tag:blogger.com,1999:blog-88058735879820493042024-03-13T18:12:19.082+00:00Khin Ma Ma Myo's BlogKhin Ma Ma Myohttp://www.blogger.com/profile/04175997936171231938noreply@blogger.comBlogger597125tag:blogger.com,1999:blog-8805873587982049304.post-59201211929289658272011-10-17T00:22:00.001+01:002011-10-17T00:24:01.122+01:00ေတာင္အာဖရိက ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးျဖစ္စဥ္နိဒါန္း<br /><br />ေတာင္အာဖရိကႏိုင္ငံရဲ႕ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးျဖစ္စဥ္ဟာ ကမၻာတ၀ွမ္းက ႏိုင္ငံေရးေလ့လာသူေတြ၊ ႏိုင္ငံေရးလက္ေတြ႕ လုပ္ေဆာင္ေနသူေတြနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးတက္ၾကြလွဳပ္ရွားသူမ်ားအၾကားမွာ ထင္ရွား ေက်ာ္ၾကားလွပါတယ္။ (၁၉၉၀) ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္၀ါရီလ မွာ ေတာင္အာဖရိက သမၼတ F. W. de Klerk က ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေထာင္သြင္းအက်ဥ္းခ်ထားတဲ့ အတိုက္အခံေခါင္းေဆာင္ မင္ဒဲလားကို လႊတ္ေပး လိုက္တဲ့အခါမွာ ေတာင္အာဖရိကျပည္သူမ်ားသာမက ကမၻာကပါ အံ့ၾသသြားခဲ့ၾကပါတယ္။ မင္ဒဲလားကို လႊတ္ေပးလိုက္မွဳဟာ အေျပာင္းအလဲေတြကို ဦးတည္လာျပီလားဆိုတာကို အဆိုးဘက္ ကေကာ၊ အေကာင္းဘက္ကပါ ေ၀ဖန္သံုးသပ္မွဳေတြ ရွိလာခဲ့ၾကပါတယ္။ <br /><br />ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္၊ မင္ဒဲလားတေယာက္ထဲကို လႊတ္ေပးလိုက္တာနဲ႕တင္ ႏိုင္ငံေရးအရ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွဳ (political reform) ကို အာမခံခ်က္ မရွိႏိုင္ေၾကာင္းကိုလဲ အမ်ားက နားလည္ထားခဲ့ၾကပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္ F. W. de Klerk အစိုးရဘက္က တာ၀န္ရွိသူေတြ၊ မင္ဒဲလားဦးေဆာင္တဲ့ ANC (African National Congress) အပါအ၀င္ ေတာင္အာဖရိက အတိုက္အခံ အဖြဲ႕အစည္း မ်ားစြာက တာ၀န္ရွိသူေတြ၊ ဘာသာေရး ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႕ ပညာရွင္ေတြဟာ ကမၻာ့သမိုင္းမွာ extraordinary negotiation process လို႕ မွတ္တမ္းတင္ခံထားခဲ့ရတဲ့ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးျဖစ္စဥ္ၾကီးကို ပူးတြဲ ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္ခဲ့ၾကပါတယ္။<br /><br /><br /><span id="fullpost"><br /><br /><br />ပဋိပကၡ သမိုင္းေနာက္ခံ<br /><br />(၁၆၅၂) ခုႏွစ္မွာ ဒတ္ခ်္အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီက Cape of Good Hope မွာ ဌာနခြဲတခု ဖြင့္လွစ္ခဲ့ပါတယ္။ တျဖည္းျဖည္းနဲ႕ အာဖရိကတိုက္ ေတာင္ပိုင္းေဒသမွာ လူျဖဴေတြက ကိုလိုနီစနစ္နဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္မွဳေတြ ျပဳလုပ္လာပါတယ္။ သူတို႕ေတြကို Boers ေတြလို႕ သတ္မွတ္ေခၚတြင္ၾကပါတယ္။ သူတို႕ေတြက ေဒသခံလူမည္းလူမ်ိဳးေတြကို ေက်းကၽြန္ျပဳ အလုပ္ေစခိုင္းမွဳေတြ လုပ္လာခဲ့ပါတယ္။ (၁၇၉၅) ခုႏွစ္မွာ Cape of Good Hope ကို ျဗိတိသွ်ေတြက သိမ္းပိုက္ျပီး၊ (၁၈၁၅) ခုႏွစ္မွာေတာ့ ေဒသတြင္း ထိန္းခ်ဳပ္မွဳေတြ ျပဳလုပ္လာႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ျဗိတိသွ်ေတြက လူ႕အဖြဲ႕အစည္း တိုးတက္ေရး အတြက္ လိုအပ္မယ့္ မူ၀ါဒေတြ ေျပာင္းလဲခ်မွတ္လာျပီး၊ (၁၈၃၄) ခုႏွစ္မွာ ေက်းကၽြန္စနစ္ကို ဖ်က္သိမ္းေပးခဲ့ပါတယ္။<br /><br />ဒါေၾကာင့္ Boers ေတြဟာ နယ္ေျမသစ္ရွာေဖြမွဳေတြ ျပဳလုပ္လာၾကပါတယ္။ ဒီလိုနယ္ေျမသစ္ေတြ ရွာေဖြရင္း (၁၈၆၉) ခုႏွစ္မွာ Kimberly ဆိုတဲ့ေနရာမွာ သဘာ၀သယံဇာတ စိန္ေတြ တူးေဖာ္ေတြ႕ရွိခဲ့ျပီး၊ မၾကာမီမွာပဲ Johannesburg မွာ ေရႊေတြ ထပ္မံ ေတြ႕ရွိခဲ့ၾကပါတယ္။ ျဗိတိသွ်ေတြက နယ္ေျမသစ္ေတြကိုပါ လက္ေအာက္ခံေဒသအျဖစ္ သတ္မွတ္လာတာေၾကာင့္ သယံဇာတေပါၾကြယ္၀တဲ့ နယ္ေျမေတြကို လုၾကရင္း Boer Wars ႏွစ္ၾကိမ္ ျဖစ္ခဲ့ေပမယ့္ စစ္အင္အားနဲ႕ လက္နက္အင္အား သာလြန္တဲ့ ျဗိတိသွ်တို႕ဘက္က အႏိုင္ရသြားခဲ့ပါတယ္။<br /><br />(၁၉၁၀) ခုႏွစ္မွာေတာ့ ျဗိတိသွ်တို႕က ေတာင္အာဖရိက ျပည္ေထာင္စုအျဖစ္ ကြဲျပားေနတဲ့ နယ္ေျမ ေဒသ အသီးသီးကို စုစည္းသတ္မွတ္ေသာ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို ျပဌာန္းခဲ့ပါတယ္။ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအရ တက္လာတဲ့ အစိုးရသစ္ဟာ Mines and Work Act (1911), Natives Land Act (1913) တို႕ကို ျပဌာန္းခဲ့ရာမွာ လူမည္းလူမ်ိဳးေတြအတြက္ ဆံုးရွံဳးနစ္နာေစမယ့္ ပုဒ္မေတြ အမ်ားအျပား ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။ (၁၉၃၀) ကာလေတြမွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ကမၻာ့စီးပြားပ်က္ကပ္က ေတာင္အာဖရိကႏိုင္ငံကို ဆိုးရြားစြာ အက်ိဳးသက္ေရာက္မွဳေတြ ရွိေစခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လူျဖဴေတြနဲ႕ ဖြဲ႕စည္းထားတဲ့ အမ်ိဳးသားပါတီက လူျဖဴဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူေတြကို ဦးစားေပးျပီး၊ လူမည္းေတြကို ေစ်းေပါေသာ လုပ္သားမ်ားအျဖစ္ ခြဲျခား အသံုးခ်မယ့္ မူ၀ါဒေတြကို ေရးဆြဲခဲ့ပါတယ္။ ဒီပါတီဟာ (၁၉၄၈) ခုႏွစ္၊ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အႏိုင္ရပါတီ ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ <br /><br />အႏိုင္ရပါတီဟာ ေရးဆြဲထားတဲ့ မူ၀ါဒေတြကို အေျခခံျပီး Apartheid Laws ေတြကို ခ်မွတ္က်င့္သံုးပါေတာ့တယ္။ ေတာင္အာဖရိက ဘာသာစကားအရ Apartheid ဆိုတာ ခြဲျခားျခင္း (separation) ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီဥပေဒေတြဟာ လူမည္းေတြရဲ႕ ဘ၀အခြင့္အလမ္းမ်ားကို မတရားဖိႏွိပ္မွဳမ်ားနဲ႕ ခ်ဳပ္ကိုင္ထားတဲ့အတြက္ ဆန္႕က်င္လွဳပ္ရွားမွဳေတြ ေပၚထြက္လာခဲ့ပါေတာ့တယ္။ <br /><br />၁၉၅၀ ကနဦးကာလေတြမွာ အၾကမ္းမဖက္ ဥပေဒေဘာင္တြင္း လႈပ္ရွားမႈအေနနဲ႔ လူမ်ဳိးေပါင္းစံု တန္းတူညီမွ်ေရးကို ေတာင္းဆိုၿပီး၊ ေထာင္ထဲ၀င္ၾကတဲ့ ႏိုင္ငံေရး အန္တုမႈ ကင္ပိန္းေတြ ျဖစ္ပြားခဲ့ ပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ေတာင္အာဖရိက အမ်ဳိးသားကြန္ဂရက္ (ေအအင္စီ)နဲ႔ အျခား မဟာမိတ္ ေတြက လူမ်ဳိးေပါင္းစံုတန္းတူညီမွ်ေရး၊ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး စတာေတြ ပါ၀င္တဲ့ Freedom Charter ကို ေတာင္အာဖရိကအစိုးရဆီ တင္သြင္းခဲ့ပါတယ္။ အစိုးရက ျငင္းဆန္ၿပီး၊ မင္ဒဲလားအပါအ၀င္ ေခါင္းေဆာင္ေတြကို ဖမ္းဆီးခဲ့ပါ တယ္။<br /><br />၁၉၆၀ ခုႏွစ္ေရာက္ေတာ့ ဒီလို normative leverage လုပ္ေနရံုနဲ႔ပဲ ေအာင္ပြဲရမွာ မဟုတ္ဘူးဆိုတာကို ေအအင္စီ ေခါင္းေဆာင္ေတြ သေဘာေပါက္လာၾကပါတယ္။ ႏွစ္ေပါင္း (၅၀) ၾကာေအာင္ ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ ေတာင္းဆိုခ်က္ေတြ၊ လက္မွတ္ထိုးေတာင္းဆိုမႈေတြဟာ Apartheid အစိုးရ ရပ္တည္မႈကို ေရြ႕လ်ားေအာင္ မလုပ္ႏိုင္ခဲ့ဖူးဆိုတာကို သိျမင္လာၾကပါတယ္။ ဒါနဲ႔ ႏိုင္ငံနဲ႔အ၀ွမ္း ဆႏၵျပပြဲေတြကို ေအအင္စီေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ မဟာမိတ္ေတြ စုေပါင္းၿပီး အေကာင္အထည္ေဖာ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႔ (၁၉၆၀) The Sharpeville Massacreမွာ ဆႏၵျပသူ (၆၉) ဦးက်ဆံုးၿပီး၊ (၁၈၀) ေက်ာ္ ဒဏ္ရာရခဲ့ပါတယ္။ တိုင္းျပည္တ၀ွမ္းက ႏိုင္ငံေရးလႈပ္ရွားသူ လူႏွစ္ေထာင္ေက်ာ္ကိုလဲ အစိုးရက လိုက္လံဖမ္းဆီးပါ ေတာ့တယ္။<br /><br />ဒီအခါမွာ ေခါင္းေဆာင္ေတြအေနနဲ႔က ေရြးစရာလမ္း သိပ္မက်န္ေတာ့ပါဘူး။ လူထုတိုက္ပြဲတခုတည္းနဲ႔ မရ၊ လက္နက္ ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးနဲ႔ပါ ေပါင္းစပ္ရမယ္လို႔ အျမင္ရွိလာတာေၾကာင့္ မင္ဒဲလားနဲ႔ ေအအင္စီဟာ ဇူးလူးဘာသာစကားနဲ႔ “Spear of the Nation.” လို႔ အမည္ရတဲ့ military wing ကို တည္ေထာင္ပါေတာ့တယ္။ စစ္ေရးနဲ႔ ေတာင္အာဖရိက စစ္တပ္ကို ယွဥ္ႏိုင္ဖို႔ မလြယ္ကူပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးနဲ႔ ေပါင္းစပ္ျခင္းအားျဖင့္ ေတြ႔ဆံုညွိႏွိဳင္းေရး စားပြဲေပၚကို အစိုးရဆီ တြန္းပို႔ ႏိုင္လာမယ္လို႔ ယူဆခဲ့ၾကပါတယ္။<br /><br />(၁၉၆၂) ခုႏွစ္မွာေတာ့ မင္ဒဲလားနဲ႔ ေခါင္းေဆာင္အခ်ဳိ႕ကို ေတာင္အာဖရိက လံုျခံဳေရးတပ္ေတြက ဖမ္းဆီးမိသြားပါတယ္။ ေခါင္းေဆာင္ေတြ အဖမ္းခံရၿပီးေနာက္ပိုင္းမွာ အစိုးရဆန္႔က်င္ေရးအရွိန္က ေႏွးက်သြား ခဲ့ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတြင္း လႈပ္ရွားမႈေတြ အားေလ်ာ့ၿပီး၊ ႏိုင္ငံျပင္ပက မင္ဒဲလားလြတ္ေျမာက္ေရး လႈပ္ရွားမႈ၊ ႏိုင္ငံတကာ ကင္ပိန္းေတြရဲ႕ အရွိန္ကသာ ႀကီးထြားလာခဲ့ပါတယ္။ အစိုးရထဲကို ၀င္ပူးၿပီး (change from within) လုပ္မွပဲ ရေတာ့မယ္ဆိုတဲ့ ႏိုင္ငံေရး သေဘာတရားေတြက ပ်ံ႕ႏွံ႔ေနရာယူလာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဖိႏွိပ္မႈရွိသမွ် ထႂကြပုန္ကန္မႈ၊ ႏိုင္ငံေရးအန္တုမႈ ဆိုတာ ရွိေနမွာပဲဆိုတဲ့ ေတာ္လွန္ေရးဥပေဒသေတြဟာ ေတာင္အာဖရိကမွာလဲ မွန္ကန္ခဲ့ပါတယ္။ မ်ဳိးဆက္သစ္ ေခါင္းေဆာင္ ေတြ ထပ္မံေပၚထြက္လာခဲ့ၿပီး၊ ၁၉၆၀ ေႏွာင္းပိုင္းေတြမွာ The Black Consciousness Movement (BCM) စတာေတြ ေပၚေပါက္လာပါတယ္။<br /><br />(၁၉၇၆) ခုႏွစ္မွာေတာ့ The Soweto uprising ေပၚထြက္လာပါတယ္။ ဒီလူထုအေရးေတာ္ပံုႀကီးကို လူငယ္ေက်ာင္း သားေတြက ဦးေဆာင္ခဲ့ၾကတာပါ။ အေရးေတာ္ပံုႀကီးျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ပထမ ႏွစ္လအတြင္းမွာ လူငယ္ ႏွစ္ေထာင္ေက်ာ္ ေသဆံုးခဲ့ၿပီး၊ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာ ဖမ္းဆီးခံခဲ့ရပါတယ္။ ဒီလူထု အေရးေတာ္ပံု ႀကီးကို ျပည္ပမွာရွိေနတဲ့ မ်ဳိးဆက္ ေဟာင္းေတြက အခ်ိန္ကိုက္ တိုင္မင္ေပးၿပီး လႈပ္ရွားေစခဲ့တာလဲ မဟုတ္သလို၊ ျပည္တြင္းမွာ ရွိေနတဲ့ မ်ဳိးဆက္ေဟာင္း ေခါင္းေဆာင္ေတြက တိုက္ပြဲေခၚယူခဲ့တာလဲ မဟုတ္ပါဘူး။<br /><br />"မတရားမွဳသည္ ဥပေဒျဖစ္လာေသာအခါ ေတာ္လွန္ပုန္ကန္ျခင္းသည္ တာ၀န္တရပ္ျဖစ္လာသည္" ဆိုတဲ့ ဥပေဒသအတိုင္း (၁၉၇၆) ခုႏွစ္၊ ေတာင္အာဖရိက လူထုအေရးေတာ္ပံုႀကီးက ႐ုတ္ျခည္း ထျဖစ္သြားခဲ့တာပါ။ အစိုးရက လူမည္း ေက်ာင္းသားေတြကို လူျဖဴ Boers ေတြရဲ႕ ဘာသာစကားကို အတင္းအၾကပ္ သင္ခိုင္းပါတယ္။ ဒါကို မေက်နပ္တဲ့ ေက်ာင္းသားေတြက ဆႏၵျပၾကပါတယ္။ လံုျခံဳေရးတပ္ေတြေၾကာင့္ ေက်ာင္းသားေလး တေယာက္ ေသသြားပါတယ္။ ဒါကို မေက်နပ္တဲ့အတြက္ Soweto မွာ အဓိက႐ုဏ္းျဖစ္ၿပီး၊ တႏိုင္ငံလံုးကို ပ်ံ႕ႏွံ႕သြားခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏွစ္ႏွစ္ေက်ာ္ ၾကာေအာင္ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ဒီလူထုအေရးေတာ္ပံုႀကီးမွာ လူေပါင္း တေသာင္းေက်ာ္ခန္႔ ေသဆံုးခဲ့ပါတယ္။<br /><br />ဒီလူထု အေရးေတာ္ပံုႀကီးဟာ ေတာင္အာဖရိက ႏိုင္ငံေရးသမိုင္းမွာေတာ့ သမိုင္းတေကြ႔ကို ခ်ဳိးပစ္လိုက္ပါေတာ့တယ္။ ေထာင္ထဲကို ေရာက္သြားတဲ့ မ်ဳိးဆက္သစ္ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ မ်ဳိးဆက္ေဟာင္း ေခါင္းေဆာင္ေတြ ေထာင္ထဲမွာ ေပါင္းစည္းမိသြားၾကပါတယ္။ ေထာင္ေပါင္း မ်ားစြာေသာ လူေတြက ထြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္ၿပီး ေအအင္စီနဲ႔ ပီေအစီအဖြဲ႔တို႔ရဲ႕ military wing ေတြမွာ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္လာၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးတက္ႂကြလႈပ္ရွားသူ မ်ဳိးဆက္သစ္ေတြ ထပ္ၿပီး ေပၚထြက္လာ ပါတယ္။<br /><br />(၁၉၈၃) မွာ အစိုးရက ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒသစ္ ေရးဆြဲျပ႒ာန္းၿပီး၊ လူထုရဲ႕ တိုက္ပြဲေရခ်ိန္ကို ေလွ်ာ့ခ်ဖို႔နဲ႔ ေတာ္လွန္ဆန္႔က်င္သူေတြကို ျဖိဳခြဲဖို႔ ၾကိဳးစားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မေအာင္ျမင္ခဲ့ပါဘူး။ ေရြးေကာက္ပြဲကို ညီညီညာညာ ဆန္႔က်င္ခဲ့ၾကတာေၾကာင့္ အစိုးရစိတ္တိုင္းက် မျဖစ္ခဲ့ပါဘူး။ အထိနာ ေစခဲ့ပါတယ္။ (၁၉၈၅) ခုႏွစ္မွာ The Sharpeville Massacre ႏွစ္ဆယ့္ငါးႏွစ္ေျမာက္ ႏွစ္ပတ္လည္ကို လူထုလႈပ္ရွားမႈ အသြင္နဲ႔ က်င္းပၾကတာေၾကာင့္ အစိုးရက ႏိုင္ငံေတာ္ကို အေရးေပၚ အေျခအေန ေၾကျငာ လိုက္ရပါေတာ့တယ္။<br /><br />ဒီအခါမွာ လူေပါင္း ႏွစ္သန္းေက်ာ္ကို ကိုယ္စားျပဳတဲ့ အဖြဲ႔အစည္း ခုနစ္ေထာင္ေက်ာ္က ႏိုင္ငံေရးအန္တုမႈ လႈပ္ရွားမႈ ႀကီးကို စတင္ၾကပါေတာ့တယ္။ ဒီအဖြဲ႔အစည္း ခုနစ္ေထာင္ေက်ာ္ဟာ Mass Democratic Movement (MDM) ေခါင္းစီးေအာက္မွာ လႈပ္ရွားခဲ့ၾကပါတယ္။ တိုက္ပြဲမရွိပဲ တပ္ေပါင္းစုေတြ ဖြဲ႔လိုက္၊ ကြဲလိုက္၊ ျပဲလိုက္၊ ျပန္တည္ေထာင္လိုက္နဲ႔ သံသရာ လည္ေနတာထက္စာရင္ ဒီလို တိုက္ပြဲရွိခ်ိန္မွာ ကိုယ့္အဖြဲ႔အစည္း၊ သူ႔အဖြဲ႔အစည္းစတာေတြကို ေခါင္းစီးမတင္ပဲ တပ္ေပါင္းစု လႈပ္ရွားမႈသဏၭာန္ ေခါင္းစီးႀကီးတခု ေအာက္မွာ ညီညြတ္ေရး ျဖစ္တည္လာတာက ပိုၿပီးထိေရာက္မႈ ရွိတယ္ဆိုတာ ေတာင္အာဖရိကရဲ႕ MDM လႈပ္ရွားမႈႀကီးက သက္ေသျပခဲ့ပါတယ္။<br /><br />ဒီလို လႈပ္ရွားမႈႀကီး အရွိန္ေကာင္းလာတာနဲ႔အမွ် အစိုးရဆီမွာ အာဏာရွိတာနဲ႔ စစ္တပ္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားႏိုင္ရံုက လြဲလို႔ ဘာမွ မက်န္ေတာ့ပါဘူး။ ျပည္တြင္းျပည္ပ legitimacy မရွိပါဘူး။ အစိုးရဆန္႔က်င္သူေတြဘက္မွာေတာ့ အမ်ားျပည္သူရဲ႕ ေထာက္ခံအားေပးမႈ၊ ႏိုင္ငံတကာ အသိအမွတ္ ျပဳမႈ၊ ေအာင္ပြဲကို မေဆာင္က်ဥ္းႏိုင္ေပမယ့္ အရွိန္တခုရွိတဲ့ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး၊ အစိုးရဘက္က ႏွိမ္နင္းသမွ် ဖိေလႂကြေလ ျဖစ္လာတဲ့ ေရရွည္ရပ္တည္ႏိုင္ေသာ တပ္ေပါင္းစု လႈပ္ရွားမႈႀကီး၊ ေငြေၾကးေတြ၊ အာဏာေတြနဲ႔ ေသြးေဆာင္ျဖားေယာင္းလို႔ မရႏိုင္တဲ့ ေခါင္းေဆာင္မ်ားရဲ႕ ေတာ္လွန္စိတ္ ခိုင္မာမႈ စတာေတြရဲ႕ အားေတြကို ရရွိေနၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏွစ္ဘက္စလံုးဟာ ထိပ္တိုက္ ရင္ဆိုင္ေနၿပီး၊ ပါ၀ါခ်ိန္ခြင္လွ်ာ ညီလာတဲ့ အေျခအေနျဖစ္လာပါတယ္။<br /><br />ဒီလိုအေျခအေနမွာ အစိုးရဘက္က မင္ဒဲလားရဲ႕ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးလိုေသာ ဆႏၵရွိမရွိကို ကနဦး အတည္ျပဳပါတယ္။ (၁၉၉၀) ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္၀ါရီလ (၂) ရက္ေန႔မွာ မင္ဒဲလားကို လႊတ္ေပးမည္ ျဖစ္ေၾကာင္းနဲ႔ ေအအင္စီႏွင့္ အျခားႏိုင္ငံေရး အဖြဲ႔အစည္းမ်ားကို ban လုပ္ထားျခင္းကို ႐ုတ္သိမ္းမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း အစိုးရဘက္က စတင္ေၾကျငာျပီး၊ မင္ဒဲလားကို ေဖေဖာ္၀ါရီလ (၁၁) ရက္ေန႔မွာ လႊတ္ေပးခဲ့ပါတယ္။ <br /><br />အခ်ိန္အခါႏွင့္ ႏိုင္ငံေရး အခင္းအက်င္း<br /><br />(၁၉၈၀) ကာလေတြမွာ ျဖစ္ပြားခဲ့ၾကတဲ့ ေတာင္အာဖရိက အစိုးရနဲ႕ အတိုက္အခံ ေတာ္လွန္ေရး သမားေတြအၾကားက ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မွဳေတြမွာ အတိုက္အခံေတြရဲ႕ အသက္ေတြ အမ်ားအျပား ဆံုးရွံဳးခဲ့ရပါတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ ေတာင္အာဖရိကႏိုင္ငံကို ႏိုင္ငံတကာက စီးပြားေရးပိတ္ဆို႕မွဳနဲ႕ အေရးယူထားတာေၾကာင့္ ႏိုင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရးဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳအေပၚမွာလဲ ထိခိုက္မွဳေတြ ရွိလာခဲ့ပါတယ္။ အစိုးရဘက္မွာကလဲ လက္နက္အင္အား၊ လူအင္အား၊ စီးပြားေရး အရင္းအျမစ္အားလံုးကို ပိုင္ဆိုင္ ထားတယ္ ဆိုေပမယ့္ လူထုေထာက္ခံမွဳနဲ႕ ႏိုင္ငံတကာ တရား၀င္မွဳကို ဘယ္လိုမွ လုပ္ေဆာင္လို႕ မရပါဘူး။ အစိုးရအဖြဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ေတြက အင္အားသံုးေျဖရွင္းရံုနဲ႕ တိုင္းျပည္ရဲ႕ ပဋိပကၡေတြကို ေျဖရွင္းလို႕ မရႏိုင္ေတာ့ဘူးဆိုတာကို သေဘာေပါက္စျပဳလာၾကပါတယ္။<br /><br />မင္ဒဲလားနဲ႕ သူ႕ရဲေဘာ္ေတြကလဲ အစိုးရကို ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ျခင္းျဖင့္ ေက်ာက္တံုး ေက်ာက္ေဆာင္ ေတြကို ခြဲေနရတဲ့ အေျခအေနမ်ိဳးမွာ ေရာက္ေနခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ မင္ဒဲလားဟာ အက်ဥ္းခ်ခံ ထားရေပမယ့္ ဥပေဒ၊ ေဘာဂေဗဒနဲ႕ သမိုင္းပညာရပ္ေတြကို ဆည္းပူးေနခဲ့ပါတယ္။ လူထုအေရးေတာ္ပံု အျပီးမွာ ေတာ္လွန္ေရးသမား အမ်ားအျပား ေထာင္ထဲေရာက္လာခဲ့တာေၾကာင့္ မင္ဒဲလားနဲ႕ သူ႕ရဲေဘာ္ေတြဟာ ေထာင္ထဲမွာ ႏိုင္ငံေရး၊ ဥပေဒနဲ႕ ေဘာဂေဗဒ ပညာရပ္ဆိုင္ရာ ေလ့လာမွဳေတြ ျပဳလုပ္ၾကပါတယ္။ အျပန္အလွန္ ေဆြးေႏြးျငင္းခုန္မွဳေတြ ျပဳလုပ္လာၾကျပီး၊ ပညာရပ္ဆိုင္ရာ မွတ္စုေတြကိုလဲ လွ်ိဳ႕၀ွက္ျဖန္႕ျဖဴးမွဳေတြ လုပ္လာၾကတာေၾကာင့္ အေျခအေနကို ေလ့လာသံုးသပ္ ႏိုင္စြမ္းေတြ တိုးျမင့္လာခဲ့ပါတယ္။ <br /><br />ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မွဳအေပၚမွာ လူထုရဲ႕ ေထာက္ခံမွဳနဲ႕ ႏိုင္ငံတကာရဲ႕ အားေပးမွဳေတြ ရရွိေနေပမယ့္ အဆံုးသတ္ေအာင္ပြဲကို ေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္ဖို႕အတြက္ အတိုက္အခံဘက္မွာ capability မရွိဘူး ဆိုတာကို သေဘာေပါက္ နားလည္လာၾကပါတယ္။ ေတာင္အာဖရိကႏိုင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရးအေျခအေန ပ်က္ယြင္းေနမွဳေတြ၊ လူထုရဲ႕ လူေနမွဳဘ၀ ယိုင္လဲပ်က္စီးေနမွဳေတြ၊ ပဋိပကၡေတြ ရွည္ၾကာေနျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ပြားေနတဲ့ ဆိုးက်ိဳးေတြကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားလာၾကပါတယ္။ ေထာင္သြင္းအက်ဥ္းခ်ခံထားရစဥ္ တေလွ်ာက္မွာ မင္ဒဲလားအေနနဲ႕ အစိုးရအေပၚမွာ uncompromising competitive stance ကေန ရပ္တည္လာခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ (၁၉၉၀) ခုႏွစ္မွာ အစိုးရက လႊတ္ေပးဖို႕ ကမ္းလွမ္းလာခ်ိန္ မွာေတာ့ အစိုးရအေနနဲ႕ ႏိုင္ငံတကာ စံႏွဳန္းေတြအေပၚ အေျခခံတဲ့ multiracial democracy စနစ္ကို အသြင္ကူးေျပာင္းေရး စတင္ျပဳလုပ္ရမယ္လို႕ pre-condition ခ်မွတ္ျပီး၊ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရး ေျခလွမ္းကို စတင္ လိုက္ပါေတာ့တယ္။<br /><br />ဒီလို မင္ဒဲလားကို လႊတ္ေပးရန္ ဆံုးျဖတ္တဲ႕ အစိုးရရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္နဲ႕ လက္ခံျပီး pre-condition တခု ခ်မွတ္ကာ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးရန္ စတင္လိုက္တဲ့ မင္ဒဲလားရဲ႕ ေျခလွမ္း စတာေတြကို ေတြ႕ျမင္လာၾကတဲ့ ႏွစ္ဖက္ေခါင္းေဆာင္အခ်ိဳ႕နဲ႕ ပညာရွင္ေတြကလဲ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးျဖစ္စဥ္ၾကီး စတင္လာႏိုင္ဖို႕ ၾကိဳးပမ္းမွဳေတြ ျပဳလုပ္လာၾကပါတယ္။ ႏွစ္ဘက္ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႕ ပညာရွင္ေတြက တိုးတိုးတမ်ိဳး၊ က်ယ္က်ယ္တဖံု ေတြ႕ဆံုစကားေျပာမွဳေတြ ျပဳလုပ္လာၾကျပီး၊ တဘက္နဲ႕တဘက္ရဲ႕ အေျခအေနကို ေသြးတိုးစမ္းလာၾကပါတယ္။<br /><br />ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မွဳ ျပဳခဲ့ၾကတဲ့ ပဋိပကၡထဲက အဖြဲ႕အစည္းေတြ အေနနဲ႕ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးပြဲေတြ တရား၀င္ မစတင္ခ်ိန္မွာ တဘက္နဲ႕တဘက္ ေသြးတိုးစမ္းမွဳေတြ ျပဳလုပ္ေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ညစာစားပြဲေတြ၊ ပြဲလမ္းသဘင္ေတြ၊ ႏွီးေႏွာဖလွယ္ပြဲေတြ ျပဳလုပ္ျပီး အျပန္အလွန္ဖိတ္ၾကားတက္ေရာက္မွဳေတြ လုပ္တတ္ၾက ပါတယ္။ ဒီလိုလုပ္ေဆာင္ရင္း တဘက္ရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္နဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားေတြကို မသိမသာ အကဲခတ္ေလ့ ရွိၾကပါတယ္။ ဒါေတြကုိ ျပဳလုပ္ထားမွသာ လက္ေတြ႕ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးပြဲေတြကို အေထာက္အကူ ျပဳလာႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ <br /><br />ပဋိပကၡေရးရာ ကၽြမ္းက်င္သူေတြကေတာ့ ဒီလို ေသြးတိုးစမ္းမွဳေတြကို testing the waters လို႕ သံုးႏွံဳးပါတယ္။ ေရထဲမဆင္းခင္ ေရအတိမ္အနက္ မည္၍မည္မွ် ရွိမယ္ဆိုတာကို စမ္းသပ္ၾကည့္တဲ့ သေဘာပါပဲ။ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရး ျဖစ္စဥ္မွာ ဒီလိုေသြးတိုးစမ္းကာလက အလြန္အေရးၾကီးပါတယ္။ တဘက္နဲ႕တဘက္ ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာၾကတဲ့ ကာလျဖစ္ျပီး၊ တဘက္ရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားနဲ႕ လိုလားခ်က္ေတြကို တဘက္က ေလ့လာရာကေန ဘံုအက်ိဳးစီးပြားေတြ၊ common ground ေတြကို ရွာေဖြၾကတဲ့ ကာလျဖစ္လို႕ပါပဲ။ ဒီလို အေျခအေနမွာ ႏွစ္ဘက္ေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ ပညာရွင္ေတြနဲ႕ စာနယ္ဇင္းသမားေတြကို အေျခအေနမွန္ ရိပ္စားမိျခင္း မရွိတဲ့ မိမိတို႕ ဘက္ေတာ္သားေတြက ေ၀ဖန္ ေျပာဆိုစြပ္စြဲမွဳေတြ ျပဳလုပ္ေလ့ရွိပါတယ္။ <br /><br />ပိုျပီးဆိုးရြားေစတဲ့ အခ်က္က ေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ ပညာရွင္ေတြနဲ႕ စာနယ္ဇင္းသမားေတြကလဲ ေသြးတိုးစမ္းမွဳကို လုပ္ၾကည့္ေနရဆဲ ကာလျဖစ္တဲ့အတြက္ ဘာကိုမွ ေသခ်ာေပါက္အာမခံျပီး ေျပာဆိုႏိုင္ျခင္း မရွိေသးတဲ့အခါ အေျခအေနကို အားမလို၊ အားမရျဖစ္မွဳေတြ ေပၚထြက္လာ တတ္ပါတယ္။ ဒါေတြဟာ ေကာင္းမြန္တဲ့ ေျပာင္းလဲမွဳကို ဦးတည္တဲ့ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးျဖစ္စဥ္ မစတင္ခင္မွာ တဘက္နဲ႕တဘက္ ေသြးတိုးစမ္းရတဲ့ အခ်ိန္ကာလတခု ရွိတယ္ဆိုတာကို သိရွိနားလည္ျခင္း အားနည္းခ်က္ေၾကာင့္ ျဖစ္ပြားလာတာျဖစ္တဲ့အတြက္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ျခင္းျဖင့္ ေပၚထြက္လာမယ့္ အက်ိဳးအျမတ္ (joint gains) ကို ေလ့လာရွာေဖြေနတာ ျဖစ္ေၾကာင္း ေခါင္းေဆာင္ ေတြက အမ်ားျပည္သူကို အသိေပးျပီး၊ အားမလိုအားမရ ျဖစ္မွဳေတြကို ေျဖသိမ့္ေပးေလ့ ရွိၾကပါတယ္။<br /><br />ေသြးတိုးစမ္းကာလဆိုတာ အခန္႕မသင့္ရင္ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မွဳေတြဆီကို ျပန္လည္ဦးတည္သြားျပီး၊ ပဋိပကၡ ရွည္ၾကာေစတဲ့ အခက္ခဲဆံုးကာလျဖစ္တဲ့အတြက္ ဘက္တဘက္အတြင္းမွာျဖစ္ေစ၊ အျခား ဘက္တဘက္နဲ႕ ဆက္ဆံေရးမွာျဖစ္ေစ အျပန္အလွန္နားလည္မွဳ၊ အေျမာ္အျမင္ၾကီးမွဳတို႕အေပၚမွာ အေျခခံဖို႕ လိုအပ္ေၾကာင္း ပညာရွင္ေတြက သတိေပးေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ေတာင္အာဖရိက မွာေတာ့ ဒီလိုေသြးတိုးစမ္း ကာလရဲ႕ အခက္အခဲေတြကို ေက်ာ္ျဖတ္ႏိုင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ႏွစ္ဘက္ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႕ ပညာရွင္ေတြဟာ တဘက္နဲ႕တဘက္ deal လုပ္လို႕ ရႏိုင္မယ့္ အေျခအေန ေတြကို ေလ့လာေတြ႕ရွိသြားႏိုင္ခဲ့ၾကပါတယ္။<br /><br />လူျဖဴေခါင္းေဆာင္ေတြကလဲ မင္ဒဲလားနဲ႕ အတိုက္အခံေတြကို ဆက္လက္ႏွိမ္နင္းေနရင္ လူထု လွဳပ္ရွားမွဳေတြ အရွိန္ေကာင္းလာျပီး ထိန္းခ်ဳပ္ရ ခက္ခဲမယ္၊ ႏိုင္ငံတကာက ဖိႏွိပ္မွဳေတြ ပိုမ်ားလာမယ္ ဆိုတဲ့ ပကတိအေျခအေနမွန္ကို သိျမင္လာၾကပါတယ္။ မင္ဒဲလားတို႕ဘက္ကလဲ လူမည္းအမ်ားစုဟာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအေတြ႕အၾကံဳမရွိမွဳ၊ ပညာေရးအေျခခံအားနည္းမွဳ၊ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ အားနည္းခ်က္ေတြ ရွိေနျပီး၊ လူျဖဴေခါင္းေဆာင္ေတြကသာ စည္းစိမ္ဥစၥာဓနေတြ၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကၽြမ္းက်င္မွဳေတြနဲ႕အတူ ႏိုင္ငံက ထြက္ခြာ သြားမယ္ဆိုရင္ ေနာင္တက္လာမယ့္ အစိုးရသစ္ဟာ တိုင္းျပည္ျပန္လည္ ထူေထာင္ေရး ဆိုင္ရာ ျပႆနာမ်ိဳးစံုနဲ႕ ရင္ဆိုင္ႏိုင္ရႏိုင္ဖြယ္ရွိျပီး အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးကိုလဲ ေဖာ္ေဆာင္ရန္ ခဲယဥ္းႏိုင္ ေၾကာင္း ပကတိအေျခအေနမွန္ကို သိျမင္လာၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ majority rule ကို ခ်မွတ္က်င့္သံုးျပီး၊ minority rights ကို ကာကြယ္သင့္ေၾကာင္း စဥ္းစားမိလာၾကပါတယ္။ <br /><br />တျပိဳင္နက္တည္းမွာပဲ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ရွည္ၾကာခဲ့တဲ့ ပဋိပကၡေတြမွာ တိုင္းျပည္ရဲ႕ လူမွဳ အေဆာက္အအံုကို ထိခိုက္ပ်က္စီးသြားေစခဲ့တယ္ဆိုတာကို ႏွစ္ဘက္စလံုးက လက္ခံလာၾကပါတယ္။ လူမွဳအေဆာက္အအံုကို ျပန္လည္တည္ေဆာက္ျခင္း မျပဳလုပ္ဘူးဆိုရင္ ေနာင္မ်ိဳးဆက္ေတြ ဒုကၡ ေရာက္ေတာ့မွာကို သိျမင္လာၾကတာနဲ႕ အမွ် ပညာေရးနဲ႕ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြမွာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္သင့္ေၾကာင္း စဥ္းစား လာၾကပါတယ္။ ဒီလို စဥ္းစားမွဳေတြ၊ သိျမင္မွဳေတြ ရွိလာေပမယ့္ တဘက္နဲ႕တဘက္ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ျပီး အႏိုင္ယူဖို႕ ၾကိဳးပမ္းခဲ့သူေတြအၾကားမွာ သံသယေတြ၊ အျမင္မရွင္းမွဳေတြ၊ မယံုၾကည္မွဳေတြ၊ နာၾကည္းမွဳေတြက အျမစ္တြယ္ေနတာေၾကာင့္ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရး ျဖစ္စဥ္ဟာ ခက္ခဲၾကန္႕ၾကာမွဳေတြ ရွိႏိုင္သလို၊ ကန္႕ကြက္မွဳေတြလဲ ရွိလာႏိုင္တယ္ဆိုတာကို ေလ့လာသံုးသပ္မိၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ယံုၾကည္မွဳ တည္ေဆာက္ေရး (confidence building) ကို Bold Move ေတြနဲ႕ တည္ေဆာက္ဖို႕ ၾကိဳးပမ္းလာၾကပါေတာ့တယ္။ <br /><br />ေျပာင္းလဲမွဳသို႕ ဦးတည္ေသာ ေရြ႕လ်ားမွဳမ်ား<br /><br />ေျပာင္းလဲမွဳေတြကို စတင္ဖို႕ ေရြ႕လ်ားမွဳေတြ ရွိဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ေရြ႕လ်ားမွဳေတြရွိမွသာ ေျပာင္းလဲမွဳကို ဦးတည္တဲ့ အရွိန္အဟုန္ကို ျမွင့္တင္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို ေရြ႕လ်ားမွဳေတြဆိုတာမွာလဲ သ႑ာန္မ်ိဳးစံု ရွိပါတယ္။ ပမာဆိုရရင္ အားကစားနည္းမ်ိဳးစံုရဲ႕ သ႑ာန္ကြဲျပားသလိုပါပဲ။ ေဘာလံုးကစားတဲ့အခါ ေဘာလံုးတလံုးကို လူေပါင္းမ်ားစြာက လုယူကစားရပါတယ္။ ဘတ္စ္ကက္ေဘာကစားတဲ့အခါလဲ ဒီလိုပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ ေဂါက္သီးကစားတဲ့အခါမွာက်ေတာ့ ေဘာလံုးတလံုးထဲကို လုျပီးကစားတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ကိုယ့္ေဘာလံုးနဲ႕ကိုယ္၊ ကိုယ့္အေရြ႕နဲ႕ကိုယ္ ျဖစ္ပါတယ္။ <br /><br />အျခားကစားနည္းေတြမွာလဲ ဒီလိုပါပဲ။ သူ႕နည္းသူ႕ဟန္နဲ႕သူ ရွိပါတယ္။ လက္ေ၀ွ႕ပြဲဆိုရင္ သူႏိုင္၊ ကိုယ္ႏိုင္ အျပိဳင္အဆိုင္ အလဲထိုးၾကရပါတယ္။ ေသနတ္ပစ္ျပိဳင္ပြဲဆိုျပန္ရင္ေတာ့ ပစ္မွတ္ကို ထိေအာင္ ဘယ္သူက ပစ္ႏိုင္မလဲ ဆိုတာကို ျပိဳင္ၾကရပါတယ္။ စကားစစ္ထိုးပြဲဆိုရင္ စကားနဲ႕ အႏိုင္ယူၾက ရပါတယ္။ အားလံုးဟာ ကိုယ့္အေရြ႕နဲ႕ကိုယ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ေဂါက္သီးရိုက္ပြဲကို ေဘာလံုးပြဲလို ျဖစ္ေစခ်င္လို႕ မရပါဘူး။ စကားစစ္ထိုးပြဲက လူေတြကို လက္ေ၀ွ႕ပြဲၾကိဳး၀ိုင္းထဲထည့္ျပီး လက္အိတ္ အတင္းစြပ္၊ ထိုးၾကိတ္ခိုင္းလို႕ မရပါဘူး။ ကစားနည္း ကစားဟန္ေတြ မတူညီႏိုင္ပါဘူး။ ႏိုင္ငံေရးမွာလဲ ဒီလိုပါပဲ။ ဥပေဒတြင္းႏိုင္ငံေရး၊ ဥပေဒပ ႏိုင္ငံေရး၊ ေျမေပၚႏိုင္ငံေရး၊ ေျမေအာက္ႏိုင္ငံေရး၊ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး၊ စားပြဲ၀ိုင္းႏိုင္ငံေရး၊ သံတမန္ႏိုင္ငံေရး၊ လမ္းမေပၚက ႏိုင္ငံေရး စတာေတြ အားလံုးမွာ လုပ္နည္းလုပ္ဟန္ေတြ မတူညီႏိုင္ပါဘူး။ <br /><br />ေတာင္အာဖရိကႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ ပညာရွင္ေတြနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးတက္ၾကြလွဳပ္ရွားသူေတြဟာ ဒီလို ကြဲျပားျခားနားတဲ့ လုပ္နည္းလုပ္ဟန္ေတြ၊ ဥပေဒသေတြကို ေကာင္းေကာင္းၾကီး သေဘာေပါက္ ခဲ့ၾကပါတယ္။ ေျမေအာက္ႏိုင္ငံေရး၊ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးေတြ အရွိန္ျမွင့္ဖို႕ လိုအပ္ေနခ်ိန္မွာလဲ တာ၀န္ေက်ျပြန္ေအာင္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့ၾကသလို၊ ႏိုင္ငံေရးအရ ေျပာင္းလဲမွဳေတြကို ေထာက္ကူေပးႏိုင္မယ့္ ျပင္ဆင္တည္ေဆာက္မွဳေတြကို လဲ ၾကိဳးပမ္း ေဖာ္ေဆာင္ထားခဲ့ၾကပါတယ္။ <br /><br />မင္ဒဲလားကို လူျဖဴအစိုးရက ေထာင္သြင္းအက်ဥ္းခ်ထားခ်ိန္မွာ အျခားေခါင္းေဆာင္ေတြက လူထု လွဳပ္ရွားမွဳ လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ားကို လက္ေတြ႕က်က် ျပင္ဆင္ထားခဲ့ၾကပါတယ္။ မင္ဒဲလား လြတ္ေျမာက္လာခ်ိန္မွာ ႏိုင္ငံနဲ႕ အ၀ွမ္းမွာ လူႏွစ္သန္းေက်ာ္အင္အားရွိတဲ့ အဖြဲ႕အစည္း ခုနစ္ေထာင္ေက်ာ္ ရွိေနပါတယ္။ စနစ္တက် ဖြဲ႕စည္းထားတဲ့ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး အင္အားစု ေတြလဲ ရွိသလို၊ ျပည္ပမွာလဲ ေထာင္နဲ႕ခ်ီတဲ့ ႏိုင္ငံေရး၊ လူမွဳေရး၊ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး၊ ဖြံ႕ျဖိဳး တိုးတက္ေရး၊ စီးပြားေရး၊ ျပည္သူ႕ေရးရာ၊ ဥပေဒဆိုင္ရာ ပညာရွင္ေတြ ရွိေနခဲ့ပါျပီ။ <br /><br />ဒါေတြကို မင္ဒဲလားက ျပဳလုပ္ထားခဲ့တာ မဟုတ္ပါ။ လြတ္ေျမာက္ေနတဲ့ ေခါင္းေဆာင္မ်ားနဲ႕ လွဳပ္ရွား တက္ၾကြသူမ်ားက အေျမာ္အျမင္ရွိရွိနဲ႕ လုပ္ေဆာင္ထားခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို အေျမာ္အျမင္ရွိမွဳ၊ အသိဥာဏ္ပညာ ၾကီးမားမွဳနဲ႕ လက္ေတြ႕က်က် ေဆာင္ရြက္တတ္မွဳေတြဟာ ေတာင္အာဖရိက ေစ့စပ္ ေဆြးေႏြးေရးျဖစ္စဥ္ ေအာင္ျမင္ဖို႕အတြက္ လိုအပ္တဲ့ Leverage ကို ျဖည့္ဆည္းေပးႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီလိုတည္ေဆာက္ျပင္ဆင္ထားမွဳေတြကို အျခားသူေတြက ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကျခင္း မရွိပဲ၊ မင္ဒဲလား လြတ္ေျမာက္လာ မွသာ အစစ၊ အရာရာ ျပန္လည္ေဆာင္ရြက္ေနရမယ္ဆိုရင္ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးျဖစ္စဥ္ၾကီး ေအာင္ျမင္ဖို႕ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာျမင့္ခဲ့မွာ အေသအခ်ာပါပဲ။ <br /><br />လြတ္ေျမာက္လာခ်ိန္မွာ ဒီလို ခိုင္မာေတာင့္တင္းတဲ့ လူထုလွဳပ္ရွားမွဳအင္အား၊ ႏိုင္ငံတကာ ေထာက္ခံ အားေပးမွဳနဲ႕ က႑အလိုက္ ကၽြမ္းက်င္သူအုပ္စုေတြ အဆင္သင့္ရွိေနတဲ့အတြက္ မင္ဒဲလားဟာ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးျဖစ္စဥ္ကို ဦးေဆာင္ျပီး၊ ထိေရာက္တဲ့ ေရြ႕လ်ားမွဳေတြကို ျပဳလုပ္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ လ အနည္းငယ္ အတြင္းမွာတင္ Groote Schuur Minute ကို မင္ဒဲလား ဦးေဆာင္တဲ့ ေအအင္စီနဲ႕ အစိုးရတို႕အၾကား သေဘာတူညီ လက္မွတ္ေရးထိုးႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ Groote Schuur Minute အရ ျဖစ္ပြားေနတဲ့ ႏိုင္ငံေရးအၾကမ္းဖက္မွဳမ်ား အဆံုးသတ္ေရး၊ တည္ျငိမ္ေအးခ်မ္းေရးနဲ႕ ျငိမ္းခ်မ္းစြာ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးအေျဖရွာေရးကို ႏွစ္ဘက္စလံုးမွ အေလးအနက္ထား၍ ေဖာ္ေဆာင္ရန္၊ ေစ့စပ္ ေဆြးေႏြးေရးျဖစ္စဥ္ကို အေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္ေစမည့္ အတားအဆီးမ်ားကို ႏွစ္ဘက္စလံုးမွ ရွင္းလင္း ဖယ္ရွားရန္၊ ယင္းသို႕ ရွင္းလင္းဖယ္ရွားျပီးပါက ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ား လြတ္ေျမာက္ေရးႏွင့္ ဆက္ဆံေရးလမ္းေၾကာင္းမ်ား ဖြင့္လွစ္ေရး လုပ္ငန္းမ်ားကို ဆက္လက္အေကာင္အထည္ေဖာ္သြားရန္နဲ႕ အစိုးရဘက္မွ အေရးေပၚအေျခအေန ေၾကျငာထားမွဳမ်ားအား ရုတ္သိမ္းေပးရန္ စတဲ့အခ်က္ေတြကို သေဘာတူညီခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး အလုပ္အဖြဲ႕ (working group) တခုကို ထပ္မံဖြဲ႕စည္းခဲ့ပါတယ္။<br /><br />ဒီအလုပ္အဖြဲ႕ကေန ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ား လြတ္ေျမာက္ေရးနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးအရ ျပည္ပမွာ ေနထိုင္ေနရသူမ်ား ျပည္ေတာ္ျပန္ေရး ကိစၥရပ္မ်ားနဲ႕ သက္ဆိုင္ေသာ conditions မ်ားကို အေသးစိတ္ေဖာ္ျပထားတဲ့ အစီရင္ခံစာကို ေရးဆြဲခဲ့ပါတယ္။ ဒီအစီရင္ခံစာကို ဒုတိယအၾကိမ္ သေဘာတူညီခ်က္ျဖစ္တဲ့ Pretoria Minute မွာ ႏွစ္ဘက္စလံုးက အတည္ျပဳခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါတြင္မကပဲ ေတာင္အာဖရိက လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအတြင္းမွာ ရွိေနတဲ့ အျခားႏိုင္ငံေရး အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕အစည္းမ်ား အပါအ၀င္ ျပည္သူလူထုအၾကားမွာ "ႏိုင္ငံတြင္းျဖစ္ပြားေနတဲ့ ျပႆနာ ေတြဟာ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးျခင္း နည္းလမ္းတခုတည္းနဲ႕သာ ေျဖရွင္းႏိုင္မယ္" ဆိုတဲ့ အျမင္တရပ္ ထြန္းကားလာေအာင္ ၀ိုင္း၀န္းေဆာင္ရြက္ဖို႕ ႏွစ္ဘက္စလံုးက သေဘာတူညီလက္ခံခဲ့ၾကပါတယ္။ Pretoria Minute အရ အစိုးရဘက္က ျပည္တြင္းလံုျခံဳေရးအက္ဥပေဒကို ျပဳျပင္ေရးဆြဲေရးနဲ႕ မင္ဒဲလားတို႕ဘက္က ေအအင္စီရဲ႕ လက္နက္ကိုင္လွဳပ္ရွားမွဳမ်ား ရပ္ဆိုင္းေရးတို႕ကိုလဲ သေဘာတူညီ ခဲ့ၾကပါတယ္။<br /><br />မင္ဒဲလားလြတ္ေျမာက္ျပီး တႏွစ္အၾကာမွာ အစိုးရဘက္က Apartheid laws ေတြကို ျပင္ဆင္ ေရးဆြဲဖ်က္သိမ္းမွဳေတြ ျပဳလုပ္မယ္လို႕ ေၾကျငာခဲ့ျပီး၊ (၁၉၉၁) ခုႏွစ္ ဇြန္လမွာ the Group Areas Act နဲ႕ the Population Registrations Act ေတြကို အျပီးအပိုင္ ဖ်က္သိမ္းေပးခဲ့ပါတယ္။ ေစ့စပ္ ေဆြးေႏြးေရးျဖစ္စဥ္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေနဆဲ ကာလမွာ ႏွစ္ဘက္စလံုးဟာ အေပးအယူေတြ လုပ္ခဲ့ၾကသလို၊ တြန္းအားေတြလဲ အျပန္အလွန္ေပးခဲ့ၾကပါတယ္။ ပမာဆိုရရင္ မ်ဥ္းျပိဳင္ေျပးလမ္းေတြ ေပၚမွာ ေလွ်ာက္လွမ္းခဲ့ၾကရာက ဆံုမွတ္တခုေပၚေရာက္ရွိဖို႕အတြက္ ႏွစ္ဘက္စလံုးက တစထက္တစ နီးကပ္ေအာင္ ေရြ႕လ်ားသြားၾကတဲ့ သ႑ာန္ျဖစ္ပါတယ္။<br /><br />လူျဖဴအစိုးရဲ႕ ပါလီမန္ၾကီးကို ဖ်က္သိမ္းေပးရမယ္လို႕ မင္ဒဲလားတို႕က မေတာင္းဆိုခဲ့ပါဘူး။ သို႕ေပမယ့္ မတရားတဲ့ ဥပေဒေတြကို ပါလီမန္ကေန ျပင္ဆင္လာေအာင္၊ ဖ်က္သိမ္းလာေအာင္ ေစ့ေဆာ္ တြန္းအားေပးခဲ့ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ား လႊတ္ေပးေရး၊ ျပည္ပေရာက္ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ား ျခြင္းခ်က္မရွိ ျပည္ေတာ္ျပန္ခြင့္ရေရး ကိစၥရပ္ေတြမွာလဲ မင္ဒဲလားနဲ႕ အျခားအတိုက္အခံ ေခါင္းေဆာင္ ေတြဟာ စိတ္ရွည္ရွည္၊ ေသြးေအးေအးနဲ႕ ပညာသားပါပါ ကိုင္တြယ္ ေျဖရွင္းခဲ့ၾကရပါတယ္။ <br /><br />ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ား လႊတ္ေပးေရးနဲ႕ ျပည္ပေရာက္ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ား ျခြင္းခ်က္မရွိ ျပည္ေတာ္ျပန္ ခြင့္ရေရး ဆိုတာ အတိုက္အခံေတြဘက္က ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ပထမ ဦးစားေပးအေရးၾကီး ကိစၥျဖစ္သလို၊ အစိုးရဘက္က ၾကည့္မယ္ဆိုရင္လဲ ပထမဦးစားေပး အေရးၾကီး ျပႆနာ ျဖစ္ပါတယ္။ အသက္မ်ား၊ ဘ၀မ်ားကို ေလာင္းေၾကးထပ္ျပီး၊ ပဋိပကၡေတြမွာ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ခဲ့ၾကရတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ အတိုက္အခံေတြဘက္မွာလဲ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးကို ဒူးေထာက္အညံ့ခံေရးလို႕ ေတြ႕ျမင္ယူဆၾကသူေတြ ရွိႏိုင္သလို၊ အစိုးရအဖြဲ႕အတြင္းမွာလဲ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးကို လက္မခံလိုတဲ့ ေခါင္းမာသူမ်ား (Hard-liners) ေတြ ရွိႏိုင္ပါတယ္။ <br /><br />ဒီလို ေခါင္းမာသူေတြက ရန္သူသဖြယ္ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ခဲ့ၾကရတဲ့ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ားအား လႊတ္ေပးေရး၊ ျပည္ပေရာက္ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ားအား ျခြင္းခ်က္မရွိ ျပည္ေတာ္ျပန္၀င္လာေရး စတာေတြကို အမုန္းတရား ေၾကာင့္ ျဖစ္ေစ၊ လက္စားေခ်သံသရာကို ေၾကာက္ရြံ႕၍ျဖစ္ေစ၊ အတိုက္အခံ ႏိုင္ငံေရး သမားမ်ား အားလံုး ျပန္လည္ေပါင္းစည္းသြားျပီး ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ေရးလမ္းေၾကာင္းေပၚကို ျပန္လည္ တက္ေရာက္သြားမွာကို ေၾကာက္ရြံ႕၍ျဖစ္ေစ အသည္းအသန္ ကန္႕ကြက္ေလ့ရွိၾကပါတယ္။ အခန္႕မသင့္ရင္ ေစ့စပ္ ေဆြးေႏြးေရး လုပ္ေဆာင္လိုသူမ်ား (Soft-liners) ေတြကို အာဏာရဲ႕ ျပင္ပကို ေရာက္ရွိ သြားေအာင္ လုပ္ယူတတ္ေလ့ ရွိၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အတိုက္အခံေတြနဲ႕ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရး ျဖစ္စဥ္ကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေဆာင္လို သူမ်ားဟာ မိမိတို႕ အစိုးရအဖြဲ႕တြင္းမွာတင္ ညွိႏွိဳင္းမွဳေတြ၊ အတြင္းစည္း တိုက္ပြဲေတြ လုပ္ရေလ့ရွိတဲ့ ျပႆနာၾကီးတရပ္ျဖစ္ပါတယ္။<br /><br />ဒီလိုအေျခအေနေတြကို မင္ဒဲလားနဲ႕ အတိုက္အခံေခါင္းေဆာင္မ်ားကလဲ သေဘာေပါက္ နားလည္ေပး ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တိက်ေသခ်ာတဲ့ ႏိုင္ငံေရးသတင္းစကားတခုကိုေတာ့ ျပတ္ျပတ္သားသားပဲ ေပးအပ္ထားခဲ့ပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ "ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ား လႊတ္ေပးေရးနဲ႕ ျပည္ပေရာက္ ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ား ျခြင္းခ်က္မရွိ ျပည္ေတာ္ျပန္၀င္ခြင့္ရွိေရး စတဲ့ ကိစၥရပ္ေတြကို ေျပလည္ေအာင္ မေျဖရွင္းႏိုင္ေသးသမွ် ကာလပတ္လံုး ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးျဖစ္စဥ္ကို ဆက္လက္ေဆာင္ရြက္မွာ မဟုတ္ေသးဘူး" ဆိုတဲ့ ရွင္းလင္းျပတ္သားေသာ ႏိုင္ငံေရးသတင္းစကားပဲ ျဖစ္ပါတယ္။<br /><br />ေျပာင္းလဲမွဳအရွိန္အား ျမွင့္တင္ျခင္း<br /><br />ေျပာင္းလဲမွဳသို႕ ဦးတည္တဲ့ ေျခလွမ္းေတြ စတင္ေနခ်ိန္မွာပဲ အျဖစ္အပ်က္ေတြက ျမန္ဆန္လြန္း တာေၾကာင့္ အျပန္အလွန္ မယံုၾကည္မွဳေတြ၊ မေသခ်ာ မေရရာမွဳေတြနဲ႕ စိတ္ရွဳပ္ေထြးမွဳေတြ ေပၚထြက္လာခဲ့ပါတယ္။ စိတ္ခံစားမွဳေတြက အတက္အက်ျဖစ္လာၾကပါတယ္။ မူလက ႏိုင္ငံေရးအရ ေ၀ဖန္မွဳေတြ၊ တိုက္ခိုက္မွဳေတြကို လူျဖဴေတြနဲ႕ လူမည္းေတြအၾကား ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကရာက အသြင္ေျပာင္းျပီး၊ ဘက္တဘက္ထဲမွာ ပါ၀င္ေနၾကသူေတြ အခ်င္းခ်င္း တိုက္ခိုက္ေ၀ဖန္မွဳေတြ ျဖစ္ပြားလာပါတယ္။ အေျခအေနေတြက ရွဳပ္ေထြးေနတာေၾကာင့္ နားလည္မွဳေတြ လြဲလာၾကပါတယ္။ ဂိုဏ္းဂဏ ကြဲျပားမွဳေတြ ျဖစ္ပြားလာပါတယ္။ အေျပာင္းအလဲကာလရဲ႕ ထံုးစံနဲ႕အညီ ရာဇ၀တ္မွဳေတြ ထူေျပာလာပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးအရ လုပ္ၾကံသတ္ျဖတ္မွဳေတြ၊ အၾကမ္းဖက္မွဳေတြ ရွိလာပါတယ္။<br /><br />ဒါေၾကာင့္ အေျခအေနကို ထိန္းေက်ာင္းဖို႕အတြက္ ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းရွင္ေတြ၊ ပညာရွင္ေတြ၊ လူထုလူတန္းစားအလႊာအသီးသီးက လူမွဳေရးေရခ်ိန္ ျမင့္မားသူေတြနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြ ေပါင္းစည္းျပီး National Peace Accord (NPA) ကို တည္ေထာင္လာၾကပါတယ္။ NPA မွာ ႏိုင္ငံေတာ္ျငိမ္းခ်မ္းေရးေကာ္မတီ၊ ေဒသဆိုင္ရာ ျငိမ္းခ်မ္းေရးေကာ္မတီေတြနဲ႕ သက္ဆိုင္ရာ ျမိဳ႕နယ္၊ ရပ္ကြက္၊ ေက်းရြာအုပ္စုဆိုင္ရာ ေကာ္မတီေတြ အဆင့္ဆင့္ ပါ၀င္ျပီး ၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရးထိန္းသိမ္းဖို႕ ၾကိဳးပမ္းခဲ့ၾကပါတယ္။<br /><br />တဘက္မွာလဲ ေအအင္စီနဲ႕ အန္ပီ (National Party- de Klerk အစိုးရကို ကိုယ္စားျပဳေသာ ပါတီ) ေခါင္းေဆာင္ေတြက သေဘာတူညီထားျပီးျဖစ္တဲ့ Pretoria Minute ကို ဆုပ္ကိုင္ျပီး ေစ့စပ္ ေဆြးေႏြးေရးျဖစ္စဥ္ကို အရွိန္ျမွင့္တင္ဖို႕ ၾကိဳးပမ္းခဲ့ၾကပါတယ္။ ေတာင္အာဖရိကမွာ ကာလရွည္ၾကာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ပဋိပကၡေတြကို ေအအင္စီေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႕ အန္ပီေခါင္းေဆာင္ေတြပဲ ေတြ႕ဆံု ေဆြးေႏြးရံုနဲ႕ ေျဖရွင္းႏိုင္မွာ မဟုတ္ဘူးဆိုတာကို ႏွစ္ဘက္ေခါင္းေဆာင္ေတြ အားလံုးက နားလည္ထားခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီအတြက္ လူျဖဴ၊ လူမည္း အဖြဲ႕အစည္းအသီးသီး၊ ပါတီအသီးသီးကို ကိုယ္စားျပဳေခါင္းေဆာင္မ်ား ပါ၀င္တဲ့ ပါတီစံုေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးဖိုရမ္ (multi-party negotiation forum) တခု ေပၚေပါက္လာဖို႕ ထပ္ဆင့္ၾကိဳးပမ္းျပီး၊ သက္ဆိုင္ရာ အဖြဲ႕အစည္းအသီးသီးနဲ႕ ညွိႏွိဳင္းေဆြးေႏြးမွဳေတြ ျပဳလုပ္လာၾကပါတယ္။<br /><br />ဒီလိုနဲ႕ (၁၉၉၁)ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလမွာေတာ့ ႏွစ္ဘက္ေခါင္းေဆာင္ အမ်ားအျပား ပါ၀င္တဲ့ Convention for a Democratic South Africa (CODESA) ကို စတင္က်င္းပႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီညီလာခံၾကီးကို က်င္းပရျခင္း ရည္ရြယ္ခ်က္ကေတာ့ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒစည္းမ်ဥ္းမ်ားကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕ ေရးဆြဲျပင္ဆင္ျပဌာန္းရန္၊ ညင္သာေသာ ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းမွဳ ျဖစ္ေပၚလာေရးအတြက္ ျပင္ဆင္မွဳမ်ား ျပဳလုပ္ရန္ႏွင့္ တိုင္းျပည္၏ ပထမဦးဆံုးေသာ လြတ္လပ္၍ တရားမွ်တသည့္ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပေရးအတြက္ ျပင္ဆင္ရန္ စတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ <br /><br />တျပိဳင္နက္တည္းမွာပဲ Convention for a Democratic South Africa (CODESA) နဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ဆန္႕က်င္ကန္႕ကြက္မွဳေတြကလဲ ေပၚထြက္လာပါတယ္။ တဘက္နဲ႕တဘက္ အႏိုင္တိုက္ေရး လမ္းေၾကာင္းေတြေပၚမွာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေလွ်ာက္လွမ္းလာခဲ့တဲ့ အေျခအေနတခုကို ေျပာင္းလဲဖို႕ ၾကိဳးပမ္းတဲ့အခါ ဒီလို ဆန္႕က်င္ကန္႕ကြက္မွဳေတြ ေပၚထြက္လာတတ္ေလ့ရွိတာ ျဖစ္ရိုးျဖစ္စဥ္ပါ။ ဒါနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကို ေဆာင္ရြက္လိုတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႕ ပညာရွင္ေတြက စိတ္ရွည္ရွည္ထားျပီး ေျပာျပရွင္းလင္းေပးဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒီလို မဟုတ္ပဲ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကို မလိုလားသူမ်ားကို ေျပာဆိုမွဳေတြ ရွိလာခဲ့ရင္ နာက်ည္းမွဳေတြ၊ မခံခ်င္စိတ္ေတြကေန အစြန္းေရာက္ အေတြးအေခၚေတြ ေပၚထြက္သြားေစ တတ္ပါတယ္။<br /><br />လူျဖဴေတြဘက္မွာဆိုရင္ de Klerk ဟာ ကိုယ့္ဘက္က လူျဖဴေတြကို ခ်နင္းေနတယ္၊ ေရာင္းစားေနတယ္လို႕ စြပ္စြဲမွဳေတြ ရွိလာခဲ့သလို၊ လူမည္းေတြဘက္မွာလဲ မင္ဒဲလားေခါင္းေဆာင္တဲ့ ေအအင္စီရဲ႕ သေဘာထားေတြ၊ ျပဳမူေဆာင္ရြက္ပံုေတြကို အယံုအၾကည္မရွိလို႕ အဆိုတင္သြင္းမွဳေတြ၊ ရန္သူျဖစ္ခဲ့တဲ့ လူျဖဴေတြနဲ႕ ေပါင္းသြားျပီလို႕ စြပ္စြဲမွဳေတြ ရွိလာခဲ့ပါတယ္။ ဒီအေပၚမွာ ေအအင္စီ ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႕ အန္ပီေခါင္းေဆာင္ေတြက စြပ္စြဲမွဳျပဳလုပ္တဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေတြ၊ ပါတီေတြ၊ လူပုဂၢိဳလ္ေတြကို စိတ္ရွည္ရွည္နဲ႕ ရွင္းလင္းေျပာၾကားမွဳေတြ၊ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရး ညီလာခံ လမ္းေၾကာင္းေပၚကို ေရာက္လာေအာင္ စည္းရံုးမွဳေတြ ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ အျပန္အလွန္အားျဖင့္ အခ်ိဳ႕အဖြဲ႕အစည္းမ်ားနဲ႕ ေခါင္းေဆာင္မ်ားကလဲ ညီလာခံကို သပိတ္ေမွာက္ျပီး၊ ေအအင္စီပါတီနဲ႕ အန္ပီပါတီတို႕ကို ညီလာခံျပင္ပ တိုက္ပြဲ လမ္းေၾကာင္းေပၚ ျပန္ေရာက္လာေအာင္ စည္းရံုးမွဳေတြ ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။<br /><br />ဒီလို ညီလာခံျပင္ပတိုက္ပြဲေတြအတြက္ အားထုတ္ၾကိဳးပမ္းမွဳေတြ ရွိေနဆဲမွာပဲ ညီလာခံတြင္းတိုက္ပြဲေတြ ကလဲ တစတစ ျပင္းထန္ေနခဲ့ပါတယ္။ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရး (negotiation) ဆိုတာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရး (collaboration)နဲ႕ မတူညီပါဘူး။ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးဆိုတာ တဘက္နဲ႕ တဘက္ အျမင္မတူညီမွဳေတြကို ညွိႏွိဳင္းေဆြးေႏြးျပီး ရလဒ္တခု ေပၚထြက္လာေအာင္ ျပဳလုပ္ရတာျဖစ္ျပီး၊ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရး ဆိုတာကက်ေတာ့ မတူညီမွဳေတြကို ေဘးဖယ္ျပီး တူညီတဲ့အလုပ္ေတြကို ပူးတြဲအေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ေရး ျဖစ္ပါတယ္။ <br /><br />ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးျဖစ္စဥ္ကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေဆာင္ၾကရာမွာ issues ေတြ အမ်ားအျပား ပါ၀င္လာပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ issue ေတြကို ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ျခင္း ခ်ဥ္းကပ္နည္းလမ္း နဲ႕ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ႏိုင္ေပမယ့္ အခ်ိဳ႕ issue ေတြကို အျပန္အလွန္တြန္းအား (leverage) ေတြ အသံုးျပဳျပီး အေကာင္အထည္ေဖာ္ၾကရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရးဆိုတာ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးျဖစ္စဥ္ရဲ႕ အစိတ္အပိုင္း အဆင့္ တခုသာ ျဖစ္ျပီး၊ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးျဖစ္စဥ္ရဲ႕ အဆံုးသတ္ရလာဒ္ကို ေဆာင္က်ဥ္းေပး ႏိုင္မွာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ေစ့စပ္ ေဆြးေႏြးေရးျဖစ္စဥ္ကို အမွန္တကယ္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္မယ္ ဆိုရင္ေတာ့ မတူညီမွဳကို ညွိႏွိဳင္းေဆြးေႏြးျပီး ရလာဒ္တခု ေပၚထြက္လာေအာင္ လုပ္ေဆာင္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ <br /><br />ေတာင္အာဖရိကမွာ ေပၚထြက္ခဲ့တဲ့ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးျဖစ္စဥ္ဟာ မတူညီမွဳေတြကို ေဘးဖယ္ျပီး တူညီတဲ့အလုပ္ေတြကိုပဲ အေကာင္အထည္ေဖာ္ၾကတဲ့ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရးအဆင့္မွာပဲ ရွိခဲ့တာ မဟုတ္ပါဘူး။ မတူညီမွဳေတြကို ညွိႏွိဳင္းေဆြးေႏြးျပီး ရလာဒ္တခုေပၚထြက္လာေအာင္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ၾကတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ Convention for a Democratic South Africa (CODESA) ကို က်င္းပေနဆဲမွာပဲ အျပန္အလွန္ Leverage ေတြ အသံုးျပဳခဲ့ရပါတယ္။<br /><br />အေတြးအျမင္၊ အယူအဆပိုင္းဆိုင္ရာ မတူညီမွဳေတြ အမ်ားအျပားရွိတဲ့အနက္ အေရးၾကီးဆံုး ကိစၥရပ္ကေတာ့ ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းေနဆဲကာလမွာ ဘယ္သူေတြက အုပ္ခ်ဳပ္မလဲ ဆိုတဲ့ အခ်က္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ လူျဖဴအစိုးရက ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေနဆဲကာလမွာ သူတို႕ ဆက္လက္အုပ္ခ်ဳပ္မယ္လို႕ အဆိုတင္သြင္းပါတယ္။ ေတာင္အာဖရိကႏိုင္ငံရဲ႕ ရွဳပ္ေထြးတဲ့ ႏိုင္ငံေရးအေျခအေနေတြအရ အစိုးရအုပ္ခ်ဳပ္မွဳယႏၱရားက ရုတ္ျခည္း ေပ်ာက္ကြယ္သြားျပီး၊ အလားအလာရွိမယ္ထင္တဲ့ အျခားႏို္င္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြကို တလက္ကေန ေနာက္တလက္ လႊဲေျပာင္းေနဆဲမွာတင္ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးလမ္းစဥ္ ကြယ္ေပ်ာက္သြားျပီး၊ ႏိုင္ငံေရးျဖစ္စဥ္ ရွဳပ္ေထြးမွဳေတြ ဆက္ျဖစ္လာႏိုင္တယ္လို႕ သူတို႕က အဆိုျပဳခဲ့ပါတယ္။<br /><br />တဘက္မွာကလဲ ေအအင္စီနဲ႕ မဟာမိတ္အဖြဲ႕ေတြက ဒီလိုအေျခအေနမ်ိဳးကို ယံုၾကည္မွဳ မရွိပါဘူး။ အစိုးရအေနနဲ႕ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေနတဲ့ ဘက္တဘက္ ေနရာသာမက ဒိုင္လူၾကီးေနရာမွာ ရယူထားတဲ့ အေျခအေနျဖစ္တာေၾကာင့္ ဘက္မလိုက္ပဲ စစ္မွန္တဲ့ ေဆြးေႏြးပြဲ ရလာဒ္ေတြ ေပၚထြက္လာဖို႕ ခဲယဥ္းတယ္လို႕ သူတို႕က ယူဆပါတယ္။ ေတာင္အာဖရိက အသံလႊင့္ဌာနဟာ အစိုးရ၀ါဒျဖန္႕ခ်ိေရး ယႏၱရားျဖစ္ေနျခင္း၊ စစ္တပ္မွ ၾကားေနမဟုတ္ျခင္း၊ အစိုးရဘက္မွာ စစ္တပ္နဲ႕ လံုျခံဳေရးတပ္မ်ား ရွိေနျခင္း၊ မီဒီယာလြပ္လပ္ခြင့္မရွိျခင္း စတာေတြဟာ အစိုးရဘက္ကို အသာစီးမွ ဆံုးျဖတ္ခြင့္ ပါ၀ါမ်ား ေပးအပ္ထားတယ္လို႕ အတိုက္အခံမ်ားက သံုးသပ္ၾကပါတယ္။ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးျဖစ္စဥ္မွာ တဘက္က အသာစီးအေနအထားရွိေနခဲ့ရင္ တရားမွ်တတဲ့ ရလာဒ္ေပၚထြက္လာမွာ မဟုတ္တဲ့ အတြက္ အစိုးရရဲ႕ အဆိုျပဳခ်က္ကို အတိုက္အခံေတြက လက္မခံၾကပါဘူး။<br /><br />ဒါေၾကာင့္ တိုင္းျပည္ရဲ႕ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒသစ္ကို ေရးဆြဲဖို႕အတြက္ ပါလီမန္အသစ္တခု ေပၚထြက္လာဖို႕ လိုအပ္တယ္လို႕ ႏွစ္ဘက္ေခါင္းေဆာင္မ်ားက သေဘာတူဆံုးျဖတ္ခဲ့ရပါတယ္။ အဲဒီမွာတင္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒသစ္ ေရးဆြဲအတည္ျပဳေရးနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး procedural deadlock တခု ထပ္ျပီး ေပၚထြက္လာပါတယ္။ ပါလီမန္အသစ္ဖြဲ႕စည္းျပီး ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒမူၾကမ္းကို ေရးဆြဲတဲ့အခါ ပါလီမန္ရဲ႕ (၇၅) ရာခိုင္ႏွဳန္းက လက္ခံမွသာ မူၾကမ္းပါ အခ်က္အလက္ေတြကို အတည္ျပဳျပဌာန္းဖို႕ အစိုးရဘက္က အဆိုတင္သြင္းပါတယ္။ အတိုက္အခံေတြဘက္ကလဲ ဒါကို ႏိုင္ငံေရးေထာင္ေခ်ာက္ဆိုတာ သေဘာေပါက္နားလည္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီလိုသတ္မွတ္ျခင္းအားျဖင့္ လြတ္လပ္မွဳ၊ တရားမွ်တမွဳ၊ တန္းတူညီမွ်မွဳရွိတဲ့ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ အသစ္ ေရးဆြဲျပဌာန္းႏိုင္ေရးမွာ အခက္အခဲေတြ ျဖစ္လာေစႏိုင္ပါတယ္။ <br /><br />ဒါေၾကာင့္ ေအအင္စီနဲ႕ မဟာမိတ္အဖြဲ႕ေတြကလဲ အဆိုတခုကို ထပ္မံတင္သြင္းပါတယ္။ အကယ္၍ မူၾကမ္းအတည္ျပဳေရးမွာ consensus မက်လာခဲ့ရင္ popular vote နဲ႕ ဆံုးျဖတ္ရန္ျဖစ္ပါတယ္။ အစိုးရဘက္ကလဲ ဒါကို ႏိုင္ငံေရးေထာင္ေခ်ာက္ဆိုတာ ေတြ႕ျမင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီလို သတ္မွတ္ျခင္းအားျဖင့္ လူထုေထာက္ခံမွဳ ရထားတဲ့ အတိုက္အခံေတြအေနနဲ႕ ပါလီမန္မွာ deadlock ျဖစ္သြားတာနဲ႕ popular vote ကို သံုးျပီး အႏိုင္ယူႏိုင္ခြင့္ ရွိသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ <br /><br />ဒီလိုတဘက္နဲ႕တဘက္ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးေထာင္ေခ်ာက္ေတြကို ေတြ႕ျမင္ၾကတာေၾကာင့္ တဘက္နဲ႕တဘက္ အျပန္အလွန္ စြပ္စြဲမွဳေတြ ေပၚထြက္လာပါတယ္။ အစိုးရဘက္က အတိုက္အခံေတြဟာ ညွိႏွိဳင္းေဆြးေႏြးဖို႕ အလြန္ခက္ခဲျပီး၊ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို ၄င္းတို႕အလိုက် ျဖစ္ခ်င္ေနေၾကာင္း စြပ္စြဲခဲ့ပါတယ္။ အတိုက္အခံ ေတြဘက္ကလဲ အစိုးရဟာ သေဘာထား မွန္ကန္မွဳမရွိပဲ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒသစ္ ေပၚထြက္ လာျခင္း မရွိေအာင္ ပိတ္ဆို႕ေနေၾကာင္း စြပ္စြဲခဲ့ပါတယ္။ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒဆိုတာ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕ တိုးတက္ ေျပာင္းလဲေရးအတြက္ ကနဦးခ်ရမယ့္ အေျခခံအုတ္ျမစ္ျဖစ္ပါတယ္။ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး မတူတာေတြကို ေဘးဖယ္ထားလို႕ မရႏိုင္ပါဘူး။ မတူတာေတြကို အေျဖမထြက္မခ်င္း ညွိႏွိဳင္းေဆြးေႏြးဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ညွိႏွိဳင္းေဆြးေႏြးမွဳကေန ရလာဒ္တခု ထြက္လာဖို႕အတြက္ အျပန္အလွန္ Coercive Leverage ေတြ အသံုးျပဳလာၾကပါတယ္။ <br /><br />ေအအင္စီရဲ႕ Coercive Leverage ကေတာ့ လူထုလွဳပ္ရွားမွုပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ တိုင္းျပည္နဲ႕အ၀ွမ္းမွာ သပိတ္ေမွာက္မွဳေတြ၊ ဆႏၵျပပြဲေတြ ေပၚထြက္လာခဲ့ပါတယ္။ ဒီလူထုလွဳပ္ရွားမွဳေတြဟာ အစိုးရရဲ႕ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးမွဳ အေပၚမွာ စစ္မွန္တဲ့ သေဘာထားရွိမရွိ၊ ဒီမိုကေရစီ ႏိုင္ငံေတာ္သစ္ကို တည္ေထာင္လိုျခင္း ရွိမရွိဆိုတာကုိ အမ်ားျပည္သူေရွ႕မွာ သိသာထင္ရွားေစတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ အစိုးရအေနနဲ႕ အတိတ္မွာ အသံုးျပဳခဲ့တဲ့ လူထုလွဳပ္ရွားမွဳ ျဖိဳခြဲေရးနည္းလမ္းေတြကို အသံုးျပဳလို႕ မရေတာ့ပါဘူး။ ဒီလိုျပန္ျပီး အသံုးျပဳမယ္ဆိုရင္ အစိုးရဟာ ေျပာင္းလဲမွဳ လိုလားျခင္း မရွိေၾကာင္း ႏိုင္ငံတကာနဲ႕ ျပည္သူလူထုအၾကားမွာ သက္ေသျပျပီးသား ျဖစ္သြားပါလိမ့္မယ္။ ဒီလို Coercive Leverage ကို အသံုးျပဳျပီး အတိုက္အခံေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးစားပြဲေပၚက အစိုးရရဲ႕ ရပ္တည္ခ်က္ကို အားေပ်ာ့လာေအာင္ ၾကိဳးပမ္းႏိုင္ခဲ့ၾကပါတယ္။<br /><br />အစိုးရဘက္ကလဲ ေအအင္စီအေပၚ အသံုးျပဳလို႕ရႏိုင္မယ့္ coercive leverage နည္းလမ္းသစ္ကို ရွာေဖြ ေတြ႕ရွိသြားခဲ့ပါတယ္။ ေအအင္စီကေန ခြဲထြက္ျပီး Inkatha Freedom Party (IFP) ကို ဖြဲ႕စည္းတည္ေထာင္ခဲ့တဲ့ ေအအင္စီအဖြဲ႕၀င္ေဟာင္း Mangosuthu Buthelezi ဟာ မင္ဒဲလားမလြတ္ေျမာက္လာမီခင္ကတည္းက အစိုးရနဲ႕ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မွဳေတြ ျပဳလုပ္ေနခဲ့ပါတယ္။ မင္ဒဲလားလြတ္ေျမာက္လာျပီး၊ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးျဖစ္စဥ္ေတြကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ခ်ိန္မွာေတာ့ သူ႕ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးအခန္းက႑က ေမွးမွိန္သြားတယ္လို႕ ခံစားရျပီး၊ မင္ဒဲလားကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ေ၀ဖန္မွဳေတြ ျပဳလုပ္လာခဲ့ပါတယ္။ မင္ဒဲလားက Buthelezi နဲ႕ ညွိႏွိဳင္းရန္ အၾကိမ္ၾကိမ္ ၾကိဳးပမ္းခဲ့ေပမယ့္၊ Buthelezi ကေတာ့ သူ႕ပါတီကိုပါ ညီလာခံကေန ႏွဳတ္ထြက္သြားေစျပီး၊ ႏိုင္ငံေရးျဖစ္ေပၚ တိုးတက္မွဳေတြကို ဆန္႕က်င္ေနခဲ့ပါတယ္။<br /><br />အစိုးရအဖြဲ႕တြင္းမွာရွိတဲ့ ေခါင္းမာသူေတြက ဒီလိုအေျခအေနေတြကို အခြင့္ေကာင္းယူျပီး coercive leverage အေနနဲ႕ အသံုးခ်ဖို႕ ၾကိဳးပမ္းခဲ့ပါတယ္။ ေအအင္စီ အဖြဲ႕၀င္ေတြနဲ႕ IFP အဖြဲ႕၀င္ေတြကို အခ်င္းခ်င္းတိုက္ခိုက္ေစျပီး “black-on-black violence” ရွိေနတာေၾကာင့္၊ လူျဖဴေတြအေနနဲ႕ ဆက္လက္အုပ္ခ်ဳပ္ဖို႕ လိုေသးေၾကာင္း သက္ေသျပႏိုင္ဖို႕အတြက္ IFP ရဲ႕ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးညီလာခံ ဆန္႕က်င္ေရး လုပ္ငန္းစဥ္ေတြကို အားေပးကူညီ ခဲ့ၾကပါတယ္။ “Inkathagate” ဆိုတဲ့ scandal မွာ IFP ကို လက္နက္ပစၥည္း၊ ဘ႑ာေငြေၾကး ေထာက္ပံ့ျပီး၊ ေအအင္စီအဖြဲ႕၀င္မ်ားနဲ႕ တိုက္ခိုက္မွဳမ်ား ျဖစ္ပြားေစခဲ့တဲ့ အစိုးရအဖြဲ႕တြင္းက ေခါင္းမာဂိုဏ္း လွဳပ္ရွားမွဳမ်ား ေပၚထြက္သြားတာေၾကာင့္ အစိုးရဘက္က တာ၀န္ရွိသူ အၾကီးအကဲအခ်ိဳ႕ ႏွုတ္ထြက္ သြားခဲ့ရပါတယ္။<br /><br />အစိုးရအဖြဲ႕တြင္းက လူျဖဴေခါင္းမာဂိုဏ္းသားေတြက "လူမည္း ႏိုင္ငံေရးသမား ေတြဟာ အခ်င္းခ်င္းကြဲေနတယ္၊ အခ်င္းခ်င္းလဲ တိုက္ခိုက္ေနတယ္၊ ဒီလို လူေတြလက္ထဲကိုသာ အာဏာေရာက္သြားရင္ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး အတြက္ ခဲယဥ္းလိမ့္မယ္" ဆိုတဲ့ ၀ါဒျဖန္႕ခ်ိမွဳေတြကို ျပည္သူလူထု အၾကားမွာ ျဖန္႕ခ်ိမွဳေတြ လုပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ထင္သာျမင္သာျဖစ္ေစမယ့္ အေျခအေနေတြကို ဖန္တီးလာ ၾကပါတယ္။ ေအအင္စီဘက္ကေရာ၊ အစိုးရဘက္ကပါ တိုက္ရိုက္ညႊန္ၾကားေစခိုင္းျခင္းမရွိတဲ့ ႏိုင္ငံေရး အစြန္းေရာက္ သမားေတြက Third Force အေနနဲ႕ ထြက္ေပၚလာပါတယ္။ ဒီ Third Force မွာ ႏွစ္ဘက္စလံုးရဲ႕ အဖြဲ႕၀င္ေတြ၊ အဖြဲ႕၀င္ေဟာင္းေတြ ပါ၀င္ေနၾကျပီး အမ်ားျပည္သူကို သတ္ျဖတ္မွဳ၊ ျခိမ္းေခ်ာက္မွဳ၊ အႏၱရာယ္ျပဳမွဳေတြ ျဖစ္ပြားလာပါတယ္။ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရး ျဖစ္စဥ္ကို လူအမ်ားက ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေထာက္ခံမွဳ မလုပ္ရဲတဲ့ အေျခအေနကို ဖန္တီးမွဳေတြ၊ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးျဖစ္စဥ္ကို ေထာက္ခံသူမ်ားနဲ႕ မေထာက္ခံသူမ်ားအၾကား အျငင္းပြားတိုက္ခိုက္မွဳေတြ၊ ျခိမ္းေခ်ာက္မွဳေတြ ရွိလာပါတယ္။ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးျဖစ္စဥ္အေပၚမွာ လူအမ်ားက ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြ ရွိခဲ့ရာက political violence မရွိခ်ိန္ေတြမွာလဲ အျခား violence ေတြ ရွိႏိုင္တာေၾကာင့္ ျငိမ္းခ်မ္းစြာ အသြင္ ကူးေျပာင္းေရးဟာ မျဖစ္ႏိုင္ဘူးဆိုတာေတြကို လူထုက လက္ခံလာေအာင္ ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိ လုပ္ေဆာင္မွဳေတြ ေပၚလာပါတယ္။ ဒီလိုအေျခအေနဆိုးေတြေၾကာင့္ ေတာင္အာဖရိက လူျဖဴ၊ လူမည္း ႏိုင္ငံေရးသမားေတြနဲ႕ လူအမ်ား ေသေၾကပ်က္စီးခဲ့ရပါတယ္။ <br /><br />ဒီလိုနဲ႕ (၁၉၉၂) ခုႏွစ္၊ ဇြန္လ (၁၆) ရက္ေန႕မွာေတာ့ Boipatong massacre ၾကီး ျဖစ္ပြားသြားခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေန႕မွာ သမိုင္း၀င္ ေတာင္အာဖရိက လူထုအေရးေတာ္ပံုၾကီးတခုျဖစ္တဲ့ Soweto uprising ႏွစ္ပတ္လည္ အခမ္းအနားကို ေအအင္စီက ဦးစီးျပီး က်င္းပခဲ့ပါတယ္။ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရး ျဖစ္စဥ္ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ျခင္းဆိုတာ ျပီးဆံုးသြားခဲ့တဲ့ အတိတ္ကို ျပည္ဖံုးကားခ်ျခင္း မဟုတ္ပါ။ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြအတြက္ အျပန္အလွန္ ခြင့္လႊတ္နားလည္မွဳယူျပီး၊ အနာဂတ္မွာ တိုင္းျပည္ေကာင္းက်ိဳး ရရွိေရးအတြက္ မတူညီေသာသေဘာထားအျမင္မ်ားကို ညွိႏွိဳင္းေဆြးေႏြး အေျဖရွာျခင္းသာ ျဖစ္ပါတယ္။ <br /><br />ဒါေၾကာင့္ ေတာင္အာဖရိက ႏိုင္ငံေရးဦးေဆာင္ပါတီ (ေအအင္စီ) က ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးျဖစ္စဥ္ကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေနဆဲမွာပဲ အတိတ္က ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ လူထုအေရးေတာ္ပံုမ်ားရဲ႕ ႏွစ္ပတ္လည္ အခမ္းအနားမ်ားကိုလဲ ဆက္လက္က်င္းပခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္ ဒီလိုအခမ္းအနားက်င္းပမွဳအေပၚမွာ အစိုးရဘက္က ေခါင္းမာသူအခ်ိဳ႕နဲ႕ IFP တို႕က အခြင့္ေကာင္းယူခဲ့ၾကပါတယ္။ Boipatong မွာရွိတဲ့ IFP တက္ၾကြ လွဳပ္ရွားသူေတြက ႏွစ္ပတ္လည္အခမ္းအနားက်င္းပေနတဲ့ ေအအင္စီအဖြဲ႕၀င္မ်ားကို တိုက္ခိုက္သတ္ျဖတ္မွဳမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့တာေၾကာင့္ အမ်ိဳးသမီးနဲ႕ ကေလးသူငယ္မ်ားအပါအ၀င္ ေအအင္စီအဖြဲ႕၀င္ (၃၉) ဦး ေသဆံုးသြားပါတယ္။ Boipatong massacre ျဖစ္ပြားျပီးခ်ိန္မွာ ဒီလိုတိုက္ခိုက္တဲ့ IFP ကို အစိုးရက လက္နက္နဲ႕ ေငြေၾကးေထာက္ပံ့ေနတယ္လို႕ သတင္းေတြ ေပၚထြက္လာျပန္တာေၾကာင့္ ေအအင္စီအဖြဲ႕၀င္မ်ားနဲ႕ IFP အဖြဲ႕၀င္မ်ားအၾကားမွာ တင္းမာမွဳေတြက ပိုျပီး ျပင္းထန္လာပါတယ္။ <br /><br />မင္ဒဲလားက အစိုးရတာ၀န္ရွိသူေတြကိုယ္တိုင္ ပါ၀င္ပတ္သက္ေနတဲ့ ဒီ Boipatong massacreကို လက္ပိုက္ၾကည့္ မေနခဲ့ပါဘူး။ Convention for a Democratic South Africa (CODESA) ထဲကေန ေအအင္စီကို ခ်က္ခ်င္းဆြဲထုတ္လိုက္ၿပီး၊ သူ႔ျပည္သူေတြကို လံုျခံဳေရးေပးဖို႔နဲ႔ အစိုးရကိုယ္တိုင္က်ဴးလြန္တဲ့ ဒီအၾကမ္းဖက္ကို စံုစမ္း အေရးယူေပးဖို႔ ႏိုင္ငံ တကာကို ေတာင္းဆိုပါေတာ့တယ္။ မင္ဒဲလားရဲ႕ ေတာင္းဆိုမႈေၾကာင့္ ကမၻာ့ကုလသမဂၢက မစ္ရွင္ ဖြဲ႔ၿပီး စံုစမ္းမႈ ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ယူအင္မစ္ရွင္ဟာ ႏိုင္ငံတြင္းမွာ National Peace Accord က ဖြဲ႔စည္းထားတဲ့ Goldstone Commission လို႕ လူသိမ်ားေသာ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရး ေကာ္မရွင္နဲ႔ အတူ တြဲဖက္ၿပီး၊ အမ်ားျပည္သူကို အၾကမ္းဖက္မႈနဲ႔ ေႏွာင့္ယွက္မႈေတြကို စံုစမ္းပါတယ္။ အစိုးရအာဏာပိုင္ရဲ႕ ဘက္ေတာ္သားေတြ ပါ၀င္ေနေၾကာင္း ေတြ႔ရွိခဲ့ၿပီး၊ ေကာ္မရွင္အစီရင္ခံ ထုတ္ျပန္ခဲ့ တာေၾကာင့္ အစိုးရရဲ႕ အာဏာအလြဲ သံုးစား လုပ္မႈေတြကို ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္လာပါတယ္။<br /><br />ဒီလိုနဲ႕ပဲ (၁၉၉၂) ခုႏွစ္ရဲ႕ လေပါင္းမ်ားစြာမွာ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးျဖစ္စဥ္ဟာ ေရွ႕ဆက္မတိုးႏိုင္ေတာ့ပဲ အျပန္အလွန္ Leverage အသံုးျပဳမွဳေတြသာရွိျပီး ရပ္တန္႕ေနပါတယ္။ ဒီလိုအေျခအေနေတြကေန ထိပ္တိုက္ ရင္ဆိုင္ေရးလမ္းေၾကာင္းေပၚကို ႏွစ္ဘက္စလံုးက ျပန္မေရာက္သြားေအာင္ ႏိုင္ငံတကာက ၀င္ျပီး ထိန္းသိမ္းလိုက္ပါတယ္။ Philadelphia မွာ မင္ဒဲလားနဲ႕ de Klerk တို႕ႏွစ္ေယာက္ကို ပူးတြဲ Liberty Medal ခ်ီးျမွင့္ခဲ့ျပီး၊ ေနာက္ပိုင္းမွာ Nobel Peace Prize ကိုလဲ ပူးတြဲခ်ီးျမွင့္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးစားပြဲေပၚမွာ ႏွစ္ဘက္ကို ကိုယ္စားျပဳျပီး ေဆြးေႏြးေနၾကတဲ့ ေအအင္စီ ကိုယ္စားျပဳ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးအၾကီးအကဲ Cyril Ramaphosa နဲ႕ အန္ပီ ကိုယ္စားျပဳ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရး အၾကီးအကဲ Roelf Meyer တို႕ကလဲ တရား၀င္ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးပြဲ ရပ္ဆိုင္းေနေပမယ့္ informal discussion ျပဳလုပ္ႏိုင္ေရးအတြက္ အတူတကြ ငါးမွ်ားထြက္တာေတြ ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ <br /><br />ဒီလို ႏိုင္ငံတကာက ၾကား၀င္ေပးမွဳနဲ႕ ေခါင္းေဆာင္မ်ားအခ်င္းခ်င္း ရင္းႏွီးမွဳ ရွိလာေအာင္ တည္ေဆာက္မွဳေတြက တဆင့္ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးစားပြဲေပၚကို ျပန္ေရာက္သြားေအာင္ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ ခဲ့ၾကပါတယ္။ ေခါင္းေဆာင္မ်ား ငါးမွ်ားအတူထြက္ျပီး မၾကာခင္မွာပဲ မင္ဒဲလားနဲ႕ de Klerk တို႕ဟာ Record of Understanding ကို လက္မွတ္ေရးထိုးျပီး၊ ၾကားျဖတ္အစိုးရဖြဲ႕စည္းေရးနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ညွိႏွိဳင္းေဆြးေႏြးမွဳေတြကို ျပဳလုပ္ လာၾကပါေတာ့တယ္။ <br /><br /><br /> ေအာင္ပြဲဆီသို႕<br /><br />ၾကားျဖတ္အစိုးရဖြဲ႕စည္းေရးအတြက္ ေဆြးေႏြးၾကရာမွာ အစိုးရအဖြဲ႕သစ္ကို ေရြးေကာက္ပြဲျပဳလုပ္ျပီး ေရြးခ်ယ္ေရးနဲ႕ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒသစ္ကို အစိုးရအဖြဲ႕သစ္က တာ၀န္ခံေရးဆြဲေရး ကိစၥေတြကို သေဘာတူညီမွဳ ရခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီလို ေရြးေကာက္ပြဲျပဳလုပ္ရာမွာလဲ အုပ္ခ်ဳပ္ေနဆဲအစိုးရက ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ထိန္းခ်ဳပ္မွဳေတြ ေလ်ာ့နည္းဖို႕ သေဘာတူညီခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီသေဘာတူညီ ခ်က္ေတြ ေပၚထြက္လာဖို႕အတြက္ အုပ္ခ်ဳပ္ေနဆဲအစိုးရက သူတို႕ရဲ႕ ရပ္တည္မွဳကို အေလွ်ာ့ေပးခဲ့ၾကရပါတယ္။ မင္ဒဲလားတို႕ဘက္ကလဲ ၾကားျဖတ္အစိုးရအုပ္ခ်ဳပ္ေနဆဲကာလမွာ အမ်ိဳးသားညႊန္႕ေပါင္းအစိုးရ အသြင္နဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ ေရြးေကာက္ပြဲအႏိုင္ရခဲ့ရင္ အစိုးရ၀န္ၾကီးေနရာအခ်ိဳ႕ကို အျခားပါတီမ်ားမွ ပါ၀င္ခြင့္ ေပး၍ ညႊန္႕ေပါင္းအစိုးရဖြဲ႕စည္းေရး စတာေတြကို သေဘာတူညီေပးခဲ့ရပါတယ္။ ႏွစ္ဘက္စလံုးက သူတို႕ရပ္တည္ေနတဲ့ ရပ္တည္ခ်က္ကေန အေလွ်ာ့ေပးခဲ့ၾကပါတယ္။ ပမာဆိုရရင္ ျမစ္ကမ္းတဘက္ တခ်က္မွာ မ်ဥ္းျပိဳင္ေလွ်ာက္ေနၾကရာက လမ္းေလွ်ာက္ျခင္းကို ရပ္တံ့ျပီး ေပါင္းကူးတံတားခင္းဖို႕အတြက္ ႏွစ္ဘက္စလံုးက ၾကိဳးပမ္းၾကတာမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ <br /><br />ျငိမ္းခ်မ္းစြာ ဆႏၵျပပြဲမ်ားနဲ႕ ပတ္သက္ျပီးေတာ့လဲ အစိုးရနဲ႕ ေအအင္စီတို႕ ႏွစ္ဘက္စလံုးက အေပးအယူေတြ လုပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ De Klerk က ပါတီမ်ားနဲ႕ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားရဲ႕ ျငိမ္းခ်မ္းစြာဆႏၵျပခြင့္ကို အသိအမွတ္ျပဳေပးျပီး၊ ဆႏၵျပသူမ်ားနဲ႕ စုရံုးလာေသာ လူထုမ်ားကို အစိုးရက ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေပးဖို႕ သေဘာတူညီခဲ့ပါတယ္။ မင္ဒဲလားတို႕ဘက္ကလဲ အဓိကရုဏ္းေတြ၊ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မွဳေတြ ျဖစ္ပြားေစႏိုင္တဲ့ ေဒသေတြမွာ ဆႏၵျပျခင္းမ်ားကို ေရွာင္ရွားႏိုင္ေအာင္ ၾကိဳးပမ္းဖို႕ သေဘာတူညီခဲ့ၾကပါတယ္။ ႏွစ္ဘက္စလံုးက ေတာင္အာဖရိကရဲ႕ common identity ကို ေထာက္ခံျပီး ဆႏၵျပခြင့္ကို အသိအမွတ္ျပဳခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီနည္းလမ္းနဲ႕ မင္ဒဲလားဟာ De Klerk အစိုးရရဲ႕ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးေဆာင္ရြက္မွဳမ်ားနဲ႕ credibility. ရွိလာေစေရးကို ပံ့ပိုးေပးႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။<br /><br />ဒီလို တဘက္နဲ႕ တဘက္ ကူညီပံ့ပိုးျပီး ဘံုအက်ိဳးစီးပြားအတြက္ အစည္းအေ၀းမ်ား က်င္းပေနဆဲမွာပဲ၊ ညစာစားပြဲမ်ား၊ ပါတီမ်ားကိုလဲ ႏွစ္ဘက္ေခါင္းေဆာင္မ်ား၊ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္မ်ားနဲ႕ ပညာရွင္မ်ားက က်င္းပခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီလိုက်င္းပေပးျပီး ပဋိပကၡျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ဘက္ႏွစ္ဘက္က ေခါင္းေဆာင္မ်ားကို ေတြ႕ဆံုေစျခင္းျဖင့္ လူသားခ်င္း ခင္မင္ရင္းႏွီးမွဳ၊ အျပန္အလွန္ နားလည္မွဳ၊ အတူတကြ တိုင္ပင္ေဆြးေႏြးမွဳ စတဲ့ အက်ိဳးေက်းဇူးေတြ ရရွိလာခဲ့ပါတယ္။ ႏွစ္ဘက္စလံုးက ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးမွဳ ေတြဟာ တိုးတက္မွဳတစံုတရာ ရွိလာေစတယ္ဆိုတာကို အသိအမွတ္ျပဳထားခဲ့ၾကျပီး၊ ေနာက္ျပန္ဆုတ္ျပီး အျပန္အလွန္ဆန္႕က်င္ေနၾကတဲ့ အေနထားကို ျပန္မေရာက္သြားေအာင္ အေလးအနက္ သတိထား ခဲ့ၾကပါတယ္။ <br /><br />ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးျဖစ္စဥ္ဆိုတာ အေျပာလြယ္သေလာက္ အလုပ္ခက္တဲ့ ကိစၥျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ ႏွစ္ဘက္စလံုးမွာ ၾကိမ္ဖန္မ်ားစြာ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေနလို႕ အက်ိဳးမရွိႏိုင္တာေၾကာင့္ ထိပ္တိုက္ျပန္လည္ ရင္ဆိုင္မယ္လို႕ ေတြးခဲ့သူေတြ အမ်ားအျပားပါပဲ။ တခါတရံမွာ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးျဖစ္စဥ္က ထင္သာျမင္သာတဲ့ ေျပာင္းလဲမွဳေတြ မျဖစ္ပဲ ေႏွာင့္ေႏွးၾကန္႕ လာေနသလိုေတြ ျဖစ္ေနတတ္ပါေသးတယ္။ ဒီအခ်ိန္ေတြပဲ ႏွစ္ဘက္စလံုးက ေခါင္းေဆာင္မ်ားကို ႏွစ္ဘက္စလံုးက အားမလို၊ အားမရေတြျဖစ္ျပီး၊ စားပြဲ၀ိုင္းျပင္ပ ႏိုင္ငံေရးလုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြဆီ ျပန္လည္ဆြဲေခၚဖို႕ ၾကိဳးပမ္းမွဳေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္ ေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ လူခ်င္းေတြ႕ဆံုမွဳေတြ၊ သတင္းစကားပါးမွဳေတြ ျပဳလုပ္ျပီး၊ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးျဖစ္စဥ္ေအာင္ျမင္ေစႏိုင္ေရးကိုသာ ၾကိဳးပမ္းခဲ့ၾကပါတယ္။<br /><br />ဒီလိုၾကိဳးပမ္းမွဳေတြ ရွိေနဆဲမွာပဲ ႏိုင္ငံေရးအၾကမ္းဖက္မွဳေတြကေတာ့ ေပၚထြက္ေနၾကဆဲပါပဲ။ ႏွစ္ဘက္စလံုးမွာရွိတဲ့ ႏိုင္ငံေရးအစြန္းေရာက္သူေတြက ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးမွဳကို လက္မခံပဲ ပ်က္ျပားေအာင္ နည္းမ်ိဳးစံုနဲ႕ ဆန္႕က်င္လာၾကပါတယ္။ (၁၉၉၂) ခုႏွစ္ အဆံုးပိုင္းကာလေတြမွာ လူမည္းစစ္ေသြးၾကြေတြ က လူျဖဴေတြကို စစ္ေၾကျငာတိုက္ခိုက္မွဳေတြ လုပ္လာၾကပါတယ္။ (၁၉၉၃) ခုႏွစ္ထဲမွာေတာ့ လူျဖဴအစြန္းေရာက္ေတြက ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးပြဲက်င္းပေနတဲ့ ေနရာကို ၀င္ေရာက္စီးနင္းျပီး၊ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြး ေနသူေတြကို ၀ိုင္း၀န္းတိုက္ခိုက္ခဲ့တာေၾကာင့္ လူအမ်ားအျပား ဒဏ္ရာရခဲ့ၾကပါတယ္။<br /><br />(၁၉၉၃) ခုႏွစ္၊ ေအျပီလ (၁၀) ရက္ေန႕မွာေတာ့ ေအအင္စီေခါင္းေဆာင္ Chris Hani ကို လူျဖဴအစြန္းေရာက္ တဦးက လုပ္ၾကံသတ္ျဖတ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီအေရးနဲ႕ပတ္သက္ျပီး လူမည္းေတြက မေက်နပ္တာေၾကာင့္ Southern Cape ကို စုေ၀းခ်ီတက္ျပီး၊ စက္ရံုႏွစ္ရံုကို မီးရွိဳ႕ပစ္လိုက္ပါတယ္။ ဒီအေျခအေနေတြကေန တဘက္နဲ႕တဘက္ တင္းမာမွဳေတြ ျပန္ျဖစ္လာႏိုင္တာေၾကာင့္ ကမၻာ့ကုလသမဂၢ ကိုယ္စားလွယ္မ်ား၊ ေဒသဆိုင္ရာ ျငိမ္းခ်မ္းေရးေကာ္မတီ၊ လူမည္း community leaders ေတြ စုေ၀းျပီး၊ ယာယီျငိမ္းခ်မ္းေရးေကာ္မတီ တရပ္ဖြဲ႕စည္းေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကတာေၾကာင့္ ေလးပတ္ခန္႕အတြင္းမွာတင္ အဲဒီနယ္မွာ တည္ျငိမ္ေအးခ်မ္းမွဳ ျပန္ရသြားခဲ့ပါတယ္။<br /><br />မင္ဒဲလားကလဲ တတိုင္းျပည္လံုးက လူမည္းေတြကို ေအးေဆးတည္ျငိမ္စြာ ေနၾကဖို႕ မိန္႕ခြန္းျမြက္ၾကား ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ႏိုင္ငံေရးအစြန္းေရာက္သူေတြရဲ႕ လွဳပ္ရွားမွဳေတြကေတာ့ မရပ္တန္႕သြားေသးပါဘူး။ (၁၉၉၃) ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္လနဲ႕ ၾသဂုတ္လေတြမွာ ႏိုင္ငံေရးအၾကမ္းဖက္မွဳေၾကာင့္ ေသဆံုးသူ (၁၀၀၀) ေက်ာ္ရွိခဲ့ပါတယ္။ (၁၉၉၄) ခုႏွစ္မွာေတာ့ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးကာလအတြင္း ႏိုင္ငံေရးအရ ေသဆံုးသူစုစုေပါင္း တေသာင္းသံုးေထာင္ေက်ာ္ ရွိေနခဲ့ပါတယ္။<br /><br />ဒီလိုတင္းမာမွဳေတြ၊ ျခိမ္းေခ်ာက္မွဳေတြ၊ ေၾကာက္ရြံ႕မွဳေတြ၊ သတ္ျဖတ္မွဳေတြအၾကားမွာပဲ ႏွစ္ဘက္စလံုးက ေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ ဘံုအက်ိဳးစီးပြားရရွိေရးအတြက္ မဆုတ္မနစ္ ၾကိဳးပမ္းခဲ့ၾက ပါတယ္။ ၾကားျဖတ္အစိုးရအုပ္ခ်ဳပ္ေရးကာလမွာ က်င့္သံုးဖို႕အတြက္ Interim Constitution တရပ္ကို ေရးဆြဲႏိုင္ခဲ့ၾကျပီး၊ ၾကားျဖတ္အစိုးရ ဖြဲ႕စည္းေရးဆိုင္ရာ သေဘာတူညီခ်က္မ်ားကိုလဲ ခ်မွတ္ႏိုင္ခဲ့ၾက ပါတယ္။ ဒီသေဘာတူညီခ်က္ေတြအရ ျပည္သူလူထုက တိုက္ရိုက္ေရြးခ်ယ္ထားတဲ့ Constituent Assembly ဟာ ၾကားျဖတ္ပါလီမန္အျဖစ္ တာ၀န္ယူျပီး၊ ႏိုင္ငံေတာ္သစ္တည္ေဆာက္ေရးအတြက္ အဓိကက်တဲ့ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒသစ္ကို ေရးဆြဲရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုေရးဆြဲရာမွာ Constitutional Court က ၾကီးၾကပ္ေဆာင္ရြက္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ <br /><br />Executive power မွာေတာ့ electoral strength ေပၚမွာ မူတည္ျပီး ေရြးခ်ယ္ထားတဲ့ ကက္ဘိနက္၀န္ၾကီးမ်ားပါ၀င္ေသာ အမ်ိဳးသားညီညြတ္ေရးညြန္႕ေပါင္း အစိုးရက အာဏာက်င့္သံုးျပီး၊ အစိုးရအဖြဲ႕အၾကီးအကဲျဖစ္တဲ့ တိုင္းျပည္ရဲ႕ သမၼတကိုေတာ့ ျပည္သူလူထုက တိုက္ရိုက္ေရြးခ်ယ္ထားတဲ့ Constituent Assembly က ေရြးခ်ယ္ခန္႕ထားရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။<br /><br />စီးပြားေရးမူ၀ါဒအရလဲ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးစနစ္နဲ႕အတူ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားကို ကူညီပံ့ပိုးမွဳမ်ား ပူးတြဲေဆာင္ရြက္တဲ့ mixed economic system ကို အသံုးျပဳဖို႕ သေဘာတူညီခဲ့ၾကပါတယ္။ ျမိဳ႕နယ္ေတြအလိုက္ အစိုးရ အသံုးစရိတ္မ်ား တိုးျမွင့္ေဆာင္ရြက္ေပးေရး၊ လူျဖဴမ်ားရဲ႕ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း မ်ားအား အေႏွာင့္အယွက္ မျဖစ္ေစေရး စတာေတြကိုလဲ သေဘာတူခဲ့ၾကပါတယ္။ ႏွစ္ဘက္စလံုးဟာ တဘက္နဲ႕တဘက္ရဲ႕ အေျခခံအက်ိဳးစီးပြားေတြ၊ လိုအပ္ခ်က္ေတြကို အျပန္အလွန္ အသိအမွတ္ ျပဳလာၾကပါတယ္။<br /><br />ဒီလိုတိုးတက္မွဳေတြ ရွိေနဆဲမွာပဲ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးျဖစ္စဥ္ကို တေလွ်ာက္လံုး ဆန္႕က်င္လာခဲ့တဲ့ Buthelezi ဦးေဆာင္တဲ့ အဖြဲ႕ကိုလဲ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးျဖစ္စဥ္ထဲမွာ ပါ၀င္ဖို႕ ၾကိဳးပမ္းမွဳေတြ ေပၚထြက္လာခဲ့ပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္လဲ High-level delegations ေတြျဖစ္တဲ့ U.S. envoy Henry Kissinger နဲ႕ British envoy Lord Carrington တို႕က ၾကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ခ်ိန္အထိေတာင္ ထူးျခားမွဳ မရွိခဲ့ပါဘူး။ ေနာက္ဆံုးမွာေတာ့ Kenyan envoy Washington Okumu က ျဖစ္ပြားေနတဲ့ ႏိုင္ငံေရး ပကတိအေျခအေနမွန္ကို သိျမင္ဖို႕ အခ်ိန္တန္ျပီျဖစ္ေၾကာင္း၊ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ မပါ၀င္ခဲ့ရင္ ႏိုင္ငံေရးအရ ေဘးေရာက္မွဳပဲ အေျဖထြက္ လာမွာျဖစ္ေၾကာင္းနဲ႕ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးဟာ မေအာင္ျမင္ေသာ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး အျဖစ္ နိဂံုးခ်ဳပ္ရလိမ့္မည္ျဖစ္ေၾကာင္း သတိေပး ေျပာၾကားခဲ့တဲ့အခါမွသာ Buthelezi ဦးေဆာင္တဲ့အဖြဲ႕ဟာ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပဖို႕ ရွစ္ရက္ အလိုက်မွသာ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရး ျဖစ္စဥ္အတြင္းကို ေရာက္ရွိသြားခဲ့ပါတယ္။<br /><br />ေရြးေကာက္ပြဲမက်င္းပခင္ေန႕အထိ ဗံုးခြဲတိုက္ခိုက္မွဳေတြကေတာ့ ေပၚထြက္ေနဆဲပါပဲ။ သို႕ေပမယ့္လဲ (၁၉၉၄) ခုႏွစ္၊ ေအျပီလ (၂၇) ရက္ေန႕မွာေတာ့ ေတာင္အာဖရိကႏိုင္ငံရဲ႕ သမိုင္းသစ္ကို ဖန္ဆင္းေပးတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲၾကီးကို ေအာင္ျမင္စြာ က်င္းပႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ေမလ (၂) ရက္ေန႕မွာ de Klerk က သူ႕ရဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲအရွံဳးကို အသိအမွတ္ျပဳျပီး၊ မင္ဒဲလားကို ၀မ္းေျမာက္ဂုဏ္ယူပါေၾကာင္း သတင္းစကား ေပးပို႕ခဲ့ပါတယ္။ မင္ဒဲလားကလဲ ေက်းဇူးတင္စကား ျပန္လည္ေျပာၾကားခဲ့ျပီး၊ ေတာင္အာဖရိက တႏိုင္ငံလံုးမွာရွိတဲ့ ျပည္သူေတြအေနနဲ႕ လူမ်ိဳးေရး၊ ဘာသာေရး ဘယ္လိုကြဲျပားမွဳေတြ ရွိေနေပမယ့္ လူမ်ိဳးေပါင္းစံု၊ ယဥ္ေက်းမွဳေပါင္းစံု ႏိုင္ငံေတာ္သစ္ၾကီးကို အတူတကြ ၀ိုင္း၀န္းထူေထာင္ၾကဖို႕ ၾကိဳးပမ္းခဲ့ၾကပါတယ္။<br /><br />ဒီလို ေခါင္းေဆာင္ေတြအၾကား၊ ႏွစ္ဘက္ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြအၾကား ျငိမ္းခ်မ္းေရး တည္ေဆာက္ႏိုင္ မွဳဟာ on the ground မွာ ျငိမ္းခ်မ္းေရးရွိလာဖို႕အတြက္ မျပီးျပည့္စံုေသးပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ပဋိပကၡျပီးဆံုးျပီး ေႏွာင္းပိုင္းကာလမွာ ပဋိပကၡကာလေတြတုန္းက ရွိခဲ့တဲ့ trauma ေတြကို ကုစားဖို႕ ၾကိဳးပမ္းခဲ့ၾကပါတယ္။ မင္ဒဲလားဦးေဆာင္တဲ့ အစိုးရသစ္ဟာ ဘုန္းေတာ္ၾကီး Desmond Tutu ဦးေဆာင္တဲ့ Truth and Reconciliation Commission (TRC) ကို တည္ေထာင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီေကာ္မရွင္ကေန ပဋိပကၡမွာ သားေကာင္ျဖစ္ခဲ့တဲ့ မည္သူမဆို ျဖစ္ပ်က္ခဲ့တဲ့ အေၾကာင္းေတြကို ျပန္လည္ေျပာျပေရး၊ နားေထာင္ေပးေရးနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးအရ အၾကမ္းဖက္မွဳေတြကို က်ဴးလြန္ခဲ့တဲ့ မည္သူမဆို (လူျဖဴအစိုးရဘက္မွျဖစ္ေစ၊ လူမည္းေတာ္လွန္ေရးသမားမ်ားဘက္မွျဖစ္ေစ) ျပစ္ဒဏ္မွ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ရွိေရး စတာေတြကို ေထာက္ကူေပးတဲ့ forum ေတြကို က်င္းပေပးခဲ့ပါတယ္။ ရင္ၾကားေစ့ေရး (၀ါ) ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးျဖစ္စဥ္ (Reconciliation process) အတြက္ ေကာ္မရွင္က ဦးေဆာင္ၾကိဳးပမ္းခဲ့ပါတယ္။<br /><br />နိဂံုး<br /><br />နိဂံုးခ်ဳပ္ဆိုရရင္ ေတာင္အာဖရိက ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးျဖစ္စဥ္ ေအာင္ျမင္ခဲ့ရတာဟာ တဘက္ႏွင့္တဘက္ အႏိုင္မတိုက္ႏိုင္ေသာ ပကတိႏိုင္ငံေရးအေျခအေနမွန္ကို ႏွစ္ဘက္ေခါင္းေဆာင္မ်ားက သိျမင္မွဳ၊ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးပြဲျဖစ္စဥ္ၾကီး စတင္လာေစရန္ ေျခလွမ္းသစ္မ်ား လွမ္းရဲမွဳ၊ ပါတီစံုေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးဖိုရမ္ (multi-party negotiation forum) တခု ေပၚေပါက္လာေစရန္ ၾကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္မွဳ၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရးေကာ္မရွင္မ်ား တည္ေထာင္ႏိုင္မွဳ၊ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ စည္းမ်ဥ္းမ်ားကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕ ေရးဆြဲျပင္ဆင္ျပဌာန္းရန္၊ ညင္သာေသာ ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းမွဳ ျဖစ္ေပၚလာေရးအတြက္ ျပင္ဆင္မွဳမ်ား ျပဳလုပ္ရန္ႏွင့္ တိုင္းျပည္၏ ပထမဦးဆံုးေသာ လြတ္လပ္၍ တရားမွ်တသည့္ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပေရးအတြက္ ျပင္ဆင္ရန္စေသာ ရည္မွန္းခ်က္မ်ား ျပည့္မွီလာေစရန္ ၀ိုင္း၀န္းၾကိဳးပမ္း ေဖာ္ေဆာင္မွဳ၊ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးျဖစ္စဥ္တြင္ ပါ၀င္ေနသူမ်ားႏွင့္ ေထာက္ခံသူမ်ားအား ႏိုင္ငံေရး အစြန္းေရာက္မ်ားမွ ေ၀ဖန္တိုက္ခိုက္မွဳမ်ား၊ ျခိမ္းေခ်ာက္မွဳမ်ား၊ သတ္ျဖတ္မွဳမ်ား ျပဳလုပ္လာေသာ္လည္း မဆုတ္မနစ္ေသာ ဇြဲျဖင့္ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးျဖစ္စဥ္ ေအာင္ျမင္ေရးကို အာရံုစိုက္မွဳ၊ လိုလားခ်က္မ်ားႏွင့္ ေတာင္းဆိုခ်က္မ်ားကို တရားေသ ဆုပ္ကိုင္ထားျခင္း မရွိပဲ အေပးအယူ၊ အေလွ်ာ့အတင္းမ်ား ျပဳလုပ္ႏိုင္မွဳ၊ သေဘာထားၾကီးမွဳ၊ ခြင့္လႊတ္မွဳမ်ားျဖင့္ ရင္ၾကားေစ့ေရး (၀ါ) ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးျဖစ္စဥ္ကို ၾကိဳးပမ္းအေကာင္အထည္ေဖာ္မွဳ စတာေတြေၾကာင့္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ ပဋိပကၡေျဖရွင္းေရးဆိုင္ရာ ေလ့လာခ်က္မ်ားမွာ ေတာင္အာဖရိက ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးျဖစ္စဥ္ဟာ ျငိမ္းခ်မ္းေရး လိုလားေသာ ကမၻာ့ျပည္သူမ်ားအတြက္ စံနမူနာယူစရာ ျဖစ္စဥ္တခုအျဖစ္ သမိုင္းတြင္က်န္ရစ္လာခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါေၾကာင္း ေရးသားတင္ျပအပ္ပါတယ္။<br /><br />ခင္မမမ်ိဳး (၁၆၊ ၁၀၊ ၂၀၁၁)<br /><br /><br /><br /><br /><br /><br />ရည္ညႊန္းကိုးကား<br /><br />Deegan, H. (1999) South Africa Reborn: Building a New Democracy, Padstow: University College London<br /><br />Bouckaert, P. (1997) The Negotiated Revolution: South Africa's Transition to a Multiracial Democracy, Stanford, California: Stanford Center on Conflict and Negotiation<br /><br />Du Toit, P. (1995) State Building and Democracy in Southern Africa: Botswana, Zimbabwe, and South Africa, Washington, DC: United States Institute of Peace<br /><br />Ebrahim, H. (1998) The Soul of a Nation: Constitution-Making in South Africa, Cape Town: Oxford University Press<br /><br />Gastrow, P. (1994) Bargaining for Peace: South Africa and the National Peace Accord, Washington, DC: United States Institute of Peace Press<br /><br />Lyman, P. (2002) Partner to History: The U.S. Role in South Africa's Transition to Democracy, Washington, DC: United States Institute of Peace Press<br /><br />Mandela, N (2006) Long Walk to Freedom: The Autobiography of Nelson Mandela, London: Little, Brown<br /><br />Marks, S. (2000) Watching the Wind: Conflict Resolution during South Africa’s Transition to Democracy, Washington, DC: United States Institute of Peace<br /><br /><br /><br /></span>Khin Ma Ma Myohttp://www.blogger.com/profile/04175997936171231938noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8805873587982049304.post-53499689199106275272011-09-18T21:34:00.000+01:002011-09-18T21:35:15.846+01:00စိန္လူသား (၀တၳဳတို)<a title="View Diamond (Short Story) on Scribd" href="http://www.scribd.com/doc/65420888/Diamond-Short-Story" style="margin: 12px auto 6px auto; font-family: Helvetica,Arial,Sans-serif; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; font-size: 14px; line-height: normal; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; -x-system-font: none; display: block; text-decoration: underline;">Diamond (Short Story)</a><iframe class="scribd_iframe_embed" src="http://www.scribd.com/embeds/65420888/content?start_page=1&view_mode=list&access_key=key-orzydqnvgvfzwxcjqha" data-auto-height="true" data-aspect-ratio="0.706697459584296" scrolling="no" id="doc_52517" width="100%" height="600" frameborder="0"></iframe><script type="text/javascript">(function() { var scribd = document.createElement("script"); scribd.type = "text/javascript"; scribd.async = true; scribd.src = "http://www.scribd.com/javascripts/embed_code/inject.js"; var s = document.getElementsByTagName("script")[0]; s.parentNode.insertBefore(scribd, s); })();</script>Khin Ma Ma Myohttp://www.blogger.com/profile/04175997936171231938noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8805873587982049304.post-49520526362306252122011-09-09T16:40:00.001+01:002011-09-09T16:42:40.969+01:00အိုင္ယာလန္ေျမာက္ပိုင္းမွ လွ်ိဳ႕၀ွက္စစ္ပြဲ (အပိုင္း-၁)အပိုင္း (၁)<br />သမိုင္းေနာက္ခံ နိဒါန္း<br /><br />ယူေကႏိုင္ငံမွာ အဂၤလန္ (England)၊ စေကာ့တလန္ (Scotland)၊ အိုင္ယာလန္ေျမာက္ပိုင္း (Northern Ireland) နဲ႕ ေ၀လနယ္လို႕ လူသိမ်ားတဲ့ (Wales) ဆိုျပီး နယ္ေျမေဒသ ေလးခုရွိပါတယ္။ ဒီေဒသ ေလးခုအနက္ အိုင္ယာလန္ေျမာက္ပိုင္းမွာ (၁၉၆၉) ခုႏွစ္ကေန (၁၉၉၇) ခုႏွစ္အထိ လက္နက္ကိုင္ ပဋိပကၡေတြ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။ ဒီလက္နက္ကိုင္ပဋိပကၡေတြဟာ ရာစုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ပဋိပကၡ ေဟာင္းမ်ား (Centuries-old Conflicts) ေတြကေန ျမစ္ဖ်ားခံလာခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။<br /><br /><span id="fullpost"><br /><br />(၁၇)ရာစုမွာ အဂၤလိပ္လူမ်ိဳးေတြက အိုင္ယာလန္ကို ကိုလိုနီလက္ေအာက္ခံ နယ္ေျမအျဖစ္ သြတ္သြင္း ခဲ့ပါတယ္။ ေျမာက္ပိုင္းေဒသမွာ ရွိတဲ့ နယ္ေျမအမ်ားအျပားမွာ ပရိုတက္စတင့္ဘာသာကို ကုိးကြယ္တဲ့ စေကာ့တစ္ခ်္လူမ်ိဳးေတြနဲ႕ အဂၤလိပ္လူမ်ိဳးေတြက အေျခခ်ေနထိုင္လာၾကပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႕ ဆယ့္ရွစ္ရာစု ကာလေရာက္ေတာ့ အိုင္ယာလန္ေျမာက္ပိုင္းနဲ႕ ေတာင္ပိုင္းေဒသေတြအၾကားမွာ စီးပြားေရးအရ ကြဲျပား ျခားနားမွဳေတြ ရွိလာပါတယ္။ ေျမာက္ပိုင္းမွာ စက္ရံု၊ အလုပ္ရံုေတြ ေပၚေပါက္လာျပီး လူေနမွဳ အဆင့္ အတန္းေတြလဲ ျမင့္မားလာေပမယ့္ ေတာင္ပိုင္းမွာက်ေတာ့ ေျမယာပိုင္ဆိုင္မွဳ အခြင့္အေရးေတြကို ပရိုတက္စတင့္ဘာသာ၀င္ေတြ ခ်ဳပ္ကိုင္ထားတာေၾကာင့္ ကက္သလစ္ဘာသာ၀င္ေတြရဲ႕ လူေနမွဳဘ၀ အဆင့္အတန္းေတြ တစထက္တစ နိမ့္ပါးလာခဲ့ပါတယ္။ <br /><br />လူေနမွဳအဆင့္အတန္းေတြ ကြဲျပားမွဳ ရွိေပမယ့္ ႏိုင္ငံေရးအရ ကြဲျပားျခားနားမွဳကေတာ့ ႏွစ္ဆယ္ရာစု ကာလမွာ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး (Home Rule) နဲ႕အတူ ေပၚထြက္လာခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အိုင္ယာလန္ မွာ ေနထိုင္တဲ့ ကက္သလစ္ဘာသာ၀င္ေတြက လံုး၀လြတ္လပ္ေရး ရရွိႏိုင္ေရးကို ဆႏၵရွိ ခဲ့ၾကေပမယ့္ လူနည္းစု ပရိုတက္စတင့္ ဘာသာ၀င္ေတြကေတာ့ လူမ်ားစု ကက္သလစ္ ဘာသာ၀င္ေတြ အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ ႏိုင္ငံမွာ ေနရမွာကို စိုးရိမ္ေၾကာက္ရြံ႕ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီလို ႏိုင္ငံေရးအရ ကြဲျပားျခားနားမွဳေတြကို ေျဖရွင္းေပးတဲ့အေနနဲ႕ ျဗိတိန္အစိုးရက (၁၉၂၀) ခုႏွစ္မွာ Government of Ireland Act ကို ျပဌာန္းခဲ့ပါတယ္။ <br /><br />ဒီအက္ဥပေဒအရ အိုင္ယာလန္ကို ႏွစ္ပိုင္းခြဲျခား ထားတာေၾကာင့္ ေတာင္ပိုင္းေဒသက ကက္သလစ္ ေတြက ကန္႕ကြက္ခဲ့ၾကေပမယ့္ ေျမာက္ပိုင္းမွာ ေနထိုင္ၾကတဲ့ ပရိုတက္စတင့္ေတြက ၾကိဳဆိုလက္ခံ ခဲ့ၾကပါတယ္။ (၁၉၂၁) ခုႏွစ္မွာေတာ့ ေတာင္ပိုင္းက (၂၃) နယ္နဲ႕ ေျမာက္ပိုင္းက (၃) နယ္ကို Irish Free State အျဖစ္ သတ္မွတ္ျပီး၊ ေျမာက္ပိုင္းက (၆) နယ္ကိုေတာ့ ျဗိတိသွ်လက္ေအာက္ခံ အိုင္ယာလန္ေျမာက္ပိုင္း (Northern Ireland) အျဖစ္ သတ္မွတ္တဲ့ သေဘာတူညီခ်က္စာခ်ဳပ္ကို ျဗိတိသွ်ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ားနဲ႕ အိုင္းရစ္ႏိုင္ငံေရးသမားေတြ အၾကား သေဘာတူခ်ဳပ္ဆိုႏိုင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ (၁၉၄၉) ခုႏွစ္ေရာက္ေတာ့ Irish Free State က The Republic of Ireland အေနနဲ႕ လြတ္လပ္ေသာ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာပိုင္ႏိုင္ငံ ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။<br /><br />အိုင္ယာလန္ေျမာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ပရိုတက္စတင့္ဘာသာ၀င္ေတြက လူဦးေရရဲ႕ ေျခာက္ဆယ္ရာခိုင္ႏွဳန္း ေက်ာ္ရွိျပီး၊ လူမ်ားစုျဖစ္တဲ့အတြက္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱရားကို ခ်ဳပ္ကိုင္ဖို႕ ၾကိဳးပမ္းလာခဲ့ၾကပါတယ္။ ယူေကႏိုင္ငံတြင္းက နယ္ေျမေဒသတခုအေနနဲ႕ ျဗိတိသွ်စစ္တပ္ရဲ႕ ပံ့ပိုးကူညီမွဳကို ရရွိႏိုင္ေပမယ့္ ကိုယ္ပိုင္စစ္၀န္ထမ္းတပ္ေတြကိုပါ လွ်ိဳ႕၀ွက္ဖြဲ႕စည္းလာၾကပါတယ္။ အလုပ္အကိုင္ အခြင့္အလမ္းေတြ မွာလဲ ကက္သလစ္ဘာသာ၀င္ေတြကို ခြဲျခားမွဳေတြ ျပဳလုပ္လာၾကပါတယ္။ လန္ဒန္မွာအေျခစိုက္တဲ့ ျဗိတိသွ်ပါလီမန္နဲ႕ အစိုးရအဆက္ဆက္ကေတာ့ အိုင္ယာလန္ေျမာက္ပိုင္းမွာ ျဖစ္ေပၚေနတဲ့ အေၾကာင္း အရာေတြဟာ အာဏာခြဲေ၀ေပးထားတဲ့ နယ္ေျမေဒသတခုရဲ႕ အတြင္းေရးလို႕ သေဘာထားျပီး ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္မွဳေတြ မျပဳလုပ္ခဲ့ၾကပါဘူး။ <br /><br />ဒီလိုနဲ႕ (၁၉၆၇) ခုႏွစ္ေရာက္ေတာ့ ကက္သလစ္ဘာသာ၀င္ ပညာတတ္လူလတ္တန္းစားေတြရဲ႕ အင္အားၾကီးထြားလာျပီး ခြဲျခားဆက္ဆံမွဳေတြကို ဆန္႕က်င္တဲ့ အၾကမ္းမဖက္ လူထုလွဳပ္ရွားမွဳေတြ စတင္လာခဲ့ပါတယ္။ ဒီလို ျငိမ္းခ်မ္းစြာ ျပဳလုပ္တဲ့ ဆႏၵျပပြဲေတြကို ပရိုတက္စတင့္ဘာသာ၀င္ အာဏာပိုင္ ေတြက လက္နက္ကိုင္အင္အားသံုးျပီး တုန္႕ျပန္ေျဖရွင္းခဲ့ၾကပါတယ္။ (၁၉၆၉) ခုႏွစ္မွာ Belfast နဲ႕ Londonderry ျမိဳ႕ေတြမွာရွိတဲ့ ကက္သလစ္ဘာသာ၀င္မ်ား ေနထိုင္ရာေဒသေတြမွာ အာဏာပိုင္ေတြရဲ႕ လက္နက္ကိုင္အင္အားသံုးတိုက္ခိုက္မွဳေတြ ေပၚထြက္လာခဲ့ပါတယ္။<br /><br />ဒီျဖစ္ရပ္ေတြကို တီဗြီသတင္းမွာ ေဖာ္ျပလာၾကတာေၾကာင့္ အာဏာပိုင္ေတြရဲ႕အင္အားသံုးမွဳေတြကို လူအမ်ား သိျမင္လာၾကျပီး၊ အဓိကရုဏ္းေတြ ျဖစ္ပြားလာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ (၁၉၆၉) ခုႏွစ္မွာ ျဗိတိသွ်စစ္တပ္က အိုင္ယာလန္ေျမာက္ပိုင္းအေရးကို ၀င္ေရာက္ေျဖရွင္းလာရပါတယ္။ ပါလီမန္ကို ဖ်က္သိမ္းျပီး၊ ပါ၀ါရွယ္ယာ အစိုးရသစ္ထြက္ေပၚလာဖို႕ ၾကိဳးပမ္းခဲ့ၾကေပမယ့္ အိုင္းရစ္အမ်ိဳးသားေရး၀ါဒ (Irish Nationalism) ကို လက္ခံယံုၾကည္ၾကသူမ်ားနဲ႕ Protestant loyalists ေတြအၾကားမွာ ပဋိပကၡေတြ ျပင္းထန္လာခဲ့ပါတယ္။ <br /><br />ပထမအုပ္စုကို အိုင္အာေအအဖြဲ႕လို႕ လူသိမ်ားတဲ့ Provisional Irish Republic Army က ကိုယ္စားျပဳျပီး၊ ဒုတိယအုပ္စုကိုေတာ့ Ulster Defence Force (UDF) က ကိုယ္စားျပဳပါတယ္။ ေနာက္ထပ္ ႏွစ္ေပါင္း (၂၈) ႏွစ္ၾကာတဲ့အထိ ဒီအုပ္စုေတြအၾကားမွာ အခ်င္းခ်င္းတိုက္ခိုက္မွဳေတြ တင္မကပဲ ျဗိတိသွ်စစ္တပ္နဲ႕ အိုင္ယာလန္ေျမာက္ပိုင္း ရဲတပ္ဖြဲ႕၀င္ေတြကိုပါ တိုက္ခိုက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ အိုင္အာေအအဖြဲ႕၀င္ေတြဟာ အိုင္ယာလန္ေျမာက္ပိုင္း မဟုတ္တဲ့ အျခားေဒသေတြမွာပါ ဗံုးခြဲတိုက္ခိုက္ မွဳေတြ ျပဳလုပ္လာၾကပါတယ္။<br /><br />(၁၉၉၅-၉၆) ကာလေတြမွာေတာ့ ကြန္ဆားေဗးတစ္အစိုးရက အိုင္ယာလန္ေျမာက္ပိုင္းမွာ ျဖစ္ပြားေနတဲ့ ႏိုင္ငံေရးျပႆနာေတြကို ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးျခင္းနည္းလမ္းနဲ႕ ေျဖရွင္းႏိုင္ဖို႕ အားစိုက္ၾကိဳးပမ္းလာခဲ့ပါတယ္။ ဒီလို ၾကိဳးပမ္းမွဳေတြမွာ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ေရးဆြဲတဲ့ ကြန္ဖရင့္ကို တက္ေရာက္ဖို႕အတြက္ အိုင္အာေအ အေနနဲ႕ ကနဦး လက္နက္ခ်ရမယ္လို႕ ေတာင္းဆိုခ်က္ ပါ၀င္တဲ့အတြက္ political deadlock ျဖစ္ေနခဲ့ပါတယ္။ ေလဘာအစိုးရ တက္လာျပီး ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ေရွ႕ပိုင္းမွာ ျဖစ္ေနတဲ့ political deadlocks ေတြကို ေျဖရွင္းဖို႕အတြက္ ပဋိပကၡမွာ ပါ၀င္ေနတဲ့ ဘက္ႏွစ္ဘက္ သာမက ေနာက္ကြယ္ကေန ကူညီအားေပးေနသူမ်ားကိုပါ ထည့္သြင္းေဆြးေႏြးဖို႕ ၾကိဳးပမ္းလာခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အိုင္အာေအရဲ႕ အိုင္းရစ္အမ်ိဳးသားေရး၀ါဒကို ႏိုင္ငံေရးအရ ေထာက္ခံအားေပးခဲ့တဲ့ အိုင္ယာလန္အစိုးရနဲ႕ပါ ညွိႏွိဳင္းမွဳေတြ ျပဳလုပ္လာၾကပါတယ္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာ အေျခခ် ေနထိုင္တဲ့ အိုင္းရစ္-အေမရိကန္ေတြဟာ အိုင္အာေအရဲ႕ အဓိက ဘ႑ာေရးေထာက္ပံ့ေနသူမ်ား ျဖစ္တဲ့ အတြက္ အေမရိကန္အစိုးရနဲ႕ ညွိႏွိဳင္းျပီး လိုအပ္တဲ့ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြကိုပါ ေဆာင္ရြက္ ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီလို အားစိုက္ၾကိဳးပမ္းမွဳေတြေၾကာင့္ (၁၉၉၈) ခုႏွစ္၊ ေအျပီလမွာ Good Friday Agreement ေပၚထြက္လာျပီး ျငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္ (Peace Process) အဆင့္ဆင့္ကို ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္ ခဲ့ၾကပါတယ္။<br /><br />ပင္လယ္ေတြမွာ အနားသတ္ကမ္းစပ္ရွိသလိုပဲ ပဋိပကၡေတြတိုင္းမွာလဲ အဆံုးသတ္အေျဖဆိုတာ ရွိစျမဲပါ။ အဆံုးသတ္မွဳဟာ အႏိုင္ (သို႕မဟုတ္) အရွံဳး (သို႕မဟုတ္) ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးမွဳမွ ေပၚထြက္ လာေသာ ရလဒ္တခုခုေတာ့ ျဖစ္လာမွာ ေသခ်ာပါတယ္။ အိုင္ယာလန္ေျမာက္ပိုင္း ပဋိပကၡေတြမွာေတာ့ ျငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္ ေပၚထြက္သြားခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီလို အဆံုးသတ္အေျဖတခု မထြက္ေပၚ လာခ်ိန္မွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ပဋိပကၡေတြမွာေတာ့ ျပင္းထန္မွဳေတြ၊ တင္းမာမွဳေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။ <br /><br />အိုင္ယာလန္ေျမာက္ပိုင္းက ပဋိပကၡေတြကို ေျဖရွင္းဖို႕ ျဗိတိသွ်စစ္တပ္က တာ၀န္ယူရခ်ိန္မွာ ျဗိတိသွ်တို႕ ဆီမွာ ျဖစ္ပြားေနတဲ့ ဘာသာေရးကြဲျပားမွဳပဋိပကၡေတြကို ေျဖရွင္းႏိုင္ဖို႕အတြက္ သတင္းအခ်က္ အလက္ေတြ၊ မဟာဗ်ဴဟာအခင္းအက်င္းေတြ အဆင္သင့္ မရွိေနခဲ့ပါဘူး။ အိုင္ယာလန္ေျမာက္ပိုင္းမွာ ဥပေဒစိုးမိုးေရးအတြက္ တာ၀န္ယူထားတဲ့ Royal Ulster Constabulary (RUC) ရဲတပ္ဖြဲ႕ဟာ ကက္သလစ္ဘာသာ၀င္ေတြအေပၚ ပရိုတက္စတင့္ဘာသာ၀င္ေတြက တိုက္ခိုက္မွဳေတြကို လ်စ္လ်ဴရွဳ ထားခဲ့ၾကပါတယ္။ ကက္သလစ္ဘာသာ၀င္ေတြကလဲ ပရိုတက္စတင့္ဘာသာ၀င္ေတြက ထိန္းခ်ဳပ္ ထားတဲ့ RUC နဲ႕ B-specials ေခၚ အရံရဲတပ္ဖြဲ႕ ကို ယံုၾကည္မွဳ မရွိၾကပါဘူး။ ပရိုတက္စတင့္ အာဏာပိုင္ေတြက ၾကိဳးကိုင္ထားတာျဖစ္တဲ့အတြက္ ရဲအဖြဲ႕ကိုယ္တိုင္က ႏိုင္ငံေရးအၾကမ္းဖက္မွဳေတြကို အားေပးကူညီမွဳေတြ လုပ္ေနျပန္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျဗိတိသွ်စစ္တပ္ဟာ RUC နဲ႕ B-specials တပ္ဖြဲ႕ေတြကို လက္နက္ျဖဳတ္သိမ္းမွဳေတြ သြားေရာက္ျပဳလုပ္ျပီး၊ ဥပေဒစိုးမိုးေရးကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ခဲ့ရတာေၾကာင့္ de facto police တာ၀န္ေတြကို ထမ္းေဆာင္ရပါေတာ့တယ္။<br /><br />ဒီလိုျဗိတိသွ်စစ္တပ္က ျငိမ္းခ်မ္းေရးထိန္းသိမ္းမွဳတာ၀န္ေတြ ထမ္းေဆာင္ေနခ်ိန္မွာ ပရိုတက္စတင့္ ဘာသာ၀င္ေတြက Ulster Defence Association (UDA) နဲ႕ Ulster Volunteer Force (UVF) စတာေတြကို ဖြဲ႕စည္းျပီး ႏိုင္ငံေရးအၾကမ္းဖက္မွဳေတြ ျပဳလုပ္လာၾကပါတယ္။ တဘက္မွာကလဲ Republican အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္တဲ့ အိုင္အာေအကလဲ ပရိုတက္စတင့္ဘာသာ၀င္ေတြကို သာမက ျဗိတိသွ် စစ္တပ္ကိုပါ ဆန္႕က်င္လာၾကပါတယ္။ (၁၉၆၉) ခုႏွစ္၊ ႏိုင္ငံေရးအၾကမ္းဖက္မွဳေတြမွာ ကက္သလစ္ ဘာသာ၀င္ေတြရဲ႕ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းကို လံုေလာက္ေသာ ေစာင့္ေရွာက္ကာကြယ္မွဳေတြ မေပးႏိုင္တဲ့ အတြက္ အိုင္အာေအအဖြဲ႕တြင္းမွာ officials ေတြနဲ႕ provisionals ေတြဆိုျပီး ကြဲသြားခဲ့ပါတယ္။ ျဗိတိသွ်အခြင့္အာဏာကို တိုးျမင့္ေစျပီး၊ အိုင္ယာလန္နယ္ေျမႏွစ္ခု ျပန္လည္ ေပါင္းစည္းေရးကို အားေလ်ာ့ေစတဲ့ ျဗိတိသွ်စစ္တပ္မ်ား ရွိေနမွဳကို အိုင္အာေအ ႏွစ္ဖြဲ႕စလံုးက ဆန္႕က်င္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ provisional IRA ေတြကေတာ့ လံုျခံဳေရးအဖြဲ႕၀င္ေတြကို ဆန္႕က်င္တိုက္ခိုက္ဖို႕ ၾကိဳးပမ္းခဲ့ ၾကပါတယ္။<br /><br />ေနာက္ပိုင္းမွာ ဥပေဒစိုးမိုးေရးကို တာ၀န္ယူထားရတဲ့ ျဗိတိသွ်စစ္တပ္နဲ႕ ကက္သလစ္ဘာသာ၀င္ေတြ အၾကား အျပန္အလွန္ယံုၾကည္မွဳနဲ႕ နားလည္မွဳ ကြဲျပားတာေတြ ျဖစ္လာပါတယ္။ (၁၉၇၀) ခုႏွစ္၊ ေအျပီလမွာ ပရိုတက္စတင့္အဖြဲ႕အစည္းတခုျဖစ္တဲ့ orange order အဖြဲ႕က ကက္သလစ္ ဘာသာ၀င္ ေတြ ေနထိုင္တဲ့ နယ္ေျမေတြကိုျဖတ္ျပီး လမ္းေလွ်ာက္ခ်ီတက္ပြဲျပဳလုပ္ဖို႕ စီမံခဲ့ပါတယ္။ ဒီစီမံခ်က္ကို ျဗိတိသွ်စစ္တပ္က ခြင့္ျပဳေပးခဲ့ပါတယ္။ ကက္သလစ္ေခါင္းေဆာင္ေတြက ျဗိတိသွ်စစ္တပ္ အေနနဲ႕ လံုျခံဳေရးတာ၀န္ယူေပးဖို႕ ေတာင္းဆိုခ်က္ကိုလဲ ျငင္းဆန္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႕ လမ္းေလွ်ာက္ခ်ီတက္ပြဲ လုပ္ရာကေန အဓိကရုဏ္းေတြ ျဖစ္လာပါတယ္။ ဒီလို အဓိကရုဏ္းေတြကို ျဗိတိသွ်စစ္တပ္က အင္အားသံုးျပီး ေျဖရွင္းခဲ့ပါတယ္။ အဓိကရုဏ္းေတြအျပီးမွာ ေနာက္ေနာင္ အဓိကရုဏ္းေတြ ျဖစ္ပြားလာ ခဲ့ရင္ ပစ္ခတ္ႏွိမ္နင္းမယ္လို႕ Lisburn အေျခစိုက္ စစ္ဌာနခ်ဳပ္က ေၾကျငာခဲ့ပါတယ္။<br /><br />(၁၉၇၂) ခုႏွစ္၊ ဇန္န၀ါရီလ (၃၀) ရက္ေန႕မွာ Londonderry မွာ စစ္တပ္ရဲ႕ ပစ္ခတ္ႏွိမ္နင္းမွဳေၾကာင့္ လက္နက္မဲ့ျပည္သူ (၁၃) ဦး ေသဆံုးခဲ့ပါတယ္။ ဒီေသြးစြန္းေသာ တနဂၤေႏြေန႕ အျပီးမွာ အိုင္ယာလန္ ေျမာက္ပိုင္း ေဒသတခုလံုး ႏိုင္ငံေရးအၾကမ္းဖက္မွဳေတြ ပ်ံ႕ႏွံ႕သြားပါတယ္။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ယႏၱရားကိုပါ ထိခိုက္လာတဲ့အတြက္ မတ္လမွာ ျဗိတိန္အစိုးရက အိုင္ယာလန္ပါလီမန္ကို ဖ်က္သိမ္းျပီး၊ လန္ဒန္ကေန တိုက္ရိုက္အုပ္ခ်ဳပ္မွဳ ျပဳလုပ္လာခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ႏိုင္ငံေရးအၾကမ္းဖက္မွဳေတြက မရပ္တန္႕သြား ခဲ့ပါဘူး။<br /><br />Republicans ေတြက ကြဲျပားေနတဲ့ အိုင္ယာလန္နယ္ေျမႏွစ္ခု ျပန္လည္ေပါင္းစည္းႏိုင္ေရးအတြက္ ျဗိတိန္အစိုးရကို ဖိအားေပးရမယ္လို႕ ယူဆၾကပါတယ္။ ဒီဖိအားေတြဟာ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး ျဖစ္တယ္လို႕လဲ ေရြးခ်ယ္သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။ ျဗိတိန္အစိုးရကလဲ အိုင္ယာလန္ေျမာက္ပိုင္းမွာ ဥပေဒစိုးမိုးေရး ရွိလာဖို႕က အဓိကျဖစ္တယ္လို႕ ယူဆပါတယ္။ ဒီယူဆခ်က္ႏွစ္ရပ္ဟာ ပဋိပကၡ ေျဖရွင္းေရးကို ဦးတည္ေစႏိုင္ျခင္း မရွိပဲ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မွဳဆီကိုသာ ဦးတည္သြားေစခဲ့ပါေတာ့တယ္။ အေျခအေနေတြအရ ျဗိတိသွ်စစ္တပ္က မူလရည္ရြယ္ခ်က္ျဖစ္တဲ့ ျငိမ္းခ်မ္းေရးထိန္းသိမ္းမွဳကေန ပုန္ကန္မွဳႏွင့္ အၾကမ္းဖက္မွဳ ႏွိမ္နင္းေရး ရည္ရြယ္ခ်က္ကို ကူးေျပာင္းသြားပါတယ္။ ျငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ ၀င္ေရာက္ထိန္းသိမ္းရာက ထိန္းသိမ္းသူကိုယ္တိုင္ ပဋိပကၡထဲ ေရာက္သြားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ <br /><br />ဒီလို ပဋိပကၡထဲမွာ ပါ၀င္တဲ့ actor တခုျဖစ္လာတာေၾကာင့္ ေထာက္လွမ္းေရးရဲ႕ အခန္းက႑က အေရးၾကီးလာပါတယ္။ ပဋိပကၡေတြမွာ လူအမ်ားက စင္ေပၚမွာ ျဖစ္ေနတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကိုပဲ လိုက္လံၾကည့္ရွဳျပီး စိတ္၀င္တစား အကဲျဖတ္ေလ့ရွိၾကပါတယ္။ အထင္နဲ႕ အျမင္ကို ေပါင္းစပ္ေလ့ ရွိၾကပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္ အထင္၊ အျမင္ထက္ ပိုျပီး အေရးၾကီးတာက အသိပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ စင္ေနာက္မွာ ဘာေတြ လုပ္ေဆာင္ေနတယ္ဆိုတဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကို မသိပဲ ႏိုင္ငံေရး၊ စစ္ေရးမွာ လက္ဦးမွဳနဲ႕ အေျခအေနဖန္တီးခြင့္ကို ဘယ္ေတာ့မွ ရမွာမဟုတ္ပါဘူး။ ဒီအသိကို ေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္ တဲ့ pivotal aspect ကေတာ့ ေထာက္လွမ္းေရး သတင္းအခ်က္အလက္ေတြနဲ႕ ေထာက္လွမ္းေရး ေအာ္ပေရးရွင္းေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။<br /><br /><br />အိုင္ယာလန္ေျမာက္ပိုင္း ပဋိပကၡေတြမွာလဲ ျဗိတိသွ်ေထာက္လွမ္းေရး အဖြဲ႕အစည္းေတြက တာ၀န္ယူ ေဆာင္ရြက္မွဳေတြ ရွိလာပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႕ ဒုတိယကမၻာစစ္ေႏွာင္းပိုင္းကာလေတြမွာ intelligence community အတြက္ အခက္ခဲဆံုးနဲ႕ စိန္ေခၚမွဳ အမ်ားဆံုးလို႕ ေလ့လာသံုးသပ္သူေတြ သတ္မွတ္ ေျပာဆိုၾကတဲ့ အိုင္ယာလန္ေျမာက္ပိုင္း လွ်ိဳ႕၀ွက္စစ္ပြဲေတြ ေပၚထြက္လာပါေတာ့တယ္။ ဒီလွ်ိဳ႕၀ွက္ စစ္ပြဲေတြမွာ အားသာခ်က္ေတြ၊ အားနည္းခ်က္ေတြ၊ ခုတ္ရာတျခား၊ ရွရာတျခား နည္းပရိယာယ္ မွားေတြလဲ ရွိပါတယ္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ အတိတ္သမိုင္းဆိုတာ ေနာင္လာေနာက္သားေတြ သင္ခန္းစာ ယူဖို႕အတြက္ letter of instruction ျဖစ္တာေၾကာင့္ အိုင္ယာလန္ေျမာက္ပိုင္းမွာ ျဗိတိသွ် ေထာက္လွမ္းေရး အဖြဲ႕အစည္းမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ လွ်ိဳ႕၀ွက္စစ္ပြဲအေၾကာင္းကို ေရးသား တင္ျပအပ္ပါတယ္။<br /><br /> ခင္မမမ်ိဳး (၉၊ ၉၊ ၂၀၁၁)<br /><br /><br />ရည္ညႊန္းကိုးကား။ <br /><br />Coogan, T. P. (1995) The Troubles: Ireland's Ordeal, 1966-1995, London: Hutchinson<br /><br />Hamill, D. (1985) Pig in the Middle: The Army in Northern Ireland, 1969-1984, London: Metheun<br /><br />Lomas, B. (2000) 'The Good Friday Agreement', Talking Politics, 14 (1), pp. 28-31<br /><br />Tonge, J. (2002) Northern Ireland: Conflict and Change, London: Pearson, 2nd edition<br /><br /><br />[အပိုင္း (၂) - ေထာက္လွမ္းေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ား က႑ကို ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္]<br /></span>Khin Ma Ma Myohttp://www.blogger.com/profile/04175997936171231938noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8805873587982049304.post-81715756294709744602011-09-06T23:23:00.001+01:002011-09-06T23:24:59.553+01:00စတုတၳမ႑ိဳင္ႏွင့္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရးနိဒါန္း<br /><br />အာဖရိကႏိုင္ငံတႏိုင္ငံျဖစ္တဲ့ ႏိုက္ဂ်ီးရီးယားႏိုင္ငံမွာ THISDAY Newspaper Group ဆိုတဲ့ စာနယ္ဇင္းအဖြဲ႕တဖြဲ႕ ရွိပါတယ္။ ဒီအဖြဲ႕ဟာ ႏိုက္ဂ်ီးရီးယား စစ္အာဏာရွင္စနစ္ကို တိုက္ဖ်က္ခဲ့စဥ္မွာကတည္းက တက္ၾကြစြာ ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။ စစ္အာဏာရွင္စနစ္က်ဆံုးျပီး ေႏွာင္းပိုင္းကာလေတြမွာလဲ ဒီမိုကေရစီစနစ္ရဲ႕ အသက္ ေသြးေၾကာျဖစ္တဲ့ စတုတၳမ႑ိဳင္ (သတင္း၊ စာနယ္ဇင္း၊ မီဒီယာက႑) မွာ အင္အားတရပ္အျဖစ္ ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီလိုပါ၀င္ရင္း (၂၀၀၁) ခုႏွစ္မွာ Economic Intelligence Group ကို ထပ္မံဖြဲ႕စည္းခဲ့ပါတယ္။ ဒီအုပ္စုမွာ ပါ၀င္တဲ့ စီးပြားေရးပညာရွင္ေတြဟာ ႏိုင္ငံေတာ္က ခ်မွတ္ထားတဲ့ စီးပြားေရးမူ၀ါဒမ်ားကို ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာျခင္း၊ ထိေရာက္မွဳမ်ားကို တိုင္းတာသတ္မွတ္ျခင္း၊ အားနည္းခ်က္ရွိေနေသာ က႑မ်ားကို ေဖာ္ထုတ္ျခင္း၊ ႏိုင္ငံေတာ္မွ ေဖာ္ေဆာင္ေနေသာ မူ၀ါဒမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ျပည္သူလူထု၏ အျမင္သေဘာထားမ်ားကို ေလ့လာတင္ျပျခင္း၊ ကမၻာအရပ္ရပ္တြင္ က်င့္သံုးေနေသာ ထိေရာက္သည့္ မူ၀ါဒမ်ားကို သံုးသပ္တင္ျပျခင္းျဖင့္ ပါလီမန္အတြင္းမွ ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ားႏွင့္ ျပည္သူလူထုအား ပညာေပးျခင္း စတာေတြကို ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေတြဟာ စတုတၳမ႑ိဳင္ အင္အားစုတရပ္အေနနဲ႕ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရးဆိုင္ရာ ျပည္သူ႕အက်ိဳးျပဳလုပ္ငန္းစဥ္ေတြကို ေဖာ္ေဆာင္ ခဲ့ျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။<br /><br /><span id="fullpost"><br /><br />စတုတၳမ႑ိဳင္<br /><br />သတင္းနဲ႕ စာနယ္ဇင္းက႑ဟာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမ႑ိဳင္၊ ဥပေဒျပဳေရးမ႑ိဳင္နဲ႕ တရားစီရင္ေရးမ႑ိဳင္စတဲ့ မ႑ိဳင္ၾကီး သံုးရပ္ကို ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာတည့္မတ္ေပးရတာျဖစ္တဲ့အတြက္ စတုတၳမ႑ိဳင္ဆိုျပီး ၿဗိတိသွ်ပါလီမန္အမတ္ အက္ဒမန္ဗတ္(၁၇၂၉-၁၇၉၇)က တင္စားေခၚေ၀ၚခဲ့ရာက စတုတၳမ႑ိဳင္အျဖစ္ အမည္တြင္လာခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ တိုက္တိုက္ဆိုင္ဆိုင္ ဆိုသလိုပဲ စတုတၳမ႑ိဳင္နဲ႕ ပတ္သက္ျပီး၊ ပညာရွင္မ်ားက ေလ့လာေဖာ္ထုတ္ခဲ့ၾကတဲ့ သီအိုရီသေဘာတရားေတြမွာလဲ သီအိုရီၾကီးေလးခုက ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားလာခဲ့ပါတယ္။ <br /><br />သတင္းစာနယ္ဇင္းႏွင့္ ဆက္သြယ္ေရးဆိုင္ရာ ပညာရွင္မ်ားျဖစ္ၾကတဲ့ Fred S. Siebert, Theodore Peterson. Wilbur Schramm တို႕က ကမၻာ့သတင္းစာနယ္ဇင္းေလာကမွာ လည္ပတ္ေနတဲ့ ယႏၱရားေတြဟာ သီအိုရီေလးခုေပၚမွာ အေျခခံေနတယ္လို႕ ဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။ ပထမသီအိုရီကေတာ့ အမွန္တရားဆိုတာ ပညာရွိအခ်ိဳ႕ရဲ႕ ထုတ္ကုန္သာျဖစ္တယ္ဆိုတဲ့ အေတြးအေခၚကို အေျခခံျပီး၊ Renaissance ေႏွာင္းပိုင္း ကာလတုန္းက ေပၚထြက္လာခဲ့တဲ့ Authoritarian theory ျဖစ္ပါတယ္။ ဒုတိယတမ်ိဳးကေတာ့ စာနယ္ဇင္း သတင္းမီဒီယာဟာ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားနဲ႕ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြကို ေထာက္ကူေပးရမယ္ ဆိုတဲ့ အေတြးအေခၚေပၚမွာ အေျခခံထားတဲ့ Soviet Communist theory ျဖစ္ပါတယ္။ <br /><br />တတိယတမ်ိဳးကေတာ့ တိုင္းသူျပည္သားေတြရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြမွာ လိုအပ္ေသာ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား လံုလံုေလာက္ေလာက္ ရရွိႏိုင္ေရးအတြက္ မီဒီယာမွာ တာ၀န္ရွိတယ္ဆိုတဲ့ အေတြးအေခၚကို အေျခခံထားတဲ့ Social Responsibility Theory ျဖစ္ပါတယ္။ စတုတၳတမ်ိဳးကေတာ့ သတင္းနဲ႕ စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္ကို အတိုင္းအဆမရွိ ဦးစားေပးရမယ္ဆိုတဲ့ အေတြးအေခၚေပၚမွာ အေျခခံထားတဲ့ Libertarian Theory ျဖစ္ပါတယ္။ ၂၁ ရာစုရဲ႕ သတင္းနဲ႕စာနယ္ဇင္းေလာကမွာ Social Responsibility Theory နဲ႕ Libertarian Theory ေတြက ပိုျပီးထင္ရွားလာပါတယ္။ <br /><br />ယူေကႏိုင္ငံက ဘီဘီစီသတင္းဌာနနဲ႕ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက NPR သတင္းဌာနေတြဟာ အမ်ားျပည္သူရဲ႕ အသံုးျပဳကေန ရရွိလာတဲ့ ၀င္ေငြေပၚမွာ တည္မွီျပီး၊ ေၾကာ္ျငာက႑ကို မွီခိုမွဳ နည္းပါးတာေၾကာင့္ ျပည္သူလူထုအက်ိဳးစီးပြားကို ပိုမိုကိုယ္စားျပဳႏိုင္ျပီး၊ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားကို ကိုယ္စားျပဳမွဳ ေလ်ာ့နည္းျခင္း၊ ေဖ်ာ္ေျဖေရးက႑သာမကပဲ ပညာေပးက႑ေတြကိုပါ ပူးတြဲအေကာင္အထည္ေဖာ္ျခင္း၊ မီဒီယာက်င့္၀တ္မ်ားကို ေလးစားလိုက္နာျခင္း စတဲ့ သြင္ျပင္လကၡဏာေတြ ရွိတဲ့အတြက္ Social Responsibility Theory ကို အေျခခံထားတဲ့ သတင္းဌာနေတြအျဖစ္ ေလ့လာသံုးသပ္သူမ်ားက ဆိုၾကပါတယ္။<br /><br />ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္ေတြကေတာ့ ဒီသီအိုရီ ခြဲျခားမွဳေတြဟာ အာဏာရွင္စနစ္ကေန လစ္ဘရယ္ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို အသြင္ကူးေျပာင္းရာမွာ သတင္းနဲ႕ စာနယ္ဇင္းက႑ဟာလဲ authoritarian theory ကို အေျခခံထားရာမွ Social Responsibility Theory နဲ႕ Libertarian Theory ေတြကို အေျခခံအျဖစ္ ကူးေျပာင္းရမယ္ဆိုတဲ့ evolutionary mode of political development ကို အသံုးျပဳထားျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း ေလ့လာေတြ႕ရွိခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီလိုေတြ႕ရွိခ်က္ေတြဟာ စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္နဲ႕ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရးအၾကားက ဆက္ႏြယ္မွဳေတြကို ေဖာ္ထုတ္ေပးႏိုင္တဲ့အတြက္ အခြင့္အေရးေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီးအျငင္းပြားေနတဲ့ အျမင္ႏွစ္ရပ္ကို ေပါင္းစပ္ ေပးျပီးသား ျဖစ္သြားပါတယ္။<br /><br />စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္ႏွင့္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရး<br /><br />စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္ဆိုတာ the right of expression ျဖစ္တဲ့အတြက္ ႏိုင္ငံေရးအခြင့္အေရး (political right) ျဖစ္ပါတယ္။ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳမွ လြတ္ကင္းေရး ဆိုတာကက်ေတာ့ လူမွဳေရးအခြင့္အေရး (social right) ျဖစ္ပါတယ္။ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ လူ႕အခြင့္အေရးလွဳပ္ရွားသူေတြနဲ႕ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံေတြက မူ၀ါဒ ခ်မွတ္သူေတြ အၾကားမွာ ႏိုင္ငံေရးအခြင့္အေရးနဲ႕ လူမွဳေရးအခြင့္အေရးေတြမွာ ဘာကို ပိုျပီး ဦးစားေပးသင့္တယ္ ဆိုတာနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး အျငင္းပြားမွုေတြ ရွိပါတယ္။ <br /><br />အေနာက္ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ လူ႕အခြင့္အေရးလွဳပ္ရွားသူေတြက ႏိုင္ငံသားႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးအခြင့္အေရးမ်ား (civil and political rights) ကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ျခင္းျဖင့္ လူမွဳအခြင့္အေရး၊ စီးပြားေရးအခြင့္အေရးမ်ားနဲ႕ ယဥ္ေက်းမွဳအခြင့္အေရးမ်ားကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေရးအတြက္ empowerment လုပ္ျပီးသား ျဖစ္သြားတယ္ လို႕ အဆိုရွိၾကပါတယ္။ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံေတြက မူ၀ါဒ ခ်မွတ္သူေတြကေတာ့ လြတ္လပ္စြာ ေျပာၾကားခြင့္၊ လြတ္လပ္စြာ စုေ၀းလွဳပ္ရွားခြင့္ ဆိုတာ ဆာေလာင္မြတ္သိပ္ျပီး၊ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူေတြ အတြက္ အသံုးမ၀င္ႏိုင္တဲ့ အတြက္ ဘ၀ရွင္သန္ရပ္တည္ဖို႕ အေျခခံလိုအပ္ခ်က္ေတြကို ကိုယ္စားျပဳတဲ့ လူမွဳအခြင့္အေရးေတြကို ဦးစားေပးဖို႕ လိုအပ္တယ္လို႕ ဆိုၾကပါတယ္။ <br /><br />သတင္းစာနယ္ဇင္းနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ႏိုင္ငံေရးရွဳေထာင့္ကေန ေလ့လာေတြ႕ရွိခ်က္ျဖစ္တဲ့ evolutionary mode of political development ဟာ စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္နဲ႕ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရးအၾကားက ဆက္ႏြယ္မွဳ ေတြကို ေဖာ္ထုတ္ေပးျပီး ဒီလိုကြဲျပားေနတဲ့အျမင္ႏွစ္ရပ္ကို ေပါင္းစပ္ေပးပါတယ္။ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕ စတုတၳမ႑ိဳင္ဟာ အုပ္ခ်ဳပ္ေနတဲ့အစိုးရက ၾကိဳးကိုင္ထားတာ ခံထားရတဲ့အခါ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရး စီမံခ်က္ေတြကို ထိထိေရာက္ေရာက္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္ဖို႕ ခက္ခဲႏိုင္ပါတယ္။ အစိုးရၾကိဳးကိုင္ မီဒီယာေတြ ဟာ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား ျဖန္႕ျဖဴးျခင္း၊ အစိုးရ၀ါဒမ်ားကို ျဖန္႕ခ်ိေပးျခင္း စတာေတြ ျပဳလုပ္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ေပမယ့္ အစိုးရရဲ႕ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရးလုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြကို ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာ ထိန္းသိမ္း တည့္မတ္မွဳေတြ ျပဳလုပ္ႏိုင္ျခင္း မရွိပါဘူး။ <br /><br />အစိုးရမူ၀ါဒေတြကိုလဲ လြတ္လပ္စြာ ေ၀ဖန္ျခင္း၊ အားနည္းခ်က္မ်ား ေထာက္ျပျခင္းေတြ ျပဳလုပ္ႏိုင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီအခါမွာ စတုတၳမ႑ိဳင္ရဲ႕ အေရးၾကီးတာ၀န္တခုျဖစ္ျပီး၊ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရးအတြက္ အေရးၾကီးလွတဲ့ government watchdog တာ၀န္ကို ထမ္းေဆာင္ႏိုင္ျခင္း မရွိပါဘူး။ ျပည္သူလူထုကိုလဲ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားအားလံုးကို ပြင့္လင္းျမင္သာစြာ တင္ျပႏိုင္ျခင္း မရွိသလို၊ ျပည္သူ႕အျမင္မ်ားကိုလဲ လြတ္လပ္စြာ ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ခြင့္ မရွိတဲ့အတြက္ ႏိုင္ငံေတာ္က ခ်မွတ္ထားတဲ့ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရး မူ၀ါဒနဲ႕ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြဟာ ျပည္သူေတြအတြက္ အမွန္တကယ္ အက်ိဳးေက်းဇူး ျဖစ္ထြန္းျခင္း ရွိမရွိကို အကဲျဖတ္ႏိုင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ <br /><br />သတင္းနဲ႕ စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္ရွိမွသာ ျပည္သူလူထုကို သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားေပးျခင္းနဲ႕ လူထုရဲ႕ ပူးေပါင္းပါ၀င္မွဳ ရယူႏိုင္ျခင္းမ်ား တိုးျမင့္လာျပီး လူထုကို empower လုပ္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါတင္မကပဲ သတင္းနဲ႕ စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္ကေန တဆင့္ public marketplace ထဲကို အေတြးအေခၚမ်ား၊ အိုင္ဒီယာမ်ား၊ အျမင္သေဘာထားမ်ား စီး၀င္လာေစတဲ့အတြက္ အရပ္ဘက္လူ႕အဖြဲ႕အစည္း (Civil Society) အားေကာင္း လာေစေရး ကိုလဲ ေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလို ပြင့္လင္းျမင္သာမွဳ၊ အရပ္ဘက္လူ႕အဖြဲ႕အစည္း အားေကာင္းလာေစမွဳေတြ ကေနတဆင့္ Universal Declaration of Human Rights ရဲ႕ Article 19 (Freedom of expression and information) ကိုလဲ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ျပီးသား ျဖစ္သြားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေရးအခြင့္အေရးနဲ႕ လူမွဳေရးအခြင့္အေရးဆိုတာ သီးျခားသတ္မွတ္ ဦးစားေပးလို႕ မရႏိုင္ပဲ တျပိဳင္နက္တည္း အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ဖို႕ လိုအပ္တဲ့ အရာေတြျဖစ္ေၾကာင္း စတုတၳမ႑ိဳင္နဲ႕ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရး အၾကားက ဆက္ႏြယ္မွဳေတြက မီးေမာင္းထိုးျပခဲ့ပါတယ္။<br /><br />စတုတၳမ႑ိဳင္၏ အခန္းက႑အား ျမွင့္တင္ျခင္း<br /><br />စတုတၳမ႑ိဳင္နဲ႕ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရးတို႕အၾကားမွာ ဆက္ႏြယ္မွဳေတြရွိတာေၾကာင့္ စတုတၳမ႑ိဳင္ရဲ႕ အခန္းက႑ကို ျမွင့္တင္ျခင္းျဖင့္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရးကို အေထာက္အကူျပဳလာေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလို စတုတၳမ႑ိဳင္ရဲ႕ အခန္းက႑ကို ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရးအတြက္ ဦးတည္ျပီး ျမွင့္တင္ႏိုင္မယ့္ နည္းလမ္းေတြ ကို ပညာရွင္ေတြက ေလ့လာေဖာ္ထုတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။<br /><br />(၁) သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားေပးျခင္း<br /><br />သတင္းနဲ႕ စာနယ္ဇင္းက႑ဟာ လူထုလူတန္းစားအလႊာအသီးသီးကို သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားေပးႏိုင္တဲ့ အထိေရာက္ဆံုး ျပည္သူ႕ဆက္ဆံေရး ယႏၱရားျဖစ္ပါတယ္။ တိုင္းျပည္ရဲ႕ စီးပြားေရးအေျခအေန၊ လူမွဳေရးအေျခအေန၊ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳအေျခအေနေတြနဲ႕ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွုေလွ်ာ့ခ်ေရးအတြက္ ႏိုင္ငံေတာ္က ေဖာ္ေဆာင္ေနတဲ့ မူ၀ါဒေတြ၊ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြကို လူထုက သိရွိဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ စတုတၳမ႑ိဳင္အေနနဲ႕ ဒီလိုမူ၀ါဒ၊ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကိုသာမက မူ၀ါဒေတြရဲ႕ လူထုအေပၚ အက်ိဳးသက္ေရာက္မွဳေတြ၊ အားသာခ်က္၊ အားနည္းခ်က္ စတဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကိုပါ အမ်ားျပည္သူထံ ပို႕ေဆာင္ေပးႏိုင္ပါတယ္။ <br /><br />(၂) ျပည္သူ႕အျမင္၊ ျပည္သူ႕အသံမ်ား ေဆာင္က်ဥ္းေပးျခင္း<br /><br />ႏိုင္ငံေတာ္က ခ်မွတ္ထားတဲ့ မူ၀ါဒေတြနဲ႕ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြအေပၚမွာ အမ်ားျပည္သူရဲ႕ အျမင္ေတြနဲ႕ သေဘာထားေတြကို မူ၀ါဒခ်မွတ္ထားသူမ်ား၊ အၾကံေပးမ်ားနဲ႕ မူ၀ါဒအေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ေနသူမ်ား သိရွိဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ျပည္သူလူထုရဲ႕ အျမင္သေဘာထားေတြနဲ႕ လူထုလူတန္းစားအလႊာအသီးသီးကို ကိုယ္စားျပဳတဲ့ ျပည္သူ႕အသံေတြကို စတုတၳမ႑ိဳင္က ေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္ပါတယ္။<br /><br />(၃) Public Debate ပလက္ေဖာင္း ဖန္တီးေပးျခင္း<br /><br />အေရးၾကီးတဲ့ ျပည္သူ႕ေရးရာမူ၀ါဒေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ပညာရွင္ေတြ၊ မူ၀ါဒေရးရာကၽြမ္းက်င္သူေတြရဲ႕ ေဆြးေႏြးပြဲေတြ၊ debate ေတြ ျပဳလုပ္တဲ့အခါ အမ်ားျပည္သူရဲ႕ ဗဟုသုတေတြ၊ အေတြးအျမင္ေတြ တိုးတက္လာေစႏိုင္ပါတယ္။ အေၾကာင္းအရာတခုခ်င္းစီကိုလဲ ထဲထဲ၀င္၀င္ ျခံဳငံုသိရွိသြားေစႏိုင္ပါတယ္။ စတုတၳမ႑ိဳင္ဟာ ဒီလို public debate ပလက္ေဖာင္းကို ဖန္တီးေပးႏိုင္ပါတယ္။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံက Daily Star သတင္းစာမွာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရး၊ ပို႕ေဆာင္ဆက္သြယ္ေရး၊ ပို႕ကုန္သြင္းကုန္ မူ၀ါဒမ်ား၊ စြမ္းအင္ မူ၀ါဒမ်ားနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး public debates မ်ား ျပဳလုပ္ေလ့ရွိပါတယ္။ အဲဒီကေန ေပၚထြက္လာတဲ့ ရလဒ္ေတြကို စုစည္းျပီး ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားနဲ႕ အန္ဂ်ီအိုမ်ားကို အၾကံျပဳခ်က္မ်ားလဲ ေပးအပ္ျပီး public engagement ကို စတုတၳမ႑ိဳင္ကတဆင့္ တိုးျမွင့္ေပးႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။<br /><br />(၄) ျပည္သူ႕ေရးရာဌာနမ်ား၏ တာ၀န္ခံမွဳ ရွိေစျခင္း<br /><br />ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရး မူ၀ါဒမ်ားကို ထိထိေရာက္ေရာက္ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္ေရးအတြက္ သက္ဆိုင္ရာ ျပည္သူ႕ေရးရာဌာနမ်ားရဲ႕ တာ၀န္ခံမွဳ (accountability) ရွိဖို႕ အလြန္ အေရးၾကီးပါတယ္။ အဆိုျပဳခ်က္ေတြနဲ႕ မူ၀ါဒေတြကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္တဲ့အခါ ဒီမူ၀ါဒေတြဟာ သင့္ေလ်ာ္မွဳရွိမရွိ၊ ထိေရာက္မွဳရွိမရွိ၊ စီမံခ်က္ေတြအတိုင္း အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ျခင္း ရွိမရွိ စတာေတြကို မီဒီယာနဲ႕ သတင္းစာနယ္ဇင္းေတြက ေစာင့္ၾကပ္ၾကည့္ရွဳႏိုင္ပါတယ္။ အစိုးရအသံုးစရိတ္မ်ားရဲ႕ မွန္ကန္တိက်မွဳကိုလဲ ဆန္းစစ္ေလ့လာႏိုင္တာေၾကာင့္ ဘ႑ာေငြအလြဲသံုးစားျပဳမွဳေတြနဲ႕ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူမွဳေတြကိုလဲ တိုက္ဖ်က္ႏိုင္ ပါတယ္။<br /><br />နိဂံုး<br /><br /><br />နိဂံုးခ်ဳပ္ဆိုရရင္ သတင္းနဲ႕စာနယ္ဇင္းက႑ဟာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမ႑ိဳင္၊ ဥပေဒျပဳေရးမ႑ိဳင္နဲ႕ တရားစီရင္ေရး မ႑ိဳင္စေသာ မ႑ိဳင္ၾကီး သံုးရပ္ကို ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာတည့္မတ္ေပးရတဲ့ စတုတၳမ႑ိဳင္ၾကီးျဖစ္တဲ့အတြက္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရး မူ၀ါဒမ်ား ထိထိေရာက္ေရာက္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္ေရးအတြက္ အေရးပါလွပါေၾကာင္း ေရးသားတင္ျပအပ္ပါတယ္။<br /><br /><br /> ခင္မမမ်ိဳး (၆၊ ၉၊ ၂၀၁၁) <br /><br /><br /><br />ရည္ညႊန္းကိုးကားစာရင္း<br /><br /><br />Deane, J. (2005) “Why the Media Matters,” GFMD October 2005<br /><br />Gregoire, L. (2005) “Why Development Needs Good Journalism,” WPFD <br /><br />Hudock, A. (2003) “Hearing the Voices of the Poor: Encouraging Good Governance and Poverty Reduction through Media Support,” World Learning<br /><br />Obaigbena, N. (2001) “ Role of the press in poverty reduction strategies (PRSP) Design and Implementation Process”, Africa Forum on Poverty Reduction Strategies, Dakar, Senegal, September 10-13, 2001.<br /><br />Panos London (2005) “ What are the MDGs and why are they important? <br />www.panos.org.uk/extra/mdgs_index.asp<br /><br />Panos London (2007) ‘The role of the media in boosting public awareness and debate of trade policy-making’, in WTO (2007) WTO Public Forum 2006: What WTO for the XXIst Century?, London<br /><br />Siebert, F., Peterson, T., & Schramm, W. (1956) “Four theories of the press: The authoritarian, libertarian, social responsibility, and Soviet communist concepts of what the press should be and do”, Urbana: University of Illinois.<br /><br /></span>Khin Ma Ma Myohttp://www.blogger.com/profile/04175997936171231938noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8805873587982049304.post-39536739433335822722011-09-02T22:54:00.000+01:002011-09-02T22:55:21.347+01:00စက္တင္ဘာ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ (ကဗ်ာ)<a title="View စက္တင္ဘာ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ on Scribd" href="http://www.scribd.com/doc/63838099/%E1%80%85%E1%80%80%E1%80%B9%E1%80%90%E1%80%84%E1%80%B9%E1%80%98%E1%80%AC-%E1%80%B1%E1%80%99%E1%80%BD%E1%80%BA%E1%80%AC%E1%80%B9%E1%80%9C%E1%80%84%E1%80%B9%E1%80%B7%E1%80%81%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%B9" style="margin: 12px auto 6px auto; font-family: Helvetica,Arial,Sans-serif; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; font-size: 14px; line-height: normal; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; -x-system-font: none; display: block; text-decoration: underline;">စက္တင္ဘာ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္</a><iframe class="scribd_iframe_embed" src="http://www.scribd.com/embeds/63838099/content?start_page=1&view_mode=list&access_key=key-1ea3gro0rq27skzu9xt0" data-auto-height="true" data-aspect-ratio="0.706697459584296" scrolling="no" id="doc_48938" width="100%" height="600" frameborder="0"></iframe><script type="text/javascript">(function() { var scribd = document.createElement("script"); scribd.type = "text/javascript"; scribd.async = true; scribd.src = "http://www.scribd.com/javascripts/embed_code/inject.js"; var s = document.getElementsByTagName("script")[0]; s.parentNode.insertBefore(scribd, s); })();</script>Khin Ma Ma Myohttp://www.blogger.com/profile/04175997936171231938noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8805873587982049304.post-3127262698327085462011-08-30T23:01:00.002+01:002011-08-30T23:05:45.965+01:00Gingerbread Man ပံုျပင္<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjJdyLnrgTo59LUyrbbh_VnqJFur0BIr5ot9V5-Ew6Y4YStvOYlGWKCXAUs3LguN9PjEi-CO1SKFubnJFcdveSapmndI9a1MJUB9jkQvNLldBHihyphenhyphenwIYaLLCkBpVTlltGhRJj7eXesrkeQ/s1600/gingerbread+man.jpg"><img style="display:block; margin:0px auto 10px; text-align:center;cursor:pointer; cursor:hand;width: 200px; height: 200px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjJdyLnrgTo59LUyrbbh_VnqJFur0BIr5ot9V5-Ew6Y4YStvOYlGWKCXAUs3LguN9PjEi-CO1SKFubnJFcdveSapmndI9a1MJUB9jkQvNLldBHihyphenhyphenwIYaLLCkBpVTlltGhRJj7eXesrkeQ/s400/gingerbread+man.jpg" border="0" alt=""id="BLOGGER_PHOTO_ID_5646773608710686402" /></a>
<br />
<br />(စကားခ်ီး။ ။ ဒီကေန႕ သားသားရဲ႕ ေက်ာင္းလက္ဆြဲအိတ္ေလးထဲမွာ gingerbread man ပံုျပင္စာအုပ္ေလး ပါလာပါတယ္။ သားသားတို႕ေက်ာင္းမွာ တပတ္တခါ ပံုျပင္ေျပာတဲ့ေန႕ရွိတာေၾကာင့္၊ အဲဒီေန႕မတိုင္ခင္မွာ ကေလးရဲ႕ ေက်ာင္းလြယ္အိတ္ထဲမွာ ပံုျပင္စာအုပ္ေလး ထည့္ေပးမယ္လို႕ ဆရာမေတြက ေျပာပါတယ္။ မိဘက အိမ္မွာ ပံုျပင္စာအုပ္ေလးကို ဖတ္ျပရျပီး ကေလးက ေနာက္ေန႕မွာ သူမွတ္မိသေလာက္ ျပန္ေျပာရျပီး၊ ဆရာမက ပံုျပင္ေလးေတြကို ျပန္ဖတ္ျပမယ္ဆိုပဲ။ ကေလးေတြရဲ႕ မွတ္ဥာဏ္ကို တိုးတက္ေစျပီး၊ စကားေျပာ စြမ္းရည္ကို တိုးတက္ေစရံုမက ဆယ္ေယာက္ရွိတဲ့ အတန္းဆိုရင္ ပံုျပင္ဆယ္မ်ိဳးသိခြင့္ရသြားေစတဲ့ ဒီအစီအစဥ္ေလးက စိတ္၀င္စားစရာပါ။ ၂၁ ရာစုရဲ႕ "မိဘဆရာ ပူးေပါင္း၊ ကေလး ပညာေကာင္း" အစီအစဥ္ေလးေတြက ကၽြန္မတို႕ ၂၀ ရာစုတုန္းကနဲ႕ မတူပဲ ပိုျပီး အားေကာင္းလာေလသလား မသိ။။ သားသားရဲ႕ ေက်ာင္းအိတ္ေလးထဲက သူ႕နာမည္နဲ႕ ဖိုင္ေလးတဖိုင္ဟာ ေန႕စဥ္ေန႕တိုင္း ေက်ာင္းနဲ႕ အိမ္ကို အသြားအျပန္ ေရာက္ေနေတာ့တာပါပဲ။
<br />
<br />ဒီဖိုင္ေလးထဲမွာ သားရဲ႕ တေန႕တာ ေက်ာင္းသားဘ၀ ျဖတ္သန္းမွဳနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ေကာင္းတယ္၊ ဆိုးတယ္ ဆိုတဲ့ တံဆိပ္တံုးေလ ပါလာပါတယ္။ အဲဒါကို ၾကည့္ျပီး ေကာင္းတယ္ဆိုရင္ ကေလးကို မိဘက ခ်ီးက်ဴးရျပီး၊ ဆိုးတဲ့ တံဆိပ္ေလး ပါလာရင္ေတာ့ မိဘက ဆရာမေတြကို အက်ိဳးအေၾကာင္းေမးျမန္းျပီး ဆံုးမစကားေျပာဖို႕ ျဖစ္ပါတယ္။ တံဆိပ္တံုးေလးေဘးမွာ မိဘက လက္မွတ္ထိုးေပးရပါတယ္။ အလားတူပဲ အိမ္စာစာရြက္ေလး (ေအ၊ ဘီ၊ စီ၊ ဒီ အေရးက်င့္တဲ့ စာရြက္ေလး) ပါလာရင္လဲ ကေလးကို အိမ္စာလုပ္ခိုင္းျပီးတဲ့အခါ မိဘက လက္မွတ္ထိုးရပါတယ္။ ဒီေန႕ေတာ့ ပံုျပင္စာအုပ္ေလးကို ဖတ္ျပျပီးတဲ့အခါ ဖတ္ျပျပီးေၾကာင္းလဲ လက္မွတ္ျပန္ထိုးေပးရပါတယ္။ ျပီးရင္ စာအုပ္ေလးကို ေက်ာင္းလက္ဆြဲအိတ္ေလးထဲ ျပန္ထည့္ေပးရမွာ ျဖစ္ေပမယ့္ ကၽြန္မခ်က္ခ်င္း ျပန္မထည့္ ျဖစ္ပါဘူး။ ပံုျပင္ေလးက စိတ္၀င္စားစရာ ေကာင္းတာေၾကာင့္ ဘာသာျပန္ ေရးသားခ်င္စိတ္ေလး ေပၚလာတာေၾကာင့္ပါ)
<br />
<br />ပံုျပင္ေလးကေတာ့ ဒီလိုပါတဲ့ရွင္။
<br />
<br /><span id="fullpost">
<br />
<br />ဟိုေရွးေရွးတုန္းက ယာခင္းတခုမွာ အဖိုးအိုနဲ႕ အဖြားအို ဇနီးေမာင္ႏွံရွိပါတယ္။ သူတို႕ဟာ ၾကင္နာတတ္တဲ့ ဇနီးေမာင္ႏွံျဖစ္ေပမယ့္ သားသမီး မထြန္းကားတာေၾကာင့္ ၀မ္းနည္းစိတ္အားငယ္ေနၾကပါတယ္။
<br />
<br />ကေလးငယ္ေလးနဲ႕ မိသားစုေတြကို ေတြ႕တိုင္း "တို႕ဆီမွာ သားေလးတေယာက္ရွိရင္" လို႕ေျပာျပီး အဖြားအိုက သက္ျပင္းခ်ေလ့ရွိပါတယ္။
<br />
<br />ဒီလိုနဲ႕ တေန႕ေတာ့
<br />"ကၽြန္မသိျပီ။ gingerbread man ပံု သားငယ္ေလးတေယာက္ လုပ္မယ္" လို႕ အဖြားအိုက ဆိုပါတယ္။
<br />
<br />အဖိုးအိုကလဲ သေဘာတူတာေၾကာင့္ သူမဟာ မုန္႕လုပ္နည္းစာအုပ္ေလးကို ထုတ္ပါတယ္။ gingerbread man ေလးလုပ္ဖို႕ လိုအပ္တဲ့ ပစၥည္းေတြကို ခ်ိန္တြယ္တိုင္းတာျပီး ေရာသမေမႊလိုက္ပါတယ္။
<br />
<br />မုန္႕ကို နယ္ျပီး သ႑ာန္ေလး ေဖာ္လိုက္ပါတယ္။ ေနာက္ေတာ့ မီးဖို (Oven)ထဲထည့္ျပီး ဖုတ္ပါတယ္။ သိပ္မၾကာခင္မွာပဲ သူတိုရဲ႕ မီးဖိုေလးမွာ gingerbread ရနံ႕ေလး ေမႊးၾကိဳင္လာပါတယ္။
<br />
<br />ဒါေၾကာင့္ အဖြားအိုက အဆင္သင့္ျဖစ္ျပီလို႕ ဆိုျပီး မီးဖိုတံခါးေလးကို ဖြင့္လိုက္ပါတယ္။
<br />
<br />ဒီအခ်ိန္မွာပဲ အလြန္ေသးငယ္တဲ့ gingerbread man ေလးက မီးဖိုထဲကေန ခုန္ထြက္လာပါေလေရာ။
<br />
<br />
<br />
<br />gingerbread man ေလးဟာ ၾကမ္းျပင္ေပၚမွာ ေျပးလႊားျပီး ဖြင့္ထားတဲ့ တံခါးကေန အျပင္ကို ေျပးထြက္သြားပါတယ္။
<br />"ရပ္ပါဦး"
<br />အဖြားအိုက လွမ္းေခၚတယ္။
<br />"ရပ္ပါဦး၊ ရပ္ပါဦး"
<br />အဖိုးအိုကလဲ လွမ္းေျပာတယ္။
<br />
<br />ဒါေပမယ့္ gingerbread man ေလးကေတာ့ သီခ်င္းဆိုရင္း လမ္းတေလွ်ာက္ေျပးလႊားသြားပါတယ္။ သူဆိုတဲ့ သီခ်င္းေလးက
<br /> "ေျပးမယ္၊ ေျပးမယ္၊ ျမန္ႏိုင္သေလာက္ ျမန္ျမန္ေျပးမယ္။ သင္တို႕ ကၽြႏ္ုပ္ကို မိမွာ မဟုတ္ဘူး။ ကၽြႏ္ုပ္က gingerbread man ျဖစ္တယ္" ဆိုပဲ။
<br />
<br /> gingerbread man ေလးဟာ ႏြားတေကာင္နဲ႕ ျမင္းတေကာင္ေရွ႕က ျဖတ္ေျပးတယ္။
<br />"သင့္ကို ၾကည့္ရတာ သိပ္ျပီး အရသာရွိတဲ့ပံုပဲ" လို႕ ျမင္းက ဆိုတယ္။
<br />ႏြားကေတာ့ "လူကေလး၊ ဒီကိုလာ" လို႕ ဆိုတယ္။
<br />
<br />gingerbread man ေလးက "အဖိုးအိုနဲ႕ အဖြားအိုတို႕ဆီကေန ေျပးလာခဲ့တာ။ သင္တို႕ဆီကလဲ လြတ္ေအာင္ေျပးႏိုင္တယ္။ ကၽြႏ္ုပ္ေျပးႏိုင္တယ္" လို႕ ျပန္ေျပာရင္း ဆက္ေျပးတယ္။ သူဆိုေနက်
<br />"ေျပးမယ္၊ ေျပးမယ္၊ ျမန္ႏိုင္သေလာက္ ျမန္ျမန္ေျပးမယ္။ သင္တို႕ ကၽြႏ္ုပ္ကို မိမွာ မဟုတ္ဘူး။ ကၽြႏ္ုပ္က gingerbread man ျဖစ္တယ္" သီခ်င္းေလးကို ဆိုရင္းနဲ႕ေပါ့။ သူ႕ေနာက္မွာေတာ့ အဖိုးအို၊ အဖြားအို၊ ျမင္းနဲ႕ ႏြားတို႕က လိုက္လာတယ္။
<br />
<br />ဒီလိုနဲ႕ gingerbread man ေလးက လယ္ခင္းထဲမွာ အလုပ္လုပ္ေနတဲ့ လယ္သမားၾကီးေရွ႕က ျဖတ္ေျပးတယ္။ လယ္သမားၾကီးက
<br />"အြန္း။ ေတာ္ေတာ္ေကာင္းမယ့္ ပံုပဲ" ဆိုျပီး "လူကေလး၊ ဒီကိုလာ" လို႕ ေျပာတယ္။
<br />
<br />gingerbread man ေလးက "အဖိုးအိုနဲ႕ အဖြားအိုတို႕ဆီကေန ေျပးလာခဲ့တာ။ ႏြားၾကီးနဲ႕ ျမင္းၾကီးဆီကလဲ လြတ္ေအာင္ေျပးလာခဲ့တာ။ သင္တို႕ဆီကလဲ လြတ္ေအာင္ေျပးႏိုင္တယ္။ ကၽြႏ္ုပ္ေျပးႏိုင္တယ္" လို႕ ျပန္ေျပာရင္း ဆက္ေျပးတယ္။ သူဆိုေနက်
<br />"ေျပးမယ္၊ ေျပးမယ္၊ ျမန္ႏိုင္သေလာက္ ျမန္ျမန္ေျပးမယ္။ သင္တို႕ ကၽြႏ္ုပ္ကို မိမွာ မဟုတ္ဘူး။ ကၽြႏ္ုပ္က gingerbread man ျဖစ္တယ္" သီခ်င္းေလးကို ဆိုရင္းနဲ႕ေပါ့။ သူ႕ေနာက္မွာေတာ့ အဖိုးအို၊ အဖြားအို၊ ျမင္း၊ ႏြားနဲ႕ လယ္သမားၾကီးတို႕က လိုက္လာတယ္။
<br />
<br />ဒီလိုနဲ႕ gingerbread man ေလးဟာ ေက်ာင္းတေက်ာင္းေရွ႕က ျဖတ္ေျပးသြားတဲ့အခါ ကေလးေတြက ေအာ္ၾကတယ္။
<br />"တို႕တေတြ gingerbread ကို ၾကိဳက္တယ္။ ဒီကိုလာ၊ လူကေလး" တဲ့။
<br />
<br />gingerbread man ေလးက "အဖိုးအိုနဲ႕ အဖြားအိုတို႕ဆီကေန ေျပးလာခဲ့တာ။ ႏြားၾကီးနဲ႕ ျမင္းၾကီးဆီကလဲ လြတ္ေအာင္ေျပးလာခဲ့တာ။ လယ္သမားၾကီးဆီကလဲ လြတ္ေအာင္ေျပးလာခဲ့တာ။ သင္တို႕ဆီကလဲ လြတ္ေအာင္ ေျပးႏိုင္တယ္။ ကၽြႏ္ုပ္ေျပးႏိုင္တယ္" လို႕ ျပန္ေျပာရင္း ဆက္ေျပးတယ္။ သူဆိုေနက်
<br />"ေျပးမယ္၊ ေျပးမယ္၊ ျမန္ႏိုင္သေလာက္ ျမန္ျမန္ေျပးမယ္။ သင္တို႕ ကၽြႏ္ုပ္ကို မိမွာ မဟုတ္ဘူး။ ကၽြႏ္ုပ္က gingerbread man ျဖစ္တယ္" သီခ်င္းေလးကို ဆိုရင္းနဲ႕ေပါ့။ သူ႕ေနာက္မွာေတာ့ အဖိုးအို၊ အဖြားအို၊ ျမင္း၊ ႏြား၊ လယ္သမားၾကီးနဲ႕ ကေလးေတြက လိုက္လာတယ္။
<br />
<br />ဒီလိုေျပးရင္းေျပးရင္းနဲ႕ gingerbread man ေလးဟာ ျမစ္တခုကို ေရာက္လာပါေလေရာ။
<br />သူက ျမစ္ကိုျဖတ္ကူးခ်င္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ေရစိုမွာလဲ ေၾကာက္တယ္။
<br />ဒီလိုအေျခအေနကို ေျမေခြးၾကီးက သတိထားမိသြားပါတယ္။
<br />
<br />"ငါ့ရဲ႕ အျမီးေပၚကို တြယ္တက္လာခဲ့ပါ။ ျမစ္တဘက္ကမ္းကို ေရာက္ဖို႕ ကူညီေပးမယ္" လို႕ ေျမေခြးၾကီးက ဆိုတယ္။
<br />ဒါေၾကာင့္ gingerbread man ေလးက ေျမေခြးအျမီးေပၚကို တက္လိုက္တယ္။
<br />ေျမေခြးက အျမီးကို ေရထဲမွာ ဆြဲျပီး ျဖတ္ကူးတယ္။
<br />ျပီးေတာ့ "ေဆာရီးပါ။ ေရမစိုေအာင္ ေက်ာကုန္းေပၚ တက္ပါ" လို႕ ေျပာတယ္။
<br />
<br />gingerbread man ေလးက ေက်ာေပၚကို တြယ္တက္လိုက္တယ္။
<br />သိပ္မၾကာပါဘူး။ ေက်ာေပၚမွာလဲ ေရေတြ စိုလာျပန္ေရာ။
<br />
<br />ဒါနဲ႕ ေျမေခြးက "ေဆာရီးပါ။ ေခါင္းေပၚကို တက္" လို႕ ေျပာလိုက္တယ္။
<br />
<br />gingerbread man ေလးကလဲ ေခါင္းေပၚကို ေျခဖ်ားေလးေထာက္ျပီး ဆက္တက္တာေပါ့။
<br />ဒီလိုနဲ႕ ေခါင္းေပၚလဲ ေရာက္ေရာ ေျမေခြးက ေခါင္းကို လွဳပ္ရမ္းျပီး gingerbread man ေလးကို ေလထဲမွာ ေျမွာက္လိုက္တယ္။ ျပီးေတာ့ gingerbread man ေလးရဲ႕ ေျခဖ်ားကို ဟပ္လိုက္ပါေလေရာ။
<br />
<br />gingerbread man ေလးရဲ႕ ေလးပံုတပံုက ေျမေခြးပါးစပ္ထဲ ေရာက္သြားတယ္။
<br />
<br />ေျမေခြးက ေနာက္တခ်က္ ထပ္ဟပ္လိုက္ေတာ့ တ၀က္ေလာက္ရာက္သြားတယ္။
<br />
<br />မၾကာပါဘူး။ ေလးပံုသံုးပံုေလာက္ ေျမေခြးပါးစပ္ထဲ ေရာက္သြားပါေရာ။
<br />
<br />ေျမေခြးက ေနာက္တခ်က္ ထပ္ဟပ္တယ္။
<br />
<br />အဲဒီမွာတင္ gingerbread man ေလးဟာ ေျမေခြးပါးစပ္ထဲ လံုး၀ ေရာက္သြားပါေတာ့တယ္။
<br />
<br /> ရိုးရာပံုျပင္အား ျပန္ေျပာသူ- Mairi Mackinnon
<br /> ဘာသာျပန္သူ- ခင္မမမ်ိဳး (၃၀၊ ၈၊ ၂၀၁၁)
<br />
<br />ရည္ညႊန္းပံုျပင္စာအုပ္။ ။
<br />
<br />The Gingerbread Man (Illustrated by Elena Temporin, Retold by Mairi Mackinnon), 2007, Usborne Publishing Ltd.
