကိုင္ေနေသာ မင္းမေဟာ္၊ ေအအီအိုင္အိုယူ ႏွင့္ အျခားပညာေရး ဖြံံျဖိဳးတိုးတက္မွဳ အစီအစဥ္မ်ားမွာ ထိုသို႔ အနာဂတ္အတြက္ လမ္းျပေပးမည့္ ၾကယ္စင္ေလးမ်ားျဖစ္ၾကပါသည္။
အဆိုပါလမ္းျပၾကယ္စင္ေလးမ်ား ေရရွည္တည္တံ့ခိုင္ျမဲရန္၊ ၾကယ္စင္အသစ္ေလးမ်ား ဆက္လက္ ေပၚေပါက္လာေစရန္ႏွင့္ ေနာက္ဆံုး ျမန္မာ့မ်ိဳးဆက္မ်ားအေပၚတြင္ ဖံုးအုပ္ေနေသာ အေမွာင္ထုမ်ား ေပ်ာက္ကြယ္သြားေစရန္ကေတာ့ စာေရးသူတို႔ ျမန္မာမ်ားအားလံုး၏ တာဝန္ပင္ျဖစ္ပါေၾကာင္း----။
အေမွာင္ခြင္း၍ အလင္းေဆာင္ႏိုင္သူမ်ားျဖစ္ေစရန္ ဝိုင္းဝန္းၾကိဳးပမ္းၾကပါစို႔။
ခင္မမမ်ိဳး
ဘာသာေရး အဓိကရုဏ္းကို ေရွာင္ၾကဥ္ၾက
Sunday, February 8, 2009
အခုဒီပို႕စ္မွာ ေဖာ္ျပလိုတာကေတာ့ တခ်ိဳ႕ေသာ လူေတြက လတ္တေလာ လူအမ်ားစု အာရံုစိုက္ခံရတဲ့ ရိုဟင္ဂ်ာကိစၥကို ဘာသာေရးကိစၥရပ္အထိ tempo ျမွင့္ေနၾကတဲ့ ကိစၥပါ။ ဒါကေတာ့ မျဖစ္သင့္ပါဘူး။ အထူးသျဖင့္ အခုလို အေျခအေနမ်ိဳးမွာ ပိုျပီး မျဖစ္သင့္ပါဘူး။
လက္ရွိအေျခအေန ျမန္မာျပည္ဟာ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမွဳေရး အေထြေထြ ျပႆနာမ်ားေၾကာင့္ အုပ္ခ်ဳပ္သူု အာဏာရွင္အေပၚမွာ တမ်ိဳးသားလံုးက မေက်မနပ္ျဖစ္ေနၾကတဲ့ အခ်ိန္ကာလပါ။ ကမၻာ့စီးပြားပ်က္ကပ္ကပါ ထပ္ေလာင္းလိုက္ေတာ့ လူထုအံုၾကြမွဳက အခ်ိန္မေရြးေပၚေပါက္လာႏိုင္တဲ့ အေျခအေနမ်ိဳးပါ။ နအဖက်င္းပမယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲကိုလည္း လူအမ်ားက လက္မခံႏိုင္ၾကတဲ့ အေျခအေနမ်ိဳးပါ။ သမိုင္းအဆက္ဆက္ သင္ခန္းစာမ်ားအရ ဒီလို public outrage ျမင့္လာခ်ိန္မွာ မြတ္စလင္- ဗမာ အေရးအခင္းေတြ ျဖစ္ပြားလာတတ္ပါတယ္။ အာဏာပိုင္ေတြရဲ႕ ၾကိဳတင္ၾကံစည္ ေဆာင္ရြက္မွဳေတြပါ။ လူထုရဲ႕ အာရံုကို လွည့္ေျပာင္းျခင္း ပံုစံျဖစ္ပါတယ္။
ကမၻာတ၀ွမ္းက ေတာ္လွန္ေရးေခ်မွဳန္းေရး သင္ခန္းစာမ်ားက ႏိုင္ငံေရး၊ ေတာ္လွန္ေရး အေျခအေနေတြ တင္းမာလာခ်ိန္မွာ လူထုနဲ႕ ေတာ္လွန္ေရးကို ခြဲထုတ္ျခင္း နည္းဗ်ဴဟာ တခုအေနနဲ႕ လူထုရဲ႕ အာဏာပိုင္ေတြအေပၚ နာက်ည္းခ်က္ေတြကို တျခားနည္းလမ္းနဲ႕ ေပါက္ကြဲထြက္ေစရမယ္လို႕ ဆိုထားပါတယ္။ ဒီလိုျဖစ္လာဖို႕ အက္ေၾကာင္းေတြ ရွာျပီး၊ ေပါက္ကြဲမွဳျဖစ္လာေအာင္ လွံဳ႕ေဆာ္ေသြးထိုးေပးရပါမယ္လို႕ ပါရွိပါတယ္။ ဒီလိုျဖစ္လာတဲ့အခါ လူထုရဲ႕ မေက်နပ္မွဳေတြ ပြင့္အန္သြားျပီး၊ အာဏာပိုင္ေတြအေနနဲ႕ကလဲ အေရးအခင္းေတြအေပၚ အခြင့္ေကာင္းယူျပီး၊ political legitimacy ရေအာင္ တည္ေဆာက္ယူႏိုင္တဲ့ အခြင့္အလမ္းေတြ ရလာႏိုင္ပါတယ္။
မဆလ၊ န၀တ၊ နအဖ အာဏာပိုင္မ်ားဟာ ဒီနည္းကို ေတာက္ေလွ်ာက္က်င့္သံုးခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တခ်ိဳ႕ေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ားက အခုရိုဟင္ဂ်ာကိစၥကို အခြင့္ေကာင္းယူျပီး၊ ဘာသာေရး ေစာ္ကားမွဳကေနတဆင့္ မြတ္စလင္-ဗမာ အဓိကရုဏ္း အထိ တြန္းတင္လာၾကတာေတြကို အထူးသတိထားၾကပါ။ မျဖစ္ေအာင္ ၾကိဳတင္ေရွာင္ၾကဥ္ၾကပါလို႕ အေလးအနက္ထား တိုက္တြန္းလိုပါတယ္။
(၂၀၀၆) ခုႏွစ္တုန္းကလဲ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးတေယာက္ မတရားျပဳက်င့္ခံရတာကို တရားဥပေဒနည္းလမ္းနဲ႕ မရွင္းၾကပဲ၊ အဓိကရုဏ္းလမ္းေၾကာင္းေပၚအထိ တြန္းတင္တဲ့ ကိစၥေတြ ျဖစ္ခဲ့ဖူးပါတယ္။ ဒီတုန္းက ဒီမို ၂၀၀၆ လမ္းစဥ္အေပၚမွာ အားလံုးတညီတညာတည္း ယံုၾကည္အေကာင္အထည္ေဖာ္ေနၾကတဲ့ အခ်ိန္ပါ။ ဒါေၾကာင့္ နအဖရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးကစားကြက္ထဲမွာ လိုက္မကမိေအာင္ သတိျပဳၾကပါလို႕ တိုက္တြန္းရင္း အဲဒီအခ်ိန္ကာလက ေရးခဲ့ဖူးတဲ့ ေဆာင္းပါးေလးကို ျပန္လည္မွ်ေ၀လိုက္ပါတယ္။
ခင္မမမ်ိဳး (၈၊ ၂၊ ၂၀၀၉)
Anti-Muslim riots: a tool of Military Regime
to divert People’s attention from political and economic concerns”
In every level of social structure, conflict exists as a natural part of human life because it is a process of interaction among two or more persons or groups. Although it can be constructive for change and growth, it can also be destructive depending on the dealing manner that leads to violence and war.
