အခ်ိန္ကစကားေျပာတတ္တယ္
တခါတေလ ဘယ္သူမွန္တယ္၊ မွားတယ္ဆိုတာ ခြဲျခားလို႔မရပဲ အျငင္းပြားေနရတဲ့ ကိစၥေလးေတြ ရွိတတ္တယ္။ လူတိုင္းလူတိုင္းမွာကလဲ အေတြးကိုယ္စီရွိၾကတာဆိုေတာ့ အေတြးေတြကို ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုၾကရင္း အျငင္းပြားရတတ္တာ၊ ပ႗ိပကၡ ျဖစ္တတ္တာေလးေတြ ဘယ္ေနရာမွာမဆို ရွိေနႏိုင္တာပါပဲ။
လြန္ခဲ့တဲ့ ဆယ္စုႏွစ္မတိုင္မီကာလတုန္းက စစ္ေအးတိုက္ပြဲၾကီးလဲ ျပီးသြားေရာ အေမရိကသမၼတ ဘြတ္ရွ္စီနီယာက ‘The New World Order’ ဆိုတာကို ေၾကျငာပါေလေရာ။ ႏိုင္ငံတကာပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္မွဳေတြ ရွိလာေတာ့မယ္၊ စစ္ပြဲေတြျပီးဆံုးသြားျပီ။ ႏိုင္ငံတကာဥပေဒကို အားလံုးေလးစားလိုက္နာလာေတာ့မယ္၊ အေမရိကန္က ေထာက္ကူေပးတဲ့ justice era ၾကီးျဖစ္လာေတာ့မယ္ဆိုခဲ့တယ္။ ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္ ဖာကူရာမက ‘The End of History’ လို႔ ဆိုခဲ့တယ္။ ideological conflict ေတြျပီးသြားျပီ၊ ဘာသာေရးနဲ႕လူမ်ိဳးေရးကိစၥေလးတခ်ိဳ႕သာ က်န္ေတာ့တယ္။ conflict ေတြ ျဖစ္လာခဲ့ရင္လဲ liberal peace paradigm အသံုးျပဳျပီး ထိန္းႏိုင္မယ္ဆိုခဲ့ဖူးတယ္။
တဘက္ကေန ဟန္တင္တန္က ‘clash of civilizations’ ဆိုျပီး argue လုပ္ခဲ့တယ္။ Furture conflict ေတြက ideological conflict လဲမဟုတ္၊ economic conflict လဲ မဟုတ္ပဲ different civilization blocs (eg. Islam, West, China, ethnic---) စတာေတြ ျဖစ္လာမယ္လို႔ဆိုခဲ့တယ္။ ႏွစ္ဘက္အျပန္အလွန္ကို debate ေတြအၾကီးအက်ယ္ လုပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။
အခု ဆယ္စုႏွစ္ကာလတြင္း ကမာၻ႕ေရးရာေတြ၊ ပယ္လယ္ေကြ႕စစ္ပြဲတို႔၊ ယူဂိုဇလားဗီးယားတို႕၊ ေဘာ့စနီးယား၊ ဟာဇီဂိုးဗီးနားတို႔၊ ကိုဆိုဗိုတို႔၊ အီရတ္တို႔ကို ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ဘယ္သူေျပာခဲ့တာေတြက ပိုမိုမွန္ကန္မွဳမ်ားတယ္ဆိုတဲ့ အေျဖထြက္လာပါေတာ့တယ္။ အခ်ိန္က ဆံုးျဖတ္ေပးလိုက္တာပါပဲ။
တခါတေလလဲ တခ်ိဳ႕ကိစၥေတြမွာ ၾကိဳျမင္ေနတာေတြ ရွိေနေပမယ့္ မေျပာခ်င္ေတာ့ပါ။ အမ်ားညီေတာ့လဲ ဤကို က်ြဲလို႕ဖတ္ရတတ္တာေတြ ေလာကမွာ ရွိစျမဲ။ သမိုင္းေတြ တေက်ာ့မျပန္ပါေစနဲ႔လို႔ပဲ ေန႔စဥ္နဲ႔အမွ် ဆုေတာင္းေနမိတယ္။ ေနာက္ဆံုးေတာ့လဲ အခ်ိန္က စကားေျပာလာမွာပါေလ။
ခင္မမမ်ိဳး (၂၄၊ ၄၊ ၂၀၀၈)