<br />
<br /></span>Khin Ma Ma Myohttp://www.blogger.com/profile/04175997936171231938noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8805873587982049304.post-49062754234374721102011-08-28T14:44:00.000+01:002011-08-28T14:45:19.767+01:00ဘယ္သူ တရားခံလဲ (၀တၳဳတို)<a title="View ဘယ္သူတရားခံလဲ (၀တၱဳတို) on Scribd" href="http://www.scribd.com/doc/63419916/%E1%80%98%E1%80%9A%E1%80%B9%E1%80%9E%E1%80%B0%E1%80%90%E1%80%9B%E1%80%AC%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%B6%E1%80%9C%E1%80%B2-%E1%81%80%E1%80%90%E1%81%B1%E1%80%B3%E1%80%90%E1%80%AD%E1%80%AF" style="margin: 12px auto 6px auto; font-family: Helvetica,Arial,Sans-serif; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; font-size: 14px; line-height: normal; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; -x-system-font: none; display: block; text-decoration: underline;">ဘယ္သူတရားခံလဲ (၀တၱဳတို)</a><iframe class="scribd_iframe_embed" src="http://www.scribd.com/embeds/63419916/content?start_page=1&view_mode=list&access_key=key-r6bghilp2celg11rd74" data-auto-height="true" data-aspect-ratio="0.706697459584296" scrolling="no" id="doc_16659" width="100%" height="600" frameborder="0"></iframe><script type="text/javascript">(function() { var scribd = document.createElement("script"); scribd.type = "text/javascript"; scribd.async = true; scribd.src = "http://www.scribd.com/javascripts/embed_code/inject.js"; var s = document.getElementsByTagName("script")[0]; s.parentNode.insertBefore(scribd, s); })();</script>Khin Ma Ma Myohttp://www.blogger.com/profile/04175997936171231938noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8805873587982049304.post-68516151735013686482011-08-27T03:05:00.001+01:002011-08-27T03:07:55.776+01:00Dutch Disease (ဒတ္ခ်္ေရာဂါ) အေၾကာင္း သိေကာင္းစရာနိဒါန္း
<br />
<br />လူ႕ကိုယ္ခႏၶာမွာ ျဖစ္ပြားေနတဲ့ ေရာဂါလကၡဏာေတြ စတင္ေပၚထြက္လာတဲ့အခါ ဂရုတစိုက္ေစာင့္ၾကပ္ၾကည့္ရွဳျပီး ကၽြမ္းက်င္သူေတြရဲ႕ အၾကံဥာဏ္ေတြ၊ ကုထံုးေတြကို စနစ္တက် ခံယူဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရး အေျခအေနေတြမွာလဲ ေရာဂါေ၀ဒနာေတြ ျဖစ္ပြားလာတတ္တာေၾကာင့္၊ ကနဦးလကၡဏာမ်ား စတင္ ေပၚထြက္လာစဥ္ ကတည္းက သတိျပဳမိျပီး၊ လိုအပ္ေသာ ကုသမွဳေတြ၊ ကာကြယ္မွဳေတြ ျပဳလုပ္ထားမယ္ဆိုရင္ ေ၀ဒနာဆိုးေတြကေန သက္သာေစႏိုင္ပါတယ္။
<br />
<br />ႏိုင္ငံတႏိုင္ရဲ႕ စီးပြားေရးမူ၀ါဒေတြမွာ အၾကမ္းဖ်င္းအားျဖင့္ internal objectives (စီးပြားေရးဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး၊ အလုပ္လက္မဲ႕ရာခိုင္ႏွဳန္းနည္းပါးေရး၊ ေငြေၾကးေဖာင္းပြျခင္း ေလ်ာ့နည္းေရးစသည္မ်ား) ပါ၀င္သလို၊ external objectives (ႏိုင္ငံ၏ ေငြေပးေငြယူရွင္းတမ္း- balance of payments equilibrium ျဖစ္ေရး၊ ႏိုင္ငံတကာ ကုန္သြယ္ေရး လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ားအား အားေပးေဆာင္ရြက္ေရး၊ ေငြလဲလွယ္ႏွဳန္းမ်ား အလြန္အကၽြံ အတက္အက်မ်ားမွဳအား ကာကြယ္ေရး စသည္မ်ား) လဲ ပါ၀င္ပါတယ္။ ဒီလို internal objectives နဲ႕ external objectives ေတြ ေအာင္ျမင္ေရးအတြက္ ေငြလဲလွယ္ႏွဳန္း (exchange rate) က အေရးၾကီးပါတယ္။
<br />
<br /><span id="fullpost">
<br />
<br />ေငြလဲလွယ္ႏွဳန္းေလ်ာ့နည္းျခင္း (depreciation of exchange rate) ျဖစ္လာတဲ့အခါ ျပည္တြင္းသြင္းကုန္ တန္ဖိုးေတြ ျမင့္မားလာျပီး၊ ေငြေၾကးေဖာင္းပြမွဳ (inflation) ျဖစ္လာပါတယ္။ စီးပြားေရးမွာ ျပည္ပပို႕ကုန္က႑ အားေကာင္းလာျပီး၊ သြင္းကုန္တင္သြင္းမွဳ ေလ်ာ့နည္းလာပါတယ္။ ဒီလို ျပည္ပပို႕ကုန္က႑ အားေကာင္း လာခ်ိန္မွာ ပို႕ကုန္ေတြက သဘာ၀သယံဇာတအရင္းအျမစ္မ်ား (ေရနံ၊ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕၊ ေက်ာက္မ်က္ရတနာ စသည္မ်ား) ကို အေျချပဳထားခဲ့ရင္၊ ျပည္တြင္းကို ႏိုင္ငံျခားေငြ အမ်ားအျပား စီး၀င္လာပါတယ္။
<br />
<br />တျပိဳင္နက္တည္းမွာပဲ ႏိုင္ငံျခားမွ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးဆိုင္ရာ ကူညီေထာက္ပံ့မွဳ (Overseas Development Aid) ေတြကေန တဆင့္ ႏိုင္ငံျခားေငြေတြ အမ်ားအျပား စီး၀င္လာပါတယ္။ ဒီအခါမွာ ျပည္တြင္းမွာ exchange rate volatility ျဖစ္လာပါတယ္။ ေငြလဲလွယ္ႏွဳန္း အဆမတန္ ျမင့္မားမွဳ (appreciation of exchange rate) ျဖစ္လာရာကေန၊ စိုက္ပ်ိဳးေရးနဲ႕ စက္မွဳက႑မ်ားမွ ျပည္ပပို႕ကုန္မ်ားရဲ႕ ေစ်းကြက္ယွဥ္ျပိဳင္ႏိုင္စြမ္းအား က်ဆင္းလာျပီး၊ ျပည္ပပို႕ကုန္က႑ကို ထိခိုက္လာေစ ႏိုင္ပါတယ္။ အကယ္၍ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံမွာ သဘာ၀သယံဇာတ အရင္းအျမစ္မ်ားအား ျပည္ပသို႕ ပို႕ေဆာင္မွဳ၊ ျပည္ပႏိုင္ငံမ်ားအား ေရာင္းခ်မွဳ စတာေတြကေန ႏိုင္ငံျခားေငြ အမ်ားအျပား ၀င္ေရာက္ေနျပီး၊ ပံုမွန္မဟုတ္တဲ့ ေငြလဲလွယ္ႏွဳန္း တိုးတက္ျမင့္မားလာျခင္းေတြလဲ ျဖစ္ေနျပီဆိုရင္၊ တနည္းဆိုရင္ ျပည္တြင္းမွာ သံုးစြဲတဲ့ ေငြက ပံုမွန္မဟုတ္ပဲ မာလာျပီဆိုရင္၊ Dutch Disease ရဲ႕ ကနဦးေရာဂါလကၡဏာေတြ ျပသေနျပီလို႕ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။
<br />
<br />Dutch Disease ဆိုရာ၀ယ္
<br />
<br />ေျမာက္ပင္လယ္ (North Sea) မွာ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ ေတြ႕ရွိျပီးေနာက္ပိုင္း၊ နယ္သာလန္ႏိုင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရး အေဆာက္အံုကို သက္ေရာက္မွဳေတြအေၾကာင္း ေလ့လာဆန္းစစ္ထားတဲ့ ေဆာင္းပါးတပုဒ္ကို (၁၉၇၇) ခုႏွစ္မွာ The Economist က ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ ဒီေဆာင္းပါးရဲ႕ အမည္က “The Dutch Disease” ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေဆာင္းပါးထဲမွာ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ကို ျပည္ပသို႕ တင္ပို႕ရာကေန ႏိုင္ငံျခားေငြ အမ်ားအျပား ႏိုင္ငံတြင္းသို႕ စီး၀င္လာျခင္း၊ စိုက္ပ်ိဳးေရးက႑ႏွင့္ စက္မွဳလက္မွဳက႑ အရင္းအျမစ္မ်ား Booming sector သို႕ ေရႊ႕ေျပာင္းသြားျခင္း စသည္မ်ားေၾကာင့္ ေစ်းႏွဳန္းနဲ႕ ေငြလဲလွယ္ႏွဳန္း ေျပာင္းလဲသြားပံုေတြ၊ ေငြလဲလွယ္ႏွဳန္း ျမင့္မားလာတဲ့အတြက္ အျခားပို႕ကုန္က႑မွာ ေစ်းကြက္ရွယ္ယာေလ်ာ့နည္းလာျပီး၊ ပို႕ကုန္ထုတ္လုပ္မွဳက႑ကို ထိခိုက္ပံုေတြကို မီးေမာင္းထိုးျပထားခဲ့ပါတယ္။
<br />
<br />(၁၉၅၉) ခုႏွစ္က နယ္သာလန္ႏိုင္ငံမွာ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ အရင္းအျမစ္ေတြကို ရွာေဖြေတြ႕ရွိခဲ့ျပီး natural resource sector အေျချပဳတဲ့ ပို႕ကုန္၀င္ေငြ တိုးျမင့္လာပါတယ္။ စက္မွဳလက္မွဳက႑ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွဳေတြမွာ က်ဆင္းလာျပီး၊ (၁၉၇၀) ခုႏွစ္ေတြမွာ စက္မွဳက႑ထဲမွာ လုပ္ကိုင္ေနသူေတြ (၁၆) ရာခိုင္ႏွဳန္း ေလ်ာ့နည္း သြားပါတယ္။ အလုပ္လက္မဲ့ရာခိုင္ႏွဳန္းက (၁.၁) ရာခိုင္ႏွဳန္းကေန (၅.၁) ရာခိုင္ႏွုန္းအထိ ျမင့္တက္သြားပါတယ္။ တိုင္းျပည္၀င္ေငြရဲ႕ share of profits ဟာ (၁၉၆၀) ကာလေတြမွာ (၁၆.၈) ရာခိုင္ႏွဳန္းရွိရာကေန (၁၉၇၀) ကာလေတြမွာ (၃.၅) ရာခိုင္ႏွဳန္းအထိ ထိုးက်သြားပါတယ္။
<br />
<br />(၁၉၇၀) ကာလေတြမွာ ျဗိတိန္ႏိုင္ငံမွာလဲ အလားတူ စီးပြားေရးအေျခအေနေတြ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။ ေရနံေစ်းႏွဳန္းေတြ ေလးဆေလာက္တက္ေနခ်ိန္မွာ စေကာ့တလန္ကမ္းေျခအနီးမွာ ေရနံရွာေဖြလာႏိုင္တဲ့အတြက္ ျဗိတိန္ႏိုင္ငံဟာ ေရနံတင္ပို႕တဲ့ ႏိုင္ငံျဖစ္လာပါတယ္။ ဒီလို natural resource sector ကို အေလးေပး ေဆာင္ရြက္တဲ့အခါ စတာလင္ေပါင္ ေငြလဲႏွဳန္း ျမင့္တက္လာပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္ ျဗိတိန္ အလုပ္သမားေတြရဲ႕ လုပ္ခတိုးျမင့္ေတာင္းဆိုမွဳေတြ ထြက္ေပၚလာျပီး၊ အျခားပို႕ကုန္ေတြကလဲ uncompetitive ျဖစ္လာတဲ့အတြက္ ျဗိတိန္မွာ recession ျဖစ္သြားပါတယ္။ ဒါဟာ Dutch Disease ရဲ႕ ေရာဂါလကၡဏာေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ Angola, Nigeria, Sudan , Venezuela, Sierra Leone, Liberia နဲ႕ Congo အပါအ၀င္ သဘာ၀သယံဇာတ အရင္းအျမစ္ ပို႕ကုန္ကေန ရရွိလာတဲ့ ႏိုင္ငံျခားေငြေၾကာင့္ ေငြလဲႏွဳန္းတိုးတက္လာတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ Dutch Disease ကို ခံစားေနၾကရပါတယ္။
<br />
<br />အက်ိဳးသက္ေရာက္မွဳမ်ား
<br />
<br />Dutch Disease ရဲ႕ အက်ိဳးသက္ေရာက္ပံုေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး၊ သဘာ၀သယံဇာတ အရင္းအျမစ္ အမ်ိဳးအစား တမ်ိဳးျဖစ္တဲ့ ေရနံရဲ႕ အက်ိဳးသက္ေရာက္ပံုကို ဥပမာေပး တင္ျပလိုပါတယ္။ ေရနံက ရရွိတဲ့ တိုင္းျပည္ ၀င္ေငြေတြကလဲ စီးပြားေရးအေဆာက္အအံုကို လႊမ္းမိုးမွဳ ရွိလာတဲ့အခါ ေငြေၾကးေဖာင္းပြမွုႏွဳန္းေတြ ျမင့္တက္လာျပီး၊ လူေနမွဳစရိတ္စကေတြ တက္လာပါတယ္။ ဒီအခ်ိန္မွာ တျခားစီးပြားေရးက႑ေတြ ျဖစ္တဲ့ စိုက္ပ်ိဳးေရးက႑၊ စက္မွဳလက္မွဳက႑ေတြမွာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွဳေတြ ေလ်ာ့နည္းလာျပီး၊ စီးပြားေရးျပိဳင္ဆိုင္မွဳ (economic competition) ကိုပါ ထိခိုက္ေစပါတယ္။
<br />
<br />အဲဒီအခါမွာ အစိုးရဟာ ေရနံက ရရွိတဲ့ အက်ိဳးအျမတ္ေတြကို ခံစားရလာတာနဲ႕အမွ် လာဘ္စားမွဳေတြနဲ႕ ျဖဳန္းတီးမွဳေတြ ျဖစ္လာျပီး၊ တိုင္းျပည္မွာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳနဲ႕ ႏိုင္ငံေရး မတည္ျငိမ္မွဳေတြ ျဖစ္လာပါတယ္။ ေရနံက ရရွိလာတဲ့ အက်ိဳးအျမတ္ေတြကို တိုင္းျပည္တြင္းမွာ ျပန္လည္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွဳ မလုပ္ပဲ၊ ကိုယ္ပိုင္ အက်ိဳးစီးပြား အတြက္ ႏိုင္ငံျခားဘဏ္ေတြမွာ အပ္ႏွံတာ၊ ႏိုင္ငံျခား စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြမွာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံတာေတြ ျဖစ္လာျပီး၊ တိုင္းျပည္ရဲ႕စီးပြားေရးမွာ ျပန္လည္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံျခင္း မရွိတဲ့အခါ အေျခအေနေတြက ဆိုးသထက္ပိုျပီး ဆိုးလာႏိုင္ပါတယ္။
<br />
<br />Dutch Disease ရဲ႕ အက်ိဳးသက္ေရာက္မွဳေတြကို ေလ့လာၾကတဲ့အခါ ေဘာဂေဗဒပညာရွင္ Corden နဲ႕ Neary တို႕ ေရးဆြဲခဲ့တဲ့ core model ကို အသံုးျပဳေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ဒီ model အရ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရးက႑မ်ားကို သဘာ၀အရင္းအျမစ္က႑ (natural resource sector)၊ စိုက္ပ်ိဳးေရးက႑ႏွင့္ စက္မွဳလက္မွဳက႑ စေသာ သဘာ၀အရင္းအျမစ္ မဟုတ္သည့္ ကုန္သြယ္မွဳက႑ (non-resource tradables sector) ႏွင့္ ျပည္ပ ကုန္သြယ္ေရးတြင္ အသံုးမျပဳေသာ ကုန္စည္မ်ား၊ ၀န္ေဆာင္မွဳမ်ား၊ ေဆာက္လုပ္ေရး လုပ္ငန္းမ်ား ပါ၀င္ေသာ ကုန္သြယ္ေရးမဟုတ္သည့္က႑ (non-tradables sector) ဆိုျပီး က႑သံုးမ်ိဳး ခြဲျခားႏိုင္ပါတယ္။
<br />
<br />ဒီက႑သံုးမ်ိဳးအနက္ natural resource sector နဲ႕ non-resource tradables sector ေတြမွာ ပါ၀င္တဲ့ ေရႊ၊ ေငြ၊ ေက်ာက္မ်က္ရတနာ၊ ေရနံ၊ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕၊ ဆန္စပါး၊ စက္မွဳထြက္ကုန္ စသည္မ်ားရဲ႕ ေစ်းႏွဳန္းေတြကို ကမၻာ့ေစ်းကြက္က သတ္မွတ္ျပီး၊ non-tradables sector က ကုန္စည္မ်ားနဲ႕ ၀န္ေဆာင္မွဳမ်ားရဲ႕ ေစ်းႏွဳန္းေတြ ကိုေတာ့ ျပည္တြင္းေစ်းကြက္က သတ္မွတ္ပါတယ္။ non- tradables ေတြရဲ႕ ေစ်းႏွဳန္းနဲ႕ tradables ေတြရဲ႕ ေစ်းႏွဳန္းကို အခ်ိဳးခ်ျပီး real exchange rate ကို တြက္ခ်က္ႏိုင္ပါတယ္။ အကယ္၍ non- tradables ေတြမွာ ၀ယ္လိုအား ျမင့္တက္လာတဲ့အခါ ေငြလဲလွယ္ႏွဳန္းတိုးတက္မွဳ (appreciation of real exchange rate) ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။
<br />
<br />ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံမွာ စိုက္ပ်ိဳးေရးက႑၊ စက္မွဳလက္မွဳက႑ေတြ တိုးတက္လာတဲ့အခါ ထုတ္လုပ္မွဳ၊ ထုတ္ကုန္နဲ႕ ၀င္ေငြ တိုးတက္ျမင့္မားလာျပီး၊ ေငြလဲလွယ္ႏွဳန္းေတြပါ တိုးတက္လာပါတယ္။ ဒီအခါမွာ ေငြလဲလွယ္ႏွဳန္း တိုးတက္မွဳက ေရရွည္တည္တံ့ခိုင္ျမဲျပီး၊ ၀င္ေငြျမင့္မားမွဳ၊ consumption ျမင့္မားမွဳေတြေၾကာင့္ တိုင္းသူျပည္သူမ်ားရဲ႕ လူေနမွဳဘ၀ အဆင့္အတန္းကို ျမွင့္တင္ေပးႏိုင္ပါတယ္။
<br />
<br />ဒီလိုမဟုတ္ပဲ ေငြလဲလွယ္ႏွဳန္းတိုးတက္မွဳက သဘာ၀အရင္းအျမစ္ သယံဇာတပစၥည္းမ်ားအား ျပည္ပသို႕ တင္ပို႕ျခင္း၊ ျပည္ပႏိုင္ငံမ်ားသို႕ ေရာင္းခ်ျခင္း အေပၚမွာ တည္မွီျပီး ျဖစ္ေပၚလာတာ ဆိုရင္ေတာ့ အျခားစိုက္ပ်ိဳးေရး က႑၊ စက္မွဳလက္မွဳက႑မ်ားရဲ႕ ျပည္ပပို႕ကုန္ တင္ပို႕မွဳကို ထိခိုက္ေႏွာင့္ေႏွးေစပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ စိုက္ပ်ိဳးေရးနဲ႕ စက္မွဳလက္မွဳက႑ေတြကို ေနာက္က်က်န္ရစ္ခဲ့ေသာ က႑မ်ား (lagging sector) လို႕ သတ္မွတ္ ေခၚေ၀ၚၾကပါတယ္။
<br />
<br /> Corden နဲ႕ Neary တို႕ ေရးဆြဲခဲ့တဲ့ core model ကေန Dutch Disease ရဲ႕ အက်ိဳးသက္ေရာက္ပံု ႏွစ္မ်ိဳးကို ခြဲျခားသတ္မွတ္ႏိုင္ပါတယ္။ natural resource sector က စန္းပြင့္လာတဲ့အခါ တျခားက႑ေတြမွာရွိတဲ့ capital နဲ႕ labour ေတြက ဒီလိုစန္းပြင့္ေသာ က႑ (booming sector) ထဲကို ေရာက္ရွိသြားၾကပါတယ္။ ဒီအခါမွာ စီးပြားေရးအေဆာက္အအံုထဲက တျခားက႑ေတြမွာ ထုတ္လုပ္မွဳ ေလ်ာ့နည္းလာပါတယ္။ non-tradables sector မွာ ဒီလို ေလ်ာ့နည္းလာတဲ့အခါ ပို႕ကုန္ မဟုတ္တဲ့ ပစၥည္းေတြရဲ႕ ေစ်းႏွဳန္းေတြ ျမင့္တက္လာပါတယ္။ ဥပမာ- ေျမေစ်း၊ အိမ္ေစ်းေတြလဲ အတိုင္းအဆမရွိ ခုန္တက္သြားတတ္ပါတယ္။ ဒီလို ျပည္တြင္းေစ်းကြက္က ကုန္ပစၥည္းေတြရဲ႕ ေစ်းႏွဳန္း ျမင့္တက္လာတဲ့ ရာခိုင္ႏွဳန္းေတြနဲ႕အညီ tradables sector ရဲ႕ ႏွဳန္းေတြက လိုက္ျပီး မျမင့္တက္ႏိုင္ပါဘူး။ tradables sector က ကုန္ပစၥည္းေတြကက်ေတာ့ အထက္မွာ ဆိုခဲ့တဲ့အတိုင္း ကမၻာ့ေစ်းကြက္က သတ္မွတ္တာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအခါမွာ ေငြလဲလွယ္ႏွဳန္း တိုးတက္မွဳ (appreciation of real exchange rate) ျဖစ္လာေတာ့တာပါပဲ။ ေဘာဂေဗဒ ပညာရွင္ေတြက ဒါကို အရင္းအျမစ္ေရြ႕လ်ားမွဳဆိုင္ရာ အက်ိဳးသက္ေရာက္မွဳ (resource-movement effect) လို႕ သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။
<br />
<br />ေနာက္ထပ္ အက်ိဳးသက္ေရာက္မွဳတခုကေတာ့ သံုးစြဲမွဳဆိုင္ရာ အက်ိဳးသက္ေရာက္မွဳ (spending effect) ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ natural resource sector စန္းပြင့္လာတဲ့အခါ ၀ယ္လိုအားေတြ ျမင့္တက္လာပါတယ္။ non-tradables က႑မွာ ၀ယ္လိုအား ျမင့္တက္လာတဲ့ အခါမွာ ျပည္တြင္းေစ်းကြက္ကို မူတည္တဲ့ non-tradables ေတြရဲ႕ ေစ်းႏွဳန္းက ျမင့္တက္လာပါတယ္။ non-resource tradables ေတြကေတာ့ ျပည္ပေစ်းကြက္ကို မူတည္တာျဖစ္တဲ့အတြက္ ေစ်းႏွဳန္းကို ျမွင့္ခ်င္တိုင္းျမွင့္လို႕ မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။ ဒီအခါမွာ ေငြလဲႏွဳန္းက တိုးတက္လာ ပါေတာ့တယ္။
<br />
<br />ဒီလို ေငြလဲႏွဳန္း တိုးတက္လာတာနဲ႕အမွ် စိုက္ပ်ိဳးေရးနဲ႕ စက္မွဳလက္မွဳက႑ကို အေျချပဳတဲ့ ျပည္ပပို႕ကုန္ လုပ္ငန္းမ်ားကို ထိခိုက္လာပါတယ္။ ျပည္ပႏိုင္ငံမွာ အလုပ္လုပ္ေနသူေတြဆီကေန ျပည္တြင္းကို ျပန္ပို႕တဲ့ ေငြအေပၚမွာ မွီခိုေနရတဲ့ အိမ္ေထာင္စုေတြရဲ႕ ရပ္တည္ေရးကိုလဲ ထိခိုက္လာႏိုင္ပါတယ္။ တနည္းဆိုရင္ လူလတ္တန္းစားေတြကို အမ်ားဆံုးထိခိုက္ေစပါတယ္။ တိုင္းျပည္ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးအတြက္ လူလတ္တန္းစား (middle class) ရာခိုင္ႏွုန္း မ်ားလာဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ လူလတ္တန္းစားရာခိုင္ႏွဳန္း ေလ်ာ့နည္းလာျပီး ဆင္းရဲႏြမ္းပါးတဲ့ အေျခခံလူတန္းစား ရာခိုင္ႏွဳန္း ျမင့္မားလာျခင္း၊ ေရေပၚဆီ လူတန္းစားေတြျဖစ္တဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ားနဲ႕ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားဆီမွာသာ တိုင္းျပည္ရဲ႕ ဓနဥစၥာမ်ားကို ရယူသံုးစြဲခံစားပိုင္ခြင့္ မ်ားျပားေနျခင္း စတာေတြဟာ စီးပြားေရးျပႆနာ၊ လူမွဳေရးျပႆနာနဲ႕ ႏိုင္ငံေရး မတည္ျငိမ္မွဳေတြ ျဖစ္ပြားေစႏိုင္ပါတယ္။
<br />
<br />Dutch Disease အား ကုစားျခင္း
<br />
<br />Dutch Disease ရဲ႕ ေရာဂါလကၡဏာေတြကို ကုစားႏိုင္တဲ့ ေဆးျမီးတို နည္းလမ္းေတြ အမ်ားအျပားရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေရာဂါအႏၱရာယ္ ပိုျပီး မဆိုးရြားေစရန္ ကာကြယ္ျခင္း၊ ကုသျခင္းေတြကို ထိထိေရာက္ေရာက္ လုပ္ႏိုင္ဖို႔အတြက္ macroeconomic polices (fiscal policy, monetary policy, structural policies) ေတြရဲ႕ အခန္းက႑က အလြန္အေရးၾကီးပါတယ္။
<br />
<br />(၁) Fiscal Policy
<br />
<br />ဒတ္ခ်္ေရာဂါရဲ႕ ဆိုးက်ိဳးသက္ေရာက္မွဳေတြကို ေလ်ာ့နည္းေစဖို႕အတြက္ fiscal policy ကို main instrument တခု အေနနဲ႕ အသံုးျပဳေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံေတြမွာ spending effect ရဲ႕ သက္ေရာက္မွဳက ပိုျပီးဆိုးရြားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အသံုးစရိတ္မ်ား ထိေရာက္ေခ်ာေမြ႕ေစျခင္း (smoothing of spending) ျဖင့္ volatility ကို ေလ်ာ့နည္းေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလိုျပဳလုပ္ဖို႕အတြက္ သဘာ၀သယံဇာတပစၥည္းမ်ား (ေရနံ၊ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕၊ သစ္၊ ေက်ာက္မ်က္ရတနာ စသည္မ်ား) ကေန ရရွိတဲ့ ၀င္ေငြေတြကို စုေဆာင္းျခင္း၊ ျပန္လည္ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံျခင္း ျပဳလုပ္ဖို႕အတြက္ natural resource fund တခု ရွိဖို႕လိုအပ္ပါတယ္။ volatility ေလွ်ာ့ခ်ျခင္း၊ အနာဂတ္ဖြံ႕ျဖိဳးေရးအတြက္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံျခင္း စတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္ေတြေပၚမွာ မူတည္ျပီး fund အမ်ိဳးအစား (saving fund, stabilization fund, investment fund) စတာေတြကေတာ့ ကြဲျပားႏိုင္ပါတယ္။
<br />
<br />၀င္ေငြေတြရဲ႕ မည္၍မည္မွ်ေသာ ရာခိုင္ႏွဳန္းကို အစိုးရအသံုးစရိတ္အတြက္အသံုးျပဳျပီး၊ မည္၍မည္မွ်ေသာ ရာခိုင္ႏွဳန္းကို natural resource fund မွာ ထည့္သြင္းထားရွိရမယ္ဆိုတာနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ fiscal rules ေတြ ခ်မွတ္ဖို႕ လိုအပ္ေၾကာင္း ေဘာဂေဗဒ ပညာရွင္မ်ားက အၾကံျပဳထားၾကပါတယ္။ အစိုးရအသံုးစရိတ္ေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး medium-term expenditure framework ေပၚထြက္လာဖို႕အတြက္ စီးပြားေရးပညာရွင္မ်ားနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ားက ၀ိုင္း၀န္းၾကိဳးပမ္းၾကမယ္ ဆိုရင္ ပိုျပီးအသံုး၀င္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလို ျပဳလုပ္ျခင္းအားျဖင့္ တိုင္းျပည္၀င္ေငြ သံုးစြဲမွဳနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ပြင့္လင္းျမင္သာမွဳ (transparency) ကို အားေကာင္းေစရံုသာမက လာဘ္ေပးလာဘ္ယူမွဳ (corruption)မ်ားနဲ႕ တိုင္းျပည္ဘ႑ာကို အာဏာအသံုးျပဳ၍ အလြဲသံုးစားျပဳမွဳမ်ား ကိုလဲ တိုက္ဖ်က္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
<br />
<br />ဒတ္ခ်္ေရာဂါကို ကုစားဖို႕အတြက္ fiscal policy ကို အသံုးျပဳရာမွာ ပံုမွန္၀င္ေငြ သတ္မွတ္ခ်က္နည္းလမ္း (permanent income approach) ကို အသံုးျပဳေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ဒီနည္းလမ္းအရ သဘာ၀သယံဇာတ ပစၥည္းေတြကေန ရရွိလာမယ့္ natural resource revenues ကို ကနဦးတြက္ခ်က္ျပီး၊ အစိုးရအသံုးစရိတ္အတြက္ သင့္ေလ်ာ္တဲ့ ပမာဏတခု ခ်မွတ္ျပီးတဲ့အခါ၊ က်န္၀င္ေငြမ်ားကို တိုင္းျပည္ဥစၥာဓန (sovereign wealth) အျဖစ္ ျပည္ပမွာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို ျပဳလုပ္ျခင္းအားျဖင့္ အကယ္၍ တခ်ိန္မွာ တိုင္းျပည္ရဲ႕ သယံဇာတပစၥည္းေတြ ေလ်ာ့နည္းေပ်ာက္ကြယ္လာတဲ့အခါ တိုင္းျပည္ရဲ႕ ဥစၥာဓနေတြကို ျပန္လည္အသံုးျပဳႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
<br />
<br />ေဘာဂေဗဒပညာရွင္ Collier ဦးေဆာင္တဲ့ ပညာရွင္ေတြ ကေတာ့ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားအတြက္ ပိုျပီးအသံုး၀င္ႏိုင္တဲ့ “optimal” fiscal rule နည္းလမ္းကို ေဖာ္ထုတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီနည္းလမ္းအရ သဘာ၀သယံဇာတကေန ရရွိလာတဲ့ resource revenues ေတြကို ကနဦးအစမွာ ရာခိုင္ႏွဳန္းအနည္းငယ္သာ စုေဆာင္းရင္းႏွီးမွဳေတြ ျပဳလုပ္ျပီး၊ တိုင္းျပည္ရဲ႕ စီးပြားေရးအေဆာက္အအံုမွာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွဳေတြ အမ်ားအျပား ျပဳလုပ္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒီနည္းလမ္းဟာ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံေတြအတြက္ ေလ်ာ္ကန္ေပမယ့္ စီးပြားေရးအေဆာက္အအံုမွာ ျပန္လည္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံတာ မဟုတ္ပဲ စစ္အသံုးစရိတ္မ်ားၾကီးမားလာမွဳနဲ႕ အလြဲသံုးစားလုပ္မွဳမ်ားကို မည္သို႕မည္ပံု ကာကြယ္ႏိုင္မလဲ ဆိုတဲ့ နည္းလမ္းေတြကိုပါ တြဲစပ္အသံုးခ်ႏိုင္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ တင္းၾကပ္တဲ့ fiscal discipline မရွိပဲ ဒီနည္းလမ္းကို ထိထိေရာက္ေရာက္ အသံုးျပဳႏိုင္ဖို႕ ခဲယဥ္းႏိုင္ပါတယ္။
<br />
<br />(၂) Monetary Policy
<br />Monetary policy ဆိုရာမွာ supply of money ကို ထိန္းခ်ဳပ္ျခင္း၊ အတိုးႏွုန္းမ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္ျခင္း စတာေတြနဲ႕ သက္ဆိုင္ပါတယ္။ ပညာရွင္မ်ားရဲ႕ ေလ့လာေတြ႕ရွိခ်က္အရ တိုင္းျပည္တြင္းမွာ ႏိုင္ငံျခားေငြ အေျမာက္အျမား စီး၀င္လာတဲ့အခါ nominal exchange rate ကို တရားေသ သတ္မွတ္ထားတဲ့ monetary policy ကို က်င့္သံုးေနရင္ ဒတ္ခ်္ေရာဂါရဲ႕ ဆိုးက်ိဳးသက္ေရာက္မွဳမ်ားႏိုင္ပါတယ္။ Taylor interest rate rule နဲ႕ လိုက္ေလ်ာညီေထြရွိတဲ့ nominal exchange rate flexibilityေပၚမွာ အေျခခံတဲ့ monetary policy ကို က်င့္သံုးမယ္ဆိုရင္ ဒတ္ခ်္ေရာဂါရဲ႕ ဆိုးက်ိဳးမ်ားကို ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ပါတယ္။
<br />
<br />အတိုးႏွုန္းမ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္မွဳဆိုရာမွာလဲ ဘဏ္လုပ္ငန္းမ်ားရဲ႕ တည္ျငိမ္မွဳ (stability) နဲ႕ ထိေရာက္အားေကာင္းမွဳ (efficiency) တို႕ကို သံုးသပ္ျပီး စနစ္တက် ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ bank failure မျဖစ္သြားဖို႕အတြက္ အလြန္အေရးၾကီးပါတယ္။ ဘဏ္လုပ္ငန္းတခုမွာ failure ျဖစ္တာနဲ႕ အမ်ားျပည္သူရဲ႕ ယံုၾကည္မွဳကို လွဳပ္ခါသြားေစႏိုင္ျပီး၊ တျခားဘဏ္လုပ္ငန္းေတြအေပၚမွာပါ သက္ေရာက္မွဳေတြ ရွိလာႏိုင္ပါတယ္။ ဗဟိုဘဏ္ဟာ အစိုးရရဲ႕ လက္ေအာက္မွာ မရွိပဲ independent central bank ျဖစ္လာခဲ့ရင္ monetary policy ေရးရာေတြကို ပိုျပီး ထိထိေရာက္ေရာက္ ကိုင္တြယ္ႏိုင္ပါတယ္။
<br />
<br />(၃) Structural Policies
<br />ဒတ္ခ်္ေရာဂါကို ကုစားႏိုင္မယ့္ ေနာက္ထပ္မူ၀ါဒတခုကေတာ့ trade liberalization ျပဳလုပ္ျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို ျပဳလုပ္ျခင္းအားျဖင့္ non-tradables sector မွာ ျဖစ္ပြားေနတဲ့ demand pressure ကို ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ပါတယ္။ ေနာက္ထပ္မူ၀ါဒတခုကေတာ့ အစိုးရအသံုးစရိတ္ေတြကို လမ္းပန္းဆက္သြယ္မွဳ တိုးတက္ေကာင္းမြန္ေရး၊ ကုန္စီးဆင္းမွဳေခ်ာေမြ႕ေစေသာ infrastructure မ်ား ဖြံ႕ျဖိဳးလာေရး၊ ပညာေရးႏွင့္ အရည္အခ်င္းတိုးျမွင့္ေရး စတာေတြမွာ အသံုးျပဳျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
<br />
<br />အစိုးရအသံုးစရိတ္ေတြကို မ်ားမ်ားစားစား အသံုးျပဳစရာ မလိုတဲ့ အျခားမူ၀ါဒေတြကိုလဲ ခ်မွတ္ေဆာင္ရြက္ ႏိုင္ပါတယ္။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားနဲ႕ဆိုင္တဲ့ ဥပေဒမ်ား၊ နည္းဥပေဒမ်ား ျပဌာန္းျခင္း၊ ျပင္ဆင္သတ္မွတ္ျခင္း၊ ပို႕ကုန္သြင္းကုန္ လိုင္စင္လိုအပ္ခ်က္မ်ား ပယ္ဖ်က္ျခင္း၊ ၾကိဳးနီစနစ္က်င့္သံုးမွဳမ်ားအား ေလွ်ာ့ခ်ျခင္း၊ monopolistic
<br />barriers မ်ား ေလ်ာ့နည္းေစျခင္း စတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ျပည္ပရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွဳ (Foreign Direct Investment) မ်ားကို ဖိတ္ေခၚျခင္းအားျဖင့္လဲ spillover effects ေတြကေန တဆင့္ conditions for learning by doing ကို ဖန္တီးႏိုင္ပါတယ္။
<br />
<br />နိဂံုး
<br />
<br />လူ႕ကိုယ္ခႏၶာမွာ ေရာဂါလကၡဏာေတြ ျပလာတဲ့အခါ ကၽြမ္းက်င္တဲ့ ေဆးပညာရွင္ေတြရဲ႕ အကူအညီနဲ႕ အၾကံဥာဏ္ေတြကို ရယူဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ တိုင္းျပည္တခုရဲ႕ စီးပြားေရးက႑မွာလဲ ပ်က္စီးယိုယြင္းေစမယ့္ ေရာဂါလကၡဏာေတြ ျပလာတဲ့အခါ ကၽြမ္းက်င္တဲ့ စီးပြားေရးပညာရွင္ေတြရဲ႕ အကူအညီနဲ႕ အၾကံဥာဏ္ေတြကို ရယူဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ကၽြမ္းက်င္တဲ့ ေဆးပညာရွင္ဆိုရာမွာလဲ က႑တိုင္းမွာ အလံုးစံုကၽြမ္းက်င္ေနသူေတြဆိုတာ မရွိတာေၾကာင့္ ခြဲစိတ္ဆရာ၀န္၊ မ်က္စိအထူးကုဆရာ၀န္၊ နားႏွာေခါင္းလည္ေခ်ာင္း အထူးကုဆရာ၀န္ စသျဖင့္ အထူးကုဆရာ၀န္မ်ားစြာနဲ႕ ယူနစ္မ်ားစြာ ေဆးရံုေတြမွာ ထားရွိၾကရပါတယ္။
<br />
<br />ဒီလိုပါပဲ။ စီးပြားေရးပညာရွင္ ဆိုရာမွာလဲ က႑တိုင္းမွာ အလံုးစံုကၽြမ္းက်င္ေနသူေတြ မရွိႏိုင္ပါဘူး။ Development Economics, Financial Economics, Labour Economics, Health Economics, Environmental Economics, Economic Growth အစရွိတဲ့ က႑ေတြမွာ သက္ဆိုင္ရာ က႑အလိုက္ ကၽြမ္းက်င္ရာလိမၼာၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ တိုင္းျပည္ေတြမွာ Government Economic Services, Institute of Public Policy စတာေတြ တည္ေထာင္ထားရွိျခင္း၊ တကၠသိုလ္ဌာနမ်ားရဲ႕ သုေတသနလုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ား ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္လာေစရန္ ေဆာင္ရြက္ျခင္း၊ ပညာရပ္ဆိုင္ရာ ဖိုရမ္မ်ား က်င္းပျခင္း စတာေတြကို ျပဳလုပ္ေနၾကတာျဖစ္ပါတယ္။
<br />
<br />လူ႕စြမ္းအားအရင္းအျမစ္မ်ား ခ်ိဳ႕တဲ့ေသာ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ ဒတ္ခ်္ေရာဂါကို ကုစားႏိုင္ေရး၊ ပိုမိုဆိုးရြားမသြားေစရန္ ကာကြယ္ေဆာင္ရြက္ေရးအတြက္ Macroeconomic policies က႑ကို ပိုင္ႏိုင္ကၽြမ္းက်င္ေသာ ကမၻာ့အဆင့္မွီ ပညာရွင္မ်ား ( ဥပမာ- ကမၻာ့ဘဏ္၊ ႏိုင္ငံတကာအဆင့္မွီတကၠသိုလ္မ်ား၊ အျပည္ျပည္ေငြေၾကးရံပံုေငြအဖြဲ႕ စသည္တို႕မွ သုေတသီမ်ား) ရဲ႕ အကူအညီနဲ႕ အၾကံဥာဏ္မ်ားကို ရယူႏိုင္ဖို႕ လိုအပ္လွပါေၾကာင္း ေရးသားတင္ျပအပ္ပါတယ္။
<br />
<br /> ခင္မမမ်ိဳး (၂၆၊ ၈၊ ၂၀၁၁)
<br />
<br />(စာေရးသူသည္ ယူေကႏိုင္ငံ၊ Aberdeen တကၠသိုလ္၊ ဘုရင့္ေကာလိပ္မွ ႏိုင္ငံေရးေဘာဂေဗဒ အထူးျပဳ ေဘာဂေဗဒ မဟာ၀ိဇၨာဘြဲ႕ ရရွိထားသူ ျဖစ္ပါသည္)
<br />ရည္ညႊန္းကိုးကား။ ။
<br />
<br />Brahmbhatt, M., O. Canuto and E. Vostroknutova (2010). Dealing with Dutch disease, Economic Premise 16, World Bank, Washington, D.C.
<br />
<br />Collier, P., F. van der Ploeg, M. Spence and A.J. Venables (2010). Managing resource revenues in developing economies, IMF Staff Papers, 57, 1, 84-118
<br />
<br />Corden, W.M. and J.P. Neary (1982). Booming sector and de-industrialisation in a small open economy, Economic Journal, 92, 825-848.
<br />
<br />Corden, W.M. (1984). Booming sector and Dutch Disease economics: Survey and consolidation, Oxford Economic Papers, 36, 359-380.
<br />
<br />Giavazzi, F., J. R. Sheen, and C. Wyplosz. (1988). “The Real Exchange Rate and the Fiscal Aspects of a Natural Resource Discovery.” Oxford Economic Papers 40 (3): 427–50.
<br />
<br />Ismail, K. (2010). “The Structural Manifestation of the ‘Dutch Disease’: The Case of Oil Exporting Countries.” Working Paper 10/103. International Monetary Fund, Washington, DC.
<br />
<br />Morshed, A.K.M. and S.J. Turnovsky (2004). Sectoral adjustment costs and real exchange rate dynamics in a two-sector dependent economy, Journal of International Economics, 62, 147-177.
<br />
<br />Torvik, R. (2001). Learning by doing and the Dutch Disease, European Economic Review, 45, 285-306.
<br />
<br />Williamson, J. 2008. “Exchange Rate Economics.” Working Paper 2. Commission on Growth and Development, Washington, DC.
<br />
<br /></span>Khin Ma Ma Myohttp://www.blogger.com/profile/04175997936171231938noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8805873587982049304.post-2092944949926424442011-08-24T01:51:00.001+01:002011-08-24T01:52:47.220+01:00ပုန္းတမ္းရွာတမ္း ကစားျခင္းတူတူေရ.............၀ါး။
<br />ကၽြန္မတို႕ ငယ္ငယ္တုန္းက တူတူပုန္းတမ္း ကစားၾကတဲ့အခါ ပုန္းေနသူက အသံေပးရျပီး၊ လိုက္ရွာသူက တူတူ အသံေပးရာကို လိုက္ရွာရပါတယ္။ တခါတရံက်ေတာ့လဲ ပုန္းေနသူက ေလးငါးေယာက္၊ လိုက္ရွာသူက တေယာက္ျဖစ္ျပီး အရင္ဆံုးမိတဲ့သူက တခါျပန္ျပီး လိုက္ရွာသူ ျဖစ္သြားပါတယ္။ ဒါက ကေလးဘ၀ ကစားၾကတဲ့ အခါတုန္းကပါ။
<br />
<br /><span id="fullpost">
<br />
<br />လူၾကီးဘ၀မွာ ဂိမ္းေတြ ကစားၾကတဲ့အခါက်ေတာ့ ပုန္းတမ္းရွာတမ္း ကစားရတာက တူတူပုန္းတမ္း ကစား သေလာက္ မလြယ္ႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ပုန္းေနသူက အသံေပးရတာ မဟုတ္ပဲ၊ ရွာေဖြသူ ကသာ ပုန္းေနသူရဲ႕ သဲလြန္စကို ဥာဏ္လႊာျပီး လိုက္ရွာၾကရတာေၾကာင့္ပါ။
<br />
<br />လူတစ္ေယာက္ (သို႕မဟုတ္) အင္စတီက်ဴးရွင္းတစ္ခုရဲ႕ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြဟာ အျခားလူတစ္ေယာက္ (သို႕မဟုတ္) အျခားအက္စတီက်ဴးရွင္းတခုရဲ႕ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြေပၚမွာ အျပန္အလွန္ အက်ိဳးသက္ေရာက္ မွဳေတြ ရွိေနမယ္ဆိုရင္ ဒီလူႏွစ္ေယာက္ (သို႕မဟုတ္) အင္စတီက်ဴးရွင္းႏွစ္ရပ္ အၾကားမွာ မဟာဗ်ဴဟာအရ အျပန္အလွန္ မွီခိုဆက္စပ္မွဳ (strategic interdependence) ျဖစ္တည္ေနျပီလို႕ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။
<br />
<br />တဘက္ရဲ႕ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ (သို႕မဟုတ္) ျပဳမူေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြဟာ အျခားတဘက္ကို သက္ေရာက္မွဳ ရွိေနတဲ့ အေျခအေနေတြကို ဂိမ္းသီအိုရီရွဳေထာင့္အရ strategic games လို႕ သတ္မွတ္ေခၚဆိုၾကပါတယ္။ ဒီဂိမ္းေတြမွာ ပါ၀င္ေနသူေတြကိုေတာ့ ဂိမ္းကစားသူမ်ား (players) လို႕ သတ္မွတ္ၾကျပီး၊ ဂိမ္းကစားသူမ်ား အျပန္အလွန္ အသံုးျပဳၾကတဲ့ လွဳပ္ရွားမွဳ အစီအမံေတြကိုေတာ့ strategy လို႕ ေခၚေ၀ၚၾကပါတယ္။
<br />
<br />strategic games ေတြဟာ ေနရာတကာမွာ ရွိႏိုင္ပါတယ္။ သားငယ္ေလးကို အရုပ္၀ယ္ေပးဖို႕ ေစ်းဆိုင္တဆိုင္ကို ေခၚသြားတဲ့အခါ သားငယ္လိုခ်င္တာက ကားတစီးျဖစ္ျပီး၊ အေမ၀ယ္ေပးခ်င္တာက ရဟတ္ယာဥ္ေလး ဆိုပါစို႕။ အက်ိဳးစီးပြားႏွစ္ခု မတူညီတဲ့အခါ အေပးအယူ (bargain) လုပ္ျပီး cooperative bargaining ၊ Non-cooperative bargaining နည္းလမ္းေတြ အသံုးျပဳဖို႕ လိုလာေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
<br />ဒီလို အေမနဲ႕သား ဆက္ဆံေရးက အစျပဳျပီး၊ ႏိုင္ငံတြင္း ပဋိပကၡေတြမွာ ဘက္ႏွစ္ဘက္ ညွိႏွိဳင္းတာ၊ ႏွစ္ႏိုင္ငံ ကုန္သြယ္ေရးျပဳလုပ္တာေတြအထိ ေနရာတိုင္းမွာ strategic games ေတြ ရွိေနတတ္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ဂိမ္းေတြမွာ ဘက္ႏွစ္ဘက္စလံုးက တျပိဳင္တည္းလွဳပ္ရွားျပီး၊ သူတို႕လွဳပ္ရွားမွဳေတြကလဲ လွ်ိဳ႕၀ွက္ခ်က္ ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ ဒါကို ဂိမ္းသီအိုရီ သေဘာတရားအရ simultaneous move games (သို႕မဟုတ္) static games လို႕ သတ္မွတ္ေခၚေ၀ၚပါတယ္။
<br />
<br />တခ်ိဳ႕ဂိမ္းေတြမွာက်ေတာ့ ဘက္တဘက္က စတင္လွဳပ္ရွားလာျပီးမွ၊ အျခားဘက္တဘက္က တုန္႕ျပန္လွဳပ္ရွားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ- စစ္တုရင္ကစားျခင္း၊ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံကို အျခားႏိုင္ငံက ၀င္ေရာက္က်ဴးေက်ာ္ျခင္း စတာမ်ိဳးေတြပါ။ ဒါကို ဂိမ္းသီအိုရီအရ sequential-move games (သို႕မဟုတ္) dynamic games လို႕ သတ္မွတ္ေခၚေ၀ၚၾကပါတယ္။
<br />
<br />ပုန္းတမ္း၊ ရွာတမ္း ကစားပြဲေတြကေတာ့ တျပိဳင္နက္တည္း လွဳပ္ရွားတဲ့ simultaneous move games (သို႕မဟုတ္) static games အမ်ိဳးအစား ျဖစ္ပါတယ္။ ရာဇ၀တ္ျပစ္မွဳက်ဴးလြန္ထားသူနဲ႕ ဥပေဒ ဘက္ေတာ္သားေတြ အၾကား၊ သတ္ျဖတ္ခံရဖို႕ ျခိမ္းေခ်ာက္ခံထားရသူနဲ႕ လူသတ္သမားအၾကား၊ ေျမေအာက္ယူဂ်ီ လွဳပ္ရွားသူမ်ားနဲ႕ အာဏာပိုင္ေထာက္လွမ္းေရး မ်ားအၾကား၊ ထင္ေပၚေက်ာ္ၾကားသူမ်ားနဲ႕ သတင္းမုဆိုးမ်ား အၾကား၊ နယူးကလီးယား လက္နက္ တိတ္တဆိတ္ထုတ္လုပ္ေနသူမ်ားသူမ်ားနဲ႕ ႏိုင္ငံတကာ လံုျခံဳေရး အဖြဲ႕အစည္းမ်ားအၾကားနဲ႕ စစ္ပြဲမ်ားမွာ တဘက္နဲ႕တဘက္ ရင္ဆိုင္ေနရသူမ်ားအၾကားမွာ ဒီလို ဂိမ္းေလးေတြ ရွိတတ္ပါတယ္။
<br />
<br />တခါတရံက်ေတာ့လဲ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ သံတမန္ေရးရာေတြမွာ ေနာက္ကြယ္ကေန ၾကိဳးကိုင္ထားတဲ့ လက္ေတြ ရွိတတ္ပါတယ္။ ဒါေတြဟာ ပုန္းေနတဲ့ လက္ေတြပါပဲ။ ပုန္းေနတဲ့လက္ေတြကို မသိပဲ ကိုယ္ကပဲ လိုက္ရွာေနတဲ့အခါ၊ တျပိဳင္တည္းမွာတင္ ကိုယ့္ကိုလဲ ရွာသူရွိေနျပီး မုဆိုးကေန သားေကာင္ ျပန္ျဖစ္သြားႏိုင္ ပါတယ္။
<br />
<br />ဒါေၾကာင့္လဲ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ သံတမန္ေရးရာေတြမွာ ျဖစ္ေပၚေနတဲ့ ဂိမ္းေတြရဲ႕ အရွံဳးအႏိုင္ေတြ၊ ရလဒ္ေကာင္းထြက္ေပၚမွဳ စတာေတြဟာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေပးႏိုင္သူမ်ားရဲ႕ ဦးေႏွာက္အရည္အေသြးေပၚမွာ အဓိက မူတည္တယ္လို႕ ဆိုစကားရွိၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ စိန္အေရာင္းအ၀ယ္လုပ္ခ်င္ရင္ စိန္အေၾကာင္း နားလည္ဖို႕ လိုအပ္သလိုပဲ ဂိမ္းကစားမယ့္သူေတြဟာလဲ ဂိမ္းေတြရဲ႕ အေၾကာင္းေတြ၊ အေျခခံသေဘာတရားေတြ၊ လုပ္ထံုး လုပ္နည္းေတြ၊ ကြက္ေက်ာ္ၾကည့္နည္းေတြကို သိထားဖို႕ လိုပါတယ္။
<br />
<br />ပုန္းတမ္း၊ ရွာတမ္း ကစားပြဲရဲ႕ အေျခခံသေဘာတရားေလးေတြကို ရိုးရွင္းတဲ့ ဥပမာေလးတခုေပးျပီး တင္ျပလို ပါတယ္။ ဖိုးေကာင္းေလးနဲ႕ ပူစူးမ တို႕ဟာ ပိုက္ဆံငါးဆယ္ ေလာင္းေၾကးပါတဲ့ ပုန္းတမ္းရွာတမ္း ကစားပြဲတခုကို ကစားၾကပါတယ္။ ပူစူးမက အိမ္အတြင္း (သို႕မဟုတ္) ပန္းျခံထဲမွာ ပုန္းရမွာျဖစ္ျပီး၊ ဖိုးေကာင္းေလးက ပူစူးမကို လိုက္ရွာရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို လိုက္ရွာတဲ့အခါ အိမ္အတြင္း (သို႕မဟုတ္) ပန္းျခံ တခုခုမွာ လိုက္ရွာဖို႕ ဖိုးေကာင္းေလးက ေရြးခ်ယ္ရမွာျဖစ္ျပီး၊ ရွာေဖြခ်ိန္ ဆယ္မိနစ္ ရပါတယ္။ ဒီဆယ္မိနစ္အတြင္းမွာ ပူစူးမကို ဖိုးေကာင္းေလးက ရွာေတြ႕ခဲ့ရင္ ပိုက္ဆံငါးဆယ္ရမွာျဖစ္ျပီး၊ ရွာမေတြ႕ခဲ့ရင္ေတာ့ ပူစူးမက ပိုက္ဆံ ငါးဆယ္ ရပါလိမ့္မယ္။
<br />
<br />ဒီဂိမ္းေလးကို ပူစူးမ ရွဳေထာင့္ကေန စဥ္းစားၾကည့္ရေအာင္ပါ။ ပူစူးမက အိမ္ထဲမွာ ပုန္းျပီး၊ ဖိုးေကာင္းေလးက အိမ္ထဲမွာ လိုက္ရွာခဲ့ရင္ ဒီပြဲမွာ ပူစူးမ ရွံဳးမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ပူစူးမရဲ႕ အက်ိဳးအျမတ္က သုည (၀) ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို မဟုတ္ပဲ ပူစူးမက ပန္းျခံထဲမွာ ပုန္းျပီး၊ ဖိုးေကာင္းေလးက အိမ္ထဲမွာ လိုက္ရွာခဲ့ရင္ ဒီဂိမ္းမွာ ပူစူးမ ႏိုင္မွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ အက်ိဳးအျမတ္က ငါးဆယ္ (၅၀) ျဖစ္ပါတယ္။ တကယ္လို႕ ပူစူးမက အိမ္ထဲမွာပုန္းျပီး၊ ဖိုးေကာင္းေလးက ပန္းျခံထဲမွာ လိုက္ရွာခဲ့ရင္လဲ ဒီဂိမ္းမွာ ပူစူးမ ႏိုင္မွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ အက်ိဳးအျမတ္က ငါးဆယ္ (၅၀) ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုမဟုတ္ပဲ ပူစူးမက ပန္းျခံထဲမွာ ပုန္းျပီး၊ ဖိုးေကာင္းေလးက ပန္းျခံထဲမွာ လိုက္ရွာခဲ့ရင္ေတာ့ ဒီဂိမ္းမွာ ပူစူးမ ရွံဳးမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ပူစူးမရဲ႕ အက်ိဳးအျမတ္က သုည (၀) ျဖစ္ပါတယ္။
<br />
<br />ဒီဂိမ္းေလးကိုပဲ ဖိုးေကာင္းေလး ရွဳေထာင့္ကေန စဥ္းစားၾကည့္ရေအာင္ပါ။ ပူစူးမက အိမ္ထဲမွာ ပုန္းျပီး၊ ဖိုးေကာင္းေလးက အိမ္ထဲမွာ လိုက္ရွာခဲ့ရင္ ဒီပြဲမွာ ဖိုးေကာင္းေလးက ႏိုင္မွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဖိုးေကာင္းေလးရဲ႕ အက်ိဳးအျမတ္က ငါးဆယ္ (၅၀) ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို မဟုတ္ပဲ ပူစူးမက ပန္းျခံထဲမွာ ပုန္းျပီး၊ ဖိုးေကာင္းေလးက အိမ္ထဲမွာ လိုက္ရွာခဲ့ရင္ ဒီဂိမ္းမွာ ဖိုးေကာင္းေလး ရွံဳးမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ အက်ိဳးအျမတ္က သုည (၀) ျဖစ္ပါတယ္။တကယ္လို႕ ပူစူးမက အိမ္ထဲမွာပုန္းျပီး၊ ဖိုးေကာင္းေလးက ပန္းျခံထဲမွာ လိုက္ရွာခဲ့ရင္လဲ ဒီဂိမ္းမွာ ဖိုးေကာင္းေလး ရွံဳးမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ အက်ိဳးအျမတ္က သုည (၀) ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုမဟုတ္ပဲ ပူစူးမက ပန္းျခံထဲမွာ ပုန္းျပီး၊ ဖိုးေကာင္းေလးက ပန္းျခံထဲမွာ လိုက္ရွာခဲ့ရင္ေတာ့ ဒီဂိမ္းမွာ ဖိုးေကာင္းေလး ႏိုင္မွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဖိုးေကာင္းေလးရဲ႕ အက်ိဳးအျမတ္က ငါးဆယ္ (၅၀) ျဖစ္ပါတယ္။
<br />
<br />ဒါေတြကို ျခံဳၾကည့္ျပီး ဇယားေလး တခု ဆြဲလို႕ရပါတယ္။
<br />
<br /> ဖိုးေကာင္းေလး
<br />
<br />
<br />ပူစူးမ
<br />
<br />အိမ္ထဲမွာ ရွာမယ္
<br />ျခံထဲမွာ ရွာမယ္
<br />
<br />အိမ္ထဲမွာ ပုန္းမယ္
<br />(၀ ၊ ၅၀)
<br />(၅၀၊ ၀)
<br />
<br />ျခံထဲမွာ ပုန္းမယ္
<br />(၅၀၊ ၀)
<br />(၀၊ ၅၀)
<br />
<br />ဂိမ္းသီအိုရီအရ ဒီလို ဇယားေလးေတြကို pay-off matrix လို႕ ေခၚပါတယ္။
<br />
<br />ဒီဥပမာမွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ ဂိမ္းက အရမ္းကို ရိုးရွင္းေပမယ့္ လက္ေတြ႕ႏိုင္ငံေရး၊ စစ္ေရး၊ ရာဇ၀တ္မွဳ ႏွိမ္နင္းေရး နယ္ပယ္မွာက်ေတာ့ အလြန္ကို ရွဳပ္ေထြးတဲ့ ဂိမ္းေတြ ျဖစ္သြားတတ္ျပီး၊ တခါတရံမွာ models ေတြ၊ pay-off matrix ေလးေတြ ေပၚထြက္လာဖို႕ ရာနဲ႕ခ်ီတဲ့ ဂိမ္းသီအိုရီကၽြမ္းက်င္သူမ်ားက ၀ိုင္း၀န္းၾကိဳးပမ္းၾကရတာလဲ ရွိတတ္ပါတယ္။
<br />
<br />ရာဇ၀တ္မွဳႏွိမ္နင္းေရး၊ စစ္ေရးနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးရာေတြမွာ သက္ဆိုင္ရာ ဂိမ္းရဲ႕ သေဘာသဘာ၀ေပၚ မူတည္ျပီး pay-off matrix ေပါင္းမ်ားစြာကို ၾကိဳတင္ေရးဆြဲ၊ ဆန္းစစ္ေလ့လာျပီးမွ အေရးပါတဲ့ ေျခလွမ္းေတြကို စလွမ္းၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေငြေၾကးနဲ႕ ေလာင္းေၾကးထပ္တာ မဟုတ္ပဲ အသက္ေတြ၊ ဘ၀ေတြ၊ အနာဂတ္ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း ေတြကို ေလာင္းေၾကးထပ္တာဆိုရင္ေတာ့ ေျခလွမ္းတိုင္းကို ဂရုျပဳဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။
<br />
<br />ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ပုန္းတမ္း၊ ရွာတမ္း ကစားတဲ့အခါမွာေတာ့ ကိုယ္က ပုန္းသူလား၊ ရွာသူလား ဆိုတာ သိဖို႕ လိုအပ္သလို၊ တျပိဳင္နက္တည္းမွာတင္ ရွာသူလဲျဖစ္၊ တျခားရွာသူေတြရဲ႕ အႏၱရာယ္ကေန ပုန္းရသူလဲ ျဖစ္တဲ့အခါမ်ိဳး ၾကံဳလာခဲ့ရင္ ပုန္းသင့္တဲ့ အခ်ိန္ပုန္းျပီး၊ ရွာသင့္တဲ့ အခ်ိန္ ရွာတတ္ဖို႕ လိုအပ္ပါေၾကာင္း ေရးသားတင္ျပအပ္ပါတယ္။
<br />
<br /> ခင္မမမ်ိဳး (၂၃၊ ၈၊ ၂၀၁၁)
<br />
<br /></span>Khin Ma Ma Myohttp://www.blogger.com/profile/04175997936171231938noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8805873587982049304.post-9865832497264082882011-08-23T00:37:00.000+01:002011-08-23T00:39:03.166+01:00လံုေလာက္ျပီ၊ ဆက္ျပီး သည္းမခံႏိုင္ေတာ့ဘူး (ဘာသာျပန္ ရသစာစု)တခါတုန္းက အိမ္တအိမ္မွာ တံခါးႏွစ္ခ်ပ္ရွိပါတယ္။ တံခါးတခ်ပ္က အရမ္းလွပတဲ့ ဧည့္ခန္းတံခါးျဖစ္ျပီး၊ ေနာက္ထပ္ တံခါးတခ်ပ္ကေတာ့ သာမန္ ေရခ်ိဳးခန္းတံခါး ျဖစ္ပါတယ္။
<br />
<br />ဒီတံခါးႏွစ္ခ်ပ္ဟာ သြင္ျပင္လကၡဏာေတြ မတူညီေပမယ့္ ဘ၀တူေတြ ျဖစ္ၾကပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႕လဲဆိုေတာ့ အဲဒီအိမ္မွာေနတဲ့ ကေလးေတြဟာ တံခါးေတြကို ေဆာင့္ပိတ္လိုက္၊ ကန္ေက်ာက္လိုက္ လုပ္ေလ့ရွိတဲ့ ဆိုးသြမ္းကေလးေတြ ျဖစ္လို႕ပါပဲ။
<br />
<br /><span id="fullpost">
<br />
<br />ဒါေၾကာင့္ ဒီတံခါးႏွစ္ခ်ပ္ဟာ ညဘက္လူေျခတိတ္ခ်ိန္ဆိုရင္ သူတို႕ရဲ႕ မေသခ်ာ၊ မေရရာတဲ့ အနာဂတ္ဘ၀ေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး စကားသဲ့သဲ့ ေျပာေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ဧည့္ခန္းတံခါးဟာ အစဥ္အျမဲ ေမာပန္းႏြမ္းနယ္ စိတ္ပ်က္ေနျပီး၊ အခ်ိန္မေရြး ေဒါသေတြ ေပါက္ကြဲေတာ့မယ့္ အေျခအေနမွာရွိတတ္ပါတယ္။ ေရခ်ိဳးခန္းတံခါးကေတာ့ အစဥ္အျမဲ ေသြးေအးေနေလ့ရွိျပီး၊ ဧည့္ခန္းတံခါးကို ႏွစ္သိမ့္ေလ့ရွိတယ္။
<br />
<br />"စိတ္မပူပါနဲ႕။ ဒါဟာ သမရိုးက် ျဖစ္ရပ္ေတြပါ။ သူတို႕က ကေလးေတြပဲ ရွိေသးတာကိုး။ ေနာက္ဆို သူတို႕ေတြ ဒါမ်ိဳး မလုပ္ရဘူးလို႕ သင္ခန္းစာ ရသြားမွာပဲ။ အခ်ိန္ေလး နည္းနည္းသာေပးလိုက္။ အေျခအေနေတြ တိုးတက္လာတာကို ျမင္ေတြ႕ရပါလိမ့္မယ္" လို႕ သူက အျမဲအားေပးေလ့ရွိပါတယ္။
<br />
<br />ေရခ်ိဳးခန္းတံခါးက ဒီလိုေျပာလိုက္တဲ့အခါတိုင္း ဧည့္ခန္းတံခါးက ေသြးေအးသြားေလ့ရွိတယ္။ ဒီလိုနဲ႕ တေန႕ေတာ့ အဲဒီအိမ္မွာ ပါတီပြဲၾကီးတခုက်င္းပျပီး၊ တံခါးေတြကို ေဆာင့္ဖြင့္လိုက္၊ ေဆာင့္ပိတ္လိုက္၊ ကန္ေက်ာက္လိုက္ လုပ္ၾကတဲ့အခါမွာ ဧည့္ခန္းတံခါးဟာ ဘယ္လိုမွ ဆက္ျပီး သည္းခံႏိုင္စြမ္း မရွိေတာ့ပါဘူး။ "ေတာ္ျပီ၊ လံုေလာက္ျပီ။ ဆက္ျပီး သည္းမခံႏိုင္ေတာ့ဘူး။ ေနာက္ပိုင္းမွာ တေယာက္ေယာက္က လာျပီးေဆာင့္ပိတ္လိုက္တာနဲ႕ ကြဲေၾကက်ိဳးပဲ့ ပစ္လိုက္မယ္။ ဒါမွ သူတို႕ေတြ သိသြားမယ္" လို႕ သူက ေရရြတ္လိုက္ပါတယ္။ ေရခ်ိဳးခန္းတံခါးက ဘယ္ေလာက္ပဲ ေျဖာင့္ျဖေပမယ့္ မရေတာ့ပါဘူး။
<br />
<br />ဒီလိုနဲ႕ ေနာက္တေန႕မွာ ကေလးတေယာက္က ေဆာင့္ပိတ္လိုက္တာနဲ႕ ဧည့္ခန္းတံခါး ကြဲေၾကက်ိဳးပဲ့သြားပါတယ္။ ဒီျဖစ္ရပ္နဲ႕ ပတ္သက္ျပီး အိမ္ထဲမွာ ျပႆနာေတြတက္ၾကပါတယ္။ ကေလးေတြကို ဂရုစိုက္ဖို႕ သတိေပးခံ လိုက္ရပါတယ္။ ဒါကိုၾကည့္ျပီး ဧည့္ခန္းတံခါးက ေက်နပ္သြားပါတယ္။ ေနာက္ဆံုးေတာ့ လွလွပပ လက္စားေခ်လိုက္ႏိုင္ျပီ မဟုတ္လား။
<br />
<br />ဒါေပမယ့္လဲ ရက္အနည္းငယ္ၾကာတဲ့အခါမွာ အိမ္ပိုင္ရွင္ေတြဟာ ကြဲေၾကက်ိဳးပဲ့ေနတဲ့ တံခါးတခ်ပ္ အိမ္မွာ ရွိေနတာကို စိတ္မသက္မသာ ျဖစ္လာၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တံခါးကို ျပင္ဆင္ျခင္း မျပဳေတာ့ပဲ အစားထိုးလိုက္ပါေတာ့တယ္။ ဧည့္ခန္းတံခါးေဟာင္းကိုေတာ့ အမွိဳက္ပံုနားမွာ ပစ္ထားလိုက္ပါတယ္။
<br />
<br />အဲဒီအခ်ိန္မွာ သူလုပ္ခဲ့တာေတြအတြက္ အရမ္းလွပတဲ့ ဧည့္ခန္းတံခါးေလးက ေနာင္တရသြားပါေတာ့တယ္။ အခ်ိန္အနည္းငယ္ေလာက္ ေစာင့္သင့္တဲ့ အခ်ိန္မွာ မေစာင့္ဆိုင္းမိလို႕ ခုဆိုရင္ သူဟာ ဖယ္ရွားျခင္း ခံလိုက္ရပါျပီ။ ထယ္ထယ္၀ါ၀ါ လွပေသာ တံခါးဘ၀ကေန လႊစာမွဳန္႕ဘ၀ကို ေရာက္သြားရေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တခ်ိန္တည္း မွာပဲ သူ႕သူငယ္ခ်င္း သာမန္ေရခ်ိဳးခန္းတံခါးေလးကေတာ့ သူ႕ေနရာနဲ႕သူ ရွိေနပါတယ္။ ကေလးဆိုးေတြက သူ႕ကို ဂရုတစိုက္နဲ႕ ကိုင္တြယ္လာၾကပါတယ္။
<br />
<br />ကံေကာင္းခ်င္ေတာ့ ဧည့္ခန္းတံခါးေလးဟာ လႊစာမွဳန္႕ဘ၀ကိုေတာ့ မေရာက္သြားရွာပါဘူး။ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူ တေယာက္က တံခါးေလးကို အမွိဳက္ပံုေတြနားမွာ ေတြ႕လိုက္ရပါတယ္။ ဒီတံခါးဟာ ကြဲေၾကက်ိဳးပဲ့ေနတယ္ ဆိုေပမယ့္ သူ႕ရဲ႕ အိမ္ကေလးအတြက္ေတာ့ အေကာင္းဆံုးျဖစ္မယ္လို႕ သူက ေတြးမိသြားပါတယ္။
<br />
<br />ဒီလိုနဲ႕ပဲ ဧည့္ခန္းတံခါးေလးဟာ တံခါးဘ၀ကို ျပန္ေရာက္ခြင့္ ရသြားျပီး၊ တံခါးျဖစ္ရျခင္းမွာ စိတ္မသက္သာ စရာေတြ ၾကံဳေတြ႕ရမွာပဲ ဆိုတဲ့ အေျခအေနမွန္ကို ၀မ္းေျမာက္၀မ္းသာနဲ႕ လက္ခံသြားျပီ ျဖစ္ပါတယ္။ ေစာင့္သင့္တဲ့ အခ်ိန္ကို စိတ္ရွည္စြာနဲ႕ ေစာင့္ဆိုင္းရမယ္ဆိုတာကိုလဲ သူနားလည္သြားပါျပီ။
<br />
<br /> ေရးသားသူ- Pedro Pablo Sacristán
<br /> ဘာသာျပန္သူ - ခင္မမမ်ိဳး (၂၂၊ ၈၊ ၂၀၁၁)
<br />
<br />(Pedro Pablo Sacristán ေရးသားေသာ Short Stories by Values စာအုပ္ေလးမွ That's enough ဆိုေသာ စာစုေလးအား ျမန္မာဘာသာသို႕ ျပန္ဆိုထားျခင္း ျဖစ္ပါသည္)
<br /></span>Khin Ma Ma Myohttp://www.blogger.com/profile/04175997936171231938noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8805873587982049304.post-65316688967990410032011-08-21T23:34:00.000+01:002011-08-21T23:36:09.659+01:00Microfinance ႏွင့္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရးနိဒါန္း
<br />
<br />ေဒၚျမေမဆိုတဲ့ ကေလးသံုးေယာက္အေမ မုဆိုးမၾကီးဟာ ….ျမိဳ႕မွာ အေၾကာ္မ်ားကို ဗန္းကေလးထဲ ထည့္ျပီး လိုက္ေရာင္းတဲ့ ေခါင္းရြက္ဗ်တ္ထိုး ေစ်းသည္ အမ်ိဳးသမီးၾကီး ျဖစ္ပါတယ္။ သူမဟာ အေၾကာ္မ်ိဳးစံု ေၾကာ္ေလွာ္ျခင္းနဲ႕ လက္သုပ္စံုလုပ္ရာမွာ ကၽြမ္းက်င္လွေပမယ့္ ဆိုင္ဖြင့္ဖို႕ အရင္းအႏွီး မရွိပါဘူး။ သူမရဲ႕ အိမ္ေလးဟာ ေက်ာင္းသြားေက်ာင္းျပန္ လမ္းျဖစ္တာေၾကာင့္ ဆိုင္ေလးဖြင့္ရရင္ ေအာင္ျမင္မယ္လို႕ သူမေမွ်ာ္လင့္ေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အသိအကၽြမ္းမ်ားကို အကူအညီေတာင္းေပမယ့္ ဘ၀တူေတြမို႕ ေငြေခ်းငွားေပးဖို႕ မတတ္ႏိုင္ၾကပါဘူး။ ရပ္ကြက္ထဲက ေငြတိုးေခ်းစားတဲ့ အိမ္ကို သြားေတာ့လဲ တရာမွာ ဆယ့္ငါးက်ပ္တိုး၊ တရာမွာ ႏွစ္ဆယ္တိုးေတြ ျဖစ္တာေၾကာင့္ သူမတတ္ႏိုင္တဲ့ အတိုးႏွဳန္းထက္ ပိုျပီး ျမင့္မားေနပါတယ္။
<br />
<br /><span id="fullpost">
<br />
<br />ကမၻာ့ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ဆဲ ႏိုင္ငံအမ်ားအျပားမွာ ေဒၚျမေမလိုပဲ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳသံသရာကေန ရုန္းထြက္ဖို႕ အရင္းအႏွီးမရွိသူေတြ အမ်ားအျပား ရွိေနပါတယ္။ ဘ႑ာေရး၀န္ေဆာင္မွဳ အားနည္းတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ ဘဏ္ေတြက ေငြေခ်းဖို႕ ခဲယဥ္းတာေၾကာင့္ ရပ္ကြက္၊ ေက်းရြာမွာ ရွိတဲ့ ေငြတိုးေခ်းစားသူေတြနဲ႕ မိတ္ေဆြသူငယ္ခ်င္းမ်ားထဲမွ ေခ်းေငြ (informal credit) ကို အားကိုးၾကရပါတယ္။ ဒီလို အားကိုးရာမွာလဲ အတိုးႏွဳန္းေတြက ျမင့္မားျခင္းနဲ႕ မိတ္ေဆြမ်ားထံမွ ေငြကို ေရတိုကာလအတိုင္းအတာ တခုအထိသာ ေခ်းယူႏိုင္မွဳ စတာေတြေၾကာင့္ တပိုင္တႏိုင္ စီးပြားျဖစ္ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေလးေတြ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ျခင္း မရွိၾကပါဘူး။ စီးပြားေရးနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ အၾကံဥာဏ္ေတြ၊ ဗဟုသုတေတြလဲ ရဖို႕ ခဲယဥ္းၾကပါတယ္။
<br />
<br />ဒီလို အေျခအေနေတြ ၾကံဳေနရသူေတြအတြက္ ထြက္ေပါက္လိုပါတယ္။ ဒီထြက္ေပါက္ကေတာ့ microfinance ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
<br />
<br />Microfinance ဆိုရာ၀ယ္
<br />
<br />
<br />Micro ဆိုတာကို "ေသးငယ္ေသာ" လို႕ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုေလ့ရွိၾကျပီး၊ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရးရွဴေထာင့္ကေန ရွဳျမင္သံုးသပ္တဲ့အခါ ေသးငယ္ေသာ စြန္႕ဦးတီထြင္စီးပြားေရး လုပ္ငန္းရွင္မ်ား၊ တႏိုင္တပိုင္လုပ္ကိုင္ေသာ ကိုယ္ပိုင္ စီးပြားေရးသမားမ်ား၊ ၀င္ေငြနည္းပါးေသာ လူထုလူတန္းစားမ်ား စတာေတြနဲ႕ ဆက္စပ္ပါတယ္။ Finance (ဘ႑ာေရး) ဆိုရာမွာလဲ စီးပြားေရးေခ်းေငြမ်ား၊ ပညာေရးေခ်းေငြမ်ား၊ စုေဆာင္းေငြမ်ားနဲ႕ အေသးစာအာမခံ လုပ္ငန္းမ်ား စတာေတြနဲ႕ ဆက္စပ္ပါတယ္။
<br />
<br />Microfinance ဆိုတာမွာ ဒီလိုတိုက္ရိုက္ဘ႑ာေရး ၀န္ေဆာင္မွဳေတြအျပင္ စီးပြားေရးအၾကံဥာဏ္ႏွင့္ အခြင့္အလမ္းဆိုင္ရာ ၀န္ေဆာင္မွဳေတြ၊ ေငြစာရင္းေရးဆြဲမွဳႏွင့္ ဘ႑ာေရးစီမံခန္႕ခြဲမွဳ သင္တန္းေတြ၊ ျပည္သူ႕ က်န္းမာေရး ပညာေပးမွဳေတြ၊ အစားအစာႏွင့္ အာဟာရသန္႕ရွင္းေရး လမ္းညႊန္ေဆြးေႏြးမွဳေတြစတဲ့ ဘ႑ာေရး မဟုတ္ေသာ ၀န္ေဆာင္မွဳမ်ားပါ ဆက္ႏြယ္ ပတ္သက္ေနပါတယ္။
<br />
<br />ဒါေၾကာင့္ Mircrofinance ဆိုတာကို သမရိုးက် ဘ႑ာေရး၀န္ေဆာင္မွဳေတြကို ခံစားခြင့္မရရွိသူမ်ားအား ဘ႑ာေရးႏွင့္ ဘ႑ာေရးမဟုတ္ေသာ အျခား၀န္ေဆာင္မွဳမ်ား ေပးျခင္းလို႕ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုမွဳေတြ ရွိပါတယ္။ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ မူကြဲေတြ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိေပမယ့္ ၀န္ေဆာင္မွဳေတြဟာ ၀န္ေဆာင္မွဳေပးအပ္ရမယ့္ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္နဲ႕ ကိုက္ညီတဲ့ ၀န္ေဆာင္မွဳေတြ ျဖစ္ဖို႕ လိုအပ္တဲ့ အခ်က္ကိုေတာ့ လူအမ်ားက လက္ခံထားၾကပါတယ္။
<br />
<br />Microfinance Institutions (MFIs)
<br />
<br />
<br />Microfinance ၀န္ေဆာင္မွဳမ်ား ေပးဖို႕အတြက္ လူမွဳေရးအျမင္နဲ႕ ရည္မွန္းခ်က္မ်ားရွိတဲ့ အန္ဂ်ီအိုေတြ၊ အဖြဲ႕အစည္းေတြ၊ ဘဏ္ေတြ စတဲ့ Microfinance Institutions (MFIs) ေတြ ေပၚထြက္လာဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံေတြမွာ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြနဲ႕ ႏိုင္ငံေရး အဖြဲ႕အစည္းေတြက microfinance ၀န္ေဆာင္မွဳေတြ ေပးအပ္လာၾကတာ ရွိပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္ ဒီလို လုပ္ေဆာင္တဲ့အခါ ႏိုင္ငံေရးအျမင္၊ ႏိုင္ငံေရးရည္မွန္းခ်က္၊ ႏိုင္ငံေရး လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြနဲ႕ ေရာေထြးသြား ေစႏိုင္တဲ့အတြက္ ေနာက္ပိုင္းမွာ ရွဳပ္ေထြးမွဳေတြ ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။ ဆက္စပ္မွဳေတြ၊ ေပါင္းစည္းေဆာင္ရြက္ ရမွဳေတြ ရွိႏိုင္တယ္ဆိုေပမယ့္ သြင္ျပင္လကၡဏာနဲ႕ ရည္မွန္းခ်က္ေတြ မတူညီတဲ့အတြက္ သီးျခား အဖြဲ႕အစည္း ေတြအေနနဲ႕ ရပ္တည္လုပ္ေဆာင္သင့္ပါတယ္။
<br />
<br />Microfinance Institutions (MFIs) ေတြမွာ အျခား ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး အင္စတီက်ဴးရွင္းေတြနဲ႕ ကြဲျပားတဲ့ သြင္ျပင္လကၡဏာေတြ ရွိပါတယ္။ MFI ေတြဟာ informal credit ကို အစားထိုးျပီး ေခ်းေငြနဲ႕ အျခား ဘ႑ာေရး၀န္ေဆာင္မွဳေတြကို ေပးၾကရပါတယ္။ ဒီလို ေပးအပ္ရမွာ ေပါင္ႏွံစရာပစၥည္း လိုအပ္ျခင္း မရွိပါဘူး။ ေခ်းေငြရယူမွဳ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြက ရိုးရွင္းျပီး၊ စာရြက္စာတမ္း အခ်က္အလက္ျဖည့္စြက္ရမွဳမ်ားက သမရိုးက်ဘဏ္ေတြထက္ ပိုျပီး ေလ်ာ့နည္းပါတယ္။
<br />
<br />မ်ားေသာအားျဖင့္ သက္ဆိုင္ရာရပ္ကြက္အလိုက္၊ ေက်းရြာအလိုက္ solidarity groups မ်ား စုဖြဲ႕ေစျပီး၊ အုပ္စုရဲ႕ လူမွဳအာမခံ (social insurance) ေပၚမွာမူတည္ျပီး ေခ်းေငြ ေပးေလ့ရွိပါတယ္။ ျပီးေတာ့ ေခ်းေငြ ျပန္လည္ေပးဆပ္ရမွဳ အေနအထားကလဲ တဦးခ်င္းလိုအပ္ခ်က္နဲ႕ အညီသတ္မွတ္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အက်ိဳးအျမတ္ ရယူေရး ရည္မွန္းခ်က္နဲ႕ လုပ္ကိုင္တာ မဟုတ္တဲ့အတြက္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးရဲ႕ ဒဏ္ကို အဆိုးရြားဆံုး ခံစားေနၾကရတဲ့ အေျခခံ လူထုလူတန္းစားမ်ားကို အဓိကထားျပီး ေဆာင္ရြက္ေပးရတဲ့ အင္စတီက်ဴးရွင္းေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
<br />
<br />Microfinance institutions မ်ားရဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္ေတြကေတာ့ အျမတ္ၾကီးစား ေငြတိုးေခ်းစားသူေတြရဲ႕ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားအေပၚ အႏိုင္က်င့္အခြင့္ေကာင္းယူေနမွဳမ်ားကို ရပ္တန္႕ရန္၊ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားကို အကုန္ အက် အနည္းဆံုး၊ သင့္ေလ်ာ္ေသာ အတိုးႏွဳန္းေတြနဲ႕ ေခ်းေငြမ်ား ရရွိေစရန္ ကူညီပံ့ပိုးေပးရန္၊ စီးပြားေရးႏွင့္ လူမွဳေရး အက်ိဳးေက်းဇူးျဖစ္ထြန္းေစေသာ ထင္သာျမင္သာသည့္ ပရိုဂ်က္မ်ားကို ဘ႑ာေရး ေထာက္ကူေပးရန္၊ အိမ္ေထာင္စုမ်ား၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္ႏိုင္မွဳတြင္ ၀င္ေငြက အေရးပါသည္ျဖစ္ရာ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ ၀င္ေငြ အခြင့္အလမ္းမ်ား တိုးတက္မ်ားျပားလာျခင္းျဖင့္ က်ားမတန္းတူညီမွ်မွဳ ရရွိလာေစရန္၊ အလုပ္အကိုင္ အခြင့္အလမ္း မ်ား ဖန္တီးေပးရန္၊ တပိုင္တႏိုင္ ကိုယ္ပိုင္လုပ္ငန္းေလးမ်ားမွ အိမ္ေထာင္စုအတြက္ လိုအပ္မွ်တေသာ ၀င္ေငြမ်ား ရရွိလာေစရန္ ႏွင့္ လူေနမွဳအဆင့္အတန္းမ်ား ျမင့္မားလာေစရန္ စတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို ရည္မွန္းခ်က္ေတြကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေဆာင္ျခင္းအားျဖင့္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရးကို အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစပါတယ္။
<br />
<br />ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရးအေပၚ အက်ိဳးသက္ေရာက္မွဳမ်ား
<br />
<br />Microfinance ကို development tool တခုအေနနဲ႕ အသံုးျပဳျခင္းအားျဖင့္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရးအေပၚ အက်ိဳးသက္ေရာက္မွဳ ရွိေၾကာင္း ပညာရွင္မ်ားက ေလ့လာေတြ႕ရွိခဲ့ၾကပါတယ္။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံက ေက်းရြာ အခ်ိဳ႕မွာ Microfinance အသံုးျပဳျခင္းအားျဖင့္ ရရွိလာတဲ့ အက်ိဳးသက္ေရာက္မွဳေတြကို ပညာရွင္ Khandker ဆိုသူက ေလ့လာခဲ့ၾကရမွာ ငါးႏွစ္အတြင္းမွာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳရာခိုင္ႏွဳန္း ငါးရာခိုင္ႏွဳန္းႏွင့္ ဆယ္ရာခိုင္ႏွဳန္းအၾကား က်ဆင္းသြားခဲ့ေၾကာင္း ေတြ႕ရွိခဲ့ၾကပါတယ္။
<br />
<br />ကမၻာ့ဘဏ္မွ ပညာရွင္ Marguerite Robinson ဆိုသူက ဖြံ႔ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံေတြရဲ႕ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူေတြကို ဘ႑ာေရး ၀န္ေဆာင္မွဳမ်ား ေပးျခင္းအားျဖင့္ အိမ္ေထာင္စုမ်ား၏ ဘ႑ာေရး စီမံခန္႕ခြဲႏိုင္စြမ္း တိုးတက္မွဳ ရွိလာျခင္း၊ ထုတ္လုပ္ႏိုင္စြမ္း ျမင့္မားလာျခင္း၊ ေသးငယ္ေသာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို ခ်ဲ႕ထြင္လာႏိုင္ျခင္း၊ ၀င္ေငြတိုးပြား လာျခင္း စတဲ့ အက်ိဳးေက်းဇူးေတြ ရွိႏိုင္တာေၾကာင့္ Microfinance ဟာလဲ အျခား စက္မွဳေတာ္လွန္ေရး (Industrial Revolution) နဲ႕ အိုင္တီေတာ္လွန္ေရး (IT Revolution) စတာေတြလိုပဲ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း တိုးတက္ေရးအတြက္ ေပၚထြက္လာတဲ့ ေတာ္လွန္ေရးတရပ္ျဖစ္ေၾကာင္း ေရးသား ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။
<br />
<br />ယူေကႏိုင္ငံ၊ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးေလ့လာမွဳသိပၸံမွ ပညာရွင္မ်ားျဖစ္ၾကတဲ့ Neil McCulloch နဲ႕ Baulch တို႕ရဲ႕ ေလ့လာဆန္းစစ္ခ်က္ေတြအရ ၀င္ေငြအတက္အက်ျဖစ္မွဳ (income fluctuations) ကို ထိန္းသိမ္းျခင္းအားျဖင့္ ေရတိုကာလမွာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳကို ေလ်ာ့က်ေစႏိုင္တဲ့အတြက္ Microfinance ကို အသံုးျပဳရန္ လိုအပ္ေၾကာင္းနဲ႕ ေရရွည္ကာလမွာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ေလ်ာ့က်ေစေရးအတြက္ လူသားအရင္းအျမစ္ (Human capital) ေပၚထြက္လာေအာင္ လုပ္ေဆာင္ရမွာျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႕ရွိရပါတယ္။
<br />
<br />အာဖရိကတိုက္၊ ဇင္ဘာေတြႏိုင္ငံမွာ Microfinance အသံုးျပဳမွဳကို ေလ့လာခဲ့ၾကတဲ့ Carolyn Barnes နဲ႕ Erica Keogh ဆိုသူတို႕ကလဲ Microfinance ကို အသံုးျပဳသူမ်ားရဲ႕ လစဥ္၀င္ေငြဟာ အသံုးမျပဳသူမ်ားရဲ႕ လစဥ္၀င္ေငြထက္ ႏွစ္ဆခန္႕ ပိုမိုျမင့္မားေၾကာင္း ေလ့လာေတြ႕ရွိခဲ့ၾကပါတယ္။ လက္တင္အေမရိကတိုက္၊ ပီရူးႏိုင္ငံမွာ Microfinance အသံုးျပဳမွဳကို ေလ့လာခဲ့တဲ့ Elizabeth Dunn ဆိုသူကလဲ Microfinance ကို အသံုးျပဳသူမ်ားရဲ႕ လစဥ္၀င္ေငြဟာလဲ အသံုးမျပဳသူမ်ားရဲ႕ လစဥ္၀င္ေငြထက္ ငါးဆယ္ရာခိုင္ႏွဳန္း ပိုမိုျမင့္မားျပီး၊ Below the poverty line မွာ Microfinance အသံုးျပဳသူ ႏွစ္ဆယ့္ရွစ္ရာခိုင္ႏွုန္းသာရွိျပီး၊ အသံုးမျပဳသူ ေလးဆယ့္ တစ္ရာခိုင္ႏွဳန္းရွိေၾကာင္း ေလ့လာေတြ႕ရွိခဲ့ပါတယ္။
<br />
<br />စုေဆာင္းေရးက ပထမ လား၊ အေၾကြးက ပထမ လား (Savings First Vs Credit First)
<br />
<br />(၁၉၅၀) ကာလေတြမွာတုန္းက ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ေရးအတြက္ စုေဆာင္းေငြရွိေရးက အေရးၾကီးတယ္ ဆိုတဲ့ အယူအဆနဲ႕ savings mobilization ေတြ ကမၻာတ၀ွမ္းမွာ ေခတ္စားခဲ့ပါတယ္။ (၁၉၈၀) ေႏွာင္းပိုင္း ကာလေတြေရာက္ေတာ့ အေၾကြးက အေရးၾကီးတယ္ ဆိုတဲ့ အယူအဆသစ္ေတြ ေခတ္စားလာခဲ့ျပီး၊ အသံုးျပဳ ေဖာ္ေဆာင္သူေတြနဲ႕ ေလ့လာသူေတြအၾကား အျငင္းပြားမွဳေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႕ ႏွစ္ေပါင္းရွည္ၾကာစြာ အျငင္းပြားမွဳေတြ ရွိလာခဲ့ၾကျပီး၊ ေနာက္ဆံုးမွာေတာ့ နည္းလမ္းႏွစ္ခုစလံုးမွာ သက္ဆိုင္ရာ အားသာခ်က္၊ အားနည္းခ်က္ေတြ ရွိတယ္ဆိုတာကို လက္ခံလာၾကတာနဲ႕အမွ် ႏွစ္မ်ိဳးစလံုးကို အသံုးျပဳတဲ့ အင္စတီက်ဴးရွင္းေတြ ပါ ေပၚထြက္လာခဲ့ပါေတာ့တယ္။
<br />
<br />စုေဆာင္းေရးကို ပထမဦးစားေပးျခင္းအားျဖင့္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား ရရွိျခင္း၊ အေၾကြးကဲ့သို႕ ျပန္လည္ ေပးဆပ္ရမည့္ ရက္မ်ား သတ္မွတ္ခ်က္ မရွိျခင္း၊ စုေဆာင္းသူမ်ားနဲ႕ ဘ႑ာေရး၀န္ေဆာင္မွဳမ်ား အၾကားတြင္ ေငြစုသူမ်ား အေနျဖင့္ စတင္ျခင္း၊ စုေဆာင္းမွဳမ်ားမွ အတိုးမ်ား ရရွိျခင္း စတဲ့ အက်ိဳးေက်းဇူးေတြ ရွိႏိုင္ပါတယ္။ အေၾကြးကို ပထမဦးစားေပးျခင္းအားျဖင့္ အလွဴေငြမ်ားရယူကာ ဘ႑ာေရး၀န္ေဆာင္မွဳမ်ား စတင္ျပဳလုပ္ႏိုင္ျခင္း၊ အမ်ားျပည္သူအၾကားသို႕ က်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕ ၀န္ေဆာင္မွဳေပးႏိုင္ျခင္း၊ ၀န္ေဆာင္မွဳ မ်ားအား ခ်ဲ႕ထြင္ႏိုင္ျခင္း၊ စုေဆာင္းျခင္းနဲ႕ ဆက္စပ္တဲ့ transaction costs ၾကီးျမင့္မွဳမ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ျခင္း စတဲ့ အက်ိဳးေက်းဇူးေတြ ရရွိႏိုင္ပါတယ္။
<br />
<br />
<br />
<br />ဒီလို အက်ိဳးေက်းဇူးေတြနဲ႕ တျပိဳင္နက္တည္းမွာပဲ အားနည္းခ်က္ေတြလဲ ရွိႏိုင္ပါတယ္။ အေၾကာင္းအရာတိုင္းဟာ ဒဂၤါးျပားတေစ့ရဲ႕ ေခါင္းနဲ႕ ပန္းလိုပါပဲ။ အားနည္းခ်က္ေတြ ရွိသလို အားသာခ်က္ေတြလဲ ဒြန္တြဲ ရွိေနႏိုင္ပါတယ္။ စုေဆာင္းေရးကို ပထမဦးစားေပးျခင္းအားျဖင့္ ၀င္ေငြအသင့္အတင့္ရွိေသာ middle income စီးပြားေရးသမား မ်ားကို ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူေတြထက္ ပိုျပီး အက်ိဳးေက်းဇူးရွိေစႏိုင္ပါတယ္။
<br />
<br />ကနဦးအေနနဲ႕ ယံုၾကည္မွဳ တည္ေဆာက္မွဳ၊ ပါ၀င္သူမ်ားကို ပညာေပးမွဳ၊ ပဏာမ စုေဆာင္းေငြရွိလာေစရန္ အခ်ိန္အတိုင္းအတာ တခုယူရမွဳ စတာေတြေၾကာင့္ တည္ေထာင္ဖို႕ ျပင္ဆင္ရတဲ့ အခ်ိန္ကာလကလဲ ပိုျပီး ၾကာႏိုင္ပါတယ္။ ရရွိလာတဲ့ စုေဆာင္းေငြမ်ားကို စီမံခန္႕ခြဲမွဳနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး စုေဆာင္းေငြလံုျခံဳေရး၊ အလြဲသံုးစားမွဳ၊ voting inequities စတဲ့ ျပႆနာေတြ တက္ႏိုင္ပါတယ္။ စုေဆာင္းေငြမ်ားကို လႊဲေျပာင္းမွဳ၊ လိုက္လံ သိမ္းယူမွဳေတြနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ကုန္က်စရိတ္ေတြလဲ မ်ားပါတယ္။
<br />
<br />အေၾကြးကို ပထမဦးစားေပးျခင္းအားျဖင့္ အလွဴေငြ (donor funding) မ်ား၊ ေဖာင္ေဒးရွင္းမ်ား၊ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွဳ အက်ိဳးအျမတ္ (Investment funding) မ်ားကို တည္မွီလုပ္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာေသာ ဆိုးက်ိဳးေတြျဖစ္တဲ့ ထုတ္ေခ်းရန္ ေခ်းေငြမ်ား အလံုအေလာက္မရွိမွဳနဲ႕ ေငြေၾကးမတည္ျငိမ္မွဳ ျပႆနာမ်ား ၾကံဳေတြ႕ရႏိုင္ပါတယ္။ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားရဲ႕ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအတြင္းကို တိုက္ရိုက္၀င္ေရာက္အကူအညီေပးမွဳ၊ empower လုပ္ေပးမွဳ၊ ပညာေပးသင္တန္းမ်ားႏွင့္ ေဆြးေႏြးပြဲမ်ား က်င္းပေပးမွဳ စတာေတြမွာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱရားက ထိန္းခ်ဳပ္မွဳေတြ ျပဳလုပ္လာတာေတြ ရွိႏိုင္ပါတယ္။
<br />
<br />နိဂံုး
<br />
<br />နိဂံုးခ်ဳပ္ဆိုရရင္ Microfinance ဟာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရးအတြက္ ျပီးျပည့္စံုေသာ Development tool တခုေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ သို႕ေပမယ့္ အျခား ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး အေထာက္အကူနည္းလမ္းေတြျဖစ္တဲ့ အေျခခံက်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွဳ၊ ပညာသင္ၾကားမွဳ အခြင့္အလမ္းမ်ား တိုးျမွင့္ျခင္း၊ လူမွဳအရင္းအႏွီး (social capital) မ်ားျပားျခင္း၊ လူမွဳ၀န္ေဆာင္မွဳ (social services) မ်ားေဆာင္ရြက္ျခင္း စတာေတြနဲ႕ တျပိဳင္တည္း ေပါင္းစပ္ျခင္းအားျဖင့္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳနဲ႕ ေနာက္ဆက္တြဲ ျပႆနာမ်ားကို တိုက္ဖ်က္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါေၾကာင္း ေရးသားတင္ျပအပ္ပါတယ္။
<br />
<br /> ခင္မမမ်ိဳး (၂၁၊ ၈၊ ၂၀၁၁)
<br />
<br />ရည္ညႊန္းကိုးကား။
<br />
<br />Barnes, Carolyn and Keogh , Eric (March 1999) An Assessment of the Impact of Zambuko’s Microenterprise Program in Zimbabwe: Baseline findings. Working Paper. Management Systems International (MSI).
