Civic Education အေၾကာင္း တေစ့တေစာင္း

၂၀ ရာစုေႏွာင္းပိုင္း ကာလမွာ ႏိုင္ငံေရးသီအိုရီတခုျဖစ္တဲ့ Civic Education အေၾကာင္းကို ပညာရွင္ေတြရဲ႕ စိတ္၀င္စားတစား ေလ့လာမွဳေတြ တစတစ က်ယ္ျပန္႕လာခဲ့ပါတယ္။ ႏိုင္ငံသားေကာင္းျဖစ္ဖို႕ဆိုတာ လုပ္ယူရတာ ျဖစ္တယ္။ ေမြးကတည္းက ျဖစ္လာတာ မဟုတ္ဘူး ဆိုတာကို လူအမ်ားက ပိုျပီး လက္ခံလာခဲ့ၾကပါတယ္။ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္တဲ့ ႏိုင္ငံေရးအေဆာက္အအံု တခု ျဖစ္ထြန္းလာဖို႕အတြက္ သင့္ေလ်ာ္တဲ့ အသိပညာ၊ အတတ္ပညာနဲ႕ စာရိတၱျမင့္မားတဲ့ ႏိုင္ငံသားေတြ လိုအပ္တယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ကို ႏိုင္ငံေခါင္းေဆာင္မ်ားက တညီတညြတ္တည္း လက္ခံလာၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အသိပညာ၊ အတတ္ပညာနဲ႕ စာရိတၱျမင့္မားတဲ့ ႏိုင္ငံသားေတြ မ်ားျပားလာေအာင္ ဘယ္လို လုပ္မလဲ ဆိုတာက ေမးစရာ ျဖစ္လာပါေတာ့တယ္။ စာသင္ေက်ာင္းေတြ၊ တကၠသိုလ္ ပညာေရးေတြနဲ႕တင္ မလံုေလာက္ဘူးဆိုတာကိုလဲ သိျမင္လာၾကပါတယ္။



Civic Education ဆိုရာ၀ယ္Civics ဆိုတာ ႏိုင္ငံသားအခြင့္အလမ္းနဲ႕ တာ၀န္ေတြကို ေလ့လာျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ Civic Education ဆိုတာကေတာ့ ဒီလိုႏိုင္ငံသားအခြင့္အလမ္းနဲ႕ တာ၀န္ေတြ၊ ႏိုင္ငံေရးအင္စတီက်ဴးရွင္းေတြနဲ႕ ျပည္သူ႕ေရးရာ မူ၀ါဒေတြကို လူအမ်ားသိရွိလာေအာင္ ပညာေပးျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ မူကြဲေတြ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိေပမယ့္ " ဘံုအက်ိဳးစီးပြားရရွိေရးအတြက္ ေဆာင္ရြက္ရန္၊ အမ်ားျပည္သူအား အစိုးရႏွင့္ အျခားအဖြဲ႕အစည္းမ်ားမွ abuse လုပ္ျခင္းႏွင့္ တိုက္ခိုက္ျခင္းကို ကာကြယ္ေပးရန္၊ ျပည္သူ႕ေရးရာကိစၥရပ္မ်ားကို ေ၀ဖန္ဆန္းစစ္ႏိုင္ေသာ အသိဥာဏ္ပညာမ်ားကို ျဖန္႕ျဖဴးေပးရန္၊ အသိပညာဗဟုသုတမ်ားကို ကိုယ္ပိုင္အက်ိဳးစီးပြားႏွင့္ အမ်ားျပည္သူအက်ိဳးစီးပြားအတြက္ အသံုးျပဳရန္ ဟူေသာ ရည္မွန္းခ်က္ မရွိပါက မည္သည့္ civic potential မွ ျပည့္စံုမည္ မဟုတ္ေပ။ ႏိုင္ငံသားအခြင့္အလမ္းႏွင့္ တာ၀န္မ်ားဆိုင္ရာ အသိပညာ၊ အရည္အခ်င္း၊ အျမင္ႏွင့္ တန္ဖိုးထားမွဳမ်ားသည္ ႏိုင္ငံေရးရာကိစၥရပ္မ်ားတြင္ ႏိုင္ငံသားမ်ားအားလံုး တာ၀န္သိစြာျဖင့္ ထိထိေရာက္ေရာက္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ျခင္းကို ျဖစ္တည္လာေစသည္။ သို႕ျဖစ္ရာ အဆိုပါ အရည္အေသြးမ်ား ျမင့္မားလာေစရန္ ေဆာင္ရြက္ေရးသည္ civic education ၏ mission ျဖစ္သည္" ဆိုတဲ့ mission အေပၚမွာပဲ အေျခခံထားတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