According to the conflict scholars, there are various types of conflicts based on the conflict framing such as
- Interpersonal conflicts (family conflicts, student conflicts, youth conflicts, workplace conflicts)
- Inter-group conflicts ( identity, race, ethnicity, gender, religion and cross-cultural conflicts)
- Public policy conflicts ( environmental and social policy conflicts)
- International conflicts ( Conflicts between different nation states and conflicts between people and organizations in different nation-states)
All these conflicts pass through a series of phases. Thus understanding and identifying these phases are important to undertake appropriate measures.
Kriesberg (2005) identified a series of phases of conflict in seven stages.
Latent Conflict
As people have different needs, values or interests, the potential for conflict exits. However, it does not emerge until the ‘triggering events’ occur. If the conflict has not emerged, it can be prevented by means of democratic institutions to provide peaceful avenue to discuss and construct a common identity so that misunderstandings and frustrations can be minimized.
Conflict Emergence
A triggering event can lead to the emergence of conflict. It may be perceived as a threat to a particular group’s existence and old traumas emerged. Experiences of oppression and injustice have become epitomized and given high importance by these events.
Conflict escalation
The emergence of conflict can be easily and quickly followed by escalation and institutionalization. In this stage, members of each side view members of other side as enemies and old dissatisfactions and grievances have aroused. This escalation may lead to de-escalation/ settlement or Hurting Stalemate stages.
Hurting Stalemate
This is a situation in which neither side can win. Rubin (1994) described as a situation in which both sides do not want to back down or accept loss although the costs of continuing the struggle exceed the benefits to be gained. (Rubin, pg.152, 1994)
De-escalation/ Negotiation
This stage tends to be slow and harder to achieve as long as at least one side thinks it can win. Various kinds of approaches are needed as reduction in tension approach, ice-breaking, cooling off periods and communication strategies; however, resolution can only be achieved when both parties are willing to negotiate each other. Zartman (2000) referred it as “Ripeness”. (Zartman, 2000)
Settlement
In this stage, the underlying causes of conflict are reduced and collective identities emerged. The changing needs and interests of the parties affect the ‘sustainability’ of a settlement. (Harris, 2003)
Post-conflict peace building
If the conflict occurs between two people, it may not be hard. However, if the conflict occurs between the groups as a societal-level conflict, it may take a long period for peace building, culminating in apology, forgiveness and reconciliation. (Braham, 2003)
These phases of conflict can be used to analyze the anti-Muslim riots in Burma. The recent riots started due to a report of an alleged rape of a young Burmese woman by three Muslim men. This is not only the case during the military regime’s administration period. Similar cases have happened before since 1962. According to the seven-phase conflict description, these cases can be considered as “triggering events” that lead to the emergence of the conflict between some Muslims and Burmese. The deep-rooted causes of the conflict are not related to the rape case as well as the Muslim Religion itself. The ‘rape’ case can be emerged with Buddhist or Christian men as well.
However, the causes were rooted in the latent conflict phase because there was no democratic institution in Burma to discuss and construct a common identity. In addition, there has not been a fair trial for ‘rape cases’ because the ruling Burmese Regime itself has allowed its troops to commit rape as a weapon to terrorize the ethnic peoples.
Moreover, the Burmese military regime has no intention to minimize the misunderstandings between two groups because the riots can divert the people’s attention from the economic mismanagement outcomes, failure of national reconciliation, and oppression to political activists, human rights abuses to ethnic peoples, religious discrimination and persecution, and other injustice affairs.
Therefore, the regime adopted the strategy to spread the rumors of the Muslims Religion, to hush up the reports of the alleged rape and to flood the anonymous pamphlets of hate literature. By using these means, the tensions were brought to the boiling point and both sides see each other as enemies. So the conflict emerged quickly followed by the escalation stage. Thus,The violence outbreak occurs and the military regime can prevent the emergence of people power movement from political and economic concerns.
Furthermore, the regime has encouraged the riots several times whenever the growing public outrage occurred throughout the history. As a result, the conflicts between the Burmese and Muslims pass through a three-stage cycle instead of a peaceful solution that should have done in the latent conflict stage.
Therefore, I would like to appeal to both Muslims and Burmese to be united to confront the ‘real problem maker’ and solve the misunderstandings and grievances by peaceful means. Anti-Muslim riots are simply used as a tool of Burmese Military regime to divert the people’s attention.
“Why should we put ourselves as victims of these cruel projects by the Rapist Regime?” Let’s unite together.
Khin Ma Ma Myo
----------------------------------------------------------------------------------------
References:
Braham, Eric (2003), “Conflict stages, beyond Intractability”, Conflict Research Consortium, University of Colorado, Boulder
Kriesberg, Louis (2005), “Nature, Dynamics, and Phases of Intractability”, Washington DC: US Institute of Peace
Kriesberg, Louis (1998), “In constructive conflicts: From escalation to Resolution”, New York: Rowman and Littlefield
Mayer, Bernard (2000), “The Dynamics of Conflict Resolution: A practitioner’s Guide”, San Francisco: Josey-Bass Inc.
Rubin, J., Pruitt, D. and Kim, S. (1994), “Social Conflict: Escalation, Stalemate, and Settlement”, New York, McGraw-Hill.
Santiso, C., Harris, P., Bloomfield, D. (2003), “Sustaining the Democratic settlement”, in “Democracy and Deep Rooted Conflict”, IDEA
Zartman, W. (2000), “Ripeness: The Hurting Stalemate and Beyond”, in International Conflict Resolution after the Cold War”, Washington National Academy Press.
Report By Karen Human Rights Group (2002), “Easy targets: The persecution of Muslims in Burma”
Transcend Peace University: A Peace and Development Network for Conflict Transformation by peaceful means. “Peaceful Conflict Transformation” short course- lecture notes.
Anti-Muslim riots: a tool of Military Regime to divert People’s attention from political and economic concerns”
In every level of social structure, conflict exists as a natural part of human life because it is a process of interaction among two or more persons or groups. Although it can be constructive for change and growth, it can also be destructive depending on the dealing manner that leads to violence and war.
According to the conflict scholars, there are various types of conflicts based on the conflict framing such as
All these conflicts pass through a series of phases so that understanding and identifying these phases are important to undertake appropriate measures.
Latent Conflict
As people have different needs, values or interests, the potential for conflict exits. However, it does not emerge until the ‘triggering events’ occur. If the conflict has not emerged, it can be prevented by means of democratic institutions to provide peaceful avenue to discuss and construct a common identity so that misunderstandings and frustrations can be minimized.
Conflict Emergence
A triggering event can lead to the emergence of conflict. It may be perceived as a threat to a particular group’s existence and old traumas emerged. Experiences of oppression and injustice have become epitomized and given high importance by these events.
Conflict escalation
The emergence of conflict can be easily and quickly followed by escalation and institutionalization. In this stage, members of each side view members of other side as enemies and old dissatisfactions and grievances have aroused. This escalation may lead to de-escalation/ settlement or Hurting Stalemate stages.
Hurting Stalemate
This is a situation in which neither side can win. Rubin (1994) described as a situation in which both sides do not want to back down or accept loss although the costs of continuing the struggle exceed the benefits to be gained. (Rubin, pg.152, 1994)
De-escalation/ Negotiation
This stage tends to be slow and harder to achieve as long as at least one side thinks it can win. Various kinds of approaches are needed as reduction in tension approach, ice-breaking, cooling off periods and communication strategies; however, resolution can only be achieved when both parties are willing to negotiate each other. Zartman (2000) referred it as “Ripeness”. (Zartman, 2000)
Settlement
In this stage, the underlying causes of conflict are reduced and collective identities emerged. The changing needs and interests of the parties affect the ‘sustainability’ of a settlement. (Harris, 2003)
Post-conflict peace building
If the conflict occurs between two people, it may not be hard. However, if the conflict occurs between the groups as a societal-level conflict, it may take a long period for peace building, culminating in apology, forgiveness and reconciliation. (Braham, 2003)
These phases of conflict can be used to analyze the current anti-Muslim riots in Burma. The recent riots started due to a report of an alleged rape of a young Burmese woman by three Muslim men. This is not only the case during the military regime’s administration period. Similar cases have happened before since 1962. According to the seven-phase conflict description, these cases can be considered as “triggering events” that lead to the emergence of the conflict between some Muslims and Burmese. The deep-rooted causes of the conflict are not related to the rape case as well as the Muslim Religion itself. The ‘rape’ case can be emerged with Buddhist or Christian men as well.