<br />
<br />Dunn, Elizabeth. (June 1999) Microfinance Clients in Lima, Peru: Baseline Report for AIMS Core Impact Assessment. University of Missouri-Columbia.
<br />
<br />Khandker, Shahid. (2001) Does Micro-finance Really Benefit the Poor? Evidence from Bangladesh, Paper delivered at Asia and Pacific Forum on Poverty: Reforming Policies and Institutions for Poverty Reduction held by the Asian Development Bank, Manila.
<br />
<br />McCulloch, Neil and Bob Baulch. (2000) Simulating the impact of Policy upon Chronic and Transitory Poverty in Rural Pakistan, Journal of Development Studies, 36 (6)
<br />
<br />Robinson, Marguerite. (2001) The Microfinance Revolution: Sustainable Finance for the Poor, World Bank. Washington.
<br /></span>Khin Ma Ma Myohttp://www.blogger.com/profile/04175997936171231938noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8805873587982049304.post-11949734582028910952011-08-19T14:32:00.000+01:002011-08-19T14:34:33.821+01:00Smuggling of Migrants အေၾကာင္း သိေကာင္းစရာHuman Migration ဆိုတာ ယေန႕ကမၻာမွာ အေရးပါတဲ့ သေဘာတရား တရပ္ျဖစ္ေပမယ့္၊ ေရွးလြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာကတည္းက ေပၚေပါက္ေနခဲ့ပါတယ္။ ပိုျပီးေကာင္းမြန္တဲ့ အလုပ္အကိုင္နဲ႕ ဘ၀အေျခအေနအတြက္ လူအမ်ားဟာ ေမြးရပ္ေျမ၊ အိမ္ယာေတြကို ခြဲခြာျပီး အျခားျမိဳ႕ရြာ၊ အျခားႏိုင္ငံေတြမွာ အလုပ္သြားေရာက္ လုပ္ကိုင္တာေတြ၊ အေျခခ်ေနထိုင္တာေတြ ျပဳလုပ္ၾကပါတယ္။ ၂၀ ရာစုေႏွာင္းပိုင္းကာလေရာက္ေတာ့ ဂလိုဘယ္လိုင္းေဇးရွင္း အရွိန္အဟုန္ ျမင့္တက္လာတာနဲ႕အမွ် အာရွ၊ အာဖရိက၊ ေတာင္အေမရိကနဲ႕ အေရွ႕ဥေရာပႏိုင္ငံမ်ားကေန အေနာက္ဥေရာပ၊ ၾသစေၾတးလ်နဲ႕ ေျမာက္အေမရိကႏိုင္ငံမ်ားဆီကို migration လုပ္မွဳေတြ မ်ားျပားလာပါတယ္။ ေဒသတြင္းမွာတင္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးတဲ့ ႏိုင္ငံေတြကေန အျခားအိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံေတြကို migration လုပ္မွဳေတြလဲ မ်ားျပားလာပါတယ္။ တရား၀င္ ျပဳလုပ္မွဳေတြ ရွိသလို၊ တရားမ၀င္ ျပဳလုပ္တာေတြလဲ ရွိလာပါတယ္။ ဒါကို အခြင့္ေကာင္းယူျပီး၊ smuggling of migrants ဆိုတဲ့ ရာဇ၀တ္ျပစ္မွဳေတြကို က်ဴးလြန္လာမွဳေတြလဲ ရွိပါတယ္။
<br />
<br /><span id="fullpost">
<br />
<br />Smuggling of Migrants ဆိုရာ၀ယ္
<br />(၂၀၀၀) ခုႏွစ္မွာ The United Nations Convention against Transnational Organized Crime ကို ကမၻာ့ကုလသမဂၢ အေထြေထြညီလာခံရဲ႕ Resolution 55/25 အျဖစ္ ခ်မွတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီကြန္ဗင္းရွင္းကို ေနာက္ထပ္ ပရိုတိုေကာလ္ သံုးခုနဲ႕ ထပ္ဆင့္ျဖည့္စြက္ျပီး၊ နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္ရာဇ၀တ္မွဳ (Transnational Organized Crime) တိုက္ဖ်က္ေရးကို ထိေရာက္စြာ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ရန္ ၾကိဳးပမ္းခဲ့ပါတယ္။ ဒီပရိုတိုေကာလ္သံုးခုကေတာ့ the Protocol to Prevent, Suppress and Punish Trafficking in Persons, especially Women and Children; the Protocol against the Smuggling of Migrants by Land, Sea and Air; and the Protocol against the Illicit Manufacturing of and Trafficking in Firearms, their Parts and Components and Ammunition စတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
<br />
<br />The Protocol against the Smuggling of Migrants by Land, Sea and Air ရဲ႕ ပုဒ္မ (၃) နဲ႕ ပုဒ္မ (၆)မွာ smuggling of migrants ရဲ႕ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္နဲ႕ ရာဇ၀တ္ျပစ္မွဳ ေျမာက္ေစတဲ့ အျပဳအမူေတြကို ရွင္းလင္းစြာ ထည့္သြင္းေဖာ္ျပ ထားပါတယ္။ Smuggling of migrants ဆိုတာ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕ ႏိုင္ငံသား မဟုတ္ေသာ လူပုဂၢိဳလ္တဦးတေယာက္ကို အဲဒီႏိုင္ငံမွာ အေျခခ်ေနထိုင္လို႕ရေအာင္ ေငြေၾကး (သို႕မဟုတ္) အျခား တစံုတရာ အက်ိဳးအျမတ္မ်ားအား တိုက္ရိုက္ျဖစ္ေစ၊ သြယ္၀ိုက္ျဖစ္ေစ ရယူျပီး အကူအညီေပးျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ပုဒ္မ (၆) အရ တိုင္းျပည္တခုအတြင္းသို႕ ခိုးသြင္းျခင္း၊ အဆိုပါ ခိုးသြင္းခံရသူသည္ ခိုးသြင္းခံရေသာ တိုင္းျပည္၏ ႏိုင္ငံသား (သို႕မဟုတ္) တိုင္းျပည္တြင္းတြင္ တရား၀င္ ေနထိုင္ႏိုင္ခြင့္ မရွိျခင္းႏွင့္ ယင္းသို႕ခိုးသြင္းရာတြင္ ေငြေၾကး (သို႕မဟုတ္) အျခား တစံုတရာ အက်ိဳးအျမတ္မ်ားအား တိုက္ရိုက္ျဖစ္ေစ၊ သြယ္၀ိုက္ျဖစ္ေစ ရယူျခင္းဟာ ရာဇ၀တ္ျပစ္မွဳ ေျမာက္ပါတယ္။
<br />
<br />အလားတူပဲ တိုင္းျပည္တခုအတြင္းမွာ တရား၀င္ေနထိုင္ခြင့္ သက္တမ္းကုန္လြန္ေနသူ (သို႕မဟုတ္) တရားမ၀င္ ၀င္ေရာက္ ေနထိုင္ေနသူ တေယာက္ကို အဆိုပါ တိုင္းျပည္တြင္းမွာ တရားမ၀င္ ဆက္လက္ေနထိုင္ခြင့္ ရရွိေအာင္ (သို႕မဟုတ္) ဥပေဒသတ္မွတ္ခ်က္မ်ားႏွင့္ ေဘာင္၀င္ေအာင္ လိမ္လည္ ကူညီေပးျခင္းႏွင့္ ယင္းသို႕ျပဳလုပ္ရာတြင္ ေငြေၾကး (သို႕မဟုတ္) အျခား တစံုတရာ အက်ိဳးအျမတ္မ်ားအား တိုက္ရိုက္ျဖစ္ေစ၊ သြယ္၀ိုက္ျဖစ္ေစ ရယူျခင္းဟာလဲ ရာဇ၀တ္ျပစ္မွဳ ေျမာက္ပါတယ္။
<br />
<br />The Protocol against the Smuggling of Migrants by Land, Sea and Air ဟာ migrants မ်ားကို အေရးယူေဆာင္ရြက္ရတဲ့ legal instrument တခုေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ တခါတရံမွာ migrants ေတြက ရာဇ၀တ္ျပစ္မွဳက်ဴးလြန္ရန္ ၾကိဳးပမ္းေနသူမ်ားရဲ႕ သားေကာင္ေတြ ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ အျခားႏိုင္ငံသို႕ ခိုးသြင္းေပးျခင္း (သို႕မဟုတ္) ေနထိုင္ခြင့္သက္တမ္း ေက်ာ္လြန္ေနေသာ ႏိုင္ငံ (သို႕) တရားမ၀င္ ၀င္ေရာက္ေနေသာ ႏိုင္ငံတခုမွာ တရားမ၀င္ ဆက္လက္ေနထိုင္ခြင့္ ရရွိေအာင္ (သို႕မဟုတ္) ဥပေဒသတ္မွတ္ခ်က္မ်ားႏွင့္ ေဘာင္၀င္ေအာင္ လိမ္လည္ ကူညီေပးမည္လို႕ ဆိုျပီး ေငြေၾကး (သို႕မဟုတ္) အျခားတစံုတရာအက်ိဳးအျမတ္မ်ားကို ရယူေတာင္းဆိုမွဳ လုပ္ေဆာင္လာျပီဆိုရင္ ဒါဟာ ရာဇ၀တ္ျပစ္မွဳ က်ဴးလြန္ရန္ ၾကံစည္အားထုတ္ေနသူမ်ားရဲ႕ ခ်ဥ္းကပ္မွဳဆိုတာကို လူအမ်ားနားလည္မွသာ ရာဇ၀တ္ ျပစ္မွဳေတြရဲ႕ သားေကာင္ေတြဘ၀က လြတ္ေျမာက္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ Smuggling of migrants ဟာ လူကုန္ကူးမွဳနဲ႕ ကြဲျပားျခားနားပါတယ္။
<br />
<br />လူကုန္ကူးမွဳ (Human Trafficking (or) Trafficking in Persons)
<br />
<br />The Trafficking in Persons Protocol ရဲ႕ အပိုဒ္ (၃)၊ အပိုဒ္ခြဲ (က) အရ လူကုန္ကူးမွဳဆိုတာကို အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုထားရမွာ အပိုင္း (၃) ပိုင္း ပါ၀င္ပါတယ္။ ပထမတပိုင္းကေတာ့ ျပဳမူေဆာင္ရြက္ခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။ ျပဳမူေဆာင္ရြက္ရာမွာ လူကုန္ကူးမွဳ၏ သားေကာင္ျဖစ္ႏိုင္သူမ်ားကို ရွာေဖြေခၚယူျခင္း၊ သယ္ယူပို႕ေဆာင္ျခင္း၊ လႊဲေျပာင္းျခင္း၊ လက္ခံျခင္း (သို႕မဟုတ္) ၀ယ္ယူျခင္း စတာေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။
<br />
<br />ဒုတိယအပိုင္းကေတာ့ နည္းလမ္းမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ လူကုန္ကူးရာမွာ အသံုးျပဳတဲ့ နည္းလမ္းေတြကေတာ့ ဆြဲေဆာင္ သိမ္းသြင္းျခင္း၊ စည္းရံုးျခင္း၊ အင္အားသံုးျခင္း၊ ျခိမ္းေခ်ာက္ျခင္း၊ ဖမ္းဆီးျခင္း၊ ျပန္ေပးဆြဲျခင္း၊ လိမ္လည္လွည့္ဖ်ားျခင္း၊ အာဏာကို အလြဲသံုးစားျပဳျခင္း၊ သားေကာင္ျဖစ္သူရဲ႕ တစံုတရာ အားနည္းခ်က္ကို အသံုးျပဳျခင္းနဲ႕ ေငြ (သို႕) အျခား တစံုတရာ အက်ိဳးအျမတ္မ်ားကို ေပးအပ္ျပီး၊ သားေကာင္ျဖစ္သူ၏ consent ကို ရယူထိန္းခ်ဳပ္ရန္ ၾကိဳးပမ္းျခင္း စတာေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။
<br />
<br />တတိယအပိုင္းကေတာ့ ရည္ရြယ္ခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။ လူကုန္ကူးမွဳရဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္ေတြထဲမွာ ျပည့္တန္ဆာအျဖစ္ ေရာင္းခ်ရန္၊ လူတဦးတေယာက္(သို႕မဟုတ္) လူအစုအဖြဲ႕ တခုရဲ႕ လိင္ေက်းကၽြန္အျဖစ္ အသံုးျပဳရန္၊ ထိုက္တန္ေသာ လစာႏွင့္ ခံစားခြင့္ မရွိေသာ အလုပ္မ်ားကို ေစခိုင္းရန္၊ ေက်းကၽြန္ (သို႕မဟုတ္) ေက်းကၽြန္ႏွင့္ အလားသ႑ာန္တူေသာ အေျခအေနမ်ားသို႕ သြတ္သြင္းရန္ နဲ႕ ကိုယ္ခႏၶာအစိတ္အပိုင္းမ်ား (ဥပမာ- ေက်ာက္ကပ္၊ အသည္း၊ ႏွလံုး စသည္မ်ား) အား ရယူရန္ စတာေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။
<br />
<br />ဒီလို ရည္ရြယ္ခ်က္ေတြအတြက္ လူကုန္ကူးမွဳက်ဴးလြန္ရန္ ၾကိဳးပမ္းအားထုတ္သူမ်ားက နည္းမ်ိဳးစံု အသံုးျပဳျပီး၊ ဒါေတြဟာ သားေကာင္ျဖစ္သူရဲ႕ သေဘာတူညီခ်က္အရ ျပဳလုပ္ျခင္းဆိုတဲ့ ခုခံကာကြယ္မွဳကို လုပ္တတ္ၾကပါတယ္။ ဒီလို သေဘာတူညီခ်က္ဆိုရာမွာ အထက္မွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္ေတြအတြက္ ဆြဲေဆာင္ သိမ္းသြင္းျခင္း၊ စည္းရံုးျခင္း၊ အင္အားသံုးျခင္း၊ ျခိမ္းေခ်ာက္ျခင္း၊ ဖမ္းဆီးျခင္း၊ ျပန္ေပးဆြဲျခင္း၊ လိမ္လည္လွည့္ဖ်ားျခင္း၊ အာဏာကို အလြဲသံုးစားျပဳျခင္း၊ သားေကာင္ျဖစ္သူရဲ႕ တစံုတရာ အားနည္းခ်က္ကို အသံုးျပဳျခင္းနဲ႕ ေငြ (သို႕) အျခား တစံုတရာ အက်ိဳးအျမတ္မ်ားကို ေပးအပ္ျပီး၊ သားေကာင္ျဖစ္သူ၏ consent ကို ရယူထိန္းခ်ဳပ္ရန္ ၾကိဳးပမ္းျခင္း စတဲ့ နည္းလမ္းေတြကို အသံုးျပဳထားမယ္ဆိုရင္ ဒီသေဘာတူညီခ်က္ေတြက အလိုအေလ်ာက္ ပ်က္ျပယ္ပါတယ္။
<br />
<br />ျခားနားခ်က္မ်ားႏွင့္ ကြင္းဆက္မ်ား
<br />Smuggling of migrants နဲ႕ လူကုန္ကူးမွဳဟာ ကြဲျပားျခားနားပါတယ္။ အဓိကကေတာ့ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။ Smuggling of migrants က ေငြေၾကး (သို႕မဟုတ္) တစံုတရာ အက်ိဳးအျမတ္အတြက္ ျဖစ္ပါတယ္။ လူကုန္ကူးမွဳ က်ေတာ့ ျပည့္တန္ဆာအျဖစ္ ေရာင္းခ်ရန္၊ လူတဦးတေယာက္(သို႕မဟုတ္) လူအစုအဖြဲ႕ တခုရဲ႕ လိင္ေက်းကၽြန္အျဖစ္ အသံုးျပဳရန္၊ ထိုက္တန္ေသာ လစာႏွင့္ ခံစားခြင့္ မရွိေသာ အလုပ္မ်ားကို ေစခိုင္းရန္၊ ေက်းကၽြန္ (သို႕မဟုတ္) ေက်းကၽြန္ႏွင့္ အလားသ႑ာန္တူေသာ အေျခအေနမ်ားသို႕ သြတ္သြင္းရန္ နဲ႕ ကိုယ္ခႏၶာအစိတ္အပိုင္းမ်ား (ဥပမာ- ေက်ာက္ကပ္၊ အသည္း၊ ႏွလံုး စသည္မ်ား) အား ရယူရန္ စတဲ့ အသံုးခ်မွဳအတြက္ ျဖစ္ပါတယ္။
<br />
<br />ေနာက္ထပ္ကြဲျပားျခားနားမွဳ တခုကေတာ့ တိုင္းျပည္တခုအတြင္းသို႕ တရားမ၀င္ ၀င္ေရာက္မွဳ (သို႕မဟုတ္) တရားမ၀င္ ေနထိုင္မွဳ ျဖစ္ပါတယ္။ smuggling of migrants မွာက တိုင္းျပည္တခုကေန အျခားတိုင္းျပည္တခုအတြင္းကို တရားမ၀င္ ခိုးသြင္းမွု (သို႕မဟုတ္) တရားမ၀င္ ေနထိုင္ေနသူမ်ားအား သက္ဆိုင္ရာ တိုင္းျပည္ရဲ႕ ဥပေဒနဲ႕ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေတြ အရ ေဘာင္၀င္သြားေအာင္ ေငြေၾကးရယူ ကူညီေပးမွဳ စတာေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။ လူကုန္ကူးမွဳမွာက်ေတာ့ တရား၀င္ ၀င္ေရာက္မွဳ (သို႕မဟုတ္) တရား၀င္ေနထိုင္မွဳ ေတြပါ အက်ံဳး၀င္သလို၊ တိုင္းျပည္တခုအတြင္းမွာတင္ တေနရာမွ အျခားတေနရာသို႕ ပို႕ေဆာင္အသံုးခ်မွဳေတြလဲ ျဖစ္ပြားႏိုင္ပါတယ္။
<br />
<br />ေနာက္ထပ္ကြဲျပားျခားနားမွဳ တခုကေတာ့ သားေကာင္ကိုယ္တိုင္ျဖစ္ပါတယ္။ Smuggling of migrants မွာ သားေကာင္ကိုယ္တိုင္ရဲ႕ လိုက္လိုက္ေလ်ာေလ်ာ သေဘာတူညီခ်က္ ပါ၀င္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ smuggling of migrants ျပစ္မွဳကို က်ဴးလြန္သူအခ်ိဳ႕က သားေကာင္ရဲ႕ ဆႏၵသေဘာထားပါ၀င္ျပီး၊ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္ အက်ိဳးရွိေစတာေၾကာင့္ ဒါဟာ ျပစ္မွဳမေျမာက္ဘူးလို႕ ထင္မွတ္မွားေနတတ္တာေတြ ရွိပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္ ႏိုင္ငံတကာ ဥပေဒနဲ႕ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေတြအရ ဒါဟာ ရာဇ၀တ္ျပစ္မွဳ ျဖစ္ပါတယ္။ လူကုန္ကူးမွဳမွာက်ေတာ့ သားေကာင္ရဲ႕ သေဘာတူညီခ်က္ ပါ၀င္ရင္ေတာင္ အထက္မွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ နည္းလမ္းေတြနဲ႕ ရယူထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။
<br />
<br />လူကုန္ကူးမွဳနဲ႕ smuggling of migrants တို႕အၾကားမွာ အခုလို ကြဲျပားျခားနားခ်က္ေတြ ရွိေပမယ့္ ဆက္စပ္မွဳေတြလဲ ရွိတတ္ပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ သားေကာင္ေတြဟာ အျခားတိုင္းျပည္ကို ခိုး၀င္ဖို႕ ကိုယ္တိုင္ကိုယ္က် ေငြေပးခဲ့တာ ျဖစ္ေပမယ့္၊ သက္ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံကို ေရာက္သြားခ်ိန္မွာ ေရာင္းစားခံရတာေတြ ရွိႏိုင္ပါတယ္။ လူကုန္ကူးမွဳ က်ဴးလြန္သူမ်ားက smuggling လုပ္ေပးေနသူမ်ားအေနနဲ႕ ဟန္ေဆာင္အသြင္ယူထားျခင္းေတြ ရွိသလို၊ ရာဇ၀တ္မွဳက်ဴးလြန္သူမ်ား အခ်င္းအခ်င္း အစကနဦး ကတည္းက ခ်ိတ္ဆက္ထားမွဳေတြလဲ ရွိႏိုင္ပါတယ္။ တခါတရံမွာ လမ္းေၾကာင္းတေၾကာင္းထဲမွာ smuggling လုပ္ခံရသူမ်ားနဲ႕ လူကုန္ကူးခံရသူမ်ား အတူတြဲျပီး ပါ၀င္ေနတတ္ျပီး၊ ျပစ္မွဴက်ဴးလြန္ေနသူမ်ားဟာ လူကုန္ကူးမွဳနဲ႕ smuggling of migrants ႏွစ္မ်ိဳးလံုးကို က်ဴးလြန္ေနတဲ့ ကြင္းဆက္တရားခံမ်ား ျဖစ္ေနႏိုင္ပါတယ္။
<br />
<br />Smuggling of migrants ဆိုင္ရာ ရာဇ၀တ္မွဳ သ႑ာန္မ်ား
<br />migrants ေတြကို အျခားႏိုင္ငံတြင္းသို႕ ခိုးသြင္းရာမွာ ျပစ္မွဳက်ဴးလြန္သူေတြ အသံုးျပဳေလ့ရွိတဲ့ ရာဇ၀တ္မွဳသ႑ာန္ေတြ မတူညီပါဘူး။ ပထမ တမ်ိဳးကေတာ့ အေရးေပၚ ခိုးသြင္းေပးမွဳ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီသ႑ာန္မွာ migrants ေတြကို ႏိုင္ငံ (ေအ) ကေန ႏိုင္ငံ (ဘီ) ကို ခိုးသြင္းဖို႕အတြက္ ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္ထားတဲ့ organized trip မပါ၀င္ပါဘူး။ သူတို႕တေတြဟာ ႏိုင္ငံ (ေအ) အတြင္းမွာ တရား၀င္ လွဳပ္ရွားသြားလာျပီးမွ၊ ႏိုင္ငံ (ဘီ) နဲ႕ အနီးဆံုး နယ္စပ္ကို ေရာက္ရွိသြားၾကပါတယ္။ အဲဒီကေန ေဒသခံေတြကို ေငြေပးျပီး၊ တရားမ၀င္ နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္ေရးအတြက္ အသံုးျပဳၾကပါတယ္။ ဒီရာဇ၀တ္မွဳမွာ လူတဦး တေယာက္ (သို႕မဟုတ္) လူတစုကို အျခားႏိုင္ငံအတြင္းသို႕ တရားမ၀င္ နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္ ၀င္ေရာက္သြားႏိုင္ေရးအတြက္ ေငြေၾကးရယူျပီး ေဆာင္ရြက္ေပးသူမ်ားဟာ လူတဦးတေယာက္၊ တဖြဲ႕တည္းတင္ မကပဲ လူမ်ားစြာ၊ အဖြဲ႕မ်ားစြာ အဆင့္ဆင့္ ပါ၀င္ေနတတ္ပါတယ္။
<br />
<br />ေနာက္ထပ္ သ႑ာန္တမ်ိဳးကေတာ့ စာရြက္စာတမ္း အတုမ်ား အသံုးျပဳမွဳ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံ (ေအ) ကေန ႏိုင္ငံ (ဘီ) ကို migrants ေတြ ခိုးသြင္းရန္ (သို႕မဟုတ္) ႏိုင္ငံ (ဘီ) အတြင္းသို႕ တရားမ၀င္ ေရာက္ေနသူမ်ား ႏိုင္ငံတြင္းတြင္ ဆက္လက္ေနထိုင္ႏိုင္ရန္ အတြက္ ႏိုင္ငံ (ေအ) မွာ ေနထိုင္သူကျဖစ္ေစ၊ ႏိုင္ငံ (ဘီ) မွာ ေနထိုင္သူက ျဖစ္ေစ စာရြက္စာတမ္း အတုမ်ား ျပဳလုပ္ေပးမွဳ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီရာဇ၀တ္မွဳမွာ ႏိုင္ငံကူးလက္မွတ္ အတုမ်ား၊ ဗြီဇာအတုမ်ား နဲ႕ အျခားဆက္စပ္ စာရြက္စာတမ္း အတုမ်ား ျပဳလုပ္ျပီး ခိုးသြင္းမွဳ (သို႕မဟုတ္) ဆက္လက္ေနထိုင္ႏိုင္ရန္ ၾကိဳးပမ္းေပးမွဳ ေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။
<br />
<br />စာရြက္စာတမ္း အတုမ်ား ျပဳလုပ္ေပးမွဳမွာ အတုအေယာင္ လက္ထပ္ျခင္းနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးဒုကၡသည္မ်ားအျဖစ္ လိမ္လည္ခံယူရန္ ေငြေၾကးမ်ား ရယူေဆာင္ရြက္ေပးမွဳ စတာေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။ စာရြက္စာတမ္း အတုမ်ားဆိုရာမွာ ပတ္စ္ပို႕အတုမ်ား၊ ပတ္စ္ပို႕ ဓာတ္ပံုမ်ားခြာယူ၍ အသစ္ျပန္ကပ္မွဳမ်ား၊ ခိုးယူထားေသာ ပတ္စ္ပို႕မ်ားတြင္ အခ်က္အလက္မ်ား ျပင္ဆင္ထည့္သြင္းမွဳမ်ား၊ ႏိုင္ငံေရးဒုကၡသည္ မခံယူခင္ ပတ္စ္ပို႕မ်ားအား ဖ်က္ဆီးလႊင့္ပစ္ရန္ အၾကံေပးခ်က္မ်ား၊ ေဖ်ာက္ဖ်က္ေပးမွဳမ်ား စတာေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။
<br />
<br />ေနာက္ထပ္ရာဇ၀တ္မွဳ သ႑ာန္တမ်ိဳးကေတာ့ ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္ထားမွဳမ်ား ပါ၀င္ေသာ stage- to – stage smuggling ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီသ႑ာန္မွာ ႏိုင္ငံ (ေအ) ကေန ႏိုင္ငံ (ဘီ) (လမ္းခရီးတြင္ အျခားႏိုင္ငံမ်ားတြင္လည္း transit လုပ္ရမွဳမ်ား ရွိႏိုင္သည္) သို႕ ခိုး၀င္ရမယ့္ သူမ်ားဟာ လမ္းခရီးအတြက္ ကိုယ္တိုင္ ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္ထားရန္ မလိုအပ္ပါဘူး။ သက္ဆိုင္ရာႏိုင္ငံအလိုက္ stage co-ordinators မ်ား ရွိပါတယ္။ ဒီလူေတြဟာ ကြန္ယက္သ႑ာန္ ခ်ိတ္ဆက္ထားျပီး၊ တခါတရံမွာလဲ တဖြဲ႕တည္း ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။
<br />
<br />ဥပမာ- ႏိုင္ငံ (ေအ) ကေန လူတေယာက္ကို ႏိုင္ငံ (စီ)ကို ပို႕ေပးသူက တေယာက္၊ ႏိုင္ငံ (စီ) မွာ ေခတၱ ၀ွက္ထားေပးျပီး၊ ႏိုင္ငံ (ဒီ) သို႕ သြားရမည့္ အိုင္ဒီ အတု စီစဥ္ေပးသူက တေယာက္၊ ႏိုင္ငံ (ဒီ) ေရာက္ခ်ိန္တြင္ အျခား အိုင္ဒီ အတုမ်ား ထပ္မံစီမံျပီးမွ ႏိုင္ငံ (ဘီ) သို႕ ပို႕ေဆာင္ေပးသူမ်ားက တေယာက္၊ ႏိုင္ငံ (ဘီ) သို႕ ေရာက္ခ်ိန္တြင္ ၾကိဳဆို လက္ခံထားသူက တေယာက္၊ ႏိုင္ငံ (ဘီ)တြင္ အိုင္ဒီအတုမ်ား ေဖ်ာက္ဖ်က္ေပးျပီး၊ တရား၀င္ ေနထိုင္ခြင့္ ရရွိေစရန္ လုပ္ေဆာင္ေပးသူမ်ားက တေယာက္ ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ ဒီလူေတြ အားလံုးဟာ ခ်ိတ္ဆက္မွဳႏွင့္ ျဖစ္ေစ၊ အဖြဲ႕တခုတည္းအေနႏွင့္ျဖစ္ေစ stage- to- stage smuggling process ၾကီး တခုလံုးမွာ ပါ၀င္ျပီး ရာဇ၀တ္မွဳ က်ဳးလြန္ၾကသူမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။
<br />
<br />smuggling process တြင္ ပါ၀င္သူမ်ား
<br />smuggling process မွာ ေအာ္ပေရးရွင္းတခုလံုး (သို႕မဟုတ္) အဆင့္တဆင့္ကို ၾကိဳးကိုင္စီမံၾကတဲ့ co-ordinators ေတြ ရွိပါတယ္။ co-ordinators ေတြမွာ အဆက္အသြယ္မ်ားစြာ ရွိျပီး၊ ဆက္သြယ္ေရးစနစ္၊ ေနရာခ်ထားေရး အစီအမံ၊ လမ္းေၾကာင္း စတာေတြအားလံုးကို တာ၀န္ယူၾကီးၾကပ္စီမံေလ့ရွိၾကပါတယ္။ co-ordinators ေတြဟာ ေနာက္ကြယ္ကေန ၾကိဳးကိုင္စီမံေလ့ရွိၾကတဲ့အတြက္ သူတို႕ကို အေရးယူေဆာင္ရြက္ႏိုင္ေရးအတြက္ သက္ေသအေထာက္အထားမ်ား ရယူရန္ ခဲယဥ္းတာေၾကာင့္ co-ordinators မ်ားကို ပစ္မွတ္ထားျပီး စံုစမ္းသူမ်ားဟာ covert နည္းလမ္းေတြကို အသံုးျပဳ ေလ့ရွိၾကပါတယ္။
<br />
<br />ေနာက္ထပ္ တမ်ိဳးကေတာ့ recruiters ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႕တေတြက smuggling လုပ္မယ့္သူေတြနဲ႕ migrants ေတြ အၾကားမွာ ဆက္သြယ္ေပးရသူမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ migrants မ်ားနဲ႕ recruiters ေတြဟာ လူမ်ိဳးတူေတြ ျဖစ္တာမ်ားျပီး၊ တခါတရံ အိမ္နီးခ်င္းေတြ၊ အသိမိတ္ေဆြေတြ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ တရားမ၀င္ ခိုးသြင္းမွဳမွာ ပါ၀င္ပတ္သက္ေနတဲ့ recruiters ေတြဟာ မိခင္ႏိုင္ငံေတြမွာ အေျခခ်ေနထိုင္သူမ်ား ျဖစ္ေလ့ရွိျပီး၊ ရံဖန္ရံခါမွာေတာ့ ႏိုင္ငံရပ္ျခားမွ အလည္အပတ္ ျပန္လာသူမ်ားလဲ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
<br />
<br />Recruiters ေတြဟာ မိခင္ႏိုင္ငံမွာ ေနထိုင္သူမ်ားထဲမွ ႏိုင္ငံရပ္ျခားသို႕ တရား၀င္ သြားေရာက္ရန္ ခက္ခဲေနသူမ်ားကို သတင္းအခ်က္အလက္ မွားမ်ားေပးျခင္း၊ မက္လံုးမ်ားေပးျခင္း (ႏိုင္ငံဘီတြင္ သြားေရာက္ အလုပ္လုပ္ပါက ဘယ္ႏွစ္ႏွစ္ အတြင္း ခ်မ္းသာမည္ စသည္မ်ား)ျဖင့္ သြားေရာက္ႏိုင္ရန္ ကူညီေပးမည္ဆိုကာ smuggling process ထဲသို႕ သြတ္သြင္းတတ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတြင္း တရားမ၀င္ေနထိုင္မွဳမွာလဲ recruiters ေတြဟာ လူမ်ိဳးတူေတြ ျဖစ္တာမ်ားျပီး၊ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းထဲမွာ စိမ့္၀င္ေနတတ္ပါတယ္။ တရားမ၀င္ေနထိုင္သူမ်ား၊ တရား၀င္ေနထိုင္ရန္ အခက္အခဲျဖစ္ေနသူမ်ားကို ပစ္မွတ္ထားျပီး စည္းရံုးေလ့ရွိပါတယ္။ အဲဒီကေနတဆင့္ migrants smuggling လုပ္ေနသူမ်ားနဲ႕ ထပ္မံဆက္သြယ္ေပးၾကပါတယ္။
<br />
<br />ေနာက္ထပ္တမ်ိဳးကေတာ့ လမ္းခရီး သယ္ယူပို႕ေဆာင္ေရးမွာ အဆင္ေျပဖို႕အတြက္ လုပ္ေဆာင္ေပးတဲ့ transporters ေတြနဲ႕ လမ္းျပေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ လမ္းခရီးအဆင့္ဆင့္မွာ လမ္းျပတေယာက္ (သို႕မဟုတ္) တစု ရဲ႕ လက္ထဲကေန အျခား လမ္းျပေတြရဲ႕ လက္ထဲကို ထပ္မံလႊဲေျပာင္းေပးမွဳေတြလဲ ရွိႏိုင္ပါတယ္။ ကားေမာင္းသမားေတြ၊ လမ္းျပေတြ (သို႕မဟုတ္) ေလယာဥ္နဲ႕ လူအမ်ားကို ဦးစီးေခၚေဆာင္သူေတြဟာ smuggling operation ကို လုပ္ေဆာင္ေနတဲ႕ အဖြဲ႕၀င္ေတြ ျဖစ္ႏိုင္သလို၊ ကန္ထရိုက္ အေနနဲ႕ လုပ္ကိုင္သူမ်ားလဲ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
<br />
<br />ေနာက္ထပ္တမ်ိဳးကေတာ့ အေျခအေနကို ေစာင့္ၾကပ္ၾကည့္ရွဳေပးရတဲ့ spotters ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ရဲ၊ စစ္တပ္၊ လူ၀င္မွဳၾကီးၾကပ္ေရး တို႕ရဲ႕ လွဳပ္ရွားမွဳ အေျခအေနကို ေစာင့္ၾကပ္ၾကည့္ရွဳေပးရျပီး၊ လွဳပ္ရွားလို႕ ရႏိုင္မယ့္ အေျခအေနနဲ႕ အခ်ိန္အခါေတြကို မီးစိမ္းျပေပးရသူမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ထပ္တမ်ိဳးကေတာ့ လာဘ္စားေသာ ျပည္သူ႕ ၀န္ထမ္းေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ရဲတပ္ဖြဲ႕၊ စစ္မွဳထမ္း၊ လူ၀င္မွဳၾကီးၾကပ္ေရး စသူမ်ားက လာဘ္စားျပီး၊ smuggling operation ေတြကို မသိခ်င္ေယာင္ျပီး လႊတ္ေပးတာေတြ ရွိပါတယ္။
<br />
<br />ေနာက္တမ်ိဳးကေတာ့ smuggling process အဆင့္ဆင့္မွာ တည္းခိုေနထိုင္ခြင့္ျပဳထားတဲ့ ေနရာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဟိုတယ္၊ တည္းခိုခန္းနဲ႕ လူေနအိမ္ စတာေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။ ဒီလို ရာဇ၀တ္မွဳေတြမွာ တည္းခိုခန္းပိုင္ရွင္ေတြပါ ပါ၀င္ပတ္သက္ ေနတဲ့အခါ စံုစမ္းအေရးယူသူမ်ားအတြက္ အခက္အခဲျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ေနာက္တမ်ိဳးကေတာ့ smuggling process ေအာင္ျမင္သြားေစရန္အတြက္ ေငြေၾကးရယူျပီး သတင္းထိန္ခ်န္ထားသူမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ ကားလက္မွတ္နဲ႕ ရထားလက္မွတ္ ေရာင္းသူမ်ား၊ တကၠဆီကားေမာင္းသူမ်ား၊ ေလေၾကာင္း၀န္ထမ္းမ်ား၊ ေလွပိုင္ရွင္မ်ားႏွင့္ ေလွသားမ်ား၊ ကားစက္ျပင္မ်ား ပါ၀င္ႏိုင္ပါတယ္။ ေနာက္ထပ္တမ်ိဳးကေတာ့ ရာဇ၀တ္မွဳမ်ားကေန ရလာတဲ့ ေငြမည္းေတြကို ေငြျဖဴျဖစ္ေအာင္ ျပဳလုပ္ရာမွာ ကူညီလုပ္ေဆာင္ ေပးသူမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။
<br />
<br />ဒီလို active role မွာ ပါ၀င္သူေတြအျပင္ passive role မွာ ပါ၀င္ေနသူေတြလဲ ရွိပါတယ္။ ဥပမာ- တကၠဆီေမာင္းသမား တေယာက္ဟာ လူအုပ္စုကို ျမင္ခ်ိန္မွာ illegal immigrants ေတြမွန္း သိျမင္ေပမယ့္၊ safe house ကို လိုက္လံ ပို႕ေဆာင္ေပးျပီး ပံုမွန္ေၾကးပဲ ေတာင္းယူခဲ့ေပမယ့္၊ သက္ဆိုင္ရာကို သတင္းအခ်က္အလက္ ေပးပို႕မွဳ မရွိပဲ blind eye လုပ္ခဲ့ရင္ ဒါဟာလဲ passive role မွာ ပါ၀င္ပတ္သက္ျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
<br />
<br />နိဂံုး
<br />smuggling of migrants ဆိုတဲ့ ရာဇ၀တ္မွဳ ေပၚေပါက္လာရတဲ့ အေျခခံအေၾကာင္းရင္းေတြဟာ အလုပ္အကိုင္ရွားပါးမွု၊ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ စတာေတြကေန ရုန္းထြက္ဖို႕အတြက္ ဘ၀အေျခအေန ပိုမိုေကာင္းမြန္ေစႏိုင္မယ့္ တိုင္းျပည္ေတြကို migration လုပ္မွဳေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို အေျခအေနေတြကို ေငြေၾကး (သို႕မဟုတ္) အျခားတစံုတရာ အက်ိဳးအျမတ္ အတြက္ အခြင့္ေကာင္းယူျပီးျဖစ္ေစ၊ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္ အက်ိဳးရွိတဲ့အလုပ္လို႕ ထင္ျမင္၍ ျဖစ္ေစ လုပ္ေဆာင္ၾကရာကေန smuggling operations ေတြမွာ ရာဇ၀တ္မွဳမွန္းသိရက္နဲ႕ ျဖစ္ေစ၊ မသိ၍ပဲျဖစ္ေစ ပါ၀င္ ပတ္သက္ေနသူေတြ အမ်ားအျပား ရွိလာပါတယ္။ ေဒါသေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ လူသတ္မွဳတခုမွာ သတ္မိသူကို စာနာနားလည္ ေပးလို႕ ရႏိုင္ပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္ သက္ေသအေထာက္အထား ေဖ်ာက္ဖ်က္ေပးရင္ေတာ့ လူသတ္မွဳ ၾကံရာပါ ျဖစ္သြားႏိုင္ ပါတယ္။ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳကေန ေပၚထြက္သြားတဲ့ လုယက္မွဳတခုမွာ လုယက္သူရဲ႕ ဘ၀အေျခအေနကို စာနာနားလည္ ေပးၾကလို႕ ရႏိုင္ပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူေတြ လုယက္ၾကပါလို႕ အားေပးလွံဳ႕ေဆာ္တာေတြ၊ လုယက္လာတဲ့ ပစၥည္းေတြကို ထုခြဲေရာင္းခ် ေပးတာကိုေတာ့ ဘယ္လိုႏိုင္ငံရဲ႕ ဥပေဒကမွ ခြင့္ျပဳၾကမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီအတိုင္းပါပဲ။ smuggling of migrants ဟာ (၂၁) ရာစုကမၻာရဲ႕ နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္ ရာဇ၀တ္မွဳေတြကို ႏွိမ္နင္းေရးဆိုင္ရာ ရာဇ၀တ္ျပစ္မွဳ တခုျဖစ္တဲ့အတြက္ smuggling operations ေတြမွာ သိရက္နဲ႕ ျဖစ္ေစ၊ မသိပဲ ျဖစ္ေစ ပါ၀င္ပတ္သက္ျခင္းမ်ားကို ေရွာင္ရွားျပီး၊ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအတြင္းမွာ Rule of Law ရွိလာေအာင္ ၀ိုင္း၀န္းေဆာင္ရြက္ဖို႕ လိုအပ္ပါေၾကာင္း ေရးသားတင္ျပအပ္ပါတယ္။
<br /> ခင္မမမ်ိဳး (၁၆၊ ၈၊ ၂၀၁၁)
<br /></span>Khin Ma Ma Myohttp://www.blogger.com/profile/04175997936171231938noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8805873587982049304.post-15038115825532198972011-08-14T22:45:00.000+01:002011-08-14T22:46:29.181+01:00ေက်းလက္ေဒသ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရးဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံေတြမွာ၊ အထူးသျဖင့္ အာရွႏိုင္ငံေတြနဲ႕ အာဖရိကႏိုင္ငံေတြမွာ ေက်းလက္ေဒသ ဆင္းရဲႏြမ္းမွဳရာခိုင္ႏွဳန္းက အေတာ္မ်ားျပားပါတယ္။ အာရွေဒသ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူေတြရဲ႕ ၉၀ ရာခိုင္ႏွဳန္းက ေက်းလက္ေဒသမွာ ရွိျပီး၊ အာဖရိကေဒသ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူေတြရဲ႕ ၆၅ ရာခိုင္ႏွဳန္းကေန ၉၀ ရာခိုင္ႏွဳန္းအထိ ရွိေၾကာင္း ကမၻာ့ဘဏ္ရဲ႕ စစ္တမ္းေတြမွာ ေတြ႕ရွိရပါတယ္။ ေက်းလက္ေဒသဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ျမင့္တက္လာတာနဲ႕အမွ် ျမိဳ႕ျပသို႕ ေျပာင္းေရႊ႕ေနထိုင္ အေျခခ်မွဳေတြ မ်ားျပားလာတဲ့အတြက္ ျမိဳ႕ျပဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳရာခိုင္ႏွဳန္း ျမင့္မားလာေစႏိုင္တဲ့ အခ်က္တခ်က္ျဖစ္ေၾကာင္း ပညာရွင္ေတြက သံုးသပ္ေျပာဆို ထားၾကပါတယ္။ ေက်းလက္ေဒသ အေျခခံအေဆာက္အအံုကို လ်စ္လ်ဴရွဳထားျခင္း၊ ေက်းလက္ေဒသ ဖြံ႕ျဖိဳး တိုးတက္ေရးအတြက္ အစိုးရအသံုးစရိတ္ရာခိုင္ႏွဳန္း နည္းပါးျခင္း၊ လယ္ယာေျမမ်ားကို အတင္းအဓမၼသိမ္းယူျခင္း စတဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱရား လစ္ဟာခ်က္ေတြေၾကာင့္ ေက်းလက္ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေတြ ျမင့္တက္လာျပီး၊ ျမိဳ႕ျပဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေတြပါ ထပ္ဆင့္ ျမင့္တက္လာတတ္ပါတယ္။
<br />
<br /><span id="fullpost">
<br />
<br />ေက်းလက္ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳဆိုရာ၀ယ္
<br />
<br />ေက်းလက္ေဒသမွာ ေနထိုင္ၾကတဲ့ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူေတြရဲ႕ ၀င္ေငြ၊ အလုပ္အကိုင္၊ အသံုးစရိတ္ေတြအားလံုးဟာ စိုက္ပ်ိဳးေမြးျမဴေရး၊ တံငါနဲ႕ ေက်းလက္အေျချပဳ စက္မွဳလုပ္ငန္း၊ ၀န္ေဆာင္မွဳ စတာေတြအေပၚမွာ တည္မွီေနျပီး၊ အမ်ားစုကေတာ့ စိုက္ပ်ိဳးေရးက႑မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုစိုက္ပ်ိဳးေရးက႑မွာ တည္မွီေနတဲ့အတြက္ စိုက္ပ်ိဳးေရးက႑ရဲ႕ ၾကိဳတင္မျမင္ႏိုင္ေသာ အခက္အခဲေတြျဖစ္တဲ့ ရာသီဥတုေဖာက္ျပန္မွဳ၊ မိုးေခါင္ေရရွားမွဳ၊ ေလမုန္တိုင္းက်မွဳ၊ ေရၾကီးမွဳ စတာေတြ ျဖစ္ပြားျပီး၊ လယ္ယာေျမေတြ ပ်က္စီးသြားတဲ့ အေျခအေနေတြ ျဖစ္ပြားလာတဲ့အခါ ေဒသခံျပည္သူေတြရဲ႕ စား၀တ္ေနေရးကို ထိခိုက္လာတတ္ပါတယ္။
<br />
<br />ေက်းလက္ေဒသရဲ႕ သြင္ျပင္လကၡဏာတရပ္က လူဦးေရထူထပ္မွဳ (population density) ေလ်ာ့နည္းျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို ေလ်ာ့နည္းမွဳေတြဟာ အေျခခံအေဆာက္အအံု (basic infrastructure)၊ ၀န္ေဆာင္မွဳ အားနည္းခ်က္ စတာေတြနဲ႕ တိုက္ရိုက္ဆက္စပ္မွဳ ရွိတာေၾကာင့္ စီးပြားေရးဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳ အခြင့္အလမ္းေတြအတြက္ အရံအတား ျဖစ္လာေစပါတယ္။ ေက်းလက္ေဒသထုတ္ကုန္ေတြကို ျမိဳ႕ျပကို တင္ပို႕တဲ့အခါ သယ္ယူပို႕ေဆာင္ေရး ကုန္က်စရိတ္ ၾကီးမားတာေၾကာင့္ ေစ်းကြက္ယွဥ္ျပိဳင္ႏိုင္မွဳ (market competitiveness) က်ဆင္းလာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေက်းလက္ေနျပည္သူေတြရဲ႕ assets accumulation နဲ႕ income volatility management ကို ထိခိုက္ေစပါတယ္။
<br />
<br />ေက်းလက္ေဒသ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳမွာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ သ႑ာန္ေတြကလဲ ကြဲျပားျခားနားမွဳေတြ ရွိပါတယ္။ ျမိဳ႕ၾကီးမ်ားနဲ႕ နီးစပ္တဲ့ ေက်းလက္ေဒသ (Peri-urban areas) ေတြမွာ ေစ်းကြက္မ်ားသို႕ ၀င္ေရာက္ႏိုင္မွဳ အခြင့္အလမ္း မ်ားျပားျခင္း၊ အေျခခံအေဆာက္အအံုႏွင့္ ၀န္ေဆာင္မွဳမ်ားရွိျခင္း စတာေတြေၾကာင့္၊ ေ၀းလံေခါင္ဖ်ား ေက်းလက္ေဒသေတြမွာ ျဖစ္ပြား တတ္တဲ့ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳသ႑ာန္ေတြနဲ႕ ကြဲျပားျခားနားပါတယ္။ စစ္မက္ျဖစ္ပြားရာေဒသမွာ ေနထိုင္ၾကတဲ့ ေက်းလက္ ျပည္သူေတြရဲ႕ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳကလဲ အျခားေဒသေတြထက္ ပိုျပီး ဆိုးရြားမွဳ ရွိႏိုင္ပါတယ္။
<br />
<br />ေက်းလက္ေဒသ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳကို ပိုမိုးဆိုးရြားေစတဲ့ အရာေတြကေတာ့ ဓနရွင္ေျမပိုင္ရွင္ေတြရဲ႕ ေခါင္းပံုျဖတ္မွဳ၊ အစိုးရရဲ႕ လယ္ယာေျမမူ၀ါဒဆိုင္ရာ အားနည္းခ်က္မ်ား၊ လယ္ခြန္၊ ယာခြန္ ေကာက္ခံမွဳမ်ား၊ လယ္ယာေျမမ်ားကို မတရားရား သိမ္းယူမွဳ၊ လယ္ယာထုတ္ကုန္မ်ားကို လက္၀ါးၾကီးအုပ္မွဳ စတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ အာရွႏိုင္ငံေတြမွာ ျဖစ္ပြားေလ့ရွိတဲ့ rural dualism ျပႆနာေၾကာင့္ ေက်းလက္ေနျပည္သူအမ်ားအျပား အတိဒုကၡေရာက္ခဲ့ၾကရပါတယ္။ ေက်းလက္ေဒသေတြမွာ လယ္သမား၊ ယာသမားေတြနဲ႕ subsistence farming system အျပင္ ေျမပိုင္ရွင္ၾကီးေတြနဲ႕ commercial production system ေတြကပါ အတူတကြ ယွဥ္တြဲတည္ရွိေနပါတယ္။
<br />
<br />
<br /> အက်ိဳးဆက္ကေတာ့ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးတဲ့ လယ္သမား၊ ယာသမားေတြဟာ အရင္းရွင္၊ ေျမရွင္ေတြ၊ ေငြတိုး ေခ်းစားသူေတြရဲ႕ေသြးစုပ္ျခယ္လွယ္ အႏိုင္က်င့္ ဗိုလ္က်မွဳေတြကို ခါးစည္းခံရၾကရတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
<br />
<br />ဒီလိုအေျခအေန ဆိုးေတြကို လာဘ္ေပးလာဘ္ယူမွဳေတြနဲ႕ ျပည့္ႏွက္ေနတဲ့ ဗ်ဴရိုကရက္ယႏၱရားက အားျဖည့္လိုက္တဲ့အခါ ေက်းလက္ေဒသ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူေတြဟာ ဆင္းရဲတြင္းထဲကေန ရုန္းထြက္ႏိုင္ဖို႕ ခဲယဥ္းလာၾကရပါေတာ့တယ္။ တရားဥပေဒ စိုးမိုးမွဳ အားနည္းျခင္း၊ ဥပေဒဘက္ေတာ္သားမ်ားက ေျမရွင္၊ အရင္းရွင္မ်ားဘက္မွ ဘက္လိုက္ျခင္း၊ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားရဲ႕ အသံမ်ားကို အေလးမထားျခင္း၊ ျပည္ပပို႕ကုန္မ်ားအား ဦးစားေပးစိုက္ပ်ိဳးေစျခင္း စတာေတြဟာ ေက်းလက္ေဒသ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ သံသရာလည္ေနေစတဲ့ အေၾကာင္းတရားေတြပါပဲ။
<br />
<br />ေက်းလက္ေဒသ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရး မူ၀ါဒမ်ား
<br />
<br />(၁) စိုက္ပ်ိဳးေရးက႑ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳ
<br />
<br />စိုက္ပ်ိဳးေရးက႑ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳရွိျခင္းအားျဖင့္ စိုက္ပ်ိဳးေရးမဟုတ္ေသာ အျခားက႑မ်ားရဲ႕ တိုးတက္ေရးကို stimulate လုပ္ျပီး အလုပ္အကိုင္အခြင့္အလမ္းေတြကို ဖန္တီးေပးႏိုင္ပါတယ္။ စိုက္ပ်ိဳးေရးကို အေျခခံတဲ့ agroindustries ေတြကေန အလုပ္အကိုင္ အခြင့္အလမ္းမ်ား ဖန္တီးေပးျခင္း၊ အစားအစာ ေစ်းႏွဳန္းမ်ား က်ဆင္းေစျခင္း၊ ေက်းလက္မွ ျမိဳ႕ျပသို႕ ေျပာင္းေရႊ႕အေျခခ်ေနထိုင္မွဳႏွဳန္းကို ေလွ်ာ့ခ်ေပးျခင္း စတာေတြေၾကာင့္ ျမိဳ႕ျပဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳကိုပါ ေလွ်ာ့ခ်ေပးႏိုင္ပါတယ္။
<br />
<br />စိုက္ပ်ိဳးေရးက႑ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳေၾကာင့္ ေက်းလက္ေဒသ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳကို ေလွ်ာ့ခ်ေပးႏိုင္ေပမယ့္၊ ထိေရာက္စြာ ေလွ်ာ့ခ်ေပးႏိုင္ေရးအတြက္ အေျခအေနအခ်ိဳ႕ကို ဖန္တီးေပးဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ သဘာ၀အရင္းအျမစ္မ်ား ပိုင္ဆိုင္မွဳကို အာရံုစိုက္ျခင္းအားျဖင့္ ေျမယာေစ်းကြက္ (land markets) နဲ႕ အရင္းအႏွီးေစ်းကြက္ (Capital markets) ေတြကို ထိခိုက္ေစျခင္း မရွိရပါဘူး။ အရင္းအႏွီးေစ်းကြက္ကို ဖိႏွိပ္မွဳေတြ လုပ္လာတဲ့အခါ ေစ်းကြက္ကို ထိခိုက္ျပီး ဖြံ႕ျဖိဳး တိုးတက္ေရးကို ေႏွာင့္ေႏွးေစတတ္ပါတယ္။
<br />
<br />ေစ်းႏွဳန္း၊ အခြန္ေကာက္ခံမွဳနဲ႕ ေငြလဲလွယ္ႏွဳန္းဆိုင္ရာ မူ၀ါဒေတြကို စိုက္ပ်ိဳးေရးက႑ေတြကို penalize လုပ္ျခင္း မရွိရပါဘူး။ ေက်းလက္ေဒသရဲ႕ အေျခခံက်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွဳနဲ႕ ပညာေရး၀န္ေဆာင္မွဳေတြကို တိုးျမွင့္ေပးဖို႕နဲ႕ ေက်းလက္ေဒသရဲ႕ အေျခခံအေဆာက္အအံု ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးအတြက္ တႏိုင္ငံလံုးအႏွံ႕ ေဆာင္ရြက္ေပးဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ဆင္းရဲ ႏြမ္းပါးသူေတြအတြက္ safety nets ေတြနဲ႕ လူမွဳေထာက္ကူျပဳ အစီအစဥ္ေတြကိုလဲ ဖန္တီးေပးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
<br />
<br />စိုက္ပ်ိဳးေရးက႑ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳအတြက္ မူ၀ါဒေတြ ခ်မွတ္ရာမွာ ေစ်းကြက္နဲ႕ အေျခခံအေဆာက္အအံု ဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္ေတြကို ပဏာမထည့္သြင္းစဥ္းစားဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ေက်းလက္ေဒသ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူေတြနဲ႕ သက္ဆိုင္တဲ့ ေစ်းကြက္ေတြမွာ ထုတ္ကုန္ (products), inputs နဲ႕ ဘ႑ာေရးဆိုျပီး ေစ်းကြက္ (၃) မ်ိဳး ပါ၀င္ပါတယ္။ အေျခခံ အေဆာက္အအံု ဆိုရာမွာ စီးပြားေရးအေဆာက္အအံု (လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး၊ စိုက္ပ်ိဳးေရးနည္းပညာမ်ား ပံ့ပိုးေပးေရး) နဲ႕ လူမွဳေရးအေဆာက္အအံု (က်န္းမာေရး၊ ပညာေရး၊ ေရအလံုအေလာက္ ရရွိေရး) စတာေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။
<br />
<br />ဒီအခ်က္အလက္ေတြအျပင္ ေက်းလက္ေဒသ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူေတြကို မိမိပုိင္လယ္ယာေျမအနည္းငယ္ကို ထြန္ယက္ စိုက္ပ်ိဳးသူမ်ား၊ အျခားသူမ်ား ပိုင္ဆိုင္ေသာ လယ္ယာေျမမ်ားကို ငွားရမ္းျပီး ထြန္ယက္စိုက္ပ်ိဳးသူမ်ား၊ farm sector ႏွင့္ non-farm sectors မ်ားတြင္ အလုပ္လုပ္ကိုင္ေနရေသာ ေျမယာမဲ့အလုပ္သမားမ်ား နဲ႕ အမ်ိဳးသမီးမ်ား စတဲ့ အုပ္စုၾကီး ေလးမ်ိဳး ခြဲျခားျပီး၊ အုပ္စုတခုခ်င္းစီအလိုက္ သင့္ေလ်ာ္မယ့္ မူ၀ါဒေတြကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
<br />
<br />(၂) Land Inequality ေလွ်ာ့ခ်ျခင္း
<br />
<br />ေျမယာမဲ့ျခင္းနဲ႕ လယ္ယာေျမအလံုအေလာက္မရွိျခင္းတို႕ဟာ ေက်းလက္ေဒသ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးကို ျဖစ္ပြားေစတဲ့ အဓိက အေၾကာင္းရင္းတခုျဖစ္ပါတယ္။ လယ္ယာေျမ အရည္အေသြး၊ အေၾကြးရယူႏိုင္မွဳႏွင့္ ေစ်းကြက္အခြင့္အလမ္းမ်ား နည္းပါးျခင္း၊ ျပည္သူ႕ေရးရာ၀န္ေဆာင္မွဳ အားနည္းျခင္း စတာေတြလဲ ပါ၀င္ေပမယ့္ land inequality ကေတာ့ predominant feature ျဖစ္ပါတယ္။ land inequality ေလွ်ာ့ခ်ျခင္း၊ ေျမယာအခြင့္အေရးမ်ားကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ျခင္း၊ share-cropping tenancy contracts ေတြကို စနစ္တက် စီမံေဆာင္ရြက္ျခင္း စတာေတြ ရွိမွသာ ေက်းလက္ေဒသ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ေလွ်ာ့ခ်ေရးကို အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။
<br />
<br />(၃) Microfinance (အေသးစားေငြေခ်း) စနစ္ က်င့္သံုးျခင္း
<br />