ႏိုင္ငံသားတေယာက္ဟာ ႏိုင္ငံရဲ႕ vision ကို သိျမင္နားလည္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားကို နားလည္ျပီး ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္တတ္ရပါမယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရ အုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ားရဲ႕ မူ၀ါဒေတြကို ဆန္းစစ္ေ၀ဖန္ႏိုင္စြမ္း ရွိရပါမယ္။ အမ်ားျပည္သူရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားနဲ႕ ကိုယ္ပိုင္အက်ိဳးစီးပြား ယွဥ္တြဲလာတဲ့အခါမွာ အမ်ားျပည္သူအက်ိဳးစီးပြားကို ဦးစားေပးလိုတဲ့ civic virtue ရွိရပါမယ္။ ဥပမာ- ဖြ႕ံျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံအမ်ားစုရဲ႕ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးကို ေႏွာင့္ေႏွးေစတဲ့ လာဘ္စားမွဳ ျပႆနာဟာ civic virtue မရွိတဲ့ ျပႆနာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီစနစ္ရဲ႕ civic virtue ဆိုတာမွာ Civic dispositions ( ဒီမိုကေရစီစနစ္ ထြန္းကားရွင္သန္ေရးကို ေဆာင္ရြက္လိုေသာ ႏိုင္ငံသားအျမင္၊ အေလ့အထႏွင့္ စိတ္ထားမ်ား ရွိျခင္း) နဲ႕ Civic commitments (ဒီမိ္ုကေရစီစနစ္၏ အေျခခံ တန္ဖိုးမ်ားႏွင့္ စည္းမ်ဥ္းမ်ားအေပၚတြင္ အေလးေပးအာရံုစိုက္မွဳ) ဆိုတာေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။

Civic Education ဆိုတာက ဒီလို civic virtue ကို ျမွင့္တင္ေပးျပီး ထိေရာက္တဲ့ civic participation ျဖစ္လာေအာင္ ပညာေပးျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ civic participation ဆိုတာက ျပည္သူ႕ေရးရာ မူ၀ါဒေတြကို ဆန္းစစ္ေ၀ဖန္မွဳေတြတင္ မဟုတ္ပါဘူး။ ျပည္သူ႕ေရးရာ၊ အမ်ားျပည္သူအက်ိဳးစီးပြားစတာေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး အသိပညာ ဗဟုသုတရွိျခင္း၊ ခံယူခ်က္ရွိျခင္း၊ ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ားနဲ႕ အစိုးရအဖြဲ႕အစည္းအေပၚ reflective enquiry ျပဳလုပ္မွဳ စတာေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံသားတေယာက္ဟာ စည္းကမ္းမဲ့ လမ္းေပၚမွာ အမွိဳက္လႊင့္ပစ္တာဟာ civic virtue မရွိလို႕ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဌာနဆိုင္ရာ၀န္ထမ္းတေယာက္ကို လာဘ္ေပးတာကလဲ civic participation မွာ အားနည္းေနျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ႏိုင္ငံသားေတြရဲ႕ civic virtue ကို ျမွင့္တင္ေပးျပီး၊ ႏိုင္ငံေတာ္အနာဂတ္လမ္းခရီးမွာ ပူးေပါင္းပါ၀င္လာဖို႕အတြက္ civic education ကို စနစ္တက် ျပဳလုပ္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ civic education ကို ဘယ္လိုအေကာင္အထည္ေဖာ္မလဲ ဆိုတာေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး အျမင္ကြဲလြဲမွုေလးေတြ ရွိပါတယ္။

Civic Education ဆိုင္ရာ အျမင္ကြဲျပားမွဳမ်ား

ဒီေနရာမွာလဲ ပေလတိုနဲ႕ အရစ္တိုတယ္တို႕ေတြ Civic Education ဆိုတာနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ေျပာခဲ့စဥ္ကာလ ကတည္းက အစျပဳ ျဖစ္ေပၚလာခဲ့တဲ့ အျငင္းပြားမွဳေတြ၊ အျမင္မတူညီမွဳေတြက ရွိပါေသးတယ္။ ျပည္သူလူထုကို ႏိုင္ငံသားနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ပညာေပးမွဳေတြဟာ ဘယ္လိုႏိုင္ငံေရး အေဆာက္အအံုဆိုတာေပၚမွာ မူတည္ပါတယ္။ ဥပမာ- ဒီမိုကေရစီ စနစ္ထြန္းကားတဲ့ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံမွာ ဒီမိုကေရစီ မဆန္တဲ့ ႏိုင္ငံေရးအေတြးအေခၚေတြ၊ ျပဳမူလုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြကို လက္ခံျခင္း မရွိတဲ့ ဒီမိုကေရစီ ႏိုင္ငံသားေတြ ရွိဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံသားေတြဟာ ဒီမိုကေရစီနဲ႕ လိုက္ေလ်ာညီေထြရွိတဲ့ အသိပညာ၊ အရည္အခ်င္းနဲ႕ စာရိတၱေတြ ရွိလာဖို႕ ၾကိဳးပမ္းႏိုင္မွသာ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳကေန ဒီမိုကေရစီ အျမစ္တြယ္ရွင္သန္ခိုင္မာမွဳ ရွိလာေအာင္ ျပဳလုပ္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံသားေတြ ေပၚထြန္းလာေစေရး ဆိုတာမွာကလဲ ဘယ္လို ဒီမိုကေရစီ သေဘာတရားေတြနဲ႕ တိုင္းျပည္ကို တည္ေဆာက္မွာလဲ ဆိုတာကို မူတည္လာျပန္ပါတယ္။

ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္ March နဲ႕ Olsen ဆိုခဲ့ဖူးသလိုပဲ ဒီမိုကေရစီ သေဘာတရားေရးရာ ျငင္းခုန္မွဳေတြ ျဖစ္တဲ့ ကိုယ္စားျပဳမွဳနဲ႕ တိုက္ရိုက္ပါ၀င္ပတ္သက္မွဳအၾကားက ခ်ိန္ခြင္လွ်ာ၊ ကိုယ္ပိုင္အက်ိဳးစီးပြားနဲ႕ အမ်ားျပည္သူ အက်ိဳးစီးပြားအၾကားက ခ်ိန္ခြင္လွ်ာ၊ အခြင့္အေရးနဲ႕ တာ၀န္ယူမွဳအၾကားက ခ်ိန္ခြင္လွ်ာ၊ လြတ္လပ္မွဳနဲ႕ တန္းတူညီမွ်မွဳအၾကားက ခ်ိန္ခြင္လွ်ာ၊ ညီညြတ္မွဳနဲ႕ ကြဲျပားျခားနားမွဳအၾကားက ခ်ိန္ခြင္လွ်ာ စတဲ့ ခ်ိန္ခြင္လွ်ာေတြကို ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရေတြအေနနဲ႕၊ မူ၀ါဒခ်မွတ္သူေတြအေနနဲ႕ ဘယ္လိုထိန္းညွိမလဲ ဆိုတဲ့ အခ်က္ေပၚမွာ မူတည္သြားတတ္ျပန္ပါတယ္။ ဒီလို သေဘာတရားေရးရာ ကြဲျပားျခားနားမွဳေတြဟာ democratic civic education ကို ဘယ္လို အေကာင္အထည္ေဖာ္သလဲ ဆိုတဲ့အေပၚမွာ ရိုက္ခတ္လာပါတယ္။ စာသင္ခန္းအေျချပဳ ပညာေရးနဲ႕ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအေျချပဳ လူထုပညာေပး လုပ္ငန္းေတြကို အေကာင္အထည္ေဖာ္တဲ့ ပံုသ႑ာန္ေတြဟာ ဒီလိုသေဘာတရားေရးရာ ကြဲျပားျခားနားမွဳေပၚမူတည္ျပီး အမ်ိဳးမ်ိဳး ကြဲျပားလာပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ စာသင္ခန္းအေျချပဳနည္းလမ္းျဖစ္ျဖစ္၊ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအေျချပဳ လူထုပညာေပး နည္းလမ္းျဖစ္ျဖစ္၊ ဘယ္လိုသ႑ာန္ေတြပဲသံုးသံုး အဓိကေတာ့ ႏိုင္ငံသားေတြအေနနဲ႕ ေခတ္၊ စနစ္နဲ႕ ေလ်ာ္ညီတဲ့ ႏိုင္ငံသားေတြမွာ ရွိရမယ့္ အရည္အခ်င္းေတြ၊ အေတြးအေခၚေတြ၊ ျပဳမူေဆာင္ရြက္မွဳေတြ၊ ကၽြမ္းက်င္မွဳေတြ ရွိလာဖို႕ကသာ အေရးၾကီးဆံုးျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာလဲ အရည္အေသြးျပည့္၀တဲ့ ႏိုင္ငံသားေကာင္းတေယာက္ျဖစ္လာဖို႕အတြက္ ဘယ္အတိုင္းအတာအထိ ႏိုင္ငံေရးသုတနဲ႕ civic knowledge ေတြ လိုအပ္သလဲ ဆိုတာက ေမးစရာ ျဖစ္လာျပန္ပါတယ္။

ပညာရွင္တခ်ိဳ႕ကေတာ့ ဒီမိုကေရစီ ႏိုင္ငံသားေကာင္းျဖစ္ဖို႕အတြက္ ဒီမိုကေရစီ အုပ္ခ်ဳပ္မွဳစနစ္ (democratic governance) ကို နားလည္ရမယ္၊ ျပည္သူ႕ေရးရာ မူ၀ါဒေတြကို ေသေသခ်ာခ်ာ သိနားလည္ရမယ္လို႕ သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။ ပညာရွင္တခ်ိဳ႕ကေတာ့ ႏိုင္ငံသားေတြဟာ ျပည္သူ႕ေရးရာ မူ၀ါဒေတြကို အေသးစိတ္သိကၽြမ္းနားလည္စရာ မလိုအပ္ေပမယ့္ အေျခခံနားလည္မွဳနဲ႕ ဆန္းစစ္ေ၀ဖန္ ႏိုင္မွဳေတာ့ ရွိဖို႕ လိုအပ္တယ္လို႕ ယူဆၾကပါတယ္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံမွာ တည္ျငိမ္တဲ့ ႏိုင္ငံေရး အုပ္ခ်ဳပ္မွဳစနစ္တခု ေပၚထြက္လာဖို႕မွာ လူထုရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးအျမင္ဟာ အဓိကက်တာေၾကာင့္ reasonable judgement ကို ျပဳလုပ္ႏိုင္တဲ့ ႏိုင္ငံသားေတြ အမ်ားအျပား ေပၚထြက္လာဖို႕ အေရးၾကီးေၾကာင္း ပညာရွင္ အမ်ားစုက လက္ခံထားၾကပါတယ္။