However, the causes were rooted in the latent conflict phase because there has not been a democratic institution in Burma to discuss and construct a common identity. In addition, there has not been a fair trial for ‘rape cases’ because the ruling Burmese Regime itself has allowed its troops to commit rape as a weapon to terrorize the ethnic peoples.
Moreover, the Burmese military regime has no intention to minimize the misunderstandings between two groups because the riots can divert the people’s attention from the economic mismanagement outcomes, failure of national reconciliation, and oppression to political activists, human rights abuses to ethnic peoples, religious discrimination and persecution, and other injustice affairs. As a result, the regime adopted the strategy to spread the rumors of the Muslims Religion, to hush up the reports of the alleged rape and to flood the anonymous pamphlets of hate literature. By using these means, the tensions were brought to the boiling point and both sides see each other as enemies and the conflict emerged quickly followed by the escalation stage. The violence outbreak occurs so that the military regime can prevent the emergence of people power movement from political and economic concerns. The regime has encouraged the riots several times whenever the growing public outrage occurred throughout the history and as a result, the conflicts between the Burmese and Muslims pass through a three-stage cycle instead of a peaceful solution that should have done in the latent conflict stage.
In conclusion, I would like to appeal to both Muslims and Burmese to be united to confront the ‘real problem maker’ and solve the misunderstandings and grievances by peaceful means. Anti-Muslim riots are simply used as a tool of Burmese Military regime to divert the people’s attention. “Why should you put yourself as a victim of these cruel projects by the Rapist Regime?” Let’s unite together.
Khin Ma Ma Myo
----------------------------------------------------------------------------------------
References:
Braham, Eric (2003), “Conflict stages, beyond Intractability”, Conflict Research Consortium, University of Colorado, Boulder
Kriesberg, Louis (2005), “Nature, Dynamics, and Phases of Intractability”, Washington DC: US Institute of Peace
Kriesberg, Louis (1998), “In constructive conflicts: From escalation to Resolution”, New York: Rowman and Littlefield
Mayer, Bernard (2000), “The Dynamics of Conflict Resolution: A practitioner’s Guide”, San Francisco: Josey-Bass Inc.
Rubin, J., Pruitt, D. and Kim, S. (1994), “Social Conflict: Escalation, Stalemate, and Settlement”, New York, McGraw-Hill.
Santiso, C., Harris, P., Bloomfield, D. (2003), “Sustaining the Democratic settlement”, in “Democracy and Deep Rooted Conflict”, IDEA
Zartman, W. (2000), “Ripeness: The Hurting Stalemate and Beyond”, in International Conflict Resolution after the Cold War”, Washington National Academy Press.
Report By Karen Human Rights Group (2002), “Easy targets: The persecution of Muslims in Burma”
Transcend Peace University: A Peace and Development Network for Conflict Transformation by peaceful means. “Peaceful Conflict Transformation” short course- lecture notes.
တမီးလ္တိုက္ဂါးအေၾကာင္း တေစ့တေစာင္း
Thursday, February 5, 2009
တမီးလ္တိုက္ဂါးအေၾကာင္း တေစ့တေစာင္း
စကားခ်ီး