<br />ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံေတြမွာ ေက်းလက္ေဒသ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူ အမ်ားစုဟာ စိုက္ပ်ိဳးေရးက႑ရဲ႕ အလုပ္အကိုင္ေတြေပၚမွာပဲ မွီခုိေနၾကရပါတယ္။ အိမ္ေထာင္စု၀င္ေငြ နည္းပါးျပီး၊ ၀င္ေငြရဖို႕ ရိတ္သိမ္းခ်ိန္ကို ေစာင့္ဆိုင္းရတာေတြ ရွိပါတယ္။ ဒီလိုအခ်ိန္မွာ ဓနရွင္၊ ေျမရွင္၊ ကုန္သည္ပြဲစားေတြဆီက အေၾကြးရယူသံုးစြဲရျပီး၊ ၀င္ေငြ ရလာခ်ိန္မွာ အေၾကြးေတြကို ျပန္ဆပ္ရတာေၾကာင့္ ေၾကြးယူသံသရာထဲကေန ရုန္းမထြက္ႏိုင္ပဲ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒါကို ဓနရွင္၊ ေျမရွင္ေတြက အခြင့္ေကာင္းယူျပီး အဆမတန္ မ်ားျပားလွတဲ့ အတိုးႏွဳန္းေတြနဲ႕ ေသြးစုပ္ခ်ယ္လွယ္ၾကတာေၾကာင့္ လယ္သမား၊ ယာသမားေတြဟာ နင္းျပားဘ၀ကို က်ေရာက္ ၾကရျပန္ပါတယ္။ ဒီလို ဂုပ္ေသြးစုပ္ေနသူေတြ ေလ်ာ့နည္းေစေရးအတြက္ ေက်းလက္ေဒသမွာ Micro Finance Institutions (MFI) ေတြ ေပၚထြက္လာဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ အေသးစားေငြေခ်းစနစ္ကို လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအေျချပဳ အစီအစဥ္ေတြနဲ႕ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ျခင္းအားျဖင့္ target groups ေတြကို ထိထိေရာက္ေရာက္ အကူအညီေပးႏိုင္ပါတယ္။
<br />
<br />(၄) အေျခခံအေဆာက္အအံု (Infrastructure) ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳ
<br />
<br />ေက်းလက္ေဒသရဲ႕ အေျခခံစီးပြားေရးအေဆာက္အအံုနဲ႕ လူမွဳေရးအေဆာက္အအံုေတြမွာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွဳျပဳျခင္းဟာ ေကာင္းမြန္တဲ႕ အက်ိဳးသက္ေရာက္မွဳေတြကို ေရရွည္မွာ ျဖစ္ထြန္းလာေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလို အေျခခံအေဆာက္အအံု ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္လာေရးမွာ အစိုးရေတြရဲ႕ အခန္းက႑က အေရးၾကီးသလို၊ လူမွဳေရး အေျခခံ အေဆာက္အအံု ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးအတြက္ အရပ္ဘက္လူ႕အဖြဲ႕အစည္း အားေကာင္းဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။
<br />
<br />စာတတ္ေျမာက္ႏွုန္း ျမင့္မားေရး၊ မူလတန္းေက်ာင္းမ်ား ေက်းရြာအႏွံ႕ ေပၚထြက္လာေရး၊ အလယ္တန္းႏွင့္ အထက္တန္းေက်ာင္းမ်ားသို႕ တက္ေရာက္ႏိုင္ရန္ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး ကူညီေစာင့္ေရွာက္မွဳမ်ား (ဥပမာ- အခမဲ့ေက်ာင္းကားမ်ား ထားရွိေရး၊ ခရီးသည္တင္ကားမ်ားအား အခမဲ့ စီးနင္းခြင့္ ရရွိေရး စသည္)၊ ေက်းလက္ေဒသ ဆရာ၊ ဆရာမမ်ား အတြက္ လစာႏွင့္ ခံစားခြင့္မ်ား တိုးျမွင့္ေပးျခင္းျဖင့္ ဆရာ၊ ဆရာမ ရွားပါးမွဳ ျပႆနာမ်ားအား ေျဖရွင္းျခင္း၊ ေက်းလက္ေဆးေပးခန္းမ်ား တိုးျမွင့္ဖြင့္လွစ္ေရး၊ ေဒသခံျပည္သူမ်ားအတြက္ ျပည္သူ႕က်န္းမာေရး ပညာေပးလုပ္ငန္းမ်ား အရွိန္ျမွင့္လုပ္ေဆာင္ေရး၊ ေက်းလက္ေဒသ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ေလွ်ာ့ခ်ေရးအစီအစဥ္မ်ား ေရးဆြဲခ်မွတ္ရာတြင္ သက္ဆိုင္ရာ ေဒသခံ ျပည္သူမ်ား၏ အၾကံဥာဏ္မ်ားအား ေတာင္းယူျခင္း စတာေတြဟာ ေက်းလက္ေဒသ အေျခခံအေဆာက္အအံု ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးကို ေထာက္ကူျပဳပါတယ္။
<br />
<br />(၅) စိုက္ပ်ိဳးေရးနည္းပညာမ်ားအား သုေတသနျပဳျခင္းႏွင့္ ျဖန္႕ျဖဴးအသံုးျပဳျခင္း
<br />
<br />စိုက္ပ်ိဳးေရး နည္းပညာ စတာမွာ အမ်ားအားျဖင့္ ေျမယာႏွင့္ ေရအရင္းအျမစ္၊ ဇီ၀ဓာတုနဲ႕ စက္မွဳ ဆိုတဲ့ က႑သံုးခု ပါ၀င္ပါတယ္။ ေျမယာႏွင့္ ေရအရင္းအျမစ္ က႑မွာေတာ့ ေျမဆီလႊာပ်က္သုဥ္းမွဳ ေလ်ာ့နည္းေရး၊ တသီးစားမွသည္ ႏွစ္သီးစား၊ သံုးသီးစား ႏိုင္ေရး၊ စိုက္ပ်ိဳးေရ အလံုအေလာက္ရရွိေရး စတာေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။ ဇီ၀ဓာတု က႑မွာေတာ့ ဓာတ္ေျမၾသဇာအသံုးျပဳျခင္း၊ သီးႏွံအမ်ိဳးအစားသစ္မ်ားေပၚထြက္ေရး၊ ထုတ္ကုန္မ်ား အရည္အေသြး ျမင့္မားေရး စတာေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။ စက္မွဳက႑မွာေတာ့ လက္မွဳလယ္ယာကေန စက္မွဳလယ္ယာက႑သို႕ တိုးျမွင့္ေရး စတာေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။ နည္းပညာသစ္မ်ားကို လုပ္ငန္းရွင္မ်ား အကူအညီနဲ႕ သုေတသန ျပဳျပီးတဲ့အခါ အခ်ိဳ႕ေသာ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားက နည္းပညာမ်ားကို ေတာင္သူလယ္သမားမ်ားကို ျဖန္႕ျဖဴးအသံုးခ်ေစျခင္း မရွိပဲ၊ လက္၀ါးၾကီးအုပ္ထားတာေတြလဲ ရွိတတ္ပါတယ္။ ဒီလို အေျခအေနေတြ ျဖစ္လာတဲ့အခါ အစိုးရက ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္မွဳေတြ ျပဳလုပ္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။
<br />
<br />(၆) အစားအစာ လံုျခံဳေရး (Food Security)
<br />အစားအစာ လံုျခံဳေရးဟာ ၂၁ရာစု ကမၻာရဲ႕ အမ်ိဳးသားလံုျခံဳေရး မူ၀ါဒေတြမွာ ထည့္သြင္းစဥ္းစားလာရတဲ့ အခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။ ဥစၥာျဖိဳ၊ စားဖိုက ဆိုတဲ့ ျမန္မာစကားရွိပါတယ္။ စား၀တ္ေနေရးမွာ အစားအစာဟာ အိမ္ေထာင္စု၀င္ေငြရဲ႕ အမ်ားဆံုး ပမာဏကို အျမဲတေစ ျဖိဳယူေနတဲ့ အရာျဖစ္ပါတယ္။ ထုတ္လုပ္မွု၊ ကုန္ေစ်းႏွဳန္း၊ လုပ္ခလက္စာ၊ အလုပ္အကိုင္ အတက္အက်ေတြ ျဖစ္ပြားလာတဲ့အခါမွာ ေက်းလက္ေဒသ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူေတြရဲ႕ အစားအစာ လံုျခံဳေရးကို ထိခိုက္လာေစပါတယ္။ အစာအဟာရ မျပည့္စံုမွဳေၾကာင့္ လူသားေတြရဲ႕ စြမ္းရည္ေတြကို က်ဆင္းေစပါတယ္။ လူသားေတြရဲ႕ စြမ္းရည္ေတြ က်ဆင္းလာတာနဲ႕အမွ် ထုတ္လုပ္မွဳကို ထိခိုက္ေစႏိုင္ပါတယ္။ အစားအစာ လံုျခံဳမွဳ မရွိျခင္း (သို႕မဟုတ္) လံုေလာက္မွ်တမွဳ မရွိျခင္းဟာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအတြက္ ဆိုးက်ိဳးေတြ ျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ negative externalities ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
<br />
<br />ဒါေၾကာင့္ အစားအစာ လံုျခံဳေရး မရွိတဲ့အခါ အစားအစာ ကူညီေထာက္ပံ့မွဳ (food subsidies) ေတြ ျပဳလုပ္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ အစားအစာ ကူညီေထာက္ပံ့မွဳ လုပ္ႏိုင္တဲ့ သ႑ာန္ေတြကေတာ့ ရိကၡာမ်ား ထုတ္ေပးျခင္း၊ food stamps လို႕ေခၚတဲ့ လူတဦးခ်င္းစီအလိုက္၊ အိမ္ေထာင္စုအလိုက္ အစားအစာေတြ ၀ယ္ယူႏိုင္တဲ့ ေငြေၾကးပမာဏ တခုႏွင့္ ညီမွ်ေသာ အစားအစာ ၀ယ္ယူခြင့္ လက္မွတ္မ်ား ထုတ္ေပးျခင္း၊ ေက်းရြာအလိုက္ supplementary feeding programs မ်ား ေဖာ္ေဆာင္ျခင္း စတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
<br />
<br />အခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ အိမ္ေထာင္စုတခုခ်င္းစီရဲ႕ ၀င္ေငြေပၚ မူတည္ျပီး ၀င္ေငြနည္းပါးသူမ်ားကို အစားအစာ ကူညီေထာက္ပံ့ေပးမွဳေတြ၊ အသက္ ငါးႏွစ္ေအာက္ ကေလးသူငယ္မ်ားနဲ႕ ကိုယ္၀န္ေဆာင္မိခင္မ်ားအတြက္ ကူညီေထာက္ပံ့ ေပးမွဳေတြ၊ ေဒသတခုခ်င္းအလိုက္ လိုအပ္ခ်က္ေပၚမွာ မူတည္ျပီး ျဖည့္ဆည္းေပးမွဳေတြ ျပဳလုပ္ၾကပါတယ္။ အစိုးရေတြက ဦးေဆာင္တဲ့ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြအျပင္ အန္ဂ်ီအိုေတြနဲ႕ အျခားေစတနာရွင္မ်ားက ကူညီေထာက္ပံ့ေပးမွဳေတြလဲ ရွိတတ္ပါတယ္။
<br />
<br />နိဂံုး
<br />
<br />နိဂံုးခ်ဳပ္ဆိုရရင္ ေက်းလက္ေဒသ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ေလွ်ာ့ခ်ေရးဆိုတာ ျမိဳ႕ေပၚက ခ်မ္းသာသူေတြဆီက အလွဴေငြ ေကာက္ခံျပီး၊ ေက်းလက္ေဒသ ျပည္သူေတြအတြက္ အသံုးျပဳျခင္းကို ဆိုလိုတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ႏိုင္ငံေတာ္က ဦးေဆာင္ျပီး သင့္ေလ်ာ္မယ့္ အစိုးရဘတ္ဂ်က္မ်ား ခ်မွတ္အသံုးျပဳျခင္း၊ စိုက္ပ်ိဳးေရးက႑ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးအတြက္ သင့္ေလ်ာ္ေသာ မူ၀ါဒမ်ား ခ်မွတ္ျခင္း၊ အေျခခံအေဆာက္အံု ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္လာေစရန္ ေဆာင္ရြက္ျခင္း၊ land inequality ေလွ်ာ့ခ်ျခင္း၊ အရပ္ဘက္လူ႕အဖြဲ႕အစည္း အားေကာင္းလာေစျခင္း၊ အစားအစာ လံုျခံဳေရးအတြက္ အန္ဂ်ီအိုအဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ျခင္း၊ တရားဥပေဒ စိုးမိုးေရးကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ျခင္း၊ ေျမရွင္၊ အရင္းရွင္မ်ားကို ဘက္လိုက္ေသာ တရားစီရင္ေရး စနစ္မ်ားႏွင့္ ဥပေဒမ်ားကို ဖယ္ရွားျခင္း၊ ဘက္လိုက္ေသာ ဥပေဒဘက္ေတာ္သားမ်ားကို အေရးယူျခင္း၊ rural dualism ျပႆနာမ်ားကို တိုက္ဖ်က္ျခင္း၊ ဗ်ဴရိုကရက္ ေျမရွင္စနစ္ကို ဖယ္ရွားျခင္း စသည့္ မူ၀ါဒမ်ား၊ လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ားျဖင့္သာ ေက်းလက္ေဒသ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ သံသရာစက္၀န္းကို ရပ္တန္႕ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါေၾကာင္း ေရးသားတင္ျပအပ္ပါတယ္။
<br />
<br /> ခင္မမမ်ိဳး (၁၄၊ ၈၊ ၂၀၁၁)
<br />
<br />ရည္ညႊန္းကိုးကား။
<br />
<br />Behrman, J. (1993) “Macroeconomic policies and Rural Poverty: Issues and Research Strategies”, in Quibria, M.G. (ed) Rural Poverty in Asia, Oxford University Press, Hong Kong
<br />
<br />Ashley, C. and S. Maxwell (2001) ‘Rethinking Rural Development’, Development Policy Review, 19 (4), Overseas Development Institute, London
<br />
<br />Lipton, M. (2004) ‘New directions for agriculture in reducing poverty: the DFID initiative’.
<br />
<br />Marsh, S. P. and T. G. Macaulay (2002) ‘Land reform and the development of commercial agriculture in Vietnam: policy and issues’, Agribusiness Review, Volume 10.
<br /></span>Khin Ma Ma Myohttp://www.blogger.com/profile/04175997936171231938noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8805873587982049304.post-58671342830180964012011-08-13T02:02:00.002+01:002011-08-13T02:08:31.064+01:00songs share<object width="640" height="390"><param name="movie" value="http://www.youtube.com/v/LMec99Lc2-o&hl=en_US&feature=player_embedded&version=3"></param><param name="allowFullScreen" value="true"></param><param name="allowScriptAccess" value="always"></param><embed src="http://www.youtube.com/v/LMec99Lc2-o&hl=en_US&feature=player_embedded&version=3" type="application/x-shockwave-flash" allowfullscreen="true" allowScriptAccess="always" width="640" height="390"></embed></object>
<br />
<br />(ၾကည့္လိုက္စမ္းပါ၊ ခမ္းနားတဲ့ သူ႕အသြင္၊ မဟာသဘာ၀ရွင္)
<br />
<br /><object width="640" height="390"><param name="movie" value="http://www.youtube.com/v/x-gYU8ptNdo&hl=en_US&feature=player_embedded&version=3"></param><param name="allowFullScreen" value="true"></param><param name="allowScriptAccess" value="always"></param><embed src="http://www.youtube.com/v/x-gYU8ptNdo&hl=en_US&feature=player_embedded&version=3" type="application/x-shockwave-flash" allowfullscreen="true" allowScriptAccess="always" width="640" height="390"></embed></object>
<br />
<br />(ဒီေျမဟာ ဒို႕ရဲ႕ အမိေျမ၊ ယဥ္ေက်းမွဳရဲ႕ ႏွလံုးသား)
<br />
<br /><object width="640" height="390"><param name="movie" value="http://www.youtube.com/v/EN2Ut69yTag&hl=en_US&feature=player_embedded&version=3"></param><param name="allowFullScreen" value="true"></param><param name="allowScriptAccess" value="always"></param><embed src="http://www.youtube.com/v/EN2Ut69yTag&hl=en_US&feature=player_embedded&version=3" type="application/x-shockwave-flash" allowfullscreen="true" allowScriptAccess="always" width="640" height="390"></embed></object>
<br />
<br />(ျမန္မာမွန္တိုင္း ဧရာ၀တီအတြက္ဆို အသက္စြန္႕ဖို႕အတြက္ အဆင္သင့္ျဖစ္ျပီ)Khin Ma Ma Myohttp://www.blogger.com/profile/04175997936171231938noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8805873587982049304.post-32347339748210013182011-08-12T09:57:00.001+01:002011-08-12T09:59:55.998+01:00မီးျငိမ္းသတ္ျခင္း <object id="doc_33065" name="doc_33065" type="application/x-shockwave-flash" data="http://d1.scribdassets.com/ScribdViewer.swf" style="outline:none;" height="600" width="100%"><param name="movie" value="http://d1.scribdassets.com/ScribdViewer.swf"> <param name="wmode" value="opaque"> <param name="bgcolor" value="#ffffff"> <param name="allowFullScreen" value="true"> <param name="allowScriptAccess" value="always"> <param name="FlashVars" value="document_id=62151885&access_key=key-8ydluhltq2qv1kxoelj&page=1&viewMode=list"> <embed id="doc_33065" name="doc_33065" src="http://d1.scribdassets.com/ScribdViewer.swf?document_id=62151885&access_key=key-8ydluhltq2qv1kxoelj&page=1&viewMode=list" type="application/x-shockwave-flash" allowscriptaccess="always" allowfullscreen="true" wmode="opaque" bgcolor="#ffffff" height="600" width="100%"></embed> </object>
<br />Unknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8805873587982049304.post-86316050708337984362011-08-11T09:05:00.003+01:002011-08-11T09:10:25.244+01:00ဆံုးျဖတ္ေပးပါေတာ့ ေမေမ<span style="color: rgb(51, 51, 255);">အခ်ိန္ကား -၂၁ ရာစုအ၀င္ကာလ၊ ေန႔စြဲတခု။</span>
<br />
<br /><span style="color: rgb(51, 51, 255);">ေနရာကား – ရန္ကုန္ၿမိဳ႕။</span>
<br />
<br /><span style="color: rgb(51, 51, 255);">နံနက္ ခုနစ္ခြဲ။</span>
<br />
<br />“အစ္မႀကီး၊ မမညြန္႔။ လာၾကပါဦး”
<br />
<br />ဖြားညြန္႔အခန္းထဲကေန ေအာ္ဟစ္လိုက္တဲ့ ဖြားေထြးရဲ႕ စူးစူး၀ါး၀ါးအသံေၾကာင့္ တျခားအခန္းမွာ စကားေျပာေနတဲ့ က်မတို႔ သားအမိႏွစ္ေယာက္ အေျပးအလႊား ထသြားၾကပါတယ္။
<br />
<br />ဖြားညြန္႔ကို ျမင္လိုက္ကတည္းက အေျခအေနကို က်မ နားလည္လိိုက္ပါၿပီး။ ေမေမက နားၾကပ္နဲ႔ ႏွလံုးခုန္သံကို နား ေထာင္တယ္။ ေခါင္းခါတယ္။ ၿပီးးေတာ့ မဟုတ္ဘူး၊ မျဖစ္ရဘူးဆိုၿပီးး၊ သူ႔သူငယ္ခ်င္း ဆရာ၀န္တေယာက္ကို ဖုန္းဆက္ ေခၚတယ္။
<br />
<br />ဘယ္ေလာက္ပဲ အေတြ႔အၾကံဳရွိတဲ့ ဆရာ၀န္ပဲျဖစ္ျဖစ္ ကိုယ့္သားသမီးကို ထိုးရမယ့္ ေဆးထိုးအပ္ကိုင္ လက္ဟာ အျမဲ တုန္ေနတတ္သတဲ့။ ကိုယ့္မိဘ၊ ေဆြမ်ိဳးသားခ်င္းရဲ႕ ႏွလံုးခုန္သံရပ္သြားတာကို အတည္မျပဳရဲဘူးတဲ့။ အဲဒီ့စကားေတြဟာ ေမေမနဲ႔ တထပ္တည္းျဖစ္ေနတယ္။ ေမေမ သိေနေပမယ့္ လက္မခံႏိုင္ဘူး ျဖစ္ေနတယ္။
<br />
<br />အဲဒီအခ်ိန္မွာ က်မကေတာ့ က်မသိပ္ခ်စ္ရတဲ့ အဖြားႏွစ္ေယာက္ၾကားမွာ ေရာက္ေနတယ္။ အဖြားရဲ႕ အစ္မနဲ႔ ညီမ ႏွစ္ ေယာက္ျဖစ္တဲ့ သူတို႔ႏွစ္ေယာက္ဟာ သိပ္ခ်စ္ၾကသူေတြ။ သူတို႔ညီအစ္မ သံုးေယာက္လံုးက ငယ္ငယ္ကတည္းက စား အတူ၊ သြားအတူ။ ဘယ္ေလာက္ေတာင္ ခ်စ္ၾကသလဲဆိုရင္ ဖြားညြန္႔က အိမ္ေထာင္က်ခ်ိန္မွာ အိမ္ေထာင္ဘက္က တ ျခားၿမိဳ႕ေျပာင္းရမယ္ဆိုေတာ့ ညီမ ႏွစ္ေယာက္ကို မခြဲႏိုင္လို႔ အိမ္ေထာင္အကြဲခံလိုက္သတဲ့ေလ။ အဖြားအိမ္ေထာင္က်ၿပီး ေနာက္တၿမိဳ႕ ေျပာင္းေတာ့လဲ မခြဲႏိုင္တဲ့ အစ္မနဲ႔ညီမက ၿမိဳ႕ပါ လိုက္ေျပာင္းၾကသတဲ့။ ဒီလိုနဲ႔ က်မအဖြား ဆံုးေတာ့ သူ တို႔ႏွစ္ေယာက္တည္း က်န္ခဲ့တာဆိုၿပီး စားအတူ၊ သြားအတူ။ တေယာက္ကို တေယာက္ မ်က္စိေအာက္က အေပ်ာက္မ ခံခဲ့ၾကဘူး။ အေမ့ကို ေစာင့္ေရွာက္ၿပီးး၊ အေမကေမြးလာတဲ့ ကေလးေတြကို သိပ္ခ်စ္ခဲ့ၾကပါေရာ။
<br />
<br /><span id="fullpost">အခုေတာ့ ဒီညီအစ္မ ႏွစ္ေယာက္မွာ တေယာက္ရဲ႕ ႏွလံုးခုန္သံက ရပ္သြားခဲ့ၿပီး။ ဘယ္လိုပဲ ၀မ္းနည္းပူေဆြးရေပမယ့္ ေသသူနဲ႔ ရွင္သူမွာ ရွင္သူကို ဂ႐ုစိုက္ရမွာမို႔ ဖြားေထြးကို ဖြားညြန္႔အနီးကေန တျခားအခန္းကို က်မဆြဲေခၚလာခဲ့တယ္။ ေျမးအဖြား အတူဖက္ၿပီးး ငိုေႂကြးၾက၊ ေျဖသိမ့္ၾကနဲ႔ေပါ့။ က်မက ဖြားေထြးကို ဂ႐ုစိုက္ဖို႔ပဲ သတိရမိခ်ိန္မွာ သတိမထား လိုက္မိတာက ေမေမ့ကိုပါ။ ေမေမ့မိတ္ေဆြ ဆရာ၀န္ ျပန္ထြက္သြားခ်ိန္မွာ တအိမ္လံုး တိတ္ဆိတ္လို႔။
<br />
<br /><span style="color: rgb(51, 51, 255);">နံနက္ ရွစ္နာရီ၊ မိနစ္ငါးဆယ္</span>
<br />
<br />ဖြားေထြးကို ဧည့္ခန္းထဲမွာ ခဏထားခဲ့ၿပီးး၊ ဖြားညြန္႔အခန္းထဲ ျပန္၀င္သြားခ်ိန္မွာ ဖြားညြန္႔ရဲ႕ ႐ုပ္ခႏၶာကို ၾကည့္ရင္း၊ ဖြား ညြန္႔ လက္ေခ်ာင္းေလးေတြကို ကိုင္ရင္း ေမေမ ငိုင္ေနတယ္။ မ်က္ရည္ေတြလဲ က်ေနတယ္။
<br />
<br />“ေမေမ၊ သမီးတို႔ ဘာလုပ္ၾကမလဲ”
<br />
<br />“အန္တီညြန္႔က ေတာင္ႀကီးမွာပဲ ေခါင္းခ်မယ္ေျပာတာ။ ရန္ကုန္ကို ေမေမ ေခၚလာခဲ့မိတာ”
<br />
<br />“ေမေမ ဘာလုပ္ခ်င္လဲ။ ေတာင္ႀကီးကို ျပန္ၾကမလား”
<br />
<br />“မျဖစ္ေသးပါဘူး”
<br />
<br />“ျဖစ္ပါတယ္ေမေမ။ ေမေမက ဆရာ၀န္ပဲ။ ေဆးရံုကား ငွားသြားမယ္ေလ”
<br />
<br />“ရြာေတြ၊ ၿမိဳ႕ေတြ အမ်ားႀကီးကို ျဖတ္သြားရမွာ။ လူ႔ေလာက ထံုးတမ္းေတြနဲ႔လဲ မကိုက္ညီဘူး။ ဥပေဒေၾကာင္းအရလဲ မ လုပ္သင့္ဘူး”
<br />
<br />“ဒါဆို ဒီမွာပဲ သၿဂဳႋလ္မလား”
<br />
<br />“သူတို႔ညီအစ္မေတြက သိပ္ခ်စ္ၾကတာ။ သူ႔ညီမ ေခါင္းခ်တဲ့ ေနရာမွာပဲ ေခါင္းခ်ခ်င္တယ္ ဆိုတာကို ေမေမ ေခၚခဲ့မိတာ။ ေမေမ့ေၾကာင့္ ျဖစ္ရတာ”
<br />
<br />ေမေမက ယူၾကံဳးမရ ငိုေနတာေရာ၊ က်မကိုယ္တိုင္ကလဲ ေဆာက္တည္ရာ မရေသးတာေၾကာင့္ အခန္းထဲက ထြက္လာ ခဲ့ပါတယ္။
<br />
<br /><span style="color: rgb(51, 51, 255);">နံနက္ (၁၀) နာရီ</span>
<br />
<br />“ေမေမ ဘာလုပ္ခ်င္လဲ။ အခ်ိန္ေတြ သိပ္ၾကာလို႔ မေကာင္းဘူးေမေမ။ တခုခုကိုေတာ့ သမီးတို႔ လုပ္ၾကမွ ျဖစ္ေတာ့မယ္”
<br />
<br />“ဒီမွာ သၿဂဳႋလ္လိုက္ရင္၊ အင္း- မျဖစ္ေသးပါဘူး။ ေတာင္ႀကီး ျပန္ေခၚသြားရင္။ ဒါလဲ မျဖစ္ေသးပါဘူး။ အန္တီေထြးက ခရီးပမ္းသြားလိမ့္မယ္”
<br />
<br />“အျပင္ကို ခဏထြက္ခဲ့ပါလားေမေမ။ သမီးတို႔ စကားေျပာရေအာင္ေနာ္”
<br />
<br />ေမေမက ဖြားညြန္႔ရဲ႕ ႐ုပ္အေလာင္းကို ၾကည့္လိုက္၊ က်မဘက္ေျပာလိုက္ ျဖစ္ေနတာေၾကာင့္ ေမေမ့ကို အျပင္ေခၚခဲ့ရ ပါတယ္။ ဖြားေထြးနဲ႔ ေမေမ တေယာက္ကို တေယာက္ၾကည့္ၿပီးး ငိုၾကျပန္တာေၾကာင့္ ဖြားေထြးကို အိပ္ခန္းထဲ ပို႔လိုက္ရ ပါတယ္။
<br />
<br /><span style="color: rgb(51, 51, 255);">နံနက္ (၁၀) နာရီခြဲ</span>
<br />
<br />“သံုးနာရီ ရွိသြားၿပီး ေမေမ။ သမီးတို႔ တခုခုကို ဆံုးျဖတ္ရေတာ့မယ္။ ႐ုပ္အေလာင္းကို ဒီအတိုင္းထားၿပီးး နာက်င္ေၾကကြဲ ေနလို႔ မျဖစ္ႏိုင္ဘူးဆိုတာ ေမေမ သိပါတယ္။ တစထက္တစ အခ်ိန္ၾကာလာတာနဲ႔အမွ် ႐ုပ္ခႏၶာ ပ်က္ယြင္းလာေတာ့ မွာေလ”
<br />
<br />“ဒီမွာ သၿဂဳႋလ္လိုက္မလား။ အို- မျဖစ္ေသးပါဘူး။ ေတာင္ႀကီးျပန္ေခၚသြားရေအာင္”
<br />
<br />“ေသခ်ာၿပီးလား ေမေမ။ ဒါဆို သမီး စီစဥ္လိုက္ေတာ့မယ္ေနာ္”
<br />
<br />“မလုပ္နဲ႔၊ မျဖစ္ဘူး။ ရန္ကုန္နဲ႔ ေတာင္ႀကီးဆိုတာ အေ၀းႀကီး။ ၿမိဳ႕ေတြ၊ ရြာေတြ အမ်ားႀကီးကို ျဖတ္ရမွာ”
<br />
<br />“ဒါဆို ဒီမွာပဲ သျဂိဳလ္လိုက္မလား။ အသိမိတ္ေဆြေတြကို အေၾကာင္းၾကားလိုက္ေတာ့မယ္ေနာ္”
<br />
<br />“ေမေမ့ေၾကာင့္ျဖစ္ရတာ။ ေမေမေခၚခဲ့မိလို႔။ အန္တီညႊန္႔က ေတာင္ႀကီးမွာပဲ ေခါင္းခ်ခ်င္တာ”
<br />
<br />“ေမေမ။ သမီးေျပာတာကို ခဏနားေထာင္ေပးပါေနာ္။ ဒီအိမ္မွာ ေမေမက အိမ္ေထာင္ဦးစီးပါ။ ဒီအတိုင္းႀကီးပဲ ေ၀ခြဲမရ ျဖစ္ေနၿပီး၊ ဒြိဟျဖစ္ေစမယ့္ စကားေတြကို ေျပာေနလို႔ မရဘူးေလ။ တခုခုကိုေတာ့ ေမေမ ေရြးခ်ယ္ရေတာ့မယ္။ ေတာင္ ႀကီးကို ျပန္မလား။ ဒါဆိုရင္ ေဆးရံုကားတစီးငွားရမယ္၊ ေမေမရဲ႕ ဆရာ၀န္သိကၡာကို ရင္းရမယ္၊ ၿမိဳ႕ေတြရြာေတြ ျဖတ္ရင္း အခက္အခဲေတြ႔လာတာေတြမွာ ရွင္းဖို႔ ပိုက္ဆံေတြ လိုမယ္။ ဒီအတြက္ အခုဘဏ္မွာ ေငြသြားထုတ္ရဦးမယ္။ ခရီးရွည္ အတြက္ လိုအပ္တာေတြ ျပင္ဆင္ရဦးမယ္။ အဲလိုမွ မဟုတ္ရင္ ဒီမွာ သၿဂဳႋလ္မလား။ အသိမိတ္ေဆြေတြဆီ အေၾကာင္း ၾကားရမယ္။ အသုဘခ်ဖို႔ ကိစၥ စီစဥ္ရမယ္။ သတင္းစာထဲ ထည့္ရမယ္။ လုပ္စရာေတြ အမ်ားႀကီးပဲ ေမေမ။ ဒါေပမယ့္ လုပ္ရမွာေတြ၊ ျပင္ဆင္ရမွာေတြက မတူဘူးေလ။ အဲဒီအေျခအေနႏွစ္ခုမွာ ဒိြဟစကားေတြ ေမေမ ေျပာေနလို႔ မရေတာ့ ဘူး။ ဒီအတိုင္းႀကီးပဲ အၾကာႀကီး ေနေနလို႔ မရေတာ့ဘူးဆိုတာ ေမေမ သိပါတယ္။ ဆံုးျဖတ္ေပးပါေတာ့ ေမေမ”
<br />
<br /><span style="font-weight: bold;font-size:100%;" ><span style="color: rgb(255, 0, 0);">ခင္မမမ်ဳိး (၁၀၊ ၈၊ ၂၀၁၁)</span></span>
<br />
<br /></span>Unknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8805873587982049304.post-12529022413966204052011-08-10T08:50:00.004+01:002011-08-10T08:59:42.705+01:00အေတြးအေခၚႏွင့္ လမ္းစဥ္ (အပိုင္း - ၆)<span style="color: rgb(0, 0, 153);">နိဂံုး</span>
<br />
<br />နိဂံုးခ်ဳပ္ဆိုရေသာ္ ယေန႕ လက္ရွိ ကာလသည္ အေတြးအေခၚမ်ား အလြန္ ရွဳပ္ေထြးေနသည့္ ကာလတခု ဟု ဆိုရေပမည္။ အာဏာရွင္မ်ားဘက္မွ political liberalization ကို အေကာင္အထည္ စတင္ေဖာ္လိုက္သည္ျဖစ္ရာ အဆိုပါ political liberalization ကို လက္ခံမည္လား၊ လက္မခံဘူးလား၊ အဆိုပါ အေတြးအေခၚျဖင့္ ဒီမိုကေရစီ ရႏိုင္သည္လား၊ မရႏိုင္ဘူးလား၊ အစဥ္အဆက္ က်င့္သံုးခဲ့ၾကေသာ အာဏာရွင္စနစ္ျဖိဳခ်ေရး အေတြးအေခၚကို ဆုပ္ကိုင္ထားမည္လား၊ မဆုပ္ကိုင္ထား ဘူးလား၊ ဆုပ္ကိုင္ထားလွ်င္ေကာ ေအာင္ျမင္မည္လား၊ မေအာင္ျမင္ဖူးလား စသည္တို႕ကို ေတြးေတာ ျငင္းခုန္ေနၾကရံုသာမက အေတြးအေခၚ ႏွစ္ခုကို ေရာသမ ေမႊထားသည့္ အေတြးအေခၚသစ္မ်ားပင္ ထြန္းကားလာသည့္ ကာလတခုျဖစ္ပါသည္။ လက္ရွိႏိုင္ငံေရးကို လႊမ္းမိုးထားသည့္ အေတြးအေခၚမ်ားႏွင့္ အုပ္စုမ်ားကို ခြဲျခားလိုက္ပါက အုပ္စုၾကီး ေျခာက္ခု ထြက္ေပၚလာပါသည္။
<br />
<br />(၁) Initial Transition အေတြးအေခၚကို လက္ခံ၍၊ အဆိုပါ အေတြးအေခၚက ဦးေဆာင္သည့္ လမ္းစဥ္မ်ားျဖစ္ေသာ လူထုလွဳပ္ရွားမွဳမ်ား၊ လူထုတိုက္ပြဲမ်ားကို ေဖာ္ေဆာင္ကာ ေရတိုပန္းတိုင္အေနျဖင့္ ၾကားျဖတ္အစိုးရ (၀ါ) ျပည္သူ႕အစိုးရ အသြင္သ႑ာန္ တမ်ိဳးမ်ိဳး ေပၚထြက္ရမည္ဟု စဥ္းစားသူမ်ား။
<br />
<br />(၂) Political Liberalization အေတြးအေခၚကို လက္ခံ၍၊ အာဏာရွင္တို႕ဘက္မွ ဖြင့္ေပးလိုက္ေသာ political space မ်ားကို အသံုးခ်ကာ ႏိုင္ငံေရးစည္း၀ိုင္းအတြင္းသို႕ ၀င္ေရာက္ျပီး၊ တစတစ ေျပာင္းလဲတိုးတက္မွဳမ်ားမွတဆင့္ ဒီမိုကေရစီ ပန္းတိုင္သို႕ ေလွ်ာက္လွမ္းမည္ဟု စဥ္းစားသူမ်ား။
<br />
<br />(၃) Political Liberalization မွ democratic consolidation ျဖစ္ေအာင္ ေျပာင္းလဲ တည္ေဆာက္ရာတြင္ျဖစ္ေစ၊ initial transition မွ democratic consolidation ျဖစ္ေအာင္ တည္ေဆာက္ရာတြင္ျဖစ္ေစ၊ civil society မွာ အဓိကက်သျဖင့္ ႏိုင္ငံေရးရာမ်ားတြင္ ပါ၀င္ပတ္သက္ျခင္း မရွိပဲ civil society အားေကာင္းလာေစရန္ ၾကိဳးပမ္းမည္ဟု စဥ္းစားသူမ်ား။
<br />
<br />(၄) ဘယ္သူေသေသ၊ ငေတမာရင္ ျပီးေရာ ဆိုသည့္ သေဘာပိုက္ကာ ျဖစ္လာသည့္ အေျခအေနတြင္ အာဏာ၊ ရာထူး၊ ေနရာ၊ အမည္ေကာင္း၊ ကိုယ္က်ိဳးစီးပြား စသည့္ အက်ိဳးအျမတ္မ်ားအား မည္သို႕ ရွာမည္နည္း ဆိုသည္ကို စဥ္းစားသူမ်ား။
<br />
<br />(၅) Initial transition အေတြးအေခၚကိုလည္း အျပည့္အ၀ လက္ခံျခင္းမရွိ၊ political liberalization အေတြးအေခၚကိုလည္း အျပည့္အ၀ လက္ခံျခင္း မရွိေသာ ေရာသမေမႊမ်ား
<br />
<br />(၆) political liberalization အေတြးအေခၚကို အသံုးျပဳ၍ အာဏာကို တတ္ႏိုင္သမွ် ဆြဲဆန္႕ထားရန္ ၾကိဳးပမ္းေနေသာ အာဏာရွင္မ်ားႏွင့္ အေပါင္းအပါမ်ား။
<br />
<br /><span id="fullpost">အဆိုပါ အုပ္စုေျခာက္မ်ိဳးတြင္ ႏိုင္ငံေတာ္၏ အနာဂတ္ကံၾကမၼာအတြက္ အာဏာရွင္ႏွင့္ အေပါင္းအပါမ်ား နည္းတူ ေၾကာက္မက္ဖြယ္ေကာင္းေသာ အုပ္စုမွာ ေရာသမေမႊမ်ား ျဖစ္ပါသည္။ political liberalization အေတြးအေခၚကို လက္ခံျပီး၊ political space ကို အသံုးျပဳလိုသူမ်ားမွာ ဒီမိုကေရစီ ပန္းတိုင္ကို ေရာက္ေလမည္လားဟု စမ္းလိုေသာ ေစတနာပါသျဖင့္ ေရာသမေမႊမ်ားေလာက္ ေၾကာက္ဖို႕မေကာင္းလွပါ။ အာဏာရူးအခြင့္အေရးသမားမ်ားမွာလဲ ၄င္းတို႕ ရူးေၾကာင္းကို လူထုက သိေနျပီး ျဖစ္သျဖင့္ ႏိုင္ငံေတာ္ကံၾကမၼာအတြက္ အႏၱရာယ္ မရွိလွပါ။
<br />
<br />ေရာသမေမႊမ်ားမွာကား Initial transition အေတြးအေခၚကို ဆုပ္ကိုင္ထားသူမ်ားဟု လူအမ်ားက ျမင္ထားေလ့ရွိေသာ္လည္း ထိုသူမ်ားသည္ initial transition ၏ ေရတိုပန္းတိုင္ျဖစ္ေသာ ၾကားျဖတ္အစိုးရ ေပၚထြက္ေရးကို လက္ခံျခင္းမရွိၾက။ လူထုလွဳပ္ရွားမွဳ လမ္းစဥ္မ်ား၊ ေတာ္လွန္ေရး လမ္းစဥ္မ်ားကိုလဲ လက္ခံယံုၾကည္ ေဖာ္ေဆာင္ျခင္း မရွိၾက။ political liberalization အေတြးအေခၚအရ ေပၚထြက္လာေသာ political space တြင္လည္း ပါ၀င္ျခင္း မရွိၾက။ သို႕ရာတြင္ political liberalization အရ ခ်ဲ႕ထြင္လာေသာ public space အခြင့္အေရးကို ယူရန္ ၾကိဳးပမ္းၾကသည္။ ယင္းသို႕ ၾကိဳးပမ္း၍ ေတာ္လွန္ေရးေပၚေပါက္လာေစျပီး initial transition အေတြးအေခၚ၏ ေရတိုပန္းတိုင္ျဖစ္ေသာ ၾကားျဖတ္အစိုးရ ေပၚထြက္ေရးကို ဆက္လက္ၾကိဳးပမ္းမည္လားဆိုေတာ့လဲ မဟုတ္ျပန္။ civil society အားေကာင္းလာေရးကိုပဲ ဦးစားေပး လုပ္ေတာ့မည္ ျဖစ္လာျပန္သည္။
<br />
<br />ယင္းသို႕ဆိုလွ်င္ မည္သို႕ေသာ Civil Society ကို တည္ေဆာက္ရမည္လဲဆိုသည္က ေမးစရာရွိလာသည္။ အင္အားစုတိုင္း အင္အားျဖစ္သည္ မဟုတ္ပါ။ တိုက္ခိုက္ေရးအင္အားႏွင့္ ထူေထာင္ေရး အင္အားအတြက္ တည္ေဆာက္မွဳသ႑ာန္၊ ျပင္ဆင္မွဳ သ႑ာန္ မတူညီႏိုင္ပါ။ evolution အေတြးအေခၚအရ ေပၚထြက္လာေသာ အစိုးရႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မွဳ (collaboration) ေပၚတြင္ အေျခခံသည့္ Civil Society ကို ၀ိုင္း၀န္းတည္ေဆာက္ရမည္လား၊ အစိုးရႏွင့္ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအၾကားတြင္ ေစ့စပ္ညွိႏွိဳင္းေပးမွဳ (Mediation) ေပၚတြင္ အေျခခံသည့္ Civil Society ကို ၀ိုင္း၀န္းတည္ေဆာက္ရမည္လား၊ အစိုးရႏွင့္ ပတ္သက္ျခင္း မရွိေသာ autonomous model ေပၚတြင္ အေျခခံသည့္ Civil Society ကို ၀ိုင္း၀န္းတည္ေဆာက္ရမည္လား၊ သို႕တည္းမဟုတ္ ေနာင္ခ်ိန္ခါ revolution တရပ္အတြက္ ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္ေရးအတြက္ ဆန္႕က်င္မွဳ၊ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မွဳ (confrontational model) ေပၚတြင္ အေျခခံသည့္ Civil Society ကို ၀ိုင္း၀န္းတည္ေဆာက္ရမည္လား ဆိုသည္ကို ကြဲျပားစြာ သိဖို႕ လိုအပ္လာပါသည္။
<br />
<br />သို႕မဟုတ္လွ်င္ အေတြးအေခၚရွဳပ္ေထြးမွဳမ်ားျဖစ္၍ အင္အားစုေသာ္လည္း အင္အား မျဖစ္ထြန္းပဲ ျဖစ္သြားတတ္သည္။ အေျခအေနအရ လိုသလို ေျပာင္းယူလို႕ရသည့္ အင္အားဆိုသည္မွာ အေျပာလြယ္သေလာက္ အလုပ္ခက္ပါသည္။ ေဖာင္တိန္ကိုင္သူမ်ားကို ခ်က္ခ်င္း ေသနတ္ကိုင္ခိုင္းလို႕ မရ။ ေသနတ္ကိုင္ေနသူမ်ားကို ခ်က္ခ်င္း ေဖာင္တိန္ကိုင္ခိုင္းလို႕မရ။ တူကိုင္ေနသူမ်ားကို ခ်က္ခ်င္းဓားကိုင္ခိုင္းလို႕မရ။ ဓားေရး ကၽြမ္းေနသူမ်ားကို ခ်က္ခ်င္း တူကိုင္ခိုင္းလို႕မရ။ ျပန္လည္ျပင္ဆင္ေလ့က်င့္ယူရျပန္သည္။ ေလ့က်င့္ေနဆဲမွာပဲ အင္အားက ျပန္ကြဲထြက္သြားျပီး၊ အေျခအေနႏွင့္ သဟဇာတ မတည့္ပဲ ျပန္ျဖစ္သြားတတ္ျပန္သည္။
<br />
<br />အလုပ္ႏွင့္ အေတြးအေခၚမ်ားကို ေရာသမေမႊလိုက္လွ်င္ လမ္းေလွ်ာက္ရင္း လမ္းေပ်ာက္သြားတတ္ပါသည္။ ပမာဆိုရလွ်င္ ျမစ္ကမ္းတဘက္ဆီတြင္ လမ္းေလွ်ာက္ရင္း၊ ေရွ႕ဆက္မသြားပဲ ဟိုဘက္ကမ္းသို႕ ေလွႏွင့္ ကူးလိုက္၊ ဒီဘက္ကမ္းသို႕ ေလွႏွင့္ ကူးလိုက္ လုပ္ေနသည္ႏွင့္ တူလွသည္။ ေလွရွိသူမ်ားက ကူးခ်ည္သန္းခ်ည္ လုပ္ရန္ မခက္ခဲေသာ္လည္း ေနာက္က တေကာက္ေကာက္ လိုက္သူမ်ားမွာကား ေရထဲ က်လိုက်၊ ေမာျပီး ကမ္းပါးမွာ ငုတ္တုပ္ထိုင္သူက ထိုင္ႏွင့္ ဘာလုပ္ရမည္မွန္းလဲ မသိ၊ ခရီးမတြင္ပဲ ျဖစ္ၾကရေတာ့သည္။ ပိုဆိုးသည္က revolution ႏွင့္ evolution အေတြးအေခၚ ႏွစ္ရပ္လံုးကို ေရာသမေမႊထားလိုက္လွ်င္ Initial Transition အေတြးအေခၚက ဦးေဆာင္သည့္ လမ္းမ်ားမွာလဲ ေျဖာင့္ေျဖာင့္တန္းတန္းမရွိ၊ political liberalization အေတြးအေခၚက ဦးေဆာင္သည့္ လမ္းမ်ားေပၚတြင္လည္း ကန္႕လန္႕ကန္႕လန္႕သ႑ာန္ ျဖစ္လာတတ္ပါသည္။
<br />
<br />အိမ္ကို ျဖိဳခ်ျပီး ျပန္ေဆာက္ရမည္လား၊ ျဖိဳမခ်ပဲ ေဆးသုတ္ျပင္ဆင္မွဳ လုပ္ရမည္လား ဆိုသည္ကို ေရြးခ်ယ္ဆံုးျဖတ္ၾကရာတြင္ တခုတည္းကိုပဲ ေရြးခ်ယ္ရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ျဖိဳခ်ျပီး ျပန္ေဆာက္ရမည္ ဆိုလွ်င္ ေဆးသုတ္ျပင္ဆင္ျခင္းသည္ အခ်ိန္ကုန္၊ လူပမ္းျပီး အက်ိဳး မရွိသည့္လုပ္ရပ္မ်ား ျဖစ္သကဲ့သို႕၊ ေဆးသုတ္ျပင္ဆင္မည္ဆိုလွ်င္လဲ ျဖိဳခ်ရန္ အားထုတ္ျခင္းသည္ အခ်ိန္ကုန္၊ လူပမ္းျပီး အက်ိဳး မရွိသည့္လုပ္ရပ္မ်ားသာ ျဖစ္သည္။ ေဆာက္လုပ္ေရးပေရာဂ်က္တခုတြင္ ေခါင္းေဆာင္ တေယာက္က ျဖိဳခ်ရမည္ ေျပာလိုက္၊ ေနာက္ေခါင္းေဆာင္တေယာက္က ျပင္ဆင္ရမည္ ေျပာလိုက္ လုပ္ေနၾကလွ်င္ ေနာက္မွ အလုပ္သမားမ်ားက ဘယ္လို ကိရိယာတန္ဆာပလာကို ေကာက္ကိုင္ၾကရမည္နည္း။
<br />
<br />အဆိုပါ အေတြးအေခၚ ရွဳပ္ေထြးမွဳ အေျခအေနမ်ားသည္ ႏိုင္ငံေတာ္အနာဂတ္ ကံၾကမၼာအတြက္ အႏၱရာယ္ၾကီးပါသည္။ မည္သည့္ အေတြးအေခၚကို က်င့္သံုးသင့္သည္ ဆိုသည္မွာ လူတေယာက္၊ အဖြဲ႕အစည္းတခု၏ ကိုယ္ပိုင္ ေရြးခ်ယ္မွဳ ျဖစ္ပါသည္။ လူ႕သဘာ၀အရ အျမင္မတူလွ်င္ အျပန္အလွန္ စြပ္စြဲမွဳကေတာ့ ေပၚထြက္ေနမည္သာ ျဖစ္သည္။ initial transitionအေတြးအေခၚ ရွဳေထာင့္မွ ၾကည့္လွ်င္ political liberalization အေတြးအေခၚကို ကိုင္စြဲကာ political space တြင္းသို႕ ၀င္သြားသူမ်ားသည္ အရွံဳးေပး၊ အညံ႕ခံသူမ်ား ျဖစ္ျပီး၊ political liberalization အေတြးအေခၚမွ ၾကည့္လွ်င္ initial transition ကို လက္ခံသူမ်ားသည္ compromise မလုပ္လိုေသာ ႏိုင္ငံေရးအစြန္းေရာက္မ်ား ျဖစ္ပါသည္။ ယင္းသို႕ အျပန္အလွန္ရွဳျမင္ျပီး၊ အျပန္အလွန္ စြပ္စြဲပိုင္ခြင့္ ရွိေသာ္ျငား ထိုသို႕ စြပ္စြဲရင္းျဖင့္ အခ်ိန္မကုန္ၾကေစလိုပါ။ initial transition လက္ခံသူမ်ားကလဲ ပါးစပ္ျဖင့္ အာေနျခင္းမ်ားကို ေလွ်ာ့ခ်၍ ၾကားျဖတ္အစိုးရ အသြင္သ႑ာန္တမ်ိဳးမ်ိဳး ေပၚလာေရးကို ၾကိဳးပမ္းသင့္ၾကပါသည္။ political liberalization လက္ခံသူမ်ားကလဲ ခ်ဲ႕ထားသည့္ political space ေလးတြင္းသို႕ ဘယ္လိုနည္းျဖင့္ ၀င္ရ၀င္ရ၊ ရေအာင္၀င္ျပီး ဒီမိုကေရစီ ပန္းတိုင္ကို အေျပာမဟုတ္ပဲ လက္ေတြ႕ခ်ီတက္ႏိုင္ေအာင္ ၾကိဳးပမ္းသင့္ၾကေပသည္။
<br />
<br />ပန္းတိုင္မေရာက္ခင္ တက္မေထာင္ခ်င္ေသာ ျမန္မာလူမ်ိဳးတို႕၏ အစဥ္အလာဆိုးၾကီးကို အလုပ္ျဖင့္ သက္ေသျပ၍ ေဖ်ာက္ဖ်က္ၾကဖို႕ အခ်ိန္တန္ေနျပီ ျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ဒီမိုကေရစီ ပန္းတိုင္သို႕ initial transition က ေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္မည္လား၊ political liberalization က ေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္မည္လား ဆိုသည္မွာကား မူအရဆိုလွ်င္ အေျဖထြက္ေသာ္လည္း လူအရဆိုလွ်င္ အေျဖမရွိပါ။ မည္သူမွ် တပ္အပ္ေသခ်ာ ေျပာႏိုင္မည္လည္း မဟုတ္သျဖင့္ ျငင္းခုန္ရင္း အခ်ိန္မျဖဳန္းသင့္ၾကေတာ့ပါ။ ပုဂၢိဳလ္စြဲ၊ အဖြဲ႕စြဲမ်ားကို ဖယ္ရွား၍ အေတြးအေခၚ တခုကို ေရြးၾကရမည့္ အခ်ိန္ျဖစ္ပါသည္။
<br />
<br />ယင္းသို႕ ေရြးခ်ယ္ရာတြင္ အေျခအေနႏွင့္ လားရာကို သေဘာေပါက္ျပီးမွ၊ ပန္းတိုင္ကို သိျပီးမွသာ ေရြးခ်ယ္မွဳမ်ား ျပဳလုပ္သင့္ပါသည္။ ေရြးခ်ယ္ျပီးလွ်င္လည္း ရွင္းလင္းသည့္ အေတြးအေခၚက ဦးေဆာင္ေသာ ျပတ္သားသည့္ လမ္းစဥ္မ်ားကို ခ်မွတ္ရပါမည္။ လမ္းေၾကာင္းမ်ားကို ေလွ်ာက္လွမ္းရပါမည္။ အေတြးအေခၚ ရွဳပ္ေထြးေနလွ်င္ လမ္းစဥ္မ်ား ေ၀၀ါးေနတတ္သျဖင့္ ပန္းတိုင္ႏွင့္လဲ အစဥ္အျမဲ ေ၀းေနဦးမည္သာ ျဖစ္ပါေၾကာင္း ေရးသားတင္ျပအပ္ပါသည္။
<br />
<br />
<br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" ><span style="color: rgb(255, 0, 0);">ခင္မမမ်ိဳး (၂၇၊ ၁၀၊ ၂၀၁၀)</span>
<br /></span>
<br />
<br />(စာၾကြင္း (၁)- ဤစာကို ေရးသားရာတြင္ ေကာ္ဖီႏွင့္ လက္ဖရည္ ဘယ္အရာက ပိုေကာင္းသလဲ ဆိုေသာ ေမးခြန္းသ႑ာန္ကို ေျဖရာ၌ ေကာ္ဖီ၏ ေကာင္းက်ိဳး၊ ဆိုးက်ိဳးႏွင့္ လက္ဖရည္၏ ေကာင္းက်ိဳး၊ ဆိုးက်ိဳး ႏွစ္မ်ိဳးစလံုးကို ယွဥ္တြဲေျဖဆိုေသာ ရွဳေထာင့္ မွ ေရးသားထားသည္။ ေကာ္ဖီႏွင့္ လက္ဖရည္ ဘယ္အရာကို ပိုၾကိဳက္သလဲ ဆိုေသာ ပုဂိၢိဳလ္ေရး ေမးခြန္းသ႑ာန္ကို စာဖတ္သူတဦးဦးမွ ေမးလာပါလွ်င္ကား initial transition ႏွင့္ political liberalization အေတြးအေခၚ ႏွစ္ရပ္တြင္ စာေရးသူ ယေန႕အခ်ိန္အထိ လက္ခံက်င့္သံုးေနေသာ အေတြးအေခၚမွာ initial transition အေတြးအေခၚ ျဖစ္ျပီး၊ လမ္းစဥ္မွာ လူထုတိုက္ပြဲလမ္းစဥ္ျဖစ္သည္။ ေရတိုပန္းတိုင္မွာ အတိုက္အခံမ်ားက ဦးေဆာင္ေသာ ၾကားျဖတ္အစိုးရ (သို႕မဟုတ္) လူထုတိုက္ပြဲတြင္ ျပည္သူမ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္းလာေသာ မ်ိဳးခ်စ္ တပ္မွဴးမ်ားႏွင့္ အတိုက္အခံမ်ား ပူးတြဲဖြဲ႕စည္းေသာ ၾကားျဖတ္အစိုးရျဖစ္ပါသည္။
<br />
<br />
<br />စာၾကြင္း (၂)- မူရင္းေဆာင္းပါး၏ နိဂံုးအား စာႏွစ္ပိုဒ္ ထပ္မံ ျဖည့္စြက္ထားျပီး (၂၅၊ ၇၊ ၂၀၁၁) တြင္ ျပန္လည္ျဖန္႕ေ၀ပါသည္။)
<br />
<br />
<br /><span style="color: rgb(0, 0, 153);">ရည္ညႊန္းကိုးကား</span>
<br />
<br />ABDELNASSER, Gamal. (2004): “Egypt: Succession Politics,” Volker Perthes (ed.), Arab Elites: Negotiating the Politics of Change, (ed.), Boulder: Lynne Rienner Publishers.
<br />
<br />
<br />Alesina, Alberto, and Allan Drazen (1991), “Why Are Stabilizations Delayed?” American Economic Review 81 (5), 1170-1188.
<br />
<br />
<br />Anderson, Lisa. (1999). Transitions to Democracy. New York: Columbia University Press.
<br />
<br />
<br />Avant, Deborah. (1994) Political Institutions and Military Change: Lessons from Peripheral Wars. Ithaca, NY: Cornell University Press
<br />
<br />
<br />Brownlee, Jason. (2007). Authoritarianism in an Age of Democratization. New York, NY:
<br />
<br />Cambridge University Press.
<br />
<br />
<br />Barro, Robert J. (1996), “Democracy and Growth,” Journal of Economic Growth 1 (1), 1-27.
<br />
<br />
<br />Campos, Nauro (1999), Back to the Future: The Growth Prospects of Transition Economies
<br />
<br />Reconsidered, William Davidson Institute Working Paper No. 229, Ann Arbor, MI.
<br />
<br />
<br />Denizer, Cevdet (1997), Stabilization, Adjustment and Growth Prospects in Transition Economies, Policy Research Working Paper No. 1855, The World Bank, Washington, DC.
<br />
<br />
<br />CHASE, Robert S.; HILL, Emily B. ve KENNEDY, Paul (1996): “Pivotal States and U.S. Strategy,” Foreign Affairs, 75: 33-51.
<br />
<br />
<br />Finer, Samuel. (1962). The Man on Horseback: The Role of the Military in Politics. New York, NY: Penguin Books.
<br />
<br />
<br />Fitch, J. Samuel. (1998). The Armed Forces and Democracy in Latin America. Baltimore: Johns Hopkins University Press.
<br />
<br />
<br />GALA, Amin A. (1995): Egypt's Economic Predicament: A Study in the Interaction of External Pressure, Political Folly and Social Tension in Egypt. 1960-1990. New York, E. J. Brill.
<br />
<br />
<br />Heybey, Berta, and Peter Murrel (1999), “The Relationship between Economic Growth and the Speed of Liberalization During Transition,” Journal of Policy Reform 3 (2), 121-137.
<br />
<br />
<br />Halpern, Manfred. 1963. The Politics of Social Change in the Middle East and North Africa. Princeton: Princeton University Press.
<br />
<br />
<br />KRAMER, Gudrun (1996): “The Integration of the Integrists,” Ghassan Salame (ed.), Democracy without Democrats, London, New York, I.B. Tauris.
<br />
<br />
<br />LINZ, Juan J. ve STEPAN, Alfred (1996): Problems of Democratic Transition and Consolidation, Southern Europe, South America, and Post-Communist Europe, Baltimore, The Johns Hopkins University Press.
<br />
<br />
<br />Lipset, S.M. (1959), “Some Social Requisites of Democracy: Economic Development and Political Legitimacy,” American Political Science Review 53, 69-105.
<br />
<br />
<br />Monshipouri, Mahmood. (1995) Democratization, Liberalization and Human Rights in the Third World. London: Lynne Rienner Publishers
<br />
<br />
<br />Parry, Geraint and Moran, Micheal, eds. (1994) Democracy and Democratization. New York: Routledge
<br />
<br />
<br />Przeworski, Adam, and Fernando Limongi (1993), “Political Regimes and Economic Growth,” Journal of Economic Perspectives 7 (3), 51-69.
<br />
<br />
<br />Rodrik, Dani (1995), “The Dynamics of Political Support for Reforms in Economies in Transition,” Journal of the Japanese and International Economies 9 (4), 403-425.
<br />
<br />
<br />Shleifer, Andrei (1998), “Government in Transition,” European Economic Review 41 (3-5),
<br />
<br />385-410.
<br />
<br />
<br />Wolff, Holger C. (1999), Transition Strategies: Choices and Outcomes, Princeton Studies in International Finance No. 85 (June), Department of Economics, Princeton University, Princeton, NJ.