ႏိုင္ငံေရး ပညာရွင္တဦးျဖစ္တဲ့ Samuel Popkin ကေတာ့ ႏိုင္ငံေရးအသိပညာဗဟုသုတ အားနည္းတဲ့ ႏိုင္ငံသားေတြဟာ ဒီမိုကေရစီမူ၀ါဒေတြရဲ႕ အေပးအယူ debates ေတြ၊ ျပည္သူ႕ေရးရာ မူ၀ါဒအားနည္းခ်က္ေတြကို ေသေသခ်ာခ်ာ ခြဲျခား ဆန္းစစ္မွဳေတြ မျပဳလုပ္ႏိုင္ပဲ ျဖစ္စဥ္ေတြ၊ အေၾကာင္းအရာေတြ၊ မူ၀ါဒေတြထက္ လူပုဂၢိဳလ္ေပၚမွာ မူတည္ျပီး ေရြးခ်ယ္မွဳေတြ လုပ္ေလ့ရွိၾကတယ္လို႕ ဆိုထားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ ႏိုင္ငံေရးအသိပညာ သင္းကြပ္ခံထားရတဲ့ အာဏာရွင္စနစ္ ႏိုင္ငံေတြနဲ႕ အာဏာရွင္စနစ္ကေန ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းဆဲ ႏိုင္ငံေတြမွာ ပုဂၢိဳလ္ေရးကိုးကြယ္မွဳေပၚ အေျချပဳတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေရြးခ်ယ္မွဳေတြ၊ ႏိုင္ငံေရးအေၾကာင္းအရာထက္ ႏိုင္ငံေရးဇာတ္ေကာင္ကို အသားေပးမွဳေတြ၊ မင္းေလာင္းေမွ်ာ္မွဳေတြ၊ တကိုယ္ေတာ္ ဟီးရိုး၀ါဒကို ေထာက္ခံအားေပးမွဳေတြ ထြက္ေပၚေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေတြဟာ ဒီမိုကေရစီစနစ္ အျမစ္တြယ္ခိုင္မာရွင္သန္ေရးအတြက္ အတားအဆီး၊ အေႏွာင့္အယွက္ေတြပါပဲ။

Civic Education, Political Education ေတြ နဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ဘယ္ေလာက္အတိုင္းအထိ ႏိုင္ငံသားတိုင္း သိထားသင့္သလဲ ဆိုတာကို အျငင္းပြားေနၾကဆဲ ျဖစ္ေပမယ့္ ႏိုင္ငံသားေတြဟာ မူ၀ါဒေရးရာေတြမွာ ကၽြမ္းက်င္ပညာရွင္ျဖစ္စရာ မလိုဘူး ဆိုတာကိုေတာ့ လူအမ်ားက လက္ခံထားၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ႏိုင္ငံေရးရာနဲ႕ပတ္သက္ျပီး reasonable civic judgement ကို လုပ္ႏိုင္မယ့္ အေျခခံ ဗဟုသုတနဲ႕ အရည္အခ်င္းကိုေတာ့ ႏိုင္ငံသားတိုင္း ပိုင္ဆိုင္ထားသင့္တယ္ ဆိုတာကိုလဲ လက္ခံလာၾကျပီး၊ သင့္ေလ်ာ္မယ့္ civic education နဲ႕ civics assessment စတာေတြကို ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရေတြက အေကာင္အထည္ေဖာ္လာၾကပါတယ္။