(၂၀၀၈)ခုႏွစ္နဲ႕ (၂၀၀၉) ခုႏွစ္ အစပိုင္း ကာလတေလွ်ာက္ဟာ ကမၻာတ၀ွမ္းမွာ ပ႗ိပကၡစစ္မီးေတြ ေတာက္ေလာင္ေနတဲ့ ကာလလို႕ ဆိုရမလားပဲ။ ၂၀၀၈ခုႏွစ္၊ ၾသဂုတ္လထဲမွာ Georgian- Ossetian ပ႗ိပကၡရဲ႕ တစိတ္တပိုင္းျဖစ္တဲ့ South Ossetia စစ္ပြဲျဖစ္ခဲ့တယ္။ ေဂ်ာ္ဂ်ီယာေတြက တဘက္၊ ရုရွားနဲ႕ South Ossetia ထဲက separatists ေတြက တဘက္ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ဒီစစ္ပြဲမွာ လူအမ်ားအျပား ေသေၾကပ်က္စီးခဲ့ရတယ္။ အိုးမဲ့အိမ္မဲ့ျဖစ္ခဲ့ရတယ္။ ႏွစ္ကုန္ပိုင္းေရာက္ေတာ့ အစၥေရးက ပါလက္စတိုင္း Hammas အဖြဲ႕ကို စစ္ေရးနည္းနဲ႕ ေခ်မွဳန္းတဲ့ ကိစၥဟာ ကမၻာတ၀ွမ္းက မီဒီယာေတြအားလံုးရဲ႕ ေခါင္းၾကီးပိုင္း သတင္းေတြ ျဖစ္လာခဲ့တယ္။ ဒါေတြတင္မက ကမၻာတ၀ွမ္းလံုးမွာ ျဖစ္ပ်က္ေနတဲ့ armed conflict ေတြျဖစ္တဲ့ အာရွတိုက္က အာဖဂန္နစ္စတန္- တာလီဘန္အေရး၊ အိႏၵိယ-Kashmier အေရး၊ ဖိလစ္ပိုင္- Mindanaoan separatists အေရး၊ သီရိလကၤာ- တမီးလ္အေရး၊ အာဖရိကတိုက္က အယ္လ္ဂ်ီးရီးယားနဲ႕ လက္နက္ကိုင္အစၥလာန္အုပ္စု (ဂ်ီအိုင္ေအ) အေရး၊ ဆိုမားလီးယားအေရး၊ ဆူဒန္-ဒါဖာအေရး၊ ယူဂန္ဒါနဲ႕ Lord's Resistance Army အေရး၊ ဥေရာပက ရုရွား- Chechenအေရး၊ ေဂ်ာ္ဂ်ီယာအေရး၊ လက္တင္အေမရိကက ကိုလန္ဘိုအေရး၊ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းက အီရတ္အေရး၊ အစၥေရး-ပါလက္စတိုင္းအေရး၊ ေရမင္- Shabab al-Moumineen အေရး၊ Turkey- the Kurdish Workers’ Party (PKK) အေရးကိစၥေတြဟာ လူေပါင္းမ်ားစြာရဲ႕ အသက္ေတြ၊ ဘ၀ေတြကို ဖ်က္ဆီးပစ္ခဲ့ပါျပီ။
ဒီအေရးကိစၥေတြၾကားထဲမွာ အခု ၂၀၀၉ ႏွစ္ဦးပိုင္းကာလမ်ားက်ေတာ့ သီရိလကၤာက တမီးလ္တိုက္ဂါးမ်ားနဲ႕ အစိုးရတပ္မ်ားအၾကားက (၃၇)ႏွစ္ၾကာရွည္ခဲ့ျပီျဖစ္တဲ့ ပ႗ိပကၡဟာ စစ္ေရးေလ့လာသူမ်ားနဲ႕ ႏိုင္ငံတကာရဲ႕ concern ကို တိုးျမင့္ေစခဲ့ပါတယ္။ သီရိလကၤာ သမၼတ Mahinda Rajapakse က တမီးလ္တိုက္ဂါးမ်ားကို အျပီးသတ္ေခ်မွဳန္းႏိုင္ေတာ့မယ္ဆိုတဲ့အေၾကာင္း (၆၁) ႏွစ္ေျမာက္လြတ္လပ္ေရးေန႕အခမ္းအနားမွာ ေျပာဆိုသြားခဲ့ေပမယ့္လဲ အစိုးရတပ္မ်ားနဲ႕ တမီးတိုက္ဂါးတို႕ရဲ႕ ပ႗ိပကၡဇုန္ အတြင္းမွာ အရပ္သား ၂ သိန္းခြဲခန္႕ ပိတ္မိေနပါတယ္။ ယူအက္စ္၊ အီးယူ၊ ဂ်ပန္၊ ေနာ္ေ၀တို႕ပါ၀င္တဲ့ quartet ( Oslo-led Peace Negotiations) ကေတာ့ တမီးတိုက္ဂါးမ်ားကို လက္နက္ခ်ျပီး၊ အပစ္အခတ္ရပ္စဲဖို႕ တိုက္တြန္းထားပါတယ္။ သူတို႕အဆိုအရ မၾကာခင္မွာ တမီးလ္တိုက္ဂါးမ်ားရဲ႕ လွဳပ္ရွားနယ္ေျမေတြလဲ ဆံုးရွံဳးေတာ့မွာျဖစ္တဲ့အတြက္ ဆက္တိုက္ေနတာဟာ တိုက္ပြဲ၀င္သူေတြနဲ႕ အရပ္သားေတြရဲ႕ အသက္ေတြ ထပ္မံဆံုးရွံဳးတာပဲ ျဖစ္လာႏိုင္တာေၾကာင့္ အက်ိဳးမရွိေၾကာင္း ေျပာထားၾကပါတယ္။ ဒီျဖစ္ရပ္ေတြကို သတင္းမွာ နားေထာင္ေနမိရင္း တမီးလ္တိုက္ဂါးမ်ားနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ဒီေဆာင္းပါးေလးကို ေရးျဖစ္သြားပါတယ္။
နိဒါန္း
ကမၻာတ၀ွမ္းက insurgent forces ေတြကို စစ္ေရးေလ့လာသူေတြ၊ လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕ေတြ၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရးလွဳပ္ရွားသူေတြက ရွဳေထာင့္မ်ိဳးစံုကေန အမ်ိဳးအစားမ်ိဳးစံု ခြဲျခားျပီး ေလ့လာ ဆန္းစစ္ေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ဒီအထဲမွာ ထင္ရွားတဲ့ modelတမ်ိဳးကေတာ့ စစ္ေရးေလ့လာသူ Clapham ခြဲျခားသံုးသပ္ျပထားတဲ့ အမ်ိဳးအစားပံုစံျဖစ္ပါတယ္။ သူက insurgent forces ေတြကို လြတ္ေျမာက္ေရးလွဳပ္ရွားသူေတြ၊ ခြဲထြက္ေရးလွဳပ္ရွားသူေတြ၊ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲလိုသူေတြနဲ႕ စစ္ဘုရင္ေတြဆိုျပီး အမ်ိဳးအစားေလးမ်ိဳး ခြဲျခားခဲ့ပါတယ္။ သူ႕ခြဲျခားမွဳပံုစံဟာ ထင္ရွားလွေပမယ့္ ဒီပံုစံဟာ aspirations ကိုသာ အေျခခံျပီး၊ manifestations ေတြကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားထားျခင္း မရွိပါဘူး။ တျခားထင္ရွားတဲ့ ပံုစံတမ်ိဳးျဖစ္တဲ့ O' Neill ရဲ႕ anachist, egalitarian, traditionalist, pluralist, separatist, reformist, preservationist အမ်ိဳးအစားေတြကလဲ Calpham ရဲ႕ ပံုစံတုန္းကလိုပဲ aspirations ကိုသာ အေျခခံထားပါတယ္။
အခုဒီေဆာင္းပါးမွာ တမီးလ္တိုက္ဂါးမ်ားအေၾကာင္း ေဖာ္ျပတဲ့အခါမွာေတာ့ တျခားပံုစံတမ်ိဳးတမ်ိဳးျဖစ္တဲ့ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ စစ္မဟာဗ်ဴဟာေလ့လာေရးအဖြဲ႕ၾကီးမွ ထုတ္ေ၀တဲ့ Adelphi Paper ထဲက Mackinlay ရဲ႕ ခြဲျခားမွဳပံုစံကို အသံုးျပဳပါမယ္။ သူက insurgent forces ေတြကို Lumpen, Clan, Popular နဲ႕ Global ဆိုျပီး ေလးမ်ိဳးေလးစား ခြဲျခားထားခဲ့ပါတယ္။ သူ႕ခြဲျခားမွဳပံုစံဟာ လွံဳေဆာ္မွဳအေၾကာင္းတရားေတြ၊ အားသာခ်က္ေတြ၊ မဟာဗ်ဴဟာ၀န္းက်င္အေနအထားေတြ၊ ဦးေဆာင္မွဳ၊ အဖြဲ႕အစည္းပံုစံ၊ နည္းဗ်ဴဟာ စတဲ့အခ်က္ေတြအေပၚမွာ အေျခခံထားတဲ့အတြက္ အဖြဲ႕အစည္းတခု အေၾကာင္း ေလ့လာေဖာ္ျပတဲ့အခါမွာ instruments of assessment အေနနဲ႕ အသံုး၀င္လွပါတယ္။