<br />
<br /><span style="font-weight: bold;font-size:130%;" ><span style="color: rgb(255, 0, 0);"></span></span>
<br /></span>Unknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8805873587982049304.post-71039381831475127182011-08-08T14:28:00.005+01:002011-08-10T08:58:37.820+01:008888 songs<center><iframe src="http://www.youtube.com/embed/ntxRso06bhc" allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" width="425"></iframe><center>
<br /><center><iframe src="http://www.youtube.com/embed/PEshYuZgC7A" allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" width="425"></iframe><center>
<br /><center><iframe src="http://www.youtube.com/embed/5es-7f1f8Ew" allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" width="425"></iframe><center>
<br /></center></center></center></center></center></center>Khin Ma Ma Myohttp://www.blogger.com/profile/04175997936171231938noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8805873587982049304.post-22842042514310358402011-08-05T10:37:00.003+01:002011-08-05T10:42:05.263+01:00အေတြးအေခၚႏွင့္ လမ္းစဥ္ (အပိုင္း - ၅)<span style="color: rgb(0, 0, 153);">(၁) Civil Society ဆိုင္ရာ အခက္အခဲမ်ား</span><br /><br />political liberalization အေတြးအေခၚကို ကိုင္စြဲ၍ ဒီမိုကေရစီ ပန္းတိုင္သို႕ သြားရန္ ၾကိဳးပမ္းမွဳတြင္ civil society ၏ အခန္းက႑မွာ အလြန္ အေရးပါလွသည္။ ႏိုင္ငံေတာ္မွ ၾကိဳးကိုင္ျခယ္လွယ္မွဳ ကင္းရွင္းသည့္ အစုအဖြဲ႕မ်ား၊ လူထုလွဳပ္ရွားမွဳမ်ားႏွင့္ ပညာတတ္လူပုဂၢိဳလ္မ်ား ပါ၀င္ေသာ active civil society ရွင္သန္လာေရးသည္ အေရးၾကီးလွေသာ လိုအပ္ခ်က္တရပ္ျဖစ္သည္။ အဆိုပါ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားသည္ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းမွ ဒီမိုကေရစီ စံမ်ားကို နားလည္က်င့္သံုးလာေစေရး၊ ကြဲျပားျခားနားမွဳမ်ားအၾကားမွ ညီညြတ္မွဳကို နားလည္လက္ခံလာေစေရး၊ စီးပြားေရးႏွင့္ လူမွဳေရး ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳမ်ား ရွိလာေစေရးတို႕ကို ေဆာင္ရြက္ရမည္ျဖစ္ျပီး၊ ႏိုင္ငံေတာ္၏ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ ၾကိဳးကိုင္ ခ်ယ္လွယ္မွဳမ်ားႏွင့္ တတ္ႏိုင္သမွ် ကင္းရွင္းရမည္ ျဖစ္ေလသည္။ သို႕မွသာ ႏိုင္ငံေတာ္၏ ပါ၀ါခ်ိန္ခြင္လွ်ာကို တဘက္တလမ္းမွ ထိန္းေက်ာင္းႏိုင္မည္ျဖစ္ျပီး၊ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအား ႏိုင္ငံေတာ္မွ ထိန္းခ်ဳပ္ထားမွဳကို အားေပ်ာ့ေစမည္ ျဖစ္သည္။ အစိုးရမဟုတ္ေသာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား (အန္ဂ်ီအို) မ်ားသည္ state ႏွင့္ society တို႕ အၾကားတြင္ buffer zone အျဖစ္ ရပ္တည္ၾကရမည္ျဖစ္သည္။<br /><br />political liberalization ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ခဲ့သည့္ ႏိုင္ငံအမ်ားစုတြင္ civil society အဖြဲ႕ အမ်ားစုကို အာဏာရွင္တို႕က ၾကိဳတင္ဖြဲ႕စည္း ထိန္းခ်ဳပ္ထားသည္။ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအတြင္းတြင္ civil society အားေကာင္းလာေစရန္ ပညာေရး၊ လူမွဳေရး၊ စီးပြားေရးက႑မ်ားမွ ထိုးေဖာက္ေနသည့္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ လူပုဂၢိဳလ္မ်ားအား ပံုမွန္ ေစာင့္ၾကည့္ေလ့ရွိျပီး၊ အဆိုပါ အဖြဲ႕မ်ားႏွင့္ လူပုဂၢိဳလ္မ်ားသည္ အာဏာရွင္တို႕ႏွင့္ ၾကိဳးကိုင္အဖြဲ႕မ်ားအား ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္လာမည့္ အေျခအေနရွိမရွိကို အကဲျဖတ္ေလ့ရွိသည္။ အာဏာရွင္ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား က်င္းပ၍ ႏိုင္ငံတကာေရးရာတြင္ international legitimacy ရေစရန္ ၾကိဳးပမ္းထားေသာ ၾကိဳးကိုင္အစိုးရမ်ား၏ ရပ္တည္မွဳကို ထိခိုက္လာႏိုင္သည္ဟု ယူဆပါက public space ကို ျပန္လည္ကန္႕သတ္သည္။ လိုအပ္လာပါက အမ်ိဳးသားလံုျခံဳေရး (national security concerns) ကို အေၾကာင္းျပ၍ civil society ကို ဖိႏွိပ္ရန္ႏွင့္ အာဏာျပန္သိမ္းႏိုင္ရန္ ဥပေဒမ်ား သတ္မွတ္ျပဌာန္းထားသည္။ သို႕ျဖစ္ရာ အာဏာရွင္တို႕၏ political liberalization ကို အခြင့္အေရးဟု သတ္မွတ္၍ ဒီမိုကေရစီ ပန္းတိုင္သို႕ အေရာက္သြားရန္ ၾကိဳးပမ္းလိုသူမ်ားသည္ အဆိုပါ obstacles မ်ားကို မည္သို႕ ေက်ာ္လႊားမည္နည္းဟူေသာ လမ္းစဥ္မ်ားကို စဥ္းစားထားၾကရန္ လိုအပ္သည္။<br /><br /><span id="fullpost"><br /><span style="color: rgb(0, 0, 153);">(၂) ႏိုင္ငံေရးယဥ္ေက်းမွဳဆိုင္ရာ အခက္အခဲမ်ား</span><br /><br />ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံတြင္ ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အာဏာရွင္စနစ္ တည္တံ့ခိုင္ျမဲေနရျခင္း အေၾကာင္းတရား မ်ားတြင္ ႏိုင္ငံေရးယဥ္ေက်းမွဳဆိုင္ရာ အေၾကာင္းအခ်က္မ်ားလည္း ပါ၀င္ေလ့ရွိသည္။ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံေရးယဥ္ေက်းမွဳသည္ ဒီမိုကေရစီ စနစ္၏ အေျခခံသေဘာတရားမ်ားႏွင့္ ကြဲျပားျခားနားျပီး၊ အာဏာရွင္ဆန္ေသာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းသ႑ာန္ ျဖစ္တည္ေနပါက ဒီမိုကေရစီ စနစ္ ရွင္သန္ခိုင္မာေရးကို အတားအဆီး ျဖစ္ေစႏိုင္ပါသည္။ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ား၏ ႏိုင္ငံေရးယဥ္ေက်းမွဳကို ေရွးႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာကပင္ "patrimonialism" ဆိုေသာ သေဘာတရားက လႊမ္းမိုးထားပါသည္။<br /><br />"patrimonialism" ဆိုသည္မွာ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ အလုပ္အတူ တြဲလုပ္ရမည့္ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ငယ္မ်ား၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ၀န္ထမ္းမ်ားကို သူတို႕ႏွင့္ နီးစပ္ေသာ အသိုင္းအ၀ိုင္းအတြင္းမွ မိသားစု၀င္မ်ားႏွင့္ ပုဂၢိဳလ္ေရးအရ သစၥာရွိသူဟု ယူဆထားသူ မ်ားကိုသာ ေရြးခ်ယ္တာ၀န္ ေပးအပ္ျခင္း ျဖစ္သည္။ အာဏာရွင္ အသိုင္းအ၀ိုင္းတြင္သာမက အတိုက္အခံတို႕၏ ႏိုင္ငံေရး အ၀န္းအ၀ိုင္းတြင္ပါ ယင္းသို႕ ျပဳလုပ္ၾကသည့္အခါ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ အနီးတြင္ ရွိေနသူမ်ားသည္ လိုအပ္လွ်င္ ေခါင္းေဆာင္မ်ားကို ေ၀ဖန္အၾကံျပဳခ်က္မ်ား ေပးႏိုင္မည့္ အရည္အခ်င္းရွိ ပုဂၢိဳလ္မ်ား မဟုတ္ပဲ ေခါင္းေဆာင္မ်ား အလိုက် ေခါင္းညိမ့္လက္ခံျပီး ပုဂၢိဳလ္ေရး ကိုးကြယ္မွဳ လုပ္ေနသူမ်ားသာ ရွိလာသည္။<br /><br />ႏိုင္ငံေရးရာမ်ားတြင္ အရည္အေသြးက အဓိကမက်ပဲ မည္သူ႕သားသမီး၊ မည္သူ႕ေဆြမ်ိဳးသားခ်င္း ဆိုသည္က အေရးပါလာသည္။ ပုဂၢိဳလ္ေရး ကိုးကြယ္သူမ်ားကသာ မ်ားျပီး၊ ေ၀ဖန္ ပိုင္းျခားဥာဏ္ျဖင့္ သတိေပးႏိုင္သူမ်ားက အနီးတြင္ မရွိသည့္အခါ ေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ ငါတေကာ ေကာကာ လုပ္ေဆာင္မွဳမ်ား ေပၚထြက္လာတတ္သည္။ ဒီမိုကေရစီ အတိုက္အခံ ေခါင္းေဆာင္မ်ားပင္ျဖစ္ေစကာမူ ဤသေဘာတရား၏ လႊမ္းမိုးမွဳမ်ားကို ခံရပါက အာဏာရွင္ဆန္ဆန္ ျပဳမူမွဳမ်ား ရွိလာတတ္သည္။ "patrimonialism" သေဘာတရား လႊမ္းမိုးခံရသည့္ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတြင္ ႏိုင္ငံေရးအခြင့္အလမ္းႏွင့္ စီးပြားေရး အခြင့္အလမ္းမွာ ယွဥ္တြဲေနတတ္သည္။<br /><br />လူ႕အဖြဲ႕အစည္းမွာလည္း ကိုယ္ပိုင္အရည္အခ်င္းႏွင့္ တက္လမ္းရွာေဖြျခင္းကို အားေပးေလ့မရွိ။ ႏိုင္ငံေရးအရ အခြင့္အလမ္း ရွိေနေသာ အုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ား၏ အသိုင္းအ၀ိုင္းမ်ားအား မွီခိုမွဳမ်ားကို အားေပးေလ့ရွိသည္။ ဥပမာ- စစ္အာဏာရွင္စနစ္ ျဖစ္လွ်င္ ႏိုင္ငံေရးအခြင့္အာဏာရွိေနေသာ စစ္တပ္တြင္း၌ အေရးပါေသာ ရာထူးမ်ား ရရွိေစရန္ အားေပးခ်ီးေျမွာက္သည့္ လူအမ်ား ေပၚထြက္လာမည္။ ဒီမိုကေရစီ ဘက္ေတာ္သားမ်ားက ႏိုင္ငံေရးအာဏာ ရျပန္လွ်င္လည္း အဆိုပါ လူအမ်ားသည္ပင္ ဒီမိုကေရစီ ေခါင္းေဆာင္မ်ားအား ေထာက္ခံအားေပးၾကမည္ျဖစ္သည္။ "patrimonialism" သေဘာတရား လႊမ္းမိုးခံရေသာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတြင္ ယင္းသို႕ေသာ လူမ်ား အမ်ားအျပား ပါ၀င္ေလ့ရွိသည္။<br /><br />အဆိုပါ သေဘာတရားသည္ ႏိုင္ငံေရးအာဏာကို မွီတြယ္ျခင္း စိတ္သေဘာႏွင့္ ဆက္စပ္ေနေလရာ ႏိုင္ငံေရးအာဏာကို ျပန္လည္ ထိန္းညွိမည့္ inherent logic of strong civil society ကို ေထာက္ခံ အားေပးျခင္း မရွိ။ သို႕ျဖစ္ရာ civil society အဖြဲ႕အစည္းမ်ား အမ်ားအျပား လိုအပ္သည့္ political liberalization ကို ေႏွာင့္ေႏွး ၾကန္႕ၾကာေစမွဳမ်ား ျဖစ္လာေစႏိုင္သည္။ အဆိုပါ သေဘာတရား၏ လႊမ္းမိုးမွဳ ေလ်ာ့နည္းလာေသာ လူ႕ေဘာင္သစ္ကို တည္ေဆာက္ႏိုင္မွသာ political liberalization အေတြးအေခၚျဖင့္ ဒီမိုကေရစီ ပန္းတိုင္သို႕ အေရာက္သြားႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။<br /><br /><br /><span style="color: rgb(0, 0, 153);">(၃) စီးပြားေရး ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳ ဆိုင္ရာ အခက္အခဲမ်ား</span><br /><br />အာဏာရွင္မ်ားဘက္မွ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား က်င္းပေပးျခင္း၊ ႏိုင္ငံေရး ပါ၀င္ပတ္သက္ခြင့္ အနည္းငယ္ ေပးလာျခင္း စသည္တို႕တြင္ ႏိုင္ငံစီးပြားေရး အေျခအေနႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ အေျခအေနမ်ား ပါ၀င္ေလ့ရွိသည္။ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံတြင္ ေငြေၾကးေဖာင္းပြမွဳႏွဳန္းမ်ားျပီး၊ အလုပ္လက္မဲ့ရာခိုင္ႏွဳန္း ျမင့္မားေနပါက အရပ္သားျပည္သူလူထုကို ႏိုင္ငံေရးပါ၀င္ပတ္သက္ခြင့္ အနည္းငယ္ ေပး၍ စိတ္၀င္စားမွဳ အာရံုေျပာင္းေပးရသည္။ ယင္းသို႕ မဟုတ္လွ်င္ စီးပြားေရး ဆုပ္ယုတ္မွဳ အေျခအေနေပၚမူတည္၍ အာဏာရွင္ဆန္႕က်င္ေရး စနစ္ လွဳပ္ရွားမွဳမ်ား ေပၚထြက္လာႏိုင္သည္။<br /><br />အခ်ိဳ႕က ဆိုတတ္ၾကသည္။ အာဏာရွင္မ်ားက ေရြးေကာက္ပြဲ မလုပ္ေပးပဲ အာဏာဆက္သိမ္းလွ်င္လဲ ရပါလ်က္ ေရြးေကာက္ပြဲျပဳလုပ္ေပးသည္မွာ အာဏာရွင္ဘက္က သေဘာထား ေပ်ာ့ေပ်ာင္းလာျခင္းျဖစ္သည္ ဟု ဆိုတတ္ၾကသည္။ အာဏာရွင္တို႕ဘက္မွ စတင္သည့္ political liberalization ျဖစ္ရပ္အခ်ိဳ႕အတြက္ ဤအဆိုမွာ မွန္ေကာင္းမွန္မည္ ျဖစ္ေသာ္လည္း ျဖစ္ရပ္တိုင္း တြင္ကား မဟုတ္ေခ်။ ေခြးတေကာင္ကို အျပင္သို႕ ေခၚ၍ လမ္းေလွ်ာက္ထြက္ပါက လက္ထဲတြင္ အတင္းဆုပ္ျပီး ကိုင္ထား၍ မရ။ မထင္မွတ္ခ်ိန္တြင္ လြတ္ထြက္သြားႏိုင္သည္။ လမ္းေလွ်ာက္ခြင့္၊ ေျပးခြင့္ အနည္းငယ္ကိုေတာ့ ေပးရသည္။ ကိုင္ထားေသာ ၾကိဳးကို လိုသလို အဆြဲအဆန္႕ လုပ္ႏိုင္ဖို႕သာ လိုသည္။ political liberalization ဆိုသည္မွာလည္း ဤနည္းႏွယ္ႏွယ္ပင္။ လြတ္ထြက္သြားမည္စိုး၍ ၾကိဳးတန္းလန္းျဖင့္ လြတ္လပ္ခြင့္ ေပးလိုက္ျခင္းသာ ျဖစ္သည္။<br /><br />၁၉၇၃ ခုႏွစ္က အီဂ်စ္ႏိုင္ငံတြင္ Sadet က တံခါးဖြင့္ စီးပြားေရး မူ၀ါဒကို က်င့္သံုးခဲ့သည္။ တံခါးဖြင့္ စီးပြားေရး မူ၀ါဒ က်င့္သံုးခ်ိန္တြင္ ျပဳလုပ္ရန္ လိုအပ္သည့္ အျခားေသာ macro-economic arrangements မ်ားကို မျပဳလုပ္ေသာေၾကာင့္ လက္တဆုပ္စာ လုပ္ငန္းရွင္ တစုသာ ေပၚထြက္လာျပီး၊ တိုင္းျပည္တြင္ ဆင္းရဲခ်မ္းသာ ကြာဟႏွဳန္းက မတရား ထိုးတက္သြားခဲ့သည္။ ၁၉၇၇ ခုႏွစ္တြင္ အေျခခံစားေသာက္ကုန္ ေစ်းႏွဳန္းမ်ားက တရေဟာ ထိုးတက္သြားျပန္ရာ ႏိုင္ငံႏွင့္ အ၀ွမ္း ဆႏၵျပပြဲမ်ား ေပၚလာေတာ့သည္။ အဆိုပါ အေျခအေနမ်ား ထပ္မံ ေပၚေပါက္လာျခင္း မရွိေစရန္ အီဂ်စ္အစိုးရက အတိုက္အခံပါတီမ်ားကို ပါတီေထာင္ခြင့္ ေပးလိုက္သည္။ လူအမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ စုေ၀းခြင့္၊ ေျပာဆိုခြင့္ အနည္းငယ္ ေပးလိုက္သည္။<br /><br />စိတ္ပညာသေဘာအရ လူတေယာက္၏ စိတ္ထဲတြင္ ပိတ္ေလွာင္မြန္းၾကပ္ေနမွဳကို လြတ္လပ္စြာ ေဖာ္ထုတ္ခြင့္ ေပးလိုက္သည့္အခါ ထိုလူ၏ စိတ္ထဲတြင္ ေပါ့ပါးသြားေလ့ရိွရာ အာဏာရွင္အစိုးရသို႕ စုျပံဳလာေသာ မေက်နပ္မွဳမ်ားကို ေဖာ္ထုတ္ခြင့္ျပဳ လိုက္ျခင္းျဖင့္ မေက်နပ္မွဳမ်ား ေပါက္ကြဲထြက္သြားျပီး ဆန္႕က်င္သည့္ အဆင့္သို႕ မတက္လွမ္းေတာ့ပဲ ျပီးသြားတတ္သည္။ အီဂ်စ္ႏိုင္ငံအပါအ၀င္ အေရွ႕အလယ္ပိုင္း ႏိုင္ငံအမ်ားစုတြင္ တတိယလွိဳင္း ဒီမိုကေရစီ လွိဳင္းလံုးၾကီးႏွင့္ ေမ်ာမပါပဲ အာဏာရွင္အစိုးရမ်ား ရပ္တည္ေနႏိုင္သည့္ အေၾကာင္းအခ်က္မ်ားတြင္ ဤအခ်က္ကလဲ တခ်က္ အပါအ၀င္ပင္ျဖစ္သည္။ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသမွ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ political liberalization အေတြးအေခၚ လႊမ္းမိုးခဲ့သည္မွာ ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ရွိခဲ့ျပီး၊ ဒီမိုကေရစီ ပန္းတိုင္သို႕ တက္လွမ္းျခင္း မရွိပဲ ရပ္တန္႕ေနခဲ့သည္မွာလဲ ကာလအတန္ၾကာျမင့္ခဲ့ျပီျဖစ္သည္။ မည္သို႕ဆိုေစ political liberalization အေတြးအေခၚသည္ အာဏာရွင္ အစိုးရမ်ားမွ အာဏာကို အသြင္သ႑ာန္တမ်ိဳးျဖင့္ ဆက္လက္ခ်ဳပ္ကိုင္ထားႏိုင္ေစေရးအတြက္ ေဆးေကာင္းတခြက္ပင္ ျဖစ္သည္။ စီးပြားေရး အက်ပ္အတည္း ျပႆနာမ်ားကို ႏိုင္ငံေရးနည္းလမ္းျဖင့္ အာရံုေျပာင္းေပးႏိုင္သည့္ မ်က္လွည့္ ဆရာ တပါး ဟုလည္း ဆိုႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။<br /><br />သို႕ရာတြင္ political liberalization ႏွင့္ စီးပြားေရးဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳတို႕သည္ လံုး၀ ဆက္စပ္ျခင္း မရွိသည္ကား မဟုတ္။ political liberalization လုပ္ခ်ိန္ႏွင့္ တျပိဳင္နက္တည္းတြင္ economic liberalization ကိုပါ ပူးတြဲလုပ္ေဆာင္ရန္ လိုအပ္သည္။ အသြင္ေျပာင္းကာလ စီးပြားေရး အေျခအေနကို မွန္ကန္ေသာ မူ၀ါဒမ်ား ခ်မွတ္၍ ရလဒ္ေကာင္းမ်ား ေပၚထြက္လာေအာင္ ေဆာင္ရြက္ရန္ လိုအပ္သည္။ Transition-induced contraction ေၾကာင့္ ျဖစ္လာႏိုင္ေသာ ထုတ္လုပ္မွဳႏွဳန္း က်ဆင္းျခင္းကို ၾကိဳတင္ကာကြယ္ထားႏိုင္မည့္ မူမ်ား ခ်ရမည္။ supplier-buyer relationship ကို ဖရိုမရဲ မျဖစ္ေစရန္ ထိန္းေက်ာင္းေပးရမည္။<br /><br />အသြင္ကူးကာလ စီးပြားေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွဳတြင္ အေရးၾကီးေသာ ဧရိယာ သံုးမ်ိဳးျဖစ္ေသာ liberalization of internal markets, liberalization of external markets, privatization and restructuring စသည္တို႕တြင္ သင့္ေလ်ာ္ေသာ မူ၀ါဒမ်ား ခ်မွတ္ရန္ လိုအပ္သည္။ အသြင္ကူးကာလ စီးပြားေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွဳ ဆိုင္ရာ မဟာဗ်ဴဟာ ႏွစ္မ်ိဳးျဖစ္သည့္ shock therapy ႏွင့္ gradual reform strategy တို႕အနက္ အခ်ိန္ကာလႏွင့္ ကိုင္ညီသည့္ မဟာဗ်ဴဟာကို ေရြးခ်ယ္ႏိုင္မွဳကလည္း အေရးၾကီးေလသည္။<br /><br />စီးပြားေရးအေျခအေနဆိုးရြားမွဳေၾကာင့္ political liberalization စတင္လာျခင္း ျဖစ္ေသာ္လည္း၊ တက္လာသည့္ အစိုးရသစ္မွ အေျခအေနႏွင့္ ကိုက္ညီမည့္ စီးပြားေရးမူ၀ါဒမ်ားကို မွန္မွန္ကန္ကန္ အသံုးခ်ႏိုင္လွ်င္ liberalization ႏွင့္ economic growth တို႕အၾကားတြင္ positive relationship ျဖစ္လာႏိုင္သည္ျဖစ္ရာ economic reform မ်ား၏ adverse effects မ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္ရန္ နည္းလမ္းမ်ားကို ရွာေဖြၾကရမည္ျဖစ္သည္။ ဒီမိုကေရစီႏွင့္ economic growth တို႕အၾကားမွ ဆက္စပ္မွဳမွာ positive တခုတည္း မဟုတ္ေၾကာင္းကိုလည္း သတိျပဳၾကရန္ လိုအပ္သည္။ political liberalization ႏွင့္ economic liberalization တို႕ တျပိဳင္တည္း ျဖစ္မလာပါက negative marginal effects မ်ား ေပၚထြက္လာတတ္ပါသည္။<br /><br />အေရးၾကီးဆံုးအခ်က္မွာ ဒီမိုကေရစီသည္ ႏိုင္ငံေရး မေသခ်ာမွဳႏွင့္ ဆက္စပ္ေနျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ဒီမိုကေရစီ အစိုးရမ်ားသည္ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားျဖင့္ မူ၀ါဒ ခ်မွတ္ႏိုင္ေရးကို ၾကိဳးပမ္းၾကရသည္ျဖစ္ရာ စီးပြားေရး မူ၀ါဒ သက္တမ္းမ်ားသည္ ေရြးေကာက္ပြဲသက္တမ္းျဖင့္ အခ်ိန္မတူညီပဲ economic reform ၏ ေရတို adverse effects မ်ား ေနာက္တၾကိမ္ ေရြးေကာက္ပြဲမတိုင္မီ ေပၚထြက္လာျပီး၊ ေရြးေကာက္ပြဲသစ္တြင္ ႏိုင္ငံေရးအရ backlash ျဖစ္မည္ကို အာဏာရပါတီမ်ားက စိုးရိမ္ေလ့ရွိၾကပါသည္။ သို႕ျဖစ္ရာ ေရတိုတြင္ ေႏွာင့္ေႏွးေသာ္လည္း ေရရွည္ အက်ိဳးစီးပြားကို ေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္မည့္ မူ၀ါဒမ်ားကို ေရွာင္ၾကဥ္၍ ေရတိုအက်ိဳးစီးပြားကိုသာ ၾကည့္တတ္ၾကေလရာ ဒီမိုကေရစီ အေျခခံသေဘာတရားျဖစ္သည့္ ေရြးေကာက္ပြဲျပဳလုပ္ျခင္းကပင္လွ်င္ ေရရွည္စီးပြားေရး တိုးတက္မွဳကို ျပန္လည္ ထိခိုက္လာသည္မ်ားလည္း ရွိတတ္ပါသည္။<br /><br />အထက္ပါ အခ်က္မ်ားအျပင္ political liberalization အေတြးအေခၚျဖင့္ ဒီမိုကေရစီ ပန္းတိုင္သို႕ အေရာက္သြားေရးတြင္ အခက္အခဲျဖစ္ေစႏိုင္မည့္ ပထ၀ီ၀င္ ႏိုင္ငံေရး အေျခအေနမ်ား၊ ႏိုင္ငံတကာကုန္သြယ္ေရး၊ ႏိုင္ငံျခားေရး အေျခအေနမ်ားႏွင့္ လူမွဳေရး အေျခအေနမ်ားစြာလဲ ရွိပါေသးသည္။ Political liberalization ဆိုင္ရာ က်မ္းတေစာင္ မဟုတ္၍ အက်ယ္မခ်ဲ႕လိုေတာ့ပါ။ Political liberalization အေတြးအေခၚကို ကိုင္စြဲ၍ ဒီမိုကေရစီ ပန္းတိုင္ကို အေရာက္ခ်ီရန္ ရည္ရြယ္သူမ်ားအေနျဖင့္ အဆိုပါ အေျခအေနမ်ားကို နားလည္သိရွိထားၾကရန္ လိုအပ္ေပလိမ့္မည္။<br /><br /><span style="color: rgb(0, 0, 153);">(ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္)</span><br /><br /><br /><span style="font-size:130%;"><span style="color: rgb(255, 0, 0);">ခင္မမမ်ိဳး</span></span><br /><br /></span>Unknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8805873587982049304.post-44887518739954637112011-08-03T16:55:00.000+01:002011-08-03T17:01:05.585+01:00ေၾသာ္- ဆိုေပမယ့္ (ကဗ်ာ)<a title="View ေၾသာ္- ဆိုေပမယ့္..... on Scribd" href="http://www.scribd.com/doc/61536755/%E1%80%B1%E1%81%BE%E1%80%9E%E1%80%AC%E1%80%B9-%E1%80%86%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B1%E1%80%95%E1%80%99%E1%80%9A%E1%80%B9%E1%80%B7" style="margin: 12px auto 6px auto; font-family: Helvetica,Arial,Sans-serif; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; font-size: 14px; line-height: normal; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; -x-system-font: none; display: block; text-decoration: underline;">ေၾသာ္- ဆိုေပမယ့္.....</a><iframe class="scribd_iframe_embed" src="http://www.scribd.com/embeds/61536755/content?start_page=1&view_mode=list&access_key=key-ukeb2s25jw5g82gxzkv" data-auto-height="true" data-aspect-ratio="0.706697459584296" scrolling="no" id="doc_48067" width="100%" height="600" frameborder="0"></iframe><script type="text/javascript">(function() { var scribd = document.createElement("script"); scribd.type = "text/javascript"; scribd.async = true; scribd.src = "http://www.scribd.com/javascripts/embed_code/inject.js"; var s = document.getElementsByTagName("script")[0]; s.parentNode.insertBefore(scribd, s); })();</script>Khin Ma Ma Myohttp://www.blogger.com/profile/04175997936171231938noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8805873587982049304.post-59430774789909578432011-08-02T01:21:00.002+01:002011-08-02T01:27:02.050+01:00ရွစ္ေလးလံုးႏွစ္ပတ္လည္ စာစုမ်ား (မလအ)<a title="View ရွစ္ေလးလံုးစာစုမ်ား (မလအ) on Scribd" href="http://www.scribd.com/doc/61404950/%E1%80%9B%E1%80%BD%E1%80%85%E1%80%B9%E1%80%B1%E1%80%9C%E1%80%B8%E1%80%9C%E1%80%B6%E1%80%AF%E1%80%B8%E1%80%85%E1%80%AC%E1%80%85%E1%80%AF%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%99%E1%80%9C%E1%80%A1" style="margin: 12px auto 6px auto; font-family: Helvetica,Arial,Sans-serif; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; font-size: 14px; line-height: normal; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; -x-system-font: none; display: block; text-decoration: underline;">ရွစ္ေလးလံုးစာစုမ်ား (မလအ)</a><iframe class="scribd_iframe_embed" src="http://www.scribd.com/embeds/61404950/content?start_page=1&view_mode=list&access_key=key-ze7pna06yqiwro6oejd" data-auto-height="true" data-aspect-ratio="0.706697459584296" scrolling="no" id="doc_10622" width="100%" height="600" frameborder="0"></iframe><script type="text/javascript">(function() { var scribd = document.createElement("script"); scribd.type = "text/javascript"; scribd.async = true; scribd.src = "http://www.scribd.com/javascripts/embed_code/inject.js"; var s = document.getElementsByTagName("script")[0]; s.parentNode.insertBefore(scribd, s); })();</script>Khin Ma Ma Myohttp://www.blogger.com/profile/04175997936171231938noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8805873587982049304.post-26852261946135852062011-08-01T01:37:00.001+01:002011-08-01T01:41:08.469+01:00ျမိဳ႕ျပဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ေလွ်ာ့ခ်ေရးဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားမွာ ေက်းလက္ေဒသကေန ျမိဳ႕ျပသို႕ ေျပာင္းေရႊ႕အေျခခ်မွဳ (rural- urban migration) ႏွဳန္းက တိုးတက္မ်ားျပားလာပါတယ္။ ဒီလို ေျပာင္းေရႊ႕အေျခခ်သူအမ်ားစုဟာ အလုပ္အကိုင္အခြင့္အလမ္းနဲ႕ လူမွဳဘ၀ တိုးတက္မွဳ အခြင့္အလမ္းအတြက္ ျမိဳ႕ျပကို ေျပာင္းေရႊ႕ေနထိုင္ၾကတာ ျဖစ္ေပမယ့္ ျမိဳ႕ျပရွင္သန္ေနထိုင္မွဳ စရိတ္ၾကီးမားျခင္း၊ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး ကုန္က်စရိတ္ၾကီးမားျခင္း၊ က်န္းမာသန္႕ရွင္းမွဳမရွိေသာ ဆင္ေျခဖံုးမ်ားတြင္ ေနထိုင္ရျခင္း၊ ေရာဂဘယ ကူးစက္ျပန္႕ပြားျခင္း စတဲ့ အေျခအေနေတြကို ရင္ဆိုင္ရျပီး တိုးတက္တဲ့ လူမွဳဘ၀ အခြင့္အလမ္းေတြကို ခံစားခြင့္ မရၾကပါဘူး။ ျမိဳ႕ျပသို႕ ေျပာင္းေရႊ႕အေျခခ်မွဳ ရာခိုင္ႏွဳန္း ျမင့္တက္လာတာနဲ႕အမွ် လူဦးေရထူထပ္မွဳရွိလာသလို၊ ျမိဳ႕ျပဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ (urban poverty) ႏွဳန္းကလဲ တိုးျမင့္လာပါတယ္။<br /><br /><span id="fullpost"><br /><br /><span style="font-weight:bold;">ျမိဳ႕ျပဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ သြင္ျပင္လကၡဏာမ်ား</span><br /><br />ျမိဳ႕ျပဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳမွာ သြင္ျပင္လကၡဏာ (၅) ရပ္ ရွိပါတယ္။ ပထမသြင္ျပင္လကၡဏာကေတာ့ ၀င္ေငြမေလာက္ငမွဳ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမိဳ႕ျပမွာ ေနထိုင္တဲ့ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူေတြဟာ မ်ားေသာအားျဖင့္ အလုပ္တခုခု လုပ္ေနသူမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ ေက်းလက္ေဒသမွာ ေနထိုင္သူမ်ားထက္ ၀င္ေငြပိုမ်ားေပမယ့္ ျမိဳ႕ျပရဲ႕ ေနထိုင္မွဳအသံုးစရိတ္ၾကီးမားမွဳေၾကာင့္ ၀င္ေငြ မေလာက္ငမွဳ နဲ႕ ရင္ဆိုင္ၾကရတတ္ပါတယ္။ စား၀တ္ေနေရး အေျခခံလိုအပ္ခ်က္ေတြ ျပည့္စံုဖို႔အတြက္ ၀င္ေငြေလာက္ငမွဳ မရွိပဲ ၾကံဳရာက်ပန္းအလုပ္မ်ား လုပ္ကိုင္ရတတ္တာေၾကာင့္ အလုပ္အကိုင္လံုျခံဳေရး အခက္အခဲနဲ႕လဲ ရင္ဆိုင္ရတတ္ပါတယ္။ <br /><br />ဒုတိယသြင္ျပင္လကၡဏာကေတာ့ ငတ္မြတ္ေခါင္းမွဳ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမိဳ႕ျပဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူေတြဟာ အစားအစာေတြကို ၀ယ္ယူစားသံုးၾကရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေက်းလက္ေဒသမွာလို ေျမပိုေျမလွ်ံ မရွိတဲ့အတြက္ စိုက္ပ်ိဳးေရးနဲ႕ ေမြးျမဴေရးလုပ္ဖို႕ ခဲယဥ္းတာေၾကာင့္၊ အစားအစာေတြကို ၀ယ္ယူစားသံုးၾကရပါတယ္။ ဒီလို ၀ယ္ယူစားသံုးရတဲ့အခါမွာလဲ သယ္ယူ ပို႕ေဆာင္ေရးစရိတ္နဲ႕ အဆင့္ဆင့္ ျဖန္႕ျဖဴးစရိတ္ေတြေၾကာင့္ ျမိဳ႕ျပမွာေနထိုင္သူေတြဟာ ေက်းလက္မွာေနထိုင္သူေတြထက္ အစားအေသာက္ ကုန္က်စရိတ္ ပိုျပီး မ်ားပါတယ္။ ျမိဳ႕ျပဆင္ေျခဖံုးရပ္ကြက္မ်ားနဲ႕ က်ဴးေက်ာ္ရပ္ကြက္မ်ားမွာ ေနထိုင္ရသူေတြဟာ သန္႕ရွင္းတဲ့ေရနဲ႕ ပတ္၀န္းက်င္ မရွိျခင္းေၾကာင့္ ေရာဂါဘယ ကူးစက္ခံရမွဳ အႏၱရာယ္ကိုလဲ ရင္ဆိုင္ၾက ရပါတယ္။ infection-related အစာအာဟာရခ်ိဳ႕တဲ့မွဳ ျပႆနာက ျမိဳ႕ျပမွာ အျဖစ္မ်ားပါတယ္။<br /><br />တတိယသြင္ျပင္လကၡဏာကေတာ့ informal sector အလုပ္အကိုင္အေျခအေန ျဖစ္ပါတယ္။ ျမိဳ႕ျပမွာ အလုပ္လုပ္ကိုင္သူ အမ်ားစုဟာ ေန႕စားလုပ္သားမ်ား၊ ယာယီလုပ္သားမ်ားအျဖစ္ လုပ္ကိုင္ၾကရပါတာျဖစ္တဲ့အတြက္ အလုပ္သမားအခြင့္အလမ္း၊ ဥေပေဒအကာအကြယ္မ်ား ဆံုးရွံဳးၾကရျပီး၊ အလုပ္အကိုင္ မလံုျခံဳမွဳ (job insecurity) ဆိုင္ရာ စိတ္ဖိစီးမွဳေတြကိုလဲ ခံစားၾကရပါတယ္။ <br /><br />စတုတၳသြင္ျပင္လကၡဏာကေတာ့ informal settlements ျဖစ္ပါတယ္။ အလုပ္အကိုင္ အခြင့္အလမ္းေၾကာင့္ အလုပ္နဲ႕ နီးစပ္ရာေနရာေတြမွာ အေျခခ်ေနထိုင္မွဳေတြ ရွိလာပါတယ္။ ဒီလို အေျခခ်ေနထိုင္မွဳတဲ့အခါမွာ ေျမယာပိုင္ဆိုင္မွဳ၊ ငွားရမ္းစရိတ္ ၾကီးမားမွဳ အခက္အခဲေတြေၾကာင့္ မီးရထားလမ္းေဘး၊ ျမစ္ကမ္းေဘး၊ တံတားမ်ားနဲ႕ အမွိဳက္ပံုမ်ားအနီးမွာ က်ဴးေက်ာ္ေနထိုင္ အေျခခ်မွဳေတြ ျဖစ္ပြားလာတတ္ပါတယ္။ <br /><br />ပဥၵမသြင္ျပင္လကၡဏာကေတာ့ ၀န္ေဆာင္မွဳမ်ားကို ခံစားခြင့္ မရျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ က်ဴးေက်ာ္ရပ္ကြက္မ်ားနဲ႕ အျခား informal settlements ေတြမွာ အစိုးရေတြရဲ႕ အေျခခံလူေနမွဳအေဆာက္အအံု ၀န္ေဆာင္မွဳ အားနည္းခ်က္ေတြ ရွိတတ္ပါတယ္။ ေရရရွိေရးအတြက္ ရပ္ကြက္ထဲက public tap ေတြမွာ နာရီေပါင္းမ်ားစြာ တန္းစီေစာင့္ဆိုင္းရမွဳေတြ ရွိတတ္သလို၊ လွ်ပ္စစ္မီးသံုးစြဲႏိုင္မွဳလဲ မရွိၾကပါဘူး။ အညစ္အေၾကးစြန္႕ပစ္မွဳ ျပႆနာေတြလဲ ရွိပါတယ္။ <br /><br /><span style="font-weight:bold;">ျမိဳ႕ျပဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳအား တိုင္းတာျခင္း</span><br /><br />ျမိဳ႕ျပဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ဆိုတာကို ေဘာဂေဗဒရွဳေထာင့္နဲ႕ မႏုႆေဗဒ ရွဳေထာင့္ေတြကေန တိုင္းတာသတ္မွတ္ေလ့ရွိပါတယ္။ ေဘာဂေဗဒရွဳေထာင့္အရ ျမိဳ႕ျပဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳကို တိုင္းတာရာမွာ ၀င္ေငြ (သို႕မဟုတ္) စားသံုးမွဳ ညႊန္ျပကိန္းဂဏာန္းေတြ အျပင္ အာဟာရျပည့္၀မွဳ၊ အစားအစာ မွ်တလံုေလာက္မွဳ၊ စာတတ္ေျမာက္မွဳ၊ သန္႕ရွင္းေသာေရ ရရွိမွဳ၊ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မွဳ ခံစားခြင့္ ဆိုတဲ့ လူမွဳတိုးတက္မွဳဆိုင္ရာ ညႊန္ျပကိန္းဂဏာန္းေတြနဲ႕ တိုင္းတာၾကပါတယ္။ မႏုႆေဗဒ ပညာရွင္ေတြနဲ႕ လူမွုစီမံကိန္းေရးဆြဲသူေတြကေတာ့ အထက္ပါအခ်က္ေတြအျပင္ လူမွဳဘ၀ကြဲျပားျခားနားမွဳနဲ႕ ပစၥည္းဥစၥာဓန မဟုတ္ေသာ အရာမ်ား ခ်ိဳ႕တဲ့မွဳ (non-material deprivation) ကိုပါ ထည့္သြင္းျပီး တိုင္းတာဖို႕ လိုအပ္ေၾကာင္း ဆိုထားၾကပါတယ္။<br /><br />၀င္ေငြနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ညႊန္ျပကိန္းဂဏာန္းေတြမွာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳကြာဟခ်က္ (poverty gap)၊ ၀င္ေငြတန္းတူညီမွ်ျခင္းမရွိမွဳ (income inequality)၊ အလုပ္လက္မဲ့ႏွဳန္း (unemployment rate)၊ အေၾကြးရယူသံုးစြဲႏိုင္မွဳ၊ လွ်ပ္စစ္ပစၥည္း ရယူသံုးစြဲမွဳ (access to electricity) စတာေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။ ပညာေရးနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ညႊန္ျပကိန္းဂဏာန္းေတြမွာေတာ့ စာတတ္ေျမာက္ႏွဳန္း၊ အထက္တန္း၊ အလယ္တန္းႏွင့္ မူလတန္း ျပီးေျမာက္ေအာင္ျမင္မွဳႏွဳန္း၊ ကေလးလုပ္အား၊ ပညာေရးဆိုင္ရာ က်ားမကြဲျပားမွဳ၊ ပညာေရးအတြက္ အိမ္ေထာင္တခုခ်င္း စီအလိုက္ ပ်မ္းမွ်အသံုးစရိတ္၊ အလုပ္ခြင္ဆိုင္ရာ သက္ေမြးေက်ာင္း သင္တန္းမ်ားသို႕ တက္ေရာက္ႏိုင္မွဳ စတာေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။ <br /><br />က်န္းမာေရးနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ညႊန္ျပကိန္းဂဏာန္းေတြမွာ အေျခခံက်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွဳ ခံစားခြင့္၊ အစာအာဟာရ ျပည့္၀ေရးဆိုင္ရာ safety nets မ်ားရွိမွဳ၊ အစားအစာအတြက္ အိမ္ေထာင္စုတခုခ်င္းစီအလိုက္ ပ်မ္းမွ် အသံုးစရိတ္၊ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွဳအတြက္ အိမ္ေထာင္တခုခ်င္းစီအလိုက္ ပ်မ္းမွ်အသံုးစရိတ္၊ ေရသံုးစြဲမွာ ပမာဏ၊ ဖြားေသႏွဳန္း၊ ကေလးသူငယ္အစာအာဟာရ ခ်ိဳ႕တဲ့မွဳ၊ လမ္းပန္းဆက္သြယ္မွဳဆိုင္ရာ မေတာ္တဆမွဳမ်ားဆိုင္ရာ ေသဆံုးႏွဳန္း၊ ေရာဂါဘယမ်ားဆိုင္ရာ ေသဆံုးႏွဳန္း၊ အၾကမ္းဖက္မွဳမ်ားဆိုင္ရာ ေသဆံုးႏွဳန္း စတာေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။<br /><br />လံုျခံဳေရးနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ညႊန္ျပကိန္းဂဏာန္းေတြမွာေတာ့ ခြင့္ျပဳခ်က္မရွိေသာ အေဆာက္အဦးမ်ားႏွင့္ က်ဴးေက်ာ္ အိမ္ယာမ်ား တည္ေဆာက္ထားမွုဳႏွဳန္း၊ ရဲတပ္ဖြဲႏွင့္ ဥပေဒအရ အကာအကြယ္ ရယူႏိုင္မွဳ၊ ေျမယာပိုင္ဆိုင္မွဳ အခြင့္အလမ္း၊ လူသတ္မွဳႏွင့္ အျခားရာဇ၀တ္မွဳမ်ား ျဖစ္ပြားမွဳႏွဳန္း စတာေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။ Empowerment နဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ညႊန္ျပကိန္းဂဏာန္းေတြမွာေတာ့ ႏိုင္ငံေရးနဲ႕ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းေတြမွာ ပါ၀င္မွဳ၊ ၀န္ေဆာင္မွဳႏွင့္ အလုပ္အကိုင္ အခြင့္အလမ္းမ်ားအား ခံစားခြင့္၊ တယ္လီဖုန္းႏွင့္ အင္တာနက္ အသံုးျပဳႏိုင္မွဳ၊ စီမံကိန္းေရးရာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားတြင္ ျပည္သူအမ်ား၏ ဆႏၵသေဘာထားေပးပိုင္ခြင့္၊ အစိုးရ ၀န္ေဆာင္မွဳမ်ားအား ျပည္သူအမ်ားမွ ေက်နပ္မွဳ စတာေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။ <br /><br /><span style="font-weight:bold;">ျမိဳ႕ျပဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရး မူ၀ါဒမ်ား</span><br /><br />တိုင္းျပည္တျပည္ရဲ႕ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳမွာ ျမိဳ႕ျပဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး (urban development) က အေရးၾကီးပါတယ္။ ဒီလို ျမိဳ႕ျပဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးအတြက္ ျမိဳ႕ျပဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ (urban poverty) ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ေရးကို ၾကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒီလိုေဆာင္ရြက္ရာမွာ အရပ္ဘက္လူ႕အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ ျမိဳ႕ျပဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားဘက္မွ citizen driven actions မ်ား လုပ္ေဆာင္ဖို႕လိုအပ္သလို၊ ႏိုင္ငံေတာ္ဘက္ကလဲ ျမိဳ႕ျပဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရး မူ၀ါဒမ်ား ထိထိ ေရာက္ေရာက္ ခ်မွတ္ေဆာင္ရြက္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။<br /><br /><br />တႏိုင္တပိုင္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းငယ္မ်ား ေပၚေပါက္လာေစရန္ အားေပးကူညီမွဳ<br /><br />ျမိဳ႕ျပမွာ တႏိုင္တပိုင္ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းငယ္မ်ား ေပၚေပါက္လာျခင္းျဖင့္ အလုပ္အကိုင္အခြင့္အလမ္းမ်ား ေပၚထြက္ျခင္း၊အလုပ္လက္မဲ့ႏွဳန္းေလ်ာ့နည္းျခင္း စတဲ့ အက်ိဳးေက်းဇူးေတြ ရွိလာေစႏိုင္ပါတယ္။ အခ်ိဳ႕လူေတြဟာ အေရာင္းအ၀ယ္ လုပ္ငန္းမ်ားအတြက္ အေတြးအျမင္ရွိေပမယ့္ စတင္ရန္ ေငြအရင္းအႏွီး မရွိတဲ့ အခက္အခဲကို ၾကံဳၾကရတာေၾကာင့္ အလုပ္လက္မဲ့ ျဖစ္ေနၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုအေျခအေနေတြကို ေျဖရွင္းႏိုင္ေရးအတြက္ အစိုးရနဲ႕ အရပ္ဘက္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားက အေသးစားေငြေခ်းေပးတဲ့ အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ား (Micro Finance Institutions) တည္ေထာင္ ျခင္းျဖင့္ အားေပးကူညီႏိုင္ပါတယ္။<br /><br /><span style="font-style:italic;">အလုပ္အကိုင္အခြင့္အလမ္းမ်ား တိုးတက္လာေစရန္ ေဆာင္ရြက္မွဳ</span><br /><br />ျမိဳ႕ျပဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားရဲ႕ အလုပ္အကိုင္အခြင့္အလမ္းမ်ား တိုးတက္လာေစေရးအတြက္ အခြန္ႏွဳန္းထားမ်ားေလွ်ာ့ခ်ျခင္း၊ အလုပ္အကိုင္တိုးခ်ဲ႕မွဳကို ခက္ခဲၾကန္႕ၾကာေစေသာ နည္းဥပေဒမ်ားအား ရုတ္သိမ္းျခင္း၊ အမ်ိဳးသမီးမ်ား လုပ္ငန္းခြင္ ၀င္ႏိုင္ေရးအတြက္ ကေလးသူငယ္ေစာင့္ေရွာက္ေရးစင္တာမ်ား ဖြင့္လွစ္ျခင္း၊ လုပ္ငန္းခြင္သင္တန္းမ်ားေပးျခင္း၊ အလုပ္အကိုင္အခြင့္အလမ္းမ်ား တိုးတက္ေစႏိုင္ေသာ စီးပြားေရးက႑မ်ား ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္လာေစရန္ အားေပးကူညီျခင္း စတဲ့ မူ၀ါဒမ်ားကို ခ်မွတ္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ပါတယ္။<br /><br /><span style="font-style:italic;">ျမိဳ႕ျပစိုက္ပ်ိဳးေရး (urban agriculture) က႑ ဖန္တီးေဖာ္ေဆာင္မွဳ</span><br /><br />ေျမပိုေျမလွ်ံအနည္းငယ္ရွိသူမ်ားအေနနဲ႕ တႏိုင္တပိုင္စိုက္ပ်ိဳးျခင္းျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ အျခားစိုက္ပ်ိဳးႏိုင္သူမ်ားအား ေျမပိုငွားရမ္း အသံုးျပဳေစျခင္းျဖင့္ ျဖစ္ေစ ျမိဳ႕ျပစိုက္ပ်ိဳးေရးက႑ေတြကို ဖန္တီးေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္ပိုင္ အသံုးျပဳေဖာ္ေဆာင္ထားျခင္း မရွိေသာ ေျမပိုေျမလွ်ံမ်ားကို စိုက္ပ်ိဳးေရးက႑အတြက္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားကို ငွားရမ္းအသံုးျပဳေစျခင္းျဖင့္လဲ ျမိဳ႕ျပစိုက္ပ်ိဳးေရးက႑ တိုးတက္လာေအာင္ အားေပးကူညီမွဳေတြ ျပဳလုပ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးတဲ့ ျမိဳ႕ျပစိုက္ပ်ိဳးေရးသမားမ်ားအတြက္ လိုအပ္ေသာနည္းပညာမ်ား ပံ့ပိုးေပးျခင္း၊ အေၾကြးရယူသံုးစြဲႏိုင္ခြင့္ အခြင့္အလမ္းမ်ား တိုးျမွင့္ေပးျခင္း၊ အေျခခံအေဆာက္အအံုဆိုင္ရာ ၀န္ေဆာင္မွဳမ်ားေပးျခင္း စတဲ့ မူ၀ါဒမ်ားကို ခ်မွတ္အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္ပါတယ္။<br /><br /><span style="font-style:italic;">အိမ္တြင္းမွဳလုပ္ငန္းမ်ား တိုးတက္လာေစရန္ အားေပးကူညီျခင္း</span><br /><br />ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူေတြအေနနဲ႕ မုန္႕လုပ္ျခင္း၊ စက္ခ်ဳပ္လုပ္ငန္း၊ ဇာထိုးပန္းထိုးလုပ္ငန္း စတဲ့ တႏိုင္တပိုင္ အိမ္တြင္းမွဳ လုပ္ငန္းေတြကို ဆိုင္ခန္းငွားရမ္းျပီး လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ဖို႕ မလြယ္ကူပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ မိမိအိမ္မွာေနျပီး အလုပ္လုပ္လို႕ရတဲ့ အိမ္တြင္းမွဳလုပ္ငန္းမ်ား တိုးတက္လာေစရန္ အားေပးကူညီဖို႕လိုပါတယ္။ ဒီလိုအိမ္တြင္းမွုလုပ္ငန္းမ်ားကို အားေပး ကူညီေရးအတြက္ အေျခခံအေဆာက္အအံု (လွ်ပ္စီးမီး၊ သန္႕ရွင္းေသာေရ၊ ဆက္သြယ္ေရး စသည္) ဆိုင္ရာ ၀န္ေဆာင္မွဳမ်ား တိုးတက္ေကာင္းမြန္ျခင္း၊ အေသးစားေငြေခ်းလုပ္ငန္းမ်ား ေဖာ္ေဆာင္ေပးျခင္း၊ အိမ္တြင္းမွဳ သင္တန္းမ်ားေပးျခင္း၊ အေျခခံက်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွဳဆိုင္ရာ ၀န္ေဆာင္မွဳေပးျခင္း၊ ေစ်းကြက္မ်ားေဖာ္ေဆာင္ေပးျခင္း၊ လုပ္ငန္းတည္ေထာင္မွဳ ဆိုင္ရာ အၾကံဥာဏ္မ်ားေပးျခင္း စတဲ့ မူ၀ါဒေတြကို ခ်မွတ္အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္ပါတယ္။<br /><br /><span style="font-style:italic;">လူမွဳေထာက္ကူအခြင့္အလမ္းမ်ား ပံ့ပိုးေပးျခင္း</span><br /><br />ျမိဳ႕ျပဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားဟာ မ်ားေသာအားျဖင့္ ပံုမွန္လုပ္ခလစာေတြအေပၚမွာ မွီျပီး ရပ္တည္ေနသူမ်ား မဟုတ္ၾကပါဘူး။ ၾကံဳရာက်ပန္းအလုပ္ေတြ လုပ္ကိုင္ေနၾကရသူမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အစာအာဟာရ ျပည့္စံုေလာက္ငေရးအတြက္ ေငြေၾကး (သို႕မဟုတ္) အစားအစာ ေပးေ၀ျခင္း စတာေတြနဲ႕ ကူညီျဖည့္ဆည္းေပးမွဳေတြ ျပဳလုပ္ႏိုင္ပါတယ္။ အစိုးရအေနနဲ႕ safety-net intervention policies မ်ား ခ်မွတ္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္သလို၊ အန္ဂ်ီအို လူမွဳေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ား လြတ္လပ္စြာ ဖြဲ႕စည္းခြင့္ေပးျခင္း၊ ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္းမ်ားသို႕ အကူအညီေတာင္းခံျခင္း ဆိုင္ရာ မူ၀ါဒေတြကို ခ်မွတ္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ပါတယ္။<br /><br /><span style="font-style:italic;">ျမိဳ႕သစ္မ်ား ေဖာ္ေဆာင္ေပးျခင္း</span><br /><br />က်ဴးေက်ာ္ရပ္ကြက္မ်ား၊ ရထားလမ္း၊ ကားလမ္း၊ ျမစ္ကမ္းေဘးမွာ ေနထိုင္ေနရသူမ်ားအတြက္ ျမိဳ႕သစ္မ်ား ေဖာ္ေဆာင္ေပးျပီး၊ ေျပာင္းေရႊ႕ေနရာခ်ထားေပးျခင္း၊ သန္႕ရွင္းေသာေရရရွိေရး ေဆာင္ရြက္ေပးျခင္း၊ ျမိဳ႕သစ္မ်ား အနီးတြင္ စက္မွဳဇံုမ်ား တည္ေထာင္၍ အလုပ္အကိုင္အခြင့္အလမ္းမ်ား ဖန္တီးေပးျခင္း၊ ေက်ာင္းမ်ားႏွင့္ ေဆးရံုမ်ား ေဆာက္လုပ္ေပးျခင္း စတာေြကို ျပဳလုပ္ႏိုင္ပါတယ္။<br /><br /><span style="font-style:italic;">ေကာင္းမြန္ေသာ ျမိဳ႕ျပအုပ္ခ်ဳပ္ေရး (good urban governance)</span><br /><br />ေကာင္းမြန္ေသာ ျမိဳ႕ျပအုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္ဖို႕အတြက္ တာ၀န္ခံမွဳ၊ တာ၀န္ယူမွဳ၊ အမ်ားျပည္သူ ပူးေပါင္းပါ၀င္မွဳ၊ စြမ္းရည္တိုးတက္ျမင့္မားမွဳ၊ လာဘ္စားမွဳမ်ားကို တိုက္ဖ်က္ႏွိမ္နင္းေရး စတဲ့က႑ေတြမွာ သင့္ေလ်ာ္တဲ့ မူ၀ါဒေတြ ခ်မွတ္ႏိုင္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ရပ္ကြက္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးတာ၀န္ရွိသူမ်ားနဲ႕ ရပ္ရြာဖြံ႕ျဖိဳးေရးေဆာင္ရြက္ေနေသာ အရပ္ဘက္လူ႕အဖြဲ႕မ်ားမွ တာ၀န္ရွိသူမ်ားရဲ႕ စြမ္းရည္ျမင့္မားမွဳကလဲ အေရးပါတဲ့အတြက္ စာေတြ႕၊ လက္ေတြ႕သင္တန္းမ်ား ေပးျခင္းကို ျပဳလုပ္ႏိုင္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာ အဆင့္မီ စီမံခန္႕ခြဲေရးႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ပညာမ်ားကို ျဖန္႕ျဖဴးေပးဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။<br /><br /><span style="font-style:italic;">လူသားလံုျခံဳေရး (Human Security) ရွိလာေစရန္ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ျခင္း</span><br /><br />ျမိဳ႕ျပဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳနဲ႕ ရာဇ၀တ္မွဳ ထူေျပာျခင္းတို႕အၾကားမွာ ထင္သာျမင္သာတဲ့ ဆက္စပ္မွဳေတြ ရွိပါတယ္။ ရာဇ၀တ္မွဳမ်ားကို တားဆီးကာကြယ္ႏွိမ္နင္းျခင္း၊ လူသားလံုျခံဳေရးရွိလာေစရန္ ျပည္သူအမ်ားအား ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္ျခင္း၊ ဥပေဒအခြင့္အလမ္းမ်ား ခံစားခြင့္ရွိေစျခင္း၊ ဥပေဒဘက္ေတာ္သားမ်ားအား လူထုမွ ယံုၾကည္မွဳ တိုးပြားလာေစျခင္းဆိုင္ရာ မူ၀ါဒမ်ားကို ခ်မွတ္အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္ပါတယ္။<br /><br /><span style="font-weight:bold;">နိဂံုး</span><br /><br />ေက်းလက္ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ေလွ်ာ့ခ်ေရးဆိုင္ရာ မူ၀ါဒမ်ားထက္စာရင္ ျမိဳ႕ျပဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရးဆိုင္ရာ မူ၀ါဒေတြက မူ၀ါဒေရးရာ ခ်မွတ္ေဆာင္ရြက္ေနသူမ်ားအတြက္ အခက္အခဲေတြ၊ စိန္ေခၚမွဳေတြ ပိုမိုေတြ႕ၾကံဳေစႏိုင္ပါတယ္။ ျမိဳ႕ျပဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ၊ ျမိဳ႕ျပလူတန္းစားကြာဟမွဳ ျပႆနာေတြဟာ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲ ႏိုင္ငံေတြမွာ တစထက္တစ ၾကီးထြားလာတဲ့ ျပႆနာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျမို႕ျပဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ေလွ်ာ့ခ်ေရးအတြက္ သင့္ေလ်ာ္ေသာ မူ၀ါဒမ်ား ခ်မွတ္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ေရးက အေရးၾကီးလွပါေၾကာင္း ေရးသားတင္ျပအပ္ပါတယ္။ <br /><br /> ခင္မမမ်ိဳး (၃၁၊ ၇၊ ၂၀၁၁)<br /><br /><span style="font-weight:bold;">ရည္ညႊန္းကိုးကား။ ။</span><br /><br />Baker, J. & Schuler, N. (2004) Analysing Urban Poverty: A summary of methods and approaches, World Bank Policy Research Working Paper 3399, World Bank, Washington DC.<br /><br />Baharoglu, D. & Kessides, C. (2002) “Urban Poverty” in Klugman (ed.) A sourcebook for poverty reduction strategies: Volume 2: Macroeconomic and sectoral approaches, World Bank, Washington DC.