ႏိုင္ငံသားေကာင္းဆိုတာ ေမြးကတည္းက ျဖစ္လာတာမဟုတ္ပဲ လုပ္ယူရတာျဖစ္တယ္ ဆိုတဲ့ အဆိုကို လက္ခံလာၾကတာနဲ႕အမွ် ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕ အနာဂတ္ေခါင္းေဆာင္ လူငယ္ေတြကို political socialization လုပ္ရာမွာ လိုအပ္မယ့္ civic education ရဲ႕ အခန္းက႑ကိုလဲ ထည့္သြင္းစဥ္းစားလာၾကပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ အေျခခံပညာေရးအဆင့္အတန္း ျမင့္မားမွဳဟာ လူေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးဗဟုသုတ ရယူႏိုင္မွဳနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးမွာ ပါ၀င္ပတ္သက္မွဳ သ႑ာန္ကို အက်ိဳးသက္ေရာက္မွဳ ရွိတာေၾကာင့္ အေျခခံပညာေရး အဆင့္အတန္းျမင့္မားေရးကလဲ က႑တခုအေနနဲ႕ ပါ၀င္လာပါေတာ့တယ္။ ပညာေရး အင္စတီက်ဴးရွင္းေတြ မဟုတ္တဲ့ မိသားစု၊ လူမ်ိဳးစု၊ ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္း၊ လူမွဳေရးအဖြဲ႕အစည္း၊ ႏိုင္ငံေရးျဖစ္ရပ္ေတြကေန civic formation ေပၚကို သက္ေရာက္မွဳေတြကိုလဲ ထည့္သြင္း စဥ္းစားလာၾကပါတယ္။ Mass Media ေတြကတဆင့္ လူငယ္ေတြကို civic knowledge, political knowledge ေတြ ျဖန္႕ျဖဴးေပးႏိုင္မယ့္ နည္းလမ္းေတြကိုလဲ တီထြင္အေကာင္အထည္ ေဖာ္လာၾကပါတယ္။ စာသင္ခန္းေတြ၊ သင္တန္းေတြနဲ႕ class-room based education ကို ပိုျပီးဦးစားေပးသင့္သလား၊ community-based experiences ေတြကို ဦးစားေပး အေကာင္အထည္ေဖာ္သင့္သလား ဆိုတာကိုေတာ့ ပညာရွင္ေတြ၊ မူ၀ါဒခ်မွတ္သူေတြၾကားမွာ အျမင္ကြဲလြဲမွဳေတြ ရွိေနဆဲပါပဲ။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ civic education ကို စနစ္တက်အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္ျပီး civic knowledge ေတြ လူငယ္ေတြအၾကား၊ ႏိုင္ငံသားေတြအၾကားမွာ ပ်ံ႕ႏွံ႕သြားဖို႕က အေရးၾကီးဆံုးပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

civic knowledge ၏ အေရးပါမွဳ

civic knowledge ရဲ႕ အေရးပါပံုနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္ေတြက သုေတသနျပဳ ေလ့လာဆန္းစစ္ခ်က္ေတြ လုပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ေလ့လာဆန္းစစ္ခ်က္ေတြအရ civic knowledge ရွိျခင္းအားျဖင့္ ႏိုင္ငံသားေတြဟာ သူတို႕ရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္အက်ိဳးစီးပြားကို သိျမင္လာၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံသားအခြင့္အလမ္းေတြကို ပိုျပီး သိျမင္လာၾကပါတယ္။ အခြင့္အလမ္းေတြကို သိျမင္လာတာနဲ႕အမွ် ႏိုင္ငံေတာ္က ခ်မွတ္ထားတဲ့ မူ၀ါဒေတြရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္အက်ိဳးစီးပြားေတြအေပၚ သက္ေရာက္မွဳေတြကို ေတြ႕ျမင္လာၾကပါတယ္။ Delli နဲ႕ Keeter တို႕ရဲ႕ ေလ့လာဆန္းစစ္ခ်က္မ်ားအရ ႏိုင္ငံေရးဗဟုသုတဟာ ကိုယ္ပိုင္အက်ိဳးစီးပြားကို သိျမင္နားလည္ခြင့္ကို ေပးစြမ္းႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒီကေနတဆင့္ ကိုယ္ပိုင္အက်ိဳးစီးပြားနဲ႕ ျပည္သူ႕ေရးရာကိစၥရပ္ေတြကို ဆက္စပ္ေပးပါတယ္။ ဒီလို ဆက္စပ္ေပးရာကေနတဆင့္ ႏိုင္ငံေရးကို သိျမင္နားလည္တဲ့ ျပည္သူလူထုဟာ အစိုးရတရပ္ရဲ႕ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြ၊ မူ၀ါဒေတြကို အကဲျဖတ္ဆန္းစစ္ႏိုင္လာပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီနည္းလမ္းတက် ေရြးေကာက္ပြဲေတြမွာဆိုရင္ ဘယ္လိုပါတီနဲ႕ ဘယ္လိုအမတ္ေလာင္းဟာ သူတို႕ရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားကို အေကာင္းဆံုးအေကာင္အထည္ေဖာ္ေပးႏိုင္မလဲ ဆိုတာကို တြက္ခ်က္ေရြးခ်ယ္ႏိုင္လာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ civic knowledge ဟာ စနစ္တခု ထြန္းကားေရးကို ေဖာ္ေဆာင္ေပးႏိုင္ပါတယ္။