သူ႕ခြဲျခားမွဳပံုစံအရ Lumpen insurgent force ဆိုတာက ideology အေပၚမွာ အေျခမခံပဲ၊ culture နဲ႕ intellectual လ႔ႊမ္းမိုးမွဳကေန ေပၚေပါက္လာတဲ့ အဖြဲ႕အမ်ိဳးအစား ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ- Sierra Leone က အာရ္ယူအက္ဖ္လို႕ အတိုေကာက္ေခၚၾကတဲ့ Revolutionary Front Party ပါ။ ေနာက္တမ်ိဳးကေတာ့ Clan Insurgent force ပါ။ Clan ဆိုတာက ဘိုးေဘးဘီဘင္တဦးတည္းက ဆင္းသက္လာတယ္လို႕ အစဥ္အဆက္ ယူဆသတ္မွတ္ခဲ့ၾကတဲ့ မ်ိဳးႏြယ္စုပါ။ ႏိုင္ငံအမ်ားစုမွာ ဒီလိုမ်ိဳးႏြယ္စုေတြ ရွိတတ္ပါတယ္။ သူတို႕ေတြက ဘာသာစကား၊ အမ်ိဳးေတာ္မွဳ၊ အမည္နာမတူမွဳေတြအေပၚမွာ အေလးအနက္ ထားတတ္ၾကပါတယ္။ ဒီမ်ိဳးႏြယ္စုေတြက military purposes အတြက္ စုစည္းရာမွာ အေရးၾကီးေသြးနီးတတ္တာေၾကာင့္ တခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံေတြမွာက်ေတာ့လဲ national army ရဲ႕ အစိတ္အပိုင္း ေတြျဖစ္လာပါတယ္။ ဥပမာ- ျဗိတိသွ်စစ္တပ္ရဲ႕ Highland Regiments မ်ားဟာ Scottish Clans ျဖစ္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံေတြမွာက်ေတာ့လဲ insurgent forces ေတြျဖစ္လာၾကပါတယ္။ ဥပမာ- ဆိုမားလီးယားမွာဆိုရင္ clans, sub-clans အမ်ိဳးအစားမ်ားစြာ ကြဲျပားေနျပီး၊ ျပည္တြင္းပ႗ိပကၡကလဲ အရမ္းၾကီးမားေနတာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာျမင့္ခဲ့ပါျပီ။ ေနာက္တမ်ိဳးကေတာ့ global insurgent forces ပါ။ ဒီအမ်ိဳးအစားကေတာ့ ဥပမာျပရတာ လြယ္ကူလွပါတယ္။ အိုစမာဘင္လာဒင္ရဲ႕ al-Qaeda အဖြဲ႕လိုပံုစံမ်ိဳးေတြကို ေခၚဆိုတာပါ။ ေနာက္ဆံုးတမ်ိဳးကေတာ့ popular insurgent forces ပါ။ popular ဆိုတဲ့ စကားလံုးက လူထုရဲ႕ ေထာက္ခံမွဳကို ဆိုလိုတာပါ။ ပိုမိုအင္အားၾကီးမားတဲ့ တရား၀င္အစိုးရ (သို႕မဟုတ္) တရားမ၀င္ အစိုးရတရပ္ကို ဆန္႕က်င္ဖို႕ တမ်ိဳးသားလံုးကျဖစ္ေစ၊ လူမ်ိဳးစုမ်ား ပူးေပါင္းေနထိုင္တဲ့ႏိုင္ငံဆိုရင္လဲ လူမ်ိဳးစုတခုကျဖစ္ေစ၊ ေထာက္ခံအားေပးတဲ့ လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕ကို ရည္ညႊန္းသတ္မွတ္တာျဖစ္ပါတယ္။
တမီးလ္ႏွင့္ Popular insurgency
Classical form အရ Popular insurgency မွာ phase သံုးမ်ိဳးရွိပါတယ္။ ပထမက Pre-Revolutionary Phase ပါ။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္သူဟာ ေနာက္လိုက္အနည္းငယ္နဲ႕ ကင္ပိန္းအတြက္ political environment ကို စတင္ဖန္တီးပါတယ္။ ေထာက္ခံသူမ်ားလာတဲ့အခါ လွဳပ္ရွားမွဳအသက္၀င္လာေတာ့မွ အစိုးရတပ္ေတြကို ထိေတြ႕မွဳစတင္လာျပီး Insurgency Phase ျဖစ္လာတာပါ။ ဒီလိုထိေတြ႕မွဳေလးေတြ ေအာင္ျမင္လာတဲ့အခါက်မွ၊ လက္နက္ကိုင္လွဳပ္ရွားမွဳအားေကာင္းလာျပီး ျပည္တြင္းစစ္ကို အသြင္ေျပာင္းၾကပါတယ္။ အဲဒါကို Limited War Phase လို႕ စစ္ေရးအသံုးအႏွဳန္းအရ ေခၚဆိုပါတယ္။ တမီးလ္တိုက္ဂါးေတြရဲ႕ လွဳပ္ရွားမွဳပံုသ႑ာန္ေတြဟာ ဒီ Phases သံုးမ်ိဳးလံုးကို တဆင့္ခ်င္းကူးေျပာင္းလာခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။
Popular insurgency မွာ ေနာက္ထပ္ေတြ႕ရတဲ့ သြင္ျပင္လကၡဏာတမ်ိဳးကေတာ့ အစိုးရတပ္နဲ႕ insurgent forces အၾကားက ဆက္ႏြယ္မွဳပါပဲ။ ဒါကေတာ့ အစိုးရလွဳပ္ရွားမွဳအေပၚမွာ မူတည္ျပီး၊ လိုက္လံ ခ်ိန္ဆရတာျဖစ္ပါတယ္။ A tough regime invites a dangerous insurgent ဆိုတဲ့သမိုင္း၀င္ ဆိုရိုးစကားတခုလိုပါပဲ။ တမီးတိုက္ဂါးမ်ားကိစၥမွာ အၾကမ္းဖက္မွဳကိစၥ၊ လူ႕အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မွဳကိစၥေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး အျပန္အလွန္ စြပ္စြဲမွဳေတြေၾကာင့္၊ ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္သူေတြ အၾကားမွာေတာင္ ကိုယ္ပိုင္တန္ဖိုးထားမွဳေတြ၊ စံေတြေပၚမူတည္ျပီး အၾကီးအက်ယ္ အျငင္းပြားမွဳေတြ ျဖစ္ေလ့ရွိၾကပါတယ္။ တကၠသိုလ္ဌာနတခုအတြင္းမွာတင္ လူ႕အခြင့္အေရးေလ့လာသူေတြနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးအၾကမ္းဖက္မွဳ ေလ့လာသူေတြအၾကား၊ serious debate ေတြ ျဖစ္လာၾကရပါတယ္။ ဘယ္သူမွန္တယ္၊ မွားတယ္ေျပာရခက္တဲ့ ပုစၦာၾကီး တပုဒ္ပါပဲ။ ႏွစ္ဖက္စလံုးမွာ အားနည္းခ်က္ေတြ၊ အမွားေတြ ရွိခဲ့ၾကတာေတာ့ အေသအခ်ာပါ။
Popular insurgency မွာ ေနာက္ထပ္ေတြ႕ရတဲ့ သြင္ျပင္လကၡဏာတမ်ိဳးကေတာ့ အဖြဲ႕အစည္းဖြဲ႕စည္းပံုပါ။ ဒီအဖြဲ႕ေတြမွာ ဘ႑ာေရး၊ ႏိုင္ငံတကာဆက္သြယ္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရး၊ ျပန္ၾကားေရးနဲ႕ ၀ါဒျဖန္႕ခ်ိေရး၊ စစ္ေရးဆိုတဲ့ functional areas ေတြ ရွိပါတယ္။ ဒီဧရိယာေတြမွာ တခုမဟုတ္တခု ခ်ိဳ႕ယြင္းတဲ့ အဖြဲ႕ဆိုရင္လဲ သူတို႕ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးရည္မွန္းခ်က္ကို ျပည့္မီွေအာင္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ကမၻာတ၀ွမ္းေတာ္လွန္ေရးမ်ားစြာက ဒီအခ်က္ကို ေသြးနဲ႕ရင္းျပီး သက္ေသထူသြားခဲ့ျပီးပါျပီ။ တမီးလ္တိုက္ဂါးမ်ားမွာ ဒီသြင္ျပင္လကၡဏာေတြအားလံုးရွိေနပါတယ္။ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္မွာ ျမိဳ႕ေတာ္ရဲ႕ ဘ႑ာေရး District ကို ဗံုးေဖာက္ခြဲမွဳသာ မျပဳလုပ္ခဲ့ဖူးဆိုရင္ ဒီအဖြဲ႕ရဲ႕ အေျခအေနက အခုအခ်ိန္မွာ တမ်ိဳးျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ ဒီကိစၥအေၾကာင္းကို ေအာက္က သမိုင္းျဖစ္စဥ္ေတြမွာ အေသးစိတ္ေရးသားထားပါတယ္။