<br /><br />Urban Poverty and the Working Poor: FACING THE CHALLENGES OF URBANIZATION AND URBAN POVERTY IN ASIA AND THE PACIFIC, Committee on Poverty Reduction, Economic and Social Commission on Asia and Pacific, Fourth Session, 12-14 December 2007, Bangkok<br /><br /></span>Khin Ma Ma Myohttp://www.blogger.com/profile/04175997936171231938noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8805873587982049304.post-89426990542505876702011-07-30T08:12:00.003+01:002011-07-30T08:16:47.073+01:00အေတြးအေခၚႏွင့္ လမ္းစဥ္ (အပိုင္း - ၄)<span style="color: rgb(0, 0, 153);">Political Liberalization အေတြးအေခၚ</span><br /><br />Political Liberalization ဆိုသည္မွာ အာဏာရွင္တို႕ဘက္မွ civil liberties မ်ား ဖန္တီးေပးျခင္းႏွင့္ ဖိႏွိပ္မွဳမ်ား ေလွ်ာ့ခ်ျခင္း (ease of repression) လုပ္ျခင္းမ်ားကို ဆိုလိုပါသည္။ အဆိုပါ အေတြးအေခၚအား အာဏာရွင္တို႕ဘက္က က်င့္သံုးလာခ်ိန္တြင္ အာဏာရွင္ေရြးေကာက္ပြဲ (authoritarian elections) မ်ား ေပၚထြက္လာေလ့ရွိပါသည္။<br /><br />ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳျဖစ္စဥ္၏ ေနာက္ဆံုးပန္းတိုင္ျဖစ္ေသာ democratic consolidation ကို ေဖာ္ေဆာင္ေပးႏိုင္သည့္ အေတြးအေခၚ တရပ္ျဖစ္ေသာ္လည္း political liberalization ႏွင့္ initial transition မွာ ကြဲျပားျခားနားပါသည္။ Initial transition ကို ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းမွဳျဖစ္စဥ္ (Democratization)၏ ကနဦးအစိတ္အပိုင္း အျဖစ္သတ္မွတ္ထားေသာ္လည္း political liberalization က်င့္သံုးအေကာင္အထည္ေဖာ္မွဳ ျဖစ္ရပ္တိုင္းအား ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳ၏ ကနဦးအစိတ္အပိုင္း အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားျခင္း မရွိပါ။<br /><br />ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္မ်ားက အဆိုပါ ကြဲျပားျခားနားမွဳကို ရွင္းရွင္းလင္းလင္း မီးေမာင္းထိုးျပေလ့ရွိၾကပါသည္။ Holger ႏွင့္ Schlumberger တို႕က political liberalization ႏွင့္ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳျဖစ္စဥ္တို႕မွာ ေနာက္ဆံုးရလဒ္အေျဖ (end result) ေပၚ မူတူ၍ ကြဲျပားေၾကာင္း ေရးသားခဲ့ၾကပါသည္။ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳျဖစ္စဥ္မွာ ဒီမိုကေရစီ စနစ္ အျမစ္တြယ္ ခိုင္မာရွင္သန္မွဳရွိရန္ ဦးတည္သည့္ ရွင္းလင္းေသာ ေနာက္ဆံုးရလဒ္ ရွိေသာ္လည္း၊ political liberalization မွာကား ဒီမိုကေရစီစနစ္ အျမစ္တြယ္ ခိုင္မာရွင္သန္မွဳ (Democratic consolidation) သို႕ ဦးတည္ျခင္းမရွိပဲ လမ္းတ၀က္တြင္ပင္ အာဏာရွင္တို႕ဘက္မွ liberalization ကို ရပ္ဆိုင္းကာ အာဏာျပန္သိမ္းျပီး၊ authoritarian စနစ္ကို အသက္ျပန္သြင္းျခင္းလည္း ျဖစ္ႏိုင္သည္။ တပိုင္းတစ ရပ္ဆိုင္းထားျခင္းမ်ားလဲ ျဖစ္ႏိုင္သည့္အတြက္ တိက်ေသာ end result ကို သတ္မွတ္၍ မရႏိုင္ေၾကာင္း သုေတသနျပဳခ်က္မ်ားအရ ေတြ႕ရွိခဲ့ၾကပါသည္။<br /><br /><span id="fullpost">ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္ Pool ကလဲ Political Liberalization ဆိုသည္မွာ ဒီမိုကေရစီ၏ အေျခခံ သေဘာတရားမ်ားကို မိတ္ဆက္ျခင္းမွ်သာ ျဖစ္ျပီး၊ ဒီမိုကေရစီပန္းတိုင္ကို ဦးတည္ေဖာ္ေဆာင္သည္ဟု မည္သူမွ် တပ္အပ္ေသခ်ာ မေျပာႏိုင္ေၾကာင္း ရွင္းလင္းေျပာၾကားခဲ့ပါသည္။ ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္ Monshipouri က Political Liberalization ျဖစ္ရပ္တိုင္းတြင္ ဒီမိုကေရစီစနစ္ တည္ေဆာက္မွဳ ျဖစ္မလာႏိုင္ေသာ္လည္း political liberalization ျပဳလုပ္ျခင္းအားျဖင့္ အာဏာရွင္တို႕၏ သက္တမ္းကို ဆြဲဆန္႕ေပးႏိုင္ေၾကာင္းႏွင့္ အာဏာရွင္တို႕ ရင္ဆိုင္ရတတ္သည့္ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမွဳေရး အက်ပ္အတည္းမ်ားကို ေရတို ေျဖရွင္းျခင္း အေတြးအေခၚတခုအျဖစ္ အသံုးခ်ႏိုင္ေၾကာင္း ေရးသားေဖာ္ျပခဲ့ပါသည္။ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ျဖစ္ေပၚေနတတ္သည့္ ႏိုင္ငံေရးမတည္ျငိမ္မွဳမ်ား၊ စစ္ပြဲမ်ား၊ စီးပြားေရး၊ လူမွဳေရး ျပႆနာမ်ားကို political liberalization အေတြးအေခၚျဖင့္ ေျဖရွင္းပါက ညင္သာေသာ ေျပာင္းလဲတိုးတက္မွဳမ်ား ရွိႏိုင္ေၾကာင္းႏွင့္ အဆိုပါႏိုင္ငံမ်ားရွိ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းမ်ားကို ဒီမိုကေရစီ စနစ္အတြက္ ၾကိဳတင္မိတ္ဆက္ျပင္ဆင္ေပးရာ ေရာက္ေၾကာင္း Monshipouri က ဆိုထားခဲ့ပါသည္။<br /><br />Political Liberalization ႏွင့္ ကနဦးဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳတို႕သည္ ဤသို႕ ကြဲျပားျခားနားေနေသာ္ျငား political liberalization သည္ civil liberties အခ်ိဳ႕ကို အကာအကြယ္ ေပးႏိုင္လာသျဖင့္ expansion of public space ျဖစ္ေၾကာင္းကိုကား ပညာရွင္အမ်ားစုက တညီတညြတ္တည္း လက္ခံထားခဲ့ၾကပါသည္။ ျခံဳငံုၾကည့္ပါက political liberalization ဆိုသည္မွာ အာဏာရွင္တို႕မွ ပိတ္ဆို႕ထားသည့္ တံခါးအား အနည္းငယ္ ဟေပးျခင္းျဖင့္ လူတဦးခ်င္း၏ အေတြးအျမင္ေဖာ္ျပခ်က္၊ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအတြင္း လွဳပ္ရွားမွဳႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးပါ၀င္ပတ္သက္မွဳတို႕ကို အကန္႕အသတ္ျဖင့္ ခြင့္ေပးျခင္း ျဖစ္ေပသည္။ သို႕ရာတြင္ အာဏာရွင္တို႕ ဖြင့္ေပးေသာ အေပါက္မွ အာဏာရွင္တို႕ ခ်ဳပ္ကိုင္ထားေသာ အိမ္အတြင္းသို႕ ၀င္ေရာက္ေနထိုင္ရမည္ျဖစ္ရာ ဧည့္သည္တို႕၏ ထံုးစံအတိုင္း အိမ္ရွင္မ်ား ခ်မွတ္ထားေသာ စည္းကမ္းကိုေတာ့ လိုက္နာရန္ လိုအပ္ေပသည္။ ဧည့္သည္မ်ားမွ စည္းကမ္းကို မလိုက္နာလွ်င္ကား အိမ္ေပၚမွ ႏွင္ခ်၍ ဖြင့္ထားေသာ တံခါးကို အာဏာရွင္တို႕ဘက္မွ အခ်ိန္မေရြး ျပန္လည္ ပိတ္ပိုင္ခြင့္လည္း ရွိေလသည္။ ယင္းမွာ political liberalization အေတြးအေခၚ၏ အေျခခံ သေဘာတရား ျဖစ္ေလသည္။<br /><br />political liberalization သည္ စစ္မွန္ေသာ ဒီမိုကေရစီ ပန္းတိုင္သို႕ အေရာက္လွမ္းေရးကို ေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္သည္လား (၀ါ) political liberalization အေတြးအေခၚကို ကိုင္စြဲျခင္းျဖင့္ ဒီမိုကေရစီ ရႏိုင္သလား ဆိုသည္ႏွင့္ ပတ္သက္၍မူ အယူအဆႏွစ္မ်ိဳး ေပၚထြက္လာပါသည္။ တမ်ိဳးက political actors မ်ားေပၚတြင္ မူတည္သည့္ အေတြးအျမင္ ျဖစ္ပါသည္။ အဆိုပါ အယူအဆအရ ဒီမိုကေရစီအေရးတြင္ အာဏာရွင္မ်ားဘက္၌ hardliners ႏွင့္ softliners ဆိုေသာ ႏိုင္ငံေရးဇာတ္ေကာင္ႏွစ္မ်ိဳး ေပၚထြက္လာျပီး၊ အတိုက္အခံမ်ားဘက္၌ opportunists, moderates ႏွင့္ radicals ဆိုေသာ ႏိုင္ငံေရးဇာတ္ေကာင္ သံုးမ်ိဳး ေပၚထြက္လာႏိုင္ပါသည္။<br /><br />Hardliners ဆိုသူမ်ားမွာ အာဏာရွင္စနစ္ကိုပင္ ေရရွည္တည္တံ့ခိုင္ျမဲလိုသူမ်ားျဖစ္ျပီး၊ softliners ဆိုသူမ်ားမွာ ဒီမိုကေရစီစနစ္ တည္ေဆာက္ေရးအတြက္ အတိုက္အခံမ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရး ေစ့စပ္ညွိႏွိဳင္းေရးကို လိုလားသူမ်ားျဖစ္သည္။ opportunists ဆိုသူမ်ားကား ဒီမိုကေရစီစနစ္ တည္ေဆာက္ေရးကို စိတ္၀င္စားသူမ်ား မဟုတ္ပဲ ဒီမိုကေရစီ အေရးကို အေၾကာင္းျပဳ၍ ကိုယ္က်ိဳးရွာလိုသူမ်ားျဖစ္သည္။ moderates ဆိုသူမ်ားကား ဒီမိုကေရစီစနစ္ ခိုင္မာရွင္သန္ေရးကို လိုလားသူမ်ားျဖစ္ျပီး၊ မည္သို႕ေသာ ေျပာင္းလဲမွဳမ်ားကိုျဖစ္ေစ လက္ခံႏိုင္သူမ်ား ျဖစ္သည္။ radicals ဆိုသူမ်ားကား အာဏာရွင္တို႕ႏွင့္ compromise မလုပ္ရေသာ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳကို ေဖာ္ေဆာင္လိုသူမ်ား ျဖစ္သည္။ လက္တင္အေမရိက ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းမွဳ သင္ခန္းစာမ်ားအရ political liberalization ကို အာဏာရွင္ဘက္မွ softliners မ်ားႏွင့္ အတိုက္အခံဘက္မွ moderates မ်ားက ထိန္းေက်ာင္းေပးႏိုင္လွ်င္ ဒီမိုကေရစီ ခိုင္မာရွင္သန္ေရး လမ္းေၾကာင္းေပၚသို႕ ေရာက္သြားႏိုင္ေၾကာင္း ပညာရွင္မ်ားက ေလ့လာေတြ႕ရွိခဲ့ၾကေလသည္။<br /><br />အျခားအယူအဆတခုမွာကား အာဏာရွင္တို႕တြင္ အာဏာရွင္စနစ္ကို ထိန္းသိမ္းထားလိုေသာအုပ္စုႏွင့္ အာဏာရွင္စနစ္ကို ဆက္လက္က်င့္သံုး၍ မျဖစ္ႏိုင္ဟု ယူဆေသာ အုပ္စုႏွစ္စု ကြဲျပားသြားသျဖင့္ အာဏာရွင္တို႕အၾကား အကြဲအျပဲ (intra-regime factionalism) ႏွင့္ စစ္တပ္မွ ေခါင္းေဆာင္အခ်ိဳ႕ခြဲထြက္ျပီး အတိုက္အခံတို႕ႏွင့္ ေပါင္းသြားသည့္အခါ ျဖစ္လာေလ့ရွိေသာ intra-military factionalism မ်ား၊ degradation of military institution ျဖစ္ျခင္းမ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္ရန္ political liberalization ကို အာဏာရွင္ေခါင္းေဆာင္မ်ားက အေကာင္အထည္ေဖာ္လာသည္ဆိုေသာ အယူအဆျဖစ္ေလသည္။ ဤအယူအဆအရ political liberalization ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ရာတြင္ အာဏာရွင္တို႕ဘက္မွ paradox of success ကို ေသခ်ာေစရန္ ေဆာင္ရြက္ရသည္။ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားတြင္ အာဏာရွင္တို႕ ၾကိဳးကိုင္ႏိုင္သည့္ ပါတီမ်ား ဖြဲ႕စည္းျခင္း၊ အာဏာရွင္တို႕၏ ရပ္တည္မွဳကို မထိပါးေစေသာ ဥပေဒမ်ား ျပဌာန္းသတ္မွတ္ျခင္း၊ ၾကိဳးကိုင္ႏိုင္သည့္ ပါတီမ်ားသာ အႏိုင္ရႏိုင္မည့္ ေရြးေကာက္ပြဲဥပေဒမ်ား ျပဌာန္းျခင္း စသည္တို႕မွာ political liberalization ၏ လိုအပ္ခ်က္တရပ္ျဖစ္ေသာ အဆိုပါ paradox of success စည္းမ်ဥ္းကို ေဖာ္ေဆာင္ျခင္း ျဖစ္ေလသည္။ paradox of success မေသခ်ာပဲႏွင့္ political liberalization ကို မည္သည့္ အာဏာရွင္ကမွ ေဖာ္ေဆာင္ျခင္း မရွိပါ။<br /><br />အထက္ေဖာ္ျပပါ အယူအဆႏွစ္မ်ိဳးအနက္ ပထမအယူအဆမွ ၾကည့္လွ်င္ political liberalization သည္ ဒီမိုကေရစီ ပန္းတိုင္အေရာက္လွမ္းေရးကို ဦးတည္သည့္ အေတြးအေခၚ ျဖစ္ျပီး၊ ဒုတိယအယူအဆမွ ၾကည့္လွ်င္ကား political liberalization သည္ အာဏာရွင္စနစ္ကို ပံုစံတမ်ိဳးျဖင့္ ေရရွည္ ရွင္သန္ေနေစႏိုင္သည့္ dead end ျဖစ္ေနေသာ အေတြးအေခၚ ျဖစ္ေလသည္။ လက္တင္အေမရိက ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳ ျဖစ္စဥ္မ်ားအရ ပထမအယူအဆက မွန္ကန္ျပီး၊ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသႏွင့္ အာရွတိုက္ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳ ျဖစ္စဥ္မ်ားအရ ဒုတိယအယူအဆက မွန္ကန္ေနသည္ျဖစ္ရာ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံ ၾကံဳေတြ႕လာမည့္ political realities အေျခအေနကိုကား ခန္႕မွန္းရ အလြန္ပင္ ခက္ႏိုင္ပါသည္။<br /><br />မည္သို႕ဆိုေစ အာဏာရွင္တို႕၏ political liberalization ေဖာ္ေဆာင္မွဳမ်ားကို public space ခ်ဲ႕ေပးျခင္းဟု ရွဳျမင္၍ ပထမအယူအဆကို လက္ခံက်င့္သံုးလိုေသာ moderates မ်ားအေနျဖင့္ ရလိုရျငား စမ္းသပ္ၾကည့္လိုသည္ဆိုလွ်င္ political liberalization မွ democratic consolidation သို႕ ေျပာင္းလဲရန္ ၾကိဳးပမ္းမွဳမ်ားတြင္ ေတြ႕ၾကံဳႏိုင္သည့္ obstacles မ်ားကို အာရံုစိုက္ရန္ လိုအပ္ေပသည္။ အဆိုပါ obstacles မ်ားကို ေက်ာ္လႊားႏိုင္မည့္ နည္းလမ္းမ်ားကို ၾကံဆရွာေဖြသင့္ေလသည္။ Political liberalization စတင္လာျပီးမွ ေျပာင္းျပန္ဦးတည္သြားေသာ political deliberalization မျဖစ္ေစရန္ ၾကိဳးပမ္းၾကရန္ လိုအပ္သည္။<br /><br /><span style="color: rgb(51, 51, 255);">(ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္)</span><br /><br /><span style="font-size:130%;"><span style="color: rgb(255, 0, 0);">ခင္မမမ်ိဳး</span></span><br /><br /></span>Unknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8805873587982049304.post-637220857841858312011-07-29T09:16:00.015+01:002011-07-29T10:04:34.968+01:00အေတြးအေခၚႏွင့္ လမ္းစဥ္ (အပိုင္း -၃)<span style="color: rgb(51, 51, 255);">Initial Transition အေတြးအေခၚ (သို႕မဟုတ္) အာဏာရွင္စနစ္အားျဖိဳခ်ျခင္း (authoritarian breakdown) အေတြးအေခၚ</span><br /><br /><div style="text-align: justify;">Initial transition ျဖစ္လာေစရန္အတြက္ အေရးၾကီးဆံုးမွာ ၾကားျဖတ္အစိုးရပင္ျဖစ္ေလသည္။ ကနဦးဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းမွဳျဖစ္စဥ္၏ အဓိကေသာ့ခ်က္မွာ interim period တြင္ မည္သူမ်ားက အုပ္ခ်ဳပ္၍ အာဏာကို မည္သို႔ခြဲေ၀သံုးစြဲမည္နည္းဆိုသည့္ အခ်က္အေပၚတြင္ မူတည္သည္။ ထိုအခ်က္ကို ေသခ်ာစြာေဖာ္ထုတ္ျပီးမွသာ ဒီမိုကေရစီလွဳပ္ရွားမွဳ လမ္းေၾကာင္းမွာ တည့္တည့္ မတ္မတ္ႏွင့္ ထိထိေရာက္ေရာက္ရွိသည္။<br /></div><br /><div style="text-align: justify;">ႏွစ္ဆယ္ရာစုေႏွာင္းပိုင္း ကနဦးဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းမွဳ ျဖစ္စဥ္မ်ားအား ေလ့လာ၍ ပညာရွင္ Shain ႏွင့္ Lintz ဆိုသူတို႔က အဆိုပါေျပာင္းလဲမွဳျဖစ္စဥ္မ်ားတြင္ ပါ၀င္ေသာ ၾကားျဖတ္အစိုးရ ပံုစံေလးမ်ိဳးကို ထုတ္ေဖာ္ ခဲ့ၾကသည္။<br /></div><br /><span style="color: rgb(51, 51, 255);">(၁) အတိုက္အခံမ်ားက ဦးေဆာင္ေသာ ၾကားျဖတ္အစိုးရ (Opposition-led interim government)</span><br /><br /><div style="text-align: justify;">လူထုတိုက္ပြဲ ပံုစံျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ လက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ေရးအသြင္ျဖင့္ျဖစ္ေစ အာဏာရွင္ အစိုးရအား ျဖဳတ္ခ် ေတာ္လွန္၍ ၾကားျဖတ္အစိုးရအျဖစ္ေၾကျငာကာ၊ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပျခင္းနည္းလမ္းျဖင့္ ဒီမိုကေရစီ ေျပာင္းလဲမွဳျဖစ္စဥ္ အခ်ိန္တိုအတြင္း ျဖစ္ေပၚလာေစရန္ ဦးေဆာင္ဦးရြက္ျပဳသည့္ အစိုးရ တရပ္ ျဖစ္သည္။<br /><br />အာဏာရွင္အစိုးရ၏ ဥပေဒစိုးမိုးမွဳ၊ အာဏာသက္ေရာက္မွဳကို total rejections လုပ္ရမည္ျဖစ္၍ အသြင္ကူးစဥ္ကာလတြင္ လူထုအေပၚ၌ တာ၀န္ခံမွဳ ရွိရမည္။ တာ၀န္ယူရမည္။ (၁၉၇၄)ခုႏွစ္မွ (၁၉၇၆)ခုႏွစ္ ေပၚတူဂီႏိုင္ငံ ကနဦးဒီမုိကေရစီ ေျပာင္းလဲမွဳျဖစ္စဥ္သည္ ဤပံုစံမ်ိဳးျဖစ္သည္။<br /><br /><span id="fullpost">ထိုသို႔ေသာ ေျပာင္းလဲမွဳကို လုပ္ရန္ရည္ရြယ္ပါက အတိုက္အခံအုပ္စုမ်ား စုစည္းက်စ္လစ္မွဳရွိရန္ လိုအပ္သည္။ ဥာဏ္အေျမာ္အျမင္ရွိရန္ လိုအပ္သည္။ ႏိုင္ငံေရးသံုးသပ္မွဳ မွန္ကန္ရန္ လိုအပ္သည္။<br /><br />အခ်ိန္အခါကို မွန္မွန္ကန္ကန္ တြက္ခ်က္တတ္ရန္ လိုအပ္သည္။ လူထုစည္းရံုးေရး ေကာင္းမြန္ရန္ လိုအပ္သည္။ ျပဳတ္က်သြားေသာ အာဏာရွင္မ်ားမွ ပုန္ကန္ျခားနားမွဳ ရွိလာႏိုင္သည္ ျဖစ္သျဖင့္ အခ်ိန္မွီ ထိန္းကြပ္ႏိုင္ရန္ စစ္ေရးသတိ၊ ႏိုင္ငံေရးသတိရွိရန္လိုအပ္သည္။ မူလအာဏာရွင္သည္ စစ္အာဏာရွင္ျဖစ္ပါက လက္နက္ကိုင္ အင္အားစုမ်ား ျပန္႕က်ဲသြားႏိုင္သည္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ အဆိုပါ အင္အားစုမ်ားကို ျပန္လည္ စုစည္း၍ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံအတြက္ လိုအပ္ေသာ က်စ္လ်စ္သည့္ တပ္မေတာ္တရပ္ ျပန္လည္ဖြဲ႕စည္းႏိုင္ရန္ အတိုက္အခံ ေခါင္းေဆာင္မ်ားတြင္ အုပ္ခ်ဳပ္မွဳ စြမ္းရည္ရွိရန္ လိုအပ္သည္။<br /><br />ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ (၁၉၈၈) လူထုအေရးေတာ္ပံုၾကီးသည္ ဤသို႔ေသာ ေျပာင္းလဲမဳွလမ္းေၾကာင္းကို ဦးတည္ခဲ့ေသာ္လည္း အားနည္းခ်က္အခ်ိဳ႕ေၾကာင့္ အသက္ေသြးေခ်ြးမ်ားရင္းျပီးမွ ေပးဆပ္ခဲ့ရသည္ႏွင့္ မတန္စြာပင္ ေအာင္ပြဲႏွင့္ လြဲခဲ့ရသည္။ သမိုင္းသင္ခန္းစာ ယူတတ္ရန္ လိုေပသည္။ ထပ္ခါတလဲလဲ မွားေနသည္ဆိုလွ်င္ေတာ့ မွားသူမ်ား၏ အသံုးမက်မွဳပင္ ျဖစ္ေပေတာ့မည္။<br /><br />အေရးၾကီးဆံုးအခ်က္မွာကား ထိုေျပာင္းလဲမွဳကို ဦးတည္သည္ဆိုပါက လူထုတိုက္ပြဲႏွင့္ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး လမ္းေၾကာင္းတခုခုကိုျဖစ္ေစ၊ ႏွစ္ခုလံုးကိုေပါင္းစပ္၍ တစိုက္မတ္မတ္ လုပ္ကိုင္ ရမည္။ စုစည္းမွဳအားမ်ား၏ လားရာသည္ ထိုေျပာင္းလဲမွဳကိုသာ ဦးတည္ထြက္သြားရမည္။ ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္သင့္ သည္မ်ားကို “ ျဖစ္လာရင္ လုပ္ဖို႔နည္းရွိပါတယ္“ ဆိုေသာ မီဒီယာၾကားေကာင္းရံု စကားလံုးမ်ား ေျပာေနျခင္းျဖင့္ မဟုတ္ပဲ လက္ေတြ႔ လုပ္ေဆာင္ ထားရမည္။ ခင္းစရာ လမ္းေၾကာင္းကို ခင္းက်င္းထားရမည္။ လိုအပ္ခ်က္မ်ားကို ျဖည့္စြက္ထားရမည္။<br /><br /><br /><span style="color: rgb(51, 51, 255);">(၂) ပါ၀ါခြဲေ၀သံုးစြဲေသာၾကားျဖတ္အစိုးရမ်ား (power-sharing interim governments)</span><br /><br />ပါ၀ါခြဲေ၀သံုးစြဲေသာ ၾကားျဖတ္အစိုးရမ်ားဆိုသည္မွာ အာဏာရွင္အစိုးရမွ အခ်ိဳ႕ေသာ အဖြဲ႕၀င္မ်ားႏွင့္ အတိုက္အခံမ်ားမွ အခ်ိဳ႕ေသာ အဖြဲ႕၀င္မ်ားတို႔ နားလည္မွဳယူ၍ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား မက်င္းပမီ ယာယီ ၾကားျဖတ္အစိုးရအျဖစ္ ဖြဲ႕စည္းကာ အတူတကြ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ၾကျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုသို႔ေသာ ေျပာင္းလဲမွဳ လမ္းေၾကာင္းမွာ ႏိုင္ငံေရးအရ ပ႗ိပကၡ မမ်ားလွပဲ တည္ျငိမ္သည္။ ေျပာင္းလဲမွဳမွာ ညင္သာသည္။ အတိုက္အခံမ်ား၏ ပညာသားပါပါ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္မွဳ အထူးလိုအပ္သည္။ (၁၉၈၉) မွ (၁၉၉၁)ခုႏွစ္အထိ ပိုလန္ႏိုင္ငံ၏ ေျပာင္းလဲမွဳျဖစ္စဥ္မွာ ထိုသို႔ေသာ ပံုစံမ်ိဳးျဖစ္သည္။<br /><br />ထိုေျပာင္းလဲမွဳမ်ိဳးကို ဦးတည္ပါက အာဏာရွင္ဘက္မွ ဘက္ေျပာင္းလာသူမ်ားရွိလာေစရန္ စည္းရံုးလွံဳ႕ေဆာ္မွဳ အားေကာင္းရမည္။ ထိုစည္းရံုးေရးစြမ္းရည္တြင္လည္း လွ်ိဳ႕၀ွက္ႏိုင္မွဳ စြမ္းရည္ပါ လိုအပ္သည္။ မည္သူႏွင့္ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ရန္ အတိုက္အခံမ်ားမွ nominate လုပ္ေနသည္ကို အာဏာရွင္ဘက္သို႔ သတင္းေပါက္ၾကားျခင္း မရွိေစရ။ မဟုတ္လွ်င္ ပြဲမျပီးခင္ အခ်ိန္မွာပင္ အတိုက္အခံႏွင့္ ပူးေပါင္းခ်င္သူမ်ား လုပ္ၾကံခံလိုက္ရျခင္း၊ အဖမ္းခံလိုက္ရျခင္း၊ ထိုသူမွ စိတ္ေျပာင္း သြားျခင္းမ်ားျဖစ္ႏိုင္သည္။ လံုျခံဳေရးသည္ အေရးပါလွသည္။ ထိုသူမ်ားႏွင့္ အခ်ိတ္အဆက္ရွိ ထားျပီးမွသာ လူထုတိုက္ပြဲကို ပံုစံေဖာ္ရမည္။ လူထုတိုက္ပြဲအခ်ိန္တြင္မွ ေပၚလာလိမ့္မည္ဆိုျပီး ေစာင့္စားျခင္း၊ လိုက္လံစည္းရံုးျခင္းမ်ားသည္ မိမိ၏အင္အားကို ျဖဳန္းတီး လိုက္သကဲ့သို႕ပင္ရွိသည္။ မည္သို႔မွ် အက်ိဳးမထူးပါ။ ရန္သူ႕ထက္ ေျခတလွမ္းေနာက္က်ေနသည္ကို သတိျပဳသင့္သည္။ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရးေခၚျခင္း သည္လည္း ဤေျပာင္းလဲမွဳ လမ္းေၾကာင္းေပၚမွာပင္ရွိသည္။ သို႕ေပမယ့္ ထိုသို႔ေခၚခ်ိန္သည္ ႏွစ္ဘက္ဘက္မွ်ေနသည့္ အခ်ိန္မ်ိဳးတြင္သာ ျဖစ္သင့္သည္။ ပိုလန္ႏိုင္ငံတြင္ ထိုေျပာင္းလဲမွဳ လမ္းေၾကာင္းေပၚ တက္သြားႏိုင္ခဲ့သည္က ပိုလန္ႏိုင္ငံ people power movement အားေကာင္း၍ျဖစ္သည္။<br /><br /><span style="color: rgb(51, 51, 255);">(၃) အာဏာရွင္မ်ားမွဦးေဆာင္ေသာ အိမ္ေစာင့္အစိုးရမ်ား (incumbent- led caretaker governments</span>)<br /><br />အခ်ိဳ႕ေသာအေျခအေနမ်ားတြင္ အာဏာရွင္ အစိုးရကိုယ္တိုင္မွ ႏိုင္ငံ၏စီးပြားေရးယိုယြင္းမွဳကို မည္သို႕မွ် မထိန္းႏိုင္ေတာ့၍ျဖစ္ေစ၊ အုပ္စိုးသူမ်ား အခ်င္းခ်င္းသေဘာထား ကြဲလြဲမွဳေၾကာင့္ ျဖစ္ေစ၊ အတိုက္အခံမ်ား၏ ျခိမ္းေခ်ာက္ႏိုင္စြမ္းေၾကာင့္ျဖစ္ေစ၊ ဆက္လက္ထိန္းထားလွ်င္ တိုင္းျပည္တခုလံုး ဖရိုဖရဲျဖစ္လာႏိုင္ေခ် ရွိေသာေၾကာင့္ျဖစ္ေစ၊ ကနဦးဒီမိုကေရစီအသြင္ ကူးေျပာင္းမွဳ ျဖစ္စဥ္ကို စတင္ လိုက္ရသည္မ်ားရွိသည္။ ေတာင္အာဖရိကဒီမိုကေရစီအသြင္ ကူးေျပာင္းမွဳျဖစ္စဥ္သည္ ထိုသို႔ေသာေျပာင္းလဲမွဳႏွင့္ စတင္ခဲ့သည္။ incumbent de Klerk government သည္ အိမ္ေစာင့္အစိုးရအျဖစ္စတင္ခဲ့ျပီး၊ (၁၉၉၃) စက္တင္ဘာတြင္မွ power-sharing coalition အေနျဖင့္ ေျပာင္းလဲကာ ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းမွဳကို စတင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။<br /><br />ထိုေျပာင္းလဲမွဳျဖစ္ေစရန္အတြက္ ထိေရာက္ေသာ ႏိုင္ငံတကာဖိအားမွာ အေရးပါလွသည္။ ထိေရာက္ေသာဟူေသာ စကားလံုးကို ဆိုထားပါသည္။ မစို႔မပို႔ ဟိုစပ္စပ္ ဒီစပ္စပ္၊ ေရွ႕ကဖံုးေနာက္ကေပၚ ႏိုင္ငံတကာ ဖိအားကို ဆိုလိုျခင္းမဟုတ္ပါ။ ထို႕ထက္ပို၍ အေရးၾကီးသည္ကား လူထုအား ပင္ျဖစ္ပါသည္။ လူထုအားသည္ စုစုစည္းစည္းျပတ္ျပတ္သားသားရွိေနရပါမည္။ အာဏာရွင္တို႔အား မေျပာင္းလဲလွ်င္ လံုး၀မရႏိုင္သည့္ အေျခအေနသို႔ေရာက္ေအာင္ တြန္းပို႕ထားႏိုင္ရပါမည္။<br /><br /><span style="color: rgb(51, 51, 255);">(၄) အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာၾကားျဖတ္အစိုးရမ်ား (international interim governments)</span><br /><br />အကယ္၍ အာဏာခြဲေ၀သံုးစြဲသည့္ ၾကားျဖတ္အစိုးရ ျဖစ္လာႏိုင္ေခ်မ်ား လံုး၀မရွိသည့္အခါ (သိုမဟုတ္) ႏွစ္ဘက္စလံုးတြင္ သမိုင္းေၾကာင္းအရ ၾကမ္းၾကဳတ္ေသာ ယွွဥ္ျပိဳင္မွဳမ်ားႏွင့္ တဦးေပၚတဦးယံုၾကည္မွဳ လံုး၀ဥႆံု ကင္းမဲ့ေနသည့္အခါ (သို႔) ႏွစ္ဘက္စလံုးမည္သူမွ် ေအာင္ပြဲရေတာ့မည္ မဟုတ္ေၾကာင္း ေသခ်ာလာသည့္အခါတြင္ ကုလသမဂၢၾကီးၾကပ္မွဳျဖင့္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ၾကားျဖတ္အစိုးရမ်ားကို ဖြဲ႕စည္းရေလသည္။<br /><br />နာမီးဘီးယား (၁၉၈၉-၁၉၉၀)ႏွင့္ ကမ္ေဘာဒီးယား (၁၉၈၃-၉၃) အေျခအေနမ်ားသည္ အဆိုပါေျပာင္းလဲမွဳျဖစ္စဥ္၏ ဥပမာမ်ားပင္ျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ ထိုသို႔ေသာ ေျပာင္းလဲမွဳျဖစ္စဥ္မ်ားတိုင္း ေအာင္ျမင္သည္ကား မဟုတ္ပါ။ အာဖဂန္နစၥတန္ႏိုင္ငံ၏ (၁၉၉၀)ျပည့္ႏွစ္ အေစာပိုင္းကာလမ်ား အေျခအေနသည္ မေအာင္ျမင္ေသာ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ၾကားျဖတ္အစိုးရကနဦး ဒီမိုကေရစီေျပာင္းလဲမွဳျဖစ္စဥ္ကို မီးေမာင္းထိုးျပေနသည္။ ထို႔႕အျပင္ အျခားအေရးၾကီးေသာ အခ်က္မွာကား သူတပါးႏွာေခါင္းျဖင့္ အသက္ရွဴသူမ်ားသည္ ကိုယ့္ႏွာေခါင္းျဖင့္ အသက္ရွဴရန္ ခဲယဥ္းသည့္ ေနာက္ဆက္တြဲ ျဖစ္ရပ္မ်ားပင္ျဖစ္သည္။<br /><br />မည္သို႔ဆိုေစ ထိုေျပာင္းလဲမွဳျဖစ္စဥ္ကို ဦးတည္သည္ဆိုလွ်င္ကား Humanitarian intervention ျဖစ္လာေစရန္ ဦးစားေပး ေဆာင္ရြက္ရမည္။ သတိျပဳရန္အခ်က္ကား ထိုျဖစ္စဥ္စတင္ရန္ အခ်ိန္သည္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာတတ္သည္။ ျဖစ္လာျပီးလွ်င္လည္း ေနာက္ဆက္တြဲျပႆနာမ်ား အလြန္ပင္ ၾကီးမားသည္။ ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းမွဳ၏ ပန္းတိုင္ျဖစ္ေသာ democratic consolidation ျဖစ္ရန္ ပိုမိုခက္ခဲသည္။ Long-term effects မ်ားျပားသည္။ autonomous development တည္ေဆာက္ရန္ political and economic challenges မ်ားသည္။ ထို costs မ်ားကို benefits မ်ားျဖင့္ weighted လုပ္ၾကည့္ျပီး benefits က costs ထက္ exceed ျဖစ္မွသာ ထိုလမ္းေၾကာင္းကို ဦးတည္သင့္သည္။<br /><br />ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီအေရးႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ ထူးျခားေသာ အခ်က္တခုမွာကား ၁၉၈၈ လူထု အေရးေတာ္ပံုၾကီးေနာက္ပိုင္းကာလ ဒီမိုကေရစီေဖာ္ေဆာင္ေရး ၾကိဳးပမ္းခဲ့ၾကသည့္ အႏွစ္ႏွစ္ဆယ္ခရီးတြင္ အတိုက္အခံမ်ား အားလံုးသည္ ကနဦးဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳ ျဖစ္စဥ္စတင္ရန္ အထက္တြင္ေဖာ္ျပကဲ့သို႔ နည္းလမ္းေပါင္းမ်ားစြာကို ခုန္ျပန္ေက်ာ္လႊား အသံုးျပဳခဲ့ၾကျပီးသားပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ထိေရာက္မွဳရသင့္သေလာက္ မရခဲ့သည့္ အခ်က္မွာကား မည္သည့္လမ္းေၾကာင္းကိုမွ တစိုက္မတ္မတ္ ဦးတည္ျခင္းမရွိပဲ ဟိုေကြ႕ဟိုတက္ႏွင့္ ေလွာ္၊ ဒီေကြ႔ဒီတက္ႏွင့္ ေလွာ္ေနၾကျခင္းေၾကာင့္သာ ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ျဖစ္ရာ လွိဳင္းထန္လွေသာ ပင္လယ္ျပင္မွ ဒီမိုကေရစီ ေလွငယ္ကား လက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ေရးဆီ ေရာက္လိုက္၊ ႏိုင္ငံတကာဖိအားဆီ ေရာက္လိုက္၊ လူထုတိုက္ပြဲဆီ ေရာက္လိုက္၊ စီးပြားေရးပိတ္ဆို႔မွဳဆီ ေရာက္လိုက္၊ ယူအင္ဆီ ေရာက္လိုက္၊ အေမရိကန္ဆီ ေရာက္လိုက္၊ အာဆီယံဆီ ေရာက္လိုက္၊ Humanitarian Intervention ဆီ ေရာက္လိုက္၊ တပ္မေတာ္အားခြဲ၍ မ်ိဳးခ်စ္ေခါင္းေဆာင္မ်ား ျပည္သူႏွင့္ ပူးေပါင္းေရးဆီ ေရာက္လိုက္ျဖစ္ကာ ပင္လယ္ျပင္ထဲတြင္ ၀ိုင္းၾကီးပတ္ပတ္လည္ေနသကဲ့သို႔ ျဖစ္လာပါေတာ့သည္။<br /><br />ပို၍ ဆိုးသည့္အခ်က္မွာကား Initial Transition အေတြးအေခၚေပၚတြင္ အေျခခံထားသည့္ လမ္းေၾကာင္းမ်ားကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေနေသာ္လည္း အဆိုပါအေတြးအေခၚ၏ အေရးၾကီးဆံုး အခ်က္ျဖစ္သည့္ ၾကားျဖတ္အစိုးရဖြဲ႕စည္းေရး ေရတိုရည္မွန္းခ်က္ ပန္းတိုင္က ေပ်ာက္ကြယ္ ေနျခင္းသာ ျဖစ္ေလသည္။ ၾကားျဖတ္အစိုးရ အသြင္ေဆာင္သည့္ ေတာင္းဆိုခ်က္မ်ား ထြက္ေပၚလာသည္ႏွင့္ တျပိဳင္နက္ ႏိုင္ငံေရးစစ္မ်က္ႏွာသည္ ေမရီခ်က္ပလင္း ဆြံ႕အနားမၾကားေက်ာင္း အသြင္သို႔ ေျပာင္းလဲသြားျခင္းမ်ား (သို႕မဟုတ္) ခါးပိုက္ႏွိဳက္မ်ား နယ္လုသည့္ အသြင္သို႔ ေျပာင္းလဲသြားျခင္းမ်ား ျဖစ္လာေလေတာ့သည္။<br /><br />ျပည္သူလူထုက ေရြးခ်ယ္တာ၀န္ေပးထားသည့္ အေရးပါေသာ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္မ်ားက ၾကားျဖတ္အစိုးရ ေပၚထြက္ေရးဆိုသည့္အခ်က္ကို တတ္ႏိုင္သမွ် ေရွာင္လႊဲေျပာဆိုေလ့ရွိၾကျပီး၊ မလြဲသာ မေရွာင္သာ အေျခအေနမ်ား ေပၚလာလွ်င္လဲ ေရငံုႏွဳတ္ပိတ္ ေနလိုက္ၾကေလ့ရွိပါသည္။ ျပည္သူလူထုက မေရြးခ်ယ္ထားပဲ တာ၀န္သိသည့္ ႏိုင္ငံေရး ေခါင္းေဆာင္မ်ားက ၾကိဳးပမ္းေတာင္းဆိုမွဳ စတင္လိုက္ပါလွ်င္လဲ ခါးပိုက္ႏွိဳက္မ်ား ကုန္းလမ္း၊ ေရလမ္း သူ႕နယ္၊ ကိုယ့္နယ္ လုသကဲ့သို႕ ပြဲပ်က္လွ်င္ျပီးေရာ သေဘာထားကား ထိုးႏွက္ တိုက္ခိုက္ၾကပါေတာ့သည္။<br /><br />အေျဖကားရွင္းပါသည္။ တကၠသိုလ္က ဘြဲ႕ရခ်င္လွ်င္ အထက္တန္းစာေမးပြဲကို အရင္ေအာင္ရပါမည္။ အထက္တန္းစာေမးပြဲကို ေက်ာ္ခြသြားလို၍ မရပါ။ မျဖစ္မေန ျဖတ္သန္းရပါမည္။ဒီမိုကေရစီစနစ္ အျမစ္တြယ္ ရွင္သန္ခိုင္မာေစလိုသည့္ ေရွရည္ပန္းတိုင္ကို Initial Transition အေတြးအေခၚေပၚတြင္ အေျခခံသည့္ လမ္းေၾကာင္းမ်ားျဖင့္ သြားလိုလွ်င္ အထက္တြင္ေဖာ္ျပထားခဲ့ေသာ ၾကားျဖတ္အစိုးရ အသြင္သ႑ာန္တမ်ိဳးမ်ိဳးကို ေရတိုပန္းတိုင္အျဖစ္ ဦးတည္သတ္မွတ္ ရေတာ့မည္ျဖစ္သည္။ ယင္းအခ်က္ကို လက္မခံလိုလွ်င္ Initial Transition အေတြးအေခၚကို လက္ခံက်င့္သံုးျခင္း မျပဳပဲ Political liberalization အေတြးအေခၚကို လက္ခံလိုက္သည္က ပို၍ ေကာင္းမြန္သည္။ အေတြးအေခၚက လမ္းစဥ္မ်ားကို ဦးေဆာင္သည္ျဖစ္ရာ အေတြးအေခၚ မရွင္းလင္းပဲ ႏိုင္ငံေရးကို ဦးေဆာင္ေနလွ်င္ မျပတ္သားေသာ လမ္းစဥ္မ်ားေၾကာင့္ ရွင္းလင္းသည့္ အေတြးအေခၚ ရွိေနေသာ ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ားသာမက ျပည္သူလူထု တရပ္လံုးကိုပါ ထိခိုက္ေစႏိုင္သည္။<br /><br />ၾကားျဖတ္အစိုးရ အသြင္ေဆာင္သည့္ အစိုးရတရပ္ ေပၚထြက္လာေရးဆိုေသာ အေျခခံ ပန္းတိုင္ကို လက္ခံရံုႏွင့္ ျပီးေသးသည္ကား မဟုတ္ပဲ ဦးတည္ေသာ ၾကားျဖတ္အစိုးရအသြင္ေပၚမူတည္၍ ပိုမိုအာရံုစိုက္လုပ္ရမည့္ လမ္းေၾကာင္းမ်ား၊ ေလွ်ာ့ရမည့္ လမ္းေၾကာင္းမ်ားလည္း ရွိလာတတ္သည္။ ဥပမာ- လူထုတိုက္ပြဲႏွင့္ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးလမ္းစဥ္ကို အာရံုစိုက္သည္ဆိုလွ်င္ ေတာ္လွန္ေရးကို လူထုႏွင့္ တသားတည္းျဖစ္ေအာင္ ျပဳလုပ္ရပါမည္။ ျပည္သူအမ်ားအား ကိုယ့္အားကိုယ္ကိုးစိတ္ ျဖစ္လာေစရန္ တြန္းအားေပးရပါမည္။ ေမွ်ာ္ေတာ္ေယာင္ျဖစ္ေအာင္ အခုပဲ ႏိုင္ငံတကာ ၀င္လာေတာ့မည္ဆိုလိုက္၊ အခုပဲ လူထုနည္းနဲ႕မွ ေအာင္ျမင္ေတာ့မည္ဆိုလိုက္ လုပ္ေနျခင္းမွာ တိုက္ပြဲအတြင္း ေတြေ၀မွဳကို ျဖစ္ေစႏိုင္ပါသည္။<br /><br />တိုက္ပြဲတခုတြင္ စစ္ကူလာမည္ဟု ယံုၾကည္ထားေသာ တပ္မွဴး၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္၊ တပ္သားမ်ား၏ခံယူခ်က္ႏွင့္ စစ္ကူမလာႏိုင္၊ မိမိဘာသာတိုက္ရမည္ဟု သိထားေသာ တပ္မွဴးတေယာက္၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္၊ တပ္သားမ်ား၏ ခံယူခ်က္တို႔ မည္မွ်ကြာျခားလွသည္ကို ဂရုျပဳျပီး လူထု၏ ႏိုင္ငံေရးေရခ်ိန္၊ အေတြးအေခၚ ေရခ်ိန္ႏွင့္ အကိုက္ညီဆံုးေသာ လမ္းစဥ္မ်ားကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ၾကရမည္ျဖစ္သည္။ သို႕ျဖစ္ရာ အေတြးအေခၚ ရွင္းလင္းမွသာ ထိေရာက္ေသာ အလုပ္မ်ားကို လုပ္ႏိုင္မည္ျဖစ္ေလသည္။<br /><br />အျခားေသာ အေတြးအေခၚ တခုျဖစ္သည့္ Political liberalization သို႕ ေျပာင္းလဲ လက္ခံက်င့္သံုးသူမ်ားက Initial Transition အေတြးအေခၚကို လက္ခံက်င့္သံုးခဲ့ၾကသည္မွာ အႏွစ္ႏွစ္ဆယ္ ေက်ာ္လာျပီး ထူးျခားမွဳ မရွိေတာ့၍ (၀ါ) Initial Transition အေတြးအေခၚမွ ဦးေဆာင္ထားေသာ လမ္းေၾကာင္းမ်ားသည္ ေအာင္ျမင္ႏိုင္ျခင္း မရွိေတာ့၍ အေတြးအေခၚ ေျပာင္းလဲသြားျခင္းဟု ဆိုတတ္ၾကပါသည္။ သို႕ေပမယ့္ ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီ အေရး အႏွစ္ႏွစ္ဆယ္ခရီးတြင္ Initial Transition အေတြးအေခၚက ဦးေဆာင္ခဲ့သည္ ဟူ၍ကား တပ္အပ္ေသခ်ာ ေျပာဆို၍ မရပါ။ Initial Transition အေတြးအေခၚ၏ လမ္းေၾကာင္းမ်ားျဖစ္ေသာ လူထုတိုက္ပြဲ၊ လက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ေရး၊ ႏိုင္ငံတကာ ဖိအားေပးေရး စသည္တို႔ကို ကိုင္စြဲခဲ့ၾကေသာ္လည္း အဆိုပါအေတြးအေခၚ၏ ေရတိုပန္းတိုင္ျဖစ္ေသာ ၾကားျဖတ္အစိုးရ ေပၚေပါက္လာေရးကို ဦးတည္ျခင္း မရွိခဲ့ၾကပါ။<br /><br />ေရတိုပန္းတိုင္ေရာက္ျပီးမွ ေရရွည္ပန္းတိုင္သို႔ သြားရသည့္ လမ္းေၾကာင္းေပၚမွ အမ်ိဳးသား ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး၊ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးေရး စသည္တို႔ကို ဦးတည္ရင္း အခ်ိန္ကုန္ ခဲ့ၾကသည္က မ်ားပါသည္။<br /><br />ဆယ္တန္းေက်ာင္းသားက တကၠသိုလ္ ေနာက္ဆံုးႏွစ္ စာမ်ားကိုပဲ ဖတ္ေနသည့္အခါ ဆယ္တန္း စာေမးပြဲလဲ မေအာင္ႏိုင္၊ တကၠသိုလ္က ဘြဲ႔လဲ မရပဲ ကန္႔လန္႔ ကန္႔လန္႔ ျဖစ္ေနသည့္ အေျခအေနမ်ိဳးသို႔ ေရာက္ေနျခင္းသာ ျဖစ္ရာ Initial Transition အေတြးအေခၚ (သို႔မဟုတ္) အာဏာရွင္ စနစ္အား ျဖိဳခ် ျခင္း (authoritarian breakdown) အေတြးအေခၚမွာ လံုး၀ က်ဆင္းသြားျပီဟုကား မည္သူမွ် တပ္အပ္ေသခ်ာ ေျပာပိုင္ခြင့္မရွိ။ အင္အားမ်ားစုစည္းျပီး၊ လူထုႏွင့္အတူ လက္တြဲ၍ ေရတိုပန္းတိုင္ကို ဦးတည္ႏိုင္သည့္ အခ်ိန္တြင္ ေအာင္ျမင္ႏိုင္ေပလိမ့္မည္။<br /><br />အလားတူပင္ အာဏာရွင္တို႔ဘက္မွ civil liberties မ်ား ဖန္တီးျခင္း၊ ဖိႏွိပ္မွဳ ေျဖေလွ်ာ့ျခင္းမ်ားျဖင့္ စတင္ျပဳလုပ္ေလ့ရွိသည့္ Political liberalization အေတြးအေခၚက ဦးေဆာင္သည့္ လမ္းေၾကာင္းမ်ားမွာ ေအာင္ျမင္မည္၊ က်ဆံုးမည္ကိုလည္း မည္သူမွ် တပ္အပ္ေသခ်ာ ေျပာပိုင္ခြင့္ မရွိ။ ေအာင္ျမင္ျပီး democratic consolidation ပန္းတိုင္သို႕ ေရာက္သြားသည့္ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳ ျဖစ္စဥ္ သက္ေသသာဓက မ်ားရွိသကဲ့သို႕၊ လမ္းတ၀က္မွာတင္ partial democracy အျဖစ္ ကန္႕လန္႕ျဖစ္ေနသည္ မ်ားလဲ ရွိပါသည္။ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားတြင္ အာဏာရွင္တို႕ ဘက္မွ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေနာက္ကြယ္မွ ၾကိဳးကိုင္ထားသည့္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားမွေသာ္ လည္းေကာင္း အေရးမလွသျဖင့္ liberalization ကို abort လုပ္လိုက္ျပီး အာဏာရွင္စနစ္ကို အသက္ျပန္သြင္းသြား သည္မ်ားရွိသကဲ့သို႔၊ တပိုင္းတစ အေျခအေနက်မွ အာဏာရွင္တို႔ စိတ္ေျပာင္းကာ အာဏာျပန္သိမ္းသြား သည္လဲ ရွိပါသည္။<br /><br />ယခုဆက္လက္ျပီး Political liberalization အေတြးအေခၚက ဦးေဆာင္သည့္ ႏိုင္ငံေရး သေဘာတရားမ်ားကို တင္ျပပါမည္။<br /><br /><span style="color: rgb(51, 51, 255);">(ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္)</span><br /><br /><span style="font-size:130%;"><span style="color: rgb(255, 0, 0);">ခင္မမမ်ိဳး</span></span><br /><br /></span></div>Unknownnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-8805873587982049304.post-75540901219444894422011-07-29T02:42:00.003+01:002011-07-29T10:08:06.695+01:00ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရးဆိုင္ရာ မဟာဗ်ဴဟာစာတမ္း အေၾကာင္း တေစ့တေစာင္း(၂၀၀၀) ခုႏွစ္ေႏွာင္းေပါင္း ကာလေတြမွာ တိုင္းျပည္ေတြရဲ႕ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ေလွ်ာ့ခ်ေရးဆိုင္ရာ စီမံခ်က္ေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရးဆိုင္ရာ မဟာဗ်ဴဟာစာတမ္း (Poverty Reduction Strategy paper- PRSP) ေတြရဲ႕ အခန္းက႑က အေရးပါလာပါတယ္။ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရးဆိုင္ရာ မဟာဗ်ဴဟာစာတမ္းေတြဟာ ျပည္တြင္းမူ၀ါဒမ်ားနဲ႕ ျပည္ပအကူအညီ ရယူမွဳအတြက္ လမ္းျပေျမပံုေတြ ျဖစ္လာျပီး၊ ရလဒ္အေျချပဳ ကိန္းဂဏာန္းမ်ား ပါ၀င္တဲ့အတြက္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ဘ႑ာေရးအင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ား (International Financial Institutions)၊ အလွဴေငြေထာက္ပံ့သူမ်ား (Donors) ေတြနဲ႕ ကမၻာ့ကုလသမဂၢ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားထံက ေခ်းေငြမ်ား၊ ေထာက္ပံ့ေၾကးမ်ား ရယူရာမွာ လိုအပ္ခ်က္တရပ္ ျဖစ္လာပါတယ္။<br /><br /><span id="fullpost"><br /><span style="font-weight:bold;">သြင္ျပင္လကၡဏာမ်ား</span><br /><br />ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရးဆိုင္ရာ မဟာဗ်ဴဟာစာတမ္းမွာ အျခားစီမံကိန္းေတြ၊ စီမံခ်က္ေတြနဲ႕ ျခားနားတဲ့ သြင္ျပင္လကၡဏာ ေျခာက္ရပ္ ရွိပါတယ္။ ပထမသြင္ျပင္လကၡဏာကေတာ့ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရးဆိုင္ရာ မဟာဗ်ဴဟာစာတမ္းကို သက္ဆိုင္ရာႏိုင္ငံရဲ႕ အစိုးရမ်ားက ဦးေဆာင္ျပီး ခ်မွတ္ရတဲ့ national ownership သြင္ျပင္လကၡဏာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒုတိယကေတာ့ သက္ဆိုင္ရာအစိုးရမ်ားက ဦးေဆာင္ေရးဆြဲရာမွာ အရပ္ဘက္လူ႕အဖြဲ႕အစည္း၊ ကုန္သည္မ်ားအသင္း၊ လုပ္ငန္းရွင္မ်ား၊ အလုပ္သမား သမဂၢမ်ားနဲ႕ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးက႑မွာ ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားကို တိုင္ပင္ညွိႏွိဳင္းရမွာ ျဖစ္တဲ့ public consultation သြင္ျပင္လကၡဏာ ျဖစ္ပါတယ္။<br /><br />တတိယသြင္ျပင္လကၡဏာကေတာ့ ဘ႑ာေငြ ခြဲေ၀သံုးစြဲမွဳနဲ႕ သက္ဆိုင္ပါတယ္။ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရးဆိုင္ရာ မဟာဗ်ဴဟာစာတမ္းကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ရြက္ရာမွာ Public Expenditures Review ျပဳလုပ္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ စတုတၳ သြင္ျပင္လကၡဏာကေတာ့ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရးဆိုင္ရာ မဟာဗ်ဴဟာ စာတမ္းေတြဟာ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳဆိုင္ရာ ေထာက္ပံ့ကူညီမွဳေတြနဲ႕ ဆက္စပ္ေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ United Nations Development Assistance Framework (UNDAF) ရဲ႕ country programming process မွာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ေလွ်ာ့ခ်ေရးဆိုင္ရာ မဟာဗ်ဴဟာစာတမ္းရဲ႕ အခန္းက႑က အေရးၾကီးပါတယ္။<br /><br />ပဥၨမ သြင္ျပင္လကၡဏာကေတာ့ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရးဆိုင္ရာ မဟာဗ်ဴဟာစာတမ္းေတြဟာ public actions ကို ဦးစားေပးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆ႒မသြင္ျပင္လကၡဏာကေတာ့ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရးဆိုင္ရာ မဟာဗ်ဴဟာ စာတမ္းေတြထဲမွာ တိုးတက္မွဳကို ေလ့လာ တိုင္းတာတဲ့ ကိန္းဂဏာန္းေတြ ပါ၀င္တဲ့အတြက္ monitoring process ပါ၀င္တဲ့အတြက္ မူ၀ါဒေတြ၊ မဟာဗ်ဴဟာေတြကို စာရြက္ေပၚမွာတင္ ေရးသားထားတာမဟုတ္ပဲ လက္ေတြ႕ အေကာင္အထည္ ေဖာ္မွဳကို တြန္းအား ေပးပါတယ္။<br /><br /><span style="font-weight:bold;">စာတမ္းေရးသားသူမ်ား</span><br /><br />ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရးဆိုင္ရာ စာတမ္းေတြ ေပၚထြက္လာေရးအတြက္ အစိုးရက ဦးေဆာင္ဦးရြက္ျပဳရျပီး၊ အစိုးရဌာနဆိုင္ရာ တာ၀န္ရွိသူမ်ား (သို႕မဟုတ္) အစိုးရအၾကံေပးမ်ားက ေရးသားေလ့ရွိပါတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ စာတမ္း မူၾကမ္း ႏွစ္ေစာင္၊ သံုးေစာင္ ေပၚထြက္ေလ့ရွိျပီး၊ အမ်ားျပည္သူၾကားကို ျဖန္႕ေ၀ၾကပါတယ္။ စာတမ္းနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး တိုးတက္မွဳ၊ ျပန္လည္ျပင္ဆင္မွဳေတြကို ႏွစ္ပတ္လည္ ညွိႏွိဳင္းေဆြးေႏြးပြဲမ်ားမွာ ျပဳလုပ္ေလ့ရွိပါတယ္။ ပထမ စာတမ္းကို အတည္ျပဳျပီးေနာက္ (၃) ႏွစ္ (သို႕မဟုတ္) (၅) ႏွစ္ ၾကာလာခ်ိန္မွာ ျပန္လည္သံုးသပ္ျပင္ဆင္မွဳေတြ ျပဳလုပ္ရမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ႏွစ္ပတ္လည္ ညွိႏွိဳင္းေဆြးေႏြးပြဲမ်ားက အေရးၾကီးလွပါတယ္။<br /><br />တခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရးဆိုင္ရာ မဟာဗ်ဴဟာစာတမ္းနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး အထူးေကာ္မတီေတြ ဖြဲ႕စည္း ထားတတ္ၾကပါတယ္။ အထူးေကာ္မတီေတြထဲမွာ အဆင့္အျမင့္ဆံုး ေကာ္မတီကေတာ့ ၀န္ၾကီးမ်ားအဆင့္ေကာ္မတီ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေကာ္မတီထဲမွာ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ကိုယ္တိုင္ ဦးေဆာင္ျပီး၊ ဘ႑ာေရး၀န္ၾကီး၊ ကုန္သြယ္ေရး၀န္ၾကီး၊ စီမံကိန္းႏွင့္ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး၀န္ၾကီး စတဲ့ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရးဆိုင္ရာ စီမံခ်က္မ်ားကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ရမယ့္ ၀န္ၾကီးဌာနမ်ားက ၀န္ၾကီးေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။<br /><br />ဒီ၀န္ၾကီးမ်ားအဆင့္ ေကာ္မတီကိုေတာ့ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရးဆိုင္ရာ မဟာဗ်ဴဟာ technical committee က အစီရင္ခံရပါတယ္။ ဒီေကာ္မတီက ပံုမွန္ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ား ခ်မွတ္ရာမွာ အေရးၾကီးဆံုး ေကာ္မတီျဖစ္ျပီး၊ ဘ႑ာေရး၀န္ၾကီးဌာန (သို႕မဟုတ္) စီမံကိန္းႏွင့္ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး၀န္ၾကီးဌာနမွ အၾကီးတန္းအရာရွိတခုက ေကာ္မတီဥကၠဌအျဖစ္ တာ၀န္ယူေလ့ရွိပါတယ္။ ဒီေကာ္မတီထဲမွာ ၀န္ၾကီးဌာနအသီးသီးမွ တာ၀န္ရွိသူမ်ား၊ သုေတသနပညာရွင္မ်ား ပါ၀င္ေလ့ရွိျပီး၊ ရံဖန္ရံခါမွာ ကုလသမဂၢအၾကံေပးအရာရွိမ်ားလဲ ပါ၀င္တတ္ပါတယ္။<br /><br /><span style="font-weight:bold;">ပါ၀င္သည့္ အေၾကာင္းအရာမ်ား</span><br /><br />ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရးဆိုင္ရာ မဟာဗ်ဴဟာစာတမ္းမွာ မ်ားေသာအားျဖင့္ ေအာက္ပါအေၾကာင္းအရာမ်ား ပါ၀င္ေလ့ရွိပါတယ္။<br /><br />(၁) Macroeconomic issues<br />စီးပြားေရးတိုးတက္မွဳ၊ အလုပ္အကိုင္၊ ကုန္သြယ္ေရးဆိုင္ရာ မူ၀ါဒမ်ား၊ ေစ်းကြက္၊ ပုဂၢိလိကပိုင္ဆိုင္မွဳ၊ ဘ႑ာေရးဆိုင္ရာ မူ၀ါဒမ်ား၊ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ အေျခအေန၊ ေက်းလက္ေဒသ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ၊ ျမိဳ႕ျပဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ၊ ခ်မ္းသာဆင္းရဲ ကြာဟမွဳ၊ လူမွဳဖူလံုေရး၊ လယ္ယာစိုက္ပ်ိဳးေရး၊ ေျမယာပိုင္ဆိုင္မွဳဆိုင္ရာ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ား<br /><br />(၂) The consultative process<br />လက္ရွိျပီးစီးထားမွဳ၊ အနာဂတ္လုပ္ငန္းေဆာင္တာ လ်ာထားခ်က္မ်ား<br /><br />(၃) Good governance (ေကာင္းမြန္ေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး)<br />တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး၊ ဥပေဒေရးရာ ျပင္ဆင္ေျပာင္းလဲမွဳ၊ ျပည္သူ႕၀န္ထမ္းေရးရာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွဳ၊ ျပည္သူ႕ဘ႑ာ စီမံခန္႕ခြဲမွဳ၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွဳ၊ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူမွဳ တားဆီးေရး<br /><br />(၄) Human Capability (လူသားစြမ္းရည္)<br />က်န္းမာေရးႏွင့္ အာဟာရျပည့္၀ေရး၊ ပညာေရး၊ လူ႕အခြင့္အေရး၊ လူမွဳကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေရး၊ အလုပ္သမားအခြင့္အေရး၊<br /><br />(၅) Private Sector<br />ပုဂၢလိက က႑ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး၊ သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရး၊ သမ၀ါယမလုပ္ငန္းမ်ား၊ ဘဏ္လုပ္ငန္းမ်ား၊ အိုင္တီႏွင့္ ဆက္သြယ္ေရးနည္းပညာ၊ သဘာ၀သယံဇာတ အရင္းအျမစ္<br /><br />(၆) Infrastructure<br />စြမ္းအင္၊ သယ္ယူပို႕ေဆာင္ေရး၊ ေသာက္သံုးေရ ရွိရွိေရး<br /><br />(၇) Poverty monitoring and analysis<br />ရည္ညြန္းတိုင္းတာေသာ ကိန္းဂဏာန္းမ်ား၊ တိုးတက္မွဳအေျခအေန၊ စာရင္းအင္းစနစ္ (statistical systems) မ်ား<br /><br />(၈) Cross-cutting Issues<br />က်ားမေရးရာ၊ ေအအိုင္ဒီအက္စ္၊ သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရး၊ မဟာဗ်ဴဟာဆက္ဆံေရး၊ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း အေျချပဳ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး<br /><br />(၉) Policy matrix<br />ရည္မွန္းခ်က္မ်ား၊ လက္ရွိအေျခအေနအထိ တိုးတက္မွဳအေျခအေန၊ စီမံခ်က္ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ား၊ ကုန္က်စရိတ္တြက္ခ်က္မွဳ၊ ဘတ္ဂ်က္ခ်မွတ္ခြဲေ၀သံုးစြဲမွဳ၊ မူ၀ါဒေရးရာ framework မ်ား<br /><br />(၁၀) Country specific topics<br />ကေလးလုပ္သား၊ ပဋိပကၡႏွင့္ လံုျခံဳေရး၊ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္အႏၱရာယ္ ကာကြယ္ေရး၊ အစားအစာ လံုျခံဳေရး၊ လူကုန္ကူးမွဳ၊ မူးယစ္ေဆး၀ါးျဖန္႕ျဖဴးမွဳႏွင့္ တားဆီးကာကြယ္ေရး<br /><br /><span style="font-weight:bold;">မဟာဗ်ဴဟာစာတမ္း ေရးဆြဲေဖာ္ေဆာင္မွဳအဆင့္ဆင့္<br /></span><br />ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရးဆိုင္ရာ မဟာဗ်ဴဟာစာတမ္းဟာ စကၠဴေပၚက စီမံကိန္းမဟုတ္ပဲ၊ လက္ေတြ႕အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေဆာင္ရမယ့္ မဟာဗ်ဴဟာမ်ား၊ မူ၀ါဒမ်ားနဲ႕ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ား ပါ၀င္တဲ့အတြက္ မဟာဗ်ဴဟာစာတမ္း ေရးဆြဲေဖာ္ေဆာင္မွဳေတြဟာ ongoing process အေနနဲ႕ အဆင့္ဆင့္ ပါ၀င္ေနပါတယ္။ မဟာဗ်ဴဟာ ေရးဆြဲခ်မွတ္ျခင္း (Formulation)၊ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ျခင္း (Implementation) နဲ႕ ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာသံုးသပ္ျခင္း (Monitoring and Analysis) စသျဖင့္ အဆင့္ သံုးဆင့္ပါ၀င္ပါတယ္။<br /><br /><br />စာတမ္းမူၾကမ္းေတြကို သက္ဆိုင္ရာ တာ၀န္ရွိသူေတြ၊ ပညာရွိသူေတြက ေရးသားျပီးတဲ့အခါ ပထမဦးဆံုးအေနနဲ႕ Interim PRSP (I-PRSP) ေတြကို ေရးဆြဲဖို႕လိုပါတယ္။ I-PRSP ေရးဆြဲျပီး၊ တႏွစ္ခန္႕အၾကာ (ကိုးလႏွင့္ ႏွစ္ႏွစ္အတြင္း) မွာ Full PRSP ေရးဆြဲရမွာျဖစ္ပါတယ္။ Full PRSP က သံုးႏွစ္ (သို႕မဟုတ္) ငါးႏွစ္ သက္တမ္းရွိျပီး၊ သက္တမ္းကာလတေလွ်ာက္မွာ တိုးတက္မွဳအစီရင္ခံစာေတြ ေရးသားတင္ျပေလ့ရွိၾကပါတယ္။ သက္တမ္းကုန္ခ်ိန္မွာ PRSP Review ျပန္လုပ္ျပီး၊ ေနာက္ထပ္ PRSP ကို ျဖည့္စြက္ျပင္ဆင္ေရးဆြဲရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ မဟာဗ်ဴဟာ ေရးဆြဲခ်မွတ္ျခင္း (Formulation)၊ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေဆာင္ျခင္း (Implementation) နဲ႕ ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာသံုးသပ္ျခင္း (Monitoring and Analysis) အဆင့္ သံုးဆင့္ဟာ စက္၀န္းတခုကဲ့သို႕ ဆက္လက္လည္ပတ္မွဳ ရွိေနမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရး စီမံခ်က္မ်ား ထိေရာက္စြာ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္ေရးကို အေထာက္အကူျပဳပါတယ္။<br /><br /><span style="font-weight:bold;">အေရးပါေသာ ေမးခြန္းမ်ား</span><br /><br />ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ေလွ်ာ့ခ်ေရးဆိုင္ရာ မဟာဗ်ဴဟာ စာတမ္းအတြက္ key building blocks မ်ား ျဖစ္တဲ့ အေရးပါေသာ ေမးခြန္းမ်ား (ေလ့လာဆန္းစစ္ရမည့္ အခ်က္မ်ား) ကိုလဲ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးဆိုင္ရာ ပညာရွင္မ်ားက ေရးသား တင္ျပထားၾကပါတယ္။<br /><br />(၁) ဘယ္သူေတြက ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူေတြလဲ။ ဘာေၾကာင့္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးၾကရလဲ။<br />ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူ အေရအတြက္၊ အမ်ားစုေနထိုင္ရာ ေဒသ၊ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးရေသာ အေၾကာင္းရင္းမ်ား၊ ဆင္းရဲတြင္းထဲသို႕ က်ေရာက္ေနရသည့္ အခ်ိန္ကာလအတိုင္းအတာ၊ ခ်မ္းသာဆင္းရဲ ကြာဟမွဳ အေျခအေန၊ ေငြေၾကးံသံုးစြဲမွဳ မူ၀ါဒမ်ား၊ ၀င္ေငြရရွိသည့္ အရင္းအျမစ္မ်ား၊ လူသားအရင္းအျမစ္၊ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ား၏ အေရးေပၚ လိုအပ္ခ်က္မ်ား၊ ရင္ဆိုင္ေနရသည့္ အခက္အခဲမ်ား၊ မေရရာမေသခ်ာမွဳမ်ား၊ ႏိုင္ငံေတာ္၏ ၀န္ေဆာင္မွဳမ်ားအား အသံုးျပဳႏိုင္သည့္ အေျခအေန မ်ားကို ေလ့လာဆန္းစစ္ရန္ လိုအပ္ပါတယ္။<br /><br />(၂) စီးပြားေရးတိုးတက္ေရးအတြက္ ဘယ္လို မူ၀ါဒေတြ ခ်မွတ္ျပီး အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ရမလဲ။<br />macrostability ျဖစ္လာေစရန္လုပ္ေဆာင္ရမည့္ နည္းလမ္းမ်ား၊ ထိေရာက္ေသာ စီးပြားေရးႏွင့္ ဘ႑ာေရးမူ၀ါဒမ်ား ခ်မွတ္ျခင္း၊ ေငြလဲလွယ္ႏွဳန္း တည္ျငိမ္ေစရန္ ၾကိဳးပမ္းျခင္း၊ ေငြေၾကးေဖာင္းပြမွဳ မျဖစ္ပြားေစေသာ ဘ႑ာေရးဆိုင္ရာ အရင္းအျမစ္မ်ားအား ရွာေဖြျခင္း၊ fiscal management တြင္ ပြင့္လင္းျမင္သာမွဳ ရွိေစျခင္း၊ ပုဂၢလိက ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး၊ ေစ်းကြက္မ်ား ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး၊ ေျမယာပိုင္ဆိုင္မွဳ အခြင့္အေရး၊ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူမွဳမ်ားအား တိုက္ဖ်က္ျခင္း၊ ဘဏ္လုပ္ငန္းစနစ္၊ အခြန္စနစ္၊ ပညာေရးဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး၊ ကၽြမ္းက်င္ေသာ လုပ္သားမ်ား ေမြးထုတ္ေရး၊ အေသးစား ေငြေခ်းစနစ္ (microcredit) အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ား ေဖာ္ေဆာင္ေရး စတဲ့ မူ၀ါဒေတြကို ဆန္းစစ္ေလ့လာရန္လိုအပ္ပါတယ္။<br /><br />(၃) စီးပြားေရးတိုးတက္ေရး ေဆာင္ရြက္မွဳေတြမွာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူေတြ ပါ၀င္ဖို႕အတြက္ ဘာေတြက အတားအဆီး ျဖစ္ေစသလဲ။<br />ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ေလွ်ာ႕ခ်ေရးအတြက္ အစိုးရအသံုးစရိတ္၊ စစ္အသံုးစရိတ္၊ ေက်းလက္ေဒသ ဖြံ႕ျဖိဳးေရးအသံုးစရိတ္၊ ျမိဳ႕ျပအသံုးစရိတ္မ်ား စသည့္ ဘတ္ဂ်က္ခြဲေ၀သံုးစြဲမွဳ အေျခအေန၊ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူမွဳ အေျခအေန၊ ျပည္သူ႕ဘ႑ာ ခြဲေ၀သံုးစြဲမွဳတြင္ ပြင့္လင္းျမင္သာမွဳ၊ အခြန္စနစ္၏ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳအေပၚ သက္ေရာက္မွဳ အေျခအေန၊ ပညာေရးႏွင့္ က်န္းမာေရး ၀န္ေဆာင္မွဳ၊ အေၾကြးရယူသံုးစြဲႏိုင္မွဳ၊ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး အခက္အခဲ စသည္မ်ားအား ေလ့လာဆန္းစစ္ရန္ လိုအပ္ပါတယ္။<br /><br />(၄) အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အစီအမံမ်ား ထိေရာက္ေစရန္ မည္သို႕ ျပဳလုပ္မည္နည္း။<br />ပြင့္လင္းျမင္သာမွဳရွိေသာ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားက်င္းပျခင္း၊ တိုင္းျပည္တည္ျငိမ္ေအးခ်မ္းေရးကို ဦးတည္ေစမည့္ ပါ၀ါခြဲေ၀မွဳ အစီအမံမ်ား ေဖာ္ေဆာင္ျခင္း၊ လူသားအခ်င္းခ်င္း ခြဲျခားသတ္မွတ္မွဳ ရွိေစသည့္ ဥပေဒမ်ားအား ျပင္ဆင္ျခင္း၊ ယံုၾကည္အားကိုးရမည့္ ဥပေဒဘက္ေတာ္မ်ား တိုးပြားေစမည့္ စနစ္အား တည္ေဆာက္ျခင္း၊ ဘက္မလိုက္ေသာ တရားစီရင္ေရးစနစ္ ရွိျခင္း၊ ဘတ္ဂ်က္ခြဲေ၀သံုးစြဲမွဳဆိုင္ရာ အခက္အခဲမ်ားႏွင့္ အတားအဆီးမ်ားအား ေဖာ္ထုတ္ျခင္း၊ တိုင္းျပည္ဘ႑ာခြဲေ၀သံုးစြဲမွဳဆိုင္ရာ ပြင့္လင္းျမင္သာမွဳႏွင့္ တာ၀န္ခံမွဳ ရွိျခင္း စတာေတြကို ဆန္းစစ္ေလ့လာဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။<br /><br />(၅) ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးျခင္းႏွင့္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္ျခင္းတြင္ အမ်ားျပည္သူမွ ပူးေပါင္းပါ၀င္လာေအာင္ မည္သို႕ေဆာင္ရြက္ မည္နည္း။<br />အမ်ားျပည္သူမွ လက္ရွိပူးေပါင္းပါ၀င္မွဳ အေျခအေန၊ ကိုယ္စားျပဳမွဳႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဆိုင္ရာ တာ၀န္ခံမွဳ၊ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ေလ့လာဆန္းစစ္ခ်က္မ်ားႏွင့္ မူ၀ါဒေရးရာ စာတမ္းမ်ားကို အမ်ားျပည္သူသို႕ ျဖန္႕ေ၀အသိေပးမွဳ၊ မူ၀ါဒမ်ားေရးဆြဲရာတြင္ အရပ္ဘက္လူ႕အဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ ပုဂၢလိက က႑ ေဆြးေႏြးညွိႏွိဳင္းမွဳ အေျခအေန၊ စီမံခ်က္မ်ား အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေဆာင္မွဳဆိုင္ရာ feedback မ်ား စတာေတြကို ဆန္းစစ္ေလ့လာဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။<br /><br />(၆) အေရးပါေသာ က႑မ်ား (ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး၊ ေက်းလက္ေဒသဖြံ႕ျဖိဳးေရး စသည္မ်ား) ၏ မူ၀ါဒမ်ားႏွင့္ စီမံခ်က္မ်ား သည္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ေလွ်ာ့ခ်ေရးကို အေထာက္အကူ ျပဳပါသလား။<br />စီမံခ်က္မ်ားအား ေဒသအလိုက္ ျဖန္႕က်က္ေဆာင္ရြက္ထားမွဳ အေျခအေန၊ supply side ဆိုင္ရာ အခက္အခဲမ်ား၊ demand side ဆိုင္ရာ အခက္အခဲမ်ား၊ ပြင့္လင္းျမင္သာမွဳႏွင့္ တာ၀န္ခံမွဳ၊ ပုဂၢလိက က႑ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳ၊ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ား၏ ဘ႑ာေရးလိုအပ္ခ်က္မ်ား၊ က႑အလိုက္ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္မွဳ (sectoral interventions) စတာေတြကို ေလ့လာဆန္းစစ္ရန္ လိုအပ္ပါတယ္။<br /><br />(၇) ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရးဆိုင္ရာ မူ၀ါဒမ်ားႏွင့္ အစီအစဥ္မ်ား၏ တိုးတက္မွဳ၊ ဆုတ္ယုတ္မွဳ အေျခအေနမ်ားကို တိုင္းတာႏိုင္ပါသလား။<br /><br />တိုင္းတာႏိုင္သည့္ ကိန္းဂဏာန္းမ်ား၊ အေျချပဇယားမ်ား သတ္မွတ္ျခင္း၊ သင့္ေလ်ာ္ေသာ အခ်က္အလက္မ်ား စုေဆာင္းႏိုင္ျခင္း၊ ရလဒ္မ်ားအား ဆန္းစစ္ေလ့လာ၍ အမ်ားျပည္သူသို႕ ျဖန္႕ျဖဴးျခင္း၊ stakeholders မ်ားထံမွ feedback မ်ား ရယူႏိုင္ျခင္း စတာေတြကို ေလ့လာဆန္းစစ္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။<br /><br /><span style="font-weight:bold;">နိဂံုး</span><br /><br />တိုင္းျပည္တျပည္ရဲ႕ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရး စီမံခ်က္ေတြကို အရပ္ဘက္လူ႕အဖြဲ႕အစည္းေတြ၊ ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္း ေတြက ေဖာ္ေဆာင္ရံုနဲ႕ မေအာင္ျမင္ႏိုင္ပါဘူး။ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရေတြက ဦးေဆာင္ျပီး (country ownership) သ႑ာန္နဲ႕ ေဖာ္ေဆာင္မွဳ၊ ျပည္သူမ်ားက ပူးေပါင္းပါ၀င္မွဳ၊ အရပ္ဘက္လူ႕အဖြဲ႕အစည္းမ်ား ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မွဳနဲ႕ ႏိုင္ငံတကာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားက အားေပးကူညီေထာက္ပံ့မွဳေတြ ရွိလာမွသာ ထိထိေရာက္ေရာက္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ country owner သ႑ာန္ရွိမွဳ၊ အမ်ားျပည္သူပူးေပါင္းပါ၀င္ႏိုင္မွဳ၊ ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္းမ်ားရဲ႕ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးအကူအညီေပးမွဳ၊ အရပ္ဘက္လူ႕အဖြဲ႕အစည္း ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မွဳ စတာေတြကို ေထာက္ကူျပဳတဲ့ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ မဟာဗ်ဴဟာ စာတမ္း (Poverty Reduction Strategy Paper) ေတြကို ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရးဆိုင္ရာ လမ္းျပေျမပံုမ်ား အျဖစ္ ကမၻာတ၀ွမ္းက ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားမွာ ေရးဆြဲအေကာင္အထည္ေဖာ္ေနၾကျပီ ျဖစ္ပါေၾကာင္း ေရးသားတင္ျပအပ္ပါတယ္။<br /> ခင္မမမ်ိဳး (၂၈၊ ၇၊ ၂၀၁၁)<br /><br /><span style="font-weight:bold;">ရည္ညႊန္းကိုးကား</span><br /><br />IMF (2001) Guidelines for Joint Staff Assessment of a Poverty Reduction Strategy Paper, Washington DC.<br />Review of the Poverty Reduction Strategy Paper (PRSP) Approach: Early Experience with Interim PRSPs and<br /><br />Full PRSPs (2002), IMF and International Development Association<br /><br />UNDP & NDI (2004) Strengthening Parliamentary Involvement in the Poverty Reduction Strategy Process and the Millennium Development Goals: Legislative Public Outreach on Poverty Issues, Parliaments and Poverty Series Toolkit No. 3<br /><br />World Bank (2002) Poverty Reduction Strategy Sourcebook, Washington DC.<br /><br /></span>Khin Ma Ma Myohttp://www.blogger.com/profile/04175997936171231938noreply@blogger.com