civic knowledge နဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ေနာက္ထပ္အက်ိဳးေက်းဇူးတခုကေတာ့ ျပည္သူ႕ေရးရာနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ကိစၥရပ္ေတြ၊ ႏိုင္ငံေရးရာေတြမွာ အခ်ိန္ကာလနဲ႕ အညီ လိုက္ေလ်ာညီေထြရွိတဲ့ ႏိုင္ငံေရးအျမင္ေတြ ရွိေနေစတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ျပည္သူလူထုရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးအေတြးအေခၚ၊ အသိပညာေတြကို ေလ့လာတဲ့ ပညာရွင္ေတြက ႏိုင္ငံေရးဗဟုသုတနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးအျမင္ တည္ျငိမ္မွဳ အၾကားမွာ သိသာထင္ရွားတဲ့ ဆက္ႏြယ္မွဳေတြ ခိုင္ခိုင္မာမာရွိေၾကာင္း ေလ့လာေတြ႕ရွိခဲ့ၾကပါတယ္။

civic knowledge နဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ေနာက္ထပ္အက်ိဳးေက်းဇူးတခုကေတာ့ ႏိုင္ငံသားေတြဟာ ႏိုင္ငံေတာ္မွာ ျဖစ္ေပၚေနတဲ့ ႏိုင္ငံေရး ေျပာင္းလဲမွဳအေျခအေနေတြကို ေသေသခ်ာခ်ာ ခြဲျခားသိျမင္ႏိုင္ျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးျဖစ္စဥ္ေျပာင္းလဲမွဳကို မသိျမင္တဲ့ ႏိုင္ငံသားတေယာက္ဟာ အခ်ိန္အခါ၊ အေျခအေနနဲ႕ အညီ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ ေျပာင္းလဲမွဳေတြထဲမွာ ဘယ္လို တုန္႕ျပန္ေဆာင္ရြက္ရမယ္ဆိုတာကို နားမလည္ႏိုင္ပါဘူး။ ႏိုင္ငံေရးျဖစ္စဥ္ ေျပာင္းလဲမွဳေတြနဲ႕အတူ ထြက္ေပၚလာတတ္တဲ့ အေတြးအေခၚ ရွဳပ္ေထြးမွဳေတြအၾကားမွာ နေ၀တိမ္ေတာင္နဲ႕ မ်က္စိလည္ေနတတ္ပါတယ္။ အမွန္နဲ႕အမွား၊ အႏိုင္နဲ႕အရွံဳးေတြကို မခြဲျခားတတ္ေတာ့ဘူး ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ အားကစားပြဲတခုကို ကစားနည္း (rule of game) နားမလည္ပဲ ေဘးကေန ထိုင္ၾကည့္ေနရသလိုပါပဲ။ ဥပမာ- ေဘာလံုးကစားနည္းကို နားမလည္ပဲ ေဘာလံုးပြဲထိုင္ၾကည့္တဲ့အခါ အနီ၀တ္ထဲ ေဘာလံုးေရာက္လိုက္၊ အျဖဴ၀တ္ထဲ ေဘာလံုးေရာက္လိုက္ ျဖစ္ေနတာေတြ လိုက္ၾကည့္ရင္း အနီ၀တ္က ကန္တဲ့ ဂိုးလဲ အားေပး၊ အျဖဴ၀တ္က ကန္တဲ့ ဂိုးလဲ လက္ခုပ္ထတီးနဲ႕ ေဘာလံုးဆိုတာ ဂိုးတိုင္ထဲ ေရာက္သြားရင္ ျပီးတာပဲဆိုတာမ်ိဳးေတြ ျဖစ္ေနတတ္တာပါ။

civic knowledge မရွိသူေတြဟာ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေရြးခ်ယ္တဲ့အခါမွာ အမ်ားျပည္သူအက်ိဳးစီးပြား၊ ကိုယ္ပိုင္အက်ိဳးစီးပြားကို ေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္မယ့္ မူ၀ါဒေရးရာ ခ်မွတ္ေပးႏိုင္မွဳနဲ႕ ေရြးခ်ယ္ဆံုးျဖတ္ႏိုင္မွဳ မရွိပဲ လူေတြရဲ႕ ရုပ္လကၡဏာ၊ လူအမ်ားၾကား ေရပန္းစားမွဳ အစရွိတဲ့ ဥပေဒျပဳေရး၊ မူ၀ါဒေရးဆြဲခ်မွတ္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေရး အရည္အခ်င္းေတြနဲ႕ မဆိုင္တဲ့ အခ်က္ေတြကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားေလ့ရွိ ၾကေၾကာင္း ပညာရွင္ေတြက ေလ့လာေတြ႕ရွိခဲ့ၾကပါတယ္။ အာရွ၊ အာဖရိက ႏိုင္ငံေတြက ျပည္သူလူထုေတြဟာ ႏိုင္ငံေရးအသိပညာ ဗဟုသုတေတြ အားနည္းတာေၾကာင့္ တိုင္းျပည္ကို အမွန္တကယ္ အက်ိဳးျပဳႏိုင္မယ့္ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြကို မွန္မွန္ကန္ကန္ ေရြးခ်ယ္ႏိုင္မွဳမွာ အားေပ်ာ့ျပီး ဒီမိုကေရစီ ေနာက္ျပန္ဆြဲမွဳျပႆနာေတြ၊ စစ္အာဏာသိမ္းမွဳ ျပႆနာေတြ၊ ဒီမိုကေရစီ ရွင္သန္ထြန္းကားေရး ေႏွာင့္ေႏွးမွဳ ျပႆနာေတြကို ရင္ဆိုင္ၾကရတာျဖစ္ေၾကာင့္ ေလ့လာသံုးသပ္သူေတြက ဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။