ပ႗ိပကၡျမစ္ဖ်ားခံရာ
သီရိလကၤာႏိုင္ငံမွာ အခုျဖစ္ပြားေနတဲ့ ပ႗ိပကၡဟာ လူမ်ားစုျဖစ္တဲ့ Sinhala community နဲ႕ လူနည္းစု Tamil Community တို႕အၾကားက ethnic conflict အမ်ိဳးအစားျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၇၀ အစပိုင္း ကာလမ်ားက တမီးလ္လူမ်ိဳးေတြအၾကားမွာ ေရြးေကာက္ခံ Sinhalese government ရဲ႕ တမီးလ္လူမ်ိဳးမ်ားအေပၚ ဘာသာစကား၊ ပညာေရးတိုးတက္မွဳအခြင့္အလမ္း၊ အလုပ္အကိုင္အခြင့္အလမ္း စတဲ့ က်န္းမာေရး၊ ပညာေရး၊ လူမွဳေရး အခြင့္အလမ္းေတြမွာ exclusion လုပ္ထားတာေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး မေက်နပ္မွဳေတြ ေပါက္ဖြားလာခဲ့ပါတယ္။ တမီးလ္လက္နက္ကိုင္ လွဳပ္ရွားမွဳေတြ စတင္ေပၚေပါက္လာခဲ့ျပီး၊ တမီးလ္လူမ်ိဳးမ်ားရဲ႕ တန္းတူညီမွ်ခြင့္၊ လြတ္လပ္ခြင့္ေတြကို ေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္မယ့္ autonomy အတြက္ ေတာင္းဆိုမွဳေတြ အမ်ားအျပား ေပၚေပါက္လာခဲ့ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ေသာအဖြဲ႕မ်ားကလဲ လံုး၀လြတ္လပ္ေရးကို ေတာင္းဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။
ပ႗ိပကၡၾကီးထြားလာျခင္း
၁၉၈၃ ခုႏွစ္က်ေတာ့ တမီးလ္ insurgent group ျဖစ္တဲ့ Liberation Tigers of Tamil Eelam (LTTE) အဖြဲ႕က အစိုးရတပ္ေတြကို ျခံဳခိုတိုက္ခိုက္တဲ့ တိုက္ပြဲတခုျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။ ဒီတိုက္ပြဲေၾကာင့္ အစိုးရတပ္သား (၁၃) ေယာက္ ေသဆံုးခဲ့ပါတယ္။ ဒီျဖစ္ရပ္အေပၚမွာ လူမ်ားစုျဖစ္တဲ့ Sinhala community က လူမ်ိဳးေရးအေရးအခင္းေတြ ဖန္တီးျပီး အၾကီးအက်ယ္တုံ႕ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တမီးလ္လူမ်ိဳးမ်ားဟာ ေနရပ္ေဒသေတြကို စြန္႕ခြာျပီး၊ တမီးလ္လူမ်ိဳးအမ်ားစုရွိတဲ့ နယ္ေျမေဒသေတြမွာ သြားေရာက္အေျခခ်ေနထိုင္ၾကပါေတာ့တယ္။ တခါတရံမွာ ေသးငယ္တဲ့ တိုက္ပြဲေလးေတြဟာလဲ ၾကီးမားခက္ထန္လွတဲ့ ပ႗ိပကၡၾကီးေတြရဲ႕ မီးပြားေတြ ျဖစ္လာေစတတ္တယ္ ဆိုတာ ဒီျဖစ္ရပ္က သက္ေသတခုပါပဲ။
မ်ားေသာအားျဖင့္ လူမ်ိဳးေရးအေပၚ အေျခခံတဲ့ ပ႗ိပကၡမီးေတြ တဟုန္းဟုန္းေတာက္ေလာင္ေစမွဳေတြရဲ႕ တရားခံေတြဟာ လူနည္းစုေခါင္းေဆာင္ေတြ မဟုတ္ပါဘူး။ လူမ်ားစုေခါင္းေဆာင္ေတြ ျဖစ္ေလ့ရွိပါတယ္။ အင္အားၾကီးမားမွဳအေပၚမွာ မာနေသြးေတြ ၾကြျပီး၊ လူနည္းစုေတြ၊ တိုင္းရင္းသားေတြကို ခ်ိဳးႏွိမ္တဲ့ စကားလံုးေတြ၊ လွဳပ္ရွားမွဳေတြ ျပဳလုပ္တတ္ၾကပါတယ္။ ဒီလိုျဖစ္ရပ္ေတြဟာ လူနည္းစု တိုင္းရင္းသားေတြရဲ႕ ရပ္တည္ခ်က္ကို ေစာ္ကားမိသလိုျဖစ္ျပီး၊ ပ႗ိပကၡေတြကို ပိုမိုၾကီးက်ယ္သြား ေစေတာ့တာပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္လဲ majority leader ဟာ rational ျဖစ္ဖို႕ လိုအပ္ေၾကာင္း ပညာရွင္ေတြက ေထာက္ျပေျပာဆိုၾကတာပါ။ rational မျဖစ္တဲ့ လူမ်ားစုေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႕ တိုင္းျပည္စည္းလံုး ညီညြတ္ေရးကို တည္ေဆာက္လို႕ မရပါဘူး။ အခ်ိန္မေရြး conflict escalation ျဖစ္သြားႏိုင္ပါတယ္။
တကယ္ေတာ့ အခုပ႗ိပကၡကိုသာ က်ြမ္းက်င္စြာ ကိုင္တြယ္တတ္ခဲ့ရင္ ေနာင္ႏွစ္ေပါင္း သံုးဆယ္ေက်ာ္ၾကာေအာင္ တဟုန္းဟုန္း ေတာက္ေလာင္မယ့္ စစ္မီးေတြကို ထိန္းႏိုင္ခဲ့ပါလိမ့္မယ္။ ဒါေပမယ့္ rational မျဖစ္တဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြေၾကာင့္ ပ႗ိပကၡကေတာ့ အၾကီးအက်ယ္ ၾကီးမားသြားခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၈၃ ကေန ၁၉၈၇ ခုအထိ ကာလေတြမွာ တမီးလ္လူငယ္ႏွစ္ေသာင္းေက်ာ္ဟာ တမီးလ္တိုက္ဂါးအဖြဲ႕၀င္ေတြ ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ ျပည္ပကို ထြက္ခြာသြားၾကတဲ့ တမီးလ္လူမ်ိဳးမ်ားရဲ႕ လွဳပ္ရွားမွဳ၊ ကူညီေထာက္ပံ့မွဳမ်ားေၾကာင့္ လွဳပ္ရွားမွဳရဲ႕ အသက္ေသြးေၾကာျဖစ္တဲ့ ဘ႑ာေရးခိုင္မာေတာင့္တင္းလာခဲ့ပါတယ္။ ဘ႑ာေရး ဆက္ႏြယ္မွဳမ်ားဟာ ဥေရာပ၊ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသ၊ ႏိုက္ဂ်ီးရီးယား၊ ေရမင္၊ ဇန္းဘီးယားတို႕အထိ ခ်ဲ့ထြင္ႏိုင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာ ကင္ပိန္းအတြက္ ရံုးေပါင္း (၄၀) ေက်ာ္ကို ကမၻာအႏွံ႕မွာ တည္ေထာင္ႏိုင္ခဲ့ၾကပါတယ္။
Indo-Lanka Peace Accord