civic knowledge နဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ေနာက္ထပ္အက်ိဳးေက်းဇူးတခုကေတာ့ ႏိုင္ငံသားေတြဟာ ျပည္သူ႕ေရးရာ ကိစၥရပ္ေတြမွာ တက္တက္ၾကြၾကြ စိတ္၀င္စားလာျပီး ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ ခ်မွတ္ထားတဲ့ vision နဲ႕ objectives ေတြကို ပူးေပါင္းပါ၀င္ အေကာင္အထည္ေဖာ္လာၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြနဲ႕ ႏို္င္ငံသားေတြအၾကားမွာ အျပန္အလွန္ေလးစားမွဳနဲ႕ ယံုၾကည္မွဳေတြ တိုးပြားလာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အစိုးရနဲ႕ ျပည္သူအၾကားမွာ ညီညြတ္မွဳ ရွိလာေစျပီး၊ ျပည္သူလူထုရဲ႕ အစိုးရလုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြအေပၚ လ်စ္လ်ဴရွဳမွဳေတြ ေလ်ာ့နည္းလာေစႏိုင္ပါတယ္။ လ်စ္လ်ဴရွဳမွဳဟာ ေၾကာက္ရြံ႕စိုးထိတ္မွဳရဲ႕ ဖခင္ျဖစ္ျပီး၊ အသိဥာဏ္ဗဟုသုတဟာ ယံုၾကည္မွဳရဲ႕ မိခင္ျဖစ္တယ္လို႕ ပညာရွင္ေတြက ဆိုထားခဲ့ၾကပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ political debates ေတြ ျပင္းထန္ေနတဲ့အခ်ိန္ေတြ၊ ေတာ္လွန္ေရးကာလေတြမွာ ႏိုင္ငံေရး ဗဟုသုတ အားနည္းသူေတြဟာ political issues ေတြရဲ႕ အမွားနဲ႕ အမွန္ကိစၥေတြကို ခြဲျခားသံုးသပ္မွဳ မျပဳလုပ္ႏိုင္ေတာ့ပဲ ဘက္ႏွစ္ဘက္က characters ေတြရဲ႕ အားနည္းခ်က္ေတြကိုပဲ ၾကည့္လာတတ္ၾကပါတယ္။ အဲဒီကေနတဆင့္ `ဘယ္သူမွ အျဖဴထည္မဟုတ္ပါဘူး။ ျဖဴစင္တဲ့ သူရဲေကာင္း (white knights) ေတြ ဆိုတာ မရွိပါဘူး ဆိုတဲ့ အျမင္ေတြ ၀င္လာျပီး plague on both your houses ဆိုတဲ့ ရပ္တည္ခ်က္ေတြကို ကိုင္စြဲလာတတ္ၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးနားလည္သူေတြအတြက္က ႏို္င္ငံေရး တိုက္ပြဲေတြ၊ debates ေတြကို ၾကက္ေတာင္ကစားပြဲလို ျမင္ေပမယ့္ နားမလည္သူေတြအတြက္ကေတာ့ ဒါဟာ မုန္႕လုပြဲပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္ civic knowledge ေတြ လူထုအၾကားမွာ ပ်ံ႕ႏွံ႕လာဖို႕က အလြန္အေရးၾကီးပါတယ္။

civic knowledge ရဲ႕ ေနာက္ထပ္အက်ိဳးေက်းဇူးတခုကေတာ့ လြတ္လပ္စြာ ကြဲျပားျခင္းကို နားလည္လက္ခံလာေစမွဳပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံသားအခြင့္အလမ္းနဲ႕ ႏိုင္ငံသားလြတ္လပ္ခြင့္ကို နားလည္သူေတြဟာ ကြဲျပားျခားနားတဲ့ လူမ်ိဳးစုေတြအၾကား အျပန္အလွန္ယံုၾကည္မွဳနဲ႕ နားလည္မွဳကို တည္ေဆာက္ႏိုင္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံသားအခြင့္အလမ္းနဲ႕ လူမ်ိဳးေရးအခြင့္အလမ္းေတြကို ကြဲကြဲျပားျပား သိျမင္နားလည္ျပီး အျငင္းပြားမွုေတြကို ကြင္းကြင္းကြက္ကြက္ ေျဖရွင္းႏိုင္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံသားအားလံုးရဲ႕ ပညာေရးအဆင့္အတန္း တိုးတက္ျမင့္မားလာတာနဲ႕အမွ် အသိပညာနဲ႕ နားလည္ႏိုင္စြမ္း တိုးျမင့္လာမွဳေတြဟာ social centrality အဆင့္အတန္းေတြအတြက္ ေနရာလုမွဳေတြကေန ထြက္ေပၚလာတဲ့ ဆိုးက်ိဳးေတြကို ေက်ာ္လႊားေပးေစႏိုင္ပါတယ္။ civic knowledge ဟာ ႏိုင္ငံေရးျဖစ္စဥ္ေတြကို ေသေသခ်ာခ်ာ သိျမင္နားလည္ျပီး rational manner နဲ႕ ျပဳမူေဆာင္ရြက္တတ္လာေအာင္ တြန္းအားေပးပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ civic knowledge ဟာ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံအတြင္းမွာ မွီတင္းေနထိုင္တဲ့ ျပည္သူလူထုရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးအျမင္၊ အေတြးအေခၚ၊ အယူအဆ၊ ျပဳမူေဆာင္ရြက္မွဳေတြကို အက်ိဳးသက္ေရာက္မွဳရွိေစတယ္ဆိုတာ ထင္ရွားလွပါတယ္။