(၁၉၈၇)၊ ေမလ (၂၉) ရက္ေန႕က်ေတာ့ တမီးလ္ေတြရဲ႕ autonomy ရရွိႏိုင္ဖို႕နဲ႕ အိႏၵိယႏိုင္ငံရဲ႕ ေဒသတြင္း geopolitical and strategic interests ကို ထိန္းသိမ္းႏိုင္ဖို႕အေရး ေရွးရွဳတဲ့ Indo- Lanka Peace Accord ထြက္လာပါတယ္။ ဒီစာခ်ဳပ္အရ တမီးနဲ႕ သီရိလကၤာအစိုးရတပ္မ်ားအၾကားက တင္းမာမွဳေတြကို ထိန္းသိမ္းႏိုင္ဖို႕အတြက္ အိႏၵိယစစ္တပ္က တပ္သား တသိန္းေက်ာ္ကို သီရိလကၤာႏိုင္ငံတြင္းမွာ အေျခခ်တပ္စြဲေစပါတယ္။ Peace Keeping force ေတြအေနနဲ႕ပါ။ တမီးလ္ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ဒီ political stream မွာ ပူးေပါင္းပါ၀င္လာၾကပါတယ္။ တမီးလ္တိုက္ဂါးအဖြဲ႕ေတာ့ မပါပါဘူး။ သံုးလၾကာတဲ့အခ်ိန္မွာပဲ တမီးလ္တိုက္ဂါးအဖြဲ႕က India Peace Keeping Force ကို စစ္ေၾကျငာပါေတာ့တယ္။ အျခားတဖက္မွာလဲ ႏိုင္ငံျခားတပ္သားမ်ား အေျခခ်တပ္စြဲမွဳကို အေၾကာင္းျပဳျပီး Sinhala nationalist force က အစိုးရကို စစ္ေၾကျငာျပန္ပါေတာ့တယ္။
ျပည္တြင္းေရးကိစၥေတြမွာ ႏိုင္ငံျခားတပ္ေတြ အသံုးျပဳ ေျဖရွင္းမွဳရွိလာခဲ့ရင္ ဒီအခ်က္ေတြကို အထူးပဲ သတိထားရပါလိမ့္မယ္။ ideology ပိုင္းမွာ သေဘာထားကြဲလြဲတဲ့ ႏိုင္ငံျခားတပ္ေတြ အသံုးျပဳခဲ့ရင္ ပိုဆိုးႏိုင္ပါတယ္။ ကိုယ့္တပ္ေတြ၊ ကိုယ့္ မဟာမိတ္တပ္ေတြဟာလဲ ရန္သူတပ္ေတြ ျဖစ္သြားတတ္ပါတယ္။ ဒီအခ်က္ဟာ သိပ္အေရးၾကီးပါတယ္။
ေသြးေျမက်ေသာကာလမ်ားႏွင့္ Rajiv Gandhi လုပ္ၾကံခံရမွဳ
အဲဒီေနာက္ပိုင္းမွာ တိုက္ပြဲေတြ အၾကီးအက်ယ္ျဖစ္ျပီး၊ စစ္မီးေတြ ေတာက္ေလာင္ေတာ့တာပါပဲ။ လူေတြရဲ႕ အသက္ေတြ သိန္းခ်ီေသာင္းခ်ီျပီး ပ်က္စီးဆံုးရွံဳးခဲ့ပါတယ္။ တမီးလ္အုပ္စုကြဲ သံုးဆယ္ေက်ာ္ ျပိဳကြဲသြားခဲ့ျပီး၊ တမီးလ္တိုက္ဂါးတဖြဲ႕တည္းသာ အင္အားၾကီး အဖြဲ႕ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္၊ ေမလေရာက္ေတာ့ အိႏၵိယ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ Rajiv Gandhi လုပ္ၾကံခံခဲ့ရပါတယ္။ ၁၉၉၀ ေႏွာင္းပိုင္းကာလတေလွ်ာက္ ဗံုးေပါက္ကြဲမွဳေတြ၊ အၾကမ္းဖက္သတ္ျဖတ္မွဳေတြ၊ ႏိုင္ငံေရးအရ လုပ္ၾကံမွဳေတြအမ်ားအျပား သီရိလကၤာမွာ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။ တမီးလ္တိုက္ဂါးနဲ႕ အစိုးရတပ္မ်ားအၾကား အျပန္အလွန္စြပ္စြဲမွဳေတြ ေပၚေပါက္လာပါေတာ့တယ္။
၁၉၉၅၊ ၉၆ ခုႏွစ္ ကာလမ်ားေတြမွာ အစိုးရတပ္ဘက္က လက္ေထာက္ကာကြယ္ေရး၀န္ၾကီးကိုယ္တိုင္ တိုက္ရိုက္စီမံကြပ္ကဲမွဳနဲ႕ ျပဳလုပ္တဲ့ ထိုးစစ္ေတြ အမ်ားအျပား ေပၚေပါက္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီထိုးစစ္ေတြေၾကာင့္ တမီးလ္ထိန္းခ်ဳပ္နယ္ေျမရဲ႕ အခ်က္အခ်ာေနရာျဖစ္တဲ့ Jaffna ကေန တမီးလ္တပ္ေတြ ဆုတ္ခြာေပးလိုက္ရပါတယ္။ တမီးလ္ေခါင္းေဆာင္ေတြက Mullitaivu ေတာထဲေတြမွာ စခန္းခ်ရတဲ့အထိ ျဖစ္လာပါတယ္။ ဒီအေပၚမွာ တမီးလ္ေတြရဲ႕ တုန္႕ျပန္မွဳကက်ေတာ့ သာမန္ထက္ ပိုျပင္းထန္သြားပါတယ္။ စစ္ပြဲေတြမွာ ခံစားမွဳကို ဦးစားေပးတိုက္လာတဲ့အခါ ႏိုင္ငံေရးရည္မွန္းခ်က္ကေန လက္စားေခ်ေရးဆီကို ေရြ႕ေလ်ာသြားတတ္တယ္။ အဲဒီအခ်က္ကို ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႕အစည္းတိုင္း သတိထားၾကရပါမယ္။ တမီးလ္ေတြလဲ အဲဒီအခ်ိန္မွာ အလ်င္အျမန္လက္စားျပန္ေခ်ေရးကိုသာ အာရံုစိုက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ျဖစ္ေပၚလာမယ့္ ေနာက္ဆက္တြဲအက်ိဳးဆက္ေတြကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားျခင္း မလုပ္ခဲ့ၾကပါဘူး။ စစ္ေရးထိုးစစ္ကို သူတို႕ျပန္လွန္တံု႕ျပန္ခဲ့ၾကတာက စစ္ေရးနဲ႕ မဟုတ္ပဲ အၾကမ္းဖက္မွဳဆီကို ေရြ႕ေလ်ာသြားပါတယ္။ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္၊ ဇန္န၀ါရီလ (၃၁)ရက္ေန႕မွာ ျမိဳ႕ေတာ္ရဲ႕ ဘ႑ာေရး district ကို suicide truck ကားနဲ႕ တိုက္ခိုက္ခဲ့မွဳဟာ လူေပါင္း (၈၆) ေယာက္ရဲ႕ ဇီ၀ိန္ကို ေျခြယူသြားခဲ့ျပီး၊ အမ်ိဳးသမီးနဲ႕ ကေလးမ်ားအပါအ၀င္ လူေပါင္း (၁၃၃၀)ေက်ာ္ကို ဒဏ္ရာရရွိေစခဲ့ပါတယ္။ ဒီျဖစ္ရပ္ဟာ အစိုးရတပ္အေပၚ တိုက္ရိုက္ထိခိုက္ခဲ့ျခင္း ဘာမွမရွိပဲ၊ အစိုးရတပ္ရဲ႕ legitimacy ကို ျမွင့္တင္ေပးလိုက္သလို ျဖစ္သြားခဲ့ပါတယ္။
ျငိမ္းခ်မ္းေရးဆီသို႕
၁၉၉၀ ေႏွာင္းပိုင္းကာလက်ေတာ့ Norwegian- Brokered peace process စတင္လာပါတယ္။ ၂၀၀၂ ခုႏွစ္မွာ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးသေဘာတူညီခ်က္ ထြက္ေပၚလာပါတယ္။ တမီးလ္မ်ားဘက္ကလဲ တမီးလ္လူမ်ိဳးမ်ားအမ်ားစုေနထိုင္ရာ နယ္ေျမေတြအတြက္ လံုး၀လြတ္လပ္ေရးမဟုတ္ပဲ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကိုသာ ေတာင္းဆိုဖို႕ သေဘာတူညီခဲ့ပါတယ္။ ႏွစ္ဘက္စလံုးက တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုမ်ားဆိုင္ရာ ပ႗ိပကၡေတြအတြက္ အသင့္ေလ်ာ္ဆံုး တိုင္းျပည္တည္ေဆာက္မွဳ ပံုစံျဖစ္တဲ့ federal structure ကို သေဘာတူညီခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီျငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္ဟာ မရွည္ၾကာလိုက္ပါဘူး။