နိဂံုး

နိဂံုးခ်ဳပ္ဆိုရရင္ civic education ဆိုတာ တိုင္းျပည္တခုရဲ႕ လူအဖြဲ႕အစည္း အဆင့္အတန္းျမင့္မားေရး၊ ႏိုင္ငံေရး တည္ျငိမ္မွဳရွိေရး၊ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးေတြအတြက္ မရွိမျဖစ္ လိုအပ္ခ်က္ တခုပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ကၽြန္မတို႕ျမန္မာႏိုင္ငံ အပါအ၀င္ အာဏာရွင္စနစ္ ထြန္းကားတဲ့ ႏုိင္ငံေတြနဲ႕ ဒီမိုကေရစီ စနစ္အသြင္ကူးေျပာင္းဆဲ ႏိုင္ငံအမ်ားစုေတြရဲ႕ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးကို ေႏွာင့္ေႏွးေနေစတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြထဲမွာ ႏိုင္ငံသားေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးအသိပညာနဲ႕ အေတြးအျမင္ အားနည္းမွဳေတြကလဲ အေၾကာင္းရင္းတခုအေနနဲ႕ ပါ၀င္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံသားတေယာက္ဟာ ကိုယ္ပိုင္အက်ိဳးစီးပြားအတြက္ မိမိတို႕ရဲ႕ ရပိုင္ခြင့္ အခြင့္အလမ္းေတြနဲ႕ တိုင္းျပည္တခုလံုးရဲ႕ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားကို သိျမင္ျခင္း မရွိတဲ့အခါ ကိုယ္ပိုင္အက်ိဳးစီးပြားနဲ႕ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားအၾကားက ခ်ိန္ခြင္လွ်ာကိုလဲ ဘယ္လိုမွ ထိန္းညွိႏိုင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေတြဟာ လူတဦးခ်င္းရဲ႕ ကိုယ့္ၾကမၼာကိုယ္ဖန္တီးခြင့္ေတြ ဆံုးရွံဳးျခင္း ျဖစ္ေစသလို ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕ အနာဂတ္ကိုပါ ဆုတ္ယုတ္ပ်က္စီးေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ ႏိုင္ငံအမ်ားစုမွာ သက္ဆိုင္ရာအစိုးရေတြက ဦးေဆာင္ျပီး civic education ဆိုင္ရာ မူ၀ါဒေတြကို ခ်မွတ္အေကာင္အထည္ေဖာ္ေနၾကပါတယ္။ အစိုးရေတြက အေကာင္အထည္ေဖာ္ျခင္း မရွိတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာလဲ ျပည္သူမွ ျပည္သူသို႕ အသိပညာျပန္လည္ျဖန္႕ျဖဴးေပးျခင္း နည္းလမ္းကို အသံုးျပဳျပီး သက္ဆိုင္ရာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းေတြအတြင္းမွာ လူထုပညာေပးျခင္းေတြ ျပဳလုပ္ေနၾကပါေၾကာင္း တင္ျပလိုက္ရပါတယ္။

(ျမန္မာ့လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအတြင္း civic knowledge မ်ား ထြန္းကားလာေစရန္ ရည္သန္လ်က္)

ခင္မမမ်ိဳး (၃၊ ၆၊ ၂၀၁၀)




ရည္ညႊန္းကိုးကား။ ။

Campbell, D. E. (2000) Making Democratic Education Work: Schools, Social Capital and Civic Education, Program on Education and Policy, Harvard University

Elkin, S.K., Soltan K.E., eds (1999) Citizen Competence and Democratic Institutions, University Park, The Pennsylvania University

Hildreth R.W. (2000) Theorizing Citizenship and Evaluating Public Achievement, Political Science and Politics, 33, pp.627-632

Popkin S.L, Dimock M.A. (2000) 'Knowledge, Trust and International Attitudes' in Lupia, A,; McCubbins, M; Poplin S.L (eds) In Elements of Reason: Understanding and expanding the Limits of Political Rationality, Cambridge University Press

Zaller J. R. (1992) The Nature and Origins of Mass Opinion, Cambridge University Press