အလံုးစံု ေခ်မွဳန္းေရးဆီသို႕
ႏိုင္ငံတကာက ဘယ္လိုပဲၾကိဳးစားၾကိဳးစား၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္ဟာ မေအာင္ျမင္ခဲ့ပါဘူး။ ႏွစ္ဘက္စလံုးက မညီညြတ္မွဳေတြဟာ ျပႆနာမီးပြားေတြကို မီးေတာက္ေတြ ျပန္ျဖစ္သြားေစခဲ့ပါတယ္။ အစိုးရဘက္က ပါတီႏွစ္ခုအၾကား အၾကီးအက်ယ္ျပိဳင္ဆိုင္မွဳေတြဟာ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ၾကိဳးပမ္းမွဳေတြကို ေႏွာင့္ေႏွးေစခဲ့သလို၊ တမီးလ္ေတြဘက္မွာလဲ political schism ျပႆနာက ေပၚေပါက္လာခဲ့ပါတယ္။ ထိပ္တန္းစစ္ေရးေခါင္းေဆာင္တဦးက ေကဒါ ေျခာက္ေထာင္ေက်ာ္ကို ဖဲ့ထုတ္ျပီး၊ အစိုးရတပ္ေတြနဲ႕ ပူးေပါင္းသြားမွဳပါ။ ေတာ္လွန္ေရးၾကာရင္ ေတာ္လွန္ေရးရဲ႕ မူလရည္မွန္းခ်က္က ဘယ္ေလာက္ပဲ ေကာင္းေကာင္း၊ ဘယ္ေလာက္ပဲမွန္မွန္ ဒီလိုျပႆနာေတြ ျဖစ္လာတတ္ပါတယ္။ ရတဲ့အခြင့္အေရးကို အမိအရဆုပ္ကိုင္ျပီး၊ အဆံုးသတ္ေအာင္ပြဲကို အျမန္ရယူႏိုင္ဖို႕ လိုအပ္လွပါတယ္။
အဆိုးဆံုးကေတာ့ ျငိမ္းခ်မ္းေရးတည္ေဆာက္မွဳမွာ အဓိကက်တဲ့ အစိုးရဘက္ ေခါင္းေဆာင္အေျပာင္းအလဲ ျဖစ္သြားတာပါပဲ။ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္မွာ hardliner ျဖစ္တဲ့ Mahinda Rajapaksa အာဏာရလာပါတယ္။ ျငိမ္းခ်မ္းေရးတည္ေဆာက္ဖို႕ ၾကိဳးပမ္းရာမွာ၊ ယံုၾကည္မွဳတည္ေဆာက္ရာေတြမွာ အင္အားၾကီးမားတဲ့ အစိုးရတပ္ဘက္က attitudes ဟာ အလြန္ကိုအေရးၾကီးပါတယ္။ အင္အားနည္းတဲ့ အတိုက္အခံဘက္က ျပဳလုပ္လို႕ ျငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲ ပ်က္သြားတာေတြ၊ အပစ္အခတ္ရပ္စဲမွဳ သေဘာတူညီခ်က္ပ်က္သြားတာေတြဟာ ကမၻာ့သမိုင္းမွာ ေတာ္ေတာ္ရွားပါတယ္။ အင္အားနည္းသူဘက္က ကတိကို အလြယ္တကူမဖ်က္ၾကပါဘူး။ အင္အားၾကီးသူဘက္က မလိမ့္တပတ္လုပ္တဲ့အခါ၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရးမဟုတ္ပဲ ေခ်မွဳန္းေရးအသြင္ ဖန္တီးလာတဲ့အခါေတြမွာသာ ဒီလိုဆိုး၀ါးတဲ့ ျငိမ္းခ်မ္းေရးပ်က္ျပယ္မွဳေတြ ျဖစ္လာႏိုင္တာပါ။
ဒီလိုနဲ႕ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္၊ ႏွစ္လယ္ပိုင္းေရာက္ေတာ့ လူမ်ိဳးေရးပ႗ိပကၡေတြ ထပ္မံျဖစ္ပြားလာပါတယ္။ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္က်ေတာ့ အပစ္အခတ္ရပ္စဲထားတဲ့ တပ္အခ်င္းခ်င္း ရင္ဆိုင္ထိေတြ႕မွဳေတြ တစတစမ်ားလာပါတယ္။ ၂၀၀၈၊ ဇန္န၀ါရီလက်ေတာ့ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးကို ကိုလံဘိုက တရား၀င္ ရုတ္သိမ္းလိုက္ျပီး၊ တဘက္နဲ႕တဘက္ အလံုးစံုေခ်မွဳန္းေရးအေပၚ အေျခခံတဲ့ ျပည္တြင္းစစ္ပြဲၾကီးဆီကို ဦးတည္သြားပါေတာ့တယ္။ အခု ၂၀၀၉၊ ေဖေဖာ္၀ါရီ က်ေတာ့ တမီးလ္တိုက္ဂါးေတြကို အလံုးစံုေခ်မွဳန္းႏိုင္ေတာ့မယ္လို႕ အစိုးရက ေၾကျငာလိုက္ပါတယ္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ အျပစ္မဲ့လူဦးေရ ႏွစ္သိန္းေက်ာ္ကေတာ့ conflict zone ထဲမွာ ပိတ္မိေနဆဲပါပဲ။ ဒဏ္ရာရသူေတြကို ကယ္ထုတ္ဖို႕ humanitarian view ကေတာင္းဆိုမွဳကိုလဲ အစိုးရတပ္ေတြက အေၾကာင္းျပန္ျခင္း မရွိေသးပါဘူး။
နိဂံုး
ဒီျဖစ္ရပ္ေတြဟာ ပ႗ိပကၡျပႆနာေတြ ရွိေနဆဲ အျခားႏိုင္ငံမ်ားအတြက္ အေရးၾကီးတဲ့ သင္ခန္းစာေတြကို မီးေမာင္းထိုးျပထားပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးတရပ္ ရွည္ၾကာလာရင္ ျဖစ္လာတတ္တဲ့ အက်ိဳးဆက္ေတြ၊ အမွန္အမွား ေ၀၀ါးသြားမွဳေတြ၊ ကတိဖ်က္မွဳေတြ၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရးတည္ေဆာက္မွဳကို ပ်က္ယြင္းေစႏိုင္တဲ့ အခ်က္ေတြစတဲ့ သင္ခန္းစာေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို ေလ့လာဆန္းစစ္ ၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။ အခုဒီေဆာင္းပါးဟာ တမီးလ္တိုက္ဂါးေတြဘက္ကိုပဲျဖစ္ျဖစ္၊ သီရိလကၤာႏိုင္ငံ အစိုးရတပ္ေတြဘက္ကိုပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ဘက္လိုက္ေရးသားထားျခင္း မရွိပါဘူး။ သမိုင္းျဖစ္စဥ္မ်ားကိုသာ ဗဟုသုတအေနနဲ႕ တင္ျပေရးသားျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
ခင္မမမ်ိဳး (၄၊၂၊ ၂၀၀၉)
ရည္ညႊန္းကိုးကား။ ။
Kalatunge, M. (2003) “Insurgency in a small country: Ethnic Revolt in SRI LANKA”, Strategy Research Project, U.S. Army War College, Unclassified document
Kronstadt, K. (2008) “Sri Lanka: Background and U.S. Relations”, CRS Report for Members and Committees of Congress, Congressional Research Services, Unclassified document
Mackinlay, J. (2002) “Globalization and Insurgency”, Adelphi Paper, The International Institute for Strategic Studies, Oxford